Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung với hoạt động chơi - tập có chủ đích

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung với hoạt động chơi - tập có chủ đích" nhằm tìm ra một số biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung khi tham gia hoạt động chơi - tập có chủ đích. Đồng thời giúp giáo viên hiểu được tầm quan trọng trong việc giúp trẻ tăng khả năng tập trung khi tham gia các hoạt động trong trường mầm non.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung với hoạt động chơi - tập có chủ đích

1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài. Như chúng ta đã biết tập trung là một kỹ năng nền tảng cần rèn luyện cho trẻ từ rất sớm nếu muốn trẻ đạt được những thành công nhất định trong học tập cũng như trong cuộc sống sau này. Tuy nhiên, để trẻ biết cách tập trung một cách tự giác, tự nhiên mà không khiến trẻ cảm thấy ức chế do bị bắt buộc, cần có sự tinh tế trong việc áp dụng các biện pháp giáo dục phù hợp. Để trẻ có thể tham gia cùng ngồi học, hợp tác với các bạn không phá bạn, trẻ chú ý đến lời cô hướng dẫn và thực hiện tốt yêu cầu của cô. Để có được những điều đó trẻ phải có khả năng tập trung chú ý tốt. Hiện nay có rất nhiều trẻ khả năng tập trung còn hạn chế, trẻ rất nhanh mệt mỏi khi tham gia vào hoạt động học tập. Tùy theo vào từng độ tuổi thì khả năng tập trung chú ý của trẻ phải phù hợp với độ tuổi đó, vì mức độ tập trung tiếp thu kiến thức của mỗi trẻ khác nhau. Do đó việc luyện tập trung chú ý cho trẻ ngay khi còn nhỏ rất quan trọng. Dần dần theo thời gian thì khả năng tập trung chú ý của trẻ phải tăng lên rất nhiều. Nếu trẻ nào khả năng tập trung chú ý hạn chế thì trẻ sẽ rất nhanh mệt mỏi, khi đó trẻ sẽ khó ngồi yên để chú ý đến lời cô giảng hoặc tập trung làm bài tập của mình mà trẻ sẽ quay qua quay lại phá bạn, nói chuyện với bạn. Đến khi cô giáo nhắc nhở nhiều lần thì trẻ sẽ dễ cáu gắt không muốn học nữa và sẽ bất hợp tác với cô giáo, từ đó sẽ sinh ra rất nhiều vấn đề nơi trẻ. Trẻ 24 - 36 tháng rất cần có sự tập trung, chú ý vì: Ở lứa tuổi này là tiền đề cho trẻ phát triển nhân cách, giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt. Hơn lúc nào hết chúng ta cần hiểu rằng cho dù ở thời điểm nào thì khả năng tập trung vẫn là điều cần thiết để giúp con người hoàn thành công việc. Trẻ mầm non cần phải tham gia vào các hoạt động nhưng phải làm sao để đạt được kết quả tốt thì điều đầu tiên đó là trẻ cần phải tập trung khi tham gia vào hoạt động đó, tuy nhiên điều này không dễ dàng với một số trẻ. Bởi vậy, việc giúp trẻ tăng khả năng tập trung khi tham gia các hoạt động là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân nhiều hơn, được tự do khám phá theo ý thích, theo khả năng của mình giúp trẻ phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, các kiến thức kỹ năng của trẻ được củng cố và bổ sung. 2. Cơ sở thực tiễn. Tuy nhiên, thực tế trẻ 24 - 36 tháng tuổi nói chung và trẻ lớp tôi phụ trách nói riêng cũng đã tập trung, chú ý nhưng không phải lúc nào các bé cũng thể hiện sự tập trung, chú ý mà đôi khi chỉ cần có một tình huống nhỏ xảy ra các bé cũng đã phân tâm, các hoạt động không đạt kết quả cao. Bản thân tôi là giáo viên phụ trách lớp nhà trẻ 24 - 36 tháng, nhận thức được tầm quan trọng của khả
2 năng tập trung đối với sự phát triển của trẻ, tôi đã luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để rèn cho trẻ sự tập trung có hiệu quả. Vậy làm thế nào để trẻ có thể tập trung khi tham gia vào các hoạt động có chủ đích? Để trả lời câu hỏi này, tôi luôn tìm hiểu, áp dụng các biện pháp, hình thức, tổ chức các hoạt động giúp trẻ có thể tập trung cao khi tham gia các hoạt động có chủ đích. Chính vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài “Biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung với hoạt động chơi - tập có chủ đích” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm cho năm học này để giúp trẻ hoạt động một cách tích cực nhất khi ở trường Mầm non cũng như ở nhà đạt được hiệu quả tốt nhất trong chăm sóc, giáo dục phù hợp với nhiệm vụ được giao. 3. Mục đích nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm. Tìm ra một số biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung khi tham gia hoạt động chơi - tập có chủ đích. Đồng thời giúp giáo viên hiểu được tầm quan trọng trong việc giúp trẻ tăng khả năng tập trung khi tham gia các hoạt động trong trường mầm non. 4. Đối tượng nghiên cứu. Biện pháp giúp trẻ tăng khả năng tập trung khi tham gia hoạt động chơi - tập có chủ đích. 5. Đối tượng khảo sát thực nghiệm. 15 trẻ lớp Nhà trẻ 24 - 36 tháng D1 (10 nam, 5 nữ), Trường Mầm Non Tản Hồng. 6. Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu lý luận. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn. Phương pháp khuyến khích, động viên. Phương pháp kiểm tra, đánh giá. Phương pháp quan sát. Phương pháp điều tra. 7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài được áp dụng cho 15 trẻ lớp nhà trẻ 24 - 36 tháng D1. Thời gian: Thời gian là từ tháng 9/2022 đến tháng 3/2023 và những năm tiếp theo.
