intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Quá trình hình thành và phương pháp nắm bắt vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

Chia sẻ: 951847623 951847623 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST
Báo xấu
111
lượt xem 22
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đất nước ta trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội phải xây dựng một nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất phù hợp. Lịch sử phát triển kinh tế loài người từ trước đến nay đã trải qua tất nhiều hình thái kinh tế xã hội, nổi bật và rõ nét đó là hình thái công xã nguyên thuỷ, chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quá trình hình thành và phương pháp nắm bắt vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa

  1. Đề tài: Quá trình hình thành và phương pháp nắm bắt vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
  2. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ và phương pháp bắm bắt vai trò Quá trình hình thành của nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa A. Lêi më ®Çu §Êt n­íc ta trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao dùa trªn lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp. LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ loµi ng­êi tõ tr­íc ®Õn nay ®· tr¶i qua tÊt nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, næi bËt vµ râ nÐt ®ã lµ h×nh th¸i c«ng x· nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t­ b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. Trong tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i kinh tÕ ®ã ch­a cã mét h×nh th¸i kinh tÕ nµo cã mét c¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh tÕ mét c¸ch phï hîp vµ hîp lý nhÊt tõ viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ chØ dùa vµo kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ cho ®Õn viÖc chØ dùa vµo tæ chøc qu¶n lý ®iÒu hµnh cña Nhµ n­íc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cho phï hîp, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n ViÖt Nam hiÖn nay, em lùa chän ®Ò tµi :"Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta ". NÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ë vµo giai ®o¹n ®Æc biÖt cña sù ph¸t triÓn, ®ã lµ b­íc ngoÆt trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Nh­ chóng ta ®· biÕt, trong thêi ®¹i ngµy nay kh«ng cã nÒn kinh tÕ nµo chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng mµ kh«ng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ë nh÷ng møc ®é vµ ph¹m vi kh¸c nhau. Bëi v× bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc cña kinh tÕ thÞ tr­êng nh­: n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh«ng ngõng ®­îc c¶i tiÕn, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra nhiÒu, thu nhËp quèc d©n t¨ng . th× c¬ chÕ thÞ tr­êng còng n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò tiªu cùc cÇn gi¶i quyÕt nh­: l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng, tÖ n¹n, x· héi Do vËy Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cã hiÖu qu¶, c«ng b»ng æn ®Þnh. §Æc biÖt nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi c hñ nghÜa cµng kh«ng thÓ thiÕu sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. 1 Phïng Thanh Tó
  3. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ B. Néi dung I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña vai trß qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc. 1.1. Vai trß cña Nhµ n­íc trong lÞch sö. Nhµ n­íc lµ c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ ®­îc sö dông ®Ó duy tr× trËt tù x· héi cho phï hîp víi lîi Ých cña nã. Trong lÞch sö x· héi loµi ng­êi ®· cã thêi kú kh«ng cã Nhµ n­íc. §ã lµ thêi kú céng s¶n nguyªn thuû, do tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp kÐm cña lùc l­îng s¶n xuÊt, con ng­êi cïng sèng, cïng lao ®éng cïng h­ëng thµnh qu¶ chung. Mäi ng­êi ®Òu b×nh ®¼ng trong lao ®éng vµ h­ëng thô, x· héi kh«ng cã ng­êi giµu nghÌo, ng­êi nghÌo, kh«ng ph©n chia giai cÊp, kh«ng cã ®Êu tranh giai cÊp. C¬ së kinh tÕ ®· lµm xuÊt hiÖn h×nh thøc tæ chøc x· héi lµ thÞ téc. QuyÒn lùc trong x· héi céng s¶n nguyªn thuû lµ quyÒn lùc x· héi víi hÖ thèng qu¶n lý rÊt ®¬n gi¶n kh«ng mang tÝnh giai cÊp. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ®· lµm thay ®æi tæ chøc x· héi thÞ téc. ChÕ ®é t­ h÷u xuÊt hiÖn, ®· ph©n chia x· héi thµnh kÎ giµu, ng­êi nghÌo, h×nh thµnh giai cÊp c¬ b¶n lµ chñ n« vµ n« lÖ. Nh÷ng yÕu tè míi xuÊt hiÖn ®· lµm ®¶o lén ®êi sèng thÞ téc, lµm cho chÕ ®é thÞ téc kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc. Mét x· héi míi víi sù ph©n chia giai cÊp kh«ng thÓ ®iÒu hoµ ®­îc hái ph¶i cã mét tæ chøc míi cã kh¶ n¨ng giËp t¾t ®­îc xung ®ét giai cÊp Êy, tæ ch­c­ Êy lµ Nhµ n­íc. Nh­ vËy Nhµ n­íc xuÊt hiÖn mét c¸ch kh¸ch quan, kh«ng ph¶i lµ mét lùc l­îng tõ bªn ngoµi ®Æt vµo x· héi mµ theo M¸c vµ ¨ng ghen ®ã lµ mét lùc l­îng tõ bªn ngoµi ®Æt vµo x· héi, mét lùc l­îng tùa hå nh­ ®øng trªn x· héi cã nhiÖm vô lµm dÞu bít xung ®ét vµ gi÷ cho xung ®ét ®ã n»m trong vßng trËt tù. Do vËy, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng Nhµ n­íc chØ ra ®êi vµ tån t¹i trong x· héi cã giai cÊp, lµ mét bé m¸y c­ìng chÕ ®Æc biÖt n»m trong tay cña giai 2 Phïng Thanh Tó
