Tài liệu "Phục hồi chức năng cho bệnh nhân vỡ xương bánh chè" cung cấp cho học viên những nội dung về đại cương, quy trình chẩn đoán, phục hồi chức năng và điều trị, theo dõi và tái khám cho bệnh nhân vỡ xương bánh chè. Mời các bạn cùng tham khảo!
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Phục hồi chức năng cho bệnh nhân vỡ xương bánh chè
- PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO BỆNH NHÂN VỠ XƢƠNG BÁNH CHÈ
I. ĐẠI CƢƠNG
- Vỡ xƣơng bánh chè là loại gãy xƣơng nội khớp trừ gãy cực dƣới, có thể
gãy kín hoặc gãy hở. Xƣơng bánh chè giữ chức năng chính trong hệ thống duỗi
gối. Gãy xƣơng bánh chè hay gặp trong chấn thƣơng vùng gối. Nguyên nhân là
do tai nạn giao thông, lao động hoặc sinh hoạt.
- Có nhiều loại gãy khác nhau:
+ Gãy ngang: Phổ biến nhất, có thể gãy ở cực dƣới hoặc ở cực trên.
+ Gãy nhiều mảnh, gãy hình sao.
+ Gãy dọc.
- Tùy từng loại gãy, tùy thuộc vào lứa tuổi mà đƣa ra phƣơng pháp điều
trị bảo tồn hay phẫu thuật
- Điều trị bảo tồn:
Khi vỡ xƣơng bánh chè dạng nứt rạn, không di lệch (2 mảnh và mặt khớp
bánh chè-lồi cầu đùi không bị khấp khểnh)
Ngƣời cao tuổi không còn đi đứng hoặc có bệnh nội khoa nặng kèm theo.
Điều trị: bó bột ống đùi cổ chân với gối gấp 5-10o, để bột 3 - 6 tuần tùy
từng trƣờng hợp.
- Điều trị phẫu thuật: Khi vỡ xƣơng bánh chè, 2 phần vỡ rời xa nhau quá
4mm, gãy vụn khi diện khớp của các mảnh gãy khấp khểnh hoặc có mảnh rời di
lệch vào khớp gối.
Khi mổ cũng có nhiều phƣơng pháp khác nhau: Mổ buộc vòng chỉ thép, mổ
buộc xƣơng chữ U, mổ bắt vis, mổ néo ép. Nếu vỡ vụn quá mổ lấy bỏ xƣơng bánh chè.
Sau mổ tùy vào phƣơng pháp mổ, nếu thấy không vững cần bó bột hoặc
đeo nẹp đùi cẳng bàn chân tăng cƣờng thêm 3 tuần.
- Với các phƣơng pháp điều trị bảo tồn hay phẫu thuật sẽ đƣa ra chƣơng trình
tập phục hồi chức năng phù hợp để giúp bệnh nhân trở lại hoạt động bình thƣờng.
II. CHẨN ĐOÁN
1. Các công việc của chẩn đoán
1.1. Hỏi bệnh
Hỏi nguyên nhân gây ra chấn thƣơng, tình trạng sƣng đau, không đi đƣợc
sau chấn thƣơng.
170
- 1.2. Khám và lƣợng giá chức năng: Khám xem có dấu hiệu tràn máu
khớp gối không (chọc dịch có máu tụ) bệnh nhân có chủ động duỗi gối hoàn
toàn đƣợc không.
Điểm đau cố định, có thấy đoạn giãn cách giữa 2 ổ gãy không.
1.3. Chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng: Chụp X-Quang thƣờng thẳng và
nghiêng để xác định mảnh gãy, độ di lệch, khoảng cách rời xa của mảnh gãy.
Đôi khi phải chụp phim dọc nếu nghi ngờ xƣơng bánh chè gãy 2 mảnh.
Đôi khi phải chụp CT scaner để chẩn đoán dị tật bẩm sinh với một gãy
mới.
2. Chẩn đoán xác định
X-Quang thấy hình ảnh của gãy xƣơng bánh chè.
3. Chẩn đoán phân biệt
Phân biệt với dị tật bẩm sinh của xƣơng bánh chè.
III. PHỤC HỒI CHỨC NĂNG VÀ ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc điều trị và phục hôi chức năng
- Giảm đau.
- Tăng cƣờng tuần hoàn.
- Chống teo cơ, đặc biệt là cơ tứ đầu đùi.
- Chống cứng khớp.
- Phục hồi chức năng di chuyển.
2. Các phƣơng pháp và kỹ thuật phục hồi chức năng
2.1. Giai đoạn bất động khớp gối (với điều trị bảo tồn và sau mổ buộc
vòng chỉ thép có bó bột tăng cƣờng).
