Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi" nhằm hiểu rõ tầm quan trọng của việc phát huy tính tích cực chủ động của trẻ ở hoạt động tạo hình, muốn tổ chức những hoạt động tạo hình sáng tạo, hấp dẫn phù hợp với độ tuổi mẫu giáo bé để trẻ được phá huy tính sáng tạo khi tham gia giờ học tạo hình tôi giúp trẻ được trải nghiệm, được thực hành bằng những kiến thức kỹ năng vô cùng gần gũi với cuộc sống của trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi

1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Dạy và học ứng dụng STEAM cho trẻ mầm non luôn là vấn đề nóng đối với công cuộc đổi mới giáo dục nói chung và ngành GDMN nói riêng tại Việt Nam, từ khóa Art là nghệ thuật tạo hình ứng dụng phương pháp STEM đã khẳng định được vai trò quan trọng đối với chương trình trẻ nhỏ thế kỷ 21. Việc nghiên cứu nghệ thuật tạo hình trong ứng dụng STEAM cho trẻ mầm non là cần thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn trong xu thế đổi mới giáo dục hiện nay tại Việt Nam. Tích hợp Art (nghệ thuật) trong STEAM là một sự phù hợp tự nhiên, trong giáo dục mầm non dạy và học nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc mang lại niềm vui học tập, tạo điều kiện cho trẻ được chia sẻ ý tưởng thông qua các hoạt động xã hội, ngôn ngữ, tạo hình và các hoạt động sáng tạo khác và còn giúp cho trẻ mở khóa tư duy sáng tạo và đổi mới bản thân nghệ thuật còn để trẻ thể hiện các ý tưởng khác nhau thông qua các hoạt động như xây dựng khối, nặn đất sét, trò chơi đóng kịch, vẽ, khiêu vũ… Khi đưa lĩnh vực nghệ thuật tạo hình vào trong STEAM giống như một làn gió mới, trẻ được tiếp cận một cách nhẹ nhàng và hứng thú, trẻ được thể hiện cảm xúc và suy nghĩ của mình thông qua hoạt động nghệ thuật thị giác bằng cách tạo ra tác phẩm thị giác hai chiều như: vẽ, tô, xé, cắt dán và in ấn… và các tác phẩm nghệ thuật ba chiều như tạo ra một mô hình, tác phẩm điêu khắc… Trẻ mẫu giáo 3-4 tuổi là lứa tuổi còn non nớt tâm hồn hồn của trẻ nhạy cảm với thế giới xung quanh trẻ thường tỏ ra dễ xúc cảm với những điều mới lạ hấp dẫn, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật có nhiều màu sắc hay 1 bông hoa đẹp, 1 bức tranh sinh động ngộ nghĩnh, Với những đặc điểm như vậy nên năng khiếu nghệ thuật thường được nảy sinh ngay từ thửa ấu thơ. Vì vậy giáo dục nghệ thuật cần được bồi dưỡng ngay từ tuổi mẫu giáo. Xuất phát từ những đặc điểm sinh lý của trẻ đây là giai đoạn đầu của lứa tuổi mẫu giáo các thao tác vận động của trẻ còn ở mức độ thấp các kỹ năng cầm bút , xé dán.. còn vụng về, ngôn ngữ phát triển còn chậm khi trẻ được hoạt động tạo hình ở phương pháp truyền thống trẻ thực hiện theo sự hướng dẫn của cô chưa có sự sáng tạo và cứng nhắc, đến với phương pháp STEAM trong hoạt động nghệ thuật tạo hình trẻ được thỏa sức sáng tạo, được khám phá được chia sẻ, được hoạt động cùng các bạn trong sự phấn khích để từ đó trẻ yêu thích hoạt động tạo hình và được trẻ áp dụng mọi lúc mọi nơi không những ở trường mà còn yêu thích hoạt động khi ở nhà, từ đó phát triển cho trẻ sự khéo léo của đôi bàn tay, mạnh dạn, tự tin hơn trẻ dần hình thành tư duy sáng tạo, tư duy lập luận, phản biện và tư duy sáng tạo để có thể ứng dụng kiến thức được học vào cuộc sống.
