Phân tích đánh giá lợi thế của các công ty vận chuyển hàng hóa trên sàn thương mại điện tử tại Việt Nam

Chia sẻ: ViSteveballmer ViSteveballmer | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết sẽ đi vào so sánh phân tích các công ty vận chuyển hàng trong nước và quốc tế tại Việt Nam, qua đó đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy việc giao nhận các sản phẩm nông sản, đưa các đặc sản vùng miền đến gần hơn với người tiêu dùng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phân tích đánh giá lợi thế của các công ty vận chuyển hàng hóa trên sàn thương mại điện tử tại Việt Nam

557 PHÂN TÍCH ĐÁNH GIÁ LỢI THẾ CỦA CÁC CÔNG TY VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA TRÊN SÀN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TẠI VIỆT NAM ThS. Phùng Tiến Hải, Đại học Kinh tế Quốc dân ThS. Trần Nho Cương, Đại học Lâm nghiệp Việt Nam Sinh viên: Ngô Thị Ngọc Ánh, Lê Ngọc Hưng, Phùng Thị Hà, Mai Thanh Loan, Dương Thế Phương, Phạm Nguyễn Hoàng Phương, Hoàng Tuấn Thành, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân TÓM TẮT Khách hàng sau khi mua hàng từ các trang Thương mại điện tử sẽ sử dụng các dịch vụ vận chuyển hàng hóa về đến tận nơi mà không cần ra khỏi nhà mua bán như cách mua sắm truyền thống. Vậy làm thế nào để giúp người mua người bán lựa chọn các dịch vụ vận chuyển giao nhận hàng phù hợp, tạo dựng niềm tin mua bán hàng trực tuyến đặc biệt là bài toán vận chuyển các sản phẩm nông sản trong thị trường TMĐT Nông thôn. Bài viết sẽ đi vào so sánh phân tích các công ty vận chuyển hàng trong nước và quốc tế tại Việt Nam, qua đó đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy việc giao nhận các sản phẩm nông sản, đưa các đặc sản vùng miền đến gần hơn với người tiêu dùng. Từ khóa: TMĐT (thương mại điện tử), giao nhận hàng, vận chuyển hàng, logistics chặng cuối. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Thị trường Thương mại điện tử (TMĐT) trong nước đang trên đà phát triển mạnh mẽ và đang dần trở thành hoạt động thiết yếu với người tiêu dùng. Sự phát triển của TMĐT cũng chính là cơ hội thúc đẩy sự phát tiển của thị thường TMĐT Nông thôn Việt Nam, góp phần quảng bá và đưa các sản phẩm nông sản đến gần hơn đến với người tiêu dùng. Chính sự bùng phát của mua hàng trực tuyến và nhiều người tiêu dùng đã yêu cầu giao hàng tại nhà của mình thay vì tự đến các của hàng bán lẻ đã tạo điều kiện cho ngành dịch vụ giao nhận phát triển. Dịch vụ giao hàng là một hoạt động logistics chặng cuối trong thương mại điện tử, tác động dương đến sự hài lòng của khách hàng trong thương mại điện tử bán lẻ. Lĩnh vực chuyển phát tại Việt Nam những năm gần đây đã, đang và sẽ chứng kiến cuộc giành giật đơn hàng từ bán hàng trực tuyến của hàng loạt công ty trong nước và quốc tế với sự đầu tư mạnh mẽ về tài chính, công nghệ để đối đầu nhau trên thị trường. Trong giai đoạn thị trường chuyển phát phát triển mạnh mẽ như vậy rất cần có những phân tích đánh giá các công ty cung cấp các dịch vụ vận chuyển hàng hóa nhằm cung cấp
558 các thông tin hữu ích cho người mua và người bán lựa chọn đúng dịch vụ phù hợp và có lợi nhất cho mình. Việc đánh giá như vậy cũng giúp các công ty chuyển hàng nhận thức đúng đắn vị trí của mình trong thị trường cung cấp dịch vụ chuyển phát, từ đó đưa ra những chiến lược phát triển, hoàn thiện và khẳng định mình trên thị trường. Với nhận giao hàng là một giai đoạn sống còn của thị trường TMĐT, việc nghiên cứu, phân tích đánh giá lợi thế của các công ty vận chuyển hàng hóa trong nước và quốc tế tại Việt Nam sẽ góp phần phát triển Thương mại điện tử Nông thôn từ mô hình O2O. 2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU Thương mại điện tử (E-commerce) Theo Ủy ban châu Âu: “Thương mại điện tử có thể định nghĩa chung là sự mua bán, trao đổi hàng hóa hay dịch vụ giữa các doanh nghiệp, gia đình, cá nhân, tổ chức tư nhân bằng các doanh nghiệp, gia đình, cá nhân, tổ chức tư nhân bằng các giao dịch điện tử thông qua mạng Internet hay các mạng máy tính trung gian (thông tin liên lạc trực tuyến). Thuật ngữ bao gồm việc đặt hàng và dịch thông qua mạng máy tính, nhưng thanh toán và quá tình vận chuyển hàng hay dịch vụ cuối cùng có thể thực hiện trực tuyến bằng bằng phương pháp thủ công”. Theo đó, Thương mại điện tử chỉ xảy ra trong môi trường kinh doanh mạng Internet và các phương tiện điện tử giữa các nhóm (cá nhân) với nhau thông qua các công cụ, kỹ nghệ và công nghệ điện tử [1]. Theo Báo cáo Thương mại điện tử các nước Đông Nam Á năm 2019 của Google, Temasek và Bain&Compant, với quy mô ban đầu là 3 tỷ USD năm 2015 nhưng với tốc độ tăng trưởng trung bình tới 38%, quy mô thương mại điện tử bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng của Việt Nam năm 2019 đã đạt 12 tỷ USD[2]. Báo cáo này dự đoán tốc độ tăng trưởng trung bình cho cả giai đoạn 2015 - 2025 là 29%. Khi đó, quy mô thương mại điện tử Việt Nam sẽ tương đương với 43 tỷ USD và đứng ở vị trí thứ ba trong khối ASEAN. Giá trị tuyệt đối chưa phản ánh đầy đủ sự năng động và đóng góp của thương mại điện tử đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam so với các nước trong khu vực. Vị trí tương đối đo bằng tỷ trọng của thương mại điện tử so với tổng sản phẩm trong nước sẽ cho chúng ta thấy bức tranh sinh động hơn. Sử dụng thông tin về quy mô thương mại điện tử của Báo cáo trên GDP của IMF cho giai đoạn tới 2015 cho thấy năm 2019 tỷ trọng này của Việt Nam là 4,6%, cao nhất khu vực. Xu hướng tới năm 2025 còn mạnh mẽ hơn với quy mô thương mại điện tử Việt Nam đạt 10% GDP, cao hơn tỷ lên 7,7% của Indonesia là nước cùng Việt Nam có tốc độ tăng trưởng cho cả giai đoạn ấn tượng nhất. Việt Nam đã thể hiện quyết tâm cao đối với quá trình chuyển đổi số quốc gia và chủ động, tích cực tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Thương mại điện tử đang và sẽ tiếp tục thể hiện là lĩnh vực tiên phong trên hành trình này[3].
