Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế quốc tế: Những nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn địa điểm đầu tư của các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài ở Việt Nam

Ạ Ọ

Ộ Ố Đ I H C QU C GIA HÀ N I

ƯỜ Ạ Ọ Ế TR NG Đ I H C KINH T

Ễ

Ị NGUY N TH  THANH MAI

Ố Ả

Ữ

ƯỞ

Ọ

Ế

NH NG NHÂN T   NH H

Ệ Ự NG Đ N VI C L A CH N

Ầ Ư Ủ

Ể

Ệ

Ị

Đ A ĐI M Đ U T  C A CÁC DOANH NGHI P

Ầ Ư Ự

Ế ƯỚ

Ở Ệ

Đ U T  TR C TI P N

C NGOÀI

VI T NAM

Chuyên ngành: Kinh t ế ố ế  qu c t

ố Mã s : 9 31 01 06.01

TÓM T TẮ

Ố Ế

Ậ

Ế

Ế

LU N ÁN TI N SĨ KINH T  QU C T

Ộ HÀ N I – NĂM 2020

ượ ạ Công trình đ c hoàn thành t i

ườ ạ ọ ế ạ ọ Tr ng Đ i h c kinh t ộ ố  ­ Đ i h c Qu c gia Hà N i

Ọ Ẫ NG ƯỜ ƯỚ I H NG D N KHOA H C:

ễ ồ ơ 1. PGS. TS. Nguy n H ng S n

ẩ ễ 2. TS. Nguy n C m Nhung

ệ ả Ph n bi n 1:

ệ ả Ph n bi n 2:

ẽ ượ ả ệ ạ ộ ồ ọ ạ ậ ấ ậ Lu n án s  đ c b o v  t i H i đ ng ch m lu n án, h p t i

ườ ạ ọ ế ạ ọ ộ Tr ng Đ i h c kinh t ố  ­ Đ i h c Qu c gia Hà N i.

ờ ồ Vào h i ..... gi .....,  ngày  ..... tháng  ..... năm 2019

ể ể ậ ạ Có th  tìm hi u lu n án t i:

ư ệ ố ệ Th  vi n Qu c gia Vi t Nam

ư ệ ạ ọ ố ộ Trung tâm Thông tin  ­ Th  vi n, Đ i h c Qu c gia Hà N i

M  Đ UỞ Ầ

1.

ự ầ ế ủ ậ S  c n thi t c a lu n án

ề ạ ộ

ế ở ướ

ộ ẩ ữ

ộ ậ ưở ố ế ế ở và là chìa khoá cho quá trình tăng tr

ớ ề

ọ ấ ị ấ

ớ ộ ồ ạ ộ ề ị ề ờ ả i tăng tr c ngoài, đ ng th i tác đ ng t

ị ọ ả ằ ể ế ị

ọ ộ ế ữ ấ ủ ạ ộ

ệ ế ố ế ượ c ti n hành b i các doanh nghi p đa qu c gia    đ Trong nhi u ho t đ ng kinh t ộ   ượ ầ ư ự  tr c ti p n c coi là m t c ngoài (FDI) đ (Multinational Enterprises ­ MNEs) thì đ u t ự ầ trong nh ng đ ng l c chính thúc đ y quá trình toàn c u hoá, là tác nhân chính cho quá   ề   ế  nhi u  qu c t trình h i nh p kinh t ng kinh t ố ị   ọ ệ ự ể i FDI, vi c l a ch n đ a qu c gia đang phát tri n. Trong nhi u v n đ  chính liên quan t ề ộ ấ ứ   ầ ư ể  (FDI location choice) hay đ nh v  FDI (FDI positioning) là m t v n đ  ph c đi m đ u t ả  ệ ớ ưở ữ ề ạ ộ t p, đa chi u và là m t trong nh ng v n đ  quan tr ng vì nó  nh h i hi u qu ng t ố   ủ ế ủ ưở ở ướ ho t đ ng c a MNEs   n  c a qu c ng kinh t ầ ư ậ     (Galan,   Gonzalez­Benito   và   Zuñiga­Vincente,   2007;  Li  và   Park, gia/vùng  nh n  đ u  t ọ ự ề    cho r ng quy t đ nh l a ch n đ a đi m phân tán FDI là 2006; Wei, 1997). Nhi u h c gi ầ ư  ế ị m t trong nh ng quy t đ nh quan tr ng nh t c a MNEs khi ti n hành ho t đ ng đ u t (Buckley và Casson, 2016; Nachum và Zaheer, 2005).  ề

ế ư ư ề ấ ỏ

ả ề ạ ủ ỏ ứ ạ

ế ề ấ ộ

ạ ệ ự ế ậ ầ ư ủ ể ọ ị t c  các khía c nh trong vi c l a ch n đ a đi m đ u t

ế ấ ả ọ

ề ủ ề ầ ư ố

ộ ng các nghiên c u v  v n đ

ọ ệ ự ố  c p đ  qu c gia. S  l ạ ế ề ệ ề ế ở Vi

ứ ụ ả ợ ệ ủ ấ ả ứ ứ ữ ế

ề ấ t Nam còn r t ít và còn nhi u h n ch  v  khung lý thuy t áp d ng, ph ư ể ổ ứ ữ ế

ự ố ớ

ể ấ ạ

ự ề ị ẫ ạ   ặ ề ề M c dù đã có nhi u công trình v  v n đ  này nh ng v n còn nhi u khía c nh ươ   ữ ả ượ ế ề ư ỏ i quy t, nhi u câu h i còn b  ng  cũng nh  nh ng h n ch  v  ph c gi ng ch a đ ệ ượ ọ ữ ệ   ng này pháp và d  li u. Do b n ch t ph c t p, đa chi u và tính quan tr ng c a hi n t ể ả ơ ẻ ự ế    nào có th  gi mà trên th c t i thích  không có m t dòng lý thuy t và cách ti p c n đ n l ệ ấ ả  c a doanh nghi p FDI (Seyf, t   ả ủ  ữ  ch 2001). Thêm n a, k t qu  rà soát các công trình v  ch  đ  này cho th y các h c gi ế ả   ạ  vào qu c gia này mà không ph i i sao doanh nghi p l a ch n đ u t y u phân tích t ề  ố ượ ở ấ ứ ố qu c gia khác, t c là phân tích  ươ   này  ng ế  c a nh ng k t qu  này. Chính pháp nghiên c u, k t qu  nghiên c u cũng nh  tính h p l   ả   ữ ế ế ấ ầ vì th  r t c n thi t có nh ng nghiên c u đ  b  sung cho nh ng thi u sót trong m ng ở ứ ệ nghiên c u này  t Nam.  Vi ệ ạ t Nam, trong su t quá trình đ i m i, khu v c kinh t T i Vi ộ ộ c ta. Khu v c FDI là đ ng l c tăng tr

ụ

ị ả ượ ẩ ổ ị ố ớ ả ố

ệ ể

ề ướ c và t ng s n ph m qu c n i (GDP). Đ i v i các đ a ph ộ ố ạ ộ ả ấ

ấ ộ

ậ ng t p trung cao đ  t

ộ ố ị ươ ạ c dòng v n t ng khác l c ngoài.

ề

ể ớ ộ ề ư ả ữ ữ ế ẫ ọ ố ế ầ ư ướ   ổ  có v n đ u t c  n ế  ủ ọ ề ậ ngoài luôn phát tri n m nh và là m t b  ph n c u thành quan tr ng c a n n kinh t ự ế ủ ưở ộ ướ   , đóng góp ngày ng  n đ nh c a n n kinh t n ậ ấ ẩ ệ   ng công nghi p, d ch v , xu t nh p kh u, thu ngân sách càng nhi u vào giá tr  s n l ố ộ ồ ươ ị ổ   ng, vì ngu n v n FDI nhà n ộ ỉ ế ọ    xã h i nên các t nh/ đóng m t vai trò vô cùng quan tr ng trong vi c phát tri n kinh t ầ ư ừ ướ ủ ộ   c ngoài.  n  t thành ph  cũng r t ch  đ ng trong ho t đ ng qu ng bá và thu hút đ u t ị ạ ả ọ ề ữ  và các nhà ho ch đ nh chính sách Tuy nhiên,  m t trong nh ng v n đ  mà các h c gi   ộ ố ỉ ố   ự ộ ạ ướ quan tâm là FDI có xu h i m t s  khu v c, t nh và thành ph , M cặ   ố ừ ướ ượ  n i không thu hút đ trong khi m t s  đ a ph ố ệ ự dù có nhi u nguyên nhân khác nhau, nh ng s  chênh l ch trong phân b  FDI là m t trong   ị   nh ng lý do quan tr ng d n đ n kho ng cách phát tri n l n gi a các vùng mi n, đ a

ớ ố ạ ươ

ỉ

ỏ ườ ấ ủ ượ ế

ị

ố ế ể ị

ẽ ể

ả ị ệ ụ ữ

ệ ộ ỏ

ữ ươ ượ ươ ề ậ ị ỉ ng thu hút đ

2. M c tiêu nghiên c u

ượ ượ Nh ngữ  t nh/thành ph  thu hút đ ệ ỉ ng có   c l ng l n FDI thì th t Nam.  ph i Vi ng t ệ   ữ ượ ạ ơ ộ ế ể ộ t i, nh ng t nh nghèo nh t c a Vi  ­ xã h i cao h n. ). Ng trình đ  phát tri n kinh t c l ể ệ hi u đ ấ ộ ượ ượ ườ c nguyên   c m t l ng thu hút đ Nam th ng r t nh  FDI. Chính vì th , vi c  ứ   ướ ượ ố ư ệ ố ạ ủ ự ng m c c l  và  nhân c a th c tr ng phân b  FDI nh  hi n nay, xác đ nh các nhân t ệ ầ ư ủ ọ ệ ự ủ ưở ộ ả  c a doanh nghi p FDI  đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t   ng c a các nhân t đ   nh h ủ ự   ậ ơ ở ọ ế ấ ầ t Nam l p và th c t. Đây s  là c  s  quan tr ng đ  các nhà qu n lý c a Vi là r t c n thi ế ự  ạ ươ ể ợ ữ ng m c tiêu, h n ch  s thi nh ng chính sách phù h p đ  thu hút FDI vào nh ng đ a ph ờ ạ ồ ạ c nh tranh gi a các t nh thành trong vi c thu hút FDI, đ ng th i t o tác đ ng lan t a tích   ự ừ ị  đ a ph ng lân c n. c nhi u FDI sang các đ a ph c c t ụ ứ

ố ậ ế ủ “Nhân t

ệ Câu h i ỏ nghiên c u chính c a lu n án này  ị ưở ở ệ  Vi ệ ự   ng đ n vi c l a ứ   t Nam và m c ứ ả  nào  nh h ố ủ  (theo t nh/thành ph ) c a doanh nghi p FDI

ụ

ầ ư ủ i đ ủ ậ ọ ể ị tác đ ng vi c l a ch n đ a đi m đ u t

ừ ữ ệ ệ ỉ ể ọ ch n đ a đi m đ u t ưở ố ộ ả ng c a các nhân t đ   nh h ỏ ể ả ờ ượ Đ  tr  l ố ngưở  c a các nhân t h ở  Vi

này là gì?”. c câu h i này, m c tiêu chính ộ t Nam, t ể ữ ợ ỉ

ể ạ ượ ẽ ậ ụ ư ụ ậ c m c tiêu chung nh  trên, lu n án s  t p trung vào các m c tiêu c ụ

ự ứ ệ ậ ố ứ ấ  xây d ng khung nghiên c u lý thuy t đ  nh n di n các nhân t

ứ   ị  lu n án là xác đ nh và đánh giá m c ỉ ầ ư ệ ự ộ ả    (các t nh/thành đ   nh  ủ ể ậ   ố ủ ph ) c a doanh nghi p FDI   đó rút ra nh ng hàm ý cho chính ph  đ  l p ố ữ ự   và th c thi nh ng chính sách phù h p đ  thu hút FDI vào nh ng t nh/thành ph  và khu ụ ự v c m c tiêu.  Đ  đ t đ ư thể nh  sau: Th  nh t, ọ ệ ự ế ể ệ ầ ư ủ ể ị ỉ c a doanh nghi p FDI theo t nh/thành ph i vi c l a ch n đ a đi m đ u t ộ    tác đ ng ệ   ố ở t  Vi

ớ t Nam.

ố ệ ự

ộ ế ị ệ t Nam hi n nay; ng kinh t ạ  phân tích th c tr ng phân b  FDI  ủ ố  đánh giá tác đ ng c a v n FDI đ i v i tăng tr

ưở ủ ộ ả ưở ứ ở  Vi ố ớ ,ứ ư   phân tích và đánh giá m c đ   nh h ươ ng; ệ ự    đ n vi c l a

ọ ệ ỉ Vi

đ a ph ố ế ệ t Nam;  ủ ướ ự

ầ ư ủ , đ a ra các hàm ý cho Nhà n ầ ư ủ ể ị ỉ ng c a các nhân t ố ở  c a doanh nghi p FDI theo t nh/thành ph   ộ c d a trên tác đ ng c a các nhân t  c a doanh nghi p FDI theo t nh/thành ph , đ

ệ ố ả     nh ố ể  ệ ữ   t Nam nói chung và vào nh ng

ụ ự ứ Th  hai, Th  ba,ứ Th  t ể ị ch n đ a đi m đ u t ư Th  nămứ ọ ế ệ ự ưở ng đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t h ể ế ế ượ c khung chính sách đ  thu hút FDI vào Vi thi t k  đ ố ỉ t nh/thành ph  và khu v c m c tiêu.

ố ượ ạ ứ 3. Đ i t

ng và ph m vi nghiên c u ứ ố ượ 3.1. Đ i t

ớ ệ ự ầ ư ủ ể ọ ị ng t i vi c l a ch n đ a đi m đ u t ệ    c a các doanh nghi p

ạ ộ ố ng nghiên c u ưở ố ả ­ Các nhân t   nh h ệ t Nam i Vi FDI t ủ ­ Tác đ ng c a các nhân t trên.

ạ ứ

ạ ờ 3.2. Ph m vi nghiên c u 3.2.1. Ph m vi th i gian:

ạ ố ệ ố ầ ư ủ ệ ạ ệ c a doanh nghi p FDI t i Vi t Nam: t ừ

ậ t Nam gia nh p WTO) đ n nay. 2007 (khi Vi

ộ ớ i tăng tr

­ S  li u v  th c tr ng phân b  đ u t ế ng cho mô hình đánh giá tác đ ng c a FDI t ủ ươ  2015­2019.

ủ ộ ưở ng 4) và mô hình đánh giá tác đ ng c a các nhân t ế  ng kinh t ố ấ ỉ    c p t nh

ướ ủ ỉ ệ c vào 63 t nh thành c a Vi t Nam.

3.2.2. Ph m vi không gian:  ủ ấ ả t c  các n ộ

3.2.3. Ph m vi n i dung:

ề ự ệ ố ệ ướ ượ ­ S  li u  c l ươ ị ng (Ch đ a ph ừ ươ (Ch ng 5): t ạ ­ FDI c a t ạ

ị ọ ầ ư ọ  ch  l a ch n phân tích

ệ ự ọ k tế   ầ ư ạ   i  t

­ Khi phân tích “vi c l a ch n đ a đi m đ u t ”, tác gi ị ự ệ  l a ch n đ a đi m đ u t ự ị

ả ủ ộ

ệ ự ể ế

ỉ ự ọ ệ ự ự i khu v c đó).  ị ọ  hút hay các nhân t các nhân t ầ ư ủ    c a ố

ố ớ ạ ng ố ầ ư ươ  đ i v i nhà đ u t .

ể ả ể ầ ư (khi các doanh nghi p l a ch n đ u t qu  c a vi c ẽ ế ố ượ ạ ị m t khu v c đ a lý thì s  đ n s  l ng/giá tr  FDI cao t ưở ố ả   nh h ­ Khi phân tích “các nhân t ng” đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t ả ọ ỉ ự ệ doanh nghi p FDI, tác gi  ch  l a ch n phân tích  ẫ ủ hút t o nên s c h p d n c a m t đ a ph ự ễ ủ ứ ấ ọ ộ ị ậ

4. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a lu n án 4.1. Ý nghĩa khoa h cọ

ế ứ ượ

ố ươ ng ậ

ộ ủ ộ ị  c p đ  đ a ph ể c khung nghiên c u lý thuy t ầ ư ị

ị ạ ế ế ấ

ả ậ ầ ụ ơ ủ

ớ ự ươ ở ố ả ưở ế ộ ba c p đ : (i) Các nhân t ng

ố ấ ỉ nh h  c p t nh; và (iii) Các nhân t ỉ ứ ộ ấ ố ừ  t

ố ầ ư ủ ng.  ạ ệ

ở ấ c ti n hành  ­ Nghiên c u này đ ớ   ộ ế  đ  nh n di n các nhân t ứ ệ ượ ự  tác đ ng t i ­ Xây d ng đ ệ ố ể ọ ệ ự    trong ph m vi m t qu c gia c a doanh nghi p FDI vi c l a ch n đ a đi m đ u t ế ế ồ ợ ủ ự ự   t trung d a trên s  tích h p c a 4 dòng lý thuy t chính, g m có: (1) Lý thuy t chi ươ ể ti pế  c n th  ch  c p đ a ph ế ị ủ   c a Dunning; (2) Cách  ng; (3) lý thuy t đ a lý kinh ế ề ộ ế ế ề ệ t   ; và (4) Lý thuy t v  đ ng c  c a các công ty đa  do qu n t  v  hi u qu  kinh t ắ ố   ng tác không gian. Khung phân tích đã ch  ra các nhóm qu c gia g n v i s  t ưở ẫ   ấ ố ả ng đ n m c đ  h p d n   nh h nhân t ế ậ   ệ ủ  các ti p c n t Nam; (ii) Các nhân t chung c a Vi ị ươ ể ế ấ th  ch  c p đ a ph ự ượ ­ Phân tích đ c th c tr ng phân b  đ u t ủ ượ ạ ộ

ử ụ ậ ứ ụ ỹ

ở ệ t Nam và  c a doanh nghi p FDI   Vi   ấ   ả ể ừ  hàm s n xu t c phát tri n t tác đ ng c a tình tr ng này, s  d ng mô hình đ ự Cobb­Douglas,  ng d ng k  thu t phân tích không gian d a trên mô hình không   gian Durbin (SDM).

