Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 3-4 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của sáng kiến "Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 3-4 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc" nhằm tìm ra những biện pháp tốt nhất để truyền tải giúp cho trẻ hứng thú khi tham gia vào hoạt động âm nhạc. Qua đó góp phần nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân,đồng thời giúp giáo viên có được những cơ hội và điều kiện thể hiện khả năng của mình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 3-4 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc

A- PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật được trẻ mầm non nói chung và trẻ 3- 4 tuổi nói riêng rất yêu thích, đây là loại hình nghệ thuật được xem như là phương tiện để thực hiện các hoạt động giáo dục một cách hiệu quả ở trường mầm non. Giáo dục âm nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, yêu tổ quốc, tình yêu thương con người. Không chỉ vậy, giáo dục âm nhạc còn là phương tiện giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng cũng cố kiến thức của trẻ qua học tập vui chơi. Đồng thời âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu rắn rỏi của bản hành khúc gợi cho trẻ niềm vui, hào hứng phấn khởi…Bài hát êm dịu đưa trẻ đến với tình cảm nhẹ nhàng… Âm nhạc hiện nay đang được phổ biến rộng rải trong các trường mầm non, nhằm giúp trẻ phát triển kỹ năng ca hát, vận động và cảm thụ âm nhạc một cách tốt nhất...Và nội dung hoạt động âm nhạc trong trường mầm non là một phương tiện phát triển nghệ thuật cho trẻ rất hữu hiệu góp phần phát triển năng lực thẩm mĩ, đạo đức, trí tuệ, thể chất, tạo cơ sở hình thành nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ Xuất phát từ đặc điểm của lứa tuổi, mục đích giáo dục và những đặc trưng của môn âm nhạc, giáo dục âm nhạc mang lại cho trẻ tình cảm và sự yêu thích âm nhạc, trẻ có những kĩ năng đơn giản trong hoạt động âm nhạc, trẻ thể hiện được tính hồn nhiên, chân thực và biểu cảm khi trình bày các tác phẩm. Đặc biệt đối với trẻ 3-4 tuổi khả năng cảm xúc âm nhạc của trẻ tăng dần, giọng hát tai nghe tốt hơn. Ở trẻ xuất hiện sự hứng thú hoạt động âm nhạc như: hát, vận động theo nhạc, biết thực hiện các động tác múa đơn giản. Trẻ có thể hát những bài hát ngắn, giai điệu liền bậc hoặc quãng hẹp. Ở độ tuổi này có thể cho trẻ tiếp xúc làm quen với các nhạc cụ như: trống, song loan, phách gõ…giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái niệm âm nhạc, dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm nhạc và biết cách biểu diễn ở mức độ đơn giản. Biết được tầm quan trọng của môn âm nhạc đối với trẻ mầm non, với mục đích mong muốn tổ chức cho trẻ 3 - 4 tuổi tích cực, hứng thú trong hoạt động âm nhạc, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 3- 4 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc”. 1.1. Cơ sở lí luận Hoạt động âm nhạc giúp trẻ trải nghiệm những xúc cảm, phát triển khả năng thể hiện âm nhạc, góp phần hình thành tính độc lập, sáng tạo và nhu cầu hát múa trong đời sống hằng ngày của trẻ. Âm nhạc luôn gắn liền với đời sống của con người, nó giống như món ăn tinh thần không thể thiếu được trong cuộc sống hàng ngày, nó mang đến cho ta những giây phút thư giãn thực sự thoải mái, cho ta cảm nhận cái đẹp của tự nhiên, quê hương, đất nước, con người. Nhờ có âm nhạc con người cảm thấy yêu đời hơn, giúp con người bộc lộ cảm xúc của mình một cách tinh tế hơn. Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Như chúng ta đã biết âm nhạc tác động vào con người ngay từ khi còn nằm trong nôi khi được nghe tiếng ru à ơi của mẹ. Tâm hồn trẻ ngây thơ trong sáng, luôn luôn vui vẻ cho nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu đối với trẻ. Bởi chính ở đây âm nhạc được coi như một phương tiện giáo dục toàn diện nhân cách trẻ. Thông
2 qua âm nhạc, trẻ sẽ linh hoạt, mạnh dạn, tự tin, thông minh hơn. Âm nhạc còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển tai nghe và cảm xúc cho trẻ. 1.2. Cơ sở thực tiễn Trên cơ sở nhận thức được tầm quan trọng của việc gây hứng thú cho trẻ 3-4 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc, nhằm tìm ra những biện pháp tốt nhất để truyền tải giúp cho trẻ hứng thú khi tham gia vào hoạt động âm nhạc. Qua đó góp phần nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân, đồng thời giúp giáo viên có được những cơ hội và điều kiện thể hiện khả năng của mình. Tuy nhiên, trong thực tế nhiều giáo viên chưa chú ý trong việc gây hứng thú cho trẻ, vận dụng lý thuyết vào thực tiễn, chưa có biện pháp thiết thực trong quá trình dạy trẻ, dẫn tới kết quả đạt được chưa cao so với yêu cầu. Do vậy, việc áp dụng biện pháp gây hứng thú cho trẻ tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc là rất cần thiết Từ thực tế trên, tôi nhận thấy việc giúp trẻ hứng thú, tích cực cho trẻ tham gia vào hoạt động âm nhạc là vô cùng quan trọng góp phần tạo nên sự thành công của hoạt động giáo dục. 2. Giới hạn đề tài - Đề tài này được lựa chọn nghiên cứu trong phạm vi lớp mẫu giáo bé 3- 4 tuổi trong trường mầm non Thạnh Phú 2. B- PHẦN NỘI DUNG 1. Thực trạng của vấn đề Năm học 2022-2023, tôi được phân công dạy lớp 3-4 tuổi, lớp Mầm gồm có 26 trẻ/ 02 cô. Trong đó có 16 trẻ đã qua lớp nhà trẻ, đạt tỉ lệ 61,54%, còn lại 10 trẻ lần đầu tiên đến lớp chiếm tỉ lệ 38,46%. Và trong quá trình thực hiện cũng có những thuận lợi và khó khăn như: 1.1. Thuận lợi - Được sự quan tâm, hỗ trợ nhiệt tình từ Ban giám hiệu và đồng nghiệp. - Năm học 2022-2023 được phân công chủ nhiệm lớp 3-4 tuổi và trẻ có cùng độ tuổi thuận lợi cho việc truyền thụ kiến thức. - Lớp học ngay điểm trung tâm nên rất được nhà trường quan tâm trong việc mua sắm đồ dùng phục vụ cho các hoạt động giáo dục trẻ. - Phụ huynh nhiệt tình chia sẻ về tình hình của trẻ, giúp giáo viên hiểu trẻ nhiều hơn. 1.2. Khó khăn - Chưa có phòng âm nhạc cho trẻ hoạt động. - Đa số trẻ chưa qua lớp nhà trẻ nên thời gian đầu trẻ còn bỡ ngỡ quấy khóc, ảnh hưởng nhiều tới các hoạt động của trẻ. - Đa số trẻ cảm thụ âm nhạc còn hạn chế, nên việc truyền thụ âm nhạc cho trẻ còn gặp nhiều khó khăn. - Một số trẻ còn nhút nhát, chưa hứng thú tham gia vào hoạt động
3 Vì thế, khi khảo sát chất lượng đầu năm trên trẻ tôi nhận thấy kết quả đạt rất thấp cụ thể: Nội dung số trẻ Tỷ lệ Trẻ hứng thú trong hoạt động 12/26 46,15% Khả năng vận động theo nhạc 13/26 50% Trẻ hát đúng giai điệu bài hát 11/26 42,31% Từ những thuận lợi khó khăn trên, để giúp trẻ phát huy tính tích cực chủ động trong hoạt động và nâng cao chất lượng môn âm nhạc. Tôi đã mạnh dạn đưa ra các biện pháp phù hợp nhằm giúp trẻ tích cực, hứng thú tham gia vào hoạt động âm nhạc như sau. 2. Những giải pháp thực hiện 2.1. Tạo môi trường âm nhạc trong lớp học Môi trường học tập của trẻ có vị trí khá quan trọng trong việc tạo tâm thế học tập cho trẻ, vì vậy cần bố trí một cách khoa học nhằm tận dụng tốt nhất diện tích phòng học đồng thời chú ý sắp xếp đồ dùng, đồ chơi ngăn nắp gọn gàng, để tạo môi trường học tập thân thiện, thoải mái cho trẻ. Đối với góc âm nhạc cần trang trí thật sinh động và thay đổi theo chủ đề để gây sự chú ý thu hút đối với trẻ. Góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện để thể hiện khả năng âm nhạc của mình. Trẻ có thể làm quen, ôn luyện, cũng cố và vận dụng phát triển những kĩ năng âm nhạc qua các trò chơi, hoạt động phát triển khả năng sáng tạo của trẻ. Tại đây, trẻ tự hát hay tự vận động theo nhạc, biểu diễn một mình hay theo nhóm một cách thích thú và sáng tạo. Ngoài ra cần tận dụng diện tích phòng học, góc âm nhạc và chú ý bố trí sắp xếp các đồ dùng, dụng cụ, học liệu hợp lí đẹp mắt để tạo môi trường hứng thú, thoải mái cho trẻ học Bên cạnh đó tôi còn cùng trẻ vẽ tranh, sưu tầm tranh ảnh từ họa báo, lịch…. có nội dung về hoạt động âm nhạc và nội dung bài hát sắp học để trang trí góc âm nhạc hoặc làm đồ dùng giảng dạy. Tôi còn để giấy báo, hay những loại giấy phế liệu cùng những bộ trang phục tự tạo, mũ, mão, quạt giấy, khăn…phù hợp với chủ đề nhằm tạo điều kiện cho trẻ tự do sáng tạo. Ngoài ra tôi còn dùng những chiếc thùng thiếc tạo thành trống, những vỏ lon bia, nước ngọt làm xục xạc, trống lắc, bìa cứng tạo thành đàn, những thanh tre, gáo dừa tạo thành phách gõ, đồ dùng nhà bếp, khối gỗ…. nhằm tạo ra các loại âm thanh khác nhau để trẻ cảm nhận được các loại âm thanh đó. Có thể sắp xếp theo bộ, theo chủ đề tránh rườm rà. Tôi cho trẻ cùng tham gia, đóng góp ý kiến cách sắp xếp, tạo cho trẻ sự hứng thú và được tôn trọng