3 PHẦN II. NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Tên SKKN: “Một số biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung với hoạt động chơi - tập có chủ đích”. 2. Một số nội dung lý luận liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu. Một nghiên cứu phát hiện ra rằng, thời gian tập trung của trẻ 24 - 36 tháng tuổi chỉ có khoảng 5 phút. Thời gian trẻ lứa tuổi này tập trung lâu nhất cũng không quá 10 phút. Thế nên, với trẻ em không duy trì tập trung được lâu. Vậy làm sao để tăng khả năng tập trung của trẻ khi tham gia các hoạt động? Một chuyên gia tâm lý học trẻ em người Mỹ chỉ ra rằng, nguyên nhân chủ yếu khi trẻ quan tâm chú ý đến một sự vật nào đó là do cảm thấy hứng thú. Do vậy, điều quan trọng đó là phải tạo hứng thú cho trẻ khi bắt đầu tham gia hoạt động. Chúng ta thường chỉ tập trung và làm tốt được công việc khi chúng ta thực sự hứng thú với công việc đó, con trẻ cũng vậy. Trẻ thường rất dễ hoàn thành những công việc nằm trong mối quan tâm của trẻ hơn là những việc không gây hứng thú cho trẻ. Chẳng hạn: trẻ thích vẽ nguệch ngoạc thay vì ngồi tô màu cẩn thận cho một bức tranh, trẻ thích học hình học thay vì tìm hiểu những con số, thậm chí, trẻ sẽ bỏ dở giữa chừng các hoạt động… Tất cả sự khác biệt đều nằm ở việc trẻ được hoặc không được khơi gợi sự hứng thú đúng cách khi bắt đầu tham gia hoạt động. Rèn luyện khả năng tập trung không phải là việc có thể thực hiện trong vài ngày hay vài tuần mà cần có sự kiên trì của giáo viên và trẻ. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng có mức độ tập trung giống nhau. Để rèn luyện khả năng tập trung, giáo viên nên đặt ra “Lộ trình rèn luyện khả năng tập trung” cho trẻ với mức độ tăng dần về thời gian: có thể là 5 phút - 10 phút - 15 phút - 20 phút,… Khi khởi động sự tập trung cô giáo có thể căn cứ vào nhu cầu của trẻ mà tăng thêm sự hướng dẫn như: Đọc truyện, đọc thơ, chơi trò chơi….. 3. Thực trạng vấn đề nghiên cứu. Năm học 2022 - 2023 tôi được nhà trường phân công phụ trách giảng dạy ở lớp Nhà trẻ 24 - 36 tháng D1, tổng số học sinh là 15 trẻ, trong đó 10 trẻ nam và 5 trẻ nữ. 3.1: Thuận lợi. Về phía nhà trường: Ban giám hiệu nhà trường luôn đi sâu đi sát, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên có tương đối đủ các loại phương tiện để chăm sóc và giáo dục trẻ như mua sắm đầy đủ đồ dùng học tập, bổ sung đồ chơi…Ngoài ra thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên như: tổ chức cho cán bộ giáo viên tham dự đầy đủ các lớp tập huấn do Phòng giáo dục và đào tạo tổ chức, tổ chức các buổi tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn tại trường....