  4. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ cÊp thèng trÞ, lµ c«ng cô s¾c bÐn nhÊt ®Ó duy tr× sù thèng trÞ giai cÊp. Tuy nhiªn, Nhµ n­íc kh«ng chØ lµ ng­êi b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp thèng trÞ mµ cßn quan t©m ®Õn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c trong x· héi. Trong lÞch sö ®· chøng minh, Nhµ n­íc kh«ng chØ cã chøc n¨ng qu¶n lý l·nh thæ, qu¶n lý trËt tù x· héi mµ Nhµ n­íc cßn cã mét chøc n¨ng n÷a ®ã lµ chøc n¨ng kinh tÕ, chøc n¨ng ®ßi hái ph¶i ngay tõ buæi ®Çu khi Nhµ n­íc míi xuÊt hiÖn. Trong thêi ®¹i chiÕm h÷u n« lÖ, Nhµ n­íc chñ n« - kiÓu Nhµ n­íc ®Çu tiªn trong lÞch sö ®· trùc tiÕp dïng quyÒn lùc cña m×nh can thiÖp vµo viÖc ph©n phèi cña c¶i s¶n xuÊt cña giai cÊp chñ n«, nh­ng khèi l­îng cña c¶i Êy kh«ng ®­îc ph©n phèi mµ bÞ giai cÊp chñ n« chiÕm ®o¹t b»ng b¹o lùc phi kinh tÕ. Trong thêi ®¹i phong kiÕn, Nhµ n­íc phong kiÕn kh«ng chØ can thiÖp vµo viÖc ph©n phèi cña c¶i mµ cßn ®øng ra lËp lùc l­îng nh©n c«ng x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, khuyÕn khÝch qua l¹i, di d©n, më ®­êng c¸c vïng kinh tÕ míi, ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch ruéng ®Êt thÝch hîp víi tõng thêi kú. Cßn trong thêi ®¹i t­ b¶n chñ nghÜa, chñ nghÜa t­ b¶n ®­îc h×nh thµnh vµo thÕ kû XV, qu¸ tr×nh tÝch luü nguyªn thuû t­ b¶n ®­îc thùc hiÖn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, giai cÊp t­ s¶n cÇn cã sù hç trî cña Nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc x¸c lËp vµ n©ng cao. Nhµ n­íc t­ s¶n ®· thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, kh«ng cho tiÒn ch¹y ra n­íc ngoµi. Nhµ n­íc cña c¸c n­íc t­ b¶n trong giai ®o¹n nµy ®· ®Ò ra buéc c¸c t­ th­¬ng n­íc ngoµi kh«ng mang tiÒn ra khái n­íc hä, chØ ®­îc phÐp mang hµng mµ th«i. Trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng, hä dïng hµng rµo thuÕ quan b¶o hé ®¸nh thuÕ xuÊt nhËp khÈu cao h¬n so víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµ thÊp ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu ë trong n­íc. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cßn hç trî cho c¸c th­¬ng nh©n c¸c ph­¬ng tiÖn vËt chÊt vµ tµi chÝnh khi hä tham gia 3 Phïng Thanh Tó
  5. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ bu«n b¸n quèc tÕ. Nhê c¸c chÝnh s¸ch ®ã, c¸c n­íc t­ b¶n ®· tÝch luü ®­îc mét l­îng tiÒn tÖ vµ cña c¶i ®¸ng kÓ v× vËy ®Çu thÕ kû SVIII giai cÊp t­ s¶n tËp trung ph¸t triÓn m¹nh lÜnh vùc s¶n xuÊt. Nhê ¸p dông c¸c kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, nÒn s¶n xuÊt ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn rÊt nhanh. Tù do c¹nh tranh ®· trë thµnh ®ßi hái cÊp thiÕt trong ®êi sèng kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy. ChÝnh v× thÕ, c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn ®· ñng hé tù do c¹nh tranh. Tiªu biÓu nhÊt lµ Adam Smith - nhµ kinh tÕ häc næi tiÕng ng­êi Anh ®· ®­a ra thuyÕt bµn tay v« h×nh vµ nguyªn lý Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. «ng cho r»ng, viÖc tæ chøc nÒn kinh tÕ hµng ho¸ cÇn theo nguyªn t¾c tù do. Sù ho¹t ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ lµ do c¸c quy luËt kh¸ch quan tù nhiªn chi phèi. Sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng lµ do quan hÖ cung cÇu vµ sù biÕn ®æi tù ph¸t cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh. Quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi lµ quan hÖ lîi Ých kinh tÕ. «ng cßn cho r»ng, mçi ng­êi ho¹t ®éng chØ nh»m lîi nhuËn siªu ng¹ch song do bµn tay v« h×nh chi phèi buéc ng­êi ta ph¶ phôc tïng, tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n vµ ®Ó cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh, Nhµ n­íc kh«ng nªn can thiÖp vµo kinh tÕ thÞ tr­êng, vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc mµ Nhµ n­íc chØ nªn thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô kinh tÕ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña mét doanh nghiÖp nh­ lµm ®­êng, x©y bÕn c¶ng… §Çu nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ næ ra th­êng xuyªn, ®Æc biÖt lµ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi næ ra tõ n¨m 1929 ®Õn n¨m 1933. §· chøng tá bµn tay v« h×nh kh«ng thÓ ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn æn ®Þnh cho kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn. H¬n n÷a, tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt ph¸t triÓn ngµy cµng cao ®· chØ ra cho c¸c nhµ kinh tÕ häc thÊy r»ng: cÇn cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Nhµ n­íc häc ng­êi Anh J M Keynes ®· ®­a ra lý thuyÕt Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. «ng cho r»ng sù t¨ng lªn cña s¶n xuÊt sÏ dÉn ®Õn sù t¨ng lªn cña thu 4 Phïng Thanh Tó
