PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN NÂNG CAO ĐỜI SỐNG ĐẾN THU NHẬP CỦA NGƯỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH

Chia sẻ: Vo Phu Toan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

246
lượt xem 72
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong suốt những thập kỷ qua và hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới. Việc sử dụng hiệu quả những nguồn hỗ trợ trong và ngoài nước đã góp phần không nhỏ vào thành công trên thông qua công tác xóa đói giảm nghèo. Đời sống người dân được cải thiện rõ rệt và GDP tiếp tục tăng qua các năm, thậm chí trong suốt cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu kéo dài từ năm 2008....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN NÂNG CAO ĐỜI SỐNG ĐẾN THU NHẬP CỦA NGƯỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH   LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN NÂNG CAO ĐỜI SỐNG ĐẾN THU NHẬP CỦA NGƯỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: Th.S ĐINH CÔNG THÀNH LƯƠNG THANH PHONG Mã số SV: 4074681 Lớp: Ngoại Thương 1 - 33 Cần Thơ - 2010
LỜI CẢM TẠ -------- Qua gần bốn năm đại học, được sự giảng dạy nhiệt tình của quý thầy cô Trường Đại học Cần Thơ, em đã học được những kiến thức thật hữu ích cho chuyên ngành của mình. Nhất là trong quá trình thực tập, em đã có điều kiện tiếp xúc và vận dụng những kiến thức đó vào thực tế, giúp em có thể hoàn thành tốt đề tài luận văn tốt nghiệp. Để hoàn thiện luận văn tốt nghiệp này, ngoài sự nỗ lực học hỏi của bản thân còn có sự hướng dẫn tận tình của các thầy cô đã hướng dẫn cho em trong thời gian qua. Em chân thành gửi lời cảm ơn tới Ban chủ nhiệm Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh đã tạo điều kiện cho em được thực tập tốt nghiệp tại khoa cùng thầy Mai Văn Nam và thầy Đinh Công Thành đã hướng dẫn và giúp đỡ em rất nhiều trong thời gian làm luận văn tốt nghiệp. Bên cạnh đó, em cũng gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô trong Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh, gia đình và bạn bè đã tạo điều kiện cũng như đã giúp đỡ em tận tình trong thời gian qua. Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn này do kiến thức và thời gian tìm hiểu còn hạn chế, nên luận văn nhất định sẽ còn những thiếu sót. Vì thế, em rất mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô để bài viết được tốt hơn. Cuối lời, em xin kính chúc quý thầy cô, gia đình và tất cả bạn bè lời chúc sức khỏe và thành công trong công việc cũng như trong cuộc sống. Trân trọng kính chào! Cần Thơ, ngày tháng năm 2010 Sinh viên thực hiện Lương Thành Phong
LỜI CAM ĐOAN -------- Tôi xin cam đoan đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích đề tài là trung thực. Đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Cần Thơ, ngày tháng năm 2010 Sinh viên thực hiện Lương Thanh Phong
BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC --------  Họ và tên người hướng dẫn: Đinh Công Thành  Học vị: Thạc sĩ kinh tế  Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh  Cơ quan công tác: Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh  Tên học viên: Lương Thanh Phong  Mã số sinh viên: 4074681  Chuyên ngành: Kinh tế ngoại thương  Tên đề tài: Phân tích tác động của dự án Nâng cao Đời Sống đến thu nhập người Khmer tỉnh Trà Vinh NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: ................................................................................................................................... 2. Về hình thức: ................................................................................................................................... 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài: ................................................................................................................................... 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn: ................................................................................................................................... 5. Nội dung và các kết quả đạt được (theo mục tiêu nghiên cứu,…) ................................................................................................................................... 6. Các nhận xét khác: ................................................................................................................................... 7. Kết luận (Cần ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các yêu cầu chỉnh sửa,…) ................................................................................................................................... Cần Thơ, ngày tháng năm 2010 Người nhận xét ĐINH CÔNG THÀNH
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ........................................................................................................... ...........................................................................................................