4 Môi trường lớp học sạch sẽ, thoáng mát, trang thiết bị đồ dùng đầy đủ, phong phú. Về phía giáo viên: Được đào tạo bài bản, có chuyên ngành về giáo dục mầm non, có lòng nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, có khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ và thu hút trẻ tập trung cao. Luôn sáng tạo, tìm tòi các hình thức tổ chức hoạt động linh hoạt, sáng tạo và hấp dẫn trẻ. Về phía trẻ: Lớp có ít trẻ và có một số trẻ đã có nề nếp trong hoạt động học, biết tập trung chú ý và trả lời câu hỏi của cô. Về phía phụ huynh: Đa số phụ huynh quan tâm đến trẻ, sẵn sàng phối hợp với giáo viên và nhà trường khi cần thiết. 100% phụ huynh có sử dụng tài khoản zalo. Một số phụ huynh thường xuyên trao đổi tương tác với giáo viên trực tiếp cũng như qua tin nhắn zalo, messerger.... để trao đổi về hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ. 3.2: Khó khăn. Bản thân tuổi đời còn trẻ, kinh nghiệm giảng dạy còn ít nên còn gặp một số khó khăn khi sáng tạo hoạt động gây hứng thú cho trẻ. Nhiệm vụ chăm sóc - giáo dục trẻ trên lớp chiếm nhiều thời gian nên bản thân tôi chưa có nhiều thời gian dành cho việc tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu tham khảo về tăng khả năng tập trung cho trẻ khi tham gia hoạt động. Một số phụ huynh còn đi làm ăn xa nên chưa có nhiều thời gian để phối hợp với cô giáo trong việc chăm sóc giáo dục trẻ tại nhà. 4. Kết quả, số liệu khảo sát đầu năm. Tôi đã đưa ra một số nội dung khảo sát đối với 15 trẻ lớp nhà trẻ 24 - 36 tháng tuổi D1 nơi tôi công tác trước khi thực hiện đề tài như sau: Minh chứng 1: Bảng khảo sát trẻ tháng 9/2023 Số trẻ Đạt tỷ lệ Số trẻ Đạt tỷ lệ Nội dung khảo sát trẻ đạt (%) chưa đạt (%) Trẻ tập trung chú ý trong giờ chơi - tập có chủ đích. 3/15 20% 12/15 80% Trẻ hoàn thành bài tập dưới sự hướng dẫn của cô. 4/15 26% 11/15 74% Trẻ chú ý lắng nghe và trả 5/15 33% 10/15 67% lời câu hỏi của cô. Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi nhận thấy khả năng tập trung chú ý trong giờ chơi - tập có chủ đích của trẻ còn thấp, nhiều trẻ chưa thể hoàn thành được bài tập của mình, kĩ năng lắng nghe và trả lời câu hỏi còn chưa cao.
5 5. Tên các biện pháp thực hiện trong đề tài: 5.1. Biện pháp 1: Tự học tập bồi dưỡng chuyên môn cho bản thân. 5.2. Biện pháp 2: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 5.3. Biện pháp 3: Tăng cường sử dụng các thiết bị, đồ dùng dạy học. 5.4. Biện pháp 4: Tổ chức tốt các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. 5.5. Biện pháp 5: Sử dụng các hình thức khen thưởng, tuyên dương. 5.6. Biện pháp 6: Kết hợp với cha mẹ trẻ giúp trẻ nâng cao khả năng tập trung. 6. Cách thức thực hiện từng biện pháp. 6.1. Biện pháp 1: Tự học tập bồi dưỡng chuyên môn cho bản thân. Chất lượng chuyên môn phụ thuộc rất lớn vào bản thân mỗi giáo viên. Do vậy việc bồi dưỡng về nhận thức và chuyên môn của bản thân mỗi giáo viên là một việc làm vô cùng cần thiết, trang bị cho giáo viên những hiểu biết, các kiến thức về chuyên môn giúp giáo viên chủ động, tự tin, sáng tạo trong quá trình tổ chức các hoạt động giúp trẻ tăng khả năng tập trung, chú ý khi tham gia hoạt động. Từ nhận thức về ý nghĩa của việc tự học tự bồi dưỡng, nên bản thân tôi luôn tham gia đầy đủ các buổi bồi dưỡng chuyên môn do Phòng GD&ĐT tổ chức, các buổi sinh hoạt chuyên môn tại nhà trường. Tự nghiên cứu tài liệu cũng là một việc làm không thể thiếu được trong việc nâng cao nghiệp vụ của giáo viên nên tôi đã tìm kiếm những tài liệu, sách vở về đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy trẻ làm trung tâm, kỹ năng nghiệp vụ của giáo viên và tự đọc, tự nghiên cứu để rút ra được những vấn đề cần thiết trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy làm sao cho trẻ thích thú tham gia học tập. Trong năm học 2022 - 2023, nhận thấy bản thân còn kém về nội dung: “Ứng dụng phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm” và nội dung “Thiết kế và sử dụng giáo án điện tử” nên ngay từ đầu năm tôi đã đăng kí bồi dưỡng thường xuyên modun 12 và modun 33 để nghiên cứu và học tập, tìm ra các hình thức, phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo của trẻ trong các hoạt động âm nhạc và tạo hình. Ngoài ra tôi còn tham gia hội thi: “Thiết kế bài giảng điện tử Powerpoint cấp trường” nhằm học hỏi, tìm tòi, nâng cao chuyên môn để từ đó có thể thiết kế những bài giảng phù hợp và sinh động giúp trẻ hứng thú ở các hoạt động. Từ đó tăng khả năng tập trung, chú ý và hứng thú ở trẻ. (Minh chứng 2: Hội thi: “Thiết kế bài giảng điện tử Powerpoint cấp trường”)