  6. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ nhËp do ®ã lµm t¨ng tiªu dïng. Song dã khuynh h­íng tiªu dïng giíi h¹n nªn tiªu dïng t¨ng chËm h¬n so víi thu nhËp v× vËy cÇn gi¶m xuèng. Sù gi¶m sót cÇu tiªu dïng sÏ kÐo theo sù gi¶m sót cña gi¸ c¶ hµng ho¸ tõ ®ã lµm cho tû suÊt vay th× c¸c chñ doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã lîi trong viÖc vay vèn ®Ó ®Çu t­. Hä sÏ kh«ng ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh n÷a. Tõ ®ã lµ cho nÒn kinh tÕ ®i ®Õn chç tr× trÖ, khñng ho¶ng vµ lµm cho n¹n thÊt nghiÖp ngµy cµng t¨ng. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ, can thiÖp vµo thÞ tr­êng vµ më ra c¸c cuéc ®Çu t­ lín. Theo thuyÕt cña tr­êng ph¸i KeynÐ Nhµ n­íc can thiÖp vµo kinh tÕ ë c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m«. Song khi thùc hiÖn theo thuyÕt tr­êng ph¸i nµy th× nh÷ng chÊn ®éng lín trong nÒn kinh tÕ vÉn diÔn ra. H¬n thÕ n÷a, t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp l¹m ph¸t vÉn x¶y ra ngµy cµng trÇm träng. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ®ã c¸c nhµ kinh tÕ häc ®i theo xu h­íng hçn hîp. Ngµy nay ®· thõa nhËn r»ng: c¸c nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i muèn ph¸t triÓn ph¶i dùa vµo c¶ c¬ chÕ thÞ tr­êng còng nh­ sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Næi bËt lµ quan ®iÓm kinh tÕ hçn hîp cña Paul Samuelra - mét nhµ kinh tÕ häc ng­êi Mü. «ng cho r»ng, ®iÒu hµnh mét nÒn kinh tÕ kh«ng cã c¶ chÝnh phñ lÉn thÞ tr­êng còng nh­ ®Þnh vç tay b»ng mét bµn tay. C¬ chÕ thÞ tr­êng x¸c ®Þnh gi¸ c¶ vµ s¶n l­îng trong nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã cã c¶ chÝnh phñ ®iÒu tiÕt kinh tÕ thÞ tr­êng b»ng c¸c ch­¬ng tr×nh thuÕ, chi tiªu vµ luËt lÖ. C¶ hai bªn thÞ tr­êng vµ chÝnh phñ ®Òu cã tÝnh chÊt thiÕt yÕu. 1.2. C¬ chÕ thÞ tr­êng vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. - C¬ chÕ thÞ tr­êng C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ d­íi sù t¸c ®éng kh¸ch quan cña c¸c quy luËt kinh tÕ vèn cã. C¬ chÕ thÞ tr­êng chÝnh lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, trong ®ã nh÷ng ng­êi tiªu dïng vµ cac s nhµ 5 Phïng Thanh Tó
  7. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ kinh doanh t¸c ®éng lÉn nhau qua thÞ tr­êng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trung t©m cña s¶n xuÊt x· héi. a. ¦u ®iÓm. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã nhiÒu mÆt tÝch cùc ®Æc biÖt lµ kÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt t¨ng NSL§ t¹o ra khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ ®a d¹ng dåi dµo phong phó chÊt l­îng tèt gi¸ thµnh h¹, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña x· héi vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng nhng c¬ chÕ thÞ tr­êng còng kh«ng Ýt nh÷ng mÆt khuyÕt tËt. 6 Phïng Thanh Tó
  8. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ b. KhuyÕt ®iÓm. Nãi ®Õn c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ nãi ®Õn c¹nh tranh tÊt yÕu dÉn ®Õn ®éc quyÒn, ®éc quyÒn lµm cho c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tiªu dïng vµ x· héi. - C¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng thÓ tr¸nh khái khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp l¹m ph¸t. - C¬ chÕ thÞ tr­êng nhiÒu môc ®Ých lîi nhuËn do ®ã th­êng khai th¸c bõa b·i kiÖt quÖ tµi nguyªn lµm t¨ng thªm sù « nhiÔm m«i tr­êng mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ tiÒn cho sù « nhiÔm ®ã. - C¬ chÕ thÞ tr­êng t¹o ra sù gi¶ dèi gian tr¸ trong kinh doanh t¹o sù bÊt b×nh ®¼ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ ph©n ho¸ x· héi. V× nh÷ng khuyÕt tËt ®ã do ®ã kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt qu¶n lý cña Nhµ n­íc. + Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¸c quy luËt cña thÞ tr­êng, trong ®ã quy luËt gi¸ trÞ ®ãng vai trß chi phèi vµ ®­îc biÓu hiÖn b»ng quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nã n»m trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö kh¸ch quan vÒ kinh tÕ cña x· héi loµi ng­êi. Do vËy, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng cã nh÷ng ­u thÕ vµ khuyÕt tËt cña nã. a. Nh÷ng ­u thÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÓ hiÖn: Thø nhÊt, thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ g¾n s¶n xuÊt víi tiªu thô - thùc hiÖn môc tiªu cña s¶n xuÊt. Do ®ã, ng­êi ta t×m mäi c¸ch rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt, thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ¸p dông nhanh chãng s¶n xuÊt - k ho häc - c«ng nghÖ vµ quay nhanh tiÒn vèn, ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a. Thø hai,thóc ®Èy vµ ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt n¨ng ®éng thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Thay ®æi mÉu m· s¶n xuÊt, t×m mÆt 7 Phïng Thanh Tó