ưở ủ ố ấ ỉ ử ụ ng c a các nhóm nhân t c p t nh s  d ng mô hình kinh t ế

ượ ­ L ượ l

ả   nh h ng hoá ng không gian.  ự ễ 4.2. Ý nghĩa th c ti n

ứ ủ ươ ưở

ươ ệ ở

ợ

ả   ấ ậ K t qu  nghiên c u c a lu n án cung c p thông tin h u ích cho các c  quan qu n ệ ự   ề ị i vi c l a ng và đ a ph   ng này có  c a các doanh nghi p FDI  ố  ề phù h p đ  thu hút và đi u h ớ ơ ữ ố ả ớ ữ ng t   nh h ng v  nh ng nhân t ố ượ ừ  đó các đ i t t Nam; t  Vi ỉ ữ ế ng FDI đ n nh ng t nh/thành ph ấ ớ ề ụ ế ộ ế ả ướ ấ c c p Trung  lý Nhà n ầ ư ủ ể ị ọ ch n đ a đi m đ u t ể ể ư th  đ a ra chính sách  ớ ể theo m c tiêu phát tri n và mang t ệ ướ i tác đ ng tràn l n nh t v i n n kinh t .

ủ ậ ấ 5. C u trúc c a lu n án

­ Ch ­ Ch

ệ ề ổ ơ ở ệ ự ọ ị

ưở ầ ư ự ế ướ ố ả   nh h  tr c ti p n ể   ế ng đ n vi c l a ch n đ a đi m c ngoài

ươ ự ạ ố

ộ t Nam ưở ể ọ ị nh h

ầ ư ự ế ướ ầ   i vi c l a ch n đ a đi m đ u ở ươ ươ ầ ư ủ đ u t ươ ­ Ch ươ ­ Ch ươ ­ Ch ư ủ t  c a các doanh nghi p đ u t ứ ng 1. T ng quan tài li u nghiên c u ậ ng 2. C  s  lý lu n v  các nhân t ệ  c a các doanh nghi p đ u t ứ ng 3. Ph ng pháp nghiên c u ở ệ ng 4. Th c tr ng phân b  FDI  Vi ố ả ủ ng 5. Tác đ ng c a các nhân t ệ  tr c ti p n ớ ng t c ngoài ệ ự ệ  Vi t Nam

ƯƠ Ổ Ứ Ệ CH NG 1: T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U

ấ ộ ố ả ứ 1.1. B i c nh và c p đ  nghiên c u

ả ổ ế ấ ọ ả ủ ế ạ K t qu  t ng quan cho th y các h c gi ch  y u phân tích t ệ   i sao doanh nghi p

ầ ư ứ ố ố ở ấ ọ ự l a ch n đ u t ả  vào qu c gia này mà không ph i qu c gia khác, t c là phân tích c p đ ộ

ủ ế ứ ố ả qu c gia (national or macro­economic level). Trong đó, các nghiên c u ch  y u gi i thích

ữ ướ ớ ư ỹ ư ệ ẫ nguyên nhân FDI vào nh ng n ố c l n nh  M  và Trung Qu c. Hi n nay, v n ch a có

ứ ở ấ ề ươ ư nhi u nghiên c u ộ ị  c p đ  đ a ph ng (sub­national level), hay nói cách khác là ch a có

ố ủ ự ề ạ ố ỏ ữ   nhi u công trình phân tích s  phân b  c a FDI trong ph m vi các qu c gia nh  và nh ng

ế ể ệ ề n n kinh t đang phát tri n, trong đó có Vi t Nam.

ọ ị ệ ự ầ ư ự ế ướ ứ ể ế 1.2. Các nghiên c u liên quan đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t tr c ti p n c

ở ấ ộ ố ngoài c p đ  qu c gia

ề ế ế ậ ể ả ệ ự ọ ị Có nhi u cách ti p c n lý thuy t khác nhau đ  gi ể   i thích vi c l a ch n đ a đi m

ầ ớ ứ ự ệ ế ế FDI,   trong đó ph n l n các nghiên c u hi n nay d a trên lý thuy t chi t trung (OLI

paradigm) (Dunning, 1979; Dunning, 1980; Dunning, 1988; Dunning, 1997; Dunning, 2000;

ể ả ị ưở ủ ố ả ưở ớ Dunning, 2001) đ  xác đ nh và phân tích  nh h ng c a các nhân t nh h ng t ệ   i vi c

ể ọ ị ự l a ch n đ a đi m FDI.

ợ ừ ổ ự ế ệ ệ T ng h p t ề ự ự   ứ  các dòng lý thuy t và các nghiên c u th c nghi m hi n nay v  s  l a

ầ ư ủ ụ ể ượ ể ọ ị ch n đ a đi m đ u t ệ  c a doanh nghi p có th  th y, ể ấ các nhân tố c  th  đ c các nghiên

ướ ị ườ ề ồ ự ẵ ủ ứ c u tr c đây phân tích g m có (1) Ti m năng th  tr ồ ự   ng; (2) S  s n có c a ngu n l c;

ấ ượ ể ế ệ ứ ầ ụ ệ (3) Ch t l ng th  ch  và chính sách; và (4) Hi u  ng qu n t doanh nghi p.

ươ ả ử ụ ự ng pháp nghiên c u Rà soát v  ề ph ứ  mà các tác gi trong lĩnh v c này s  d ng cho

ứ ấ ị ượ ứ ấ ấ ự th y nghiên c u đ nh l ng d a trên s ổ ế ố li uệ  th  c p r t ph  bi n (Faeth, 2009; Nielsen,

ứ ị ủ ế Asmussen và Weatherall, 2017), trong đó các nghiên c u đ nh tính ch  y u gi ớ ạ ở i h n lĩnh

ố ế ủ ứ ể ả ộ ộ ị ự v c kinh doanh qu c t và qu n tr  chi n l ế ượ Đ  phân tích m c đ  tác đ ng c a các c.

ệ ự ủ ể ệ ọ ố ị nhân t ố ớ  t ứ   i vi c l a ch n đ a đi m phân b  FDI c a doanh nghi p, các nhà nghiên c u

ướ ườ ụ ế ặ ử ụ mô hình bi n công c  (phi không gian và không gian) ho c mô tr c đây th ng s  d ng

ế ị hình ra quy t đ nh.

ứ ữ ố ả ưở ọ ị ế 1.3. Các nghiên c u phân tích nh ng nhân t nh h ệ ự ng đ n vi c l a ch n đ a

ể ộ ị ươ đi m đ u t ng trên th  gi ế ớ i

ầ ư ở c pấ  đ  đ a ph ụ ề ề ố ệ ế ự ặ ệ ở ữ ể ố Do s  thi u h t v  v  s  li u, đ c bi t là nh ng qu c gia đang phát tri n nên

ư ệ ứ ở ấ ươ ẫ hi n nay v n ch a có nhi uề   nghiên c u ộ ị  c p đ  đ a ph ng (sub­national level). Các

ủ ế ử ụ ứ ệ ế ồ ườ nghiên c u hi n nay ch  y u s  d ng mô hình h i quy đa bi n thông th ng. S  l ố ượ   ng

ấ ạ ế ặ ứ ế ộ ệ ữ các nghiên c u tính đ n tác đ ng không gian là r t h n ch , đ c bi t là trong nh ng n ướ   c

ư ệ ể đang phát tri n nh  Vi t Nam.

ứ ở ấ ươ ở ướ ố Rà soát các nghiên c u ộ ị  c p đ  đ a ph ng các n c OECD và Trung Qu c cho

ủ ế ứ ấ ế ớ ố các bi n s  liên quan t i quy mô th ị th y, các nghiên c u này ch  y u phân tích các

ườ ố ộ ườ ủ ơ ở ạ ầ ủ ị tr ng, lao đ ng và v n con ng i, chính sách c a chính ph ; c  s  h  t ng, đ a lý và

ệ ứ ầ ụ hi u  ng qu n t ệ    doanh nghi p.

ứ ữ ố ả ưở ế ỉ 1.4. Các nghiên c u phân tích nh ng nhân t nh h ng đ n FDI vào các t nh

thành ở ệ  Vi t Nam

ư ố ướ ế ớ ở ệ Cũng gi ng nh  xu h ứ ng nghiên c u trên th  gi i, các công trình Vi t Nam v ề

ủ ế ậ ề ậ ở ấ ự ệ ố ộ ấ v n đ  mà lu n án quan tâm ch  y u t p trung c p đ  qu c gia. Hi n nay, s  phân b ố

ủ ệ ướ ở ệ ắ ầ ượ ố v n FDI c a doanh nghi p n c ngoài Vi t Nam cũng b t đ u đ ư   c quan tâm nh ng

ủ ế ử ụ ứ ữ ạ ệ ỉ nh ng nghiên c u này ch  y u s  d ng mô hình phi không gian. T i Vi t Nam, ch  có

ứ ủ ắ nghiên   c u   c a   Hoang   và   Gujion   (2014),   Esiyok   và   Ugur   (2015),   Lê   Văn   Th ng   và

ự ụ ủ ủ ư ễ ả ộ ỉ Nguy n L u B o Đoan (2017 xem xét s  ph  thu c không gian c a c a các t nh trong thu

ế ố ươ ế ị hút FDI. Thi u xem xét y u t t ng tác không gian đ a lý trong mô hình kinh t ế ượ   ng l

ệ ướ ượ ị ệ ế ế ẫ d n đ n vi c c l ng thi u và b  l ch.

ứ ả ố 1.5. Kho ng tr ng nghiên c u

ố ượ ặ ố ế ị ộ M c dù s  l ng các công trình phân tích các nhân t ự    tác đ ng quy t đ nh l a

ố ố ầ ư ướ ọ ấ ớ ả ố ch n phân b  v n đ u t n ứ   ẫ c ngoài là r t l n, tuy nhiên v n còn kho ng tr ng tri th c

ụ ể ứ ể ế ụ đ  ti p t c nghiên c u. C  th  là:

ế ề ề ặ ố ả ưở Th  nh t, ứ ấ  v  m t khung phân tích và lý thuy t v  các nhân t nh h ệ   ế ng đ n vi c

ể ẫ ọ ị ư ầ ủ ố ự l a ch n đ a đi m phân b  FDI v n còn ch a đ y đ .

ứ ủ ự ứ ệ ề ề ạ ứ Th  hai, ế  v  ph m vi nghiên c u, hi n nay ki n th c c a chúng ta v  lĩnh v c mà

ề ệ ẫ ấ ậ ả ẫ ọ ố lu n án quan tâm v n còn kho ng tr ng do v n đ  thiên l ch trong ch n m u nghiên

ả ủ ế ệ ậ ướ ớ ư ỹ ậ ả ứ c u. Các gi i thích hi n có t p trung ch  y u vào các n c l n nh  M , Nh t B n và

ố ớ ữ ứ ụ ế ấ ố ướ Trung Qu c và nh ng ki n th c đã có r t khó áp d ng đ i v i các n ể   c đang phát tri n.

ỗ ố ị ươ ữ ể ệ ề ể ế ề ệ M i qu c gia và đ a ph ặ ng có nh ng đ c đi m khác bi t v  th  ch  và đi u ki n kinh

ể ả ưở ệ ự ế ố ị ươ ể ế t vĩ mô và có th   nh h ọ ng đ n vi c l a ch n qu c gia và đ a ph ng đ  phân b ố

FDI.

ư ở ứ ạ ữ ề ấ ộ ứ Th  ba, nh  đã phân tích trên, m t trong nh ng v n đ  ph c t p khi phân tích

ế ị ầ ư ướ ọ ộ ề ủ ụ ự ệ ự quy t đ nh l a ch n đ u t n c ngoài c a doanh nghi p là s  ph  thu c v  không gian

ữ ị ươ ẽ ả ậ ế ấ ử ụ ề gi a các đ a ph ng khác nhau. Lu n án s  gi ằ i quy t v n đ  này b ng cách s  d ng mô

ữ ể ể ả ổ ồ ộ hình phân tích không gian đ  xem xét m t cách t ng th , bao g m c  nh ng y u t ế ố

ữ ữ ầ ỉ ị ươ t ng quan trong không gian đ a lý gi a nh ng t nh thành g n nhau.

ƯƠ Ơ Ở Ố Ả Ậ ƯỞ Ế CH Ề NG 2. C  S  LÝ LU N V  CÁC NHÂN T   NH H Ệ   NG Đ N VI C

Ầ Ư Ự Ọ Ị Ế ƯỚ Ự Ể L A CH N Đ A ĐI M Đ U T  TR C TI P N C NGOÀI

ậ ề ầ ư ự ế ướ ơ ở ầ ư ự ệ 2.1. C  s  lý lu n v  đ u t tr c ti p n c ngoài và doanh nghi p đ u t tr c

ế ướ ti p n c ngoài

ầ ư ự ế ướ ị 2.1.1. Đ nh nghĩa đ u t tr c ti p n c ngoài

ề ề ậ ị ả ế Có nhi u cách đ nh nghĩa v  FDI. Trong lu n án này, tác gi quan tâm đ n các

ố ả ưở ệ ự ầ ư ạ ế ọ ộ ị ể nhân t nh h ng đ n vi c l a ch n đ u t t ứ i m t đ a đi m, t c là xem xét m c đ ứ ộ

ẫ ủ ộ ị ủ ữ ệ ể ề ệ ể ế   ấ h p d n c a m t đ a đi m đó, cùng nh ng đi u ki n khác c a doanh nghi p đ  ra quy t

ầ ư ủ ọ ế ố ả ụ ề ị ể ị đ nh chuy n v n đ u t c a h  đ n đó. Do đó, tác gi áp d ng đ nh nghĩa v  FDI nh ư

ầ ư ứ ố ế ủ ầ ư ỏ ố ự ừ ầ qu c t mà ch  đ u t ể  b  v n đ  xây d ng t ặ    đ u ho c sau: FDI là hình th c đ u t

ạ ầ ớ ơ ở ể ộ ể ở mua l i ph n l n và có th  là toàn b  các c  s  kinh doanh ở ướ  n c ngoài, đ  tr  thành

ủ ở ữ ặ ừ ơ ở ự ế ề ả ầ ộ ị ch  s  h u toàn b  ho c t ng ph n c  s  đó và tr c ti p qu n lý, đi u hành và ch u

ủ ố ượ ạ ộ ệ ề ầ ư trách nhi m v  ho t đ ng c a đ i t ọ ỏ ố ng mà h  b  v n đ u t .

ệ ầ ư ự ế ướ ị 2.1.2. Đ nh nghĩa doanh nghi p đ u t tr c ti p n c ngoài

ươ ứ ệ ớ ị ở ỗ ố T ng  ng v i FDI, đ nh nghĩa doanh nghi p FDI cũng khác nhau m i qu c gia

ệ ế ậ ấ ờ ổ ị ổ ế và thay đ i theo th i gian. Đ nh nghĩa ph  bi n nh t hi n nay là theo cách ti p c n cán

ượ ư ệ ạ ở ị ị cân thanh toán đ c đ a ra b i OECD (2008). Theo đó, vi c phân lo i và xác đ nh v  trí

ả ố ổ ứ ư ở ế ọ ầ dòng v n FDI c n ph i có hai t ch c c  trú ề  hai n n kinh t ố    khác nhau và h  có m i

ộ ố ị ệ ự ơ ả ư ế ồ ầ   quan h  tr c ti p. M t s  đ nh nghĩa c  b n mà OECD (2008) đ a ra g m có: Nhà đ u

ầ ư ự ế ướ ệ ư ự ế ướ t  tr c ti p n c ngoài (FDI Investor) và Doanh nghi p đ u t tr c ti p n c ngoài (FDI

enterprise).

ệ ầ ư ậ ề ậ ự ạ ạ T i Vi t Nam, Lu t Đ u t ệ   ế  2014 không đ  c p tr c ti p lo i hình doanh nghi p

ộ ị ỉ ạ ổ ứ ề ả này mà ch  đ nh nghĩa m t cách khái quát t ư i Kho n 17 Đi u 3 nh  sau: “T  ch c kinh t ế

ầ ư ướ ố ổ ứ ế ầ ư ướ có v n đ u t n c ngoài là t ch c kinh t có nhà đ u t n ặ   c ngoài là thành viên ho c

ổ c  đông.”