2 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. Cơ sở khoa học 1. Cơ sở lý luận Trẻ mầm non chính là những chủ nhân tương lai của đất nước. Chúng cần được đào tạo bài bản ngay từ khi bước vào độ tuổi đi học. Nhất là trong xã hội hiện đại ngày nay, khi những vấn đề và thách thức mới đòi hỏi phải được giải quyết bằng những biện pháp mới, tư duy mới, sáng tạo mới. Để làm được điều này, việc sử dụng các phương pháp dạy học mới là hết sức cần thiết. Ngoài phương pháp giáo dục truyền thống đang được áp dụng rộng rãi thì hiện nay Việt Nam cũng đã tiếp cận và triển khai nhiều phương pháp hiện đại trên thế giới trong đó có thể kể đến phương pháp STEAM trong giáo dục mầm non. STEAM là mô hình học tập chủ yếu dựa trên thực hành và hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Do đó trẻ được tiếp cận phương pháp này có ưu thế nổi bật như: kiến thức khoa học, kỹ thuật công nghệ và toán học, khả năng sáng tạo, tư duy logic và có cơ hội phát triển các kỹ năng mềm toàn diện. Phương pháp dạy học STEAM theo quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm”, phát huy tính tích cực của trẻ trong hoạt động. Giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn, tạo cơ hội cho trẻ hoạt động. Trong quá trình tổ chức hoạt động, trẻ sẽ tự do sáng tác sản phẩm của mình. Trẻ hoạt động hứng thú về cái đẹp mà trẻ tạo nên. Tức là, trẻ được tự do lựa chọn cách thức thực hiện, cách thức sử dụng các vật liệu, nguyên liệu hay bất kì thứ gì trẻ sáng tạo ra. Ngoài ra, mỗi cá nhân trẻ sẽ luôn độc lập về nhận thức và tính cách. Vai trò của giáo viên là người quan sát, phát hiện ra những trẻ có điểm mạnh, điểm yếu trong hoạt động tạo hình để vun đắp, bồi dưỡng và phat triển thêm sự khéo léo của trẻ. Đồng thời, giáo viên cũng hỗ trợ trẻ trong việc tìm ra những mối liên hệ giữa các lĩnh vực có trong sản phẩm trẻ muốn tạo ra nhằm giúp trẻ phát triển nhận thức một cách toàn diện nhất. Bên cạnh đó, giáo viên là người tạo môi trường, đồ dùng học tập đặc biệt có yếu tố “sáng tạo” để trẻ được thỏa sức phát huy sự sáng tạo của mình, tận dụng hết những nguyên vật liệu xung quanh nhằm tạo ra sản phẩm theo ý muốn của trẻ, trẻ tự tìm hiểu và tự sửa lỗi cho đến khi đạt được mục đích. Trong tổ chức các hoạt động, giáo viên có thể linh hoạt và tích hợp nhiều lĩnh vực để tạo điều kiện cho trẻ thỏa sức khám phá, thích thú, say mê hoàn tất công việc của mình hoặc chuyển sang hoạt động khác nếu cần thiết. Phương pháp STEAM còn đề cao việc trẻ tự suy nghĩ cách thức để tạo ra sản phẩm, hướng đến các hoạt động chia sẻ thảo luận và rèn luyện các kĩ năng tạo hình. Trẻ được trải nghiệm thực tế và rút kinh nghiệm cho bản thân. Qua mỗi hoạt động tạo hình trẻ sẽ tạo ra được những sản phẩm thực, hữu dụng trong cuộc sống. Điều đó tạo cho trẻ hứng khởi và niềm yêu thích đến trường, yêu thích cái đẹp tìm hiểu mọi vấn đề trong cuộc sống
3 2. Cơ sở thực tiễn Trường Mầm Non Hoa Sen được thành lập vào năm 1983, là trường duy nhất trực thuộc của sở giáo dục và đào tạo Nghệ An. Trường luôn đi đầu trong các hoạt động dạy và học, giáo viên luôn tìm tòi sáng tạo có nhiều tiết dạy hay để dạy mẫu cho nhiều đoàn trong toàn tỉnh về tham quan học tập. Đầu năm học 2022- 2023 được sự nhất trí và chỉ đạo của sở giáo dục và đào tạo nhà trường dần chuyển đổi sang trường tiên tiến hội nhập quốc tế, trong đó nhà trường chú trọng vào việc thay đổi một số hình thức trong phương pháp dạy và học đó là ứng dụng STEAM và trong các hoạt động dạy cho trẻ. Cách tiếp cận dạy học ứng dụng giáo dục STEAM chắc chắn không phải là nhiệm vụ dễ dàng nhưng những lợi ích mà STEAM mang lại cho trẻ và trường học thì rất lớn. Trường học không chỉ là nơi để giảng dạy lí thuyết mà ở nơi đó, đứa trẻ được trải nghiệm, được thực hành những kiến thức thực tiễn, vừa lớn khôn, vừa trưởng thành. Hiểu được tầm quan trọng của việc ứng dụng phương pháp STEAM tôi mạnh dạn chọn đề tài “Biện pháp ứng dụng giáo dục STEAM trong hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi”. Với kinh nghiệm và sự nhiệt tình tích cưc trau dồi kiến thức học hỏi qua đồng nghiệp qua các lớp bồi dưỡng đào tạo tôi hiểu rõ tầm quan trọng của việc phát huy tính tích cực chủ động của trẻ ở hoạt động tạo hình, muốn tổ chức những hoạt động tạo hình sáng tạo, hấp dẫn phù hợp với độ tuổi mẫu giáo bé để trẻ được phá huy tính sáng tạo khi tham gia giờ học tạo hình tôi giúp trẻ được trải nghiệm, được thực hành bằng những kiến thức kỹ năng vô cùng gần gũi với cuộc sống