Mối quan hệ giữa hiện thực cuộc sống và tác phẩm nghệ thuật, cảm quan của người nghệ sĩ trong Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu

Đề bài: Mối quan hệ giữa hiện thực cuộc sống và tác phẩm nghệ thuật, cảm quan  <br /> của người nghệ sĩ trong Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Bản chất của cái đẹp trong quan niệm của Nguyễn Minh Châu: Trong tác phẩm nghệ <br /> thuật, cả  đối tượng biểu hiện, hình thức, ý tưởng đều hướng tới cái đẹp. Vì thế, trong  <br /> Chiếc thuyền ngoài xa, quá trình khổ  công săn tìm cái đẹp của Phùng cũng là quá trình <br /> sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ đích thực: luôn muốn tìm đến cái đẹp hoàn thiện, <br /> hoàn mỹ, mang tính lý tưởng.<br /> <br /> Cái đẹp trong nó đã bao hàm cái thiện: “Bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. Tác phẩm <br /> nghệ thuật trong quan niệm của Nguyễn Minh Châu là sự đồng nhất của hai phạm trù, hai <br /> giá trị đó. Bức ảnh mà Phùng chụp được sau nhiều ngày khổ công suy nghĩ, tìm kiếm thực  <br /> sự chứa đựng trong nó thế giới của cái đẹp mà người nghệ sĩ hằng khao khát: sự dung dị,  <br /> đơn giản, hài hoà, hàm súc, gợi cảm xúc và suy tưởng sâu xa: “Mũi thuyền in một nét mơ  <br /> hồ loè nhoè vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh mặt  <br /> trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc  <br /> mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả  cái khung cảnh  ấy nhìn qua những cái  <br /> mắt lưới và tấm lưới nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới hình thù y hệt cánh một  <br /> con dơi, toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp  <br /> thực đơn giản và toàn bích khiến đứng trước nó tôi trở nên bối rối, trái tim như có cái gì  <br /> bóp thắt vào”.<br /> <br /> Với bức  ảnh  ấy, người nghệ  sĩ đã phát hiện ra một bình diện cơ  bản nhất, quan trọng  <br /> nhất của thế  giới: sự  gắn kết hài hòa của sự  sống, của con người, thiên nhiên và cuộc <br /> sinh tồn trên một con thuyền lặng phắc trước bình minh. Toàn bộ những hình ảnh ấy đều <br /> hàm chứa những ý nghĩa sâu xa, nhưng điều quan trọng là, trong tác phẩm của Nguyễn  <br /> Minh Châu, sau khoảnh khắc tuyệt vời của sáng tạo nghệ thuật, dường như cuộc truy tìm <br /> chân lý, sự thật và cái đẹp vẫn chưa kết thúc. Tấm ảnh ấy không phải là sự lầm lẫn, ngộ <br /> nhận, dối lừa, nhưng cái thế  giới  ẩn chứa sau nó, cái thế  giới mà nó mở  ra vẫn còn là  <br /> điều bí  ẩn, với cả  chính người nghệ  sĩ. Đó là quan niệm nghệ  thuật sâu sắc và độc đáo  <br /> của Nguyễn Minh Châu. Bức  ảnh đã hoàn tất, nhưng sự  thật đằng sau bức  ảnh vẫn là <br /> điều cần khám phá. Người nghệ sĩ không phải là người sở hữu toàn bộ  sự thực, toàn bộ <br /> chân lý của cuộc sống. Anh phải luôn kiếm tìm chân lý, sự  thật trong quá trình sáng tạo.  <br /> Khoảnh khắc mà người nghệ sĩ nắm bắt được qua bức  ảnh không phải là khoảnh khắc  <br /> dối lừa, nhưng sự thật sau khoảnh khắc ấy là cả một thế giới nhân sinh đầy nghịch lí. Để <br /> thấu hiểu được thế  giới ấy, người nghệ sĩ phải tiếp tục khám phá cuộc sống, khám phá <br /> sự thật ẩn sau cái khoảnh khắc mà anh ta đã thâu nhận được đầy bất ngờ. Bởi vì cái đẹp  <br /> đồng nhất với đạo đức, đồng nhất với sự thật, không chấp nhận sự thô lậu cũng như thái <br /> độ nửa vời, hời hợt.<br /> <br /> Thế giới nhân sinh đầy nghịch lí và bi kịch ẩn chứa sau khoảnh khắc đột khởi của cái đẹp <br /> trong bức ảnh: Cần chú ý rằng, toàn bộ cái sự thật được phơi bày sau khoảnh khắc bấm <br /> máy của người nghệ sĩ không phải là sự phủ nhận cái đẹp mà người nghệ sĩ đã bất chợt  <br /> thâu tóm được. Bởi lẽ, ngay trong phút bấm máy ấy, cái thế giới lặng phắc và đầy bí ẩn  <br /> của con thuyền, những bóng người, màn sương hồng trong ban mai kia là toàn bộ cái thần  <br /> của cảnh tượng, chợt hiện hữu, nhưng chưa được khai mở trong cái nhìn của người nghệ <br /> sĩ cũng như của tất cả những ai đứng trước bức ảnh – tác phẩm nghệ thuật hoàn mĩ của  <br /> anh. Những gì người nghệ sĩ chứng kiến sau khoảnh khắc  ấy là một cuộc