ậ ả ứ ệ ệ ồ Trong lu n này, tác gi nghiên c u doanh nghi p FDI bao g m doanh nghi p 100%

ướ ữ ướ ố ố v n n ệ c ngoài; doanh nghi p liên doanh gi a n c ngoài và các đ i tác trong n ướ   c;

ủ ở ữ ầ ư ướ ầ ổ ướ công ty c  ph n có ch  s  h u là nhà đ u t n c ngoài; chi nhánh công ty n c ngoài

ệ ạ t i Vi t Nam…

ơ ầ ư ủ ộ ệ 2.1.3. Đ ng c  đ u t c a doanh nghi p FDI

ơ ầ ư ứ ề ể ộ Căn c  vào đ ng c  đ u t , FDI có th  chia thành FDI theo chi u ngang, FDI theo

ầ ư ỗ ề ợ ọ chi u d c và đ u t h n h p (Caves, 1971).

ậ ề ệ ự ọ ị ơ ở ầ ư ủ ể ệ 2.2. C  s  lý lu n v  vi c l a ch n đ a đi m đ u t c a doanh nghi p FDI

ề ệ ự ọ ị ầ ư ự ế ướ ể ị 2.2.1.Đ nh nghĩa v  vi c l a ch n đ a đi m đ u t tr c ti p n c ngoài

ệ ự ầ ư ự ứ ề ể ế ọ ị ướ Có hai cách nghiên c u v  “vi c l a ch n đ a đi m đ u t tr c ti p n c ngoài”.

ứ ọ ả ế ị ự ự ể ả ọ ộ ị Th  nh t, ấ   các h c gi xem xét s  l a ch n đ a đi m là m t quy t đ nh qu n lý đ ượ   c

ườ ự ự ệ ạ ặ ọ ứ ậ Thứ ng i lãnh đ o th c hi n thay m t cho công ty và là quá trình l a ch n theo th  b c.

ọ ả ế ị ề ị ề ị ự ể ọ ố ị hai, các h c gi ể    xác đ nh quy t đ nh v  đ a đi m FDI là l a ch n cu i cùng v  đ a đi m

ộ ượ ự ệ ở ộ ườ ầ ư ủ đ u t c a m t công ty FDI, cho dù đ c th c hi n b i m t ng ặ   ế ị i ra quy t đ nh ho c

ế ị nhóm ra quy t đ nh.

ứ ả ậ ử ụ ế ị ứ ế ậ Trong nghiên c u này, tác gi lu n án quy t đ nh s  d ng cách ti p c n th  hai,

ầ ư ủ ề ị ự ứ ể ẫ ọ ố ộ đó là l a ch n cu i cùng v  đ a đi m đ u t c a m t công ty FDI (t c là d n đ n l ế ượ   ng

ấ ạ ế ậ ụ ể ự ị ế ả ộ FDI cao hay th p t ố   ạ i m t khu v c đ a lý c  th ). Do h n ch  trong kh  năng ti p c n đ i

ườ ế ị ầ ư ế ể ắ ị ể ố ớ v i ng i cân nh c các y u trong quá quy t đ nh đ a đi m đ u t có th  là giám đ c b ộ

ố ế ậ ườ ế ị ố ườ ả ph n kinh doanh qu c t và ng i ra quy t đ nh cu i cùng là ng ấ ủ   i qu n lý cao nh t c a

ỉ ậ ậ ươ ữ ượ MNEs nên phân tích trong lu n án ch  t p trung vào t ng quan gi a l ng FDI cao hay

ấ ạ ươ ả ị ưở th p t ộ ị i m t đ a ph ng và các nhân t ố ượ  đ c xác đ nh là có  nh h ng.

ế ậ ế ề ố ả ưở ớ ự ị ủ ị 2.2.2. Các ti p c n lý thuy t v  nhân t nh h ng t i s  đ nh v  FDI c a doanh

nghi pệ ầ ớ ứ ự ế ế ệ Ph n l n các nghiên c u hi n nay d a trên lý thuy t chi t trung (OLI paradigm)

ể ả ưở ủ ố ả ưở ớ ị ủ c a Dunning đ  xác đ nh và phân tích  nh h ng c a các nhân t nh h ng t ệ ự   i vi c l a

ể ằ ọ ị ướ ứ ế ả ch n đ a đi m FDI. N m trong h ng nghiên c u lý thuy t này, tác gi ẽ ự  cũng s  d a trên

ế ầ ấ ọ ế ị ể lý thuy t OLI, mà tr ng tâm là c u ph n liên quan t ớ ợ i l i th  đ a đi m (L ­ locational

ả ế ự ế ề ự advantages). Ngoài ra, tác gi ế    cũng xây d ng khung lý thuy t d a trên lý thuy t v  chi n

ị ế ề ệ ứ ượ ị l ủ c đ nh v  FDI c a các công ty ở ướ  n c ngoài theo hình th c FDI; lý thuy t v  hi u qu ả

ế ầ ụ ế ề ự ị ệ ứ ể ắ ớ ị kinh t do qu n t , lý thuy t v  s  đ nh v  FDI g n v i hi u  ng không gian đ  xây

ứ ế ự d ng khung lý thuy t cho nghiên c u này.

ế ả ứ ế 2.3. Khung lý thuy t và các gi thuy t nghiên c u

ố ở ấ ố 2.3.1. Các nhân t chung c p qu c gia

ố ở ấ ộ ố ượ ả ự ọ Các nhóm nhân t chung c p đ  qu c gia đ c tác gi l a ch n phân tích s ẽ

ế ề ấ ở ố ừ ự d a trên khung lý thuy t cung c p b i UNCTAD (2010) v  các nhân t kéo t môi tr ườ   ng

ướ ủ ố ạ ứ ộ ấ ể ủ ả ẫ ổ n c ch  nhà. Đây là các nhân t ố    t o nên m c đ  h p d n chung t ng th  c a c  qu c

ả ưở ớ ấ ả gia và có  nh h ng t t c  các doanh nghi p ệ ở ướ  n i t ủ c ch  nhà.

ứ ả ậ ử ụ ố ể Trong nghiên c u này, tác gi lu n án s  d ng các nhóm nhân t sau đ  phân tích:

ị ị ườ ị (1) V  trí đ a lý; (2) Tài nguyên thiên nhiên; (3) Môi tr ộ ng chính tr  xã h i; (4) Chính sách

ở ử ủ ệ ị ườ ưở ị ườ m  c a c a Vi t Nam; (5) Quy mô th  tr ng và tăng tr ng th  tr ng; và (6) Chính

ầ ư ư sách  u đãi đ u t chung.

ố ấ ỉ 2.3.2. Các nhân t c p t nh

ể ả ạ ệ ộ ướ ạ ộ ị ọ ươ Đ  gi i thích t i sao m t doanh nghi p n c ngoài l i ch n m t đ a ph ng đ ể

ế ủ ậ ượ ự ự ợ ầ ư đ u t , khung lý thuy t c a lu n án đ ệ c xây d ng d a trên vi c tích h p 04 dòng ý

ượ ở ụ ộ ợ ế ị ể ế (1) Tr  c t l i th  đ a đi m (L) trong lý thuy t chi ế   t ế thuy t đã đ c trình bày trên:

ế ề ệ ứ ầ ụ ể ế ậ ế trung OLI; (2) Cách ti p c n th  ch ; (3) Lý thuy t v  hi u  ng qu n t ệ    doanh nghi p

ế ề ự ị ớ ươ ủ ệ ắ ị và (4) Lý thuy t v  s  đ nh v  FDI c a doanh nghi p g n v i t ng tác không gian. Các

ộ ượ ự ế ế ộ tác đ ng này đ c chia thành thành tác đ ng tr c ti p và  gián ti p.

ố ấ ỉ Hình 2.1. Khung phân tích các nhân t c p t nh

ộ ế Tác đ ng gián ti p:

(a) Ti m năng th  tr

ị ườ ề ng

ườ ệ ướ ẽ ự ầ ư ọ ị ườ Thông th ng doanh nghi p n c ngoài s  l a ch n đ u t vào các th  tr ng có

ư ứ ề ạ ở ớ ả ế quy mô l n b i do ti m năng t o doanh thu cao. nghiên c u này đ a ra gi thuy t sau liên

ớ ề ị ườ ả ế ệ ướ Gi thuy t H1: Các doanh nghi p FDI có xu h ự   ng l a quan t i ti m năng th  tr ng:

(b) Lao đ ngộ ố

ị ườ ọ ỉ ớ ch n các t nh có quy mô th  tr ng l n

ớ ứ ươ ộ ấ ượ Các nhân t liên quan t ư ự ẵ i lao đ ng nh  s  s n có, m c l ng, ch t l ủ ự   ng c a l c

ề ả ộ ưở ớ ự ủ ư ệ ậ ọ ượ l ng lao đ ng đ u  nh h ng t i l a ch n c a donah nghi p. Lu n án đ a ra 02 gi ả

ả ệ ế ướ ọ ỉ ự thuy t H2: Các doanh nghi p FDI có xu h ng l a ch n t nh thành có chi

thuy t: ế Gi ộ ấ ả ế ệ ướ ọ ỉ ự phí lao đ ng th p; và Gi thuy t H3: Các doanh nghi p FDI có xu h ng l a ch n t nh

ấ ượ thành có ch t l ộ ng lao đ ng cao.

(c) C  s  h  t ng

ơ ở ạ ầ

ố ề ơ ở ạ ầ ư ạ ướ ạ Các nhân  t v  c  s  h  t ng nh  m ng l ệ i giao thông, đi n tho i và m c đ ứ ộ

ề ạ ầ ư ậ ả ấ ọ ả Giả ấ ẵ s n có v  h  t ng s n xu t cũng r t quan tr ng. Lu n án này đ a ra gi ế  thuy t sau:

ệ ế ướ ọ ỉ ấ ượ ự thuy t H4: Các doanh nghi p FDI có xu h ng l a ch n t nh thành có ch t l ng c  s ơ ở

ạ ầ h  t ng cao

(d) Hi u qu  kinh t

ệ ả ế ầ ụ do qu n t

ứ ộ ấ ộ ị ươ ể ượ ệ ắ ẫ ủ M c đ  h p d n c a m t đ a ph ng trong m t doanh nghi p FDI có th  đ c lý

ả ằ ế ề ệ ử ụ ả ế ầ ụ ả ế gi i b ng cách s  d ng lý thuy t v  hi u qu  kinh t do qu n t . Gi thuy t H5: Các

ệ ướ ự ậ ủ ệ ọ ỉ doanh nghi p FDI có xu h ng ch n các t nh có s  t p trung c a các doanh nghi p FDI

khác

ả ế ệ ướ ự ậ ọ ỉ Gi thuy t H6:  Các doanh nghi p FDI có xu h ng ch n các t nh có s  t p trung

ệ ủ c a các doanh nghi p FDI khác.

(e) Th  ch  và chính sách c p đ a ph

ể ế ấ ị ươ ng

Ở ấ ươ ự ứ ề ộ ị ộ ị  c p đ  đ a ph ẳ ng, đã có nhi u nghiên c u kh ng đ nh tác đ ng tích c c và

ệ ạ ự ấ ủ ủ ế ể ọ ẫ   ủ quan tr ng c a th  ch  và các chính sách c a chính ph  trong vi c t o nên s  h p d n

ươ ầ ư ướ ư ả ế ộ ị ủ c a m t đ a ph ắ ng trong m t nhà đ u t n c ngoài. L ậ u n án đ a ra gi thuy t nghiên

ả ấ ượ ế ế ủ ộ ị ể ươ Gi thuy t H7: Ch t l ng th  ch  c a m t đ a ph ng càng cao thì kh ả ư ứ c u nh  sau:

ể ầ ư ể ệ ọ ị ả ự năng các doanh nghi p FDI l a ch n đ a đi m đó đ  đ u t càng l n. ớ Gi ế  thuy t H8:

ướ ệ ề ỉ ướ ệ Doanh nghi p FDI có xu h ng tránh né các t nh có nhi u doanh nghi p nhà n c.

ộ ế Tác đ ng gián ti p:

ế ề ự ị ớ ự ươ ự ể ắ ị ị D a trên lý thuy t v  s  đ nh v  đ a đi m FDI g n v i s  t ng tác không gian, có

ể ấ ằ ộ ị ứ ủ ẫ ươ ỉ ượ ạ ộ ấ th  th y r ng, m c đ  h p d n c a m t đ a ph ng không ch  đ ở ặ   c t o nên b i đ c

ế ủ ể ể ị ươ ị ả ưở ở ặ ủ đi m và th  ch  c a đ a ph ng đó mà còn b   nh h ị   ể ng b i đ c đi m c a các đ a

ươ ữ ấ ị ươ ậ ậ ậ ph ng khác nh t là nh ng đ a ph ng lân c n. Chính vì v y trong lu n án này, tác gi ả

ả ả ế ị ề ự ộ ỉ ế ố ọ ế Gi ể ầ    thuy t H9: Quy t đ nh cu i cùng v  l a ch n m t t nh đ  đ u ẽ ư s  đ a ra gi thuy t:

ưở ủ ố ủ ị ươ ậ ư ẽ ị ả t s  ch u  nh h ng c a các nhân t c a các đ a ph ng lân c n

ƯƠ ƯƠ Ứ CH NG 3: PH NG PHÁP NGHIÊN C U

ậ ế ậ ủ 3.1. Cách ti p c n c a lu n án

ễ ị ế ậ 3.1.1. Cách ti p c n di n d ch

ề ể ẽ ả ưở ủ ừ ấ Đ  tài s  phát tri n các gi ế ề ả  thuy t v   nh h ng c a t ng nhân t ố ở các c p đ ộ

ể ị ả ế ượ ọ phân tích khác nhau và ki m đ nh các gi thuy t đó.  Đây là cách đ ế   c g i là cách ti p

ễ ướ ế ậ ườ ượ ử ụ ộ ọ ị ậ c n di n d ch. Đây là h ng ti p c n th ng đ c s  d ng trong khoa h c xã h i, đ ể

ệ ườ ệ ể ấ ấ ự d  đoán hi n t ng, ướ ượ c l ng xác su t xu t hi n và cho phép ki m soát hi n t ệ ượ   ng

này (Collis và Hussey, 2013).

ế ậ ỗ ợ 3.1.2. Cách ti p c n h n h p

ể ạ ượ ụ ứ ả ự ờ ả ụ ọ ồ Đ  đ t đ c m c tiêu nghiên c u tác gi l a ch n áp d ng đ ng th i c  hai

ươ ị ị ượ ệ ử ụ ế ợ ẽ ắ ph ng pháp là đ nh tính và đ nh l ụ   ng. Vi c s  d ng k t h p này s  giúp kh c ph c

ể ươ ườ ồ ữ ệ ự ế ủ ừ đi m y u c a t ng ph ng pháp và tăng c ủ ng s  phong phú c a ngu n d  li u.

ươ ữ ệ ệ ậ 3.2. Ph ng pháp thu th p tài li u ­ d  li u

ố ớ ế ế ậ ạ ả ườ ế ị ự ọ Do h n ch  trong kh  năng ti p c n đ i v i ng ị   i ra quy t đ nh l a ch n đ a

ể ố ườ ữ ạ ấ ụ ở ạ ướ đi m phân b  FDI (th ng là nh ng lãnh đ o c p cao, có tr s  t i n c ngoài) nên

ả ử ụ ứ ấ ể ồ ứ trong nghiên c u này, tác gi s  d ng các ngu n thông tin th  c p đ  phân tích và tìm

ứ ứ ể ậ ằ b ng ch ng cho các lu n đi m nghiên c u.

ươ ữ ệ 3.3. Ph ng pháp phân tích d  li u

ế ả ủ ộ ệ ớ ưở 3.3.1. Đánh giá k t qu  và tác đ ng c a doanh nghi p FDI t i tăng tr ng kinh t ế ấ    c p

t nhỉ

ả ỉ ố ệ Đánh giá ch  s  hi u qu  FDI:

ể ượ ấ ố ạ ệ ể Đ  đánh giá đ c tính ch t trong phân b  FDI t i Vi ỉ t Nam theo t nh đ  xem s ự

ọ ủ ệ ở ệ ự ự ẫ ớ ố ồ ự l a ch n c a doanh nghi p FDI Vi t Nam có th c s  d n t ề   i phân b  không đ ng đ u

ỉ ố ự ỉ ố ọ ệ ậ hay không, lu n án tính toán ch  s  g i là Ch  s  th c hi n FDI (Inward FDI Performance

ượ ư ỉ ố ở ượ ằ Index), đ c đ a ra b i UNCTAD (2001). Ch  s  này đ c tính toán b ng cách l y t  l ấ ỉ ệ

ộ ị ủ ươ ỉ ệ FDI c a m t đ a ph ng chia cho t  l trong GDP.

ủ ộ ớ ưở ế ủ ỉ Đánh giá tác đ ng c a FDI v i tăng tr ng kinh t c a t nh

ể ườ ớ ố ớ ủ ừ ộ ồ ưở Đ  đo l ng tác đ ng riêng c a t ng ngu n v i đ i v i tăng tr ng kinh t ế ủ    c a

ụ ậ ỉ ở ươ ừ các t nh, lu n án áp d ng mô hình Cobb­Douglas ph ạ ố   ng trình trên cho t ng lo i v n

ự ủ ự ệ ố ồ ồ ộ theo ngu n g c hình thành, d a trên mô hình c a Hoàng H ng Hi p và c ng s  (2020).