MỤC LỤC Trang CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU 1.1. Đặt vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................ 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................ 2 1.3. Các giải thuyết cần kiểm định và câu hỏi nghiên cứu .............................. 2 1.3.1. Giả thuyết cần kiểm định......................................................................... 2 1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 3 1.4. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 3 1.4.1. Giới hạn về không gian ........................................................................... 3 1.4.2. Giới hạn về thời gian ............................................................................... 3 1.4.3. Giới hạn về nội dung ............................................................................... 3 1.4.4. Đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 3 1.5. Lƣợc khảo tài liệu ........................................................................................ 3 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Phƣơng pháp luận ........................................................................................ 5 2.1.1. Khái niệm về dự án.................................................................................. 5 2.1.2. Dự án phát triển ....................................................................................... 6 2.1.2.1. Khái niệm về sự phát triển ................................................................ 6 2.1.2.2. Dự án phát triển ................................................................................ 6 2.1.2.3. Vai trò của dự án ............................................................................... 6 2.1.2.4. Phân loại dự án.................................................................................. 7 2.1.3. Các thuật ngữ ........................................................................................... 7 2.1.3.1. Tác động............................................................................................ 7 2.1.3.2. Đánh giá ............................................................................................ 8 2.1.3.3. Thu nhập của nông hộ ....................................................................... 8 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................ 9 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu .................................................................. 9 2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu ................................................................ 9 i
CHƢƠNG 3: KHÁI QUÁT VỀ DỰ ÁN VÀ ĐỜI SỐNG NGƢỜI DÂN KHMER TỈNH TRÀ VINH 3.1. Tổng quan về Trà Vinh ............................................................................. 14 3.1.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................. 14 3.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ....................................................................... 15 3.1.2.1. Dân số và lao động .......................................................................... 15 3.1.2.2. Tăng trưởng kinh tế......................................................................... 17 3.1.2.3. Giáo dục và y tế .............................................................................. 19 3.1.2.4. Cơ sở hạ tầng .................................................................................. 20 3.2. Giới thiệu về dựa án Nâng cao Đời sống .................................................. 21 3.2.1. Giới thiệu về CIDA ................................................................................ 21 3.2.2. Dự án Nâng cao Đời sống ...................................................................... 21 3.2.2.1. Mục đích và kết quả mong đợi........................................................ 22 3.2.2.2. Đối tượng của dự án ........................................................................ 