Phân tích và chứng minh thiên nhiên trong Nhật kí trong tù

Đề bài: Phân tích và chứng minh thiên nhiên trong Nhật kí trong tù<br /> Bài làm<br /> Thiên nhiên là đề  tài muôn thuở  của văn học, đặc biệt là truyền thống thơ  ca phương  <br /> Đông. Là nhà thơ mà phong cách sáng tác vừa mang nét cổ điển và hiện đại, Hồ Chí Minh <br /> không thể không tìm đến với những hình ảnh thiên nhiên quen thuộc ấy. Phải vậy không  <br /> mà có lần GS Đặng Thai Mai từng nhận xét về "Nhật kí trong tù": "Tập Ngục trung nhật  <br /> kí đã dành cho thiên nhiên một địa vị danh dự".<br /> Trong số 133 bài thơ của tập Nhật kí trong tù thì có tới 20 bài thơ tả cảnh. Thậm chí ngay <br /> trong những bài thơ Bác không chủ ý tả cảnh, người đọc vẫn gặp rất nhiều hình ảnh của <br /> thiên nhiên. Qua đó, ta bắt gặp một tâm hồn thi sĩ dạt dào, rung động thiết tha với cảnh  <br /> vật. Từ bầu trời đến cánh chim, đỉnh núi đến dòng sông, ánh mặt trời đến vầng trăng tri <br /> âm tri kỉ, tất cả đều đi vào thơ Người như một phần của cuộc sống. Thiên nhiên trong thơ <br /> Bác thường hiện lên qua hai bối cảnh tiêu biểu: Khi bị  tù đày và khi trên con đường <br /> chuyển ngục.<br /> Trong bối cảnh không gian tù đày chật hẹp, thiên nhiên trở  thành người bạn tri âm với <br /> Bác. Nó dường như xoa dịu và vùi lấp đi những nỗi đau ghê gớm về thể xác đang hành hạ <br /> Người. Người trò chuyện với vầng trăng qua cửa sổ như với người bạn tri âm:<br /> Trong tù không rượu cũng không hoa,<br /> Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ.<br /> Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,<br /> Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.<br /> (Ngắm trăng) <br /> Một người tù bị  đày đọa về  thể  xác nhưng lại mang tâm hồn thi sĩ đồng điệu với ánh  <br /> trăng soi, trăng cũng như  trở  thành nguồn động viên tinh thần to lớn giúp Bác vượt qua <br /> mọi khó khăn gian khổ của ngục tù. Đó quả là một tư thế ngắm trăng xưa nay chưa từng  <br /> có trong thơ ­ một cuộc vượt ngục thú vị về mặt tinh thần. Bên cạnh đó, Bác còn tinh tế <br /> cảm nhận hình  ảnh của vầng dương sớm mọc lan tỏa khắp không gian nhà lao tối mịt.  <br /> Thiên nhiên qua con mắt người tù lúc này không chỉ mang ý nghĩa tả thực mà còn ẩn chứa  <br /> khát vọng tự do, tin tưởng của Người vào tương lai tươi sáng phía trước:<br />  Đầu non sớm sớm vầng dương mọc<br /> Khắp núi nơi nơi rực ánh hồng<br /> Chỉ bởi trước lao còn bóng tối<br /> Mặt trời chưa rọi thấu vào trong.<br /> (Cảnh buổi sớm)<br /> Cảnh vầng dương mọc không chỉ thể hiện cái nhìn tinh tế, nỗi niềm say sưa ngắm cảnh  <br /> thiên nhiên tạo vật vào buổi sớm mai của Bác mà ẩn sau đó là tâm tư của Người. Bóng tối  <br /> kia là những gian lao, khó khăn, còn ánh hồng là ánh sáng của tương lai tươi đẹp phía <br /> trước. Cái nhìn lạc quan luôn hướng về phía ánh sáng, phía sự sống là nét đặc sắc làm nên  <br /> chất thép trong phong cách thơ Hồ Chí Minh. Có thể khẳng định, dù trong tù ngục bị đánh  <br /> mất tự  do, nhưng tâm hồn của Bác vẫn luôn rộng mở  hướng về  thiên nhiên. Qua đó, <br /> người đọc cảm nhận được phong thái ung dung tự  tại, chất thép vượt lên trên mọi khó  <br /> khăn để tận hưởng mọi vẻ đẹp cuộc đời của Bác.<br /> Những lúc chuyển ngục đầy gian nan, tình yêu thiên nhiên, cuộc sống của Bác lại càng  <br /> được thắp sáng khi bắt gặp hiện thực trực tiếp bên ngoài. Chân tay dù bị xiềng xích gông <br /> cùm nhưng nào ngăn được tâm hồn thi sĩ tự do nhìn ngắm, thưởng thức màu sắc, âm thanh  <br /> của núi rừng. Đó là cánh chim ­ đám mây buổi hoàng hôn như  phác họa cái nhìn của thi  <br /> nhân đang hướng lên phía trời cao để thấy không gian bao la rộng lớn:<br /> Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,<br /> Chòm mây trôi nhẹ giữa từng không;<br /> (Chiều tối) <br /> Cũng trên con đường chuyển ngục ấy, thiên nhiên hiện lên với vô vàn hiểm trở trập trùng. <br /> Núi cao trắc trở  cứ  lớp này đến lớp khác chồng xếp lên nhau không thể  nào gián đoạn  <br /> được tư  thế đăng cao chiến thắng của người tù. Mọi khó khăn như  lùi về quá khứ, hiện  <br /> tại chỉ còn phong thái ung dung ngạo nghễ của con người đang đứng giữa đất trời ôm trọn <br /> thiên nhiên:<br /> Đi đường mới biết gian lao,<br /> Núi cao rồi lại núi cao trập trùng;<br /> Núi cao lên đến tận cùng,<br /> Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non.<br />  (Đi đường) <br /> Ống kính nhìn ngắm thiên nhiên của Bác như  được soi rọi rõ ràng và chân thực hơn bao  <br /> giờ hết trong bài thơ "Giải đi sớm":<br /> Gà gáy một lần đêm chửa tan,<br /> Chòm sao đưa nguyệt vượt lên ngàn;<br /> Người đi cất bước trên đường thẳm,<br /> Rát mặt đêm thu, trận gió hàn.<br /> Phương Đông màu trắng chuyển sang hồng,<br /> Bóng tối đêm tàn, quét sạch không;<br /> Hơi ấm bao la trùm vũ trụ,<br /> Người đi, thi hứng bỗng thêm nồng.<br /> Cảnh thiên nhiên ấy có khắc nghiệt với "trận gió hàn" buốt lạnh tê tái, nhưng sau tất cả,  <br /> hình ảnh mặt trời với niềm tin, hi vọng lại dẫn lối cho "thi h ứng" c ủa thi nhân. Tâm hồn  <br /> Bác dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, dù trong nhà ngục hay trên đường chuyển ngục đều <br /> mang sắc thái lạc quan và tràn đầy tin tưởng.<br /> Nhắc đến thơ  Bác là nhắc đến thiên nhiên bởi dù trực tiếp hay gián tiếp, các hình  ảnh <br /> cảnh vật vừa mang sắc thái cổ điển vừa đậm đặc hơi thở  đời sống luôn xuất hiện trong  <br /> "nhật kí trong tù". Có yêu thiên nhiên đến nhường nào, Người mới tinh tế  cảm nhận  <br /> chúng như người bạn tri âm tri kỉ. Bởi vậy có thể nói, thiên nhiên là nguồn cảm hứng vô <br /> tận trong thơ Hồ Chí Minh.<br />  <br />