ượ ổ ố ố ườ Mô hình này cũng đ c b  sung thêm nhân t v n con ng i.

ượ ể ệ ư Mô hình đ c th  hi n nh  sau:

Trong đó:

­

ủ ề ả ế ỉ ạ ể ờ t nh i t i th i đi m t. ầ : ph n ánh quy mô đ u ra c a n n kinh t

­

ượ ườ ở ổ ầ ư ủ ự ố c đo l ng b i t ng v n đ u t c a khu v c nhà n ướ ạ ỉ c t i t nh i vào năm t. : đ

­

ượ ườ ở ổ ầ ư ủ ự ư ố ạ ỉ c đo l ng b i t ng v n đ u t c a khu v c t nhân t i t nh i vào năm t. : đ

­

ượ ườ ở ổ ầ ư ủ ự ố ạ ỉ c đo l ng b i t ng v n đ u t c a khu v c FDI t i t nh i vào năm t. K ỳ

ỷ ệ ố ấ ươ ủ ố ệ : đ ọ v ng t l đ ng góp c a K ng (>0). S  li u đ ượ ượ c đ ậ   c thu th p

FDI mang d u d ỉ  niên giám th ng kê các t nh thành, đ n v  tính: t

ố ơ ị ỷ ồ ệ ừ t đ ng, theo giá hi n hành.

­

ả ạ ủ ỉ ư ờ ộ ỉ ệ ự ượ  l c l ng lao đ ng ch a qua đào t o c a t nh i trong th i gian t. : Ph n ánh t  l

­

ự ồ ượ ườ ở ỉ ệ ự ượ ả ấ ượ ng ngu n nhân l c, đ c đo l ng b i t  l l c l ng đã qua

ạ ờ : ph n ánh ch t l ạ ủ ỉ đào t o c a t nh i t i th i gian t.

ố ở ấ ộ ố 3.3.2. Phân tích các nhân t chung c p đ  qu c gia

ả ẽ ử ụ ươ ị ố Tác gi s  s  d ng ph ng pháp phân tích đ nh tích, phân nhóm các nhân t chung

ở ấ ế ử ụ ữ ệ ự ố ộ ứ ấ    c p đ  qu c gia thành 06 nhóm d a trên khung lý thuy t, s  d ng các d  li u th  c p

ứ ế ả ướ ể ả ưở ủ ố và k t qu  các nghiên c u tr c đây đ  đánh giá  nh h ng c a các nhóm nhân t này.

ụ ể ố ẽ ồ ậ ị ị C  th , các nhóm nhân t mà lu n án phân tích s  g m có: (1) V  trí đ a lý; (2) Tài nguyên

ườ ở ử ủ ộ ị ệ thiên nhiên; (3) Môi tr ng chính tr  xã h i; (4) Chính sách m  c a c a Vi t Nam; (5)

ị ườ ưở ị ườ ầ ư ư Quy mô th  tr ng và tăng tr ng th  tr ng; và (6) Chính sách  u đãi đ u t chung.

ượ ủ ộ ố ấ ỉ 3.3.3. L ng hoá tác đ ng c a các nhân t c p t nh

ẽ ử ụ ồ Tác s  s  d ng mô hình kinh t ế ượ  l ng không gian (g m các mô hình SDM, SEM và

ể ố ả ưở ệ ự ọ ị ầ ư ể ế ỹ SAR) đ  phân tích các nhân t nh h ng đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t ậ   . Đây là k  thu t

ữ ệ ả ủ ữ ệ ữ ệ ệ ố ử x  lý m i quan h  không gian c a d  li u trong phân tích d  li u b ng và d  li u chéo.

ượ ể ệ ướ ạ ư Mô hình SDM  đ c th  hi n d ậ i d ng ma tr n nh  sau:

Trong đó:

ế ộ ụ Bi n ph  thu c :

ủ ậ Ma tr n không gian c a 63 quan sát W:

ụ ủ ế ễ ầ ộ Thành ph n tr  không gian c a bi n ph  thu c

ộ ậ ạ ị ủ ế ậ ỡ ể ờ Ma tr n (c  n x k) giá tr  c a các bi n đ c l p t i th i đi m t Xit:

ữ ả ố ặ ủ ỉ ư ủ ph n ánh nh ng nhân t đ c tr ng c a t nh ch  nhà trong thu

hút FDI.

ố ủ Sai s  c a mô hình :

ế ử ụ ụ ể ồ C  th  các bi n s  d ng trong mô hình g m có:

i thích

ậ ả ế ố ử ụ B ng 3.. Các bi n s  s  d ng trong lu n án

ườ

ế

Ký hi u ệ

Đo l

ng bi n

Nhóm bi n ế số

ồ ữ Ngu n d   li uệ

Kỳ  v ngọ

ế ọ

c ngoài –

ủ

lnFDI

ụ ế Bi n ph   thu cộ

ng

ơ ố Logarit c  s  e  ố ượ l ng v n FDI  đăng ký trên đ u ầ ng ph

ườ ạ ị i t i đ a  ươ ng vào năm t

ụ ầ ư C c đ u t ướ n ộ ế B  K   ạ ho ch và  Đ u tầ ư

ả Gi bi nế ả Ph n ánh k t  ả ự qu  l a ch n  ể ị đ a đi m phân  ố b  FDI c a  doanh nghi p  ệ ượ ổ t ng l ố v n FDI

ơ ố ủ ỉ

lnGRDP

+/­

ị ườ

ả Ph n ánh quy  ng mô th  tr

Quy mô th  ị tr

ngườ

Logarit c  s  e  GRDP c a t nh  năm t­1

Niên giám  ố th ng kê các  ươ ị đ a ph

ng

ơ ố

ả

LnW

+/­

Ph n ánh chi  phí lao đ ngộ

ệ

ệ

Logarit c  s  e thu ậ nh p bình quân  ườ ủ i lao  c a ng ệ ộ đ ng làm vi c  trong khu v c ự doanh nghi p năm  t­1

Lao đ ngộ

ỉ ệ

L_edu

+

ấ   ả Ph n ánh ch t ượ ng lao  l đ ngộ

ệ

ộ T  l  lao đ ng đã  ạ qua đào t o trong  ự ượ ổ   ng lao t ng l c l ổ ở  ừ ộ đ ng t  15 tu i tr lên (%) năm t­1

Niên giám  ố th ng kê các  ươ ị đ a ph ng/  ề Đi u tra các  doanh nghi pệ   t Nam  Vi ổ ủ c a T ng  ố ụ c c th ng kê Niên giám  ố th ng kê các  ươ ị đ a ph ng/  ề Đi u tra các  doanh nghi pệ   t Nam  Vi ổ ủ c a T ng  ố ụ c c th ng kê

ơ ố

ả

lnTel

+/­

Niên giám  ố th ng kê các  ươ ị đ a ph

ng

Ph n ánh năng ự ơ ở ạ l c c  s  h   ễ ầ t ng vi n  thông

ả

Port

+

ủ ướ  Th  t ng  chính ph , ủ 2013

ạ ườ

ơ ả  Ph n ánh c   ở ạ ầ s  h  t ng  giao thông v nậ   iả t

ng h p không

ơ ở ạ C  s  h   t ngầ

ả

+

Airport

ườ

ng h p không

Logarit c  s  e  ố ổ t ng s  thuê bao  ố ị c  đ nh và di  ộ đ ng/nghìn dân  năm t­1 ậ ế  nh n giá  Bi n gi ế ỉ ị ằ tr  b ng 1 n u t nh  ố ả có c ng qu c gia  lo i 1 và 0 trong  ợ tr có ậ ế , nh n giá Bi n gi   ế ỉ ị ằ tr  b ng 1 n u t nh  ố ế có sân bay qu c t   ố ớ và 0 đ i v i  ợ tr có.

ơ ố

c ngoài –

LnFDI(t­1)

ứ   ả Ph n ánh m c ộ ậ đ  t p trung  FDI

Logarit c  s  e  ố ổ t ng v n FDI vào  ỉ t nh trong năm t­1

ụ ầ ư C c đ u t ướ n ộ ế B  K   ạ ho ch và  đ u tầ ư

ố ệ

+

L_FDI

Niên giám  ố th ng kê các  ươ ị đ a ph

ng

ứ   ả Ph n ánh m c ộ ậ đ  t p trung  FDI

ộ S  lao đ ng làm  vi c trong DN FDI năm t­1 (nghìn  ng

iườ

ệ ứ Hi u  ng  ầ ụ qu n t   doanh  nghi pệ

ố ệ

L_NS

ộ S  lao đ ng làm  ư vi c trong DN t   i)ườ nhân (nghìn ng

Niên giám  ố th ng kê các  ươ ị đ a ph

ng

+

PCI

VCCI

ỉ ố

ứ   ả Ph n ánh m c ộ ậ đ  t p trung  ủ c a doanh  ệ ư nghi p t   nhân ấ   ả Ph n ánh ch t ể ế ượ ng th  ch l

ấ ượ Ch t l ng  ể ế th  ch  và  chính sách

Theo tính toán c a ủ ự D  án ch  s  năng  ấ   ự ạ l c c nh tranh c p

ủ tính c a VCCI­ USAID.

ồ ả Ngu n: Tác gi

ƯƠ Ố Ự Ạ Ở Ệ CH NG 4. TH C TR NG PHÂN B  FDI VI T NAM

ề ự ổ ạ ạ ệ 4.1. T ng quan v  th c tr ng FDI t i Vi t Nam

ố ầ ư 4.1.1. Quy mô v n đ u t

ệ ừ ề ầ ạ ế ơ ướ ạ T i Vi t Nam, ngay t ả  giai đo n đ u c i cách n n kinh t h n 30 năm tr c, FDI

ộ ộ ự ự ể ở đã tr  thành m t đ ng l c chính cho s  phát tri n kinh t ế ủ ấ ướ  c a đ t n c.

ố ệ ừ ổ ụ ầ ư ướ ụ ố ạ Theo s  li u t T ng c c th ng kê và C c đ u t n ầ   ộ ế c ngoài – B  K  ho ch đ u

ệ ừ ầ ỷ ư ể ệ ạ t  th  hi n t i Hình 1, FDI đăng ký vào Vi t Nam tăng t g n 1,3 t USD năm 1991 lên

ỷ ớ ơ t i h n 38 t USD vào năm 2019.

ố ự ự ố ổ ệ ệ ệ ố Hình 4.. T ng v n đăng ký (tri u USD), v n th c hi n (tri u USD) và s  d  án vào

ệ Vi ạ t Nam, giai đo n 1991­2020

ồ ổ Ngu n: T ng h p t ợ ừ ụ ầ ư ướ  C c đ u t n c ngoài

ừ ổ ố ệ Theo s  li u FDI t C ng thông tin ASEAN (ASEAN Stats Portal, 2019), năm 2018,

ệ ứ ứ ế ạ ệ ỉ Vi t   Nam   x p   th   th   ba   t i   ASEAN   trong   vi c   thu  hút  FDI,   ch   sau  Singapore   và

ế ả ổ ố Indonesida, chi m kho ng 10% t ng v n FDI vào ASEAN trong năm 2018. Đánh giá v ề

ỉ ố ệ ủ “ch  s  hi u q a FDI” (FDI Performnace Index) tính toán theo UNCTAD (2001) – ch  s ỉ ố

ả ươ ố ủ ộ ố ề v  kh  năng thu hút FDI t ng đ i c a m t qu c gia tính theo t ỷ ệ  l ầ    trong FDI toàn c u,

ớ ỷ ệ ộ ế ầ ư ủ ầ ạ ố so v i t l GDP c a qu c gia trong GDP toàn c u (B  K  ho ch Đ u t và Ngân hàng

ế ớ ệ ả ơ ệ ớ ố th  gi i, 2018) đánh giá Vi t Nam là qu c gia thu hút FDI có hi u qu  h n so v i các

ướ ự ườ ướ ỉ ứ ủ n c   trong   khu   v c,   khi   luôn   theo   sát   đ ng   xu   h ng   c a   ASEAN   ch   đ ng   sau

Singapore.

4.1.2. FDI theo ngành và lĩnh v cự ỹ ế ế ầ ư ướ ầ ư Tính lu  k  đ n ngày 20/9/2020, các nhà đ u t n c ngoài đã đ u t vào 19/21

ự ế ố ầ ư ậ ệ ố ngành lĩnh v c trong h  th ng phân ngành kinh t

qu c dân, trong đó đ u t ế ạ ố ố t p trung ạ ấ ề ệ ự ớ ổ

ổ ế ệ ỷ ọ ự ế ố tri u USD, chi m 58,43% t ng v n đăng ký. Đây cũng là lĩnh v c chi m t

ố ầ ư ở ộ ầ ư ớ ả ề ự

ự  m i, d  án đ u t ấ ộ ứ ứ ả ầ ổ

ầ ư ố ế ế nhi u nh t vào lĩnh v c công nghi p ch  bi n, ch  t o v i t ng s  v n đ t 222,929   ớ    tr ng l n  m  r ng và góp trong v n đăng ký c  v  đăng ký vào các d  án đ u t   ớ ổ   ự ố v n, mua c  ph n. Lĩnh v c ho t đ ng kinh doanh b t đ ng s n đ ng th  hai v i t ng ế ố    đăng ký. Ti p theo là các v n đ u t ổ ế  15,62% t ng v n đ u t

ướ ự ệ ề ấ ố ị ạ ộ ệ ầ ư 59,600 tri u USD, chi m ự ả lĩnh v c s n xu t, phân ph i đi n, khí, n c, đi u hòa (7,31%), xây d ng (3,66%), d ch

ố ẻ ử ữ ụ ư v  l u trú và ăn u ng (3,23%), bán buôn và bán l ; s a ch a ô tô, mô tô, xe máy (2.18%);

v.v.

ố ệ ẫ ạ ề ượ c nhi u nh t s  d

Trong su t các giai đo n, công nghi p v n là ngành thu hút đ ượ ầ ư ượ ố ự ệ ẫ

án và l ề ng v n đăng ký. L ở ắ ề ố ự ng FDI đ u t ố ướ

ụ ự ả ị ầ ư ướ ượ ấ ố ự     vào lĩnh v c nông nghi p v n không có ự   ng gia tăng thu hút FDI trong lĩnh v c   c ngoài c các nhà đ u t

nhi u kh i s c v  s  d  án và v n đăng kí. Xu h ụ ấ ộ ị d ch v , trong đó d ch v  b t đ ng s n là lĩnh v c đã đ ộ ữ ừ ủ ớ ố ế ậ ầ n ộ ố . M t s  ngành

quan tâm t ư ị ờ ỳ ổ  nh ng năm đ u c a th i k  đ i m i và h i nh p qu c t ễ ậ ả ụ ư ạ

ưở ầ ộ ậ khác nh  d ch v  l u trú (khách s n), vi n thông, v n t ế t ụ ề , giáo d c đ u tăng tr i, kho bãi, tài chính ngân hàng, y   ứ ộ ng trong m t, hai năm đ u sau gia nh p WTO, sau đó m c đ

ưở ạ tăng tr ữ ng ch ng l i.

ấ ứ ủ ệ 4.1.3. Xu t x  c a doanh nghi p FDI

ự ở ệ ấ ứ ừ ố ổ Các d  án FDI t Nam có xu t x  t

Vi ớ ớ ế ề ấ ầ ố 135 qu c gia và vùng lãnh th  trên th ế ừ ự ụ gi ế  ố    khu v c Đông Á (ví d  Hàn Qu c,

i, trong đó các đ i tác l n nh t h u h t đ u đ n t ậ ả ố Nh t B n, Singapore, Đài Loan, Trung Qu c, Malaysia, Thái Lan, ….).

ả ạ ộ ủ ệ ế ạ ệ 4.1.4. K t qu  ho t đ ng c a doanh nghi p FDI t i Vi t Nam

ờ ạ ạ ộ ể ế ố

ệ ệ ế ạ ạ ổ ố ấ ả ả   ệ T i th i đi m 31/12/2017, s  doanh nghi p FDI đang ho t đ ng có k t qu  s n   t Nam đ t 16,18 nghìn doanh nghi p, chi m 2,89% t ng s  doanh xu t kinh doanh t

i Vi ạ ộ ệ ạ ộ ủ ế ệ ổ ố

ướ ệ ệ ố ự c ngoài. Nhìn chung, khu v c doanh nghi p FDI có t

ủ ả ướ ứ ự ẳ ậ ơ ơ ớ nghi p đang ho t đ ng. Trong t ng s  doanh nghi p FDI đang ho t đ ng, ch  y u là   ỷ ấ    su t   c và cao h n h n so v i khu v c doanh doanh nghi p 100% v n n ợ l i nhu n cao h n m c trung bình c a c  n

ệ ệ ự ướ ố ị ướ ả ị nghi p Nhà n c và khu v c doanh nghi p ngoài Nhà n

ủ ự ứ ệ ộ ơ

ướ ườ ự ệ ơ ộ c và cao h n khu v c doanh nghi p ngoài Nhà n c. Ng

ả ướ ứ ệ ậ ơ c. Trang b  tài s n c  đ nh ủ   (TSCĐ) bình quân 1 lao đ ng c a khu v c doanh nghi p FDI cao h n m c trung bình c a ệ   ả ướ i lao đ ng làm vi c c  n   c và cao

ệ ở ướ ự ệ ộ trong doanh nghi p FDI có m c thu nh p bình quân cao h n trung bình c  n ơ h n lao đ ng làm vi c khu v c doanh nghi p ngoài Nhà n c.

