Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp dạy trẻ 24-36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm, trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số biện pháp dạy trẻ 24-36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm, trường mầm non" nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc, luyện phát âm và khắc phục những câu nói cụt trong khi diễn đạt, làm giàu vốn từ cho trẻ. Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong khi giao tiếp với cô, các bạn và với mọi người xung quanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp dạy trẻ 24-36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm, trường mầm non

MỤC LỤC STT Nội dung Trang 1 MỤC LỤC 2 2 TÓM TẮT SÁNG KIẾN 3 3 DANH MỤC BẢNG BIỂU ĐỒ ẢNH 4 4 I – MỞ ĐẦU 5 5 1. Lý do chọn sáng kiến 5 6 2. Mục tiêu của sáng kiến 6 7 3. Phạm vi của sáng kiến 6 8 II - CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN 6 1. Cơ sở lý luận 9 6 2. Cơ sở thực tiễn 10 8 2.1. Thuận lợi 11 9 12 2.2. Khó khăn 9 III. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 13 10 1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến 14 10 2. Thảo luận, đánh giá kết quả thu được 15 16 2.1 Tính mới, tính sáng tạo 16 16 17 2.2. Khả năng áp dụng và mang lại lợi ích thiết thực của 17 sáng kiến IV. KẾT LUẬN 18 18 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 19 21 PHỤ LỤC 20 22
2 TÓM TẮT SÁNG KIẾN Văn học là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với trẻ thơ nhất là lứa tuổi mầm non. Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, óc sáng tạo. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đặc biệt khi dạy trẻ làm quen với những câu chuyện, bài thơ, phải dạy trẻ từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, trẻ phải thuộc chuyện, thơ, hiểu các nhân vật trong câu chuyện để từ đó giúp trẻ bộc lộ khả năng của mình và đọc thơ diễn cảm được tốt hơn. Khả năng đọc thơ là giúp trẻ phát triển: Nhận thức - ngôn ngữ - tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi dạy cho trẻ đọc thơ đòi hỏi người giáo viên phải có những phương pháp, những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác phẩm phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, điều kiện thực tế của trường, lớp và lứa tuổi mình đang dạy. Qua đó nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác phẩm văn học trong quá trình giảng dạy cũng như việc truyền thụ những kiến thức kỹ năng cho trẻ đọc thơ được tốt hơn
3 DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, ẢNH STT Tên bảng, biểu đồ, ảnh 1 Bảng 2.1. Bảng khảo sát trẻ sau khi áp dụng sáng kiến 2 Bảng 2: Bảng khảo sát trẻ sau khi áp dụng sáng kiến đến thời điểm hiện tại 3 Ảnh 1: Trang trí môi trường trong lớp 4 Ảnh 2: Sử dụng tranh trong dạy thơ cho trẻ 5 Ảnh 3: Hoạt động ngoài trời 6 Ảnh 4 : Hoạt động giờ ăn 7 Ảnh 5: Hoạt động giờ ngủ 8 Ảnh 6. Hoạt động chiều 8 Ảnh 7 : Góc tuyên truyền
4 I – MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn sáng kiến Thơ là một phần của cuộc sống gợi lên cho trẻ những cảm xúc lành mạnh, thơ giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh về con người về cuộc sống xã hội xung quanh trẻ. Vì vậy nó góp phần giáo dục thẩm mỹ và phát triển ngôn ngữ nghệ thuật cho trẻ. Chính vì vậy việc phát triển vốn từ cho trẻ qua các hoạt động thơ ca là nhiệm vụ hàng đầu của giáo dục mầm non. Một trong những bộ môn của ngành học mầm non mà tôi quan tâm để đầu tư thực hiện nhiệm vụ trên đó là bộ môn “Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học”. Đặc biệt là “thơ” nó giúp trẻ có vốn từ phong phú và khả năng diễn đạt mạch lạc. Đối với tôi thì việc đọc diễn cảm có nghệ thuật các tác phẩm văn học có ý nghĩa vô cùng to lớn, nhằm giúp trẻ cảm thụ tác phẩm một cách trọn vẹn và đầy đủ hơn. Qua đó trẻ tái tạo lại bằng hình ảnh những gì đã nghe được và gợi lên ở trẻ những tình cảm, cảm xúc nhất định. Điều đó làm tiền đề cho sự hình thành và phát triển nhân cách, đạo đức của trẻ. Trong quá trình thực tiễn ở trường mầm non tôi thấy kỹ năng đọc thơ diễn cảm của trẻ mẫu giáo chưa được tốt và còn