Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động hàng ngày cho trẻ 4-5 tuổi B5 trường Mầm non Xuân Du

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động hàng ngày cho trẻ 4-5 tuổi B5 trường Mầm non Xuân Du" nhằm tìm ra hướng giải quyết tốt nhất và một số kỹ năng tự bảo vệ bản thân để hướng dẫn truyền đạt lại cho trẻ những kiến thức cơ bản và dễ hiểu nhất để trẻ có thể xử lí tình huống khi gặp sự cố.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động hàng ngày cho trẻ 4-5 tuổi B5 trường Mầm non Xuân Du

Mục lục
1. Mở đầu 1.1. Lý do chọn đề tài Việc phát triển toàn diện cho trẻ về các mặt Đức - Trí - Thể - Mĩ đặc biệt là về kỹ năng sống cho trẻ mầm non là một vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết trong cuộc sống xã hội hiện nay. Từ đó nhằm phát triển, nuôi dưỡng những giá trị sống làm nền tảng và hình thành những kỹ năng sống tích cực trong trẻ, giúp trẻ cân bằng cuộc sống. [1] Đặc biệt trong đó là kỹ năng tự bảo vệ bản thân. Vì ngày nay, tình trạng trẻ em thụ động, không biết ứng phó với nguy cấp, không biết cách tự bảo vệ bản thân trước những nguy hiểm, luôn luôn ỷ lại vào người lớn, tìm sự giúp đỡ, chưa có nhiều kỹ năng trong giao tiếp ứng xử, trẻ chưa biết làm một số công việc tự phục vụ bản thân chứ không nói đến một số công việc nhẹ nhàng vừa sức để giúp đỡ người lớn, trẻ tự động làm theo ý mình, chưa biết hợp tác chia sẻ đang diễn ra khá phổ biến trong xã hội hiện nay. Những ngày đầu đến lớp, mặc dù trẻ đã 4 tuổi nhưng khi cha mẹ đưa đến lớp, vẫn còn nhiều trẻ cha mẹ bế trên tay, vẫn còn quá nhút nhát và quấy khóc. Khi ở lớp, trẻ rất ít vận động và chưa biết làm những công việc tự phục vụ bản thân như: Lấy và cất đồ dùng cá nhân, vệ sinh cá nhân trẻ, chưa biết tự thay quần áo khi bẩn, vẫn còn trẻ khi ăn cơm còn chờ cô giáo xúc cơm hộ trẻ, nhiều trẻ tự xúc cơm thì rơi vãi cơm, Chính vì lẽ đó, nên tôi nhận thấy rằng việc rèn kỹ năng sống nói chung hay kỹ năng tự phục vụ bản thân hàng ngày cho trẻ mầm non là một việc làm vô cùng cần thiết trong xã hội hiện nay. [2] Nếu các con không có kỹ năng tự phục vụ bản thân thì các con sẽ không thể chủ động và tự lập trong cuộc sống. Rèn kỹ năng tự phục vụ bản thân hàng ngày cho trẻ là dạy cho trẻ những thói quen sinh hoạt thường ngày trong giao tiếp và ứng xử của trẻ đối với bản thân và những người xung quanh.[3] Muốn vậy, người lớn không chỉ cho trẻ học trên sách vở mà còn cho trẻ học kiến thức thực tế ngoài đời và kỹ năng tự chăm sóc bản thân phù hợp với lứa tuổi, phải tạo điều kiện để trẻ học kỹ năng sống ngay từ nhỏ, tạo cho trẻ tính tự giác, tự lập, tự tin, tinh thần tập thể, đây là một trong những kỹ năng quan trọng thúc đẩy hoàn thiện nhân cách trẻ một cách tốt nhất, giúp trẻ nhanh chóng khôn lớn và trưởng thành trong cuộc sống. Nhưng trên thực tế, trong xã hội hiện nay, các gia đình thường chú trọng đến việc học kiến thức của trẻ mà không chú ý đến phát triển các kỹ năng cho trẻ, đặc biệt là kỹ năng tự phục vụ bản thân hàng ngày. Các bậc cha mẹ thường luôn bao bọc, nuông chiều, làm hộ trẻ, khiến trẻ ỷ lại, ích kỷ, không quan tâm đến người khác và các kỹ năng tự phục vụ bản thân trong cuộc sống còn rất nhiều hạn chế.[4] Là một người giáo viên mầm non, tôi luôn mong muốn làm những gì tốt đẹp nhất cho trẻ và cho các con. Trên hết, là việc đảm bảo các con luôn được an toàn và biết cách tự bảo vệ mình trước những tệ nạn, sự cám dỗ trong cuộc sống. Tôi cho rằng kỹ năng tự bảo vệ là kỹ năng giúp trẻ tự nhận thức và sống với chính mình.[2] Xuất phát từ những ý nghĩa trên nên tôi đã lựa chọn và thực hiện nghiên cứu đề tài: “Biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động hàng ngày cho trẻ 4-5 tuổi B5 trường Mầm non Xuân Du”
1.2. Mục đích nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài: “Biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động hàng ngày cho trẻ 4-5 tuổi B5 trường Mầm non Xuân Du” là quá trình hướng dẫn và thực hành của trẻ. Để tìm ra hướng giải quyết tốt nhất. Nhận thức được điều này là một giáo viên mầm non tôi luôn nắm vững được một số kỹ năng tự bảo vệ bản thân để hướng dẫn truyền đạt lại cho trẻ những kiến thức cơ bản và dễ hiểu nhất để trẻ có thể xử lí tình huống khi gặp sự cố. Chính vì vậy bản thân không ngừng ham học hỏi, tham khảo tài liệu hướng dẫn, tham gia các lớp tập huấn để tìm ra những biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Bằng cả sự nỗ lực, cố gắng đó, tôi cảm thấy mình cần phải nghiên cứu và đưa ra biện pháp giúp trẻ có thể tự bảo vệ bản thân, tránh khỏi sự nguy hiểm đối với trẻ. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu các “biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động hàng ngày cho trẻ 4-5 tuổi B5 trường Mầm non Xuân Du”. 