ủ ệ ề 4.1.5. Đánh giá đóng góp c a các doanh nghi p FDI vào n n kinh t ế ệ  Vi t Nam

ữ ự ộ Nh ng tác đ ng tích c c

ướ ế ầ ư ướ ồ ự ọ ớ ổ Tr n

ộ ộ ự ể c h t, đ u t ộ ủ ề ọ ư t ở  phát tri n toàn xã h i và đã tr  thành m t đ ng l c tăng tr ng quan tr ng c a n n kinh t

ầ ư ướ ể ầ ẩ ị ứ n ố ầ   c ngoài là ngu n l c quan tr ng đóng góp l n vào t ng v n đ u ế ưở . ơ c ngoài cũng góp ph n quan trong thúc đ y chuy n d ch c

ế Th  hai, đ u t ướ ự ơ theo h ạ ng tích c c và c nh tranh h n.

ầ ư ướ ệ n ọ c ngoài còn đóng góp quan tr ng trong vi c thúc đ y và m

ướ ừ ặ ẩ ở  ư   c đ a

ệ ẩ ổ ơ ấ ng xu t kh u, chuy n đ i c  c u m t hàng xu t kh u và t ng b ỗ ẩ ạ ấ ầ ị ấ c u kinh t ứ Th  ba, đ u t ấ ị ườ ộ r ng th  tr Vi ấ ể t Nam tham gia vào m ng s n xu t và chu i giá tr  toàn c u.

ầ ả ử ụ Th  t

ệ   ứ ư ệ , vi c thu hút và s  d ng FDI trong 30 năm qua đã góp ph n tích c c hoàn thi n ế ắ ủ ầ ư ườ ể ế kinh doanh theo các nguyên t c c a kinh t ế ị ườ .  ng ự  th  tr ng đ u t , môi tr th  ch  kinh t

ọ ự ể   Th  năm, khu v c FDI đã có đóng góp quan tr ng vào chuy n giao và phát tri n

ạ ệ ệ ứ ệ i Vi

ạ ả ữ

ộ ẩ công ngh , tham gia và thúc đ y ti n trình công nghi p hoá t ế ộ Bên c nh nh ng tác đ ng c a FDI v  m t kinh t ấ ủ ề ặ ọ ắ ớ ữ ệ

ấ ệ ế ủ ộ ả ấ ượ ộ ộ ồ ể t Nam. ưở   , FDI cũng có nh ng  nh h ng ạ ạ   i xã h i. Tác đ ng xã h i quan tr ng nh t c a FDI đó là t o vi c làm, t o thu ự ng ngu n nhân l c.

ậ ữ

sâu s c t nh p, tăng năng su t lao đ ng và c i thi n ch t l ự ộ Nh ng tác đ ng tiêu c c ộ ố ự ệ ệ ấ ố

ứ ệ ạ Th  nh t, m t s  ngành, lĩnh v c mà Vi ệ ư ấ ẩ ấ ị

ụ ứ ệ ạ

t Nam mong mu n nh  công ngh  cao, ự ị công ngh  s ch, nông nghi p (nh t là lĩnh v c có giá tr  gia tăng và xu t kh u cao), d ch   ượ ế ấ   ọ ụ ng tri th c cao, d ch v  khoa h c và công ngh , giáo d c đào t o, k t c u v  có hàm l ệ ư ạ ầ h  t ng … ch a thu hút đ ụ  t

doanh nghi p FDI.  ố ệ ứ ứ ỏ ớ   i đa hóa hi u  ng lan t a v i

ệ ấ

ngành s n xu t công nghi p c a Vi ộ t Nam. ộ ẳ ấ ự ủ ị ượ ầ ư ừ c đ u t ờ Th  hai, thu hút FDI th i gian qua đã không giúp t ệ ủ ả ữ Th  ba, m t trong nh ng tác đ ng tiêu c c c a FDI là gây b t bình đ ng và phân

ự ế ườ ng.

ứ ộ ầ t ng xã h i. ộ ứ ư , FDI có th  gây tác đ ng tiêu c c đ n môi tr Th  t ạ ự ươ ở ệ ể ố ị 4.2. Th c tr ng phân b  FDI theo đ a ph

ng  ị Vi t Nam ươ ở ệ ị ố ố ượ t Nam ng 4.2.1. S  l

ể ấ ằ ụ Theo s  li u chính th c t

ệ ỉ t Nam.

Vi ệ ươ ệ ạ ở ế Vi ố ế    T ng c c th ng kê (GSO), có th  th y r ng tính đ n ở t c  các t nh  ố t th c tr ng phân b  FDI hi n nay ị  các đ a ph t Nam i Vi ng t

ấ

ồ ố ấ ề ủ ả ướ

các vùng mi n c a c  n ề ữ ố

ng và giá tr  FDI phân b  theo đ a ph ứ ừ ổ ố ệ ặ ạ ấ ả i t tháng 12/2019, FDI đã có m t t ạ ự Phân tích chi ti ộ ố ặ ổ ậ ể th y m t s  đ c đi m n i b t sau đây: ứ ấ Th  nh t, FDI phân b  r t không đ ng đ u  ứ Th  hai, xu h ổ c. ướ ng phân b  FDI không đ ng đ u gi a các vùng mi n c  n ờ ề ở ồ ữ ả ỉ ề ả ướ ẫ   c v n ướ   ng

không thay đ i theo th i gian và kho ng cách gi a các t nh trong thu hút FDI có xu h gia tăng.

ữ ề ố ướ ng phân b  không đ ng đ u gi a các vùng mi n trong c Th  ba, cùng v i xu h

ướ ậ ạ ớ ỗ ế ồ , FDI cũng có xu h ề ng t p trung cao t ả  ộ ố ỉ   i m t s  t nh/ c thì n i trong m i vùng kinh t

ỉ ấ ố ớ c dòng v n FDI l n nh t trong 5 năm qua,

ứ ộ ướ n ố ớ thành ph  l n. ượ ứ ư , trong s  các t nh nh n đ Th  t ấ ế ả ngành s n xu t và ch  bi n chi m  u th . ỉ ố ệ ậ ế ư ỉ ố ế ế ả 4.2.2. Ch  s  hi u qu  FDI theo t nh

ỉ ả ế ủ ệ ở

ả ượ ỉ ố ệ ấ K t qu  tính toán ch  s  hi u qu  FDI c a 63 t nh thành  ế Vi ỉ

ả ừ ỉ ố ặ ấ

ủ ỉ ấ ấ ạ ế ả

ậ ố ồ ố ớ ấ ộ ng FDI khá th p trong t

ầ ượ ế ứ ả

ệ ế ả ắ ạ   t Nam, giai đo n ệ   c trình bày cho th y năm 2018, Th a Thiên – Hu  là t nh thu hút FDI hi u 2015 – 2018 đ ấ   qu  nh t (Performance Index = 5.513), m c dù ch  s  này c a t nh r t th p vào năm 2016, ế 2017. X p ti p theo là Ninh Thu n, H i Phòng, Tây Ninh …R t ng c nhiên là các thành   ươ   ượ ng ph  l n là Hà N i và thành ph  H  Chí Minh là thu hút l ạ   ớ t x p th  10 và 18 vào năm 2018). Tính chung c  giai đo n quan so v i GDP (l n l ấ ỉ ạ   i là t nh thu hút FDI hi u qu  nh t, sau đó đ n B c Ninh, Nam 2015­2018, Trà Vinh l

ị ố ồ ộ ạ ọ ầ ượ ế i không l t vào top 10 (l n l ứ   t x p th  19

Đ nh, … Hà N i và thành ph  H  Chí Minh l và 21).

ủ ộ ể ế ế ủ ỉ 4.3. Tác đ ng c a FDI đ n phát tri n kinh t c a các t nh

ể ự ọ ể ươ ữ Đ  l a ch n mô hình kinh t ế ượ  l ng không gian đ  phân tích t ng tác gi a các

ệ ả ưở ả ẫ ưở ả ủ ố ỉ t nh trong vi c  nh h ng l n nhau và  nh h ng lan to  c a v n FDI, tác gi ả ẽ ể    s  ki m

ớ ữ ệ ủ ả ộ ợ ị đ nh xem mô hình kinh t ế ượ  l ng không gian nào phù h p v i d  li u b ng c a m t trong

ể ể ượ ơ ả các mô hình SDM, SEM hay SAR. Đ  ki m tra xem mô hình SDM có đ c đ n gi n hoá

ế ả ả ế ề ị thành mô hình SAR (Ho: ), hay mô hình SEM (Ho: . N u c  hai gi thuy t đ u b  bác b ỏ

thì mô hình SDM là phù h p.ợ

ị ọ ể ế ệ ự c tiên, tác gi

ố ậ ự ướ Đ  ti n hành ki m đ nh LR cho vi c l a ch n mô hình, tr ọ

ệ ậ ướ ượ ể ệ ố ỹ c l

ự ợ

ố

ớ ổ ậ ỗ

ổ ỗ ố ế ượ  l ng kinh t ậ ộ ẩ ằ c tính toán b ng cách chia w

ẩ ả ể ự ữ K t qu  ki m đ nh LR l a ch n gi a mô hình SDM và SAR th  hi n t

ể ệ ạ ợ ườ

thuy t Ho: , Trong tr ọ ọ ể ể ợ ị

ườ ế ấ thuy t Ho: . Trong tr

ả ế  ti n hành   ượ ử  ậ c s xây d ng ma tr n h  s  không gian W. Trong s  các mà tr n tr ng s  không gian đ ậ ử ụ ụ   ng không gian, lu n án s  d ng ma d ng hi n nay trong k  thu t  ứ ươ ự ế ậ   ng tác tr n không gian d a vào s  ti p giáp do đây là ma tr n phù h p cho nghiên c u t ị ậ ự ị ữ   không gian gi a các khu v c đ a lý bên trong cùng m t qu c gia. Đây là ma tr n nh  phân ằ ượ ườ c chu n hoá theo hàng v i t ng m i hàng (W), có đ   ng chéo b ng 0. Ma tr n này đ ự ượ ằ b ng 1. S  chu n hoá đ i,j cho t ng m i hàng (Anselin, 1988).   ấ   ị ế i cho th y ế ỏ ả   Prob>chi2 = 0.0090 < 0.01 nên có th  bác b  gi ng h p này, mô ữ ự ơ hình SDM là phù h p h n  SAR. Ki m đ nh l a ch n gi a mô hình SDM và mô hình SEM   ợ   ỏ ả ể cho th y Prob>chi2 = 0.0020 < 0.01 nên có th  bác b  gi ng h p này mô hình SDM là phù h p h n SEM.

ộ

ể ự ậ ữ ọ ử ụ ộ ế ấ

ợ ơ ệ ử ụ ể ị ơ ở ể ố ị ả ậ ế

ẫ ợ ơ ộ

ẫ   Đ  l a ch n gi a vi c s  d ng mô hình SDM tác đ ng c  đ nh hay tác đ ng ng u nhiên,   lu n  án   s   d ng   ki m   đ nh   Robust   Hausman.   K t   qu   cho  th y   Prob>chi2   =   ộ   ỏ ả  thuy t Ho. Vì v y, các mô hình tác đ ng 0.0322 > 0.01 nên không có c  s  đ  bác b  gi ố  ể ng u nhiên (random effects model – REM) có th  phù h p h n các mô hình tác đ ng c ị đ nh (fixed effects model – FEM). ế K t qu

ng mô hình SDM ộ ố ủ ố lao đ ng: Tác đ ng c a nhân t lao đ ng (k  c

ả ướ ượ c l ộ ư ộ ấ c cho th y, nhân t ữ ả

ề ể ả   đ u vào   ủ   ể ng. Đi u này có th  do thang đo c a ả ướ ế  K t qu   ề ạ ươ ị  các đ a ph ế ở

ộ ố ầ lao đ ng ch a qua đào t o hay đã qua đào t o) đ u không ph i là nh ng nhân t quan tr ng cho tăng tr các bi n s  lao đ ng đ

ầ ư ộ ị ệ ố ấ n i đ a: ọ ế ố Tác đ ng c a ngu n v n đ u t

ủ

ộ ủ ế ố ố ằ ạ ưở ng kinh t ượ ử ụ c s  d ng trong mô hình. ồ ố ế ầ ư ư  t ồ ề ự

ế ủ ưở

ả ướ ượ  K t qu   c l ng cho th y, h  s  đóng ứ ạ  nhân là khá cao và đ t m c ý nghĩa là 5% (p­value = 0.02). ự ư ầ ư ủ ố ộ  nhân có tác đ ng tích c c và  c a khu v c t ệ ỉ t Nam.  c a các t nh thành Vi ng kinh t ế ồ ố ỏ ạ ủ ủ

ệ ố ặ ề ộ

m c 1%. Đi u này cho th y m c dù FDI có tác đ ng tích c c đ n tăng tr ự ự ế ả ủ ế ủ ươ ư ự ờ ộ góp c a bi n s  v n đ u t Đi u này hàm ý r ng, ngu n v n đ u t ể ố ớ đáng k  đ i v i tăng tr Tác đ ng c a ngu n v n FDI:  H  s  co giãn c a bi n FDI là khá nh , đ t ý nghĩa   ưở   ấ ng ạ   ng nh ng vai trò còn khá m  nh t và s  lan to  c a khu v c FDI ộ ở ứ ị  c a đ a ph ố th ng kê  kinh t

ặ ệ ệ ố ủ ố ấ ng còn th p. Đ c bi

ế ị  đ a ph ỏ ầ ư ươ ị ự    khu v c   ng trong

ộ ẩ ệ ươ ớ ố ư ằ t, h  s  đóng góp c a v n đ u t ộ ạ  nhân. Đây là m t h n ch  l n c a các đ a ph ưở ế ớ ủ ế .

ế ầ ư ấ ạ ự Ngoài ra, k t qu  t ng kinh t ẫ  mô hình SDM tác đ ng ng u nhiên cho th y, v n đ u t

ề ế đ n n n kinh t FDI còn khá nh  so v i v n t vi c huy đ ng “ngo i l c” nh m thúc đ y tăng tr ộ ả ừ ự ướ

ố ế ủ ng t

ự ế ộ ầ ư

ướ ỉ ỉ ệ ố    khu ộ   ậ ủ ỉ  khu v c FDI c a các t nh lân c n có tác đ ng ừ ả ướ ượ    mô hình SDM c l ố ỉ ệ    lao c (lnK_NN), v n t  l ậ ạ   i không có tác

ư ế ộ ỉ ầ ư ự c (lnK_NNN) và v n đ u t v c nhà n ộ ỉ ế ả tích c c đ n quy mô kinh t  c a m t t nh (B ng: K t qu   ố ẫ ự tác đ ng ng u nhiên). Tuy nhiên, v n đ u t  khu v c nhà n ạ ủ ộ ạ ộ  lao đ ng qua đào t o c a các t nh lân c n l đ ng ch a qua đào t o và t  l ụ ể ủ ộ đ ng đ n GRDP c a m t t nh c  th .

ƯƠ Ố Ả Ộ Ủ ƯỞ Ế CH NG 5: TÁC Đ NG C A CÁC NHÂN T   NH H NG Đ N

Ầ Ư Ủ Ệ Ự Ọ Ị Ạ Ệ Ệ Ể VI C L A CH N Đ A ĐI M Đ U T  C A DOANH NGHI P FDI T I VI T NAM

ữ ố ả ưở ứ ộ ấ ủ ế ẫ ệ ố ớ 5.1. Nh ng nhân t nh h ng đ n m c đ  h p d n chung c a Vi t Nam đ i v i

ệ doanh nghi p FDI

ứ ộ ấ ẫ ổ ể 5.1.1. M c đ  h p d n t ng th

ệ ề ố ầ ư ủ ư ệ ồ Vi t Nam có nhi u nhân t thu hút đ u t c a doanh nghi p FDI nh  ngu n tài

ườ ộ ổ ị nguyên thiên nhiên phong chú, môi tr ở ử   ị ng chính tr ­xã h i  n đ nh, chính sách m  c a

ị ườ ươ ố ớ ưở ế ủ ủ c a chính ph , quy mô th  tr ng t ng đ i l n và tăng tr ng kinh t ủ    cao, chính ph  có

ố ớ ề ư nhi u chính sách  u đãi đ i v i FDI.