  9. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ hµng míi vµ thÞ tr­êng tiªu thô, më réng quan hÖ trong kinh doanh, ph¸ thÕ ®éc quyÒn vµ khÐp kÝn trong mét ®¬n vÞ kinh doanh, t×m c¸ch ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a. Thø ba, thóc ®Èy sù tiÕn bé khoa häc - c «ng nghÖ ®­a nhanh vµo s¶n xuÊt, kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, ®¸p øng yªu cÇu nhiÒu mÆt cña kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng. Thø t­, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng dåi dµo s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng ®åi dµo s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô, thóc ®Èy vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña nhµ kinh doanh víi kh¸ch hµng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi. Thø n¨m, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. TÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt lµ hai con ®­êng ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt. Mét mÆt, c¸c ®¬n vÞ chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh lµm ¨n giái, cã hiÖu qu¶ cao cho phÐp tÝch tô, më réng quy m« s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, do qu¸ tr×nh c¹nh tranh lµm cho s¶n xuÊt ®­îc tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ thùc sù ®øng ®­îc trªn thÞ tr­êng, lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cao, ®ång thêi lo¹i bá nh÷ng ®¬n vÞ lµm ¨n thua kÐm hiÖu qu¶. ChÝnh qu¸ tr×nh c¹nh tranh kinh tÕ lµ ®éng lùc thóc ®Èy tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. b. Nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn Kinh tÕ thÞ tr­êng thÓ hiÖn: Thø nhÊt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mang tÝnh tù ph¸t, t×m kiÕm lîi nhuËn b»ng bÊt kú gi¸ nµo, kh«ng ®i ®óng h­íng cña kÕ ho¹ch Nhµ n­íc, môc tiªu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. TÝnh tù ph¸t cña thÞ tr­êng cßn dÉn ®Õn tËp trung ho¸ cao ®é, sinh ra ®éc quyÒn, thñ tiªu c¹nh tranh, lµm gi¶m hiÖu qu¶ chung vµ tÝnh tù ®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ. 8 Phïng Thanh Tó
  10. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ Thø hai, x· héi ph¸t sinh tiªu cùc, tÖ n¹n g¾n liÒn víi hiÖn tr¹ng kinh tÕ sa sót, g©y rèi lo¹n x· héi. Nhµ kinh doanh th­êng t×m mäi thñ ®o¹n, m¸nh khoÐ lµm hµng gi¶, bu«n lËu, trèn thuÕ, lõa ®¶o kh«ng tõ mét thñ ®o¹n nµo, dï lµ d¬ bÈn nhÊt ®Ó thu lîi nhuËn tèi ®a. Thø ba, v× lîi Ých vµ lîi nhuËn riªng biÖt, dÉn ®Õn sù sö dông bõa b·i, tµn ph¸ tµi nguyªn vµ huû diÖt m«i tr­êng sinh th¸i. 1.3. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Vai trß cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc v× nã dÉn d¾t thÞ tr­êng ph¸t triÓn theo h­íng tÝch cùc vµ kh¾c phôc, söa ch÷a nh÷ng giµ mµ c¬ chÕ thÞ tr­êng ch­a ®¹t ®­îc còng nh­ hËu qu¶ mµ nã g©y ra ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ mét c¸ch tèt nhÊt. Nh­ vËy ai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau: a. Nhµ n­íc ®ãng vai trß ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ cña chóng ta hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ®­îc quyÒn tù lùa chän ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp vµo quyÕt ®Þnh cña hä vÒ viÖc s¶n xuÊt c¸i g×? B»ng c¸ch nµo ? Tiªu thô ë ®©u ? Trong khi lùa chän c¸c ph­¬ng ¸n cña s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp lÊy lîi nhuËn cña m×nh lµm th­íc ®o hiÖu qu¶, ®ång thêi lµm môc tiªu ®Þnh h­íng cho hµnh vi cña hä. HiÖn nay rÊt nhiÒu c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ho¹t ®éng c¹nh tranh víi nhau. Sù ho¹t ®éng cña quy luËt c¹nh tranh võa thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, võa cã thÓ dÉn ®Õn sù khai th¸c bõa b·i c¸c nguån lùc, huû ho¹i m«i tr­êng. Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp, vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc lµ ë chç Nhµ n­íc theo ®uæi môc tiªu lîi nhuËn nh­ mét doanh nghiÖp c¸ biÖt mµ theo ®uæi môc tiªu chung cña d©n téc lµ lµm cho d©n giµu, n­íc m¹nh, nÒn 9 Phïng Thanh Tó
  11. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ kinh tÕ t¨ng tr­ëng mét c¸ch æn ®Þnh, v÷ng ch¾c trong ®iÒu kiÖn c«ng b»ng x· héi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thùc chÊt cña viÖc ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lµ thèng nhÊt c¸c lîi Ých kh¸c nhau, quy tô c¸c lîi Ých kh¸c nhau vÒ cïng mét lîi Ých ®Ó sao cho trong khi mçi ng­êi theo ®uæi lîi Ých c¸ nh©n cña m×nh còng ®ång thêi gãp phÇn vµo viÖc theo ®uæi lîi Ých d©n téc. ChÝnh v× vËy ®Ó cã thÓ hoµn thµnh chøc n¨ng ®Þnh h­íng nÒn kinh tÕ ChÝnh phñ ph¶i t¹o ra ®­îc c«ng cô ®Þnh h­íng ®Ó quy tô hµnh ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng c¸ biÖt theo chiÒu h­íng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ Nhµ n­íc ta ®· cã hai ®Þnh h­íng cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®ã lµ: - ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dµi h¹n. - KÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h­íng. b. T¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn. Mçi c¬ chÕ kinh tÕ chØ cã thÓ ho¹t ®éng khi cã m«i tr­êng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cÇn