559 Thương mại điện tử Nông thôn Với sự phát triển nhanh, TMĐT đã trở thành một công cụ kinh doanh hữu hiệu của doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy tiêu dùng trong nước. Tuy nhiên, một thực trạng cần phải nhìn nhận là sự chênh lệch lớn về sự phát triển TMĐT giữa các tỉnh thành, giữa Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh so với các tỉnh thành khác, đặc biệt là vùng nông thôn. Trên thực tế, Chính phủ Trung Quốc đã áp dụng rất thành công mô hình này vào chiến lược phát triển quốc gia của mình. Từ nhiều năm nay, Bắc Kinh thật sự coi TMĐT hóa nông thôn là một trong những các để xóa đói giảm nghèo, giữ chân thanh niên, trai tráng ở lại làng thay vì ồ ạt di cư tới thành phố. Bên cạnh chính phủ, các tập đoàn công nghệ lớn cũng góp một phần không nhỏ trong chiến dịch này. Theo đó, Alibaba đầu tư 10 tỷ Nhân dân tệ với mục tiêu thành lập các trung tâm dịch vụ Taobao tại 100.000 ngôi làng trên toàn quốc, tập trung ở các vùng sâu vùng xa. Không kém cạnh, JD cũng mở các trung tâm tương tự tại 17.000 thị trấn hoặc khu vực nhằm thúc đẩy thương mại điện tử ở vùng quê. Hàng tỷ Nhân dân tệ đã được chi ra để xây dựng đường, mạng lưới logistic, hạ tầng thông rộng tại các khu vực nông thôn[4]. Tại Việt Nam, Hiệp hội Thương mại điện tử (VECOM) đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ thúc đẩy nông thôn thông minh hơn trong lĩnh vực TMĐT, vì nếu không thay đổi tỷ trọng TMĐT giữa nông thôn và thành thị thì sẽ khó đưa TMĐT Việt Nam phát triển. Trên thực tế, theo Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam năm 2020 của Bộ Công thương về tỷ lệ các loại hình hàng hóa/ dịch vụ thường được mua trên mạng của người dân với phần trăm chiếm cao nhất là hàng hóa/ dịch vụ khác, theo sau đó là các dịch vụ spa và làm đẹp, Nhạc/video/DVD/Game,… Hình 1: Các loại hàng hóa dịch vụ thường được mua trên mạng Nguồn: Báo cáo Thương mại điện tử của Việt Nam năm 2020
560 Theo đó ta có thể thấy các sản phẩm nông sản chưa chiếm tỷ lệ cao thậm chí là rất nhỏ trong các loại hàng hóa trong khi có thể khẳng định chúng ta có đầy đủ tiềm lực và điều kiện để phát triển TMĐT nông thôn. Ước tính Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh chiếm khoảng 70% giao dịch thương mại điện tử. Trong khi đó, khoảng 70% dân số sống ở vùng nông thôn. Khu vực nông thôn có tiềm năng tiêu thụ lớn, đồng thời cũng là nơi cung cấp sản phẩm đa dạng phù hợp với bán hàng trực tuyến[5]. Không những thế, một kết quả thống kê đáng mừng đó là tình hình sử dụng Internet ở Việt Nam trên tổng dân số người Việt Nam đang ở mức 70% tính đến thời điểm tháng 1 năm 2020. Hình 2: Tình hình sử dụng Internet ở Việt Nam Nguồn: Các số liệu thống kê Internet Việt Nam năm 2019. Với các lợi thế đó, VECOM đề xuất các cơ quan, tổ chức cùng xây dựng và triển khai Chương trình “Phát triển thương mại điện tử bền vững giai đoạn 2019 - 2025”. Mục tiêu của Chương trình là tới năm 2025 tỷ trọng thương mại điện tử của 61 tỉnh, thành phố còn lại đạt tới 50%. Qua đó, cũng thúc đẩy việc ứng dụng hiệu quả thương mại điện tử cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên cả nước, giúp thu hẹp khoảng cách số giữa thành thị và nông thôn [5]. Dịch vụ vận chuyển, giao nhận hàng hóa phục vụ thị trường Thương mại điện tử Theo Báo cáo Logistics Việt Nam 2019 [6], nhu cầu về logistics đang tăng mạnh tại Việt Nam, một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới với mức tăng trưởng GDP 7,08% trong năm 2018. Sự tăng trưởng của sản xuất trong nước, của tiền lương và tiêu dùng, của dân số trẻ và sự bùng nổ của thương mại điện tử cũng là những yếu tố
