VIN HÀN LÂM KHOA HC VÀ CÔNG NGH VIT NAM
VIN CÔNG NGH SINH HC
NGUYN CÔNG THÙY TRÂM
NGHIÊN CU HOTNH BO V GAN
CA BA LOÀI THC VT DA DI
(PANDANUS ODORATISSIMUS), NHÓ ĐÔNG
(MORINDA LONGISSIMA), CHÙM RUT
(PHYLLANTHUS ACIDUS) VIT NAM
LUN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
HÀ NI - 2019
VIN HÀN LÂM KHOA HC VÀ CÔNG NGH VIT NAM
VIN CÔNG NGH SINH HC
NGUYN CÔNG THÙY TRÂM
NGHIÊN CU HOTNH BO V GAN
CA BA LOÀI THC VT DA DI
(PANDANUS ODORATISSIMUS), NHÓ ĐÔNG
(MORINDA LONGISSIMA), CHÙM RUT
(PHYLLANTHUS ACIDUS) VIT NAM
Chuyên ngành: Sinh lý học ngƣời và động vt
Mã s: 942 01 04
LUN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
NGƯI HƯNG DN KHOA HC: 1. PGS.TS. Đ Th Tho
Vin Công ngh sinh hc
2. PGS.TS. Nguyn Mnh Cƣng
Vin Hóa hc các hp cht thiên nhiên
Hà Ni, 2019
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan
Đây là công trình nghiên cu ca tôi mt s kết qu cùng cng tác vi các
cng s khác;
Các s liu và kết qu trình bày trong lun án hoàn toàn trung thc, mt phn
đã đưc công b trên các tp chí khoa hc chuyên ngành vi s đồng ý cho phép
ca các đng tác gi;
Phn còn lại chưa đưc ai công b trong bt k công trình nào khác.
Hà Nội, ngày tháng năm 2019
Tác gi lun án
Nguyn Công Thùy Trâm
ii
LỜI CẢM ƠN
Luận án này đưc hoàn thành ti Phòng th nghim sinh hc, vin Công
ngh sinh hc phòng Hot cht sinh hc, vin Hóa hc các hp cht thiên nhiên
thuc vin Hàn lâm khoa hc và Công ngh Vit Nam
Tôi xin y t ng biết ơn chân thành sâu sắc đến PGS.TS. Đ Th Tho
và PGS.TS Nguyn Mạnh Cường là những người đã hướng dn tn tình, chu đáo
to mi điu kin tt nht giúp đ tôi trong thi gian thc hin lun án.
Tôi xin trân trng cm ơn Viện Công ngh sinh hc, Vin Hóa hc hp cht
thiên nhiên, Vin Hàn lâm và Khoa hc Việt Nam đã tạo điều kin thun li v thiết
b, h tr kinh phí hóa cht thc hin các thí nghim liên quan trong quá trình
làm lun án.
Tôi xin trân trng cm ơn ThS. Ninh Thế Sơn (Viện Hóa hc hp cht thiên
nhiên), ThS Nguyn Th Cúc, ThS. Nguyn Th Nga, ThS. Đỗ Th Phương (Vin
Công ngh Sinh học) đã giúp tôi tách chiết và nuôi cy tế bào trong quá trình thc
hin lun án.
Tôi xin trân trng cảm ơn Ban Giám đốc đại học Đà Nẵng, Ban Giám hiu
trường đại hc Phạm, Đà Nẵng đã hỗ tr kinh phí tạo điều kin cho tôi thc
hin lun án.
Cui cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình bạn đã c vũ, động viên
tôi hoàn thành lun án.
Tôi xin trân trng cảm ơn!
Hà nội, ngày tháng năm 2019
Nghiên cu sinh
Nguyn Công Thùy Trâm
iii
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................. 4
1.1. Gan và mt s bnh v gan ........................................................................... 4
1.1.1. Cấu trúc của gan .......................................................................................... 4
1.1.2. Chức năng và một số hoạt động sinh lý của gan ......................................... 6
1.1.3. Một số dạng bệnh lý thường gặp của gan ................................................... 7
1.2. Stress oxy hóa trong các bnh gan ........................................................... 9
1.2.1. Gc t do ..................................................................................................... 9
1.2.2. Stress oxy hóa trong bnh gan ..................................................................... 10
1.2.3. Chng oxy hóa và bo v gan ...................................................................... 10
1.2.4. Đánh giá hot tính chng oxy hóa trong bo v gan in vitro, ex vivo .......... 13
1.3. Vai trò ca mt s cytokine và h chuyn đi tín hiu hot hóa phiên mã 3
(signal transducer and activator of transcription 3- stat3) trong bnh gan ....... 14
1.3.1. Một số cytokine liên quan đến sinh học bệnh gan ....................................... 14
1.3.2. Tín hiu hot hóa phiên 3 (Signal transducer and activator of
transcription 3 STAT3) trong tế bào Kupffer và trong bnh gan .............. 18
1.4. Các loài thc vt s dng trong nghiên cu ............................................ 19
1.4.1. Cây Da di (Pandanus odoratissimus L.f) ................................................. 19
1.4.2. Cây Nhó đông(Morinda longissima Y.Z.Ruan) ........................................... 22
1.4.3. Cây Chùm rut (Phyllanthus acidus L. Skeels) ........................................... 26
Chƣơng 2.VT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................... 31
2.1. Vt liu nghiên cu .................................................................................... 31
2.1.1. Vật liệu sử dụng trong nghiên cứu ............................................................... 31
2.1.2. Hoá chất sử dụng trong nghiên cứu ............................................................. 32
2.1.3. Thiết bị ......................................................................................................... 32
2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu hóa hc ..................................................... 33
2.2.1. Phương pháp điều chế các phần chiết từ nguyên liệu thực vật để sàng lọc
hoạt tính chống oxy hóa, bảo vệ gan ............................................................ 33