6 Dự giờ thao giảng có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bồi dưỡng và tự bồi dưỡng của mỗi giáo viên, qua dự giờ thao giảng cả người dạy và người dự đều rút ra được những kinh nghiệm về chuyên môn cho mình. Thông qua các tiết dạy tôi được nghe đồng nghiệp thảo luận, góp ý rút kinh nghiệm, được nghe các đồng chí CBQL phân tích cụ thể các tiết dạy đó là: Hoạt động đã đổi mới chưa? đổi mới ở chỗ nào? đã lấy trẻ làm trung tâm chưa, đã giúp trẻ hứng thú và tập trug chú ý chưa?... Từ đó rút ra được những kinh nghiệm cho bản thân trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy giúp trẻ tập trung chú ý hơn trong các hoạt động. Từ những cách làm trên tôi đã biết cách đổi mới phương pháp giảng dạy giúp trẻ có hứng thú, tập trung hơn trong các bài dạy. Học hỏi, trau dồi kiến thức với đồng nghiệp giúp tôi hiểu đúng và hiểu sâu hơn về phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và vận dụng vào bài dạy nhờ đó trẻ hứng thú và tập trung hơn. 6.2. Biện pháp 2: Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Môi trường giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện tự nhiên, xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo dục, hiệu quả của những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ. Môi trường học tập có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc học tập và tiếp thu kiến thức của trẻ. Trẻ em vốn rất hiếu kỳ, chúng tò mò mong muốn được khám phá tất cả mọi vật xung quanh chúng. Những hình ảnh, những ấn tượng mà trẻ thu nhận được trong những năm tháng tuổi thơ sẽ hằn sâu trong trí nhớ suốt cả cuộc đời của trẻ. Những điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển sau này của trẻ. Trước hết tôi làm đẹp môi trường lớp học từ cách bố trí, sắp xếp nội vụ trong lớp, trưng bày đồ dùng, đồ chơi sao cho hấp dẫn đẹp mắt mà vẫn gọn gàng ngăn nắp. Ví dụ như: Khi tới hoạt động nhận biết về “Các con vật nuôi trong gia đình” thì tôi sẽ treo các bức tranh về các con vật nuôi trong gia đình vào góc học tập để giúp trẻ dễ dàng quan sát, nhận biết các con vật và đặc điểm của chúng. Ngoài ra ở góc tranh truyện, tôi sẽ trưng bày các câu chuyện về các con vật trong gia đình để trẻ có thể xem tranh và lắng nghe cô kể câu truyện. Trong giờ tạo hình, khi trẻ hoàn thành bài tập, tôi sẽ cho trẻ trưng bày sản phẩm của mình lên góc nghệ thuật, điều đó làm trẻ rất thích và luôn cố gắng trong các hoạt động lần sau. Để giúp trẻ có một không gian mở và đẹp mắt, tôi sử dụng các hộp, thùng
7 sữa có kích thước bằng nhau, dán giấy màu sắc nhẹ nhàng hoặc các rổ, giá có cùng màu, kích thước để các đồ dùng, đồ chơi của trẻ ở các góc. Trước khi tới hoạt động chơi - tập có chủ đích, tôi sẽ khuyến khích trẻ cùng chuẩn bị đồ dùng học tập với cô. Ví dụ như: Ngày thứ 3, hoạt động chơi - tập có chủ đích của trẻ là “Nhận biết về con cá - con cua” thì buổi chiều ngày thứ 2 sau khi hoạt động xong, tôi sẽ cùng với trẻ chuẩn bị đồ dùng như: rổ nhựa đựng lô tô, tranh, ảnh về các con vật sống dưới nước...tất cả những đồ dùng đó trẻ đều có thể tự lấy và cất dễ dàng nhờ cách sắp xếp ngăn nắp. Cũng như với hoạt động vận động cũng vậy, đến hoạt động với bóng, vòng, gậy....trẻ lớp tôi đều có thể cùng chuẩn bị với cô nhờ việc lấy và cất đồ dùng dễ dàng. Chính vì cách trang trí, sắp xếp gọn gàng, khoa học như vậy, đã giúp cho cô và trò gần nhau hơn, tạo được tình cảm với cô và trẻ thân thiết và trẻ cũng thích thú và có một tâm trạng vui tươi, tập trung hơn khi bước vào hoạt động chính. Qua cách trang trí môi trường lớp học lấy trẻ làm trung tâm, sẽ làm trẻ rất thích thú, sôi nổi trong các hoạt động. Nhờ cách trang trí khoa học, sáng tạo nên việc sử dụng các đồ dùng, đồ chơi được dễ dàng hơn. Trẻ có thể tự mình lấy, cất đồ dùng, đồ chơi đúng nơi quy định. Từ đó giúp trẻ thêm yêu thích mỗi khi được tới lớp. 6.3. Biện pháp 3: Tăng cường sử dụng các thiết bị, đồ dùng dạy học. Thiết bị, đồ dùng dạy học là gì? Theo tôi thiết bị, đồ dùng dạy học là những phương tiện vật chất giúp cho giáo viên và học sinh tổ chức có hiệu quả các hoạt động giáo dục có trong trường mầm non nói chung và trẻ 24 - 36 tháng nói riêng. Đồng thời, nó là điều kiện vật chất để đổi mới phương pháp, hình thức dạy trẻ. Trong quá trình triển khai các hoạt động giáo dục nhằm tăng khả năng tập trung cho trẻ tôi thường sử dụng một số thiết bị, đồ dùng dạy học như: bài giảng điện tử, đồ dùng trực quan, tranh ảnh minh họa, đồ vật thật…và tùy vào từng hoạt động để tôi có thể lựa chọn các thiết bị, đồ dùng dạy học phù hợp với từng hoạt động để nâng cao khả năng tập trung cho trẻ. Ví dụ: Trong các hoạt động thơ, truyện nếu cứ sử dụng tranh ảnh minh họa trẻ sẽ nhanh chán, sức hút của tranh ảnh trong các hoạt động này không cao nên tôi thường sử dụng các bài giảng điện tử hoặc sưu tầm các đoạn video ngắn về nội dung bài học thay thế cho các loại tranh ảnh cũ nhằm tăng cường sự tập trung cho trẻ. Ngược lại, trong các hoạt động nhận biết tôi sử dụng các đồ dùng trực quan thay cho các bài giảng điện tử vì nếu sử dụng bài giảng điện tử trẻ sẽ tập trung vào bài giảng điện tử mà không tập trung vào nội dung cô triển khai. Ví dụ: Khi tôi muốn cho trẻ nhận biết chiếc xe máy thì tôi cần chuẩn bị 1 chiếc
8 xe máy thật để trẻ quan sát, trả lời các câu hỏi theo yêu cầu của cô, hay khi tôi muốn cho trẻ nhận biết các loại hoa, quả…tôi cũng cần chuẩn bị các loại hoa quả thật cho trẻ quan sát, sờ, ngửi, nếm …. để trẻ biết được sự khác biệt của mỗi loại đối tượng trẻ quan sát, từ đó giúp trẻ có cái nhìn sâu hơn, hiểu biết hơn, hứng thú hơn khi được tham gia vào các hoạt động học tiếp theo. Ở trong các hoạt động chủ đích khác cũng vậy, hoạt động nào cũng cần đến đồ dùng dạy học hỗ trợ như: Trong các hoạt động tạo hình, nếu cô giáo không có những bức tranh mẫu, tranh mở rộng trẻ sẽ rất khó hoàn thành bài tập theo yêu cầu của cô, nếu muốn trẻ hoàn thành yêu cầu không cách gì khác là cô phải chuẩn bị các tranh mẫu, tranh mở rộng, đồ dùng trực quan theo đúng yêu cầu nội dung bài dạy giúp trẻ có thể quan sát trực tiếp từ đó có những cái nhìn chuẩn xác, có các kĩ năng để hoàn thành bài tập dựa trên sản phẩm trực quan cho trước. Với hoạt động âm nhạc nếu không có tiếng đàn, không có các bản nhạc không lời, không có các dụng cụ âm nhạc thì trẻ không thể có khả năng cảm thụ âm nhạc trọn vẹn, vì vậy trong các hoạt động âm nhạc tôi cần chuẩn bị kết hợp tất cả đồ dùng trực quan trong 1 hoạt động giúp trẻ tập trung hơn, hứng thú hơn với các hoạt động âm nhạc có trong chương trình. Nói chung, dựa vào tâm sinh lý trẻ nhà trẻ 24 - 36 tháng, muốn tăng khả năng tập trung của trẻ vào các hoạt động chủ đích thì thiết bị, đồ dùng dạy học đóng vai trò quan trọng quyết định đến chất lượng bài dạy. Trẻ có chú ý, có tập trung vào bài dạy hay không điều đó phụ thuộc vào chất lượng của các loại thiết bị, đồ dùng cô lựa chọn trong mỗi hoạt động cụ thể. Tóm lại: Tăng cường thiết bị, đồ dùng dạy học trong các hoạt động dạy trẻ mầm non nói chung và trẻ 24 - 36 tháng nói riêng là biện pháp quan trọng mà người giáo viên cần phải có, đó là sự sáng tạo trong thiết kế xây dựng, lựa chọn đề tài cũng như tạo dụng cụ dạy học, đồ dùng đồ chơi, cách sưu tầm tranh ảnh, xây dựng mô hình, tạo và lựa chọn môi trường hoạt động học trong và ngoài lớp cho trẻ giúp trẻ có điều kiện tiếp cận với cách học mới gây được sự tò mò thích khám phá trong trẻ hơn. Nhờ sử dụng biện pháp này mà bản thân tôi đã khám phá ra được rất nhiều điều mới lạ, rất nhiều kiến thức mới như cách làm giáo án điện tử, làm poiwpoint, làm tranh ảnh, đồ dùng đồ chơi tự tạo…để làm sao thật sinh động thu hút được sự tập trung của trẻ để giờ học thêm vui nhộn không nhàm chán. Trẻ được học mà chơi, chơi mà học trong tâm thế vui vẻ, hào hứng. Trong các giờ học, trẻ lớp tôi rất hứng thú, vui nhộn và được trải nghiệm nhiều các hình thức học khác nhau. (Minh chứng 3: Hình ảnh sử dụng CNTT trong dạy học.)