561 thúc đẩy thị trường logistics Việt Nam phát triển. Đây là cơ hội cho những công ty 3PL quốc tế cung cấp những giá trị gia tăng của dịch vụ logistics và giao hàng tận nơi. Thị trường giao nhận sẽ tăng mạnh theo sức lớn của thương mại điện tử trong nước, vốn được dự báo tăng trưởng 30%/năm. Các công ty giao nhận cũng tham gia rút ngắn thời gian giao hàng nhằm đáp ứng nhu cầu của người dùng khi mua hàng trực tuyến cũng như thực hiện cam kết giao hàng “hỏa tốc” của các sàn thương mại điện tử lớn như Lazada, Tiki, Sendo... Áp lực cạnh tranh về giao hàng tức thời đang gia tăng đối với các công ty giao nhận cũng như bản thân các sàn thương mại điện tử và các nhà bán lẻ lớn như Thế giới di động, FPT Shop, Nguyễn Kim... Tốc độ giao hàng sẽ tác động trực tiếp đến tỷ lệ đơn hàng thành công, giảm số đơn hàng bị hủy... Đây cũng là bài toán cần giải đáp gấp trong thời gian tới của các doanh nghiệp thương mại điện tử cũng như các công ty giao nhận, cung cấp kho hàng, dịch vụ hoàn thiện đơn hàng tại Việt Nam. Giao nhận nội thành ngày càng trở nên căng thẳng hơn với sự xuất hiện của nhiều đơn vị giao hàng quy mô nhỏ, chủ yếu đáp ứng nhu cầu giao hàng của các chủ cửa hàng bán hàng trực tuyến. Tầng phía trên là các công ty chuyển phát với quy mô lớn, có tầm hoạt động trên toàn quốc như Viettel Post, VNPost, Giao hàng nhanh... [6] Chúng ta có thể thấy trong thực tế hiện nay nhu cầu sử dụng các dịch vụ vận chuyển và giao nhận hàng ngày một gia tăng, đặc biệt là ở tầng lớp những người trẻ và ở các thành phố lớn tuy nhiên, theo Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam 2020, dịch vụ vận chuyển và giao hàng kém vẫn là một trở ngại khi mua hàng trực tuyến (chiếm 23%), đứng đầu là sản phẩm kém chất lượng so với quảng cáo (chiếm 72%) Hình 3: Các trở ngại khi mua hàng trực tuyến Nguồn: Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam năm 2020
562 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Tổng quan quy mô của 10 công ty vận chuyển hàng hóa trong nước và quốc tế tại Việt Nam (1)- Viettel Post Viettel Post có mạng lưới giao nhận tại 713/713 quận, huyện cả nước và đội ngũ giao nhận viên khoảng 4.000 người. Viettel Post là công ty dẫn đầu thị trường nhờ lợi thế về hạ tầng và mạng lưới bưu cục gom hàng. Từ năm 2014, Viettel Post đã đầu tư mạnh vào kho bãi, đội ngũ giao nhận, giám sát hành trình... để đón đầu sự phát triển của thương mại điện tử. Tính đến thời điểm hiện tại, Viettel Post đã phát triển 12 loại dịch vụ ở 4 mảng dịch vụ lớn: dịch vụ trong nước, dịch vụ quốc tế, dịch vụ logistics và dịch vụ thương mại điện tử với 3 dịch vụ nổi bật: Chuyển phát nhanh, chuyển phát tiết kiệm, chuyển phát hỏa tốc trong nước với tất cả các loại thư từ, hàng hóa như hàng tiêu dùng, hàng công nghiệp, hàng điện tử, hàng dân dụng… [7] (2)- Vietnam Post Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post) có lợi thế về mạng lưới bưu cục rộng gắn kết với gần 13.000 điểm giao dịch, bán kính phục vụ bình quân đạt 2,93km/điểm, trong đó có 64 bưu cục giao dịch cấp 1, 760 bưu cục giao dịch cấp 2 và 1.793 bưu cục giao dịch cấp 3. Vietnam Post cung cấp nhiều loại dịch vụ trong mảng này, điển hình là dịch vụ bưu gửi VNQuickpost. Có 2 dạng: (a)- Bưu gửi VNQuickpost dạng tài liệu sử dụng phong bì của dịch vụ, (b)- Bưu gửi VNQuickpost dạng hàng hóa được gói bọc trong bao bì của khách hàng, sử dụng băng keo đặc thù và sticker sản phẩm dán lên bao bì. VNQuickpost được chấp nhận, khai thác theo hình thức ưu tiên nhanh nhất trên mạng lưới của Vietnam Post và chuyển giao cho Công ty DHL-VNPT (liên doanh của DHL Express với Tập đoàn VNPT tại Việt Nam) chuyển phát đi quốc tế trên mạng lưới toàn cầu của DHL Express. VNQuickpost được ứng dụng IT trong toàn bộ khai thác kể từ khi nhận gửi đến khi phát trên các phần mềm ứng dụng tiên tiến của Vietnam Post và Công ty DHL-VNPT[7]. (3)- EMS Express Công ty Cổ phần Chuyển Phát Nhanh Bưu điện thuộc Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam kinh doanh trên dịch vụ chính là chuyển phát nhanh trong nước (chiếm 80% thị phần) và quốc tế: dịch vụ chuyển phát nhanh EMS, dịch vụ chuyển phát nhanh trong ngày, dịch vụ chuyển phát nhanh hàng nặng, hàng cồng kềnh và các sản phẩm khác.