4 Hình ảnh môi trường góc âm nhạc Tất cả các loại đồ dùng, đồ chơi nói trên đều phải ở trạng thái mở giúp trẻ dễ lấy, dễ sử dụng và để kích thích tính tò mò, ham hiểu biết lôi cuốn trẻ vào góc chơi âm nhac, tôi luôn chú ý thay đổi nguyên vật liêu, những thiết bi ̣tạo âm thanh khác nhau theo chủ đề, tạo điều kiện cho trẻ sử dụng tối đa. Nhìn chung việc tạo môi trường hấp dẫn cho trẻ là một việc làm rất quan trọng góp phần nâng cao chất lượng thẩm mỹ và rèn kĩ năng học âm nhạc cho trẻ. 2.2. Đổi mới hoạt động dạy âm nhạc trên tiết học Muốn giúp trẻ 3-4 tuổi hứng thú, tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc ở trường mầm non, đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức và năng khiếu âm nhạc, biết truyền đạt, thể hiện các tác phẩm âm nhạc một cách hấp dẫn vì hiệu quả của giáo dục âm nhạc ảnh hưởng trực tiếp tới trẻ. Cô hát càng hay càng thu hút trẻ vào giờ học, cô hát phải thể hiện được tình cảm sắc thái nội dung bài hát. Việc tổ chức một tiết học âm nhạc nhẹ nhàng, linh hoạt sẽ giúp cho trẻ dễ dàng tiếp thu, trẻ hứng thú học mà không bị nhàm chán. Hoạt động âm nhạc là một hoạt động mang tính nghệ thuật. Vì vậy, trong giờ hoạt động tôi không bắt buộc trẻ phải ngồi ngay ngắn mà trẻ có thể biểu hiện thái độ thích thú, hưởng ứng như: giậm chân, vỗ tay, múa theo nhịp của bài hát. Trước khi vào hoạt động tôi dùng các hình thức cuốn hút trẻ như lời nói, đọc thơ, câu đố, tạo tình huống, kể truyện hoặc xem tranh ảnh, đồ vật…có nội dung phù hợp với chủ đề để giới thiệu và dẫn dắt trẻ vào nội dung bài hát. Ngoài ra đối với những bài hát quen thuộc, gần gũi trẻ tôi có thể xướng âm hoặc cho trẻ nghe một đoạn nhạc không lời để trẻ đoán tên bài hát từ đó khơi gợi lại trí nhớ cho trẻ Ví dụ: Ở chủ đề động vật cô dạy bài hát “Một con vịt” có thể cho trẻ nghe tiếng kêu để đoán tên con vật hay dùng câu đố về con vịt để thu hút sự chú ý của trẻ hoặc sử dụng mũ minh họa… Trong chủ đề gia đình với bài hát “Cả nhà thương nhau” để gây hứng thú cho trẻ thì tôi cho trẻ xem tranh về gia đình và đàm thoại về tranh hoặc tôi có thể cho trẻ kể về các thành viên trong gia đình mình sau đó dẫn vào bài một cách nhẹ nhàng. Tổ chức các hoạt động đa dạng dựa vào các hoạt động trọng tâm.
5 Ví dụ: Trọng tâm là ca hát thì nội dung chính là tập cho các cháu hát thuộc bài hát, hát rõ lời, đúng nhạc. Mục đích chính của việc dạy hát cho trẻ, nhất là trẻ mầm non, là hướng cho trẻ đến việc thể hiện cảm xúc của mình, cảm nhận được tự do và niềm vui của hoạt động học tập và cuộc sống chứ không phải là việc truyền đạt cho trẻ kỹ thuật ca hát. Nếu trọng tâm là nghe hát thì phần nghe hát phải kéo dài hơn, chủ yếu là trẻ được nghe cô hát, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của âm nhạc nên hưởng ứng cảm xúc với những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đây là quá trình phức tạp vì nó liên quan đến sự rung động sâu sắc tinh tế trong tâm hồn mỗi người. Sự cảm nhận âm nhạc tùy thuộc vào khả năng kinh nghiệm sống được tích lũy dần dần. Nghe nhạc là cơ sở để trẻ học hát, vận động, chơi theo nhạc. Do đặc điểm của âm nhạc là phản ánh và kích thích sự vận động cùng với tính ham hoạt động của trẻ việc nghe nhạc trong trường mầm non là một hoạt động tích cực, có mối quan hệ chặt chẽ với vận động hoàn thiện của những đặc trưng về tâm lí trẻ, đặc biệt là sự nhạy cảm với âm nhạc. Ở nhà hay ở trường âm nhạc luôn có một sức mạnh to lớn. Nghe nhạc tạo cho trẻ một cảm giác thư giãn. Âm nhạc còn là nguồn tài nguyên dồi dào nuôi dưỡng trí tưởng tượng và óc sáng tạo của trẻ. Vì thế, hãy giúp trẻ học và phát triển với âm nhạc, giúp trẻ khám phá thế giới kì diệu của âm thanh. Hình ảnh trẻ nghe cô hát Nếu trọng tâm là biểu diễn văn nghệ thì cô tổ chức cho trẻ biểu diễn giống như một buổi văn nghệ, giúp trẻ ôn lại những bài đã học, tự tin mạnh dạn trước đông người. Dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nếu trọng tâm là vận động theo nhạc thì cô hướng dẫn trẻ cách vận động theo bài hát để tạo cho bài hát hay hơn, trẻ hứng thú hơn. Việc dạy trẻ vận động nhịp nhàng theo nhịp điệu âm nhạc giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi lại vững vàng, chạy nhẹ nhàng. Tất cả những vận động của tay chân, thân mình nhờ có sự phụ hoạ