vµ ®ñ. Thùc tiÔn lÞch sö cho thÊy r»ng: con ®­êng lÞch sö tù nhiªn cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn rÊt l©u dµi. KÓ tõ khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng truyÒn thèng béc lé ra c¸c khuyÕt tËt cña nã ®Õn khi ChÝnh phñ c¸c n­íc nµy tù nhËn thøc ®­îc vai trß ®iÒu khiÓn qu¶n lý kinh tÕ cña m×nh ph¶i mÊt hµng tr¨m n¨m . Ngµy nay khi kinh nghiÖm lÞch sö cña c¸c n­íc nµy ®· trë thµnh lý luËn, c¸c n­íc ®i sau cã thÓ rót ng¾n chÆng ®­êng ph¸t triÓn cña m×nh b»ng c¸ch:chñ ®éng sö dông kiÕn tróc th­îng tÇng vµ quyÒn lùc Nhµ n­íc ®Ó t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp yªn t©m ®Çu t­ më réng ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Ó hoµn thµnh vai trß ®ã Nhµ n­íc ta ®· ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau: 10 Phïng Thanh Tó
  12. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶, th­¬ng m¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. - B¶o ®¶m c¸c quyÒn cña ng­êi chñ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. - §a d¹ng ho¸ chÕ ®é së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt - X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng - æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ c. Ph©n phèi thu nhËp quèc d©n mét c¸ch c«ng b»ng - hiÖu qu¶ t¹o ra ®éng lùc s¶n xuÊt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thÞ tr­êng cµng më réng sù ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ cµng dÉn ®Õn viÖc ph©n ho¸ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­, chia rÏ d©n c­ thµnh c¸c tÇng líp kh¸c nhau trong quan hÖ cña hä ®èi víi quyÒn lùc kinh tÕ vµ quyÒn lùc chÝnh trÞ. T×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng khi v­ît qu¸ khu«n khæ cho phÐp dÉn ®Õn sù ph¶n øng cña d©n c­ trong lÜnh vùc chÝnh trÞ, x· héi, m©u thuÉn g¾t gay vÒ lîi Ých gi÷a c¸c giai cÊp cã thÓ dÉn ®Õn sù ®e do¹ æn ®Þnh chÕ ®é. ChÝnh v× vËy ®Ó æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ t¹o ra m«i tr­êng x· héi lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n, Nhµ n­íc ph¶i hoµn thµnh c¸c ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c­ sao cho tháa m·n yªu cÇu c«ng b»ng, hiÖu qu¶. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng sù kh¸c nhau vÒ së h÷u cña c¶i, vÒ n¨ng lùc së tr­êng, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ vµ sù may m¾n dÉn ®Õn sù kh¸c nhau lµ lÏ ®­¬ng nhiªn. Do vËy, Nhµ n­íc ph¶i biÕt lùa chän ph­¬ng ¸n ph©n phèi l¹i nh­ thÕ naß ®ã cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cã hiÖu qu¶ trong sù b×nh ®¼ng cho phÐp. d. Can thiÖp vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ mçi khi cã chÊn ®éng. §Þnh h­íng vµ t¹o m«i tr­êng ph©n phèi thu nhËp lµ nh÷ng c«ng viÖc cÇn thiÕt thÓ hiÖn vai trß cña Nhµ n­íc trong mét chiÕn l­îc dµi h¹n. Trong 11 Phïng Thanh Tó
  13. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc ®ã, d­íi ¶nh h­ëng cña c¸c c¬ chÕ cung cÇu gi¸ c¶ trong thÞ tr­êng néi ®Þa, ®ång thêi d­íi ¶nh h­ëng cña quan hÖ kinh tÕ quèc d©n, viÖc thùc hiÖn ho¸ môc tiªu ®Þnh h­íng cña c¸c ch­¬ng tr×nh dµi h¹n bÞ nh÷ng "có sèc" lµm chÖch h­íng lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Trong tr­êng hîp ®ã Nhµ n­íc cÇn ph¶i sö dông nh÷ng c«ng cô nh­ l·i xuÊt, thuÕ, quü dù tr÷ quèc gia vµ chØ tiªu ng©n s¸ch ®Ó lµm gi¶m nh÷ng chÊn ®éng do có sèc g©y nªn, ®­a nÒn kinh tÕ ®i theo ®Þnh h­íng. e. Qu¶n lý tµi s¶n quèc gia, ph©n bæ c¸c nguån lùc mét c¸ch hîp lý. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta Nhµ n­íc cïng mét lóc ph¶i hoµn thµnh hai nhiÖm vô lín trong lÜnh vùc kinh tÕ. Thø nhÊt, Nhµ n­íc ®iÒu khiÓn sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dµi h¹n vµ ng¾n h¹n, quyÕt ®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n sao cho b×nh ®¼ng, c«ng b»ng, hiÖu qu¶, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi, h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n, can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ mçi khi cã "có sèc" ®Ó lµm gi¶m c¸c chÊn ®éng trªn con ®­êng ®i ®Õn môc tiªu. Thø hai, cïng víi chøc n¨ng ®iÒu khiÓn kinh tÕ, Nhµ n­íc cßn ph¶i ®ãng vai trß ng­êi qu¶n lý tµi s¶n quèc gia. VÒ mÆt ®èi ngo¹i, Nhµ n­íc cßn cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ c¸c nguån lùc, ng¨n chÆn mäi ©m m­u tõ bªn ngoµi ®Õn c¸c vïng ®Æc quyÒn ®Æc lîi trong lßng ®Êt, vïng trêi vµ vïng biÓn. VÒ mÆt ®èi néi, Nhµ n­íc lµ ng­êi chñ së h÷u c¸c nguån lùc nµy lµ ph©n bè sö dông sao cho hîp lý. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cßn lµ chñ së h÷u cña khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc, Nhµ n­íc qu¶n lý trùc tiÕp vµ ®ãng vai trß ®éc quyÒn ë c¸c thÞ tr­êng quan träng, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña ®Õ chÕ. Víi t­ c¸ch lµ ng­êi chñ qu¶n lý ®Êt n­íc, Nhµ n­íc lµ ng­êi träng tµi, lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i vai trß gi÷a c¸c 12 Phïng Thanh Tó