563 Mạng lưới giao dịch của Công ty rộng khắp trên 63 tỉnh thành (bao gồm giao dịch của chi nhánh và đại lý). Đội ngũ vận chuyển gồm hàng trăm ô tô chuyên dụng và hàng nghìn ô tô của các đại lý tham gia vận chuyển bưu gửi[8]. (4)- Ninja Van Ngày 21/03/2018, Ninja Van – công ty vận chuyển đến từ Singapore công bố chính thức gia nhập thị trường Việt Nam. Ninja van cung cấp đa dạng các dịch vụ giao – nhận hàng hóa nhằm đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng. Với các đối tượng khách hàng khác nhau, Ninja Van cung cấp các gói dịch vụ khác nhau: (a)- Chủ cửa hàng trực tuyến: Khách hàng khi mua gói dịch vụ trả trước sẽ được áp dụng cước phí đồng giá cho các đơn hàng. Ninja Van có hỗ trợ lấy hàng tận nơi cho khách hàng. (b)- Dân sinh, doanh nghiệp: gửi hàng toàn quốc, có dịch vụ giao hàng thu tiền hộ. (c)- Doanh nghiệp lớn: Ninja Van đồng hành cùng các doanh nghiệp cho giải pháp bán hàng đa kênh với mức cước giao - nhận ưu đãi [9]. (5)- Giao hàng tiết kiệm Công ty Cổ phần Giao Hàng Tiết Kiệm là đơn vị vận chuyển chuyên nghiệp dành cho Thương mại điện tử, chuyên cung cấp dịch vụ giao hàng tận nơi (Last-Mile Delivery) và thu tiền tận nơi (Cash-on Delivery) cho các shop/doanh nghiệp vừa và nhỏ kinh doanh trực tuyến. Ưu thế của giao hàng tiết kiệm là tốc độ nhanh, mạng lưới phủ sóng rộng trên toàn quốc với 500+ điểm gửi hàng và đặc biệt là tư duy phục vụ linh hoạt trên nền tảng công nghệ [10]. (6)- Giao hàng nhanh Giao Hàng Nhanh hoạt động gồm 4 dịch vụ như sau [11]: (a)- GHN Express: thành lập 2012, cung cấp dịch vụ lastmile, trong đó 90% lượng hàng là từ TMĐT, giao nhanh toàn quốc, miễn phí thu hộ COD, miễn phí giao lại, miễn phí trả hàng. (b)- GHN Logistics: thành lập 2017, cung cấp dịch vụ Warehouse fulfillment và Transportation (Air & Truck), 80% lượng hàng là từ B2B, mạng lưới 1000 xe tải phủ sóng 63 tỉnh thành, quản lý trực tuyến 24/7. (c)- GHN Fulfillment: Dịch vụ kho bãi và xử lý hàng hóa, diện tích kho bãi hơn 100,000m2 giúp tối ưu hóa nhu cầu xuất – nhập – tồn kho. (d)- Ahamove: thành lập 2015, cung cấp dịch vụ instant on demand, 90% là hàng TMĐT và thực phẩm đồ uống, giao hàng tức thời 30 phút – 4 giờ trong nội thành TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội (mô hình tương tự Grab, Goviet, Uber nhưng đánh vào thị trường giao hàng). Ba ưu điểm lớn nhất của đơn vị này đó là: Vận chuyển hàng nhanh, hệ thống website và dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt, có bồi thường trong trường hợp hàng hóa bị hỏng. (7)- Shippo
564 Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực vận chuyển hàng hóa, Shippo được rất nhiều khách hàng lựa chọn là đối tác vận chuyển từ Trung Quốc về Việt Nam, các sản phẩm được mua từ các sàn TMĐT như Taobao, 1688, Tmall,… hoặc từ các chợ, các nhà sản xuất với số lượng lớn lên đến hàng ngàn kg. Shippo mlong muốn đồng hành cùng các chủ shop, những người bán hàng ở Việt Nam giải quyết những khó khăn trong khâu vận chuyển. Khi sử dụng dịch vụ vận chuyển của Shippo, bạn sẽ nhận được những giá trị thiết thực: - Thời gian vận chuyển nhanh chóng, ổn định, thông quan chính ngạch, không tắc biên. - Quy trình vận chuyển nghiêm ngặt giúp hạn chế tối đa tình trạng hư hỏng, thất lạc hàng hóa - Chính sách chiết khẩu, giảm ngạch cho khách hàng có nhu cầu vận chuyển thường xuyên hoặc khối lượng hàng lớn [12]. (8)- J&T Express J&T Express là thương hiệu chuyển phát nhanh dựa trên sự phát triển của công nghệ và Internet của Công ty TNHH MTV Chuyển phát nhanh Thuận Phong có vốn đầu tư từ Hồng Kông. Là một công ty trẻ trong thị trường giao nhận nhưng J&T đã nhanh chóng sở hữu một mạng lưới rộng khắp nhằm hỗ trợ các hoạt động giao nhận hàng hóa không chỉ ở nội thành mà còn ở ngoài thành và các vùng xa của các tình thành trong cả nước Việt Nam. Với khẩu hiệu “Express your online business”, J&T Express tập trung hỗ trợ cho khách hàng kinh doanh trực tuyến dễ dàng và hiệu quả hơn, cung cấp các tiện ích giúp khách hàng mở rộng kinh doanh theo xu hướng của ngành TMĐT[13]. (9)- Lazada Express Lazada Express là công ty con thực hiện một phần dịch vụ Logistics của Tập đoàn Lazada. Hiện nay, Lazada là công ty tiên phong trong việc đầu tư ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao chất lượng hoạt động logistics. Điển hình là đầu tư cho trung tâm Phân loại hàng hóa tự động. Hệ thống này sử dụng robot để tự động chia chọn hàng hóa đến các hub của Lazada Express cũng như chia chọn cho từng 3PL10 đang là đối tác của Lazada. Hàng hóa được đưa lên hệ thống băng chuyền, sau đó sẽ đi qua khu vực cân đo tự động và được robot chia theo từng tuyến trên cơ sở mã vạch đã được in sẵn trên vận đơn. Những món hàng trung bình và lớn không quá 20kg sẽ được đưa thẳng vào hệ thống, các món hàng nhỏ sẽ cho vào khay nhựa chuyên dụng và đặt vào băng chuyền. Hệ thống này sử dụng robot với các cảm biến đọc nhanh các mã vạch trên món hàng, nhận ra tuyến địa lý mà hàng cần đến, để tự động chia chọn hàng hóa đến các “hub” của Lazada Express. Các nhân viên chỉ 10 3PL: Logistics thuê ngoài, dịch vụ logistics do bên thứ ba cung cấp, nhưng đơn lẻ.