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra thực trạng - Phương pháp hướng dẫn 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm Kỹ năng sống là một trong những yếu tố quan trọng, trong đó kỹ năng giao tiếp là kỹ năng góp phần quyết định hình thành nhân cách của trẻ, bởi lẽ đây là những kỹ năng cần có cho hành vi lành mạnh cho phép bạn đối mặt với những thách thức của cuộc sống hàng ngày Như Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã dạy:“Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tuỳ theo sức của mình” Đúng vậy, chúng ta cần phải rèn kỹ năng sống (đặc biệt là kỹ năng tự phục vụ bản thân) cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ và bắt đầu từ việc nhỏ nhất như: Quét nhà, quét lớp học, kê bàn ghế, tự xúc cơm, tự vệ sinh cá nhân,... Kỹ năng tự phục vụ là một yếu tố quan trọng có thể giúp trẻ tăng cường tính độc lập và cảm giác về sự thành công. [5] Dạy cho trẻ biết những kỹ năng tự phục vụ giúp trẻ ý thức được bản thân, đây là cơ hội tốt nhất giúp trẻ nhanh chóng khôn lớn và trưởng thành trong cuộc sống, trẻ sống có trách nhiệm hơn với chính mình, dạy trẻ biết quan sát và làm theo hướng dẫn của người lớn trong các công việc nhỏ hàng ngày. Chính những việc làm của người lớn thường ngày sẽ được trẻ chú ý quan sát và ghi nhớ để thực hiện lại. [3] Vì vậy, ngoài việc nâng cao tính tự giác, tự lập, trẻ còn tạo dựng được tinh thần tập thể, biết quan tâm và giúp đỡ những người xung quanh... Nhưng trong thực tế hiện nay, trong nhiều gia đình, các bậc cha mẹ thường không để cho các cháu nhỏ phải làm gì cả, ngoài việc học tập và vui chơi. Đến trường các cháu cũng vậy. Do đó, việc rèn kỹ năng tự phục vụ bản thân cho trẻ trong trường mầm non là việc làm vô cùng cần thiết. Sự tự tin, cách ứng xử của trẻ và hiểu biết của chúng về thế giới xung quanh phụ
thuộc rất nhiều vào chất lượng môi trường giáo dục mầm non và mối quan hệ tương hỗ giữa giáo viên và trẻ. Hơn nữa xã hội hiện đại mang đến cho cuộc sống con người nhiều tiện ích, sự thoải mái nhưng cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm, đặc biệt là đối với con trẻ. Điều này đòi hỏi mỗi trẻ đều phải có những kỹ năng để xử lý cũng như bảo vệ chính bản thân mình. Bất cứ một sự vật nào hiện ra đều trở thành một đề tài thu hút đối với trẻ. Đó được coi là cơ hội để mở rộng kiến thức nhưng đồng thời cũng có thể là mối nguy hại khôn lường đối với trẻ. Việc trang bị cho trẻ những kỹ năng bảo vệ bản thân sẽ giúp trẻ có thể an toàn hơn và tự tin hơn để khám phá cuộc sống muôn màu. [6] * Một số nguyên tắc khi dạy con kỹ năng bảo vệ bản thân Thường xuyên nói chuyện, trao đổi với trẻ, tạo niềm tin trong trẻ Nói chuyện là cách đơn giản nhất không chỉ giúp trẻ hiểu được vấn đề mà còn giúp kéo gần khoảng cách giữa cha mẹ và con cái. Thường xuyên nói chuyện với con sẽ giúp bố mẹ tạo dựng niềm tin với con. Đây là tiền đề tốt để bố mẹ có thể nắm bắt và giải quyết được những vẫn đề xảy ra xung quanh con một cách tốt nhất. Cha mẹ có thể chọn những khoảng thời gian thích hợp như thời gian đi dạo, cùng nhau làm việc nhà như: Gấp quần áo, nhặt rau,…bữa cơm gia đình. Khi trẻ sai, nên giải thích cho trẻ, không nên quát mắng trẻ Đây là lỗi thường thấy ở các bậc cha mẹ. Khi trẻ mắc lỗi, cha mẹ thường không đủ bình tĩnh để giải thích cho con những nguyên nhân dẫn đến các vấn đề. Đối với vấn đề này, cha mẹ nên đặt mình vào tình huống của con trẻ để xử lý. Phương pháp cuối cùng của mọi phương pháp mới là sự trách phạt. Tập thói quen cho trẻ hiểu về nguyên nhân - kết quả Ở giai đoạn này, trẻ nóng lòng muốn thể hiện mình. Cùng với đó, tư duy của trẻ bắt đầu phát triển mạnh hơn giai đoạn trước. Trẻ bắt đầu nhận thức được về nguyên nhân và kết quả. Nếu cha mẹ thường xuyên rèn luyện cho trẻ tư duy này, trẻ sẽ biết cách hành động đúng hơn trong các tình huống của cuộc sống. Sử dụng đóng kịch để giúp trẻ hiểu được những tình huống và cách giải quyết tình huống Theo các nhà khoa học: Trẻ hiểu được 10% những gì trẻ nghe; 40% những gì nhìn thấy; 60% những gì trẻ nhắc lại (nói) và khoảng 90% những gì trẻ nói và làm. Do vậy, đây có thể coi là cách tốt nhất để trẻ có thể hiểu được những tình huống có thể xảy ra trong thế giới muôn màu cũng như cách xử lý thông minh nhất. Đưa ra những quy tắc an toàn và không an toàn, được phép và không được phép Quy tắc an toàn, không an toàn, được phép và không được phép là một trong những quy tắc đơn giản mà cha mẹ có thể thực hiện ngay ở tại gia đình mình. Để thực hiện quy tắc này, cha mẹ cần là người làm gương cho trẻ. Với
mỗi quy tắc, cha mẹ nên đặt ra những mức thưởng, phạt rõ ràng để tạo niềm tin trong trẻ. Nếu cần sửa đổi hay bổ sung quy tắc, cha mẹ nên thống nhất và giải thích rõ ràng với con cái. Kỹ năng bảo vệ bản thân là một trong những kỹ năng xuất hiện sớm, được hoàn thiện trong một quá trình lâu dài và theo chúng ta trong suốt cuộc đời. Do vậy, việc rèn luyện cho con kỹ năng này sẽ là hành trang quan trọng giúp con tự tin và mạnh mẽ hơn trong cuộc sống hiện đại. [6] 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 2.2.1. Thuận lợi Bản thân luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện, chỉ đạo đầu tư về cơ sở vật chất và bồi dưỡng chuyên môn của Ban giám hiệu nhà trường như: Lớp có kết nối mạng Internet cho máy tính và một màn hình tivi giúp cho việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong hoạt động dạy và học được thường xuyên hơn. Hệ thống ánh sáng và quạt mát được trang bị đầy đủ, đúng theo quy định học đường. Giáo viên trong lớp có trình độ chuyên môn vững vàng, có tinh thần đoàn kết, nhiệt tình, tâm