9 6.4. Biện pháp 4: Tổ chức tốt các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Tổ chức các hoạt động cho trẻ theo hướng lấy trẻ làm trung tâm là một nhiệm vụ hết sức quan trọng trong việc thực hiện chương trình giáo dục mầm non một cách hiệu quả, đảm bảo chất lượng và sự phát triển toàn diện phù hợp với từng cá nhân trẻ, đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra. Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý, vì thế mà mỗi trẻ có nhu cầu, hứng thú, cách học và cách tiếp thu khác nhau nhưng chúng đều có thể thành công. Ở lứa tuổi mầm non, hoạt động chủ đạo của trẻ “Chơi mà học, học mà chơi” thông qua các hoạt động đa dạng phong phú mà trẻ lĩnh hội kiến thức trong cuộc sống xung quanh trẻ nhờ có sự can thiệp, hỗ trợ của nhà giáo dục. Thực tế cho thấy việc tổ chức các hoạt động theo hướng lấy trẻ làm trung tâm đã tạo ra một không gian mở cho trẻ, khuyến khích trẻ phát triển tư duy và tăng khả năng tập trung khi tham gia các hoạt động. Nếu trẻ được tạo nhiều cơ hội tự tham gia trải nghiệm khám phá, giải quyết được một số tình huống có vấn đề thì như vậy trẻ sẽ phát huy hết khả năng của mình. Đối với hoạt động nhận biết, tôi thiết kế các trò chơi và để trẻ tự chọn ô theo màu trẻ muốn, giúp trẻ nhấn chuột mở ô vuông và trả lời câu hỏi. Trẻ trả lời đúng sẽ có chuông “vỗ tay” hoặc “ting ting”. Trẻ trả lời chưa chính xác thì sẽ có chuông “hu hu” hoặc khuôn mặt mếu. Khi trẻ được tự tay mở ô trẻ muốn sẽ kích thích sự tìm tòi, khám phá của trẻ, khơi gợi sự ham hiểu biết từ đó trẻ luôn tập trung trong giờ học. (Minh chứng 4: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi trong giờ hoạt động nhận biết.) Với hoạt động thơ, truyện: Tôi sử dụng nhiều hình thức khác nhau, đan xen lẫn nhau để tránh làm trẻ nhàm chán. Ví dụ: Trong giờ kể chuyện cho trẻ nghe “Bác Gấu đen và hai chú thỏ” lần 1 để thu hút sự tập trung của trẻ tôi sẽ kể chuyện với rối, tiếp theo lần 2 tôi sẽ kể chuyện kết hợp với sa bàn gấp, giảng giải và trích dẫn để giúp trẻ hiểu nội dung câu truyện, dễ hình dung các nhân vật, lần 3 để tạo sự tập trung của trẻ và giúp trẻ thấy thích thú tôi kết hợp vừa kể chuyện vừa mời trẻ lên sắp xếp nhân vật theo nội dung cô kể. Trong tiết học để trẻ không cảm thấy chán nản mà luôn tập trung chú ý lắng nghe tôi tận dụng tối đa khả năng của từng trẻ để trẻ có thể hoạt động, phát huy tính tích cực của trẻ. Cũng như vậy, hoạt động âm nhạc tôi cũng kết hợp các hình thức khác nhau. Đối với trẻ 24 - 36 tháng, đa số là dạy trẻ nghe hát và dạy hát là chính. Khi triển khai hoạt động nghe hát, nhằm tạo sự sôi nổi, vui vẻ tôi sẽ kết hợp với cô cùng lớp vừa hát vừa biểu diễn, lần 2 tôi sẽ hát kết hợp cử chỉ minh họa và mời
10 trẻ hưởng ứng cùng cô, lần 3 tôi sẽ cho trẻ nghe nhạc không lời và cùng hưởng ứng theo bài nhạc. Như vậy trong giờ học trẻ sẽ được kết hợp với vận động, không ngồi yên tại chỗ và trẻ sẽ hứng thú, tập trung hơn rất nhiều so với việc chỉ ngồi nghe. Đổi mới phương pháp nhằm tích cực hoá các hoạt động dạy học, khuyến khích bản thân chủ động, sáng tạo, dạy học tập trung vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm để phát triển mọi khả năng của trẻ, tổ chức hướng dẫn trẻ học tập bằng cách tự phát hiện khả năng của mình. Từ đó trẻ rất hứng thú, tập trung vào giờ học. 6.5. Biện pháp 5: Sử dụng các hình thức khen thưởng, tuyên dương. Do đặc tính tâm sinh lý ai trong chúng ta cũng luôn mong muốn rằng mình được khen ngợi trước tập thể, đặc biệt là trẻ 24 - 36 tháng do lúc này trẻ đang kì phát triển tâm sinh lý mạnh, trẻ thích làm