565 cần xem lại rồi bỏ hàng hóa vào bao niêm phong, xe chở hàng sẽ lùi vào tận nơi, món hàng đã sẵn sàng lên đường đến với người mua một cách nhanh nhất. Với hệ thống tự động, công suất được tăng từ 3-5 lần. Từ đó, công ty có thể tăng khả năng giao hàng nhanh và đúng giờ cho khách hàng. Bên cạnh đó, Lazada còn có các hình thức giao hàng để phù hợp với từng nhóm người tiêu dùng: (a)- Giao hàng tiết kiệm: hình thức giao hàng tiết kiệm chi phí nhất vì thời gian giao hàng sẽ dài hơn bình thường (b)- Giao hàng tiêu chuẩn: hình thức giao hàng có chi phí cao hơn giao hàng tiết kiệm một chút nhưng thời gian nhận lại nhanh hơn (c)- Giao hàng hỏa tốc: hình thức giao hàng và nhận trong ngày nếu như đơn hàng được đặt trước 10h30 sáng và nếu sau thì sẽ nhận vào ngày hôm sau. Phí giao hàng sẽ được tính dựa trên trọng lượng, kích thước của gói hàng và khoảng cách giữa kho nhà cung cấp và địa chỉ giao hàng. (10)- Lalamove Lalamove là một công ty start up tại Hồng Kông về lĩnh vực vận tải giao hàng[14]. Ứng dụng Lalamove là ứng dụng giao hàng siêu tốc và cam kết của Lalamove thì chỉ cần mất chưa tới một tiếng là đơn hàng đã tới tay người nhận. Ứng dụng đáp ứng một cách tốt nhất tất cả các nhu cầu của người dùng về giao hàng, từ việc giao tài liệu/ hóa đơn, cho đến thức ăn/ đồ uống nóng và lạnh, các mặt hàng thời trang/ mỹ phẩm hoặc các loại hàng hóa cồng kềnh,… Ứng dụng sẽ kết nối các tài xế có xe (xe tải, xe máy) với khách hàng có nhu cầu giao hàng từ đó mang lại lợi ích cho cả 2 bên và tài xế sẽ trích một phần hoa hồng 18% cho Lalamove. Chuyển phát nhanh cùng ngày, giao hàng và đặt xe tải là đặc sản của Lalamove. So sánh các công ty vận chuyển hàng dựa trên các tiêu chí (1)- Về cước phí vận chuyển Đối với người bán hàng qua các kênh TMĐT, việc nắm được cước phí vận chuyển của các đơn vị giao hàng là rất quan trọng, đặc biệt là những đơn hàng gửi đi tỉnh. Thông thường khi mua sắm trực tuyến, khách hàng sẽ quan tâm đến việc có được free ship hay không, và nếu có phí vận chuyển thì cước phí sẽ là bao nhiêu. Mức phí này cũng tác động không nhỏ đến việc đặt hàng của khách.