huyết với nghề. Đặc biệt luôn gần gũi quan tâm đến trẻ. Tích cực sưu tầm tài liệu, tham gia học hỏi các hoạt động nâng cao kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ mầm non. Trẻ luôn có ý thức đeo khẩu trang, sát khuẩn khi vào lớp trong thời gian dịch Đa số cha mẹ trẻ đã quan tâm, tin tưởng gửi con, thường xuyên phối kết hợp với giáo viên trong việc giáo dục con trẻ mong muốn tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ phát triển toàn diện. 2.2.2. Khó khăn Kế hoạch giáo dục chưa có các hoạt động chuyên biệt để giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ mầm non. Một số trẻ trong lớp rất hiếu động chưa tập trung, dễ nhớ, nhanh quên những kỹ năng cô hướng dẫn trong ngày. Việc tổ chức lồng ghép giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ qua các hoạt động trong ngày còn mang tính hình thức chưa đạt hiệu quả cao Do tình hình dịch bệnh phức tạp trong thời gian dài sau nghĩ tết nguyên đán. Nên trẻ đến lớp không chuyên cần và có những buổi không có trẻ đến lớp. Một số cha mẹ còn quá bao bọc trẻ, một số cha mẹ do hoàn cảnh làm nông nên chưa có nhiều thời gian quan tâm nhiều đến con khiến cho trẻ ít có cơ hội trải nghiệm, va chạm với bên ngoài nên thiếu kĩ năng xử lý khi gặp nguy hiểm, có ít hiểu biết về các vật dụng cũng như tình huống nguy hiểm. Vào đầu năm học 2021 - 2022 tôi đã tiến hành khảo sát trẻ ở các nội dung như sau: Bảng kết quả khảo sát thực trạng lần 1 Số trẻ Kết quả STT Nội dung KS khảo sát Đạt Chưa đạt
Tỷ lệ Tỷ lệ Số trẻ Số trẻ % % Trẻ biết tên những đồ vật, những nơi có thể gây nguy 28 20 71,4 8 28,6 1 hiểm cho trẻ Trẻ biết tránh những nguy 32,2 2 hiểm trẻ có thể mắc phải 28 19 67,8 9 Trẻ biết những hành động có thể gây nguy hiểm cho bản 28 19 67,8 9 32,2 3 thân và mọi người Trẻ biết xử lý một số tình huống khi gặp phải (gặp 28 18 64,2 10 35,8 4 người lạ, bị lạc, khi bị đau...) Qua kết quả khảo sát trên cho thấy về các mặt kỹ năng của trẻ còn rất hạn chế. Từ thực trạng trên bản thân tôi luôn suy nghĩ, tìm ra những biện pháp nhằm làm phong phú kiến thức của trẻ, nâng cao ý thức và kỹ năng phòng chống những nguy hiểm cho bản thân trẻ. 2.3. Các biện pháp thực hiện 2.3.1. Lựa chọn nội dung xây dựng kế hoạch dạy trẻ phù hợp Ngay đầu năm học tôi đã mạnh dạn đề bạt cùng tổ chuyên môn khối mẫu giáo nhỡ lên kế hoạch tìm hiểu khả năng nhận thức về các mối nguy hiểm và kỹ năng tự bảo vệ bản thân ở trẻ. Để nhằm đạt được tốt kết quả như mong đợi ở trẻ là trẻ có kỹ năng tự bảo vệ bản thân thì trước hết cần tiến hành khảo sát khả năng nhận thức của trẻ về những mối nguy hiểm có thể xảy ra với bản thân trẻ. Ảnh: Tham gia họp tổ chuyên môn Thực tế cho thấy mỗi một khóa học khác nhau thì biểu hiện bên ngoài về nhận thức của trẻ vô hình dung cũng có sự khác nhau. Khảo sát được khả năng nhận thức, kỹ năng tự bảo vệ bản thân ở trẻ sẽ giúp tôi có cơ sở hiểu rõ hơn về trẻ của lớp mình và từ đó tôi đưa ra các tiêu chí để khảo sát với trẻ. 2.3.2. Lồng ghép giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động trong ngày của trẻ tại trường mầm non
Trẻ mầm non khi đến trường được tham gia rất nhiều các hoạt động vừa học vừa chơi. Qua đó trẻ sẽ được thực hành, giao tiếp, xử lý các tình huống xảy ra. Không những thế trẻ còn nói ra những ý nghĩ của mình để học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm với bạn kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ tránh khỏi những nguy hiểm luôn đe dọa đến trẻ. * Trò chuyện với trẻ trong giờ đón - trả trẻ Tôi dạy trẻ các kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua trò chuyện, đàm thoại trong khoảng thời gian giờ đón trả trẻ. Sự giao lưu, trò chuyện giữa tôi và trẻ sẽ giúp trẻ tăng thêm sự hiểu biết về môi trường được củng cố, mở rộng và chính xác hơn, ghi nhớ lâu hơn, sự chú ý có chủ định sâu hơn và ngôn ngữ cũng phát triển một bước cao hơn, nhờ những câu hỏi - đáp giữa tôi và trẻ mà tôi có thể giúp trẻ hình dung được những mối nguy hiểm, cách phòng tránh. Qua việc trò chuyện trong giờ đón và trả trẻ tôi có thể sử dụng một số câu hỏi, những câu hỏi này sẽ kích thích sự tìm tòi, suy luận, phán đoán mong muốn khám phá sâu hơn về vấn đề mà tôi đưa ra. Ví dụ: Khi dạy trẻ “làm gì khi đi lạc” lúc đầu tôi bộc lộ cảm xúc sợ hãi, khóc khi một mình bị lạc để giúp trẻ biết được việc đi lạc sẽ rất nguy hiểm và trẻ cần ý thức tránh không bị lạc sau đó tiếp tục trò chuyện về hướng xử lý tình huống này Nếu bị lạc con sẽ làm gì? Nếu khi bị lạc có người lạ mặt rủ con đi con sẽ như thế nào? Trong tình huống này tôi sẽ định hướng cho trẻ phải bình tĩnh, đứng yên tại chỗ hoặc tìm những người đáng tin cậy (những người mặc quần áo đồng phục như công an, cảnh sát) để được giúp đỡ. Ảnh: Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân qua giờ đón trẻ * Thông qua hoạt động học Trong các giờ hoạt động học tôi đã lồng ghép việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ trong tất cả các tiết dạy, chủ yếu tôi đã sử dụng các biện pháp trong giờ học của trẻ là xem tranh, dùng lời nói, trò chuyện ở đầu tiết dạy hoặc giáo dục trẻ phần kết thúc bài, vẽ, xen kẽ với một số trò chơi, bài tập phân loại hành vi đúng, sai, nên hay không nên….