ữ ườ ầ ư ủ ệ ầ Nh ng năm g n đây, môi tr ng đ u t kinh doanh c a Vi t Nam liên t c đ ụ ượ   c

ệ ế ạ ả ượ ủ ươ ề ẽ ả c i thi n m nh m . K t qu  này có đ ủ c là do Chính ph  có nhi u ch  tr ng, chính

ế ố ư ệ ệ ả ả ờ ị ị ườ sách k p th i và hi u qu  nh : Ngh  quy t s  19­2018/NQ­CP c i thi n môi tr ng kinh

ự ạ ế ố ủ ố ị doanh nâng cao năng l c c nh tranh qu c gia; Ngh  quy t s  35/NQ­CP c a Chính ph ủ

ử ổ ộ ậ ự ế ệ ể ề ỗ ợ v  h  tr  và phát tri n doanh nghi p đ n năm 2020; xây d ng, s a đ i các b  lu t liên

ớ ạ ộ ố ế ự ẩ ư ệ ậ quan t i ho t đ ng kinh doanh theo chu n m c qu c t ậ    nh  Lu t Doanh nghi p, Lu t

ầ ư ộ ấ ứ ủ ẫ ệ ư ế ể ộ Đ u t ... Tuy nhiên, m c đ  h p d n c a Vi t Nam nh  là m t đi m đ n cho doanh

ế ụ ể ự ủ ề ệ ạ ồ ệ ồ nghi p FDI còn nhi u h n ch . C  th , ngu n nhân l c c a Vi t Nam d i dào, giá nhân

ư ạ ấ ộ ỹ ượ ẻ công r  nh ng t ỷ ệ  l lao đ ng đã qua đào t o còn th p và các k  năng đ ư   ạ c đào t o ch a

ượ ị ườ ử ụ ộ ứ đáp  ng đ ầ ủ c nhu c u c a th  tr ng s  d ng lao đ ng.

ượ ả ưở ủ ố ấ ỉ 5.2. L ng hoá  nh h ng c a các nhân t c p t nh

ể ự ọ ớ ữ ệ ủ ả ợ Đ  l a ch n mô hình kinh t ế ượ  l ộ   ng không gian phù h p v i d  li u b ng c a m t

ả ử ụ ế ể ị trong các mô hình SDM, SEM hay SAR, tác gi ả ể    s  d ng ki m đ nh LR. K t qu  ki m

ữ ự ấ ọ ị đ nh LR l a ch n gi a mô hình SDM và SAR cho th y Prob>chi2 = 0.2367 > 0.01 nên có

ể ấ ậ ả ế ườ ợ ơ ợ th  ch p nh n gi thuy t Ho: , trong tr ng h p này, mô hình SAR là phù h p h n mô

ữ ự ể ấ ọ ị hình SDM. Ki m đ nh l a ch n gi a mô hình SDM và mô hình SEM cho th y Prob>chi2

ể ấ ậ ả ế ườ ợ = 8601 > 0.01 nên có th  ch p nh n gi thuy t Ho: . Trong tr ng h p này mô hình SEM

ơ ợ là phù h p h n mô hình SDM.

ị ườ ề Ti m năng th  tr ng:

ế ư ỳ ọ ằ ỉ ệ ố ủ ế các h  s  c a bi n quy mô K t qu ả ướ ượ c l ng ch  ra r ng, không nh  k  v ng,

ị ườ ấ ố ở ả th  tr ng (lnGRDP) mang d u âm, và không có ý nghĩa th ng kê c  ba mô hình Pooled

ứ ủ ớ ế ư ậ ả OLS, SAR và SEM. Nh  v y, khác v i k t qu  nghiên c u c a Hoang và Goujon (2014),

ố ỉ ở ệ ị ườ ế dòng v n FDI vào các t nh thành Vi t Nam không quan tâm tđ n th  tr ụ ủ   ng tiêu th  c a

ướ ủ ệ ị ườ ữ ấ n c ch  nhà, cá bi ỉ t có FDI vào nh ng t nh có quy mô th  tr ng th p.

Lao đ ngộ ế ề ướ ủ ế ộ ộ ươ K t qu ả ướ ượ c l ng v  h ng tác đ ng c a bi n chi phí lao đ ng là t ồ ng đ ng ở

ứ ượ ự ọ Ở ệ ố ủ ả c  ba mô hình nghiên c u đ c l a ch n. ế    mô hình Pooled OLS, h  s  co giãn c a bi n

ứ ớ ộ ố ở chi phí lao đ ng là 0,37 v i m c ý nghĩa th ng kê là 10%, mô hình SEM là 0,27, không

ố ở ề ố có ý nghĩa th ng kê và mô hình SAR là 0,24, không có ý nghĩa th ng kê. Đi u này có

ố ệ ủ ể ậ ộ ườ th  là do cách tính s  li u lnW (thu nh p bình quân m t tháng c a ng ộ i lao đ ng làm

ể ả ư ự ệ ệ ợ ưở ế ế vi c trong khu v c doanh nghi p) ch a phù h p và có th   nh h ng đ n k t qu ả ướ   c

ứ ủ ượ l ng c a mô hình nghiên c u.

ấ ượ ề ế ị ầ ư ạ ự ể ộ ọ ị ươ V  ch t l ng lao đ ng, quy t đ nh l a ch n đ a đi m đ u t l i có t ng quan

ượ ố ớ ề ế ở ả ệ ố ng c chi u đ i v i bi n lnL_edu c  ba mô hình Pooled OLS, SEM và SAR,  h  s  co

ố ở ứ ề ằ ị giãn là ­0.63, có ý nghĩa th ng kê m c 10%. Đi u này hàm ý r ng, FDI vào các b  không

ở ự ượ ộ ỹ ạ ả ỉ ủ ậ ỉ thu hút b i l c l ng lao đ ng có k  năng t i c  t nh ch  nhà và các t nh lân c n

ể ệ ằ ế ố ủ ệ ấ ự   Ngoài ra d u “­“ c a bi n s  lnL_edu cũng th  hi n r ng, doanh nghi p FDI l a

ầ ư ọ ẻ ộ ỹ ỉ ch n đ u t vào các t nh có chi phí lao đ ng giá r , không có k  năng. Nói cách khác,

ố ỉ ở ệ ụ ộ dòng v n FDI vào các t nh Vi t Nam khá thâm d ng lao đ ng.

ơ ở ạ ầ C  s  h  t ng

ế ơ ở ạ ầ ư ỳ ọ ệ ạ ằ ỉ K t qu ả ướ ượ c ở   ng ch  ra r ng, không nh  k  v ng, c  s  h  t ng (đ i di n b i

ế ổ ố ị ủ ố ộ ỉ ươ bi n t ng s  thuê bao c  đ nh và di đ ng c a các t nh _ lnTel), có t ố ớ   ng quan âm đ i v i

ố ỉ ở ứ ở dòng FDI vào các t nh, và có ý nghĩa th ng kê m c 1% mô hình Pooled OLS, 10% ở

ư ế ể ế ả ả ộ   mô hình SEM và SAR. Tuy nhiên, k t qu  này có th  là do bi n lnTel ch a ph i là m t

ấ ượ ế ệ ợ ơ ở ạ ầ ủ ỉ ể ạ bi n phù h p đ  đ i di n cho ch t l ng c  s  h  t ng c a t nh.

ế ằ ỉ ả ế ỉ ị ằ Tuy nhiên, mô hình cũng ch  ra r ng, bi n ế Port (bi n gi , có giá tr  b ng 1 n u t nh

ố ế ả ố ế ế ỉ ị ằ ả ả ưở có c ng qu c t , và có giá tr  b ng 0 n u t nh không có c ng qu c t ) có  nh h ng tích

ủ ọ ố ở ứ ở ự ớ ự ự c c t ệ i s  l a ch n c a doanh nghi p FDI, có ý nghĩa th ng kê m c 10% mô hình

ở ề ằ Pooled OLS và 12% ệ    mô hình SEM và mô hình SAR. Đi u này hàm ý r ng doanh nghi p

ẽ ự ầ ư ọ ố ế ả ỉ ặ ậ ỉ FDI s  l a ch n đ u t vào các t nh có c ng qu c t ả   , ho c khi các t nh lân c n có c ng

qu c t ố ế .

ế ả ạ ự ệ ệ ệ Tuy nhiên, bi n s ế ố Airport (bi n gi , đ i di n cho s  hi n hi n sân bay qu c t ố ế

ạ ề ằ ố ượ ộ ỉ ạ ỉ t i t nh), l i không có ý nghĩa th ng kê. Đi u này hàm ý r ng, l ng FDI vào m t t nh l ạ   i

ị ả ưở ủ ế ể ế ả ở ố không b   nh h ng b i bi n s  này. K t qu  này có th  là do hàng hoá c a doanh

ở ệ ủ ế ượ ậ ả ở ươ ứ ậ ả ườ ệ nghi p FDI Vi t Nam ch  y u đ c v n t i b i các ph ng th c v n t i đ ể   ng bi n.

ệ ế ầ ụ ả Hi u qu  kinh t do qu n t

ầ ụ ệ Qu n t doanh nghi p FDI

ư ỳ ọ ự ậ ứ ạ ỉ ủ ủ ố Đúng nh  k  v ng, s  t p trung c a dòng v n FDI trong quá kh  t i t nh ch  nhà

ưở ả ế ố ớ ả ỉ ủ ả có  nh h ng ý nghĩa đ i v i thu hút FDI. C  bi n lnFDIlag (dòng FDI v o t nh ch  nhà

ướ ề ố ứ trong năm tr c đó) và lnL_FDI đ u có ý nghĩa th ng kê ở ầ ượ  l n l t m c 1% và 10% ở ả   c

ệ ố ướ ượ ủ ươ ề ớ ba mô hình. H  s c l ế ng c a hai bi n này khá d ả   ng và khá l n. Đi u này ph n

ả ấ ị ữ ề ệ ầ ướ ế nh các nhu c u nh t đ nh v  liên k t gi a các doanh nghi p FDI trong n c. Các doanh

ệ ườ ướ ậ ạ ệ ể nghi p FDI th ng có xu h ng t p trung t ẻ ớ   i các khu công nghi p vì có th  chia s  v i

ơ ở ạ ầ ệ ồ ờ ườ ườ nhau c  s  h  t ng. Đ ng th i các khu công nghi p th ng có môi tr ng chính sách

ậ ợ ủ ườ ữ ặ ệ ệ thu n l i vì chính ph  th ng có nh ng chính sách đ c bi t cho các khu công nghi p.

ầ ụ ệ ệ ả Hi u qu  qu n t doanh nghi p trong n ướ c

ư ỳ ọ ầ ụ ứ ố ộ ệ ướ Không gi ng nh  k  v ng, m c đ  qu n t doanh nghi p trong n c lnL_NS

ượ ườ ở ỉ ệ ự ệ ộ ạ ỉ (đ c đo l ng b i t  l lao đ ng làm vi c trong khu v c kinh t ế ư  t nhân t i t nh) l ạ   i

ả ưở ố ớ ự ự ủ ệ ở ả không có  nh h ọ ng gì đ i v i s  l a ch n c a doanh nghi p FDI c  ba mô hình.

ề ế ả ồ ờ ố Đ ng th i, đây cũng là các bi n không có nghĩa nghĩa th ng kê.  Đi u này ph n ánh khu

ế ớ ự ư ệ ệ ự v c doanh nghi p FDI không có liên k t v i các doanh nghi p trong khu v c t nhân ở

ệ ứ ề ớ ướ ả ủ ề ộ Vi ợ t. Đi u này cũng phù h p v i các nghiên c u tr c đây v  tác đ ng lan to  c a doanh

ố ớ ệ ệ ướ nghi p FDI đ i v i doanh nghi p trong n c.

ệ ứ ị Hi u  ng đô th  hoá

ế ế ố ổ ệ ố ủ ấ ươ K t qu ả ướ ượ c l ng cho th y, h  s  co giãn c a bi n s  t ng th ạ ị ng m i d ch v ụ

ẻ ố ở ứ ệ ề ế bán l lnRetail là âm, có ý nghĩa th ng kê ặ    m c 10%. Đi u này có li n quan đ n đ c

ể ở ệ ủ ế ọ ị ủ đi m c a FDI Vi ề t Nam, ch  y u là FDI theo chi u d c (vertical FDI) theo đ nh h ướ   ng

ị ườ ứ ế ấ ẩ ả ề xu t kh u ch  không ph i FDI tìm ki m th  tr ng (FDI theo chi u ngang).

ấ ượ ể ế Ch t l ng th  ch

ể ấ ằ ư ỳ ọ ố ố ỉ Không gi ng nh  k  v ng, có th  th y r ng dòng v n FDI vào các t nh thành ở

ệ ệ ỉ ệ ớ ế ạ ị ở ứ Vi ố t Nam có m i quan h  t  l ngh ch v i x p h ng PCI, ố    m c ý nghĩa 10%. Khi đ i

ẽ ấ ố ủ ủ ể ể ế ồ ố ớ ỉ ầ   chi u trên bi u đ  dòng v n FDI v i đi m s  c a PCI c a các t nh thành s  th y g n

ự ươ ư ỉ ố ữ ầ ố ơ nh  không có s  t ố   ng quan th ng kê đ n thu n nào gi a ch  s  PCI cao và dòng v n

ứ ỏ ằ ố ớ ỉ ố ề ế ạ ề FDI cao. Đi u này ch ng t r ng, x p h ng ch  s  PCI không h  có ý nghĩa đ i v i các

ầ ư ướ nhà đ u t n c ngoài.

ố ả ưở ế ậ ừ ộ ể ế ấ ị ươ 5.3. Các nhân t nh h ng: Ti p c n t góc đ  th  ch  c p đ a ph ng

ệ ể ừ Vi ự c xây d ng k  t năm 1986 – khi Vi

ệ ượ ệ Khung th  ch   ắ ầ ắ ầ t Nam b t đ u đ ạ

ề ở

ề ạ ộ ề và t o đi u ki n cho các doanh nghi p ngoài nhà n ấ ỉ ệ t và giám sát ho t đ ng đ u t

ệ ư ư ế ủ ự c th c thi b i chính ph  Vi ế ề ự c trao nhi u quy n l c trong vi c đi u ti c ngoài cũng nh  ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p t

ệ ợ ữ ộ ị

ấ ng n i dung trong phát tri n kinh t ng trong phát tri n kinh t

ươ ự xây d ng đ nh h

ạ ươ ậ ồ ạ ữ ể ươ ế ị ươ ụ ộ ị , tình tr ng c c b  đ a ph ự ng trong vùng t ữ ẫ i mâu thu n gi a các đ a ph ệ   t ướ   c.   t Nam, chính quy n c p t nh ầ ư   nhân (Ishizuka, 2010).   ế   ể , ế  ể ướ ị   ng phát ậ   ng lân c n trong

ể ế ở ở ử ề Nam b t đ u m  c a n n kinh t ượ ề Do chính sách phân quy n đ ệ ề ượ ngày càng đ ướ ủ ạ ộ n ế ố M i quan h  h p tác và liên k t gi a các đ a ph ầ ư ự ế thu hút đ u t  còn th p. Th c t ỗ ị ặ ỉ gi a các t nh còn khá n ng, m i đ a ph ầ ư tri n kinh t , do v y t n t , thu hút đ u t ự ự xây d ng và th c thi chính sách.

ƯƠ Ộ Ố Ự Ệ CH NG 6.  M T S  HÀM Ý CHÍNH SÁCH CHO VI T NAM D A TRÊN CÁC

Ệ Ự Ố Ộ Ọ Ể Ế Ị Ố   NHÂN T  TÁC Đ NG Đ N VI C L A CH N Đ A ĐI M FDI TRONG B I

Ả Ớ C NH M I

ướ ậ ộ ế ớ ủ 6.1. Xu h ng v n đ ng c a dòng FDI trên th  gi i và ASEAN

ủ ướ ậ ộ

ộ ộ

ố ể ừ ướ 6.1.2. Xu h ể ừ K  t ồ các n

ầ ừ ướ ả ề

ố ữ ể ể c đang phát tri n có xu h c đang phát tri n và các n

ế ể ả ệ

ố ậ ướ ể ầ ủ

ể ả ậ ượ ế ạ

ẽ ả ừ ớ

ướ ướ ề ướ ơ c nhi u v n FDI h n các n ầ ư ự ế ướ  tr c ti p n ượ ự ầ ề ỷ ỷ

ng v n đ ng c a dòng FDI trên th  gi ủ   ả  sau cu c kh ng ho ng tài chính toàn c u năm 2008­2009 và cu c kh ng ả   c phát tri n đã tr i qua   ng tăng c phát   ầ    đang phát tri n l n đ u ả   ộ c phát tri n. Cu c kh ng ho ng c ngoài (FDI) gi m m nh vào năm 2020   ị   giá tr i 40% vào năm 2020, t ố ầ    đô la l n ừ ượ ự i 1 nghìn t  5 đ n 10% vào năm 2021.

ế ớ i ầ ủ ho ng đ ng Euro năm 2010, dòng v n FDI vào và ra t  các n nhi u thăng tr m, trong khi đó, dòng FDI t qua các năm. Kho ng cách gi a dòng v n vào các n ả tri n đã gi m rõ r t. Trong năm 2014 và 2018, các n n kinh t ề tiên th m chí còn nh n đ COVID­19 đã và đang khi n đ u t ố và 2021. Dòng v n FDI toàn c u đ năm 2019 là 1,54 nghìn t ể ừ ầ đ u tiên k  t ướ c d  báo s  gi m t ẽ ư ướ  USD. Đi u này s  đ a FDI xu ng d ẽ ả ế c d  báo s  gi m thêm t ạ năm 2005. FDI đ ủ ậ ộ ng v n đ ng c a dòng FDI t 6.1.2. Xu h

ặ ố

ầ ư ướ ố ỷ ỷ đô la trong năm 2018 lên 156 t c ngoài đã tăng t n

ạ ớ

ự ủ ố ố ệ ầ t Nam). T  l

ỷ ụ ố ố ồ

ừ ự ố  nhi u qu c gia đ u t vào khu v c.