22 3.2.2.3. Kinh phí hoạt động của dự án ......................................................... 23 3.3. Một số chƣơng trình và dự án khác ......................................................... 24 3.3.1. Chương trình 135 ................................................................................... 24 3.3.2. Dự án AAV ............................................................................................ 25 3.3.3. Phối hợp giữa dự án NCĐS với các chương trình dự án khác ............... 25 CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN NÂNG CAO ĐỜI SỐNG ĐẾN THU NHẬP CỦA NGƢỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH 4.1. Khái quát về hộ Khmer trong vùng dự án .............................................. 27 4.1.1. Thông tin chung...................................................................................... 27 4.1.2. Đời sống kinh tế ..................................................................................... 28 4.2. Tình hình tham gia dự án .......................................................................... 32 4.2.1. Mức độ tiếp cận dự án Nâng cao đời sống cảu người Khmer ................ 32 4.2.2. Hình thức hỗ trợ của dự án ..................................................................... 34 4.2.3. Các hoạt động sản xuất của nhóm trong dự án ...................................... 36 4.2.4. Nhu cầu hỗ trợ và mức độ đáp ứng đối với các hộ Khmer .................... 37 ii
4.3. Phân tích tác động của dự án NCĐS đến thu nhập của ngƣời Khmer tỉnh Trà Vinh ............................................................................................. 39 4.3.1. Tác động của dự án đến thu nhập của người Khmer .............................. 39 4.3.2. Tác động của dự án đến hoạt động tạo thu nhập của người Khmer ....... 44 4.3.2.1. Việc làm .......................................................................................... 44 4.3.2.2. Hỗ trợ kỹ thuật ................................................................................ 45 4.3.2.3. Mô hình sản xuất ............................................................................. 47 4.3. Phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến thu nhập của ngƣời Khmer tham dự án Nâng cao Đời sống tỉnh Trà Vinh .................................................. 51 CHƢƠNG 5: GIẢI PHÁP NÂNG CAO THU NHẬP NGƢỜI KHMER TỈNH TRÀ VINH 5.1. Cơ sở đề xuất các giải pháp ....................................................................... 54 5.1.1. Những điểm mạnh .................................................................................. 54 5.1.2. Những điểm yếu ..................................................................................... 54 5.1.3. Các cơ hội ............................................................................................... 55 5.1.4. Các thách thức ........................................................................................ 55 5.2. Giải pháp nâng cao thu nhập ngƣời Khmer tỉnh Trà Vinh ................... 58 5.2.1. Giải pháp nâng cao thu nhập .................................................................. 58 5.2.1.1. Giải pháp về lao động ..................................................................... 58 5.2.1.2. Giải pháp về vốn ............................................................................. 58 5.2.1.3. Hoạt động sản xuất.......................................................................... 59 5.2.1.4. Giải pháp về thị trường ................................................................... 59 5.2.1.5. Giải pháp về quản lý ....................................................................... 59 5.2.2. Đối với các chương trình – dự án hỗ trợ ................................................ 60 CHƢƠNG 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 6.1. Kết luận ....................................................................................................... 61 6.2. Kiến nghị ..................................................................................................... 62 iii
