Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp tổ chức hoạt động gây hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Biện pháp tổ chức hoạt động gây hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá" nghiên cứu, tìm ra những biện pháp, cách thức giúp trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi hứng thú với hoạt động khám phá, trong các hoạt động học tập cũng như vui chơi của trẻ nhằm tạo cho trẻ những hứng thú, tích cực trong học tập, qua đó giúp trẻ tích luỹ những kiến thức, khơi gợi sự đam mê khám phá thế giới xung quanh và kích thích khả năng tư duy, sáng tạo ở trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp tổ chức hoạt động gây hứng thú cho trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá

1/15 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tên đề tài: “ Biện pháp tổ chức hoạt động gây hứng thú cho trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá”. 2. Lí do chọn đề tài: Từ trước đến nay, đã có không ít những công trình nghiên cứu của các nhà khoa học trong và ngoài nước đưa ra những phương pháp tốt nhất nhằm phát triển toàn diện cho thế hệ mầm non tương lai của đất nước. Trong đó, phương pháp giúp trẻ phát triển nhận thức là một lĩnh vực quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho trẻ mầm non. Đới với trẻ từ 3 đến 5 tuổi, quá trình tư duy có nhiều thay đổi từ giai đoạn cảm giác - vận động đến giai đoạn tư duy tiền thao tác, kèm theo tư duy tượng trưng để trẻ tìm hiểu các sự vật, hiện tượng xung quanh. Bên cạnh đó, đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ mẫu giáo đó là: - Thích các hoạt động chân tay và khám phá bằng các giác quan. - Hay đặt câu hỏi nhưng không phải lúc nào cũng hiểu câu trả lời. - Bắt đầu hiểu thí nghiệm là gì và trở nên có chủ định cũng như sáng tạo hơn trong việc khám phá. - Thường dành nhiều thời gian và chú ý hơn vào các hoạt động mà trẻ thích. - Thích chơi theo nhóm 5 - 6 trẻ và thích trao đổi trong nhóm nhỏ. - Có thể làm một số thí nghiệm do cô hướng dẫn và có thể giải thích theo nhiều cách khác nhau. - Bắt đầu đưa ra những dự đoán dựa trên những gì trẻ được trải nghiệm. Thích nghĩ ra các lời giải thích về những gì quan sát được, thường thêm các chi tiết tưởng tượng vào các sự sự việc. - Có thể nắm bắt các khái niệm trừu tượng nhưng trẻ vẫn cần các sự việc có thực để giải thích các khái niệm đó. - Trẻ bắt đầu có suy nghĩ lập kế hoạch cho một hoạt động, chẳng hạn như nghĩ về việc gieo hạt trước khi trẻ thực hiện hành động thực tế. Chính vì vậy, được trực tiếp thí nghiệm với các vật mà mình đang học là một điều thích thú đối với trẻ. Do đó, việc tổ chức cho trẻ khám phá là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện cho trẻ tiếp cận với những tri thức tự nhiên và xã hội trong cuộc sống, qua đó giúp trẻ phát triển khả năng, năng lực của mình. Và giáo viên chính là người hướng dẫn, gợi mở các hoạt động tìm tòi, khám phá cho trẻ, để trẻ chủ động, tích cực, hứng thú tham gia.
2/15 Trong những năm học 2019 - 2020, 2020 - 2021, 2021 - 2022, 2022 - 2023 các cấp lãnh đạo giáo dục và cả xã hội đã rất quan tâm đến vấn đề giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Đặc biệt, nội dung giáo dục phát triển nhận thức cho trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng của giáo viên mầm non. Thực tế ở lớp tôi - lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi, trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ tôi thấy rằng: Việc tổ chức các hoạt động cho trẻ khám phá khoa học còn cứng nhắc, áp đặt. Một mặt do quá trình thực hiện các hoạt động khám phá khoa học mất nhiều thời gian, bên cạnh đó việc tìm tài liệu, sách báo hướng dẫn các trò chơi thực nghiệm đơn giản và gần gũi với nhằm tạo hứng thú cho trẻ chưa phong phú, khô khan dẫn đến tình trạng trẻ chưa hứng thú tiếp nhận kiến thức một cách tự nhiên, từ đó tính sáng tạo ở trẻ chưa cao, tư duy còn hạn chế. Trước thực tế đó, là một giáo viên mầm non với lòng yêu nghề mến trẻ, có tinh thần và trách nhiệm với công việc, tôi luôn mong muốn trẻ lớp mình tự tin, chủ động, tự lập trong mọi hoạt động. Đồng thời, tôi cũng muốn khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, giúp các con phát triển toàn diện. Chính vì vậy, tôi luôn suy nghĩ, tìm tòi các biện pháp mới nhằm truyền đạt những kiến thức khoa học trong cuộc sống để các con có thể lĩnh hội kiến thức một cách hứng thú nhất, dễ dàng nhất, ấn tượng nhất. Với mong muốn góp một phần nhỏ bé tri thức của mình trong việc nâng cao hiệu quả cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi hứng thú trong hoạt động khá phá, sau đây, tôi xin mạnh dạn chia sẻ một số biện pháp mà tôi đã thực hiện có hiệu quả dưới dạng đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “ Biện pháp tổ chức hoạt động gây hứng thú cho trẻ 5 – 6 tuổi tích cực tham gia hoạt động khám phá”. 3. Mục đích nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu, tìm ra những biện pháp, cách thức giúp trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi hứng thú với hoạt động khám phá, trong các hoạt động học tập cũng như vui chơi của trẻ nhằm tạo cho trẻ những hứng thú, tích cực trong học tập, qua đó giúp trẻ tích luỹ những kiến thức, khơi gợi sự đam mê khám phá thế giới xung quanh và kích thích khả năng tư duy, sáng tạo ở trẻ. 4. Đối tượng nghiên cứu: Đề tài này được nghiên cứu thực hiện trên 22 trẻ lớp mẫu giáo lớn A3 (13 Nam; 11 Nữ). 5. Khảo sát - Thực nghiệm: - 22 trẻ 5 - 6 tuổi lớp A3 tại trường Mầm non nơi tôi công tác. Năm học 2022 -2023.