566 Vì mỗi dịch vụ khác nhau sẽ có những mức giá khác nhau nên bài viết sẽ lấy dịch vụ giao hàng tiêu chuẩn làm tiêu chuẩn để so sánh giá. Giá gửi hàng của các công ty được thể hiện trong bảng dưới đây (cập nhật đến thời điểm hiện tại) Đơn vị tính: VNĐ/ bưu gửi Tên công ty Nội tỉnh Liên tỉnh Ghi chú Khối lượng 0-2kg >2kg 0-0,5kg >0,5kg Viettel Post 8.000 - +1.700/ mỗi 8.000 – +3.500 – +20% phụ phí 21.000 0,5kg tiếp 65.000 8.100/ mỗi kết nối (tuyến theo 0,5kg tiếp huyện, xã) theo Chưa bao gồm phụ phí nhiên liệu và 10% VAT Vietnam Post 6.500 – +2.800/ 1kg 6.500 – +2.800 – Chưa bao gồm 25.500 tiếp theo 26.500 5.000/ 1kg phí dịch vụ, xăng tiếp theo dầu, 10% VAT EMS Express 8.000 – +1.600/ mỗi 8.500 – +3.800 – Chưa bao gồm 21.000 0,5kg tiếp 67.500 11.000/ mỗi thuế và VAT theo kg tiếp theo 10% Ninja Van Đồng giá 22.000 (áp dụng đến hết 31/12/2020) Từ >0,5kg +7.000/ mỗi 0,5kg tiếp theo Giao hàng tiết 16.500 - +2.500/ mỗi 25.000 – +2.500 – Đã bao gồm kiệm 35.000 0,5kg tiếp 50.000 5000/ mỗi 0,5 VAT (tới 3kg) theo kg tiếp theo Giao hàng nhanh 22.000 – +4.000/ mỗi 37.000 – +6.600 – Đã bao gồm 35.000 0,5kg tiếp 69.000 9.900/ mỗi VAT (tới 3kg) theo (1kg) 0,5kg tiếp theo Shippo 22.000 – Liên hệ 25.000 +5.000/ mỗi 30.000 (1kg) 0,5kg tiếp (tới 5kg) theo J&T Express 11.8000 +1.700/ mỗi 19.700 – +3.500 – Chưa bao gồm 0,5kg tiếp 52.900 8.500/ mỗi 15% phụ phí theo 0,5 kg tiếp nhiên liệu và theo 10% VAT Lazada Express 9.900 với 18.700– (>30kg) các đơn 66.000 (0- +30.000– hàng ở 2kg) 70.000/ mỗi kho của 18.700– kg tiếp theo Ladada tại 166.000 Hà Nội, (2-7kg) Đà Nẵng, 73.000– TP. Hồ 351.000 Chí Minh (7-30kg)
567 Lalamove Lalabike: +5.000/ (Không áp 20.000/4k 1km tiếp dụng) m (tối đa theo 30kg) LalaTRU +18.000/km CK500 (xe (km4-10) tải 500kg): +13.000/km 150.000/ (km10-15) 4km +10.000/km (km15 trở đi) Ngoài ra còn có xe tải 1 tấn và xe tải 2 tấn với mức giá cao hơn một chút so với xe tải 500kg Qua bảng so sánh trên ta thấy nếu tính cả thuế VAT và các phí phụ thu khác thì Giao hàng nhanh và Giao hàng tiết kiệm là hai công ty có mức phí gửi trên một bưu kiện là cao nhất. Các công ty phí cước rẻ phải kể đến Ninja Van, J&T Express, đó đều là những công ty trẻ, mới xuất hiện tại thị trường Việt Nam sở dĩ có mức giá rẻ như vậy để kích cầu người tiêu dùng trải nghiệm dịch vụ của họ. Chắc chắn trong tương lai mức giá này sẽ tăng lên như cách mà các công ty giao hàng đi trước đã làm. (2)- Về tốc độ giao hàng Tốc độ giao hàng là một trong những yếu tố quan trọng quyết định trong sự cạnh tranh của các công ty giao nhận. Tương tự như yếu tố về giá, mỗi công ty cũng sẽ phát triển các dịch vụ khác nhau để phù hợp với nhu cầu của người mua, người bán. Hiện nay, với dịch vụ giao hàng tiêu chuẩn, hầu hết các công ty đều có thời gian giao hàng là trong ngày, 1-2 ngày với các đơn hàng trong tỉnh, từ 1-3 ngày với các đơn hàng liên tỉnh trong miền và từ 3-5 ngày với các đơn hàng liên miền. Điểm làm nên sự khác biệt giữa các công ty là phát triển các dịch vụ giao hàng nhanh, giao hàng hỏa tốc,… Các công ty đã phát triển dịch vụ này trong 10 công ty trên bao gồm: 1. Viettel Post 2. EMS Express
568 3. Giao hàng tiết kiệm 4. Giao hàng nhanh 5. Shippo 6. Lazada Express 7. Lalamove Các công ty đều có thời gian giao hàng trung bình là 6h với các đơn nội tỉnh và 24h với các đơn nội miền. Đặc biệt, Lalamove, do tính chất khác với các công ty còn lại nên thời gian giao hàng lâu nhất là 60 phút chỉ dành cho các đơn trong tỉnh. Báo cáo Chỉ số TMĐT Việt Nam năm 2018 cho thấy nhiều doanh nghiệp chuyển phất có tốc độ tăng trưởng doanh thu từ dịch vụ này từ 62% đến 200% trong năm 2017. Với khoảng 30% dân số Việt Nam được dự đoán sẽ chuyển sang mua sắm trực tuyến vào năm 2020, nhu cầu giao hàng của ngành TMĐT sẽ tăng lên đáng kể[15]. Đánh giá lợi thế của 10 công ty vận chuyển hàng trong thị trường Thương mại điện tử nông thôn (1)- Đặc điểm của việc vận chuyển nông sản Theo Báo cáo Logistics Việt Nam năm 2019, cả nước có 5 khu vực sản xuất nông nghiệp chủ yếu bao gồm Tây