DANH MỤC BIỂU BẢNG Trang Bảng 1: Diện tích đất sản xuất tỉnh Trà Vinh qua các năm .................................. 15 Bảng 2: Dân số và lao động tỉnh Trà Vinh qua các năm ...................................... 16 Bảng 3: Cơ cấu dân số tỉnh Trà Vinh năm 2009 .................................................. 16 Bảng 4: Tình hình việc làm tỉnh Trà Vinh qua các năm....................................... 17 Bảng 5: Tình hình kinh tế Trà Vinh qua các năm ................................................ 17 Bảng 6: Các chỉ tiêu về y tế và giáo dục tỉnh Trà Vinh năm 2009 ....................... 20 Bảng 7: Cơ sở hạ tầng tỉnh Trà Vinh năm 2009 ................................................... 21 Bảng 8: Kinh phí hoạt động của Dự án Nâng cao Đời sống ................................ 23 Bảng 9: Phối hợp giữa Dự án NCĐS và các chương trình dự án khác ................ 26 Bảng 10: Đặc điểm của chủ hộ Khmer điều tra .................................................... 27 Bảng 11: Các nguồn thu nhập chính của hộ Khmer trong vùng dự án................. 29 Bảng 12: Tình hình lao động và việc làm của hộ Khmer điều tra ........................ 30 Bảng 13: Tình hình thu nhập của hộ Khmer điều tra ........................................... 31 Bảng 14: Mức độ hiểu biết về thông tin dự án của người Khmer ........................ 32 Bảng 15: Kênh thông tin tiếp cận dự án của người Khmer .................................. 33 Bảng 16: Hiểu biết của người Khmer về thông tin của dự án .............................. 33 Bảng 17: Hợp phần tham gia của đối tượng trong dự án ..................................... 36 Bảng 18: Hoạt động tham gia của hộ trong dự án ................................................ 37 Bảng 19: Nhu cầu hỗ trợ và mức độ đáp ứng đối với các hộ Khmer ................... 38 Bảng 20: Sự thay đổi thu nhập của hộ theo đánh giá của người dân ................... 38 Bảng 21: Thu nhập của hộ Khmer trước và sau khi tham gia dự án .................... 40 Bảng 22: Tình hình thu nhập chung của hộ điều tra ............................................. 41 Bảng 23: Kết quả phân tích phân biệt về thu nhập của hộ điều tra ...................... 42 Bảng 24: Đóng góp của dự án đến việc làm của người Khmer ............................ 44 Bảng 25: Mức độ nhân rộng các mô hình hoạt động dự án .................................. 47 Bảng 26: Khả năng lan tỏa và ứng dụng kỹ thuật trong cộng đồng dân cư ......... 49 Bảng 27: Kết quả phân tích mô hình hồi qui đa biến ........................................... 52 iv
DANH MỤC HÌNH Trang Hình 1: Cơ cấu kinh tế tỉnh Trà Vinh qua các năm .............................................. 18 Hình 2: Tỷ lệ hộ nghèo so với toàn tỉnh Trà Vinh qua các năm .......................... 19 Hình 3: Các hình thức hỗ trợ của dự án ................................................................ 34 Hình 4: Các nội dung hỗ trợ kỹ thuật của dự án NCĐS ...................................... 45 Hình 5: Tỷ lệ các loại mô hình được người dân Khmer nhân rộng ...................... 48 Hình 6: Nguồn ngân sách dùng để nhân rộng các mô hình .................................. 50 v
DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT VÀ THUẬT NGỮ ActionAid Việt Nam AAV Chương trình 134 Chương trình hỗ trợ người nghèo dân tộc thiểu số về đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt (theo quyết định số 134/2004/QĐ-TTg ngày 20/7/2004 của Thủ tướng Chính phủ) Chương trình 135 Chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn (theo quyết định số 135/1998/QĐ- TTg ngày 31/7/1998 của Thủ tướng Chính phủ) Đồng Dollar Canada CAD Cơ quan Hợp tác Quốc tế Canada CIDA NCĐS Nâng cao đời sống Ủy Ban Nhân Dân UBND Mô hình sản xuất kết hợp Vườn – Ao – Ruộng VAR vi