3/15 6. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu - Phương pháp đàm thoại, hướng dẫn giảng giải - Phương pháp thực hành trải nghiệm - Phương pháp quan sát - Phương pháp đánh giá - Phương pháp dạy trực tuyến 7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu: - Phạm vi: Đề tài được áp dụng tại lớp mẫu giáo lớn 5 - 6 tuổi. - Thời gian: Đề tài được tiến hành từ tháng 9/2022 đến tháng 5/2023.
4/15 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1.Cở sở lý luận của vấn đề: Đối với trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ 5 - 6 tuổi đang ở những bước phát triển mạnh về nhận thức, tư duy, ngôn ngữ, về tình cảm... thì thế giới khách quan xung quanh trẻ thật bao la rộng lớn, có biết bao điều hấp dẫn và bao lạ lẫm khó hiểu mà trẻ tò mò muốn biết, muốn được khám phá. Hoạt động khám phá với trẻ nhỏ là quá trình tìm hiểu về thế giới, giúp trẻ hiểu hơn về những gì chúng thấy và làm; qua đó, chia sẻ cảm nhận, bày tỏ mong muốn của mình. Khám phá còn mang lại nguồn biểu tượng phong phú, sinh động, đầy hấp dẫn với trẻ thơ, từ môi trường tự nhiên (cỏ cây, hoa lá, chim muông..) đến môi trường xã hội (các mối quan hệ, công việc...) và giúp trẻ hiểu biết về chính bản thân mình. Khám phá đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các giác quan chính vì vậy sẽ phát triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp… nhờ vậy khả năng cảm nhận của trẻ sẽ nhanh nhạy, chính xác hơn. Do đó, trong công tác giáo dục trẻ mầm non thì việc cho trẻ khám phá là không thể thiếu, có tác dụng giáo dục về mọi mặt đối với trẻ như: ngôn ngữ, đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ,... Thông qua các hoạt động khám phá, trẻ sẽ lĩnh hội, tiếp thu được những kiến thức về môi trường xã hội, thế giới xung quanh trẻ. Và nhiệm vụ của giáo viên là tổ chức hoạt động khám phá như thế nào để trẻ lĩnh hội được kiến thức một cách đơn giản nhưng hiệu quả. Tiếp tục thực hiện chiến lược lấy trẻ làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ. Thông qua trò chơi hoạt động khám phá trẻ được trải nghiệm, tìm tòi sáng tạo, được tự do giao tiếp, vui chơi, hợp tác, chia sẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức. 2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu: 2.1. Thuận lợi: * Cơ sở vật chất – ban giám hiệu nhà trường: - Được sự quan tâm của các cấp, ban nghành, đoàn thể. Khuôn viên trường luôn rộng rãi, sạch sẽ, đủ diện tích cho trẻ hoạt động. - Ban giám hiệu quan tâm thường xuyên dự giờ góp ý và bổ xung cho hoạt động dạy và góp ý về chuyên môn để kinh nghiệm chuyên môn của tôi được hoàn thiện hơn. - Thường xuyên được tham dự các lớp bồi dưỡng chuyên môn ở trường. - Được thăm quan và học hỏi trường bạn về cách tạo môi trường trong và ngoài lớp học về việc lấy trẻ làm trung tâm trong các hoạt động giáo dục trẻ. - Được nhà trường cung cấp đầy đủ đồ dùng phục vụ cho việc dạy và học của trẻ.