6 âm nhạc trở nên chính xác, nhịp nhàng hơn. Vận động theo nhạc tạo cho trẻ sự hoạt bát, nhanh nhẹn, có tư thế đẹp, duyên dáng. Mọi giờ học hoạt động làm quen âm nhạc đều có phần nghe hát và trò chơi âm nhạc. Vì sự cảm thụ âm nhạc gắn bó chặt chẽ với sự phát triển nhận thức. Nó đòi hỏi trẻ phải chú ý, quan sát nhạy bén. Trẻ tập trung nghe nhạc, so sánh âm thanh làm quen với ý nghĩa biểu cảm của âm thanh đó, ghi nhớ những đặc điểm, tính chất của hình tượng âm nhạc. Trò chơi âm nhạc giúp trẻ thoải mái, vận động chạy nhảy... trẻ sẽ hoạt bát nhanh nhẹn và rất hứng thú trong giờ học. Muốn một giờ hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao giáo viên cần đổi mới trong việc lựa chọn nội dung bài hát, nội dung vận động và nghe hát cũng như trò chơi cho trẻ. Sự kết hợp giữa các nội dung này sẽ làm hấp dẫn trẻ, kích thích khả năng tò mò và tăng mức độ cảm xúc âm nhạc trong trẻ. Một bài hát giáo viên nên cho trẻ làm quen 2, 3 cách vận động khác nhau để thay đổi hình thức, giúp trẻ làm quen với nhiều loại hình tiết tấu và không nhàm chán. Có thể cho trẻ mặc trang phục theo bài hát, giúp trẻ biết trang phục của một số vùng miền theo nội dung bài hát. Ví dụ: Khi dạy tiết vận động múa theo bài hát “Chú thỏ con” thì có thể cho trẻ đội mũ thỏ để tạo hứng thú cho trẻ và thể hiện được nội dung bài hát. Phần nghe hát kết hợp bài “Chú voi con" để làm nổi bật chủ đề “động vật sống trong rừng”. Âm nhạc khuyến khích tính tự khám phá, tính hợp tác trong trò chơi, tính sáng tạo, động cơ tự hoàn thiện mình, phát triển các kĩ năng xã hội, nhận thức và giao tiếp. Âm nhạc luôn là một phương tiện để dạy trẻ học hiệu quả. Để tăng phần hấp dẫn của giờ học, tôi cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc nhằm phát triển năng khiếu, ôn luyện kiến thức kỹ năng cho trẻ về âm nhạc. Sự phản ứng âm thanh khác nhau để phát triển khả năng nghe nhạc của trẻ. Cô hướng dẫn cách chơi rõ ràng, cụ thể, dần dần nâng cao yêu cầu của trò chơi. Tôi nhận thấy một giờ hoạt động âm nhạc cần đảm bảo các nội dung: ca hát, vận động theo lời bài hát, trẻ được nghe hát và được chơi trò chơi âm nhạc. Trong một tiết học được tổ chức thực hiện như trẻ được chơi với cô, được gần gũi trò chuyện với cô, không gò bó trẻ. Về đội hình
7 không bắt buộc trẻ phải ngồi ngay ngắn cứng nhắc như trước đây, mà trẻ có thể biểu hiện thái độ thích thú, hưởng ứng như: giậm chân, vỗ tay, múa theo nhịp của bài hát. Trong giờ học tôi luôn tuyên dương kịp thời những cháu hát đúng, hát hay, vận động được theo lời bài hát nhằm khuyến khích trẻ học tốt hơn. Tuyệt đối không chê trẻ, tôn trọng trẻ, nhẹ nhàng sửa sai đối với những trẻ thực hiện chưa đúng. Hoạt động dạy học là một bộ phận của quá trình giáo dục. Do đó, nội dung các bài dạy không chỉ đơn thuần là hoàn thiện nội dung cần dạy cho trẻ mà còn là phương tiện giáo dục. Vì vậy giáo viên phải chú ý quan sát, nhận xét xem trong quá trình học tập trẻ có hoạt động không? Có thích thú không? Tìm hiểu nguyên nhân vì sao trẻ không hoà đồng cùng bạn để có hướng giải quyết tình huống, tìm cách đưa trẻ hoà nhập với bạn bè, dần cho trẻ quan tâm, hứng thú với các hoạt động âm nhạc. 2.3. Tích hợp âm nhạc vào trong các hoạt động Việc lồng ghép, tích hợp âm nhạc vào các môn học khác để trẻ được ôn luyện ở mọi lúc mọi nơi, mặt khác qua nội dung lồng ghép này các môn học khác cũng trở nên phong phú sinh động hơn giúp trẻ dễ dàng tiếp thu một cách thoải mái, không gò bó, phản ánh được đúng tính chất hoạt động học của trẻ mầm non“Học mà chơi, chơi mà học”. Ví dụ: Trong giờ đón trẻ, trả trẻ: cô có thể cho trẻ vận động theo nhạc với từng nhóm và cá nhân trẻ, cô sẽ phát huy tính độc lập hoạt động của trẻ, phát triển năng khiếu của trẻ và cô dễ dàng sửa sai cho trẻ. Trong giờ làm quen với toán: Âm nhạc giúp trẻ ghi nhớ các thông tin cần thiết một cách dễ dàng và giúp trẻ gắn liền các thông tin lại với nhau. Những trẻ 3-4 tuổi sẽ dễ dàng nhớ các con số nếu học nhận dạng chữ số thông qua một điệu nhạc quen thuộc như bài hát “Học đếm số” “Tay thơ, …. Mặc dù phần nội dung này không đi sâu vào cấu trúc giờ dạy nhưng khi trẻ thuộc bài hát thì trẻ nhớ được chữ số. Trong giờ làm quen văn học: Trong giờ làm quen với văn học dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc diễn cảm, hiểu nội dung... để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp của tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt Nam nối tiếp nhau. Như thông qua việc dạy bài thơ “Hạt gạo làng ta” của Phạm Hổ, sau khi trẻ đọc thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Hạt gạo làng ta” do Trần Viết Bính phổ nhạc, hay với bài thơ “Bó hoa tặng cô” của Ngô Quân Miện. Sau khi đọc thơ kết hợp hát bài: “Mừng ngày 8/3” (Tân Huyền). Và chính giai điệu trữ tình của bài hát giúp cho ý thơ trong bài thơ được nâng cao, tiết học thêm sinh động, phong phú và trẻ rất chú ý. Có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là lời thơ không hoàn toàn trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thức cho trẻ trong tiết học đó. Ví dụ: Trong giờ hoạt động “Khám phá khoa học” với đề tài “Trò chuyện về một số động vật sống trong rừng” ở hoạt động này cô có thể cho trẻ hát bài “Đố
8 bạn” qua đó, trẻ có thể dễ dàng nhớ được tên cũng như một vài đặc điểm của một số con vật sống trong rừng. Ví dụ: Trong giờ tạo hình với đề tài “Vẽ ông mặt trời” cô có thể cho trẻ hát bài “Cháu vẽ ông mặt trời”. Qua bài hát ông mặt trời trong trí tưởng tượng của trẻ có nhiều cách vẽ khác nhau như: ông mặt trời đang tỏa nắng, ông mặt trời có mắt, mũi, miệng, ông mặt trời cạnh đám mây…Từ đó, kích thích trí tưởng tượng, sự sáng tạo của trẻ. Và cũng thông qua bài hát, giáo viên khơi gợi những xúc cảm, tình cảm, lòng biết ơn của trẻ đối với cô giáo. Ngoài ra, trong giờ tập thể dục buổi sáng, trẻ sẽ rất hứng thú nếu vừa tập thể dục vừa kết hợp với bài hát. Ví dụ: Cô cho trẻ tập thể dục và kết hợp bài hát “ Thể dục buổi sáng” hoặc bài “Nào chúng ta cùng tập thể dục”…. Trong giờ hoạt động ngoài trời, vào đầu giờ chơi cô có thể ổn định trẻ bằng việc cho trẻ hát bài hát liên quan tới chủ đề chơi. Ví dụ: Cho trẻ đi quan sát vườn hoa, cô cho trẻ hát bài “Ra chơi vườn hoa”, thông qua bài hát giáo dục cho trẻ biết bảo vệ vườn hoa, không hái hoa bẻ cành. Đối với hoạt động chiều tôi dành một số buổi để ôn luyện một số bài hát đã học hoặc hướng dẫn trẻ hát bài hát mới, có thể cho trẻ tự hoạt động âm nhạc theo ý thích. Đây là thời gian để giúp trẻ cũng cố những kiến thức âm nhạc, góp phần hình thành cho trẻ kĩ năng hoạt động âm nhạc. Cho trẻ hoạt động âm nhạc theo ý thích còn là hình thức hoạt động thể hiện tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Đặc biệt, đối với những trẻ nhút nhát, thiếu tự tin, cô cần có kế hoạch giúp đỡ trẻ qua hình thức tự hoạt động âm nhạc một cách tế nhị khéo léo. Mọi tiết học đều có thể tích hợp giáo dục âm nhạc, ngoài việc ôn lại kiến thức cũ, làm quen kiến thức mới còn giúp cho giờ học nhẹ nhàng, hấp dẫn giúp trẻ thoải mái ham thích học hơn. Và có thể nói, âm nhạc luôn có mặt trong đời sống hằng ngày của trẻ, âm nhạc làm cho cuộc sống của trẻ thêm vui và thú vị. 2.4. Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào các tiết học Thường xuyên vào các trang web như: Youtube.com, nhaccuatui.vn…để tìm các tư liệu phù hợp với nội dung bài dạy sau đó sử dụng làm các hiệu ứng với hình ảnh, ảnh động, slide show, video clip… kết hợp với các hình ảnh và sử dụng trong bài dạy.
9 Ví dụ: Ở chủ đề động vật: Dạy bài hát “Đố bạn” có thể kết hợp cho trẻ xem clip “Thế giới động vật” tương ứng vào mỗi câu hát, đến câu hát về con vật nào thì trẻ xem hình ảnh tương ứng về con vật đó…Trẻ có thể vừa hát vừa bắt chước các hành động của con vật trong bài hát như: khỉ, voi, gấu…Tiết học của trẻ sẽ thêm vui nhộn và sinh động hơn. Với những bài nghe hát thuộc làn điệu dân ca, cô có thể cho trẻ xem hình ảnh, clip về những cuộc thi hát dân ca, hát đối, hát quan họ ở hội Lim. Khi trẻ được trực tiếp xem các đoạn video clip trẻ sẽ hứng thú và có cảm xúc hơn với những làn điệu dân ca đó. Ví dụ: Khi cho nghe các bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tôi đưa đoạn clip các liền anh, liền chị quan họ đang hát giao duyên hay hình ảnh của các chị hai, chị ba quan họ với nón thúng, quai thao và những bộ quần áo mớ ba, mớ bảy cho trẻ xem. Với những giọng hát chuyên nghiệp mượt mà tình cảm, những bộ quần áo rực rỡ sắc màu và phong cảnh hữu