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh CHƢƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong suốt những thập kỷ qua và hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới. Việc sử dụng hiệu quả những nguồn hỗ trợ trong và ngoài nước đã góp phần không nhỏ vào thành công trên thông qua công tác xóa đói giảm nghèo. Đời sống người dân được cải thiện rõ rệt và GDP tiếp tục tăng qua các năm, thậm chí trong suốt cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu kéo dài từ năm 2008. Ủy Ban Liên Hợp Quốc xếp Việt Nam vào hạng 116 trong tổng số 182 quốc gia về chỉ số phát triển con người, trong khi thu nhập bình quân đầu người hàng năm chỉ ở mức 1.083 USD/người/năm theo thống kê năm 2009. Sự trái ngược giữa chỉ số tăng trưởng cao và mức thu nhập thấp này được giải thích một phần bởi sự ảnh hưởng không đồng đều của phát triển kinh tế đến một số thành phần của nó, như người nghèo ở vùng sâu vùng sâu vùng xa và các dân tộc thiểu số. Do đó, Ở Đồng Bằng Sông Cửu Long, vựa lúa lớn nhất nước, là nơi quy tụ của nhiều dân tộc cùng sinh sống và làm việc, bên cạnh những chính sách phát huy những tiềm năng kinh tế của vùng, thì các thành phần dân tộc thiểu số luôn được quan tâm sâu sắc trong các chủ trương, đường lối của Đảng và nhà nước. Trong số 13 tỉnh của Đồng Bằng Sông Cửu Long, theo CIDA (Canadian International Development Agency – Cơ quan phát triển quốc tế Canada), Trà Vinh được xem như là tỉnh nghèo đứng thứ hai ở Đồng bằng Sông Cửu Long (chỉ đứng sau Sóc Trăng), nằm trong nhóm 10 tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất Việt Nam. Trong đó, phần lớn hộ nghèo là người dân Khmer. Gắn liền với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2006 – 2010 của chính phủ và một phần chương trình mới của Canada về hiệu quả viện trợ, Trà Vinh đã được lựa chọn bởi CIDA là tỉnh được ưu tiên đầu tư. Kế hoạch hiện tại của CIDA là hỗ trợ tỉnh trong công tác giảm nghèo, tập trung vào cải thiện môi trường thuận lợi cho đầu tư, hỗ trợ phát triển kinh tế nông thôn và sản xuất nông nghiệp. Dự án Nâng cao Đời sống với mục đích “Cải thiện đời sống và năng lực sản xuất của người nghèo nông thôn, đặc biệt là phụ nữ, người Khmer và nông dân nghèo không đất ở Trà Vinh bằng các hoạt động phát triển nông thôn, nông GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 1
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh nghiệp và phi nông nghiệp để giảm nghèo”, được tiến hành từ năm 2004 và dự kiến sẽ kết thúc vào tháng 12 năm 2010. Dự án đã để lại nhiều bài học quý báu trong công tác quản lý và triển khai các quỹ hỗ trợ phát triển. Nhìn chung, dự án đã góp phần đáng kể trong việc tăng thu nhập, nâng cao hiểu biết về cách thức quản lý chi tiêu, tiết kiệm của các hộ nông dân nghèo vùng sâu, phát triển các vùng nông nghiệp có sự nghiên cứu hợp lý, bên cạnh việc tăng cường năng lực hoạch địch và quản lý của các bộ địa phương trong các kế hoạch và chính sách. Tổng kết những thành quả của công tác xóa đói giảm nghèo, tăng thu nhập và tạo việc làm của dự án, từ đó đề xuất những biện pháp cải thiện đời sống người dân địa phương nói chung và đồng bào Khmer nói riêng trong thời gian sắp tới là những mục tiêu cơ bản của đề tài “Phân tích mức độ đóng góp của dự án Nâng cao Đời sống đến thu nhập của người Khmer tỉnh Trà Vinh”. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích tác động của dự án NCĐS đến đời sống của người dân Khmer tỉnh Trà Vinh, từ đó đề xuất các giải pháp giúp nâng cao đời sống của đồng bào Khmer tại địa phương khi dự án kết thúc. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Phân tích thực trạng về thu nhập của người Khmer tỉnh Trà Vinh trong vùng dự án trong thời gian qua. - Phân tích tác động của dự án đến thu nhập của người Khmer Trà Vinh. - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao thu nhập người Khmer tỉnh Trà Vinh sau khi dự án kết thúc. 1.3. GIẢ THUYẾT CẦN KIỂM ĐỊNH VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 1.3.1. Các giả thuyết cần kiểm định - Giả thuyết 1: Việc tham gia dự án có tác động đến thu nhập và các hoạt động tạo thu nhập của những hộ Khmer tham gia. - Giả thuyết 2: Mức tăng thu nhập của những hộ Khmer trong dự án cao hơn những hộ Khmer ngoài dự án. - Giả thuyết 3: Các yếu tố đưa vào mô hình có tác động đến thu nhập của người Khmer tham gia dự án tỉnh Trà Vinh. GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 2