của trẻ. Qua mỗi hoạt động trẻ sẽ tạo được những sản phẩm thực hữu dụng trong cuộc sống. Điều đó tạo cho trẻ hứng khởi yêu thích khám phá tìm hiểu mọi vấn đề trong cuộc sống. Đó chính là mục tiêu giáo dục STEAM hướng tới. II. Thực trạng của đề tài Khi bắt đầu thực hiện đề tài, tôi đã nhận thấy những mặt khó khăn và thuận lợi sau: 1. Thuận lợi: - Cơ sở vật chất của nhà trường khang trang, phòng học sạch sẽ, có các tiện nghi cần thiết, đồ dùng đồ chơi đầy đủ theo thông tư 02/BGD&ĐT đảm bảo phục vụ cho việc học tập và vui chơi của trẻ đặc biệt là chuẩn bị đầy đủ các loại nguyên liệu để trẻ thực hành. - Lớp luôn nhận được sự quan tâm, khích lệ, tạo điều kiện của BGH nhà trường và tổ chuyên môn đầu năm nhà trường đã tổ chức cho các giáo viên theo học khóa cơ bản “Ứng dụng giáo dục STEAM trong giáo dục mầm non”
4 - Bản thân tôi là giáo viên có năng khiếu hội họa, tạo hình và tâm huyết với nghề, ham học hỏi, tôi luôn ý thức được tầm quan trọng của việc hướng dẫn, cung cấp kiến thức tạo hình mà còn mở rộng vốn hiểu biết cho trẻ về các sự vật hiện tượng xung quanh, mà quan trọng hơn là bước đầu nhen nhóm óc nghệ thuật cho trẻ từ tuổi ấu thơ. 2. Khó khăn: - Lớp học đông học sinh (có 41 trẻ) vì vậy rất khó khăn trong việc rèn nề nếp thói quen và các kĩ năng tạo hình của trẻ, nhiều trẻ ngôn ngữ phát triển chậh, một số trẻ cá tính nên khi hướng dẫn trẻ cô giáo gặp không ít vất vả. - Vì năm nay mới ứng dụng giáo dục STEAM vào trong các hoạt động và cùng một lúc vừa thực hiện vừa tìm hiểu về cách thức ứng dụng trong khi đó tài liệu về STEAM còn ít nên việc xây dựng kế hoạch hoạt động tạo hình ứng dụng giáo dục STEAM giáo viên còn lúng túng khi đưa vào kế hoạch có khi chưa phù hợp. - Đối với trẻ 3 tuổi ở trường mầm non mục tiêu cuối độ tuổi yêu cầu cần đạt của chương trình là trẻ phải ó kỹ năng cầm bút để vẽ, tô màu, nặn, xé dán, hoạt động với nguyên vật liệu một cách sáng tạo..Trong khi đó các kỹ năng của trẻ còn rất yếu vì vậy trong quá trình hình thành kỹ năng cho trẻ giáo viên rất khó khăn. - Ứng dụng giáo dục steam vào trong hoạt động tạo hình còn mới lạ, vì đây là phương pháp mới nên giáo viên vẫn còn nhầm lẫn trong hoạt động học giữa phương pháp cũ và phương pháp mới. 3. Tổ chức khảo sát - Một vài nét về đối tượng khảo sát Năm học 2022-2023 tôi được phân công chăm sóc và giáo dục trẻ độ tuổi mẫu giáo 3-4 tuổi với tổng số cháu là 41 cháu. Trong đó có 21 trẻ gái và 20 trẻ trai Mức độ kỹ năng tạo hình của trẻ còn rất thấp , trẻ phát triển không đồng đêu, ngôn ngữ còn hạn chế, tính sáng tạo và hoạt động theo nhóm hầu như là chưa có. - Bảng khảo sát Trước khi thực hiện đề tài, đầu năm học 2022 - 2023 tôi đã tiến hành khảo sát mức độ tạo hình trên trẻ ở lớp MG Bé B như sau: Mức độ thể hiện T Nội dung khảo Tổng Trung Tốt Khá Yếu T sát số trẻ bình Số Tỷ Số Tỷ Số Tỷ Số Tỷ trẻ lệ trẻ lệ trẻ lệ trẻ lệ
5 % % % % Trẻ biết chọn nguyên vật lệu 1 5 12,1 12 29,2 18 43,9 6 14.6 để tạo ra sản 41 phẩm của mình Trẻ có kỹ năng 41 2 8 19,5 13 31,7 9 21,9 11 26,8 tạo hình Trẻ có khả năng 41 3 2 4,87 3 7,31 18 43.9 18 43,9 sáng tạo 4 Trẻ có kỹ năng 41 9 21,9 8 19,5 12 29,2 12 29,2 hoạt động nhóm Trẻ nhận xét sản 5 phẩm của mình, 41 5 12,1 8 19,5 16 39 12 29.2 của bạn III. Các giải pháp thực hiện. 1. Xây dựng kế hoạch hoạt động tạo hình ứng dụng giáo dục steam Từ những thực tiễn trên, bản thân tôi luôn suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu, tham khảo tài liệu để tìm ra những nội dung hoạt động tạo hình có ứng dụng phương pháp ứng dụng STEAM cho trẻ. Trước tiên tôi phải nghiên cứu chương trình, cập nhật thông tin từ chuyên đề, trên mạng Internet, tự bồi dưỡng chuyên môn, tìm các hoạt động cho trẻ có thể áp dụng được phương pháp STEAM. Từ đó, trên cơ sở những định hướng, gợi ý về nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức học tập của tài liệu, kết hợp với chương trình giáo dục hiện hành tôi đã có thể xây dựng kế hoạch giáo dục cụ thể nhằm thực hiện được yêu cầu có ứng dụng STEAM trong hoạt động tạo hình. Trên thực tế trẻ mẫu giáo bé 3-4 tuổi tôi thấy về kỹ năng và nhận thức của trẻ còn rất yếu, việc thiết kế và lập ra kế hoạch cần phải dựa vào khả năng đặc điểm của trẻ để đưa ra những hoạt động phù hợp với lứa tuổi và ý nghĩa của hoạt động tạo hình. Ví dụ: Đầu năm các kỹ năng về tạo hình của trẻ hầu như không có vì vậy khi lập kế hoạch đầu tiên tôi cho trẻ làm quen với cách dán hồ những hình tròn để dán đèn lồng hoặc gắn que để tạo thành bập bênh...