5/15 * Đối với trẻ: - Trong năm học 2022 - 2023 tôi được nhà trường tín nhiệm phân công dạy lớp mẫu giáo lớn với tổng số 24 trẻ (có 13 trẻ trai và 11 trẻ gái), số trẻ trai và trẻ gái đều nhau nên dễ phối kết hợp trong một số hoạt động. - Trẻ đi học đều, thông minh, nhanh nhẹn, tiếp thu bài tốt. * Đối với giáo viên: - Bản thân là một giáo viên trẻ, năng động, luôn nhiệt tình tâm huyết với nghề. Luôn có ý thức học hỏi, tìm tòi và sáng tạo trong công việc tổ chức các hoạt động chăm sóc, giáo dục cho trẻ mọi lúc, mọi nơi sao cho phù hợp. 2.2. Khó khăn: * Đối với trẻ: - Một số trẻ sinh cuối năm kỹ năng tư duy sáng tạo còn chưa cao. - Vốn hiểu biết về môi trường tự nhiên, môi trường xã hội còn hạn chế. - Kỹ năng trải nghiệm, thí nghiệm khám phá chưa nhiều. * Đối với giáo viên: - Khả năng thiết kế, lựa chọn các hình thức tổ chức hoạt động còn khuôn mẫu, nghèo nàn chưa đa dạng. - Mặc dù đã được tiếp cận với phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm nhưng chưa nắm rõ, mơ hồ dẫn đến tình trạng dập khuôn, áp đặt trẻ. - Việc xây dựng môi trường lớp học theo góc mở cho trẻ trải nghiệm còn chưa phong phú. 3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện: Để có phương pháp, biện pháp dạy trẻ có những kiến thức sâu rộng mà trẻ hứng thú tham gia nhất, thì việc khảo sát trẻ đầu năm là một việc làm không thể thiếu. Vì vậy ngay từ đầu năm học tôi đã có kế hoạch khảo sát trên trẻ theo nhiều hình thức: Trong các giờ hoạt động, mọi lúc mọi nơi, đón trả trẻ...Và kết quả khảo sát chất lượng đầu năm tôi nhận được các số liệu sau: * Kết quả khảo sát chất lượng đầu năm: ( Minh chứng ở bảng a) Vì vậy để góp phần nâng cao khả năng hứng thú cho trẻ 5 - 6 tuổi hoạt động khám phá giúp trẻ tích cực, chủ động trong mọi hoạt động cũng như có khả năng phán đoán, phân tích, so sánh tổng hợp tốt, qua quá trình nghiên cứu tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau: * Các biện pháp thực hiện: - Biện pháp 1: Tích cực tìm hiểu, nghiên cứu tài liệu và tìm hiểu các biện pháp gây hứng thú, có hiệu quả trên trẻ. - Biện pháp 2: Công tác chuẩn bị. - Biện pháp 3: Tạo môi trường học tập trải nghiệm.
6/15 - Biện pháp 4: Tăng cường hoạt động thử nghiệm, thí nghiệm. 4. Các biện pháp thực hiện cụ thể: 4.1 Tích cực tìm hiểu, nghiên cứu tài liệu và tìm hiểu các biện pháp gây hứng thú, có hiệu quả trên trẻ: Là một giáo viên đã có kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, tôi nhận thức được rằng bản thân mình phải là người nắm chắc các kiến thức và kỹ năng tổ chức các hoạt động khám phá cho trẻ... Để từ đó tôi mới tự tin tổ chức tốt các hoạt động khám phá cho trẻ, tạo cho trẻ những thói quen, kỹ năng tư duy, sáng tạo và ghi nhớ một cách tốt nhất và phù hợp với sự phát triển của trẻ. Bản thân tôi thường xuyên nghiên cứu và học tập kiến thức thông qua các cuốn tài liệu hướng dẫn về cách tổ chức các hoạt động khám phá cho trẻ mầm non ở lứa tuổi mẫu giáo lớn, trong tài hiệu tập huấn về “ điều chỉnh và đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lĩnh vực phát triển nhận thức”… Không những tìm hiểu các phương pháp hướng dẫn trẻ trong hoạt động khám phá theo tài liệu của bộ GDĐT quy định, tôi còn lên mạng internet tìm hiểu, nghiên cứu những tài liệu, thông tin có liên quan đến giáo dục phát triển nhận thức như “phương pháp giáo dục Stem của Mỹ, phương pháp giáo dục Shichida của Nhật” … Để tôi có thể chọn lọc và áp dụng một số biện pháp tích cực hơn, hứng thú hơn khi cho trẻ khám phá. - Ví dụ: + Ở phương pháp giáo dục Stem tôi thấy rằng: phương pháp học tập Stem chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Sự tích hợp này có thể được ứng dụng từ rất sớm qua các hoạt động đơn giản và gần gũi với lứa tuổi mầm non khi tôi cho trẻ khám phá. Các hoạt động và trò chơi trải nghiệm đều gắn liền với cuộc sống, không chỉ diễn ra trong gian phòng thí nghiệm khép kín cùng những dụng cụ đơn thuần, mà còn sử dụng những vật liệu tự nhiên như rau củ quả, hoa lá, cành cây… + Ở phương pháp giáo dục Shichida cho rằng, việc giáo dục không chỉ là việc tập trung vào thành tích học tập của trẻ, mà khuyến khích trẻ một cách nhẹ nhàng và hài hòa, trẻ sẽ biểu lộ sự nhạy cảm đa dạng, trí tưởng tượng và sự sáng tạo. Và tôi thấy ở các phương pháp giáo dục này rất có ích trong quá trình giáo dục trẻ trong việc tạo hứng thứ, khích lệ trẻ khi tham gia hoạt động khám phá. Từ những kiến thức tìm hiểu, thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn của khối, của trường, thường xuyên trình bày ý kiến của mình từ những phương pháp hữu ích tôi đã tìm hiểu để xin ý kiến đóng góp của chị em đồng nghiệp. Xin ý kiến hướng dẫn, chỉ đạo của các đồng chí trong ban giám hiệu về những
7/15 phương pháp đó, trao đổi và thống nhất chung dựa trên nền tảng về phương pháp giáo dục mà Bộ Giáo Dục chỉ đạo. Quan trọng nhất là tôi tự học hỏi rèn luyện bản thân để xác định mình là người khơi gợi, tạo hứng thú cho trẻ trong mọi hoạt động. Bên cạnh đó tôi tích cực đổi mới các phương pháp dạy trẻ ở mọi lúc, mọi nơi nhằm khuyến khích tính tích cực, hướng sự sáng tạo của trẻ khi tham gia vào các hoạt động. Trong quá trình tổ chức các hoạt động khám phá tôi luôn quan tâm hướng dẫn trẻ để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống. * Kết quả đạt được: Tôi đã lĩnh hội và nắm chắc được những kiến thức cần thiết và cách tổ chức truyền đạt tới trẻ trong tất cả các hoạt động nói chung và trong hoạt động khám phá nói riêng sao cho tất cả các hoạt động khám phá trẻ đều hứng thú tham gia và đạt kết quả tốt. 4.2 Công tác chuẩn bị: Nếu muốn tổ chức tốt các hoạt động khám phá gây hứng thú cho trẻ theo quan điểm giáo dục “lấy trẻ làm trung tâm”. Muốn chủ động trong tất cả các tình huống khi mà mỗi trẻ là 1 cá thể, chúng có sở thích, tính tò mò, ham học hỏi khác nhau thì thiết nghĩ tôi phải chuẩn bị thật tốt tất cả về mọi mặt như tâm lý, môi trường học tập đến đồ dùng đồ chơi để trẻ được khám phá tìm hiểu sự vật, sự việc một cách tự nhiên nhất. 4.2.1 Chuẩn bị môi trường lớp học: Công tác chuẩn bị đầu tiên để trẻ được thỏa sức vui chơi học tập theo tôi nghĩ là chuẩn bị về môi trường học tập. Môi trường học tập phải xây dựng đúng nghĩa là góc mở tạo cho trẻ có cơ hội trải nghiệm, khám phá và kích thích sự phấn đấu của trẻ. Vì môi trường lớp học có ý nghĩa vô cùng quan trọng, tạo tâm lý hứng khởi cho trẻ mỗi khi vào hoạt động. Ví dụ: Ở góc khám phá, với mảng tường rộng, tôi đã thiết kế làm nhiều mảng để đặc trưng cho nội dung bé khám phá. Tôi chuẩn bị các dụng cụ thí nghiệm như đường, muối, cát, hay những quả bóng, viên sỏi... tranh ảnh và các sơ đồ thử nghiệm phù hợp cho trẻ. Hoặc chuẩn bị đất, dụng cụ chăm sóc cây để cho trẻ trải nghiệm gieo hạt, chăm sóc và theo dõi sự phát triển của cây để trẻ nắm được quá trình phát triển của cây. (Minh chứng ở hình ảnh 1: Trẻ trải nghiệm gieo hạt và chăm sóc cây rau.) Không những chú trọng đến môi trường trong lớp học mà tôi còn chú ý chuẩn bị môi trường ngoài lớp học và trong tất cả các hoạt động hàng ngày của trẻ. (Bởi trong hoạt động 1 ngày của trẻ, trẻ khám phá ở khắp mọi nơi) Như vậy, trẻ mới thật sự hứng thứ bước vào các hoạt động một cách tự tin nhất.