Trẻ lứa tuổi mẫu 4-5 tuổi đang hình thành tư duy trực quan hình tượng tuy nhiên vẫn chưa hoàn thiện, do vậy việc sử dụng hình ảnh để giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân tránh một số nguy hiểm cho trẻ là vô cùng cần thiết. Những hình ảnh được đưa vào để minh hoạ bổ trợ nhằm khắc sâu hơn nữa những kiến thức, kỹ năng cần trang bị cho trẻ. Việc sử dụng hình ảnh giúp trẻ được tri giác một cách trực tiếp và các hình ảnh thì diễn tả một cách cụ thể các tình huống và những hậu quả trẻ có thể gặp phải khi rơi vào những tai nạn đó. Trong năm học trẻ được tham gia nhiều các hoạt động học với nhiều đề tài khác nhau và trải dài theo các tuần/tháng. Mỗi đề tài có nhiều nội dung phong phú nên giáo viên có thể lồng ghép một cách đầy đủ, linh hoạt mọi nội dung cần thiết trong các hoạt động học. Ảnh: Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân qua giờ học Chủ đề: Trường Mầm non: Dạy trẻ cách cầm kéo cắt thủ công một cách an toàn + Cách cầm kéo trên tay như thế nào cho an toàn? + Không đi lại, chạy nhảy đùa nghịch khi đang cầm kéo. + Không sử dụng kéo của người lớn. + Nếu nghịch kéo điều gì có thể xảy ra? Chủ đề: Gia đình: Lồng ghép giáo dục tránh xa nơi có điện + Đưa ra những hình ảnh một số nơi có thể gây điện giật cho trẻ + Cho trẻ làm biển báo nguy hiểm tại ổ điện ở trường và ở nhà. Chủ đề: Bản thân: Cô cần khắc sâu cho trẻ nhớ sự khác nhau về đặc điểm giới tính nên rất cần cố gắng nêu cao tinh thần tự phục vụ bản thân, như tự mình thay quần áo chíp không được cho bạn khác giới nhìn. Dạy bài “Bé làm gì khi đi lạc” + Đưa ra một số nơi trẻ có thể bị lạc + Những nguyên nhân khiến trẻ dễ bị lạc
+ Khi bị lạc các con cần làm gì? Chủ đề: Động vật: Dạy trẻ tránh để vật nuôi cắn, cào + Sử dụng hình ảnh một số vật nuôi đang khó chịu khi bị đùa. + Hỏi trẻ khi đùa với con vật nếu không đúng cách có thể xảy ra điều gì? + Để phòng tránh cần làm gì? Trong giờ hoạt động khám phá về gia đình ngoài việc cho trẻ kể về các thành viên trong gia đình tôi sẽ đặt ra yêu cầu trẻ thuộc số điện thoại của bố mẹ để sử dụng khi cần. Hay trong chủ đề tìm hiểu về các nghề nghiệp trẻ lớp tôi là nông thôn tuy nhiên tôi vẫn sẽ giới thiệu cho trẻ số điện thoại khẩn cấp có thể giúp đỡ khi trẻ đi chơi xa cần tới: - Gọi báo công an, cảnh sát: (113) - Gọi cứu hỏa khi có cháy: (114) - Gọi cấp cứu khi bị thương: (115) Cũng trong hoạt động khám phá tôi hỏi trẻ một số câu hỏi để khắc sâu hình ảnh những vật có thể gây nguy hiểm cho trẻ.Tôi đưa ra tình huống sờ vào cốc nước nóng. - Theo các con thì điều gì đã xảy ra? - Đã bạn nào từng bị bỏng chưa? - Cảm giác như thế nào? - Khi bị bỏng thì phải làm gì? - Làm thế nào để không bị bỏng ? Bên cạnh đó, do thời gian trải dài nên việc giúp trẻ có kỹ năng tự bảo vệ bản thân có thể được nhắc đi nhắc lại nhiều lần nhằm tăng hiệu quả lên cao hơn. * Thông qua hoạt động góc Tổ chức môi trường hoạt động gợi mở, hấp dẫn phù hợp với sự phát triển của trẻ. Những góc chơi được sắp xếp hợp lý, thuận tiện sẽ kích thích trẻ tích cực thể hiện, tích cực trải nghiệm các kỹ năng. Đặc biệt là trong các trò chơi phân vai, mô phỏng lại các tình huống trong cuộc sống kích thích hứng thú chơi của trẻ và thúc đẩy trẻ rèn luyện kỹ năng theo khả năng của mình. Tôi đã tổ chức nhiều góc chơi khác nhau: Góc xây dựng, góc văn học, góc tạo hình, góc gia đình, góc trò chơi học tập…Và đặc biệt trong năm học 2021- 2022 do tình hình dịch diễn biến phức tạp nên khi trẻ thực hiện các góc chơi thực hành kỹ năng tôi đã cung cấp cho trẻ một số tờ rơi trong đó có một số hình ảnh, nội dung tuyên truyền về cách phòng, chống covid-19, việc sử dụng điện an toàn và không an toàn mà tôi đã sưu tầm được trên mạng để trẻ cắt và dán những hình ảnh trong tờ rơi đó lên bảng an toàn và không an toàn, hay một số bài tập về hành động đúng sai về những mối nguy hiểm có thể đến với trẻ khi chơi … Ví dụ: Trẻ đóng vai, nhập vai bác sỹ nhắc bệnh nhân đến khám bệnh phải đeo khẩu trang đúng cách và sát khuẩn tay mới vào khám bệnh được.
Ảnh: Giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân qua hoạt động chơi Ở góc làm quen văn học tôi cho trẻ tô màu, làm sách về một số kỹ năng cần thiết với trẻ như: “không đưa tay vào ổ điện”; “ngăn rào nơi nguy hiểm”, “khoan tường mang găng tay”… Còn ở góc tạo hình, tôi cho trẻ vẽ cảnh em bé không nên chơi thả diều ở những nơi có dây điện, không chơi ở những nơi ao hồ, không đá bóng dưới lòng đường… Như vậy, việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cũng đã được đưa vào hoạt động vui chơi trong lớp. Các con cần hiểu được đâu là đồ chơi, đâu là đồ dùng trong gia đình; đâu là đồ vật an toàn và đồ vật không an toàn,… * Thông qua hoạt động ngoài trời Đây là khoảng thời gian rất thuận lợi cho tôi trong việc trao đổi, truyền tải những kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ thông qua hoạt động ngoài trời, sự thuận lợi về không gian và địa điểm tạo cho trẻ sự tích cực khi tiếp nhận thông tin cũng như dễ dàng được trải nghiệm thông qua các hình ảnh, trò chơi, tình huống…. mà tôi tổ chức cho trẻ quan sát, trải nghiệm Ví dụ: Cho trẻ ra sân hoạt động và thấy một bạn nhỏ trèo lên lan can của đồ chơi Tôi để cả lớp quan sát và đặt các câu hỏi cho trẻ trả lời: + Khi trèo qua lan can giống bạn điều gì sẽ xảy ra? + Theo các con, con có được trèo qua lan can giống bạn không? => Giáo dục trẻ: Khi trèo qua lan can rất nguy hiểm, có thể bị trượt chân ngã làm cơ thể bị đau, ảnh hưởng tới sức khỏe. Vì vậy các con không được trèo qua lan can hay những nơi có hàng rào chắn cao gây nguy hiểm. Bên cạnh đó tôi cũng đã cho trẻ quan sát những nơi nguy hiểm trong khu vực nhà trường: nhà bếp, lan can… để trẻ có thể phòng tránh khi tham gia các hoạt động tại trường. * Thông qua hoạt động ăn, ngủ