Bắc, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long (chiếm 34.1% sản lượng cả nước). Việc vận chuyển các sản phẩm nông sản có một số đặc thù như: chu kỳ sử dụng ngắn, dễ hư hỏng, tính thời vụ và theo mùa, cần bảo quản ở nhiệt độ thấp, nhiệt độ cho mặt hàng nông sản khác nhau cần được kiểm soát khác nhau tùy từng giai đoạn. Vì vậy, doanh nghiệp làm logistics hàng nông sản, cần nắm rõ các quy định của từng thị trường xuất khẩu của khách hàng để đảm bảo cung cấp dịch vụ phù hợp và an toàn. Hiện nay, những dự án liên quan đến việc phát triển chuỗi cung ứng nông nghiệp hay chuỗi giá trị sản phẩm ngày càng được đề cao và chú trọng tính tích hợp hệ thống, tập trung xây dựng một mạng lưới gắn kết từ sản xuất, thu hoạch, chế biến, lưu trữ và vận chuyển cũng như sự chú trọng và đầu tư vào hệ thống logistics chuỗi lạnh (cold chain logistics) như là tiền đề để giảm thiểu rủi ro và gia tăng giá trị hàng nông sản[6]. (2)- Đánh giá việc sử dụng các dịch vụ giao hàng trong Thương mại điện tử Nông thôn Thực tế đã hầu hết các công ty đã có mạng lưới vận chuyển, giao nhận hàng hóa trên khắp cả nước, có sự cải thiện đáng kể từ thủ tục đến thời gian, độ an toàn, độ tin cậy, hình thức thanh toán. Đặc biệt, gần đây Vietnam Post còn cho ra mắt sàn giao dịch thương mại điện tử POSTMART và vận hành bởi Công ty Phát hành báo chí TW. POSTMART tự hào mang
569 những đặc sản địa phương đến tận tay người dân trên mọi miền đất nước, cung cấp trải nghiệm mua sắm trực tuyến thông minh, hệ thống sản phẩm đặc sản chính gốc, chất lượng cao, hương vị đích thực tới khách hàng. Đồng thời POSTMART còn góp phần quảng bá thương hiệu của các tỉnh thành trong cả nước tới những người tiêu dùng yêu mến ẩm thực, sản vật Việt[16]. Tuy nhiên nhìn chung các dịch vụ giao hàng nhanh, hỏa tốc tại các địa phương còn hạn chế, chỉ được tập trung đẩy mạnh nhiều hơn ở Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh bởi ở các vùng nông thôn mật độ dân cư còn thưa hơn so với thành phố, nhu cầu giao nhận hàng ít hơn, người dân chưa có thói quen mua hàng trực tuyến. 4. GIẢI PHÁP Thứ nhất: Rút ngắn thời gian giao hàng ở nông thôn Do người dân nông thôn sống tương đối phân tán nên nếu quy trình giao hàng của chuyển phát nhanh là giao hàng tận nơi sẽ dẫn đến việc chuyển phát nhanh không hiệu quả. Về cơ bản, thông qua ủy quyền, cung cấp cho cư dân nông thôn một dịch vụ chuyển phát nhanh tương đối hoàn chỉnh. Và các nền tảng dịch vụ công cộng này sẽ được mở cho tất cả các công ty chuyển phát nhanh và người dân trong thôn có thể nhận chuyển phát nhanh kịp thời thông qua nền tảng thông tin của thôn. Nó đã mở ra nguồn thu nhập mới cho các nền tảng dịch vụ chính thức này. Việc dịch vụ chuyển phát nhanh không ngừng được cải thiện ở khu vực nông thôn cũng sẽ thúc đẩy sự phát triển của thương mại điện tử và tiếp tục kích cầu tiêu dùng trong nước. Thứ hai: Lập “logistics cộng đồng”, “logistics hợp tác xã” Ngày nay, cộng đồng là một tổng thể nhỏ trong thành phố, và các công ty chuyển phát nhanh cũng có thể sử dụng toàn bộ cộng đồng để phát triển mô hình logistics cộng đồng. Tài sản trong cộng đồng có thể được sử dụng như một điểm lưu trữ tạm thời để chuyển phát nhanh. Công ty chuyển phát nhanh sẽ chuyển phát nhanh đến tài sản cộng đồng, và tài sản cộng đồng sẽ tạm thời lưu giữ và chuyển phát nhanh cho đến khi nó được giao cho khách hàng. Tài sản cộng đồng có thể nhận được phí quản lý của công ty logistics. Trong toàn bộ quá trình, tài sản cộng đồng có thể thu được một phần lợi ích từ nó mà không cần đầu tư quá nhiều vốn. Đối với khách hàng, điều này không chỉ giúp loại bỏ thời gian giữa họ và người chuyển phát Xung đột, bạn cũng có thể sắp xếp thời gian giao hàng tự do hơn. Đối với các công ty chuyển phát nhanh, việc triển khai logistics cộng đồng tương đương với việc nhiều công ty chuyển phát nhanh tích hợp các khách hàng phân tán của họ thành một tổng thể, giúp giảm đáng kể chi phí giao hàng của các công ty chuyển phát nhanh và cải thiện đáng kể hiệu quả giao hàng của các công ty chuyển phát nhanh.