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh 1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu - Thực trạng về thu nhập và các hoạt động tạo thu nhập của người Khmer tỉnh Trà Vinh thời gian qua như thế nào? - Dự án tác động như thế nào đến thu nhập và các hoạt động tạo thu nhập của người Khmer tỉnh Trà Vinh? - Giải pháp nào nâng cao thu nhập của người Khmer tỉnh Trà Vinh? 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.4.1. Giới hạn không gian Đề tài tập trung nghiên cứu về đời sống người Khmer tỉnh Trà Vinh. Số liệu thu thập trong đề tài chủ yếu là tình hình trong năm 2009 - 2010 của các địa phương có hộ gia đình tham gia dự án NCĐS. 1.4.2. Giới hạn về thời gian Đề tài được thực hiện từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2010 1.4.3. Giới hạn về nội dung: Đề tài tập trung phân tích, đánh giá thực trạng về thu nhập của người Khmer trên địa bàn tỉnh Trà Vinh trong thời gian qua, đánh giá tác động của dự án đối với các hộ Khmer trong và ngoài dự án NCĐS, cụ thể là tác động của hợp phần 2 (tạo thu nhập và phát triển kinh tế nông thôn) và hợp phần 3 (nâng cao năng lực khuyến nông và chuyển giao khoa học kỹ thuật), từ đó đề xuất một số giải pháp nâng cao thu nhập của người Khmer ở tỉnh Trà Vinh. 1.4.4. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các hộ Khmer tham gia dự án NCĐS và một số hộ lân cận ngoài dự án thuộc 20 xã trên địa bàn tỉnh Trà Vinh thuộc vùng dự án được triển khai. 1.5. LƢỢC KHẢO TÀI LIỆU - Kế hoạch thực hiện dự án Nâng cao Đời sống tỉnh Trà Vinh (2005). Bản kế hoạch trình bày chi tiết bối cảnh, mục đích dự án, vùng mục tiêu và chiến lược thực hiện dự án cụ thể trong giai đoạn 2005 – 2010. - Nguyễn Phú Son (2004). “Đánh giá tác động của các chương trình viện trợ nước ngoài đến hoạt động xóa đói giảm nghèo tỉnh Trà Vinh”, Tạp chí Nghiên cứu khoa học, số 2004 24-31, Đại học Cần Thơ. Nội dung nghiên cứu: phân tích tác động của dự án đến công tác xóa đói giảm nghèo tỉnh Trà Vinh, từ GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 3
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh đó đề ra những giải pháp nhằm phát huy hơn nữa tính tham gia của cộng đồng, đào tạo và xây dựng nguồn nhân lực cho địa phương, củng cố và gia tăng khâu giám sát trong quá trình thực thi dự án để phát huy hơn nữa lợi ích của các chương trình viện trợ này. - Nguyễn Ngọc Đệ (2003). “The Khmer Ethnic Minority In Mekong Delta”, Mekong Poverty Report, AusAID. Phương pháp nghiên cứu: thống kê mô tả, phân tích so sánh và phương pháp chuyên gia. Nội dung nghiên cứu: Tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến tình trạng đói nghèo của cộng đồng người Khmer ở Đồng Bằng Sông Cửu Long từ đó xác định những cơ hội và thách thức cho việc phát triển kinh tế và nâng cao đồi sống trong cộng đồng này. GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 4
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh CHƢƠNG 2 PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. PHƢƠNG PHÁP LUẬN 2.1.1. Khái niệm về dự án Có thể hiểu dự án phát triển là một tập hợp các hành động có liên quan đến nhau, sử dụng những nguồn lực giới hạn về tài chính, lao động và tài nguyên trong một khoảng thời gian xác định, tạo ra những sản phẩm hàng hóa dịch vụ nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Như vậy, dự án là một nỗ lực, trong đó người ta sử dụng các nguồn nhân lực, vật lực và tài chính để thực hiện một phạm vi công việc duy nhất, trong một khoảng thời gian xác định cho trước, với một khoảng ngân sách ước tính cho trước nhằm tạo ra những thay đổi có ích được xác định bằng các mục tiêu định lượng và định tính. Các đặc trưng của dự án: - Dự án có mục đích, kết quả xác định: Mỗi dự án bao gồm một tập hợp nhiều