  14. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ thµnh phÇn kinh tÕ sao cho lîi Ých riªng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng lµm triÖt tiªu lîi Ých chung cña toµn bé x· héi. g. Nhµ n­íc sö dông quyÒn lùc kinh tÕ chÝnh trÞ cña m×nh ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh tù do gi¸ c¶, th­¬ng m¹i ho¸ nÒn kinh tÕ víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n. Xo¸ bá t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, x©y dùng c¸c ®¹o luËt chèng ®éc quyÒn b»ng c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn, c¸c tiÒn ®Ò kinh tÕ, ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng cña c¸c thÞ tr­êng cÇn biÕt nh­ thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng lao ®éng h. Nhµ n­íc ®¶m nhËn vai trß thiÕt lËp, duy tr× quyÒn së h÷u c¸c quyÒn lùc kinh tÕ theo h­íng x¸c ®Þnh sè chñ së h÷u ®Ých thùc cña c«ng nh©n, cña c¸c doanh nghiÖp tËp thÓ, t­ nh©n vµ Nhµ n­íc, cô thÓ lµ: Giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt l©u dµi cho n«ng d©n víi c¸c quyÒn cô thÓ nh­ thõa kÕ, thÕ chÊp, cho thuª Cho thuª hoÆc ®Êu thÇ tµi s¶n s¶n xuÊt Cho n­íc ngoµi thuª ®Êt vµ c¸c tµi s¶n phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh II. Môc tiªu vµ c¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc. 2.1. C¸c môc tiªu. Trong ¶nh h­ëng nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã ®Þnh h­íng XHCN ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n vµ kh«ng Ýt khã kh¨n. §Ó ®¹t ®­îc tíi ®Ých cuèi cïng th× ta ph¶i ra ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu cô thÓ. - §ã lµ ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, kh«ng gÆp ph¶i nh÷ng biÕn ®éng xÊu, tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP hµng 13 Phïng Thanh Tó
  15. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ n¨m tõ 9 - 10%. §­a ®Êt n­íc c¬ b¶n tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn l¹c hËu t¹o ®µ m¹nh mÏ cho b­íc ph¸t triÓn míi vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI. Tr¸nh nh÷ng cuéc khñng ho¶ng thiÕu hoÆc thõa, l¹m ph¸t, duy tr× møc l¹m ph¸t ë møc mét con sè. §ång thêi t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh phè xuèng 5%. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng ®iÒu ®ã, Nhµ n­íc ph¶i chó träng: thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ n¨ng ®éng. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, tÝch luü tõ néi bé kinh tÕ k×m h·m l¹m ph¸t, tÝch cùc huy ®éng c¸c nguån vèn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn. T¨ng nhanh xuÊt khÈu, gi¶m nhËp siªu vµ ®¶m b¶o c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. T¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn v÷ng ch¾c vÒ nh©n lùc, tµi chÝnh vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt. - Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Nhµ n­íc s÷a ch÷a nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ tr­êng ®Ó thÞ tr­êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nh­: h¹n chÕ ¶nh h­ëng cña ®éc quyÒn, t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, « nhiÔm m«i tr­êng.. cô thÓ ®èi víi c¸c tæ chøc ®éc quyÒn, lîi dông ­u thÕ cña m×nh cã thÓ quy ®Þnh gi¸ c¶ ®Ó thu lîi nhuËn vµ do ®ã ph¸ vì ­u thÕ c¹nh tranh hoµn h¶o. V× vËy cÇn cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc ®Ó h¹n chÕ ®éc quyÒn, ®¶m b¶o t×nh tr¹ng hiÖu qu¶ cña c¹nh tranh thÞ tr­êng. Cßn ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng tiªu cùc bªn ngoµi còng dÉn ®Õn kh«ng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng thÞ tr­êng nh­ « nhiÔm ngu«n n­íc vµ kh«ng khÝ, khai th¸c ®Õn c¹n kiÖt tµi nguyªn kho¸ng s¶n.. vµ ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp. V× vËy Nhµ n­íc ph¶i sö dông ®Õn luËt ph¸p ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®ã. - Cïng víi c¸c môc tiªu trªn th× Nhµ cßn cã môc tiªu quan träng kh¸c ®Ó gióp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh ®ã lµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh­ ®· nãi c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tèt nhÊt ®Ó ®iÒu tiÕt mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ tr­êng cã mét lo¹t nh÷ng khuyÕt tËt v× vËy ë n­íc ta nÒn kinh tÕ do c¬ chÕ thÞ 14 Phïng Thanh Tó
  16. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ tr­êng ®iÒu tiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo kinh tÕ nh»m söa ch÷a nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr­êng ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, hiÖu qu¶ vµ ®¹t ®­îc c«ng b»ng x· héi. ë n­íc ta, ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®ã th× kh«ng ph¶i lµ viÖc nãi mµ lµm ngay ®­îc, mµ nã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh. Qu¸ tr×nh ®ã kh«ng chØ ®ßi hái kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc mµ nã cßn ®ßi hái sù nç lùc cña c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp vµ cña mçi thµnh viªn trong x· héi. V× môc ®Ých cuèi cïng kh«ng chØ cã lîi cho Nhµ n­íc, cho nÒn kinh tÕ mµ cßn cã lîi cho mçi gia ®inh, mçi thµnh viªn trong x· héi. 2.2. C¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ Nhµ n­íc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc ®­îc quan niÖm víi t­ c¸ch lµ c¬ quan quyÒn lùc chÝnh trÞ b¶o vÖ lîi Ých cña toµn d©n vµ lµ chñ së h÷u ®¹i diÖn cho toµn d©n ®èi víi tµi s¶n quèc gia. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn ®óng c¸c chøc n¨ng chñ yÕu trong lÜnh vùc qu¶n lý vÒ kinh tÕ. a. §Þnh ra khu«n khæ ph¸p luËt, ®Ò ra hÖ thèng ph¸p lý, trªn c¬ së ®ã ®Æt ra nh÷ng ®iÒuluËt c¬ b¶n vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i tu©n theo. C¸c khung ph¸p luËt ®ã ph¶i ®¶m b¶o ®­îc tÝnh d©n chñ sù b×nh ®¼ng c¸c c¬ may ®Ó mäi c«ng d©n cã thÓ tham gia c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng mµ kh«ng ai bÞ ng¨n c¶n. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng nh­ chÝnh quyÒn c¸c cÊp cßn lËp nªn mét hÖ thèng c¸c quy ®Þnh chi tiÕt nh»m t¹o nªn mét m«i tr­êng thuËn lîi, lµnh m¹nh vµ t¹o nªn hµnh lang an toµn cho sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. §èi víi ViÖt Nam, do hÖ thèng ho¹t ®éng kinh tÕ cßn ®¬n s¬, ch­a t¹o ®­îc m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh nÒn chøc n¨ng nµy ch­a ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Do ®ã, chóng ta cÇn ®æi míi viÖc x©y dùng, ban hµnh vµ thùc thi luËt ph¸p ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ x· héi. §èi víi ViÖt Nam, do hÖ thèng ho¹t ®éng kinh 15 Phïng Thanh Tó
  17. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ tÕ cßn ®¬n s¬, ch­a t¹o ®­îc m«i tr­êng kinh doanh lµnh m¹nh nªn chøc n¨ng nµy ch­a ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Do ®ã, chóng ta cÇn ®æi míi viÖc x©y dùng, ban hµnh vµ thùc thi luËt ph¸p ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ x· héi theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, b¶o ®¶m tÝnh hÖ thèng cña luËt vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt, chó ý ®Õn luËt ph¸p vµ c¸c th«ng lÖ quèc tÕ, khÈn tr­¬ng x©y dùng vµ ban hµnh hÖ thèng luËt kinh tÕ, luËt b¶o vÖ m«i tr­êng vµ phæ cËp cho toµn d©n. b. æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Bµn tay v« h×nh cña c¬ chÕ thÞ tr­êng cã thÓ t¹o ra nhiÒu yÕu tè cho nÒn kinh tÕ nh­ng nã còng kh«ng tr¸nh khái chu kú kinh doanh dÉn tíi l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp. NÕu Nhµ n­íc bu«ng láng cho thÞ tr­êng vËn ®éng th× biÕn ®éng ®ã rÊt râ, ch¼ng h¹n thêi kú siªu l¹m ph¸t ë §øc n¨m 20 hay thêi ®¹i suy tho¸i cña Mü nh÷ng n¨m 30. Nh÷ng kinh nghiÖm ®ã ®· gióp chóng ta nhËn ra mét ®iÒu bæ Ých r»ng Nhµ n­íc XHCN cÇn ph¶i t×m ra mäi c¸ch ®Ó kiÓm so¸t vµ ng¨n chÆn nh÷ng th¨ng trÇm cña chu kú kinh doanh th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh­ chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó gi¶m biªn ®é dao ®éng cña chu kú kinh doanh, h¹n chÕ thÊt nghiÖp l¹m ph¸t. ë n­íc ta ChÝnh phñ cÇn ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, sö dông chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ t¸c ®éng cã lîi ®Õn s¶n l­îng, viÖc lµm, thu nhËp vµ gi¸ c¶, t¹o nªn sù ph¸t triÓn nhÞp nhµng, n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ. c. Chøc n¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã thÓ dÉn tíi mét sè thÊt b¹i, lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Do ®ã Nhµ n­íc cÇn ph©n bæ tµi nguyªn vµ nguån lùc sao cho ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ, ng¨n chÆn nh÷ng hµnh ®éng bÊt chÊp luËt lÖ, nh÷ng t­ t­ëng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, ®ång thêi cã c¸c chÝnh s¸ch vµ kÕt ho¹ch dÉn d¾t nÒn kinh tÕ ®Ó gióp nhµ doanh nghiÖp lùa chän s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo vµ ph©n phèi cho ai ®Ó s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. 16 Phïng Thanh Tó
  18. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ d. Chøc n¨ng c«ng b»ng x· héi. Ph©n phèi lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Nã nèi liÒn s¶n xuÊt víi tiªu dïng, phôc vô vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt, nã ph¶n ¸nh quan hÖ gi÷a lîi Ých cña mçi thµnh viªn vµ lîi Ých cña toµn x· héi. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã thÓ gióp chóng ta sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn, vËt t­, søc lao ®éng gióp c¸c nhµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr­êng. Nh­ng ngay c¶ trong tr­êng hîp hoµn h¶o nh­ ng­êi ta m« t¶ th× nã cßn cã nh÷ng h¹n chÕ bëi v× hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô theo tiÕng gäi cña lîi nhuËn chø kh«ng ph¶i theo ­íc nguyÖn cña mäi tÇng líp. Do ®ã trong x· héi sÏ n¶y sinh rÊt nhiÒu nh÷ng sù bÊt b×nh ®¼ng lín trong nÒn kinh tÕ vÒ thu nhËp, c¬ may , nhiÒu nghÞch c¶nh cßn tån t¹i. Trong nh÷ng tr­êng hîp nµy, thÞ tr­êng vÉn lµm ®óng chøc n¨ng cña nã lµ ®Æt hµng vµo tay ng­êi cã thÓ tr¶ tiÒn nhiÒu nhÊt. V× vËy Nhµ n­í cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®iÒu tiÕt ®Ó ®¹t ®­îc c«ng b»ng x· héi th«ng qua nh÷ng chÝnh s¸ch