ạ

ầ ư ướ ế ố n

ứ ộ ậ ầ ư i ASEAN ỷ ụ   ASEAN đã thu hút dòng v n FDI cao k  l c vào năm 2019 m c dù dòng FDI toàn ừ ả ầ   c u gi m. V n đ u t  đô la  155 t ớ   trong   năm   2019   (tăng   5%),   v i   ba   qu c   gia   thành   viên   đ t   k   l c   m i   (Indonesia, ỷ ệ  dòng v n trong khu v c c a dòng v n FDI toàn c u đã Singapore và Vi   ạ   ừ  9,5% trong năm 2017 lên 11,5% vào năm 2018. Các ngu n v n FDI đã đa d ng tăng t ầ ư ề ớ ề ơ h n, v i nhi u công ty t ố ự ố ề ự   V  th c tr ng phân b  FDI trong khu v c, trong năm 2019, ba qu c gia thành viên ệ ấ   ả c ngoài, cho th y t Nam) chi m kho ng 74% v n đ u t  cao. (Singapore, Indonesia và Vi m c đ  t p trung đ u t

ứ ố ớ ơ ộ ỉ ệ 6.2. C  h i và thách th c đ i v i thu hút FDI vào các t nh thành Vi t Nam

ơ ộ 6.2.1. C  h i

ư ố ơ

ỉ ớ

ể ầ ư ướ c m t l ấ ớ n

ố ớ ư ị ỷ các nhà đ u t ố ủ ố ố ệ  USD v n FDI th c hi n năm 2015, v n FDI đ

ỉ ơ ề ệ ồ

ớ ặ ồ ọ

ố ướ ớ

ệ ậ ố ế ể ạ ộ

ng toàn c u hoá và h i nh p qu c t ạ ướ ỹ

ở ươ ệ t Nam nói chung và ng 4, trong su t h n 30 năm qua, Vi  ch Nh  đã phân tích    ớ   ộ ượ ượ ệ ặ ỉ ừ t ng t nh thành nói riêng, đ c bi ng l n t là các t nh thành l n đã thu hút đ ừ c ngoài. D  đ a đ  thu hút thêm v n FDI là r t l n, theo báo FDI t   ổ  ự cáo công b  c a UNCTAD, v i 14,5 t ầ ệ ế ệ t Nam ch  chi m h n 1% FDI toàn c u. Đi u này đ ng nghĩa v i vi c Vi   t Nam vào Vi ơ ộ ấ ớ ố   ệ ể ẽ t trong b i s  có c  h i r t l n đ  thu hút thêm ngu n v n FDI quan tr ng này, đ c bi ộ ế ư ầ ạ ầ ả   ng l n trên ph m vi toàn c u nh : Xu c nh bi n đ ng toàn c u hi n nay. Các xu h ầ ướ ầ   ố ố ; quá trình chuy n đ i s  trên ph m vi toàn c u, h ỏ   ạ ị ươ ế chi n tranh th ng m i M  ­ Trung; đ i d ch COVID­19, và xu h ng phân tán FDI kh i Trung Qu c. ố 6.2.2. Thách th cứ ể ể ệ ạ ơ ộ ế ệ ầ Đ  có th  đón đ u c  h i "hi m có khó tìm" hi n t ầ t Nam c n ph i v ả ượ   t i, Vi

ế ả ự ữ ứ ưở ườ ầ ư ư ự qua nh ng thách th c đang tr c ti p  nh h ng lên môi tr ng đ u t ế ổ    nh  s  thi u  n

ế ề ạ ậ ị ữ   ư ị đ nh v  chính sách, các qui đ nh pháp lu t ch a rõ ràng và thi u minh b ch, gây ra nh ng

ầ ư ơ ở ạ ầ ự ệ khó khăn cho nhà đ u t ạ ộ    trong quá trình th c hi n; c  s  h  t ng cho các ho t đ ng

ư ự ể ồ ộ ồ ộ ạ   logistic ch a phát tri n đ ng b ; ngu n nhân l c có trình đ  chuyên môn cao còn h n

ch , …ế

ơ ộ ấ ớ ữ ạ ệ ứ ướ ữ Bên c nh nh ng c  h i r t l n, Vi t Nam cũng đ ng tr c không ít nh ng khó

ứ ặ ồ ố ệ khăn, thách th c trong quá trình thu hút ngu n v n FDI, đ c bi ễ   ố ả t trong b i c nh di n

ủ ề ế ễ ế ườ ế ậ bi n c a n n kinh t ế ế ớ  th  gi i đang di n bi n khó l ả ủ ng do h u qu  c a chi n tranh

ươ ạ ị ạ th ng m i và đ i d ch Covid­19 gây nên.

ể ị ướ ủ ệ 6.2. Quan đi m, đ nh h ủ ng thu hút FDI c a chính ph  Vi t Nam

ỉ ạ ạ ể ị ổ ế ộ ệ Phát bi u ch  đ o t i H i ngh  t ng k t 30 năm thu hút FDI vào Vi t Nam, th ủ

ủ ể ễ ệ ố ớ ướ t ng Nguy n Xuân Phúc đã nêu ra 5 quan đi m c a Vi t Nam đ i v i nhà đ u t ầ ư ướ   c  n

ờ ớ ả ợ ủ ệ ẳ ị ngoài trong th i gian t i; đó là: kh ng đ nh vai trò c a FDI, nâng cao hi u qu  h p tác

ế ậ ẩ ợ ớ ố ệ FDI, thúc đ y liên k t, thu hút vào công ngh  cao và h p tác v i các t p đoàn đa qu c gia,

ầ ư ệ ớ các nhà đ u t công ngh  m i.

ộ ố 6.3. M t s  hàm ý chính sách

ớ ự ữ ệ ả ị ươ ề ượ Gi m b t s  chênh l ch trong thu hút FDI gi a các đ a ph ng là đi u đ ấ   c nh n

ự ả ế ượ ạ ế ệ ớ ạ m nh trong D  th o Chi n l c Thu hút FDI th  h  m i giai đo n 2018 – 2030 và Ngh ị

ị ề ị ế ố ủ ộ ướ quy t s  50­NQ/TW ngày 20/8/2019 c a B  Chính tr  v  đ nh h ể ế   ệ ng hoàn thi n th  ch ,

ấ ượ ầ ư ướ ệ ế chính sách, nâng cao ch t l ả ợ ng, hi u qu  h p tác đ u t n c ngoài đ n năm 2030. Có

ể ấ ằ ể ả ề ạ ươ ị ươ th  th y r ng, đ  gi m tình tr ng này, chính quy n trung ng và đ a ph ng không th ể

ự ể ể ệ ệ ạ ằ ỉ ị th c hi n b ng các bi n pháp hành chính mà ch  có th  ho ch đ nh chính sách đ  thu hút

ỗ ợ ệ ặ ớ ự ệ ệ ể ỏ doanh nghi p m i ho c h  tr ị  doanh nghi p th c hi n d ch chuy n nhà máy kh i các

ố ớ ậ ế ạ ữ ề ỉ thành ph  l n t p trung nhi u FDI sang nh ng t nh có ít th  m nh trong vùng.

ố ớ ầ ả ệ ủ  c n có các gi i pháp chung thu hút FDI vào Vi ả   t Nam: (1) C i Đ i v i chính ph ,

ị ườ ụ ư ấ ầ ư ệ ạ ơ ị cách th  tr ng tài chính; (2) Hoàn thi n h n các lo i hình d ch v  t v n đ u t ; (3) T oạ

ậ ợ ề ở ữ ể ệ ạ thu n l i cho quá trình chuy n quy n s  h u doanh nghi p; (4) ự   ồ Đào t o ngu n nhân l c;

ấ ươ ệ ả (5) C i thi n ch t l ơ ở ạ ầ ng c  s  h  t ng.

ố ớ ề ị ừ ế ả ủ ậ ả k t qu  c a lu n án, tác gi ộ ố  có m t s  hàm Đ i v i chính quy n đ a ph ươ , t ng

ư ý nh  sau:

ủ ươ ứ ấ chính ph  và chính quy n đ a ph

ế ừ ị ể ề i th , đi u ki n, trình đ  phát tri n và quy ho ch t ng đ a ph

ố ữ ị ể Th  nh t,  ớ ợ ế ệ c.

ụ ự ữ ộ ỉ ị ầ ạ ộ ế

ị ớ ệ ữ ự ươ

ộ

ị ấ ậ

ị ụ ữ ừ ự  s  khác bi ẩ ể ả

ể ệ ệ ề ụ ề ị ồ ụ ậ t c a t ng đ a ph ị ở ị  đ a ph

ể ế ố ớ ệ

ầ ư ụ ệ ệ ng đ u t

ệ

ẳ ầ

ấ

ầ

ủ

ệ

ộ

ộ ố ự

ệ ầ

ượ

ứ

ư

ế

ệ

ẫ

ẩ

ị

ấ

ng c n có chính sách thu hút FDI phù ố   ề ươ ợ ng trong m i h p v i l ơ ả ướ  Nh ng t nh/thành ph  có trình đ  phá tri n cao h n thì nên thu   liên k t vùng và c  n ậ hút FDI vào nh ng ngành có giá tr  gia tăng cao, không ti p nh n d  án thâm d ng lao   ể   ộ ộ ườ ng có trình đ  phát tri n ng. Nh ng đ a ph đ ng, d  án không thân thi n v i môi tr ư ệ ụ ự ể ế ụ   còn th p thì có th  ti p t c thu hút nh ng d  án FDI thâm d ng lao đ ng nh  d t may, da ự   ể ươ ệ ủ ừ ế ạ ng đ  thu hút FDI vào d  án giày; t n d ng th  m nh t ờ ậ ụ   ủ ỉ khai thác ti m năng, phát tri n s n ph m và d ch v , du l ch c a t nh, đ ng th i t n d ng ươ   ng ph  c n đ  thu hút đi u ki n đ a lý đ  k t n i v i các doanh nghi p FDI  ạ ị FDI vào công nghi p và d ch v  hi n đ i. ườ ế ụ ả ứ Th  hai,  ti p t c c i thi n môi tr  kinh doanh  ướ ấ ả ạ t c  các doanh nghi p, đ  t o môi tr ng minh b ch và bình đ ng cho t h ọ ẽ ố t nh t. Đi u này s  góp ph n quan tr ng trong vi c thu hút các nhà đ u t t ệ ầ ư ướ ự

ể

ả

ệ ặ c, ho c ho t đ ng kém hi u qu , gây ra h  lu  môi tr ạ ể ạ

ề ệ ỵ ố

ườ ng.  ữ

ủ

ị đ a ph ươ ph ẩ chu n xác. Đây cũng chính là nguyên nhân làm cho nhi u d  án sau khi đ tri n khai đ Th  t

ượ ,

ỉ ộ ạ

ứ ư đ  h n ch  tình tr ng “c nh tranh ng m xu ng đáy” gi a các t nh thành c a Vi ầ ủ  Cu c c nh tranh quy t li ợ ủ

ạ ộ ế ầ ề

ạ

ố

ả ố

ấ ủ

ỉ ầ

ướ

ệ

ả

t nh ng c n có s  qu n lý th ng nh t c a nhà n

ượ

ụ

c hai m c tiêu: (1) thu hút đ ạ

ầ ư ươ

ự ượ ấ

ả ố

ươ

ả

ố

ư ả ả c đ u t c tính th ng nh t trong quy ho ch qu c gia và (2) ph

ả ề

ả

i hi u qu  dài h n trong c  n n kinh t

ệ ươ

ữ

ứ

ượ ạ ợ ng ph i phù h p và mang l ị ng s  h p tác gi a các đ a ph ị

ệ

ạ Nam trong thu hút FDI c n có có chính sách phù h p c a chính ph . ệ ỵ ể này có th  mang l ả ế ầ vi c qu n lý FDI là c n thi ủ ả ủ sách qu n lý c a chính ph  ph i đ m b o đ ẫ ả ng mà v n đ m b o đ ph ươ ị ữ ạ c nh tranh gi a các đ a ph ườ ầ c n tăng c ự ế ố ệ

ươ ề ườ

ự ợ

ể

ạ ị

ụ

ị

ị

ể ừ

ế

ợ

ị

ụ ị i th  so sánh và các s n ph m, d ch v  ch  l c c a c  vùng đ  t

ả ỗ ợ ầ ư ổ

ẩ ể

ỗ ỉ

ự

ộ

ệ   t ế ệ   t ấ   i nhi u h  lu  cho t nh nói riêng và cho c  qu c gia nói chung. Phân c p trong c. Khung chính   ị    vào đ a ứ   ng th c ế   ạ . ệ   ng trong vi c thu hút FDI, thay vì ng trong thu hút FDI có th  th c hi n thông   ạ ầ   ng giao thông, sân bay, b n c ng, h  t ng ụ    n n t ng khác.    đó    t ng th . Theo đó, m i t nh/ thành thu c vùng khi

ả ự ợ Th  năm,  ể ự ữ ố ạ S  k t n i gi a các đ a ph c nh tranh xu ng đáy.  ả ế ơ ở ạ ầ qua s  h p tác đ  hoàn thi n c  s  h  t ng v  đ ề ả thông tin, trung tâm d ch v  logistics, d ch v  kinh doanh và các lo i d ch v  khác ụ ủ ự ủ ả ầ Ngoài ra, c n xác đ nh l xây d ng chính sách thu hút và h  tr  đ u t

ố ở ỗ ỉ    m i t nh/thành ph  theo ườ ầ ư  ể ạ ng đ u t ệ ề ấ c ngoài.   n ủ   ả Th  ba,ứ ả  trong quá trình phân c p vi c qu n lý FDI, c n nâng cao năng l c qu n lý FDI c a ộ ở ộ ố ị   ự ươ  m t s  đ a ng và các b , ngành. Hi n nay, năng l c kinh nghi m c a m t s  cán b   ư   ự ọ c yêu c u, d n đ n vi c xem xét, th m đ nh l a ch n các d  án ch a ng ch a đáp  ng đ ượ ự   c c p phép không

ể

ạ

ạ

ế

ộ ừ

ạ

ạ ầ    ­ xã h i t ng năm, trung h n và dài h n c n

ế

ớ

ế ự xây d ng quy ho ch và k  ho ch phát tri n kinh t ợ ư ộ đ a n i dung liên k t, h p tác v i toàn vùng.

Ậ

Ế

K T LU N

ề

ố ả

ưở

ệ ự

ầ ư ủ

ế

ể

ị

ữ Đ  tài “Nh ng nhân t

nh h

ọ ng đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t

c a các doanh

ế

ệ

ướ

ầ ư ự

ượ

ự

ụ

ệ

ệ

ằ

ở

c ngoài

tr c ti p n

nghi p đ u t

t Nam” đ

Vi

ệ ự

ộ ả

ưở

ứ

ủ

ể

ố

ộ

ọ

ị

ị đ nh và đánh giá m c đ   nh h

tác đ ng vi c l a ch n đ a đi m đ u t

ng c a các nhân t

ủ

ừ

ữ

ệ

ệ

ở

ỉ

đó rút ra nh ng hàm ý cho chính ph  đ

(các t nh thành) c a doanh nghi p FDI

t Nam, t

Vi

ự

ữ

ữ

ể

ợ

ố

ỉ

c th c hi n nh m m c tiêu chính là xác   ầ ư  ủ ể  ự   ậ l p và th c thi nh ng chính sách phù h p đ  thu hút FDI vào nh ng t nh/thành ph  và khu v c

ụ

m c tiêu.

ả ổ

ứ

ế

ướ

ở

ươ

ộ

ậ

ề

ủ

K t qu  t ng quan các nghiên c u tr

c đây

ch

ệ ự

ứ

ế

ể

ọ

ị

ế

ướ

ầ ư ự

chính: (i) Các nghiên c u liên quan đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t

tr c ti p n

c ngoài

ứ

ữ

ộ

ố

ố ả

ệ ự

ưở

ớ

ọ

ấ c p đ  qu c gia; (ii) Các nghiên c u phân tích nh ng nhân t

nh h

ng t

ứ

ữ

ể

ươ

ế ớ

đi m đ u t

ầ ư ở ấ

ộ ị  c p đ  đ a ph

ng trên th  gi

i và; (iii) Các nghiên c u phân tích nh ng nhân t

ự

ệ

ả

ọ

ả

ưở

ế

ỉ

ở

ệ

ấ

ng 1 c a lu n án v  03 n i dung   ở  ị   i vi c l a ch n đ a ố  ị   i thích lý do l a ch n đ a

nh h

ng đ n FDI vào các t nh thành

Vi

t Nam cho th y vi c gi

ứ ủ

ế ỷ

ủ

ể

ệ

ế

ấ

ố

ả đi m phân b  FDI c a doanh nghi p trong kho ng năm th  k  qua cho th y ki n th c c a chúng

ư ầ

ố ượ

ự

ủ

ẫ

ặ

ố

ta lĩnh v c này v n còn ch a đ y đ . M c dù s  l

ng các công trình phân tích các nhân t

ố ố

ế ị

ầ ư ướ

ự

ọ

ấ ớ

ẫ

ộ đ ng quy t đ nh l a ch n phân b  v n đ u t

n

tác   ả   c ngoài là r t l n, tuy nhiên v n còn kho ng

ứ ể ế ụ

ủ ế

ứ

ứ

ệ

ố

ạ

tr ng tri th c đ  ti p t c nghiên c u. Các nghiên c u hi n nay ch  y u phân tích t

i sao doanh

ệ ự

ầ ư

ọ

ữ

ấ

ấ

ộ

ố

ồ

nghi p l a ch n đ u t

ả ấ

ứ

ẽ

ầ

ầ

ộ

ố

ộ

ươ

vào m t qu c gia mà đánh giá quá th p tính không đ ng nh t gi a các   ả   ng trong cùng m t qu c gia. Nghiên c u này s  góp ph n kho  l p m t ph n kho ng

ị đ a ph

ứ

ố

tr ng tri th c đó.