6 Trẻ dán ngôi nhà Khi đưa các hoạt động tạo hình vào thì việc đầu tiên là đi theo quy trình từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp và cần phải gần gũi với cuộc sống xung quanh, phù hợp với địa phương nơi trẻ đang sinh sống Ví dụ: Qua những hoạt động đầu năm thì trẻ đã có một số kỹ năng cơ bản sau đó tôi cho trẻ thực hiện các hoạt động tạo hình khó hơn như: cắt giấy thành dải để trang trí những chiếc hộp thành ngôi nhà, cắt giấy bóng thành hình chữ nhật để làm khẩu trang hoặc gắn củ quả lên quả trứng tạo thành con gà..... Trẻ dán ngôi nhà và tạo hình con gà trống Sau khi đã tìm hiểu và thực tế trên trẻ cũng như tìm hiểu học hỏi trên mạng intenet để tìm ra được ngân hàng các hoạt động dành cho trẻ tôi đã đưa vào
7 kế hoạch năm học theo các chủ đề, được triển khai thông qua việc áp dụng phương pháp giáo dục STEAM như sau: Nội dung tổ chức hoạt động STT Chủ đề thực hiện tạo hình 1 - Làm đèn lồng Trường mầm non - Làm bập bênh 2 - Làm khẩu trang Bản thân - Làm bánh tặng bạn 3 - Làm điện thoại Gia đình và cô giáo - Ngôi nhà thân yêu. - Làm Váy tặng mẹ. 4 - Đồ dùng xây dựng Nghề nghiệp - Món quà tặng chú bộ đội - Trang trí noel. 5 Tết- mùa xuân - Rực rỡ sắc xuân - Trang trí tết - Tạo cây từ hạt 6 - Cây ăn quả Thực vật - Muôn sắc hoa tươi - Tạo hình rau củ quả. 7 - Nhà của thú cưng Thế giới động vật - Ngày 8/3 - Con vật từ lá cây - Bó hoa xinh 8 - ô tô xinh Giao thông - Đèn giao thông - Chế tạo bè, phao bơi. 9 - Tranh mưa từ đất sét Nước và hiện tượng tự nhiên - Chiếc ô kì diệu. 10 - Làm diều Quê hương- Bác Hồ - Món quà tặng Bác
8 2. Sưu tầm và tạo thành kho nguyên vật liệu Những nguyên vật liệu nào có thể sử dụng trong hoạt động tạo hình cho trẻ? Như trước đây mọi hoạt động tạo hình của trẻ đều dựa trên các nguyên vật liệu: Giấy màu, đất nặn, keo, màu sáp, màu nước…Còn với STEAM là phương pháp tư duy, kích thích sự chế tạo, sáng tạo của trẻ vì thế tận dụng các nguyên vật liệu tái chế sẵn có, dễ tìm ở địa phương, rẻ tiền và gần gũi với trẻ như: Sách báo cũ, len, vải vụn, vỏ chai lọ, ống hút, nắp chai, nút áo….ngoài ra còn có các nguyên vật liệu có sẵn trong thiên nhiên như: vỏ sò, vỏ ốc, lá, cành cây, sỏi, đá, cát, rơm, rạ, thóc, rau, củ, quả, hạt…trẻ làm ra sản phẩm đều sử dụng được trong hoạt động tạo hình. Bởi sự mới mẻ đó chính là cảm hứng kích thích sự chế tạo qua các sản phẩm phong phú, sinh động theo ý tưởng của trẻ, a. Cho trẻ tiếp xúc, sưu tầm nguyên vật liệu mọi lúc mọi nơi Việc cho trẻ tiếp xúc với nguyên vật liệu tự nhiên bằng các hình thức như trang trí nguyên vật liệu trên mảng tường, làm các đồ dùng đồ chơi từ nguyên vật liệu và giới thệu cho trẻ biết các nguyên vật liệu này có rât nhiều gần gũi trong cuộc sống của chúng ta. Để thực hiện đạt hiệu quả tôi đã sưu tầm tích trữ thành kho nguyên vật liệu để tại góc nghệ thuật, tôi kết hợp với phụ huynh hình thành cho trẻ có ý thức về sưu tầm nguyên vật liệu cùng cô và bố mẹ ở mọi lúc mọi nơi có thể ở trong gia đình hoặc trẻ thấy ở đâu đó trẻ sẽ liên tưởng đến các nguyên vật liệu của cô ở trên lớp giống như vật liệu mà trẻ thấy ở quanh trẻ từ đó trẻ có ý thức sưu tầm tích góp để mang đến lớp cùng cô và các bạn hoạt động. Ví dụ: Ở góc tạo hình tôi phân loại các nguyên vật liệu ra thành nhiêu hộp và ghi nhãn mác lên từng hộp đó, hàng ngày cho trẻ hoạt động với các nguyên vật liệu và hỏi trẻ các câu hỏi như: Đây là cái gì? Con thấy ở đâu? Nếu con thấy ở đâu con hãy mang lên lớp để cô cháu mình cùng chơi nhé? Các nguyên vật liệu được chia ra bỏ vào rổ và viết nhãn mác
9 Khi trẻ về nhà trẻ sẽ liên tưởng đến lời cô giáo dặn và trong quá trình hoạt động trẻ sẽ nghĩ đến những nguyên vật liệu đó sẽ tạo ra được những sản phẩm gì, nó để ở đâu trong lớp, dần dần hình thành cho trẻ có thói quen dự trữ và tìm nguyên vật liệu tư đó trẻ yêu thích đến lớp Ví dụ: Bạn Thanh Hà khi uống xong chai nước khoáng và hộp liền chạy đến bảo mẹ: Mẹ ơi cho con mang chai nước này đến lớp cho cô nhé để cô cho con làm lọ hoa, bạn Tường Đoan trò chuyện cùng với mẹ: Mẹ ơi! trên lớp con có nhiều hộp này lắm để con mang đến lớp chơi mẹ nhé? Trẻ về nhà sưu tầm các nguyên vật liệu để mang đến lớp Khi trẻ có ý thức tìm ra được các nguyện vật liệu trong cuộc sống xung quanh và trẻ được sử dụng chúng để làm ra các sản phẩm do tự tay mình tạo nên