8/15 Ví dụ: Tận dụng những cây hoa, cây cảnh tôi đã chuẩn bị sẵn ở góc thiên nhiên trẻ có thể thảo sức trải nghiệm chăm sóc, tưới nước cho cây hàng ngày. Hay chuẩn bị những chiếc lá khô, lá tươi dưới sân trường trẻ sẽ rất hứng thú trái nghiệm ( nhìn, sờ) và so sánh và giải thích được vì sao lá lại khô và rụng... 4.2.2 Chuẩn bị kế hoạch, nội dung cho trẻ khám phá: Chuẩn bị kế hoạch là chuẩn bị về mặt nội dung, phương thức hoạt động của từng đối tượng khám phá theo chủ đề sự kiện theo tháng với chủ điểm nội hàm trong ngân hàng nội dung hoạt động của lớp theo hương dẫn chỉ đạo của Phòng. Tôi còn chuẩn bị lên kế hoạch cho trẻ khám phá các hoạt động trải nghiệm, thí nghiệm. Khi đã có sự chuẩn bị tôi sẽ tổ chức đan xen các hoạt động khám phá và thí nghiệm với nhau để tạo hứng thú cho trẻ trong các hoạt động. Ví dụ như: - Khám phá và phân loại chất liệu gỗ, sắt và đồ dùng, đồ chơi Tháng 9 trong trường mầm non - Tìm hiểu các nguyên liệu làm bánh trung thu, đèn lồng - Thí nghiệm sức hút của nam châm với chất liệu bằng sắt. Tháng 10 - Thí nghiệm vật chìm - vật nổi - Thực hành cách sử dụng một số đồ dùng trong gia đình Tháng 11 - Tìm hiểu sự thay đổi của cây rau mẹ trồng - Khám phá về tác dụng của giấy Tháng 12 - Khám phá các nguyên vật liệu xây nhà - Trải nghiệm làm bác công nhân xây dựng, bác nông dân - Thí nghiệm gieo hạt, và quan sát hạt nảy mầm, cây lớn lên như thế nào, vì sao cây lại chết Tháng 1 - Trải nghiệm làm bánh chưng - Trải nghiệm với hoa tươi - Thí nghiệm xem quả bóng bay như thế nào khi được tháo hơi Tháng 2 - Trải nghiệm thăm nhà văn hóa thôn. - Khám phá về một số phương tiện giao thông đường bộ Tháng 3 - Khám phá về các loại động vật - Thảo luận về các bộ phận chính của máy bay dân dụng và Tháng 4 máy bay trực thăng - Thí nghiệm thổi bóng bằng bột baking – soda Tháng 5 4.2.3 Chuẩn bị nguyên vật liệu, đồ dùng, học liệu: Trước khi cho trẻ hoạt động tôi chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học liệu cho hoạt
9/15 động đó, ngoài việc chuẩn bị các bài giảng điện tử Powerpoint, Elearning, bài giảng dạy trực tuyến trên phần mềm zoom, zalo (áp dụng trong tháng nghỉ dịch covid- 19) để kích thích sự hứng thú khám phá của trẻ trong các hoạt động khám phá hàng ngày. Tôi còn chuẩn bị đồ dùng trực quan cho trẻ nhận biết đối tượng, lĩnh hội kiến thức và những đồ dùng thu hút khả năng sáng tạo, tư duy của trẻ như: Nam châm, đất, cát, sỏi, chậu cây, hạt giống, cốc thủy tinh, nến, bóng bay, màu nước, giấy vệ sinh, hoa, quả thật ... Bên cạnh những đồ dùng cần chuẩn bị, tôi kết hợp cùng với phụ huynh chuẩn bị thêm đồ dùng và tận dụng những nguyên vật liệu tái sử dụng đẽ kiếm như : Chai nhựa đã qua sử dụng, hộp sữa bột, vỏ hộp sữa chua, ống hút nhựa, túi nilon, lõi giấy vệ sinh, vỏ trứng... Và chuẩn bị về tài chính, để làm gì nhỉ ? Ngay từ đầu năm trong cuộc họp phụ huynh tôi đưa ra kế hoạch thành lập quỹ lớp để chi cho các hoạt động của lớp không nằm trong kế hoạch chi của nhà trường : tổ chức sinh nhật, hay mua chính những nguyên vật liệu cho trẻ trải nghiệm khám phá trong các hoạt động khám phá như hoa tươi, bột gạo, trái cây, bóng bay, bột backing soda, muối, đường...mà không thể sưu tầm được. Tất nhiên quỹ này tôi sẽ giao cho ban đại diện cha mẹ học sinh ở lớp quản lý và chi gì cũng nhờ phụ huynh giúp đỡ. Mặt khác tôi luôn dặn trẻ thu thập những tranh ảnh, báo cũ,giấy một mặt, vỏ sò, vỏ trứng gà, nguyên vật liệu để cùng cô làm những đồ dùng cho hoạt động tới . * Kết quả đạt được: Khi tôi đã có sự chuẩn bị về mọi mặt từ việc xác định kiến thức cần đạt trên trẻ trong hoạt động khám phá đến