Tôi đã sử dụng những bài thơ, câu hỏi, tình huống, hay kể cho trẻ nghe những câu chuyện… Về những nguy hiểm trong cuộc sống nhằm kích thích ở trẻ bộc lộ những hiểu biết riêng của trẻ về các kỹ năng tự bảo vệ bản thân. Ví dụ: Sau giờ ăn trưa, trẻ tập trung ngồi tập trung chuẩn bị cho giờ ngủ, tôi trò chuyện cùng trẻ: + Cô đố lớp mình hôm này bạn nào ăn cơm bị hóc, sặc trớ? + Sao bạn lại bị ho sặc khi ăn? + Các con phải làm như thế nào để không bị trớ khi ăn? + Nếu các bạn bị sặc, hóc khi ăn con sẽ làm gì? Qua đây giải thích cho trẻ hiểu: Khi ăn các con phải tập trung vào bữa ăn, không cười đùa hay nói chuyện. Ăn từ tốn, nhai kỹ thức ăn không ăn nhanh, ăn vội vàng. Nếu ăn nhanh vừa ăn, vừa nói chuyện lại đùa nghịch trong giờ ăn thì không lịch sự lại dễ gây nguy hiểm như: Ho, sặc, nôn trớ. Như vậy rất nguy hiểm cho mình, còn làm ảnh hưởng đến các bạn… * Thông qua giờ hoạt động chiều Trẻ em có đặc điểm chóng nhớ mau quên nên để cho trẻ có được những kỹ năng tự bảo vệ bản thân là rất khó, cần phải được cho trẻ trải nghiệm lặp đi lặp lại nhiều lần thì mới hình thành được kỹ năng đó. Giờ hoạt động chiều là khoảng thời gian cuối ngày, đây chính là khoảng thời gian mà cả cô giáo và trẻ được tiếp cận trực tiếp với nhau để củng cố lại những kỹ năng mà trẻ được trải nghiệm trong một ngày, tôi đã sử dụng những hình ảnh, tình huống, bài tập… Gần gũi, cụ thể để trẻ được trực tiếp quan sát và trải nghiệm. Tôi giáo dục trẻ những nội dung giáo dục giới tính cần thiết và cấp bách cho trẻ. Tôi đưa ra những hình ảnh kèm theo lời giải thích để vừa nghe vừa nhìn nếu lần sau gặp hình ảnh đó ngoài đời chưa cần ai nói trẻ cũng hiểu nơi đó có thế gây nguy hiểm. Các hình ảnh khi đưa vào sử dụng cần đa dạng, phong phú để thu hút sự chú ý cũng như tránh gây nhàm chán cho trẻ. Ví dụ: - Dạy bài “Không ngậm, nuốt đồ chơi” tôi sử dụng hình ảnh tĩnh - Dạy bài “Đồ vật nào gây nguy hiểm cho bé” tôi sử dụng hình ảnh động. - Bài “Làm thế nào để không bị bỏng” tôi đã sử dụng bài tập có các hình ảnh để trẻ xác định đâu là hình ảnh ăn, uống đảm bảo an toàn đâu là hình ảnh ăn, uống không an toàn. Yêu cầu trẻ sẽ tô màu đảm bảo an toàn. - Ngoài ra trẻ thực hành kỹ năng biết được cách nối các bức tranh với nhau tạo thành từng cặp có nghĩa. Giúp trẻ có kỹ năng tự bảo vệ bản thân khi ở trường cũng như ở nhà.
Ảnh: Bài tập yêu cầu của cô Ảnh: Trẻ thực hiện bài tập Tôi đã đưa một số câu hỏi, tình huống để trẻ tư duy và đưa ra những phương hướng giải quyết của mình. Bên cạnh đó tôi luôn trau dồi cho trẻ bằng một số các quy tắc: Quy tắc bàn tay, quy tắc quần lót… + Với quy tắc bàn tay tôi giơ 5 ngón tay lên và chỉ cho bé: Ngón cái: Gần mình nhất tượng trưng cho những người thân ruột thịt trong gia đình như ông bà, bố mẹ, anh chị em ruột - bé có thể ôm hôn mọi người hoặc đồng ý đề các thành viên trong nhà ôm hôn, thể hiện tình yêu thương, tắm rửa khi bé còn nhỏ. Ngón trỏ: Tượng trưng cho thầy cô, bạn bè ở trường lớp hoặc họ hàng của gia đình. Những người này có thể nắm tay, khoác vai hoặc chơi đùa. Ngón giữa: Người quen như hàng xóm, bạn bè của cha mẹ - bé có thể bắt tay chào hỏi họ. Ngón áp út: Gặp người mới gặp lần đầu, các bé có thể dừng lại ở mức vẫy tay chào. Ngón út: Ngón tay xa bé nhất thể hiện cho những người hoàn toàn xa lạ hoặc người có cử chỉ thân mật, khiến bé thấy lo sợ, bất an, bé hoàn toàn có thể bỏ chạy, hét to để thông báo với mọi người xung quanh. + Với quy tắc quần lót, tôi có thể nói với các con rằng: “Khi các con mặc đồ lót, khu vực 'kín' chỉ dành riêng cho con. Không ai có quyền đụng chạm vào đó”. Giáo dục và phát triển các kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ thì điều quan trọng nhất là trẻ phải luôn có cơ hội được thực hành, luyện tập các hành vi thường xuyên, mọi lúc, mọi nơi có như vậy trẻ mới hình thành nên các kỹ năng một cách bền vững. Đây là một biện pháp rất hiệu quả với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mầm non, tôi đã để trẻ được trải nghiệm cả một ngày hoạt động trong trường mầm non đã giúp cho trẻ có những kinh nghiệm sống cho chính bản thân trẻ. 2.3.3. Xây dựng tình huống cho trẻ trải nghiệm nâng cao kỹ năng tự bảo vệ bản thân
Để trẻ có ấn tượng mạnh và nhớ lâu tôi thường kết hợp giữa trò chuyện với việc đưa ra các tình huống cụ thể đặt trẻ vào đó để trẻ trải nghiệm thực tế, dưới sự hướng dẫn gợi mở của cô trẻ sẽ tự mình tìm hướng giải quyết. Tận dụng những tình huống nảy sinh trong cuộc sống hàng ngày; khuyến khích trẻ tự chia sẻ, xây dựng những tình huống mà trẻ đã gặp phải hoặc quan sát thấy hoặc tạo tình huống hấp dẫn mang tính có vấn đề, gần gũi, thực tế, dễ hiểu phù hợp với trình độ nhận thức của trẻ sẽ tạo cho trẻ sự hứng thú và duy trì được hứng thú trong suốt quá trình hoạt động góp phần kích thích sự tò mò ham hiểu biết và là cơ hội để trẻ trải nghiệm những kinh nghiệm của bản thân để tổ chức giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ. * Tạo tình huống Tôi đã tạo một số tình huống để cùng trẻ giải quyết vấn đề. Khi xây dựng tình huống, tôi không đưa ra cách giải quyết cụ thể mà tạo điều kiện để cho trẻ tự tìm cách giải quyết theo khả năng của mình. Trong quá trình trẻ giải quyết một tình huống nào đó, tùy từng nhóm trẻ mà có thể nâng cao yêu cầu với trẻ cho phù hợp. Khi trẻ giải quyết các tình huống tôi luôn theo dõi cách giải quyết của trẻ để kịp thời đưa ra những gợi ý cần thiết nhằm hướng dẫn trẻ, luôn quan sát và khích lệ cũng như tuyên dương những biểu hiện kỹ năng tốt của trẻ. Do đó, việc tạo những tình huống hấp dẫn, đảm bảo tính tự nhiên, gắn liền với cuộc sống thực hàng ngày của trẻ, phản ánh mối quan hệ đa dạng, phong phú trong xã hội là một biện pháp có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình giáo dục kỹ năng cho trẻ. Những vốn kinh nghiệm này sẽ là "vật liệu" để trẻ ứng dụng giải quyết những tình huống trong thực tế có thể trẻ sẽ gặp phải. Ví dụ 1: Người lạ cho kẹo và rủ đi chơi Trẻ mầm non rất dễ bị hấp dẫn bởi những món quà như kẹo bánh. Do vậy kẻ xấu hay lợi dụng cho con quà và thực hiện hành vi xấu. Chính vì vậy tôi đưa ra tình huống này để con suy nghĩ và đưa ra hướng giải quyết. Gợi ý trẻ qua một số câu hỏi: - Khi có người lạ cho quà con sẽ làm gì? - Nếu người lạ cố tình ép con ăn kẹo con sẽ xử lý như nào? Ảnh: Tình huống trẻ gặp người lạ
=> Thông qua tình huống này tôi muốn giáo dục các con không nghe lời người lạ. Nếu người lạ cố tình ép buộc các con phải biết tìm sự giúp đỡ của cô giáo hoặc chú công an hay những người mặc đồng phục. Khi về nhà cần nhớ và kể cho bố mẹ mọi chuyện. Nếu gặp người lạ muốn đưa con về con nên làm gì? Cô giáo phối hợp với cha mẹ dạy con ghi nhớ tên tuổi, số điện thoại của bố mẹ, địa chỉ nhà. Tuy nhiên khi trẻ đang hoảng sợ chưa chắc trẻ đã nhớ chính xác những thông tin này, vì thế tốt hơn hết nên cho trẻ mang theo mảnh giấy ghi thông tin liên lạc của cô giáo, bố mẹ trong trường hợp khẩn cấp Ví dụ 2: Nếu bị lạc mẹ ở đường thì sao? Trong tình huống này tôi đưa ra các gợi ý nên hay không nên cho trẻ phân tích và chọn lựa: Bình tĩnh đứng chờ hay khóc lóc, chạy lung tung. Nên nhờ sự giúp đỡ của ai? Hoặc con xử lý như thế nào khi có mảnh giấy trong tay? Nhắc trẻ ghi nhớ số điện thoại của người thân. Ví dụ 3: Nếu đang đi trời đổ cơn mưa mà không có áo mưa - Nếu một bạn rủ vào trú mưa tại một gốc cây con có đi không? - Con sẽ nói với bạn thế nào? - Con định trú mưa ở những nơi như thế nào? Không trú dưới gốc cây khi trời đang mưa to => Giáo dục trẻ khi trời mưa không nên trú mưa dưới gốc cây to dễ bị sét đánh hoặc có thể làm cây đổ rất nguy hiểm. + Khi đưa ra các tình huống cụ thể tôi cho trẻ giải quyết tình huống dưới nhiều hình thức khác nhau như: - Trò chuyện và đưa ra phương hướng giải quyết bằng lời. - Làm bài tập đúng sai. Ví dụ: Sau tiết học luật lệ giao thông cô đưa ra một số cách tham gia giao thông: Qua đường một mình, qua đường có người lớn dắt, ngồi xe máy phải có mũ bảo hiểm, đi xe ô tô không thò tay ra ngoài, đi thuyền mặc áo phao… và cho trẻ gắn mặt cười vào hình ảnh đúng và mặt mếu vào hình ảnh sai. - Trò chơi nên hay không nên làm gì. - Ví dụ 4: Đưa ra tình huống thật để trẻ giải quyết (các tình huống phải đảm bảo được an toàn cho trẻ). Tôi tận dụng hệ thống chuông báo cháy nổ và các ô thoát hiểm bên ngoài hành lang của nhà trường cho trẻ thực hành. Tôi bật chuông báo cháy nổ sau đó gợi ý cho trẻ cách thoát hiểm để tự bảo vệ bản thân, (nằm xuống bò theo sát chân tường ra ngoài cửa và chui qua các ô thoát hiểm ngoài hành lang) * Tổ chức cho trẻ đóng kịch Tôi đã sử dụng những bài hát, câu truyện trong chương trình có nội dung phù hợp để cho trẻ đóng kịch nhằm giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ như: “Kiến con đi ô tô” chuyện về ba cậu bé… Tôi nghĩ cần tiếp tục phát huy và đẩy mạnh hơn nữa việc sử dụng các câu chuyện kể để cho trẻ đóng kịch là một phương tiện để giáo dục nội dung kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ. Bởi lẽ các câu chuyện kể luôn là món ăn tinh thần có sức hấp dẫn rất lớn với trẻ. Bên cạnh những câu chuyện có trong chương trình thì bản thân tôi đã tự sáng tạo những câu chuyện có thể giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ.
Khi sử dụng các câu chuyện tôi thường kết hợp các hình ảnh hay sử dụng rối để thu hút trẻ sau đó đưa về góc văn học để trẻ có thể sử dụng các loại rối này kể chuyện hằng ngày. Bên cạnh việc sáng tác những câu chuyện tôi cũng tổ chức cho trẻ đóng các vở kịch để trẻ vừa được nghe, vừa được xem và được thể hiện suy nghĩ của mình trong lúc tham gia. Ví dụ: Tôi tạo tình huống khi trẻ bị lạc. Tôi sẽ hướng trẻ đóng vai chị gái và em nhỏ đi siêu thị mua đồ, em nhỏ mải chơi chạy lung tung nên đã lạc chị rồi khóc. Có chú cảnh sát đi tới hỏi thăm: - Sao cháu lại khóc? -> Hướng trẻ biết trả lời câu hỏi và mong muốn được giúp đỡ tìm lại chị. Chú cảnh sát sẽ an ủi động viên bạn nhỏ và tìm cách giúp em nhỏ tìm lại được chị. Sử dụng phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải có thời gian sáng tạo ra các câu chuyện có nội dung phù hợp nhưng cũng phải hợp lý và hấp dẫn. Ngoài ra giáo viên phải có cách đọc, kể lôi cuốn được trẻ. * Xây dựng hệ thống trò chơi học tập giúp trẻ nhận biết những nguy hiểm cho bản thân để biết cách tự bảo vệ mình Ở lứa tuổi mầm non, trẻ em chơi nhiều hơn học, những nhiệm vụ trí tuệ đặt ra cho các em không nhiều nên các trò chơi học tập nên có độ khó vừa giải Các bài tập cho trẻ ở lứa tuổi này cần phải bắt mắt, đẹp, dễ hiểu để thu hút sự chú ý của các con. Khi hướng dẫn bài tập,tôi phải trực tiếp gợi ý và giải thích cho trẻ hiểu vấn đề trẻ cần giải quyết. Tôi đã xây dựng các bài tập giúp trẻ tư duy nhận biết được kỹ năng tự bảo vệ bản thân qua việc tiến hành các hành động nhận thức để phân loại các hành vi đúng sai, nên và không nên. Từ đó trẻ sẽ có kinh nghiệm thực tế và tự tìm hướng giải quyết các vấn đề trẻ có thể gặp phải trong cuộc sống nhằm nâng cao ý thức tự bảo vệ bản thân. Một số trò chơi học tập dành cho lứa tuổi mầm non là: Nối mặt cười mếu, Bù chỗ khuyết; Hãy xếp theo thứ tự; Kể theo yêu cầu của cô; Ai đúng ai sai; Ghép lại cho Đúng; Nên hay không nên, Các tình huống được tôi xây dựng có kế hoạch và đưa vào lồng ghép vào các hoạt động trong ngày như trong hoạt động học, hoạt động ngoài trời, hoạt động góc… Đây là một phương pháp truyền đạt kỹ năng cho trẻ một cách rất tự nhiên và vô cùng hiệu quả. Thông qua việc được trực tiếp ứng phó với các tình huống giả định tôi đã tạo ra, trẻ có cơ hội được trải nghiệm bằng thực tế sinh động. Và với việc giải quyết một cách thuần thục những tình huống giả định này sẽ giúp trẻ không bị lúng túng khi giải quyết những tình huống mà trong thực tế trẻ sẽ gặp phải, trẻ sẽ có biểu tượng về các hành vi và chuẩn mực, làm giàu vốn sống, vốn kinh nghiệm của trẻ giúp trẻ biết lựa chọn những hành vi tích cực để vận dụng vào trong cuộc sống của mình. Hình thức trò chơi học tập giúp trẻ nhận biết được kỹ năng tự bảo vệ qua việc tổ chức các hành động nhận thức để phân loại các hành vi đúng và sai, nên và không nên. Từ đó, trẻ sẽ có kinh nghiệm thực tế để có thể giải quyết các tình huống , trẻ sẽ học được kỹ năng tự bảo vệ một cách tự nhiên và hiệu quả.