tình, trẻ sẽ cảm thụ chính xác hơn về các làn điệu dân ca của các vùng. Hoặc với phần trò chơi âm nhạc, cô sử dụng máy vi tính để trẻ chơi “ Chiếc đĩa hát kỳ diệu” 2.5. Sử dụng các loại trang phục, dụng cụ âm nhạc gây hứng thú cho trẻ Âm nhạc là trừu tượng nhưng có tính giáo dục nghệ thuật sâu sắc. Vì vậy việc sớm hình thành tư duy trực quan và kích thích những yếu tố ban đầu là rất cần thiết. Vai trò của cô giáo trong vấn đề này là phải tạo được sự hứng thú say mê hoạt động âm nhạc cho trẻ. Để gõ đệm cho một bài hát, gợi ý trẻ sử dụng trống lắc, phách…trẻ kết hợp với việc sử dụng đũa gõ những ly thủy tinh có lượng nước khác nhau tạo ra một tổ hợp âm thanh hài hòa, rất hay. Trong quá trình trẻ chơi tại góc âm nhạc, giáo viên có thể tận dụng để giới thiệu cho trẻ một số loại đàn dân tộc để trẻ biết. Ví dụ: Về đàn tranh, sau khi cô giới thiệu tiếng đàn tranh, cô cho trẻ nghe một bài hát quen thuộc giúp trẻ dễ cảm thụ. Ví dụ: Dạy trẻ gõ đệm theo nhịp bài “Cháu vẽ ông mặt trời” của tác giả Tân Huyền. Cô tạo hứng thú cho trẻ bằng cách cho trẻ quan sát hình ông mặt trời từ từ nhô lên khỏi dãy núi. Cô trò chuyện cùng trẻ về mặt trời, giáo dục trẻ khi đi ra ngoài trời nắng cần phải đội mũ, nón. Cô hỏi trẻ đã được làm quen với bài hát nào nói về mặt trời? Ai sáng tác bài hát? Sau đó cô dạy trẻ vận động theo nhạc. Trẻ được mặc trang phục và sử dụng đạo cụ biểu diễn phù hợp với tính chất âm nhạc và nội dung bài hát sẽ làm phong phú thêm đời sống văn hoá, có tác dụng giáo dục tình cảm đạo đức, góp phần vào việc hình thành nhân cách trẻ thơ. Ví dụ: Dạy trẻ vận động minh hoạ bài Em thích làm chú bộ đội. Tôi cho cả lớp đội mũ chú bộ đội, khi cho trẻ lên biểu diễn cho trẻ mặc trang phục của chú bộ đội. Tôi nhận thấy trên nét mặt vui tươi, hồ hởi trên mỗi trẻ. Trẻ vui sướng ngỡ mình là chú bộ đội vác súng bước đi hùng tráng. Trẻ được thể hiện tình cảm của mình đối với chú bộ đội, trẻ rất hứng thú, có ý thức, tích cực tham gia hoạt động, đạt được những yêu cầu của bài soạn.
10 2.6. Tổ chức âm nhạc thông qua các ngày lễ, ngày hội Có thể nói, ngày lễ, ngày hội được xem là một trong những điều kiện, phương tiện giáo dục hiệu quả có tác động rất lớn đến trẻ ở mọi mặt. Ngày lễ, ngày hội được tổ chức với các tiết mục văn nghệ phong phú, hấp dẫn không chỉ đem lại cho trẻ niềm vui mà còn hình thành ở trẻ những cảm xúc mới mẻ trong không khí sôi động, náo nhiệt. Được tham gia vào buổi lễ, hội và thưởng thức các tiết mục biểu diễn văn nghệ giúp khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ thêm sâu sắc. Ngày lễ, hội là cơ hội cho giáo viên và trẻ trong toàn trường giao lưu, hiểu biết nhau hơn, đồng thời tạo cơ hội cho trẻ nâng cao các kỹ năng hoạt động nghệ thuật. Trẻ hiểu thêm những điều mới lạ chỉ có trong ngày hội, ngày lễ, đồng thời củng cố những điều trẻ đã lĩnh hội được. Hằng năm Trường mầm non Thạnh Phú 2 nơi tôi đang công tác, có tổ chức rất nhiều ngày hội, ngày lễ và các cuộc thi cho trẻ như: “Ngày hội đến trường của bé”, “Bé vui Tết trung thu”, “Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11”, “ Lễ hội mùa xuân”, “Ngày Quốc tế phụ nữ 8/3”….. Luôn tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng con trẻ, vì trẻ được tham gia luyện tập và trình diễn, trẻ rất náo nức mong chờ đến ngày được lên sân khấu biểu diễn cho các bạn xem. Còn những trẻ “khán giả” thì tỏ ra rất vui sướng và mong chờ bạn mình trình diễn những tiết mục hay. Trong các ngày lễ, hội thi trường tôi có mời đông đủ phụ huynh tham dự. tôi nhận thấy nhiều phụ huynh rất phấn khởi về những kết quả của con mình. Điều này, có tác dụng rất lớn đến việc thu hút phụ huynh đưa con đến lớp mẫu giáo và lòng tin đối với nhà trường. Và cũng là để phụ huynh có hướng phát huy năng khiếu ở trẻ. Trong cuộc thi trẻ rất hào hứng, mạnh dạn, tự tin tham gia vào các hoạt động có âm nhạc, trẻ thích biểu diễn và say mê với âm nhạc. Trong các ngày “Ngày hội đến trường của bé”, “Quốc tế phụ nữ 8/3”, tôi cùng với các đồng nghiệp dành nhiều thời gian cho các cháu biểu diễn văn nghệ. Đó cũng là một hình thức tuyên truyền về ý nghĩa của ngày lễ. Trẻ rất thích được tham gia các tiết mục văn nghệ, điều đó giúp trẻ phát triển trí tuệ, nhanh nhẹn, hồn nhiên, tự tin trước mọi người.
