Phân tích tác phẩm Tiếng mẹ đẻ - Nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức

Đề bài: Phân tích tác phẩm Tiếng mẹ đẻ ­ Nguồn giải phóng các dân tộc bị áp bức<br /> Bài làm<br /> Đoạn trích mở đầu bằng sự phê phán thói "thích bập bẹ năm ba tiếng Tây hơn là diễn tả <br /> ý tưởng cho mạch lạc bằng tiếng nước mình". Đây là kiểu học đòi nói tiếng Pháp thường <br /> được gọi là kiểu Pháp bồi, chỉ chuyên đi "cóp nhặt những cái tầm thường" để tạo ra một <br /> hình thức để bắt buộc những người khác "tin là họ đã tạo theo kiểu Tây phương". Những <br /> người học đòi theo kiểu bồi đó không hiểu được rằng họ không những không đủ trình độ <br /> hiểu biết cần thiết mà cũng không thể  hiểu được đầy đủ  chính xác các nền văn hóa  <br /> "ngoại bang" khác. Nguyễn An Ninh gọi điều đó là "Thái độ  mù tịt về văn hóa châu Âu".  <br /> Ông phê phán cách học như vậy và chỉ ra sự lai căng mà những kẻ "Tây học" kiểu đó cố <br /> tình tạo ra: "Những kiểu kiến trúc và trang trí lai căng của những ngôi nhà thuộc về những  <br /> người An Nam được hun đúc theo cái mà những người  ở  Đông Dương gọi là văn minh  <br /> Pháp, chứng tỏ  rằng những người An Nam bị Tây hóa chẳng có được một thứ  văn minh  <br /> nào".<br /> Hệ  quả  của việc làm đó là: "Việc từ  bỏ  văn hóa cha ông và tiếng mẹ  đẻ  phải làm cho <br /> mọi người An Nam tha thiết với giống nòi lo lắng".<br /> Tiếp đó, ông phân tích bản chất của tiếng mẹ đẻ, của ngôn ngữ  dân tộc. Ông chỉ  ra lợi <br /> ích thiết thực của việc bảo vệ tiếng mẹ đẻ, của việc dùng tiếng mẹ đẻ: "Tiếng nói là lời  <br /> bảo vệ  quý báo nhất nền độc lập của các dân tộc, là yếu tố  quan trọng nhất giúp giải  <br /> phóng các dân tộc bị thống trị". "Vì thế, đối với người An Nam chúng ta, chối từ tiếng mẹ <br /> đẻ  đồng nghĩa với từ  chối sự  tự  do của mình". Vì sao lại thế? Bởi vì: "Nếu người An  <br /> Nam hãnh diện giữ gìn tiếng nói của mình và ra sức làm cho tiếng nói ấy phong phú hơn <br /> để  có khả năng phổ biến tại An Nam các học thuyết đạo đức và khoa học của châu Âu, <br /> việc giải phóng dân tộc An Nam chỉ  còn là vấn đề  thời gian". Như  vậy, học châu Âu  <br /> không phải để thu được vài tiếng bồi mà là tiếp thu khoa học, các học thuyết lớn, tiếp thu <br /> tinh hoa văn hóa nhân loại để  tìm ra con đường đi thích hợp cho dân tộc mình, là lấy lí  <br /> luận của phương Tây để phản bác lại phương Tây.<br /> Ông chỉ trích những người chê bai tiếng Việt nghèo nàn và chỉ rõ những lời trách cứ như <br /> vậy đều không có cơ sở. Bởi vì những người đó: "Họ  chỉ biết những từ thông dụng của  <br /> ngôn ngữ và còn nghèo những từ An Nam hơn bất cứ người phụ nữ và nông dân An Nam <br /> nào. Ngôn ngữ  của Nguyễn Du nghèo hay giàu?" Từ  đó ông đưa ra câu hỏi buộc những  <br /> người có lương tâm với dân tộc đều phải suy nghĩ: "Phải quy lỗi cho sự nghèo nàn của  <br /> ngôn ngữ hay sự bất tài của con người ?"<br /> Ở  đây, ông chỉ  rõ thái độ  vô trách nhiệm, thái độ  phủ  nhận một chiều của những người  <br /> cam tâm làm nô lệ, chấp nhận làm tay sai cho thực dân, bởi lẽ chê bai đất nước một cách  <br /> thụ động, giản đơn, một chiều, sẽ dẫn tới thái độ khinh rẻ đất nước, dẫn tới sự tự ti dân  <br /> tộc.<br /> Từ đó, ông chủ trương học người để làm cho mình lớn lên: "Chúng ta không tránh né châu  <br /> Âu, vai trò hướng đạo của giới trí thức chúng ta buộc họ  phải biết ít nhất là một ngôn  <br /> ngữ  châu Âu để  hiểu được châu Âu. Nhưng những kiến thức thu thập được, họ  không <br /> phải giữ riêng cho mình. Đồng bào của họ cũng phải được thông phần nữa. Tuy nhiên, sự <br /> cần thiết phải biết một ngôn ngữ  châu Âu hoàn toàn không kéo theo chuyện từ bỏ  tiếng <br /> mẹ đẻ. Ngược lại, thứ tiếng nước ngoài mà mình học được phải làm giàu cho ngôn ngữ <br /> nước mình". Thực tiễn của mấy chục năm sau khi đất nước độc lập đã chứng minh điều <br /> mong muốn này của Nguyễn An Ninh. Từ đây, việc bảo vệ tiếng mẹ đẻ và việc tiếp thu  <br /> văn hóa nước ngoài không hề loại trừ nhau hay mâu thuẫn nhau mà bổ sung cho nhau.<br /> Nổi bật lên  ở  đây là nghệ  thuật lập luận dẫn dắt vấn đề. Trước hết, cũng cần nói tới  <br /> khả năng của tư duy lí tính theo mô hình tư duy phương Tây, đặc biệt là kiểu hình tư duy  <br /> khoa học của người Pháp mà tác giả  Nguyễn An Ninh đã tiếp thu được từ  nhà trường  <br /> Pháp, cũng có đóng góp quan trọng cho việc nhìn nhận và lí giải vấn đề tiếng mẹ đẻ này. <br /> Tiếp đó, tác giả lần lượt đề cập đến các khía cạnh khác nhau của vấn đề tiếng mẹ đẻ và  <br /> đặt ra trách nhiệm chung cho toàn xã hội, đặc biệt cho những người có học, những người  <br /> Tây học, là phát triển hơn nữa tiếng mẹ đẻ, tiếng nói chung của dân tộc. Bảo vệ  tiếng  <br /> mẹ  đẻ  không chỉ  dừng lại  ở mức độ  biết hoặc thường xuyên sử  dụng tiếng mẹ  đẻ  mà  <br /> phải làm cho tiếng mẹ đẻ đó phát triển đi lên, bằng cách tiếp nhận các khái niệm mới, bổ <br /> sung, hoàn thiện vốn từ  ngữ  của dân tộc, dùng tiếng mẹ  đẻ  để  chuyển tải những học <br /> thuyết tiến bộ về "đạo đức và khoa học" để mở đường đi lên cho dân tộc.<br /> Việc lập luận chặt chẽ này có tính thuyết phục cao bởi đối tượng quan trọng mà tác giả <br /> hướng tới là đội ngũ trí thức Tây học, nhằm thức tỉnh họ, đặt họ trước nhiệm vụ lịch sử <br /> của dân tộc. Do đó, việc bảo vệ  tiếng mẹ  đẻ  cũng chính là một hành động yêu nước,  <br /> thương nòi.<br />