nh÷ng c«ng cô ph¸p luËt. III. C¸c c«ng cô vµ biÖn ph¸p ®æi míi, t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay. §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII kh¼ng ®Þnh sau h¬n t¸m n¨m thùc hiÖn nghÞ quyÕt §¹i héi VI, c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu rÊt quan träng. NÒn kinh tÕ cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, b­íc ®Çu h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Nguån lùc s¶n xuÊt cña x· héi ®­îc huy ®éng tèt h¬n, tèc ®é l¹m ph¸t ®­îc kÒm chÕ, ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo trong n­íc t¨ng, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n ®­îc n©ng cao Tuy nhiªn, nh­ng kÕt qu¶ do ®æi míi ®em l¹i cßn h¹n chÕ vµ ch­a v÷ng ch¾c. Do nh÷ng thiÕu sãt chñ quan vµ nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi cña yÕu tè kh¸ch quan, bªn c¹nh nh÷ng nh©n tè tÝch cùc ®­îc ph¸t huy, t×nh h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh 17 Phïng Thanh Tó
  19. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ h­íng x· héi chñ nghÜa, thÓ chÕ, bé m¸y vµ c¸n bé qu¶n lý ch­a theo kÞp, cßn nhiÒu lóng tóng. Tr­íc t×nh h×nh khã kh¨n vµ phøc t¹p ®ã, Nhµ n­íc cÇn ph¶i sö dông nh÷ng c«ng cô g×, cã nh÷ng biÖn ph¸p g× ®Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý, ph¸t huy vai trß cña m×n trong viÖc æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, ®­a ®Êt n­íc v­ît qua mäi khã kh¨n, thö th¸ch. 3.1. C¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ Nhµ n­íc. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu va thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng cña m×nh, Nhµ n­íc ph¶i sö dông nh÷ng c«ng cô sau: a. Ph¸p luËt LuËt ph¸p t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng trong an toµn vµ trong trËt tù. Sù tån t¹i cña ph¸p luËt lµ mét nhu cÇu kh¸ch quan b¾t nguån tõ chÝnh nh÷ng ®ßi hái cña c¸c quan hÖ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ph¸p luËt hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng tiÖn s¸ng t¹o ra c¸c quan hÖ kinh tÕ mµ nã lµ "ph­¬n tiÖn ho¸" c¸c gi¸ trÞ x· héi vãiÖt nam cã cña c¸c quan hÖ kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ, ph¸p luËt kinh tÕ lµ c¸c hµnh lang, c¸c khung ph¸p lý æn ®Þnh, chÝnh thøc mµ trong ®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ ®­îc tù do tån t¹i vµ ph¸t triÓn phï hîp víi gi¸ trÞ vèn cã cña nã, ®­îc x· héi thõa nhËn. Nh×n chung, hÖ thèng ph¸p luËt cña n­íc ta hiÖn nay cßn ch­a ®Çy ®ñ vµ ch­a ®ång bé, do ®ã tr­íc m¾t Nhµ n­íc cÇn ban hµnh sím c¸c bé luËt cßn thiÕt ®Ó lµm nÒn t¶ng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi hÖ thèng ph¸p luËt ë n­íc ta lµ ph¶i ®¶m b¶o kinh tÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn b¶o vÖ lîi Ých c«ng d©n, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. Ho¹t ®éng nµy ®­îc xem lµ mét ho¹t ®éng cã ý nghÜa kinh tÕ, chÝnh trÞ, khoa häc rÊt quan träng, ®ßi hái 18 Phïng Thanh Tó
  20. TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ ph¶i ®­îc thùc hiÖn c«ng minh, b¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng hoµn toµn cña mäi c«ng d©n tr­íc ph¸p luËt b. KÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. KÕ ho¹ch ho¸ lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ vËn dông tæng hîp c¸c quy luËt kh¸ch quan, tr­íc hÕt lµ quy luËt kinh tÕ trong ®ã cã c¸c quy luËt cña thÞ tr­êng ®Ó x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi. KÕ ho¹ch ho¸ lµ c«ng cô chñ yÕu cña qu¶n lý kinh tÕ. Bµn vÒ vÊn ®Ò nµy, Lªnin viÕt:"Sù c©n ®èi th­êng xuyªn ®­îc duy tr× mét c¸ch cã ý thøc, b¶n th©n nã ®· nãi lªn tÝnh kÕ ho¹ch". Nh­ vËy, tÝnh c©n ®èi võa lµ thuéc tÝnh võa lµ ph­¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch ho¸ ë ®©y ph¶i xuÊt ph¸t tõ thÞ tr­êng, nã chó ý ®Æc biÖt ®Õn viÖc ph©n tÝch c¸c yÕu tè ¸nh th­ëng ®Õn møc cung vµ cÇu. KÕ ho¹ch ho¸ chñ yÕu lµ nh÷ng th«ng tin vµ chØ tiªu h­íng dÉn ®Ó c¸c nhµ doanh nghiÖp cã mét c¸ch nh×n dµi h¹n vÒ nÒn kinh tÕ. KÕ ho¹ch ho¸ thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cung cÇu gÆp nhau. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn ph©n biÖt hai kÕ ho¹ch: KÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi (vÜ m«) va kÕ ho¹ch kinh doanh (vi m«). KÕ ho¹ch kinh tÕ x· héi lµ kÕ ho¹ch cã ®Þnh h­íng, h­íng dÉn do Nhµ n­íc x©y dùng nh»m ®Þnh h­íng ph¸t triÓn vµ c©n ®èi cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. KÕ ho¹ch nµy võa t¹o ra m«i tr­êng cho s¶n xuÊt kinh doanh, võa ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi. KÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh lµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng, kÕ ho¹ch lµm ¨n, mua b¸n do c¸c doanh nghiÖp x©y dùng vµ quyÕt ®Þnh dùa theo kÕ ho¹ch Nhµ n­íc vµ thÞ tr­êng. KÕ ho¹ch nµy ph¶i ®¹t môc tiªu võa tho¶ m·n nhu cÇu x· héi võa thu lîi nhuËn tèi ®a. 19 Phïng Thanh Tó
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1468 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2