xây dựng môi trường lớp học, xây dựng hoạt động khám phá cụ thể và cuối cùng là nguyên vật liệu cũng như tài chính để mua những nguyên vật liệu cần thiết. Tôi luôn chủ động, tự tin khi tổ chức các hoạt động cho trẻ đem lại cho trẻ giờ học lý thú, bổ ích. 4.3 Tạo môi trường học tập trải nghiệm: Giáo viên là người đặt viên gạch đầu tiên, khơi gợi niềm đam mê tìm hiểu khám phá của trẻ. Chính vì thế tôi đã rút ra được nhiều kinh nghiệm tổ chức cho trẻ hoạt động nhóm, tăng cường hoạt động trải nghiệm, được quan sát sự vật, hiện tượng, sự hiểu biết của trẻ và nội dung khám phá phù hợp với mặt bằng chung của trẻ trong lớp, từ đó trẻ ham thích và hiểu rõ về đối tượng một cách hứng thú nhất. Và việc xây dựng môi trường học tập cho trẻ không phải chỉ ở hoạt động có chủ đích, mà ở tất cả các hoạt động trong ngày như hoạt động ngoài trời, hoạt động góc tôi cũng cần nắm được khả năng và tâm lý của trẻ để tổ chức cho trẻ hoạt động trải nghiệm phù hợp. * Ở hoạt động có chủ đích :
10/15 Ví dụ 1: Trong hoạt động có chủ đích khám phá về các loài hoa, thay vì chuẩn bị tranh, ảnh hay các mảnh ghép về các loài hoa đó. Từ nguồn quỹ lớp sẵn có tôi chuẩn bị các loài hoa thật khác nhau cho trẻ trải nghiệm, như vậy tất cả các giác quan của trẻ sẽ đều được hoạt động: nhìn, sờ, ngửi... Sau đó, dựa trên sự hiểu biết của trẻ về loại hoa mình khám phá tôi đặt câu hỏi gợi mở để trẻ nắm rõ đặc điểm đối tượng trẻ quan sát, trẻ sẽ so sánh đối tượng rất rõ ràng và phân loại cũng rất tốt. Trong khi trẻ khám phá về một sốt loài hoa tôi lồng ghép tích hợp các môn học khác như : Toán, âm nhạc, văn học … để trẻ thêm hứng thú, ghi nhớ tốt hơn, hiểu vấn đề sâu và rộng hơn. Và cuối cùng tôi kết hợp luôn cho trẻ thi đua nhau cắm hoa, phát triển kỹ năng sáng tạo, cảm nhận cái đẹp và khéo léo thể hiện cái đẹp. Ví dụ 2: Trong hoạt động khám phá về các nghề xây dựng, từ những nguyên vật liệu dễ sưu tầm như cát, gạch, xi măng và dụng cụ lao động như dao, bay, xoa... Tôi tổ chức một buổi trải nghiệm ngay tại sân trường cho trẻ mô phỏng lại công việc của các bác công nhân xây dựng cũng như nhớ rõ tên các dụng cụ mà các bác công nhân xây dựng sử dụng, hiểu phần nào sự vất vả của nghề xây dựng. Khi trẻ hứng thú hăng say xây dựng tôi đặt câu hỏi gọi mở cho trẻ trả lời ra các sản phẩm của các bác công nhân xây dựng là gì để phù hợp với kiến thức cần đạt trên trẻ về môi trường xã hội.... * Ở hoạt động ngoài trời: Để tận dụng những không gian sẵn có tại vườn trường cũng như sự hứng thú của trẻ lớp tôi, tôi thường xuyên cho trẻ đi thăm quan khuôn viên nhà trường, trò chuyện với trẻ về các phòng ban, cây cối hay vườn rau của nhà trường, sau đó cho trẻ trải nghiệm trồng rau, chăm sóc cây rau, tưới rau tùy theo hứng thú của trẻ. (Minh chứng ở hình ảnh 2: Trẻ trải nghiệm chăm sóc rau.) Hay tận dụng những ruộng ngô có sẵn của các bác nông dân đang kỳ sinh trưởng tôi cho trẻ thăm quan ruộng ngô và trò chuyện về đặc điểm của cây ngô, từ lá, thân, hoa, bắp ngô... trẻ sẽ hứng thú trải nghiệm khi được sờ và cảm nhận cái nhằm nhặm của lá ngô, mềm mại của râu ngô, và đặc điểm màu sắc của hoa ngô...Và đặc biệt là biết cách chăm sóc cũng như tác dụng của ngô đối với con người và vật nuôi. (Minh chứng ở hình ảnh 3: Trẻ trải nghiệm thăm ruộng ngô.) Những hôm thời tiết có hiện tượng đặc biệt như mưa, nắng... bằng cách nào đó an toàn tôi cho trẻ trải nghiệm quan sát và nói lên hiểu biết của mình về hiện tương tự nhiên đó. Giúp trẻ có hiểu biết rõ hơn về các hiện tượng tự nhiên, đặc điểm của từng loại thời tiết và biết cách tự bảo về cơ thể khi gặp các loại thời tiết đó.
