BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
LÊ THỊ KIM LOAN
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN TRONG DẠY HỌC
CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC
CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ LỊCH SỬ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 9 14 01 02
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC
HÀ NỘI – 2019
Công trình được hoàn thành tại
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Thị Tình
2. PGS.TSKH. Nguyễn Xuân Huy
Phản biện 1: PGS.TS. Trần Hữu Hoan
Học viện Quản lý Giáo dục
Phản biện 2: PGS.TS. Trần Viết Lưu
Ban Tuyên giáo Trung ương
Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Hồng
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường
họp tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
vào hồi … giờ … ngày … tháng … năm …
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc Gia, Hà Nội
hoặc Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Những thành tựu của công nghệ thông tin (CNTT) đã và đang thâm nhập
vào tất các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Trong thời đại kỹ thuật số, năng lực (NL)
CNTT trở thành một NL cơ bản, cần thiết. Đối với giáo viên, năng lực CNTT
là một thành phần cơ bản trong NL nghề nghiệp, cần được hình thành, phát
triển (PT) ở trường đại học (ĐH) và tiếp tục được bồi dưỡng, phát huy trong
suốt quá trình hoạt động nghề nghiệp của mình.
Lý luận dạy học (DH) đại học hiện đại đã và đang tập trung nghiên cứu quá
trình đào tạo định hướng phát triển năng lực người học trong bối cảnh phát triển
công nghệ số và Cách mạng công nghiệp 4.0. Tuy nhiên, khung lý luận cơ bản
về phát triển năng lực CNTT trong dạy học cho SVSP chưa được hoàn thiện và
cần thiết phải có những nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề này để giúp các
trường đại học có cơ sở xây dựng biện pháp phát triển năng lực CNTT trong
dạy học cho SVSP.
Nhận thức được vai trò quan trọng của CNTT là phương tiện dạy học hiện
đại góp phần thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nói
chung, giáo dục đại học Việt Nam nói riêng theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị
lần thứ 8 khóa XI của Ban Chấp hành Trung ương Đảng; các trường ĐH đã
tăng cường ứng dụng CNTT trong toàn bộ quy trình ĐT và đạt được những
thành tựu đáng ghi nhận. Tuy nhiên, việc phát triển năng lực CNTT cho SVSP
chưa được quan tâm đúng mức. Những năng lực CNTT gì cần PT và làm thế
nào để PT những NL này cho SVSP đang là một vấn đề mà các trường ĐH cần
quan tâm nghiên cứu sâu sắc hơn.
Trên thế giới chưa có công trình nghiên cứu về PT năng lực CNTT trong
dạy học cho SVSP một cách toàn diện. Ở Việt Nam, việc xem năng lực CNTT
là một trong những NL nghề nghiệp và PT năng lực CNTT trong dạy học cho
SVSP theo quan điểm ĐT định hướng phát triển NL cũng chưa được nhiều nhà
nghiên cứu quan tâm. Vì vậy, việc chọn đề tài nghiên cứu “Phát triển năng lực
công nghệ thông tin trong dạy học cho sinh viên sư phạm ở trường đại học”
là cấp thiết và hữu ích, nhằm góp phần nâng cao chất lượng ĐT giáo viên, đáp
ứng yêu cầu đổi mới cơ bản, toàn diện giáo dục đại học Việt Nam.
2
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng PT năng lực CNTT trong dạy học
cho SVSP, luận án đề xuất các biện pháp PT năng lực CNTT trong dạy học cho
SVSP ở trường ĐH nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu chuẩn
nghề nghiệp giáo viên phổ thông, góp phần đổi mới giáo dục ĐH Việt Nam.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động phát triển năng lực dạy học cho SV thuộc các chương trình ĐT
ngành sư phạm ở trường đại học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phát triển năng lực CNTT trong dạy học cho SVSP ở trường đại học
4. Giả thuyết khoa học
Các trường đại học Việt Nam đã và đang thực hiện ứng dụng CNTT trong
đào tạo giáo viên nhưng phát triển năng lực CNTT trong dạy học cho SVSP
chưa hiệu quả. Nếu xây dựng khung năng lực CNTT trong dạy học và thực hiện
quy trình dạy học định hướng phát triển năng lực của SVSP theo khung năng
lực này thì sẽ phát triển năng lực CNTT trong dạy học cho SVSP, góp phần
nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên trong các trường ĐH đáp ứng yêu cầu
chuẩn nghề nghiệp giáo viên phổ thông.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về phát triển năng lực CNTT trong dạy học cho
SVSP ở trường đại học
5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng phát triển năng lực CNTT trong
dạy học cho SVSP ở trường đại học
5.3. Đề xuất, khảo nghiệm và thực nghiệm hệ thống biện pháp phát triển năng
lực CNTT trong dạy học cho SVSP ở trường đại học
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Về nội dung nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu về phát triển năng lực CNTT trong dạy học
cho SVSP trình độ đại học, hệ chính quy thuộc chương trình đào tạo giáo viên
các ngành khác ngành Sư phạm Tin học ở các trường đại học công lập của
Việt Nam.
3
6.2. Về địa bàn nghiên cứu
Đề tài thực hiện nghiên cứu tại 5 trường có ĐT giáo viên trình độ ĐH thuộc
khu vực miền Trung: Trường ĐH Sư phạm – Đại học Huế, Trường ĐH Sư
phạm – Đại học Đà Nẵng, Trường ĐH Quy Nhơn, Trường ĐH Phạm Văn
Đồng (tỉnh Quảng Ngãi) và Trường ĐH Phú Yên.
Đề tài tiến hành thực nghiệm tại Trường ĐH Phú Yên.
6.3. Về khách thể khảo sát
Đề tài khảo sát 3300 đối tượng thuộc 5 trường đại học thuộc địa bàn
nghiên cứu, bao gồm 170 cán bộ quản lý, 530 giảng viên và 2600 SV hệ
chính quy, trình độ đại học các ngành SP Địa lý, SP Ngữ văn, SP Tiếng Anh,
SP Toán học và SP Vật lý.
6.4. Về thời gian nghiên cứu
Đề tài thực hiện nghiên cứu từ năm 2015 đến 2018.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu đề tài
Tiếp cận hoạt động; Tiếp cận hệ thống - cấu trúc; Tiếp cận năng lực; Tiếp
cận phát triển; Tiếp cận liên ngành.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết; Phương pháp phân loại và
hệ thống hóa lý thuyết.
7.3. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra; Phương pháp phỏng vấn; Phương pháp quan sát;
Phương pháp chuyên gia; Phương pháp nghiên cứu sản phẩm; Phương pháp
phân tích và tổng kết kinh nghiệm; Phương pháp thực nghiệm SP
7.4. Phương pháp xử lý thông tin
Thông tin được xử lý bằng toán học thống kê, đồ thị và biểu đồ.
8. Đóng góp mới của đề tài
8.1. Đóng góp về mặt lý luận
Đề tài bổ sung và làm phong phú cơ sở lý luận về phát triển năng lực
CNTT trong dạy học cho SVSP. Đồng thời, đề tài góp phần hoàn thiện lý luận
dạy học hiện đại ở trường đại học hiện nay.