2.3.4. Ứng dụng công nghệ thông tin, thiết kế một số trò chơi củng cố kỹ năng tự bảo vệ bản thân Trẻ mầm non thường thu hút bởi những hình ảnh và màu sắc đẹp chính vì vậy là giáo viên mầm non tôi đã sử dụng những công nghệ thông tin để truyền tải đến trẻ những kinh nghiệm, kỹ năng mà trẻ có thể tự bảo vệ bảo vệ bản thân trước những nguy hiểm. Sử dụng công nghệ thông tin cũng sẽ giúp bố, mẹ trẻ được biết thêm về các hoạt động của con tại trường mầm non, để kết hợp có hiệu quả cùng cô giáo rèn luyện, nâng cao kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ. Để giúp cho tôi thực hiện được biện pháp này tôi đã sử dụng phần mềm MS Powerpoint trong việc soạn giảng tôi đã sử dụng một mềm rất hữu ích đó là Adobe Presenter được tích hợp vào MS Powerpoint để bổ sung thêm các chức năng hỗ trợ xây dựng các bài tập, tình huống, những câu hỏi tương tác nhằm thu hút củng cố các kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ. Phần mềm này đã biến Powerpoint thành công cụ để tôi có thể tạo bài giảng nhằm giúp học sinh tự học, tôi đã chèn các câu hỏi tương tác, chèn các bản flash, chèn các hoạt động ghi lại từ bất cứ phần mềm nào khác qua flash, có thể đưa bài giảng lên giảng trực tuyến thông qua mạng internet. Ví dụ: Trong thời gian trẻ nghĩ dịch không đến trường được thông qua ứng dụng công nghệ thông tin làm các video, sưu tầm các video có nội dung dạy trẻ về các kỹ năng sống đặc biệt là kỹ năng tự bảo vệ bản thân để giúp cho cha mẹ trẻ hướng dẫn và dạy cho con biết cách tự bảo vệ bản thân tại nhà trong mùa dịch. Trong quá trình giúp trẻ thực hiện cha mẹ có thể giáo tiếp đặt câu hỏi tình huống để trẻ trả lời? Ảnh: Phối hợp với cha mẹ giáo dục kỹ năng cho trẻ tại nhà Qua đó tôi có thể giáo dục cho trẻ có kỹ năng tự bảo vệ bản thân trong tình hình dịch bệnh phức tạp để đảm bảo an toàn cho trẻ khi ở nhà cũng như ở trường. Sau khi nghiên cứu và bắt tay vào công việc tôi đã xây dựng được một số bài giảng MS powerpoint, bài giảng Elearning hay những hình ảnh photoshop đẹp mắt… Để rèn luyện cho trẻ 4-5 tuổi nhằm nâng cao kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ. 2.3.5. Tuyên truyền, phối hợp nhà trường và gia đình trong việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ
Trong chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ trong trường mầm non thì cha mẹ đóng một vai trò hết sức quan trọng. Công tác tuyên truyền và phối hợp với cha mẹ trẻ thông qua các buổi trò chuyện, trao đổi trực tiếp ở giờ đón; trả trẻ; bằng các tin nhắn điện tử… về các biện pháp nhằm nâng cao kỹ năng tự bảo vệ bản thân trẻ và cũng chiếm đến một nửa đem lại thành công. Đặc biệt, giáo dục kỹ năng sống nói chung và kỹ năng tự bảo vệ nói riêng cho trẻ là việc làm cần thiết đòi hỏi sự tham gia của cả gia đình, nhà trường và xã hội. Ngay từ đầu năm học khi tổ chức buổi họp cha mẹ trẻ, tôi đã trao đổi tới cha mẹ về sự cần thiết của việc giáo dục kỹ năng tự bảo vệ cho trẻ. Điều này chỉ có thể thực hiện nếu có sự hỗ trợ của cha mẹ và cần thực hiện đều đặn ở nhà. Qua đó, tôi mong muốn cha mẹ sẽ thường xuyên: Theo dõi các nội dung giáo dục kỹ năng sống trong chương trình để hướng dẫn con của mình ở nhà. Trao đổi với giáo viên về những biểu hiện của trẻ, những khó khăn, kết quả đạt được… khi thực hiện. Cùng giáo viên tham gia đánh giá mức độ hình thành và phát triển kỹ năng của trẻ sau khi thực hiện. Tôi đã tìm hiểu và xây dựng các phiếu trắc nghiệm gửi tới cha mẹ trẻ để cùng thực hiện với trẻ tại nhà. Thông qua phiếu bài tập giúp trẻ có thêm kiến thức tự bảo vệ bản thân khi gặp những vấn đề nguy hiểm. Ví dụ 1: Dạy bài “Khi bé bị lạc” Tôi đưa phiếu bài tập điền mặt cười vào hành động đúng và mặt mếu vào hành động sai khi con bị lạc bố mẹ. Ví dụ 2: Dán các bài báo trẻ bị bắt cóc đi kèm với một số phương thức kẻ xấu hay dùng để lừa các bé. Ví dụ 3: Bài báo về việc trẻ bị bỏng. Dán kèm một số nguyên nhân bị bỏng và cách sơ cứu khi bị bỏng. Điều quan trọng nhất không thể thiếu là tôi sẽ trao đổi trực tiếp với cha mẹ trẻ vào giờ đón và trả trẻ.Tôi lựa chọn nội dung trong ngày trao đổi ngắn gọn nhưng giúp cha mẹ hiểu để có thể kiểm tra cũng như kèm thêm cho con. Ví dụ 4: Dạy bài “Bé biết bảo vệ bản thân khỏi ốm” Tôi đưa bài tập về nhà sưu tầm các hành động đúng . Phiếu xin ý kiến cha mẹ trẻ Kính gửi cha mẹ cháu:……………………………Lớp:………….. Xin anh (chị) vui lòng điền x vào ☐ nếu ở nhà con thực hiện được các điều sau: Nhận biết một số vật dụng quen thuộc gây nguy hiểm. ☐ Nhận biết được một số vật dụng quen thuộc (dao, kéo) gây nguy hiểm. ☐ Không nhận biết được một số vật dụng quen thuộc (dao, kéo) gây nguy hiểm. Ngày ………..tháng………..năm…… Chữ ký cha (mẹ) Ngoài ra, tôi thường xuyên thay đổi bảng tuyên truyền như: Sưu tầm các bài báo, hình ảnh… hay tự viết những thông báo cần thiết, cập nhật những sự