11 2.7. Vận động và múa sáng tạo Thông thường khi nghe nhạc, cả người lớn và trẻ em đều có ý muốn cử động theo nhịp, tiết tấu. Tay họ đung đưa, chân gõ nhịp, đầu lắc lư. Đó là hình thức múa tự phát. Nhiều khi các em nhỏ vừa nghe nhạc vừa tự ngẫu hứng điệu múa có tiết tấu độc đáo của mình. Vận động và múa sáng tạo là cách làm trẻ vui thích để phát triển kỹ năng thể chất. Múa tạo cơ hội để trẻ giải toả năng lượng, kích thích trí tưởng tượng và phát huy tính sáng tạo. Trẻ có nhu cầu bộc lộ mình thông qua vận động. Giáo viên tận dụng vận động để phát huy khả năng của trẻ trong các lĩnh vực ngôn ngữ, văn học, khoa học, nghệ thuật. Làm sao để tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm sáng tạo, thể hiện mình mà không nhắm đến sự ganh đua. Múa sáng tạo giúp hình thành tố chất thẩm mỹ như mọi giác quan đều được vận dụng khi trẻ thăm dò và khám phá những lĩnh vực khác nhau của vận động. Ví dụ: Trẻ cảm nhận được sự phối hợp nhịp nhàng của hình thể và cử động mà cơ thể chúng đang tạo ra. Trẻ đáp ứng lại những hình ảnh trẻ trông thấy trước mắt cũng như những hình ảnh mà trẻ tưởng tượng hay sáng tạo. Thính giác được kích thích khi nghe các âm thanh khác nhau từ môi trường xung quanh và do âm nhạc mang lại. Những kinh nghiệm có được từ các cảm nhận như thế có thể giúp trẻ đánh giá được vẻ đẹp trong tự nhiên, nghệ thuật và văn học, cũng như những vẻ đẹp trong đời sống hàng ngày. Múa sáng tạo còn khuyến khích môi trường tương tác, trong đó trẻ cùng nhau chia sẻ khoảng không gian khi chúng khám phá vận động với nhau, nhưng mỗi trẻ theo cách riêng của mình. Trẻ có nhiều cơ hội để quan sát, cảm nhận nhiều ý tưởng cũng như cách thực hiện vận động rất khác nhau ở các bạn và chúng cảm thấy hấp dẫn khi được cùng nhau sáng tạo vận động. Ví dụ sau khi một nhóm trẻ múa tự do diễn tả tình cảm với cha mẹ, vài trẻ có thể nghĩ ra việc dùng bông hoa thể hiện đền đáp công ơn cha mẹ. Vận động và múa sáng tạo có thể giúp trẻ có nhu cầu đặc biệt vì chúng có thể tham gia tuỳ theo mức độ khả năng của chúng. Ví dụ, trẻ có thể chất yếu có thể giữ nhịp bằng cách chớp mắt thay vì vỗ tay hoặc dậm chân, gật đầu, mọi trẻ có nhu cầu đặc biệt vẫn có thể cảm thấy mình là thành viên của nhóm
12 và vui sướng vì đã có thể học cùng các bạn ở một mức độ nào đó. Múa sáng tạo còn cung cấp cơ hội cho trẻ biểu lộ những cảm xúc cũng như nuôi dưỡng ý thức về cộng đồng và là nhu cầu thiết cho trẻ phát triển cả tinh thần lẫn thể chất. 2.8. Công tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh Việc nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ sẽ không đem lại kết quả cao nếu không có sự phối hợp chặt chẽ của phụ huynh. Vì số phụ huynh quan tâm đến bộ môn này còn ít, họ nhận thức về chương trình giảng dạy trong trường mầm non còn hạn chế. Cho nên, ngay từ đầu năm học tôi tổ chức họp phụ huynh tuyên truyền cho nhận thức đầy đủ mục đích, tầm quan trọng của việc cho trẻ làm quen với âm nhạc và những điều kiện cần thiết cho trẻ làm quen với âm nhạc đạt hiệu quả tốt nhất, giúp phụ huynh nhận thức đầy đủ và có trách nhiệm cùng giáo viên tham gia đóng góp, sưu tầm các loại sách, báo, tạp chí, tranh ảnh và nguyên vật liệu để làm đồ dùng phục vụ cho hoạt động Để việc phối kết hợp giữa phụ huynh và giáo viên được tốt hơn tôi lên kế hoạch cần phối hợp hàng tháng ở bảng cha mẹ cần biết. Lên bảng tin về chương trình dạy theo chủ đề và thay tin hàng tuần để phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ. Tôi thường tranh thủ giờ đón trẻ và trả trẻ, những buổi họp phụ huynh, tôi luôn trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ cũng như mọi hoạt động khác của trẻ ở lớp để phụ huynh nắm bắt kịp thời và cùng với giáo viên ở lớp dạy trẻ được tốt hơn. 3. Tính hiệu quả * Hiệu quả kinh tế Sau một thời gian thực hiện sáng kiến “Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ 3-4 tuổi tích cực tham gia vào hoạt động âm nhạc”, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Tôi đã tận dụng các nguyên vật liễu sẵn có từ địa phương để làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho tiết âm nhạc. Đồng thời, vận động phụ huynh tham gia hỗ trợ nguyên vật liệu và cùng làm đồ dùng đồ chơi cho lớp. Từ đó hàng tháng tiết kiệm được chi phí mà hiệu quả mang lại rất cao. * Lợi ích xã hội - Đối với trẻ: Với việc tạo ra môi trường âm nhạc trong lớp học thì hiện giờ, tại góc chơi âm nhạc đã thu hút được nhiều trẻ đến chơi, ngoài giờ chơi hoạt động