- Tập co cơ tĩnh trong nẹp, bột: đặc biệt là cơ tứ đầu đùi. Tập co cơ tĩnh
10 giây/ lần, ít nhất 10 lần/ ngày.
- Tập chủ động các khớp tự do: Háng, cổ chân để tăng cƣờng tuần hoàn.
- Sau khi bột khô, cho bệnh nhân đứng dậy, tập đi với nạng, chân bệnh
chịu một phần sức nặng.
2.2. Giai đoạn sau bất động: (Sau khi tháo bột hoặc tháo nẹp cố định
khớp gối)
- Giảm đau, tránh co cứng khớp gối bằng nhiệt trị liệu, điện xung, điện
phân thuốc qua khớp gối (với phẫu thuật buộc vòng chỉ thép chống chỉ định
dùng sóng ngắn để điều trị)
171
- - Xoa bóp chống kết dính xung quanh sẹo mổ, xung quanh xƣơng bánh
chè và xung quanh khớp.
- Di động xƣơng bánh chè theo chiều dọc và chiều ngang.
- Gia tăng tầm vận động khớp bằng kỹ thuật giữ nghỉ và kỹ thuật trợ giúp.
+ Tập duỗi khớp gối hoàn toàn.
+ Tập gấp gối tăng dần, những ngày đầu tập vận động từ 0 đến 30o. Sau
đó tập tăng dần để đạt đƣợc tầm vận động gấp 90o sau 6 tuần.
+ Lấy lại tầm vận động khớp gối hoàn toàn sau 12 tuần.
- Gia tăng sức mạnh cơ đùi bằng các bài tập sức cản với tạ, bao cát, ghế chuyên dụng.
- Tập các bài tập xuống tấn, đạp xe đạp, tập trên dụng cụ tập chuyên biệt
khớp gối, tập bơi, tập lên xuống cầu thang.
- Bệnh nhân trở lại các hoạt động bình thƣờng sau 6 tháng.
2.3. Điều trị phục hồi chức năng sau phẫu thuật néo ép bánh chè hoặc
các phƣơng pháp phẫu thuật khác không cần bột, nẹp tăng cƣờng
* Giai đoạn I: Ngày 1 đến 14 ngày sau phẫu thuật.
- Mục tiêu:
+ Duỗi gối tối đa.
+ Gấp khớp gối tới 90o .
+ Kiểm soát đau, phù nề sau phẫu thuật.
+ Kiểm soát cơ lực cơ tứ đầu đùi.
- Điều trị:
+ Chƣờm lạnh khớp gối 20 phút cách 2h
+ Băng chun ép cố định khớp gối.
+ Đi lại bằng nạng đến khi kiểm soát đƣợc cơ đùi. Chịu một phần trọng
lƣợng lên chân phẫu thuật.
- Bài tập:
+ Tập co cơ tĩnh cơ tứ đầu đùi và toàn bộ chân phẫu thuật.
+ Tập vận động thụ động khớp gối từ 0 đến 30o trong những ngày đầu,
tập tăng dần đến 2 tuần đạt gấp gối 90o
+ Tập duỗi khớp gối.
+ Tập vận động khớp cổ chân, tập vận động khớp háng của chân phẫu
thuật.
172
- * Giai đoạn II: từ 2 đến 6 tuần sau phẫu thuật.
- Mục tiêu:
+ Lấy lại tầm vận động của khớp gối.
+ Tăng cƣờng sức mạnh nhóm cơ đùi.
+ Kiểm soát đau và phù nề.
- Bài tập:
+ Tiếp tục các bài tập ở trên.
+ Tập duỗi khớp gối tối đa.
+ Tập gấp dần khớp gối đến 6 tuần lấy lại hoàn toàn tầm vận động khớp gối.
+ Tiếp tục chịu trọng lƣợng lên chân phẫu thuật, bỏ nạng sau 4 tuần.
+ Tập gia tăng sƣc mạnh cơ đùi bằng chun, tạ, bao cát hoặc dụng cụ tập
khớp gối chuyên dụng.
+ Tập xuống tấn, tập đạp xe đạp, tập bơi.
Bệnh nhân trở lại các hoạt động bình thƣờng sau 6 tháng.
3. Các điều trị khác
- Kết hợp thuốc điều trị chống viêm giảm đau, giảm phù nề.
- Hai tuần sau phẫu thuật có thể điều trị kết hợp bằng các phƣơng pháp vật
lý trị liệu: hồng ngoại, điện xung, điện phân …
- Khi vận động khớp gối, nếu khớp gối sƣng nề nhiều, giảm cƣờng độ tập,
chƣờm lạnh khớp gối.
IV. THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM
- Lần đầu: sau phẫu thuật 2 tuần. Các lần tiếp theo cách 1 tháng.
- Khám đến 6 tháng sau phẫu thuật.
173
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