người lớn, hành động như người lớn và rất thích được khen, được tuyên dương hay được tặng quà… Nhận thấy đặc điểm đó, tôi đã sử dụng các hình thức khen thưởng để khuyến khích trẻ tập trung chú ý hơn khi tham gia hoạt động. Tôi sử dụng hình thức khuyến khích, động viên ở bất kì mọi tình huống như: Trẻ chú ý lắng nghe hay trả lời đúng câu hỏi của cô hoặc khi trẻ có những ý tưởng hay, sáng tạo nhằm giúp trẻ hình thành các hành vi mong muốn thể hiện những cái hay cái đẹp trong cuộc sống. Sự động viên được thể hiện với nhiều cách khác nhau như khen ngợi, phần thưởng, một hoạt động mà trẻ thích. Trong giờ hoạt động chủ đích, tôi muốn trẻ tập trung hơn trong giờ học, tôi sẽ động viên, khuyến khích trẻ và đưa ra các phần quà mà trẻ sẽ được nhận vào cuối giờ học nếu như trẻ học ngoan. Ví dụ như: Trong tiết học tạo hình, bạn Tú đã nhanh chóng hoàn thành bài, tôi sẽ thưởng ngay cho bài của Tú một dấu khen hình con vật mà con thích. Đôi khi món quà tuy nhỏ nhưng lại rất có ý nghĩa đối với trẻ, thúc đẩy khả năng tập trung cao để con hoàn thành bài tốt nhất. Hoặc trong các hoạt động nhận biết, hoạt động âm nhạc…để khích lệ tinh thần của trẻ, gây hứng thú, cô có thể thưởng một hình dán, một sticker, một mặt cười hay một dấu khen mà trẻ được nhận vào cuối giờ học. Điều này làm các em rất thích và cố gắng để tham gia học tốt. Nắm bắt ngay thời điểm trẻ có hành vi tốt rồi khen ngợi. Ví dụ: Mọi ngày bạn Huy hay đùa nghịch trong giờ học, không tập trung lắng nghe mà hôm nay tự giác ngồi học ngoan và lắng nghe cô giảng bài, trả lời được câu hỏi của cô thì ngay lúc đó tôi sẽ nêu gương luôn trước cả lớp và khen trẻ. Đa dạng hóa phần thưởng: Thưởng cho trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau sẽ làm cho trẻ không bị nhàm chán và có tác dụng trong những lần sau. Không lạm dụng hình thức khen ngợi hoặc là khen ngợi không đúng lúc làm
11 trẻ thấy nhàm chán. 6.6. Biện pháp 6: Kết hợp với cha mẹ trẻ giúp trẻ nâng cao khả năng tập trung. Mục đích của việc làm này: Giúp bản thân tôi xác định mức độ tập trung của trẻ trước khi có những áp dụng cụ thể. Các biện pháp mà gia đình trẻ đó áp dụng và mức độ thành công của các biện pháp. Cách làm này còn giúp tôi nắm được mức độ quan tâm, sự hiểu biết của gia đình. Hơn nữa cũng sẽ nhận được sự đồng tình ủng hộ và có sự giáo dục đồng nhất giữa gia đình, nhà trường đối với trẻ. Một số thông tin cần thiết mà tôi trao đổi với phụ huynh là: + Tình hình sức khỏe, học tập, khả năng tập trung của trẻ. + Cung cấp các dụng cụ, đồ dùng, tranh ảnh, đồ chơi và cách sử dụng chúng có hiệu quả. + Động viên phụ huynh tạo mọi điều kiện về thời gian, đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị giúp trẻ tăng khả năng tập trung. + Thu thập, hướng dẫn một số trò chơi cho phụ huynh cùng chơi với trẻ như: Trò chơi: “Sắp xếp hạt, ghim chuỗi”: Chuẩn bị các hạt và dây, xâu các chuỗi hạt vào nhau, ghi nhớ thời gian và xâu chuỗi các hạt càng nhiều càng tốt trong thời gian được định trước. Trò chơi: “Lắp ghép”: Chuẩn bị các hình khối hoặc các bộ đồ chơi lắp ghép, lego….cho trẻ lắp ghép thành các hình khác nhau. Mới đầu phụ huynh nên ngồi cùng chơi, hướng dẫn trẻ lắp ghép giúp trẻ định hình cách lắp ghép, từ đó trẻ có thể ghi nhớ, định hướng được. Trò chơi: “Câu cá” Chuẩn bị bộ đồ chơi câu cá, cho trẻ ngồi chơi, ghi nhớ thời gian và câu được nhiều càng nhiều cá càng tốt. Thông qua biện pháp phối hợp với phụ huynh tôi đã biết được khả năng tập trung của từng trẻ và có các biện pháp giúp phụ huynh cùng cải thiện khả năng tập trung của trẻ nhiều hơn.