13 góc, có sự điều tiết luân phiên số trẻ chơi ở các buổi đón và trả trẻ, trẻ đã tham gia chơi nhiều hơn, mạnh dạn hơn rất nhiều, tự lấy đồ dùng, tự biểu diễn, tự đóng vai một giờ học âm nhạc rất sinh động. Ở đó, trẻ khá và trẻ còn yếu cùng ca hát, tuyên dương lẫn nhau trông rất tự nhiên. Bằng những phương pháp giảng dạy có sự đầu tư và sáng tạo, sử dụng các phương tiện trực quan… Tôi nhận thấy trẻ rất thích thú, trẻ nhận ra tên bài hát rất nhanh, nói được nội dung của bài hát và tham gia học tương đối đồng đều. Các hình thức giảng dạy được thay đổi, trẻ cũng linh hoạt hơn, biết cùng bạn phối hợp để cố gắng làm theo yêu cầu của cô, khả năng âm nhạc ở trẻ cũng được nâng cao hơn, trẻ nghe và hát theo giai điệu bài hát tốt. Các trẻ trong lớp, bao gồm những trẻ nhút nhát, ít nói, ít hát, ít vận động cũng tiến bộ hơn hẳn, trẻ đã chịu tham gia học cùng cô, cùng bạn và đang dần dần phát huy khả năng âm nhạc của mình. Qua việc kiểm tra trẻ sau khi hoạt động theo các biện pháp trên thì tôi nhận thấy trẻ tiếp thu kiến thức nhanh, trẻ hứng thú, mạnh dạn, tự tin tham gia các hoạt động. Tất cả các trẻ đều nắm được các kiến thức, kỹ năng, và tự tìm tòi các kiến thức mới theo hiểu biết của mình, từ đó các em chơi hòa đồng, đoàn kết, cởi mở hơn. Kết quả khi sử dụng các biện pháp được áp dụng: Nội dung Số trẻ Tỷ lệ Trẻ hứng thú trong hoạt động 24/26 92,31% Khả năng vận động theo nhạc 23/26 88,46% Trẻ hát đúng giai điệu bài hát 22/26 84,62% - Đối với giáo viên: Có nhận thức sâu sắc hơn tầm quan trọng của việc giáo dục âm nhạc cho trẻ trong trường mầm non. Qua việc sử dụng các biện pháp trên tôi đã biết cách lồng ghép nội dung giáo dục âm nhạc vào tất cả các hoạt động trong ngày cho trẻ ngày càng linh hoạt hơn, tránh sự nhàm chán, gò bó trẻ vào khuôn khổ. Giáo viên cảm thấy mình yêu trẻ hơn, hiểu hơn về tâm sinh lý phát triển của trẻ, có hứng thú dạy, không khí giờ chơi, giờ học trở nên vui tươi, nhẹ nhàng hơn và mục đích giáo dục âm nhạc cho trẻ của tôi đạt được hiệu quả đáng kể hơn. Đặc biệt là nhận được sự tin yêu của nhà trường và các bậc phụ huynh ngày một nhiều hơn. - Đối với phụ huynh: Nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục âm nhạc đối với đời sống trẻ thơ. Đồng thời, có nhiều phụ huynh tâm đắc bởi khi về
14 nhà họ được nhìn thấy con em mình vui ca, múa hát theo bài hát, bản nhạc. Nhìn thấy được sự mạnh dạn, tự tin của trẻ mỗi khi được hoà mình cùng âm nhạc. C- PHẦN KẾT LUẬN 1. Phạm vi áp dụng Những biện pháp nêu trên tôi đã thực hiện và áp dụng thành công đối với trẻ lớp Mầm tại trường Mầm non Thạnh Phú 2 trong năm học 2022-2023. 2. Điều kiện áp dụng và được triển khai nhân rộng Để giúp giáo viên thuận lợi trong việc thiết kế bài dạy cũng như tổ chức các hoạt động âm nhạc thu hút sự hứng thú của trẻ tham gia vào hoạt động đạt hiệu quả cao cần đảm bảo thực hiện đủ các điều kiện như sau: Ban giám hiệu cần tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia các lớp chuyên đề, tập huấn, dự giờ ở trường bạn để học hỏi nâng cao tay nghề. Chuyên môn cần tổ chức các hoạt động âm nhạc mẫu, các tiết thao giảng, dự giờ có đánh giá, góp ý kiến, rút kinh nghiệm để giáo viên học hỏi lẫn nhau. Thường xuyên tổ chức các ngày hội, ngày lễ để trẻ có điều kiện thể hiện, phát huy năng khiếu văn nghệ cũng như củng cố kiến tức âm nhạc ở trẻ. Nhà trường đầu tư thêm các dụng cụ, trang phục âm nhạc, trang thiết bị để giáo viên thực hiện giảng dạy có hiệu quả hơn. Để làm tốt công tác giáo dục này, đòi hỏi giáo viên cần có tâm huyết với nghề, luôn tìm tòi, học hỏi, tự nâng cao vốn hiểu biết và nâng cao năng lực làm việc của mình nhằm đáp ứng nhu cầu giảng dạy. Tăng cường đầu tư các phương tiện, trang thiết bị, vật liệu, đồ dùng đồ chơi tự tạo để đáp ứng nhu cầu giảng dạy của lớp. Đặc biệt, sự phối kết hợp giữa phụ huynh học sinh và nhà trường là điều không thể thiếu trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ. * Với những giải pháp đã được thực hiện trong sáng kiến có thể triển khai áp dụng rộng rãi đối với trẻ 3-4 tuổi tại các trường mầm non trong huyện, sẽ góp phần nâng cao sự hứng thú của trẻ đối với tiết học âm nhạc. Tuy nhiên, việc áp dụng và khai thác còn tùy thuộc vào đặc điểm, điều kiện của mỗi địa phương mà vận dụng cho phù hợp. Qua bản sáng kiến này, tôi rất mong đựơc sự góp ý bổ sung của các cấp lãnh đạo cùng các bạn đồng nghiệp để bản sáng kiến của tôi thật sự có hiệu quả. Thạnh Phú, ngày 31 tháng 3 năm 2023 HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN Người viết CẤP TRƯỜNG ……………………………………………………. …………………………………………………….. …………………………………………………….. …………………………………………………….. …………………………………………………….. Nguyễn Thị Cẩm Duyên …………………………………………………….. TÀI LIỆU THAM KHẢO
15 - Chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 3-4 tuổi. - Các Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em - Tâm lí học trẻ em. - Tạp chí giáo dục mầm non. - Cổng thông tin điện tử: mamnon.com.vn.