việc mới nhất liên quan đến việc giáo dục trẻ tự bảo vệ bản thân. Sau đó dán tại bảng tuyên truyền của lớp để cha mẹ có thời gian nghiên cứu. Ví dụ 5: Dạy trẻ không nghịch ổ điện Tôi trao đổi với cha mẹ trẻ nhờ cha mẹ về nhà hỏi trẻ khi nghịch ổ điện sẽ xảy ra điều gì? Và làm biển cảnh báo nguy hiểm tại các ổ điện ở nhà. Ví dụ 6: Dạy trẻ việc bảo vệ mình trong tình hình bệnh dịch covid-19 Tôi trao đổi với cha mẹ về ý thức vệ sinh ở nhà của trẻ. Nhắc nhở trẻ giữ vệ sinh thân thể biết thực hiện tốt 5k của bộ y tế. Trẻ biết tránh tiếp xúc với người bị dịch bệnh như ho, sốt... Tôi gửi phiếu bài tập về nhà sưu tầm các hành động đúngvề cách phòng, chống dịch bệnh tại nhà. Phiếu xin ý kiến cha mẹ trẻ Kính gửi cha mẹ cháu:……………………………Lớp:………….. Xin anh (chị) vui lòng điền x vào ☐ nếu ở nhà con thực hiện được các điều sau: Nhận biết cách phòng bệnh khi có người thân mắc covid. ☐ Nhận biết luôn đeo khẩu trang, khử khuẩn, giữ khoảng cách, (đúng cách) tránh lây bệnh ☐ Không khẩu trang, không khử khuẩn, không khoảng cách, ở tập trung (đúng cách) tránh lây bệnh. Ngày ………..tháng………..năm…… Chữ ký cha (mẹ) Tất cả các hoạt động đó được cha mẹ trẻ ở lớp nhiệt tình hưởng ứng và mang lại hiệu quả cao trong việc giáo dục trẻ nói chung và giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân cho trẻ nói riêng. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường Qua thực tế nghiên cứu áp dụng, sáng kiến kinh nghiệm“Biện pháp giáo dục kỹ năng tự bảo vệ bản thân thông qua các hoạt động hàng ngày cho trẻ 4-5 tuổi B5 trường Mầm non Xuân Du”cho thấy từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, cùng với sự giúp đỡ nhiệt tình từ các đồng nghiệp, như sự phối hợp thường xuyên của cha mẹ trẻ cùng với sự nỗ lực của bản thân, tôi rất vui vì đã góp phần trang bị thêm cho các con một số kĩ năng đơn giản để biết tránh xa cũng như xử lý được một số tình huống để mang lại an toàn cho bản thân. *Đối với trẻ Tuy trong thời gian vừa qua do tình hình dịch bệnh covid-19 diễn biến phức tạp nhưng tôi nhận thấy sự tiến bộ rõ rệt của các con. Các con đã luôn thực hiện tốt 5k đó là luôn ý thức đeo khẩu trang nơi đông người, sát khuẩn thường xuyên khi vào lớp… Biết tránh những đồ vật hay những nơi có thể gây nguy hiểm như: Ổ điện, dao, nồi canh nóng, mép ao hồ… Biết sử dụng, cách sử dụng những đồ vật sắc nhọn một cách an toàn: Cầm kéo không chạy nhảy, không chĩa
mũi kéo vào người khác, không nghịch dao, không cầm bật lửa... Không những thế nhiều bạn còn biết cách xử lý một số tình huống đơn giản như: - Bạn Đăng đã biết gọi Bác hàng xóm giúp đỡ khi nhà mất điện. - Bạn Thành Như đã biết nói với cô khi người lạ đến đón. - Bạn Trang đã biết chạy lên lớp gọi cô khi bị lạc mẹ tại sân trường. - Đối với những người lạ mặt trẻ đã biết tránh xa, gọi người giúp đỡ khi người lạ chạm vào cơ thể để tự bảo vệ bản thân. Bảng kết quả khảo sát thực trạng lần 2 Kết quả Số trẻ KS Nội dung Đạt Chưa đạt STT khảo sát Tỷ lệ Tỷ lệ Số trẻ Số trẻ % % Trẻ biết tên những đồ vật, những nơi có thể gây nguy 28 28 100 0 0 1 hiểm cho trẻ Trẻ biết tránh những nguy 3,6 2 28 27 96,4 1 hiểm trẻ có thể mắc phải Trẻ biết những hành động có thể gây nguy hiểm cho bản 28 26 92,8 2 7,2 3 thân và mọi người Trẻ biết xử lý một số tình huống khi gặp phải (gặp 28 26 92,8 2 7,2 4 người lạ, bị lạc, khi bị đau...) * Đối với cha mẹ 100% cha mẹ thường xuyên quan tâm đến mảng tuyên truyền. Trưởng ban cha mẹ cùng với các bậc cha mẹ của lớp luôn quan tâm trao đổi với giáo viên tại lớp cũng như các cha mẹ khác qua các phương tiện: Điện thoại, internet, các trang mạng xã hội. Cha mẹ học sinh có sự thay đổi nhìn nhận về việc học và chơi của con mình, rất vui mừng kết hợp cùng các cô giáo để sưu tầm họa báo tranh ảnh, video nhằm giúp trẻ nâng cao kỹ năng tự bảo vệ bản thân. Tăng cường mối quan hệ, kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ. Giúp cha mẹ nhận thấy được tầm quan trọng của việc rèn luyện cho trẻ những kỹ năng sống nói chung và kỹ năng tự bảo vệ bản thân nói riêng.