11/15 * Ở hoạt động thăm quan: Để trẻ được hòa mình vào thế giới bao la rộng lớn, trẻ hứng thú khám phá, rèn luyện tính tự tin, mạnh dạn và ghi nhớ có chủ định tốt khi tham gia vào hoạt động trải nghiệm. Tôi cho các con thăm quan các khu di tích của làng, của thôn, qua đó giáo dục các con thêm yêu quê hương đất nước mình hơn. (Minh chứng ở hình ảnh 4: Trẻ đi thăm quan trải nghiệm nhà văn hóa thôn) * Kết quả đạt được: Bằng phương pháp “Tạo môi trường học tập trải nghiệm” theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm (cũng như phương pháp giáo dục Stem) trẻ vô cùng hứng thú, chủ động tham gia các hoạt động, làm việc theo nhóm để được trải nghiệm, trao đổi, chia sẻ và trình bày ý kiến của mình; biết suy nghĩ và vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống, giải quyết các tình huống mà trẻ gặp phải dưới sự khuyến khích không chú trọng kết quả mà khích lệ hài hòa đối với trẻ (theo phương pháp giáo dục Shichida) … Trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực, chủ động, tư duy, sáng tạo, thích thú tìm tòi, khám phá trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục ở trường, ở lớp. 4.4 Tăng cường hoạt động thử nghiệm- thí nghiệm: Mặc dù đã tối ưu hóa tất cả các hoạt động khám phá cho trẻ nhằm mục đích cho trẻ hứng thú tham gia và lĩnh hội kiến thức tốt nhất nhưng không tránh khỏi những hoạt động có sự nhàm chán đối với trẻ. Nên tôi cũng thường xuyên đan xen tổ chức cho trẻ các hoạt động thử nghiệm dưới đây. Khi trẻ trực tiếp tham gia vào họa động thí nghiệm, khám phá trẻ sẽ được rèn khả năng quan sát, phán đoán, suy luận, mạnh dạn nói lên ý kiến của bản thân. Ví dụ 1: Thổi bóng bằng bột baking – soda: - Từ nguồn quỹ lớp tôi nhờ phụ huynh trích quỹ để chuẩn bị bột baking- soda, dấm ăn, bóng bay và các dụng cụ khác có sẵn như chai nhựa, phễu, thìa nhựa. - Tôi giới thiệu và làm thí nghiệm cho trẻ quan sát và những lưu ý khi làm thí nghiệm : + Cô cho bột baking- soda vào quả bóng bay, sau đó dùng miệng bóng chùm kín lên miệng chai dấm. Các con đoán xem điều gì sẽ xảy ra khi cô đổ bột baking -soda trong quả bóng vào chai dấm? + Cô giải thích và lưu ý khi làm thí nghiệm : Khi đổ bột backing soda vào dấm ăn thì chúng phản ứng với nhau sẽ sinh ra khí CO2 và chính khí này đã thay chúng ta thổi cho bóng to ra. Khi chùm miệng bóng lên chai con nhớ phải chùm kín. (Minh chứng ở hình ảnh 5: Trẻ làm thí nghiệm thổi bóng) Ví dụ 2: Thử nghiệm nam châm dính thìa: Ở ví dụ này tôi tận dụng nam châm có sẵn của lớp, thìa ăn của trẻ và thìa nhựa, tôi tạo tình huống bất ngờ
12/15 làm ảo thuật cho trẻ quan sát. Sau đó tôi cho trẻ thực hành trải nghiệm, mỗi trẻ một viên nam châm và 2 chiếc thìa. Khi trẻ được tự tay thực hiện điều kỳ diệu đối với trẻ như vậy, trẻ vô cùng hứng thú và tò mò, tôi sẽ khảo sát sự hiểu biết của trẻ, cho trẻ so sánh tại sao có thìa thì dính, thìa thì không dính. Giải thích thật đơn giản cho trẻ hiểu rằng nam châm là kim loại rất đặc biệt, nó có thể dính được các chất bằng sắt khi gần nhau nhưng không hút dính được đồ vật bằng nhựa. (Minh chứng ở hình ảnh 6: Trẻ thử nghiệm nam châm dính thìa) Ví dụ 3: Giấy để gần nước: Để dạy trẻ các giữ gìn giấy và sách vở không bị ướt, hỏng tôi tổ chức cho trẻ làm thí nghiệm khi giấy nhúng vào nước. Khi đó hiện tượng gì xảy ra tôi cho trẻ sờ và nói lên ý kiến của mình. Có thể cho trẻ trải giấy đã nhúng nước ra bàn và vẽ, khi giấy không còn sử dụng được tôi sẽ dạy trẻ cách giữ gìn giấy, sách vở của trẻ tránh xa nước. Ví dụ 4: Thí nghiệm vì sao cây lại chết: Ở thí nghiệm này tôi cùng trẻ sẽ trồng 4 cái cây nhưng giao cho 4 nhóm phụ trách chăm sóc ( 2 nhóm tưới nước hàng ngày còn 2 nhóm thì không chăm sóc) hàng ngày sẽ cho trẻ quan sát tình trạng của các cây đó đến khi 2 cây không được chăm sóc chết hẳn thì chuẩn bị thêm các đồ dùng như bình nước, cây còn sống, chậu đựng nước, khăn lau… cho trẻ. Và với những đồ dùng như vậy, tôi sẽ tạo hứng thú và khơi gợi tính tò mò ở trẻ, trẻ sẽ giải thích được lý do vì sao cây lại chết, từ đó trẻ hiểu được tầm quan trọng, ý nghĩa của nước đối với đời sống thiên nhiên, kích thích sự chăm chỉ làm việc tưới nước cho cây cối ở nhà và ở trường. * Kết quả đạt được: Trong thế giới trẻ thơ những điều tưởng trừng rất đơn giản sẽ chở nên siêu nhiên với các hoạt động thí nghiệm mà tôi tổ chức. Qua hoạt động thử nghiệm – thí nghiệm này tôi thấy trẻ lớp tôi vô cùng hứng thú tham gia, để từ đó tôi có thể cung cấp những kiến thức cho trẻ mà trẻ tiếp thu nhanh nhất, dễ dàng nhất. Và tất nhiên từ những điều đó hoạt động khám phá sẽ không còn khô khan, mệt mỏi và quá sức đối với trẻ nữa. 5. Kết quả sau khi nghiên cứu: Qua quá trình thực hiện một số biện pháp trên, sự nỗ lực nhiệt tình của cô giáo và sự hứng thú tham gia các hoạt động đến nay chất lượng lớp tôi đạt kết quả đáng kể. * Đối với giáo viên: - Bản thân tôi đã nắm vững hơn về phương pháp giảng dạy, có những biện pháp tổ chức trò chơi sáng tạo giúp trẻ hứng thú, tích cực trong hoạt động hơn. - Các hoạt động khám phá được tiến hành một cách tự nhiên, dẫn dắt hoạt động nhẹ nhàng vào hoạt động.