ươ

ự

ậ

ượ

ế ể

ứ

ệ

ậ

Trong ch

ng 2, lu n án này xây d ng đ

c khung nghiên c u lý thuy t đ  nh n di n các

ố

ớ

ệ ự

ầ ư

ể

ọ

ị

ủ

ạ

ộ

ố

nhân t

ộ  tác đ ng t

i vi c l a ch n đ a đi m đ u t

trong ph m vi m t qu c gia c a doanh

ợ ủ

ự

ự

ệ

ế

ế

ồ

ế

nghi p FDI d a trên s  tích h p c a 4 dòng lý thuy t chính, g m có: (1) Lý thuy t chi

ể ế ấ

ế ậ

ị

ươ

ế ị

ế ề ệ

ủ c a Dunnung; (2) Cách ti p c n th  ch  c p đ a ph

ng; (3) lý thuy t đ a lý kinh t

ế

ầ ụ

ế ề ộ

ơ ủ

ắ

ố

kinh t

do qu n t

; và (4) Lý thuy t v  đ ng c  c a các công ty đa qu c gia g n v i s  t

t trung   ả   v  hi u qu ớ ự ươ   ng

ỉ

ố ả

ưở

ở

ấ

ộ

tác không gian. Khung phân tích đã ch  ra các nhóm nhân t

nh h

ng

ba c p đ : (i) Các nhân

ố ả

ưở

ứ ộ ấ

ủ

ế

ẫ

ệ

ố ấ ỉ

t

nh h

ng đ n m c đ  h p d n chung c a Vi

t Nam; (ii) Các nhân t

c p t nh; và (iii) Các

ể ế ấ

ế ậ

ị

ươ

nhân t

ố ừ  t

các ti p c n th  ch  c p đ a ph

ng.

ươ

ủ

ả

ươ

Ch

ậ ng 3 c a lu n án đã mô t

ế ậ  cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u c  b n đ

ể

ậ

ả

ưở

ủ

ệ ự

ố ế

ị

ụ d ng trong lu n án đ  đánh giá  nh h

ng c a các nhân t

ứ ơ ả ượ ử  c s ầ ư  ể ọ  đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t

ệ

ươ

ượ ự

ơ ở ổ

ự

ọ

ủ c a các doanh nghi p FDI. Các ph

ng pháp này đ

c l a ch n d a trên c  s  t ng quan tài

ệ

ươ

ơ ở

ậ

ươ

li u trong ch

ng 1 và c  s  lý lu n trong ch

ng 2.

ươ

ủ

ậ

ượ

ố ầ ư ủ

ự

ệ

ạ

Ch

ng 4 c a lu n án đã phân tích đ

c th c tr ng phân b  đ u t

c a doanh nghi p FDI

ở

ệ

ủ ế ạ

ấ

ạ

ộ

ộ ố ỉ

ố ớ

Vi

ậ t Nam cho th y tình tr ng t p trung cao đ , ch  y u t

ứ

ậ

ằ

ạ

ỉ

ẳ

ạ

ộ

ỉ

ự v c lân c n. Nghiên c u đã ch  ra r ng, tình tr ng này không h n ch  mang l

i m t s  t nh/thành ph  l n và khu   ự   i tác đ ng tiêu c c

ư

ứ

ữ

ể

ề

ề

ả

ướ

ỉ

là gia tăng kho ng cách phát tri n gi a các vùng mi n nh  nhi u nghiên c u tr

c đây đã ch  ra.

ử ụ

ượ

ể ừ

ứ

ụ

ả

ấ

ậ

ỹ

S  d ng mô hình đ

c phát tri n t

hàm s n xu t Cobb­Douglas,  ng d ng k  thu t phân tích

ự

ự

ậ

ớ

ị

ế ủ

ưở

ự

ế

ậ

ằ

ộ

ỉ

ự ế s  ti p giáp, lu n án đã ch  ra r ng FDI có tác đ ng tích c c đ n tăng tr

ng kinh t

ả ủ

ươ

ư

ự

ự

ế

ề

ạ

ờ

ng nh ng vai trò còn khá m  nh t và s  lan to  c a khu v c FDI đ n n n kinh t

ph

không gian d a trên mô hình không gian Durbin (SDM) v i ma tr n không gian nh  phân d a vào   ị    c a đ a ế ị    đ a ỉ

ả ướ

ả ế

ộ ỉ

ươ

ấ

ồ

ờ

ộ

c còn th p; đ ng th i FDI vào m t t nh còn có tác đ ng lan to  đ n các t nh

ng trên c  n

ph lân c n. ậ

ươ

ứ

ượ

ả

ưở

ủ

ố ấ ỉ

Trong ch

ng 5, nghiên c u đã l

ng hoá  nh h

ng c a các nhóm nhân t

ị ườ

ấ ượ

ấ ượ

ơ ở ạ ầ

ệ

có: Quy mô th  tr

ng, Chi phí và ch t l

ộ ng lao đ ng, Ch t l

ng c  s  h  t ng, Hi u qu

ồ    c p t nh (g m ả

ầ ụ

ầ ụ

ệ

ệ

ả

ệ

ướ

ệ ứ

ị

qu n t

doanh nghi p FDI, Hi u qu  qu n t

doanh nghi p trong n

c, Hi u  ng đô th  hoá và

ấ ượ

ể ế ự

ự ươ

ộ

ố

Ch t l

ng th  ch ) d a trên ba mô hình: OLS g p, Sai s  không gian – SEM và T  t

ứ

ớ

ướ

ậ

ị

không gian ­ SAR. Khác v i các nghiên c u tr

ỉ c đây, lu n án đã ch  ra FDI vào các đ a ph

ở ề

ị ườ

ị

ấ ượ

ấ ượ

ộ

ng c  s

không b  thu hút b i ti m năng th  tr

ng và ch t l

ng lao đ ng. Tuy nhiên, ch t l

ệ ủ ả

ự ệ

ế

ươ

ị

ươ

ng quan   ươ   ng ơ ở  ậ ạ   i

ạ ầ h  t ng và s  hi n di n c a c ng bi n qu c t

ố ế ạ ị  t

i đ a ph

ặ ng đó ho c đ a ph

ng lân c n l

ưở

ự ớ ự ự

ầ ư

ủ

ư ỳ ọ

ự ậ

ủ

ả có  nh h

ng tích c c t

ọ i s  l a ch n c a đ u t

ứ ạ ỉ

ủ

ả

ưở

ố ớ

ế

ớ

FDI trong quá kh  t

i t nh ch  nhà có  nh h

. Đúng nh  k  v ng, s  t p trung c a dòng   ả ướ   c

ng ý nghĩa đ i v i dòng FDI m i. K t qu

ứ ộ

ệ ố

ủ

ế

ệ

ề

ấ

ạ

ị

ượ l

ủ ế

ướ

ủ

ế

ể

ệ

ề

ở

ọ

ị

ng cũng cho th y, h  s  co giãn c a bi n đ i di n cho m c đ  đô th  hoá là âm ­ đi u này có   ấ   ng xu t

t Nam, ch  y u là FDI chi u d c theo đ nh h

ặ liên quan đ n đ c đi m c a FDI

Vi

ị ườ

ứ

ế

ẩ

ư ỳ ọ

ố

ố

ả kh u ch  không ph i FDI tìm ki m th  tr

ng. Không gi ng nh  k  v ng, dòng v n FDI vào các

ở

ệ

ệ ỉ ệ

ị

ớ ế

ể

ạ

ồ

ỉ t nh thành

Vi

ố t Nam có m i quan h  t  l

ủ ỉ

ể

ươ

ự ươ

ứ

ấ

ố ố v n FDI và đi m s  PCI c a t nh thành t

ngh ch v i x p h ng PCI. Khi so sánh bi u đ  dòng   ề   ng quan nào. Đi u

ng  ng thì không th y có s  t

ứ

ỏ ằ

ố ớ

ầ ư ướ

ế

ề

ạ

này ch ng t

r ng, x p h ng PCI không h  có ý nghĩa đ i v i các nhà đ u t

n

c ngoài.

ứ ố ớ

ơ ộ

ậ

ỉ

ệ

ỉ

Lu n án đã ch  ra các c  h i và thách th c đ i v i Vi

ệ

ươ

ừ

ộ ố

ư

ớ

riêng trong vi c thu hút FDI trong t

ng lai; t

đó đ a ra m t s  hàm ý chính sách v i các c

ả

ướ

ấ

ươ

ị

ươ

ứ

ủ

ể

ẫ

quan qu n lý Nhà n

c c p Trung

ng và đ a ph

t Nam nói chung và các t nh thành nói   ơ  ị   ộ ấ ng đ  tăng m c đ  h p d n c a các đ a

ươ

ệ ướ

ủ

ằ

ph

ng nh m thu hút dòng FDI c a các doanh nghi p n

c ngoài.

ả

ế

ứ ủ

ữ

ậ

ấ

ả

ơ

ệ ự

ố ả

ươ

ươ

ưở

ề

ớ

ị

ị

ướ ấ

K t qu  nghiên c u c a lu n án cung c p thông tin h u ích cho các c  quan qu n lý Nhà   ể   ọ i vi c l a ch n đ a đi m

ữ ng v  nh ng nhân t

ng và đ a ph

c c p Trung

nh h

ng t

n

ệ

ở

ệ

ừ

ố ượ

ể ư

ầ ư ủ đ u t

c a các doanh nghi p FDI

Vi

t Nam; t

đó các đ i t

ng này có th  đ a ra chính sách

ể

ề

ợ

ướ

ữ

ụ

ế

ể

ố

ỉ

phù h p đ  thu hút và đi u h

ng FDI đ n nh ng t nh/thành ph  theo m c tiêu phát tri n và

ớ

ấ ớ ề

ộ

ớ

mang t

i tác đ ng tràn l n nh t v i n n kinh t

ế .

ố ớ

ủ

ả ư

ộ ố ả

ị ườ

ả

ồ

Đ i v i Chính ph , tác gi

đ a ra m t s  gi

i pháp chung g m có: (1) C i cách th  tr

ng tài

ị

ạ

ệ

ụ ư ấ

ầ ư

ậ ợ

ạ

v n đ u t

ơ chính; (2) Hoàn thi n h n các lo i hình d ch v  t

; (3) T o thu n l

ề

ể

ở ữ

ố ớ

ự

ệ

ề

ạ

ồ

ươ

ả ậ

ư

ủ

ề

ề

ấ

ị

ph

ng, tác gi

ứ ấ  lu n án có các đ  xu t nh  sau: Th  nh t, chính ph  và chính quy n đ a ph

ợ ớ ợ

ế

ề

ệ

ể

ạ

ộ

ầ c n có chính sách thu hút FDI phù h p v i l

ả ướ

ươ

ườ

ứ

ế

ệ

ố

ế ụ ả c. Th  hai, ti p t c c i thi n môi tr

ng trong m i liên k t vùng và c  n

ng đ u t

ị đ a ph

ở ỗ ỉ

ấ ả

ướ

ạ

ẳ

ố

i cho quá trình   ị   chuy n quy n s  h u doanh  nghi p; (4)  Đào t o ngu n nhân  l c.  Đ i  v i chính  quy n  đ a ươ   ng ừ   i th , đi u ki n, trình đ  phát tri n và quy ho ch t ng ầ ư  ệ   t c  các doanh nghi p,

ng minh b ch và bình đ ng cho t

m i t nh/thành ph  theo h

kinh doanh

ấ

ườ

ầ ư ố

ề

ẽ

ệ

ầ

ọ

ể ạ đ  t o môi tr

t

ng đ u t

ứ

ệ

ấ

ả

ầ

ầ ư ướ đ u t

n

ứ ư ể ạ

ủ ị

ươ

ế

ạ

ộ

ả

t nh t. Đi u này s  góp ph n quan tr ng trong vi c thu hút các nhà   ự   c ngoài. Th  ba, trong quá trình phân c p vi c qu n lý FDI, c n nâng cao năng l c ầ   ạ , đ  h n ch  tình tr ng “c nh tranh ng m

ng và các b , ngành. Th  t

qu n lý FDI c a đ a ph

ủ

ữ

ố

ỉ

ệ

ầ

xu ng đáy” gi a các t nh thành c a Vi

ợ ủ   t Nam trong thu hút FDI c n có có chính sách phù h p c a

ứ

ủ

ầ

ườ

ự ợ

ữ

ị

ươ

ệ

chính ph . Th  năm, c n tăng c

ng s  h p tác gi a các đ a ph

ng trong vi c thu hút FDI, thay

ạ

ố

vì c nh tranh xu ng đáy.

Ứ

Ủ

Ụ

Ả

DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U C A TÁC GI

ổ ố ự ễ ế ạ ơ ị [1]. Nguy n Th  Thanh Mai (2019), Th c tr ng và c  ch  phân b  v n đ u t ầ ư ự    tr c

ướ ở ệ ồ ự ỷ ế ả ố ổ ộ K  y u H i th o Qu c gia “Phân b  ngu n l c cho phát ế ti p n c ngoài Vi t Nam,

ể ự ạ tri n kinh t ế ở ệ  Vi t Nam: Th c tr ng và hàm ý chính sách”, tr.185­ 198.

ủ ễ ố ị [2]. Nguy n Th  Thanh Mai (2019), “Tính nhúng” c a công ty đa qu c gia vào n ướ   c

ủ ườ ợ ố ế ộ ả H i th o qu c t ọ    dành cho các nhà khoa h c ch  nhà: Phân tích tr ng h p Samsung,

ẻ ố ế tr  kh i kinh t và kinh doanh (ICYREB 2019) (ISBN: 978­604­974­282­8), trang 913­921.

ễ ị ố ả ưở ự ế [3]. Nguy n Th  Thanh Mai (2019), Các nhân t nh h ọ   ế ị ng đ n quy t đ nh l a ch n

ầ ư ủ ộ ố ứ ả ố ạ T p chí Khoa ể ị đ a đi m đ u t c a MNCs: Kho ng tr ng nghiên c u và m t s  hàm ý,

ế ậ ọ h c ĐHQGHN: Kinh t và Kinh doanh , T p 35, 3(2009), 34­42.

[4]. Nguyen Thi Thanh Mai (2019), Spatial distribution of foreign direct investment in

Vietnam:   Current   status   and   some   recommendations,  International   Conference   on

Economic   Cooperation   and   Integration   2019   (CIECI   2019):   The   Dynamics   of

International Trade and Global Supply Chains (ISBN: 978­604­67­1512­2) p. 188­197.

ế ượ ễ ị ầ ư ự ế ướ [5]. Nguy n Th  Thanh Mai (2020), Chi n l c  đ u t tr c ti p n ủ   c ngoài c a

ố ả ể ạ ế ọ ổ ố T p chí Khoa h c ĐHQGHN: Kinh t và Kinh MNCs trong b i c nh chuy n đ  s ,

ậ doanh, T p 36 , 3(2020), 93­101.

ủ ễ ấ ỗ ộ ỳ ị [6]. Nguy n Th  Thanh Mai, Đ  Qu nh Anh (2020), Tác đ ng l n át c a FDI đ n s ế ự

ộ ị ủ ệ ệ ệ ạ ọ   T p chí Khoa h c ờ r i ngành c a doanh nghi p n i đ a trong ngành d t may Vi t Nam,

ế ậ ĐHQGHN: Kinh t và Kinh doanh, T p 36, 4(2020).

[7]. Nguyen Thi Thanh Mai, Bui Thi Anh, Vu Thi Hong Tuoi (2020), Megatrends in the

world economy and their influences on the global foreign direct investment. International

Conference on Economic Cooperation and Integration 2020 (CIECI 2020): Trade and

Investment Faciliation in the context of global upheavel, co­organized by VNU University

of Economics and Business and Thuong Mai University on 2nd December 2020.

ễ ị ướ ể ỏ ố ị [8]. Nguy n Th  Thanh Mai (2020), Xu h ng d ch chuy n FDI kh i Trung Qu c: C ơ

ệ ỷ ế ủ ả ố ộ ộ K  y u  H i  th o Qu c   gia:  Tác  đ ng c a  COVID­19  t ớ   i ộ h i nào  cho  Vi t  Nam?,

ươ ầ ư ạ ạ ệ ố ợ ổ ứ ở ườ ươ th ng m i và đ u t t i Vi t Nam , ph i h p t ch c b i Tr ng ĐH Th ạ   ng M i,

ườ ạ ọ ế ệ ả ế ệ Tr ng Đ i h c Kinh t , ĐHQGHN, ĐH H i Phòng và Vi n Kinh t Vi t Nam vào

ngày 04/12/2020.