nhiệm vụ cần thực hiện, mỗi nhiệm vụ lại có thể có một kết quả riêng lẻ, độc lập. Tập hợp các kết quả cụ thể của các nhiệm vụ hình thành kết quả chung của dự án. Nói cách khác, dự án là một hệ thống được phân chia thành nhiều bộ phận, phân hệ khác nhau để thực hiện và quản lý nhưng phải thống nhất và đảm bảo các mục tiêu về thời gian, chi phí và việc hoàn thành với chất lượng cao. - Dự án có chu kỳ phát triển riêng và thời gian tồn tại hữu hạn: gồm các giai đoạn tiền xác định, xác định, chuẩn bị, thẩm định, thực hiện, hoạt động, đánh giá, thanh lý... - Dự án liên quan đến nhiều bên và có sự tương tác giữa các bộ phận quản lý chức năng với quản lý dự án: Dự án nào cũng có sự tham gia của nhiều bên hữu quan như chủ đầu tư, người thụ dự án, các nhà tư vấn, nhà thầu, các cơ quan quản lý nhà nước... Tùy theo tính chất của dự án và yêu cầu của chủ đầu tư mà sự tham gia của các thành phần cũng khác nhau. - Các đặc trưng khác: giới hạn về thời gian thực hiện, gò bó trong những ràng buộc nghiêm ngặt về chi phí và hiệu quả.... GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 5
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh 2.1.2. Dự án phát triển 2.1.2.1. Khái niệm về phát triển Phát triển là sự tăng trưởng, tăng trưởng trong các nguồn lực kinh tế và trong sản xuất và quan trọng hơn là cải thiện đời sống, lòng tin, kỹ năng và khả năng của cá nhân và tập thể. Phát triển thật sự là một quá trình mà con người tăng trưởng về khả năng của họ để kiểm soát và cải thiện đời sống cho chính họ và cho con cháu mai sau. Sẽ không có sự phát triển nếu không có sự phát triển con người. Phát triển tạo sự thay đổi (hành vi, thái độ, kỹ năng, quá trình làm việc, quy trình,…) của con người, thay đổi trong hệ thống sản xuất và phân phối, … Ngược lại, tăng trưởng chưa chắc đã bao gồm phát triển vì tăng trưởng đó chỉ phục vụ cho một số nhóm người nhất định. Một số tiêu chí đánh giá mức độ phát triển: - Thu nhập bình quân đầu người: chỉ ra mức sống vật chất trung bình và sự chênh lệch giàu nghèo về đời sống vật chất. - Chỉ số phát triển con người HDI: là sự kết hợp giữa 3 yếu tố tuổi thọ, giáo dục và GDP bình quân đầu người. HDI là tiêu thức bổ sung làm sáng tỏ sự chênh lệch về trình độ sức sản xuất và mức sống vật chất, văn hoá. - Đói nghèo: là chỉ tiêu phát triển theo “giác độ xã hội”. Người nghèo là người sống dưới mức được coi là tiêu chuẩn tối thiểu chấp nhận được trong một thời gian và địa điểm nhất định. Xóa đói giảm nghèo được đo lường thông qua giảm bớt tỷ lệ phần trăm hộ nghèo trong tổng số hoặc thông qua sự gia tăng thu nhập tuyệt đối của người nghèo. 2.1.2.2. Dự án phát triển Dự án phát triển là một hoạt động đặc thù, tạo nên một thực tế mới, bao gồm hai mục tiêu – mục tiêu kinh tế (lợi nhuận) và mục tiêu xã hội. Dự án không chỉ là một ý định hay phác thảo mà có tính cụ thể và mục tiêu xác định, nhằm đáp ứng một nhu cầu chuyên biệt. Dự án phải có bắt đầu, có kết thúc và chịu những hạn chế nói chung về nguồn lực, phương tiện. Bất kỳ dự án nào cũng có giới hạn nhất định và những rủi ro có thể xảy ra. 2.1.2.3. Vai trò của dự án Các mục tiêu phát triển được thực hiện thông qua những hoạt động phát triển. Ở tầm vĩ mô, các hoạt động này là các chính sách, các chiến lược, các GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 6
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh chương trình và kế hoạch dài hạn về phát triển kinh tế - xã hội. Ở tầm vi mô, là các dự án phát triển cụ thể về khai thác tài nguyên thiên nhiên, sản xuất hàng hóa, xay dựng cơ sở hạ tầng, cung cấp dịch vụ cần thiết cho người dân. Các dự án đóng một vai trò rất quan trọng trong việc cải thiện các điều kiện kinh tế - xã hội cho người dân, và đó là lí do tại sao chúng ta phải quan tâm nhiều đến việc thực hiện dự án. 2.1.2.4. Phân loại dự án Các dự án trong thực tế rất da dạng và dựa vào các tiêu chuẩn khác nhau, ta có các cách phân loại khác nhau. Thông thường ta chỉ đề cập đến ba loại: (1) dự án xã hội, thường là dự án