12 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết quả có so sánh đối chứng. a. Về phía giáo viên. Tạo được môi trường giáo dục ở nhóm lớp theo hướng lấy trẻ làm trung tâm vừa gọn gàng, thuận tiện lại đẹp mắt cho trẻ hoạt động. Tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có, dễ tìm để tạo ra nhiều loại đồ dùng phong phú, đa dạng, sử dụng có hiệu quả trong việc tổ chức cho trẻ hoạt động. Giáo viên nắm vững thêm những vấn đề đổi mới trong nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động, phong phú trong tư duy, linh hoạt, sáng tạo, mạnh dạn thay đổi tiến trình các bước tổ chức hoạt động giúp trẻ hứng thú, tập trung hơn. Biết vận dụng công nghệ thông tin để tạo ra các bài giảng, trò chơi hấp dẫn giúp trẻ yêu thích, giờ học thêm vui nhộn. b. Về phía trẻ. Nhìn vào kết quả khảo sát, tôi nhận thấy trẻ lớp tôi đã có sự tiến bộ rõ rệt. Khả năng tập trung của trẻ được cải thiện rất nhiều. Đa số trẻ đã có thể hoàn thành bài tập của mình dưới sự hướng dẫn của cô. Khả năng lắng nghe và trả lời câu hỏi cũng đã tăng lên đáng kể. Hơn nữa, thời gian tập trung trong giờ học cũng đã kéo dài hơn, trẻ hứng thú hơn và hăng say tham gia hoạt động hơn. Sau khi áp dụng các biện pháp trên trong quá trình thực hiện tôi đã thu được kết quả như sau: Minh chứng 5: Bảng khảo sát trẻ cuối năm có so sánh, đối chứng. STT Đầu năm Cuối năm Đối Nội dung khảo sát Đạt Tỷ lệ Đạt Tỷ lệ chứng (%) (%) 1 Trẻ tập trung chú ý Tăng trong giờ chơi – tập 3/15 20% 14/15 93% 73% có chủ đích 2 Trẻ hoàn thành bài Tăng tập dưới sự hướng 4/15 26% 12/15 80% 54% dẫn của cô. 3 Trẻ chú ý lắng Tăng nghe và trả lời câu 5/15 33% 13/15 86% 53% hỏi của cô 2. Kết luận. Với các cách làm trên, tôi thấy trẻ trong lớp có ý thức tự giác, khả năng tập trung cao khi tham gia các hoạt động. Trẻ đã biết tự tạo ra sản phẩm của riêng mình, biết phối hợp, trao đổi với bạn để giải quyết vấn đề. Trẻ trong lớp đoàn kết, có nhiều đôi bạn thân, các hoạt động tập thể được gia tăng.
13 Trên thực tế trẻ con thường khó tập trung và ngồi trật tự trong khoảng thời gian dài. Song với cách làm mới này khả năng tập trung của trẻ trong lớp là rất cao, thời gian tập trung cũng kéo dài hơn. Trẻ thấy yêu cô và yêu lớp, mỗi ngày đến lớp trẻ thấy thoải mái và vui vẻ. 3. Khuyến nghị: * Nhà trường: Với rất nhiều biện pháp được đúc rút ra ở trên cần rất nhiều thời gian, trang thiết bị, đồ dùng. Mong nhà trường tạo mọi điều kiện trang bị thêm đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị dạy học để trẻ được tham gia nhiều các hoạt động. * Phụ huynh: Về phía phụ huynh cũng cần mạnh dạn thẳng thắn trao đổi với giáo viên về tình hình của con ở gia đình, kết hợp cùng giáo viên có những biện pháp phù hợp giáo dục trẻ. Với một số kinh nghiệm trên, tôi đã áp dụng thực tế trong các hoạt động của lớp tôi, của nhà trường. Tôi thấy trẻ thật sự tập trung hứng thú, thích thú tham gia hoạt động. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi trong quá trình giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung khi tham gia hoạt động chơi - tập có chủ đích. Tôi rất mong được sự bổ sung , góp ý của các cấp lãnh đạo, sự chia sẻ của các bạn đồng nghiệp để tôi có thêm kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy của mình. Tôi cam kết sáng kiến kinh nghiệm:“Một số biện pháp giúp trẻ 24 - 36 tháng tăng khả năng tập trung với hoạt động chơi - tập có chủ đích” là do tôi tự viết không sao chép của người khác. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tản Hồng, ngày ….. tháng 03 năm 2023 Tác giả Nguyễn Thị Nga
14 (Minh chứng 2: Hội thi: “Thiết kế bài giảng điện tử Powerpoint cấp trường”) Minh chứng biện pháp 3: Hình ảnh sử dụng CNTT trong dạy học.
15 Minh chứng biện pháp 4: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi trong giờ hoạt động nhận biết.
16 PHẦN IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chương trình giáo dục mầm non. 2. Tài liệu tập huấn chuyên đề “Giáo dục phát triển tình cảm kỹ năng xã hội cho trẻ trong trường mầm non” năm 2020. 3. Các hoạt động phát triển tình cảm kỹ năng xã hội của Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam. 4. Một số bài báo trong tạp chí giáo dục.