khám phá tiếp  <br /> theo, không hề đối nghịch với bức ảnh mà chỉ soi tỏ hơn bản chất của cái khoảnh khắc kì <br /> lạ, đột khởi mà người nghệ  sĩ đã nắm bắt được nhưng chưa kịp thấu hiểu trọn vẹn. Sự <br /> thật mà người nghệ sĩ đã chứng kiến là một sự soi chiếu toàn bộ “cái đẹp tuyệt đỉnh của  <br /> ngoại cảnh”, là sự  giải mã thế  giới biểu tượng mà anh vừa thu vào trong  ống kính một  <br /> cách xuất thẩn, đột ngột, chưa kịp thấu suốt các chiều kích khác nhau của nó:<br /> <br /> Sau khoảnh khắc lặng phắc là sự bùng nổ  của xung đột, bi kịch: ống kính của Phùng đã <br /> thu được hình ảnh “người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui  <br /> khum khum, đang hướng mặt vào bờ”. Đó là khoảnh khắc lặng phắc, dồn nén, chứa đựng <br /> một năng lượng tiềm tàng của thế  giới nghệ  thuật trong tác phẩm. Những gì anh nhìn <br /> thấy sau đó trên bãi cát là sự  bùng nổ, sự  phát lộ  toàn bộ  những xung đột, những năng  <br /> lượng tiềm tàng  ấy: người đàn ông độc dữ; người đàn bà bị  hành hạ, chà đạp; đứa con  <br /> trai nhỏ chống lại cha vì không thể chấp nhận được sự bạo hành khủng khiếp ấy. Sự “im <br /> phăng phắc” đã nổ tung. Đó là toàn bộ bi kịch của sự sinh tồn trên con thuyền trước bình <br /> minh. Bi kịch ấy được phơi bày ngay trên bãi cát, nơi con thuyền neo đậu, ngay dưới ánh <br /> ban mai màu hồng. Bi kịch ấy làm người nghệ sĩ choáng váng, phẫn nộ và cũng khiến anh <br /> phát hiện thêm một chiều kích nữa của đời sống: thế giới nhân sinh trên con thuyền nhỏ <br /> nhoi trước biển, trước ánh bình minh kia là một thế giới dữ dằn, đau đớn, cuộc mưu sinh  <br /> và cộng sinh trên con thuyền đầy nhọc nhằn, cay đắng là sự  xung đột không ngừng giữa <br /> phần nhân tính (gia đình) và thú tính (sự ngược đãi, bạo hành, chà đạp con người).<br /> <br /> Sau toàn bộ những xung đột dữ dội tưởng như không thể dung hoà, không thể chấp nhận  <br /> được là bản chất sâu xa của đời sống: cuộc vật lộn và giằng co trên bãi cát, trong mắt <br /> Phùng – người vừa chụp bức  ảnh con thuyền trong sương sớm – hiển nhiên là sự  lộng <br /> hành, sự  chế  ngự  của cái ác, của bạo lực. Cái thế  giới nhân sinh  ấy tưởng như  tương  <br /> phản hoàn toàn với thế  giới nghệ  thuật mà anh vừa thâu tóm trong bức  ảnh nhưng thực <br /> chất, hai thế giới  ấy không thể tách rời. Toàn bộ  những gì diễn ra trên bãi cát chỉ là một  <br /> chiều khác của bức  ảnh, của những cảnh tượng mà người nghệ  sĩ vừa nắm bắt được.  <br /> Cuộc đối thoại giữa vị chánh án với người đàn bà, giữa người nghệ  sĩ với người đàn bà <br /> lại mở  ra một chiêu kích nữa của hiện thực. Cảm quan hiện thực sâu sắc của Nguyễn  <br /> Minh Châu đã thể hiện rất rõ ở những chi tiết này.<br /> <br /> Sự tổng hòa của tất cả những chiều kích của đời sống trong thế giới nghệ thuật: Với hệ <br /> thống hình tượng nhiều tầng lớp khác nhau, Chiếc thuyền ngoài xa đã biểu hiện quan  <br /> niệm nghệ  thuật sâu sắc của Nguyễn Minh Châu. Người nghệ  sĩ là người khám phá và <br /> biểu hiện bản chất đời sống  ở  những chiều kích khác nhau. Thế  giới nghệ  thuật là thế <br /> giới hàm chứa trong nó các tầng khác nhau của hiện thực.<br /> <br /> Cái đẹp, nghệ  thuật đích thực không bao giờ  tách rời cuộc sống của con người; người  <br /> nghệ sĩ chân chính phải cất lên tiếng nói vì con người, đặc biệt là những kiếp người cùng <br /> khổ: Trưởng phòng yêu cầu Phùng mang về một tấm ảnh “thuần là tĩnh vật”. Cuối cùng, <br /> anh ta cũng được “bằng lòng” với tấm  ảnh chụp cảnh bình minh vùng biển thơ  mộng, <br /> lãng mạn. Nhiều “gia đình sành nghệ thuật” khác cũng treo bức ảnh đó ở vị trí trang trọng  <br /> trong nhà họ.<br /> <br /> Nhưng tác giả của bức ảnh – nghệ sĩ Phùng – thì mỗi lúc “nhìn lâu” tấm ảnh toàn là tĩnh  <br /> vật đó, bao giờ cũng thấy người đàn bà hàng chài đang bước ra khỏi tấm  ảnh. Mụ  xuất  <br /> hiện với tất cả  dáng vẻ  lam lũ, cơ  cực. Bằng những hình  ảnh đó, Nguyễn Minh Châu <br /> khơi lên nhiều suy ngẫm về sứ mệnh của người cầm bút, thiên chức của nghệ thuật giữa  <br /> cuộc đời bề bộn, ngổn ngang.<br />