570 Việc thành lập logistics cộng đồng cũng có thể cho phép các cá nhân ký hợp đồng với một công ty chuyển phát nhanh để gửi và nhận chuyển phát nhanh trong một cửa hàng tiện lợi trong cộng đồng. Người vận hành có thể vận hành và bán một số nhu yếu phẩm hàng ngày trong cộng đồng, mặt khác hỗ trợ các công ty chuyển phát nhanh thu tiền chuyển phát Khách hàng có thể kiểm tra thông tin chuyển phát nhanh và sắp xếp thời gian rảnh để thu tiền chuyển phát. Việc thực hiện logistics cộng đồng theo cách này không chỉ nâng cao hiệu quả vận chuyển của chuyển phát nhanh từ giao hàng đến thu tiền của khách hàng mà còn mang lại nhiều cơ hội việc làm hơn. Biện pháp này cũng đòi hỏi các yêu cầu nghiêm ngặt hơn về công bố thông tin và minh bạch trong mọi khía cạnh của logistics. Yêu cầu phải trung thực và có trách nhiệm[17], [18], [19] Thứ ba: Giữ mối liên hệ với khách hàng Giữ liên lạc với khách hàng một cách liên tục trong suốt quá tình phân phối để đảm bảo sự hài lòng của khách hàng. Thông báo tình trạng giao hàng để đảm bảo rằng khách hàng chờ sẵn tại địa điểm giao hàng[20]. (1) - Phân tích thông tin trong lịch sử: Trong hoạt động giao hàng, dữ liệu về việc giao hàng trong quá khứ, tuyến đường, vị trí của khách hàng,… giúp phát hiện cơ hội cải thiện cho các công ty vận chuyển hàng hóa. Các loại thông tin chi tiết này chỉ có thể được tổng hợp nếu dữ liệu được lưu trữ và phân tích. (2) - Tối ưu hóa vận chuyển: Chi phí vận chuyển sẽ giảm xuống thông qua việc gom hàng hoặc lập lộ trình vận chuyển phù hợp. Tối ưu hóa phân bố trọng tải: phân bố trọng tải là cách sắp xếp hàng hóa lên các xe khác nhau làm sao để tận dụng tải tọng một cách tốt nhất. Một trong những cách giảm chi phí hiệu quả là chất hàng đầy xe. Cách thức này mang lại khả năng giảm số lần giao hàng, cũng như giảm rủi ro có thể tạo ra bởi các khoảng trống trong thùng xe. Nhờ tối ưu hóa phân bố trọng tải, doanh nghiệp có thể giảm số lượng xe và nhân công, do đó giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả giao hàng. 5. KẾT LUẬN Việt Nam có những tiềm năng vô cùng lớn để phát triển Thương mại điện tử Nông thôn, đi cùng đó là những thách thức. Khâu giao hàng là một trong những nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của mô hình này. Muốn vậy, các công ty và chính phủ cần có những chính sách phù hợp thúc đẩy tiến độ và chất lượng giao hàng cũng như tạo dựng niềm tin và thói quen mua hàng trực tuyến.
571 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Trang thông tin hỗ trợ giao dịch Thương mại điện tử (2013), Khái niệm Thương mại điện tử, http://ecommerce.gov.vn/thuong-mai-dien-tu/tin-tuc/khai-niem-thuong-mai-dien- tu, truy cập ngày 11/09/2020 [2]. Google, Temasek và Bain&Company (2019). E-Conomy SEA 2019, https://www.blog.google/documents/47/SEA_Internet_Economy_Report_2019.pdf, truy cập ngày 11/09/2020 [3]. Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (2020). Báo cáo chỉ số Thương mại điện tử 2020 [4]. Anh Quang (2020). Thương mại điện tử hóa nông thôn – Chiến lược quốc gia của Trung Quốc, https://vtv.vn/kinh-te/thuong-mai-dien-tu-hoa-nong-thon-chien-luoc-quoc- gia-cua-trung-quoc-20200203104314562.htm, truy cập ngày 11/09/2020 [5]. Nguyễn Hưng (2019). Thương mại điện tử: Sôi động các thành phố lớn, nông thôn buồn tẻ, https://petrotimes.vn/thuong-mai-dien-tu-soi-dong-cac-thanh-pho-lon-nong-thon- buon-te-549364.html, truy cập ngày 12/09/2020 [6]. Cục xuất nhập khẩu - Bộ Công thương (2019). Báo cáo Logistics Việt Nam 2019 – Nâng cao giá trị nông sản, Nhà xuất bản Công thương, Hà Nội [7]. Cục xuất nhập khẩu - Bộ Công thương (2018). Báo cáo Logistics Việt Nam 2018 – Logistics và Thương mại điện tử, Nhà xuất bản Công thương, Hà Nội [8]. EMS Việt Nam. Giới thiệu chung, https://www.ems.com.vn/products/48-gii-thiu- chung.aspx, truy cập ngày 10/09/2020 [9]. Ninjavan. Tất cả các dịch vụ, https://www.ninjavan.co/vi-vn/all-services#features, truy cập ngày 10/09/2020 [10]. TopCV. Công ty Cổ phần Giao hàng tiết kiệm, https://www.topcv.vn/brand/ghtk/gioi- thieu, truy cập ngày 12/09/2020 [11]. GHN Giao nhanh toàn quốc. https://ghn.vn/> truy cập ngày 13/09/2020 [12]. Shippo. https://www.shippo.vn/, truy cập ngày 13/09/2020 [13]. J&T Express. Câu chuyện thương hiệu J&T Express https://jtexpress.vn/vn/about_us.html, truy cập ngày 13/09/2020 [14]. Techbike (2019). LalaMove giao hàng gì và các thông tin liên quan, https://techbike.vn/threads/lalamove-giao-hang-la-gi-va-cac-thong-tin-lien-quan.311/, truy cập ngày 12/09/2020
572 [15]. Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (2018). Báo cáo chỉ số Thương mại điện tử Việt Nam 2018, https://drive.google.com/file/d/1Mm_mbQiS6DFOKW_UTiGDF4of-JC- O-08/view, truy cập ngày 13/09/2020 [16]. Vietnam Post Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam. Sàn Thương mại điện tử POSTMART, http://www.vnpost.vn/vi-vn/dich-vu/chi-tiet/id/139/key/san-thuong-mai- dien-tu-postmart, truy cập ngày 13/09/2020 [17]. Yang Yan. Nghiên cứu về vấn đề giao hàng của dịch vụ hậu cần thương mại điện tử của Trung Quốc [J]. 物流工程与管理. 10/2014. [18]. Tan Shufang. Nghiên cứu chuyển phát nhanh ở Trung Quốc [J]. 商场现代化. 3/2015. [19]. http://www.iyiou.com/p/58273[OL], 2020. [20]. Đinh Thu Phương (2018). “Giải pháp cho hoạt động giao hàng chặng cuối trong Logistics Solutions for Last – Mile Logistics”, Kỷ yếu Hội thảo quốc tế “Thương mại và phân phối” lần 1 năm 2018