13/15 - Được các bậc phụ huynh tín nhiệm tin yêu khi mà về nhà trẻ thường kể chuyện với gia đình về các hoạt động trẻ được trải nghiệm ở lớp. * Đối với trẻ: Sau một thời gian áp dụng các phương pháp mới, tôi nhận thấy trẻ trong lớp có sự tiến bộ rõ rệt của trẻ khi so sánh mức độ tiếp thu kiến thức cần đạt qua các buổi học của trẻ so với đợt đầu năm kết quả cụ thể như sau: (Minh chứng ở bảng b)
14/15 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận: Hoạt động khám phá là một hoạt động rất quan trọng trong việc góp phần phát triển nhận thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành nhân cách cho trẻ. Vì thế, nếu trẻ không được trực tiếp thao tác, thí nghiệm trên các đồ vật thì việc tìm hiểu và khám phá về thế giới xung quanh của trẻ sẽ gặp rất nhiều hạn chế làm ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Hoạt động khám phá giúp trẻ được trải nghiệm, hình thành các kỹ năng, sự hiểu biết của trẻ thông qua trò chơi, thí nghiệm khoa học từ đó trẻ sẽ lĩnh hội được vốn kiến thức, kỹ năng mới cho bản thân mình. Không chỉ có vậy, thông qua các giờ trải nghiệm khám phá tư duy của trẻ sẽ được kích thích nhiều hơn, trí tưởng tượng phong phú hơn thông qua đó giúp trẻ phát triển trí tuệ của mình. Qua hoạt động khám phá, giáo viên mầm non sẽ thường xuyên cho trẻ chơi những trò chơi, thực hiện những thí nghiệm khoa học đơn giản để các em khám phá thế giới xung quanh, những biến đổi của sự vật khi có sự tác động của con người. Những hoạt động thử nghiệm khám phá nhằm nuôi dưỡng tính tò mò, ham hiểu biết, kích thích sự đam mê, khám phá khoa học cho trẻ. 2. Khuyến nghị: Qua 8 tháng thực hiện đề tài tôi nhận thấy ở trẻ có được niềm say mê thích thú khi tham gia vào các hoạt động khám phá. Tôi thấy trẻ trở nên nhanh nhẹn hơn, linh hoạt hơn. Đó là niềm vui là sự khích lệ to lớn đối với người giáo viên. Chính điều đó càng khuyến khích tôi tìm tòi sáng tạo ra nhiều phương pháp giảng dạy hơn nữa. Mỗi sự cố gắng đều có sự đền bù xứng đáng, không có gì là uổng phí khi phải bỏ công sức vì đàn em thơ ngây của mình. Mong rằng với mỗi phương pháp mới sẽ giúp các em phát triên toàn diện hơn. Để làm được điều đó tôi cũng cần có sự hỗ trợ từ nhiều phía như đồng nghiệp, và các cấp lãnh đạo. Vậy tôi cũng mạnh dạn xin ý kiến đề xuất như sau: * Đối với Phòng giáo dục: - Đề nghị các cấp lãnh đạo quan tâm, đầu tư cơ sở vật chất cho các trường mầm non chúng tôi, máy vi tính, các đồ dùng thí nghiệm đơn giản để giáo viên có nhiều cơ hội giúp trẻ thực hiện các thí nghiệm vui cho trẻ. - Tổ chức bồi dường thường xuyên cho các giáo viên Mầm non, giúp giáo viên nắm bắt, tiếp cận những vấn đề đổi mới. - Bổ sung hỗ trợ tài liệu mới có các phương pháp giáo dục hiệu quả trong và ngoài nước để giáo viên được học hỏi, tiếp cận những cái mới và học hỏi.
15/15 * Đối với nhà trường: - Tạo điều kiện cho giáo viên tham quan, học hỏi dự giờ những tiết dạy mẫu, dạy giỏi để nâng cao trình độ. - Khuyến khích và ủng hộ về đồ dùng, học liệu cho giáo viên tổ chức các hoạt động trải nghiệm, thí nghiệm đơn giản. Trên đây là một số biện pháp tôi đã đề ra, áp dụng trực tiếp vào lớp mình và đã có hiệu quả. Rất mong được sự đóng góp của quý ban và các bạn đồng nghiệp cho sáng kiếm kinh nghiệm của tôi hoàn thiện hơn. Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.