trẻ cảm thấy hào hứng khoe với các bạn ràng đây là vật liệu của mình mang đến. Những sản phẩm của trẻ đuọc tạo ra thì cuối ngày tôi cho trẻ mang về nhà cho bố mẹ cùng ngắm sản phẩm của con mình làm ra. Lúc đó không những trẻ cảm thấy vui và hứng thú mà bố mẹ trẻ cũng tự hào về những đóng góp mà mình đồng hành cùng với trẻ. b. Tổ chức cho trẻ sưu tầm nguyên vật liệu Không những cho trẻ sưu tầm nguyên vật liệu mọi lúc mọi nơi, tôi đã tỏ chức cho trẻ tìm ngay trên lớp, trên sân trường trẻ có thể nhìn thấy tất cả các nguồn vật liệu phong phú luôn hiện diện bên cạnh trẻ và trẻ sẽ có ý thức sưu tầm cất giữ mang về lớp, tôi thường tổ chức cho trẻ vào các hoạt động ngoài trời trong ngày. Trước khi tổ chức cho trẻ tìm nguyên vật liệu tôi cho trẻ quan sát một số sản phảm được làm từ các nguyên vật liệu đó để trẻ khi trẻ tìm thì trong đầu trẻ hình dung ra các sản phẩm mà cô đã giới thiệu, kích thích trẻ hăng say sưu tầm hơn. Tuy nhiên, sau khi sưu tầm nguyên vật liệu cho trẻ sử dụng làm đồ chơi tôi phải nhắc nhở trẻ
10 không lấy vật sắc nhọn đảm bảo tính an toàn dễ cầm (kích cỡ phù hợp với tay trẻ), dễ bảo quản và cất giữ, dễ phục hồi hoặc sửa chữa vì khi chơi, trẻ tiếp xúc trực tiếp với chúng. Ví dụ: Tôi chia trẻ ra thành các nhóm và cho mỗi trẻ cẩm 1 chiếc rổ trên tay yêu cầu trẻ đi nhặt lá vàng trên sân, nhặt sỏi , nhặt cành cây khô, Khi nhặt xong trẻ mang lại cho cô giáo để cô vệ sinh nguyên vật liệu và cho trẻ đi rửa tay. Ngoài ra trong lóp tôi vào mỗi buổi chiều trẻ thường mang sữa tươi đến lớp để uống tôi cho trẻ mang hộp sữa của mình vào rửa sạch sau đó mang ra rổ phơi khô, nhắc nhở trẻ không bóp méo hộp sữa. Trẻ nhặt lá vàng rơi Sau khi đã sưu tầm và lựa chọn được các nguyên vật liệu tôi cho trẻ phân loại các nguyên vật liệu vào đúng hộp, rổ trong góc tạo hình. Các nguyên liệu được cho vào trong hộp, rổ và được đánh tên, nhãn mác, luôn để trong trạng thái mở để trẻ có thể được tiếp xúc thường xuyên. 3. Hình thành một số kỹ năng vận động tinh và kỹ năng sử dụng công nghệ Trong hoạt động tạo hình kỹ năng cho trẻ chiếm vị trí vô cùng qua trọng, nhờ kỹ năng tạo hình trẻ mới tạo ra được các sản phẩm, kỹ năng đó là sự khéo léo của đôi bàn tay, các ngón tay và kỹ năng sử dụng công nghệ trong các hoạt động vẽ, nặn, cắt, xé dán, tạo ra sản phẩm, khi trẻ đã có kỹ năng thì lúc đó trẻ mới hứng thú sáng tạo khi tham gia hoạt động. a. Kỹ năng vận động tinh qua đôi bàn tay Kỹ năng vận động tinh là một trong những kỹ năng quan trọng mà trẻ cần phải thành thạo để có thể hoạt động linh hoạt nhất, kỹ năng vận động tinh được
11 hiểu là kỹ năng sử dụng những cơ nhỏ để có thể điều khiển, khống chế các các hoạt động của bàn tay, ngón tay dể giúp cho trẻ thực hiện một số hoạt động tạo hình cơ bản từ đơn giản đên phức tạp, việc hình thành các kỹ năng vận động tinh cho trẻ 3- 4 tuổi được băt đầu từ những trò chơi với các ngón tay hay các hoạt động gần gũi nhất. Khi trẻ đã có các kỹ năng vận động tinh thì việc cho trẻ hoạt động tạo hình được dễ dàng hơn, trẻ khéo léo hơn trong các hoạt động và cũng giúp cho giáo viên đỡ mất công hơn trong quá trình tổ chức hoạt động. Khi tổ chức luyện kỹ năng vận động tinh cho trẻ thì bước đầu tôi cho trẻ chơi và làm quen với một số hoạt động đơn giản như : các trò chơi với ngón tay, các bài thơ câu đố hoặc một số hoạt động gần gũi Ví dụ: Cô cho trẻ hát và chơi trò chơi : “ Nhện chăng tơ” với các ngón tay, trò chơi: “ Chi chi chành chành” Hoặc cho trẻ chơi trò chơi : “ Cua gắp sỏi” bằng cách cuộn các ngón tay để tạo thành con cua... Trẻ chơi trò chơi với các ngón tay Luyện cơ bàn tay, luyện sự khéo léo của bàn tay góp phần không nhỏ vào quá trình trẻ thực hiện hoạt động tạo hình, khi luyện cơ tay cho trẻ tôi cần phải có thời gian, không nóng vội, cần có tâm huyết và đầu tư cho hoạt động bởi đây là lĩnh vực đòi hỏi thời gian, công sức và chất xám cho mỗi hoạt động được tổ chức. Khi tổ chức luyện vận động tinh cho trẻ thì tôi cần phải nắm rõ đặc điểm riêng của từng trẻ vì lứa tuổi 3-4 là lứa tuổi chóng chán, trẻ chơi không bền hay khóc và trêu bạn vì vậy muốn tổ chức 1 hoạt động tôi cần phải tổ chức bằng nhiều hình thức khác nhau như : kể chuyện, hát, đọc thơ, cũng không kể đến các vật thật mà trẻ được trực tiép cầm nắm, sờ.... Ví dụ: Chơi dấu tay, hát bài tập đếm.....