không sinh lợi trực tiếp về mặt tài chính như giáo dục, y tế, xây dựng cơ sở hạ tầng,…; (2) dự án đầu tư là dự án sản xuất hàng hóa, kinh doanh, dịch vụ, dự án đầu tư sinh lợi trực tiếp về mặt tài chính sau khi đầu tư; (3) dự án phát triển là dự án đa mục tiêu, bao gồm hai mục tiêu – mục tiêu kinh doanh (lợi nhuận) và mục tiêu xã hội (phát triển). Tuy nhiên ta cũng có thể xét theo khía cạnh sau: - Xét theo phân ngành kinh tế - xã hội, ta có các dự án sản xuất, xây dựng cơ sở hạ tầng, dịch vụ xã hội, lồng ghép phát triển nông thôn. - Xét theo mục tiêu, ta có dự án tạo thu nhập (hay dự án kinh doanh có lời) và các dự án không tạo thu nhập (hay dự án phát triển xã hội) - Xét theo chủ thực hiện dự án, ta có dự án công cộng (do chính phủ tài trợ), dự án tập thể, dự án cá nhân. - Xét theo thời gian thực hiện, ta có dự án ngắn hạn, trung hạn, dài hạn… - Xét theo khái niệm: dự án định sẵn (dự án chỉ được thực hiện theo thiết kế sẵn như xây dựng nhà máy, cầu đường) và dự án quá trình (dự án có sự tham gia, dự án chuyển giao kiến thức/kỹ thuật…) 2.1.3. Các thuật ngữ 2.1.3.1. Tác động: Tác động là kết quả sau cùng được tạo ra từ kết quả tạm thời. Có thể thấy được tác động vào thời điểm cuối dự án hoặc nhiều năm sau đó. Tác động có thể thay đổi điều kiện sống của người dân tham gia dự án. Kết quả tạm thời: kết quả đạt được sau khi sử dụng hết các kết quả trước mắt (sản phẩm hoặc dịch vụ được tạo ra nhằm đạt được một mục tiêu của dự án) GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 7
Phân tích tác động của dự án nâng cao đời sống đến thu nhập người Khmer Trà Vinh 2.1.3.2. Đánh giá Đánh giá nhằm mục đích xem xét một cách có hệ thống giá trị của các thay đổi (đã được hoạch định hoặc chưa) do những kết quả trước mắt và kết quả tạm thời của dự án mang lại, và so sánh chúng với các kế hoạch ban đầu. Đánh giá nhằm tìm ra những nhận định, kết luận về việc thực hiện thành công các mục tiêu của dự án, về tính hiệu quả thiết thực, tác động và tính bền vững. Đánh giá cũng tính đến những tác động đối với cá nhân và cộng đồng xét về các mặt như phát triển những sáng kiến mới lạ và chất lượng cuộc sống, việc huy động các nguồn lực, phân chia thu nhập, tính tự lực tự cường cũng như bảo tồn môi trường và các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Đánh giá giúp để ra chỉ tiêu nhằm mang lại các kết quả tạm thời của dự án và xác định tính thiết thực của các mặt lợi ích mà dự án mang lại. - Đánh giá tác động: Xác định một cách có hệ thống những ảnh hưởng của các hoạt động phát triển – tích cực hay tiêu cực, có chủ định hay không – đối với cá nhân, hộ gia đình, cơ quan, xí nghiệp và môi trường. Việc đánh giá tác động giúp giải thích phạm vi, mức độ ảnh hưởng mà những hoạt động phát triển gay ra cho dân nghèo và những tác dụng lớn lao của chúng đối với phúc lợi người dân. - Đánh giá đối tượng thụ hưởng: Một phương pháp thu thập thông tin mang tính định tính nhằm đánh giá giá trị của một hoạt động theo quan điểm của những người sử dụng chủ yếu. Phương pháp này tuy mang tính định tính, hệ thống nhưng lại rất linh động, hướng đến hành động và nhắm đến những người có quyền ra quyết định. Đánh giá đối tượng thụ hưởng thường được sử dụng trong giai đoạn chuẩn bị dự án, nhưng nó cũng được thực hiện trong các giai đoạn giám sát và đánh giá. Các k ỹ thuật chính bao gồm việc quan sát đối tượng và phỏng vấn... bán cấu trúc... các cá nhân và nhóm tập trung. 2.1.3.3. Thu nhập của nông hộ - Nông hộ: được định nghĩa như hộ mà các hoạt động của hộ gắn liền với lĩnh vực nông nghiệp. Trong nghiên cứu này, nông hộ được hiểu như là hộ mà hoạt động của hộ liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp và phi nông nghiệp - Thu nhập của nông hộ: được xác định bằng tổng thu nhập từ mùa vụ trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản và các hoạt động phi nông nghiệp. Hơn nữa thu nhập còn bao gồm các khoản tiền như trợ cấp của Chính phủ, lãi suất ngân hàng. GVHD: ThS. Đinh Công Thành SVTH: Lương Thanh Phong 8