12 Ví dụ: Cô tổ chức hoạt động cho trẻ cài cúc và mở cúc áo, vặn nắp chai, xâu hạt to nhỏ.. Trẻ chơi trò chơi cài cúc và mở cúc áo b. Luyện kỹ năng vận động tinh khi sử dụng công nghệ cho trẻ Nói đến công nghệ chắc hẳn chúng ta sẽ liên tưởng đến các máy móc điện tử hiện đại cao siêu nhưng kỹ năng công nghệ mang đến khả năng sử dụng, quản lý, sự nhận thức về công nghệ từ những vật dụng đơn giản hàng ngày gần gũi quanh chúng ta như: dao, kéo, bút màu, giấy, băng dính.. đến những vật dụng phức tạp hơn như: điện thoại, ti vi, máy tính, cho trẻ hiểu tất cả các thay đổi của thế giới tự nhiên đều phục vụ các hoạt của con người, đều được coi là công nghệ. Khi trẻ đã hình thành được một số kỹ năng vận động tinh tôi dần cho trẻ tiếp xúc và sử dụng các dụng cụ công nghệ để trẻ thỏa sức sáng tạo theo ý thích về các sản phẩm của mình * Sử dụng giấy Giấy là một loại nguyên liệu sẵn có trong cuộc sống hàng ngày, giấy luôn có sẵn xung quanh cuộc sống chúng ta, việc cho trẻ làm quen và thao tác trên giấy mang đến cho trẻ nhiều lợi ích thiết thực, khi trẻ được hoạt động với giấy thì kỹ năng vận động tinh của trẻ phát triển, với một số thao tác cơ bản các cơ ngón tay, cổ tay của trẻ phát triển kỹ năng vận động tinh của trẻ được hoàn thiện hơn. Ví dụ: Tôi thường xuyên cho trẻ chơi với giấy loại, giấy báo như: xé giấy và vò giấy, gấp giấy, khi trẻ thao tác trên giấy dần hình thành sự khéo léo của đôi bàn tay.
13 Rèn kỹ năng xé giấy, vò giấy cho trẻ * Sử dụng đất nặn Đất nặn là trò chơi vận động tinh mang nhiều lợi ích đối với sự phát triển thẩm mỹ cho trẻ, việc được tiếp xúc trực tiếp và cảm nhận rõ vế xúc giác giúp trẻ có thêm những trải nghiệm chân thực hơn thông qua hoạt động cầm nắm, nhồi nặn, ấn bóp, xoay tròn, lăn dọc và tạo hình các nhân vật trẻ tăng tính sáng tạo, linh hoạt hơn. Ví dụ: Ngoài các hoạt động học trên lớp thì vào các buổi chiều tôi cho trẻ chơi với đất nặn, chơi với các loại bột để trẻ có thể xoa, bóp, làm mềm xoay tròn , lăn dọc , ấn dẹt..để dần hình thành sự khéo léo của đôi bàn tay. Ngoài ra tôi còn cho trẻ đi trải nghiệm làm bánh để củng cố thêm kỹ năng lăn dọc xoay tròn cho trẻ khi thực hiện thao tác nặn bánh tại khu vui chơi VRC Đi làm bánh tại khu vui chơi VRC
14 Để trẻ có nhiều cơ hội luyện tập hơn tôi đã thiết kế ra nhiều hoạt động giúp hình thành kỹ năng luyện cơ tay ban đầu của trẻ * Sử dụng bút màu để tô màu và vẽ Việc thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với hội họa , màu sắc ngay từ nhỏ để trẻ phát triển tốt cá kỹ năng vận động tinh cùng với trí thông minh, sự sáng tạo. Việc cần nắm bút màu và tô vẽ giúp trẻ gia tăng các vận động ở cổ tay, ngón tay và linh hoạt hơn trong việc quan sát, tập trung, giáo viên lựa chọn nhiều loại tranh vẽ với chất liệu khác nhau như: màu nước bút chì màu, cọ vẽ, màu nước...để trẻ có thể sử dụng chính đôi bàn tay tạo ra sản phẩm Ví dụ: Trẻ cầm bút, phấn vẽ tự do trên sân, trên giấy hoặc thỏa sức sử dụng đôi bàn tay của mình để chơi với màu nước.. Trẻ vẽ và chơi với màu nước Ví dụ: Ngoài ra trẻ còn chơi được với các bút lông để sử dụng màu nước, dùng các loại bông tăm, tay để làm nên sản phẩm hoặc có thể dùng ống hút tạo ra những hình mà trẻ muốn. Trẻ sử dụng ông hút và tăm bông để tạo ra sản phẩm
15 * Sử dụng kéo Trong STEAM kéo cũng là công nghệ và sử dụng kéo để làm ra sản phẩm là 1 kỹ thuật, việc cho trẻ tham gia hoạt động dùng đến kéo cũng là một trong các biện pháp để trẻ có thể phát triển tốt các vận động tinh. Khi trẻ dùng kéo để cắt một vật gì đó đòi hỏi trẻ phải sử dụng và kết hợp linh hoạt của cơ ngón tay và cả cổ tay, tôi bắt đầu dạy cho trẻ cách cầm kéo để cẳt một đường thẳng và dần tgia tăng độ khó bằng những hình thù và đường cắt phức tạp hơn , việc cắt giấy màu chính là một trong nững trò chơi thú vị mang đến những lợi ích tuyệt vời. Vì vậy khi cho trẻ làm quen với kéo tôi cho trẻ tập cách cầm kéo, cách thực hiện kéo sao cho trẻ cầm và sử dụng kéo một cách dễ dàng thông qua một số hoạt động như: Ví dụ : Trẻ lấy kéo cắt giấy tự do , cắt nhỏ giấy, cắt giấy thành dải…khi các nhát kéo của trẻ thuần thục thì trẻ đã biết cách sử dụng kéo Ví dụ|: Trẻ sử dụng kéo để cắt các ống hút và lấy dây xâu thành vòng để đeo cho mình hoặc cho bạn Trẻ cắt ống hút và xâu thành vòng * Sử dụng băng dính Trong hoạt động tạo hình úng dụng STEAM thì việc cho trẻ sử dụng băng dinh 1 mặt, 2 mặt góp phần không nhỏ trong quá trình tạo ra sản phẩm, trẻ sử dụng băng dính để gắn dán các nguyên liệu và tôi cung cấp để trẻ còn biết thêm băng dán có tác dụng dính được nhiều vật liệu hơn như : ống hút, lá cây, hoa lụa, vải...., tuy nhiên việc sử dụng băng dính 2 mặt rất khó đối với trẻ đòi hỏi sự khéo léo cao khi trẻ dùng tay để bóc tách băng dính vì vậy việc cho trẻ làm quen với băng dính phải thực hiện nhiều lần và thường xuyên, để cho trẻ thành thục hơn khi sử dụng băng dán tôi đã cho trẻ thực hiện các bài tập :
16 Ví dụ: Cô cho trẻ thao tác với băng dính hai mặt, một mặt trẻ lặp đi lặp lại bóc ra dán vào và cắt băng dán ra khỏi cuộn … để luyện sự khéo léo và thành thạo khi sử dụng băng dán. Rèn kỹ năng sử dụng băng dính 2 mặt * Ghép hình, xếp hình Nếu nhắc đến các trò chơi vận động tinh hỗ trợ tốt nhất cho trẻ nhỏ thì ghép hình, xếp hình luôn là lựa chọn hoàn hảo nhất đối với trẻ, khi tham gia trò chơi này đòi hỏi trẻ phải quan sát tưởng tượng, tư duy cùng với thao tác tay thật nhanh nhạy và chính xác. Cô cho trẻ xếp những sản phẩm có cấu trúc đơn giản Ví dụ: Xếp chồng xếp cạnh các khối thành ngôi nhà, ô tô, tàu hỏa, bàn, ghế, hàng rào. Xếp bằng các hình, hột hạt thành quả bóng, hoa quả, ông mặt trời, em bé, một số đồ dùng gia đình. Cho trẻ ghép các mảnh ghép để tạo thành 1 bức tranh đơn giản 4. Ứng dụng giáo dục STEAM vào tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ Khi tổ chức 1 hoạt động tạo hình truyền thống với 1 hoạt động tạo hình ứng dụng STEAM chúng ta nhận thấy rằng các bước trong phương pháp giống nhau nhưng điểm mới ở đây cho thấy rằng khi tổ chức hoạt động ứng dụng STEAM thì hầu như trẻ dược tự mình trải nghiệm, được chia sẻ, phân tích kinh nghiệm và áp dụng sản phẩm vào trong cuộc sống. Bên cạnh đó cần hiểu rõ về STEAM và cách học của trẻ mầm non, trẻ không học lý thuyết hàn lâm, qua lời nói suông, giảng giải mà phải được trải nghiệm thực làm, giáo viên khuyến khích trẻ tìm hiểu, thử nghiệm, phán đoán, suy luận tạo cơ hội cho trẻ tiếp xúc để trẻ cảm nhận được bằng xúc giác của mình, hãy để chúng “bẩn” theo cách mà chúng muốn chúng sẽ học được nhiều điều từ những trải nghiệm từ đó trẻ sẽ mạnh dạn, tự tin, mở rộng vốn kiến thức về thế giới bên ngoài.
17 Tính mới của phương pháp truyền thống và ứng dụng STEAM trong tạo hình Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3- Tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ 3- 4 tuổi theo phương pháp truyền thống 4 tuổi ứng dụng theo SEAM 1.Tạo hứng thú , giới thiệu 1.Tạo hứng thú , giới thiệu 2. Hướng dẫn quan sát 2. Hướng dẫn quan sát + Cho trẻ trải nghiệm và chia sẻ 3. Hướng dẫn thực hành 3. Hướng dẫn thực hành + Phân tích 4. Tổ chức cho trẻ thực hành 4. Tổ chức cho trẻ thực hành + Áp dụng 5. Tổ chức đánh giá 5 Tổ chức đánh giá Quy trình tổ chức hoạt động tạo hình ứng dụng STEAM Giáo viên giúp trẻ nắm lấy STEAM bằng cách yêu cầu trẻ đưa ra các câu hỏi, chia sẻ trong sự phấn khích của trẻ và tạo cho trẻ nhiều cơ hội khám phá. Do đó, tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình ứng dụng STEAM chính là cách giáo viên tổ chức hoạt động tạo hình có tính tích hợp, lồng ghép nhiều kiến thức, lĩnh vực cùng một lúc với nhau chứ không đơn thuần là một hoạt động tạo hình thiên về lĩnh vực nghệ thuật. Trẻ 3-4 tuổi khi tổ chức 1 hoạt động tạo hình cô không thể nói suông để trẻ tự sáng tác được mà kết hợp với quan sát trực quan để từ đó trẻ triển khai các sản phẩm theo ý thích của mình vì vậy người giáo viên cần phải tìm tòi các phương thức hấp dẫn dể hiểu dễ gần để phát triển sự sáng tạo của trẻ Quy trình tổ chức hoạt động tạo hình ứng dụng STEAM theo các bước: Bước 1: Tạo hứng thú, giới thiệu: Trong bước đầu này, cô giáo thu hút trẻ vào nội dung bài học hoặc hoạt động bằng cách khơi gợi sự quan tâm, hứng thú của trẻ. Tạo tình huống khơi gợi tính tò mò, khả năng khám phá, tìm tòi của trẻ, để trẻ thể hiện khả năng của bản thân. Cô đưa ra nội dung trẻ nêu ý tưởng của mình
18 Bước 2: Mở rộng kế hoạch thông qua việc cho trẻ xem hoặc trò chuyện để trẻ tự đưa ra giả định , phỏng đoán, tự kiểm chứng và tự đưa ra kết luận thông qua bắt tay vào làm thử nghiệm, tìm tòi , khám phá, từ đó tự có thêm những kiến thức, hiểu biết về chủ đề. Trẻ quan sát đưa ra giả định, kiểm chứng thử nghiệm tìm tòi kết luận Cô và trẻ cùng nhau đề xuất ý tưởng. Cần tạo ra một tình huống xuất phát, chứa đựng một vấn đề hoặc đặt một nhiệm vụ cần giải quyết, trong đó liên hệ với hoàn cảnh thực tiễn xã hội và đời sống. Cần chú ý đến hứng thú của trẻ cũng như ý nghĩa xã hội của đề tài. Giáo viên có thể giới thiệu một số hướng đề tài để trẻ lựa chọn và cụ thể hoá. Trong trường hợp thích hợp, sáng kiến về việc xác định đề tài có thể xuất phát từ phía trẻ. Bước 3: Hướng dẫn thực hành: Trong bước này trẻ cùng đưa ra phương hướng, đưa ra mô hình, cách làm để tạo ra sản phẩm, trẻ phân công công việc trong nhóm. Xem cô hướng dẫn thực hành và cô gợi ý phân công việc nhóm
19 Trẻ mẫu giáo bé chưa thể tự phân công công việc trong nhóm nên cô là người đứng ra gợi ý cho trẻ thực hiện công việc theo kế hoạch đã đề ra cho nhóm và sự phân công cho mỗi cá nhân trong nhóm. Trong giai đoạn này trẻ thực hiện các hoạt động trí tuệ và hoạt động thực tiễn, thực hành, những hoạt động này xen kẽ và tác động qua lại lẫn nhau.Dần dàn mới hình thành cho trẻ kỹ năng tự phân công với nhau khi bắt đầu thực hiện 1 hoạt động mới được tạo ra. Bước 4: Thực hành: Dựa trên bản thiết kế của nhóm, trẻ thực hành, trải nghiệm tích cực hoạt động tạo ra sản phẩm. Trẻ tích cực thực hành và tạo ra sản phẩm - Thông qua thực hành trẻ được tham gia vào các hoạt động với cả lớp, trong nhóm nhỏ và cá nhân, trẻ được tự lựa chọn các sản phẩm, giáo viên khuyến khích nói lên và chia sẻ ý tưởng của mình và tăng cường tiếp cận cá nhân, nhóm nhỏ khi hướng dẫn trẻ. Xác định và đáp ứng sự hiểu biết, sở thích, ý tưởng, kĩ năng của từng trẻ. - Tạo cơ hội cho trẻ tích cực hoạt động: Sử dụng hiệu quả những cơ hội học bất chợt xảy ra trong các sự kiện và thói quen hàng ngày để hướng dẫn kĩ năng, kiến thức và thái độ cho trẻ, cô chuẩn bị môi trường và cung cấp đồ dùng, đồ chơi, học liệu theo trình tự nội dung và hoạt động, hỗ trợ trẻ trong quá trình hoạt động bằng cách khuyến khích, gợi mở. Bước 5: Tổ chức đánh giá. - Trẻ chia sẻ lại các kết quả, các chú ý và các điều quan sát cảm nhận được trong phần hoạt động đã thực hiện của mình. Trẻ học cách diễn đạt và mô tả lại rõ ràng nhất các kết quả của trải nghiệm và mối liên quan của chúng. Trẻ cùng thảo luận nhìn lại cả quá trình trải nghiệm, phân tích và phản ánh lại. Sau đó trẻ liên hệ
20 những kết quả và điều học được từ trải nghiệm với các ví dụ trong cuộc sống thực tế. Bước này thúc đẩy trẻ suy nghĩ về việc có thể áp dụng những điều học được vào các tình huống khác như thế nào. Kết thúc hoạt động trẻ còn được xem lại hình ảnh của mình và của bạn trong suốt quá trình hoạt động mà cô giáo đã quay lại, chụp lại để đưa lên màn hình tivi khiến trẻ rất thích thú và hứng khởi cho các hoạt động tiếp theo. Tham gia trưng bày sản phẩm và đánh giá Ví dụ: Giáo án đề tài: Quả dưa hấu đáng yêu Đối tượng: Trẻ 3 - 4 tuổi Thời gian: 20 – 25 phút I. Mục đích, yêu cầu 1. Kiến thức - Trẻ biết tên và hình dáng của quả dưa hấu: Có dạng hình tròn, màu xanh - Trẻ biết tên các nguyên liệu để tạo thành quả dưa hấu: Bóng bay, màu nước, giấy , kéo, màu, lá dưa. - Trẻ biết cách để tạo thành sản phẩm từ các nguyên liệu. 2. Kỹ năng - Trẻ chú ý lắng nghe, quan sát cô làm và ghi nhớ có chủ định. - Trả lời to, rõ ràng tên bài học và tên các nguyên liệu. - Trẻ sử dụng các kỹ năng để tạo quả dưa hấu: chọn đúng màu bóng, kỹ năng nhồi bông để làm phồng bóng, sử dụng màu nước vẽ sọc dưa, dán cuống dưa. 3. Thái độ