nhiều hạn chế, chỉ có một số ít trẻ đọc được diễn cảm, việc đọc thơ diễn cảm của trẻ mẫu giáo còn mang tính chất khuân mẫu, thuộc lòng chứ chưa thể hiện một cách diễn cảm, thậm chí trẻ còn đọc chưa đúng, một số trẻ còn ngọng, nắp… Do đó gây rất nhiều khó khăn đối với việc luyện kỹ năng đọc thơ diễn cảm cho trẻ, vì vậy dẫn đến kết quả việc giáo dục chưa cao. Với trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ 24 - 36 tháng chưa biết đọc, biết viết, vốn từ của trẻ còn chưa phong phú, do vậy khi trẻ được tiếp xúc với các bài thơ đều phải gián tiếp thông qua việc đọc thơ diễn cảm của cô giáo. Vì vậy việc dạy trẻ 24 - 36 tháng đọc thơ diễn cảm là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của cô giáo. Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 24 - 36 tháng nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với nghệ thuật ngôn từ như: Âm điệu thơ, những hình tượng của các
5 nhân vật trong các bài thơ, ca dao, đồng dao, những câu chuyện, những bài hát ru, bài hát dân ca... Do vậy nó đều rất dễ đi vào tâm hồn của các cháu. Từ thực tiễn này tôi đã chọn giải pháp: “Một số biện pháp dạy trẻ 24-36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm, trường ………………..” làm đề tài của mình để áp dụng vào công tác giảng dạy tại lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ. 2. Mục tiêu của sáng kiến Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc, luyện phát âm và khắc phục những câu nói cụt trong khi diễn đạt, làm giàu vốn từ cho trẻ. Giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trong khi giao tiếp với cô, các bạn và với mọi người xung quanh. Để giáo viên tổ chức hoạt động phát triển ngôn ngữ tốt hơn cho trẻ thông qua tổ chức các hoạt động hàng ngày của trẻ để tăng hiệu quả trong quá trình chăm sóc, giáo dục trẻ. Tạo ra khuôn viên trường lớp với môi trường học tập xanh, sạch, đẹp và thoáng mát. Thu hút được nhiều sự quan tâm và ủng hộ của các bậc phụ huynh. 3. Phạm vi của sáng kiến (đối tượng, không gian, thời gian) - Đối tượng: Trẻ mẫu giáo 2 tuổi B ,……. - Không gian: Trường mầm non thị trấn Na Sầm - Thời gian: Từ 10/2021 đến 5/2022 II – CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lý luận (khoa học, chính trị, pháp lý) Văn học là bộ môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát triển ngôn ngữ, đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn, biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế văn học còn giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ và hình thành phát triển nhân cách con người. Thông qua nội dung bài thơ, câu chuyện nhằm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, biết ơn và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ và các hiện tượng xung quanh trong cuộc sống con người.
6 Xuất phát từ những vai trò cụ thể đó cho nên hoạt động dạy trẻ làm quen với đọc thơ là môn học không thể thiếu trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Vì vậy việc nâng cao chất lượng dạy trẻ làm quen với đọc thơ là vấn đề quan trọng trong đổi mới hình thức tổ chức giáo dục mầm non. Làm quen với bài thơ, câu chuyện chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với bài thơ, câu chuyện thông qua việc đọc, kể của giáo viên. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học, có ấn tượng về những cái hay cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính chất văn học góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Trong những bài thơ, câu chuyện thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong những hình thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi hiện tượng thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những gì gần gũi trong môi trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dòng sông, phiên chợ, lớp học, khu phố,… Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những mối quan hệ, những tình cảm gia đình, tình bạn, tình cô cháu,… Trẻ cũng dần nhận ra có một xã hội ràng buộc con người với nhau trong lịch sử đấu tranh cách mạng, trong tình làng nghĩa xóm. Văn học có thể cần đề cập đến những lực lượng siêu nhiên như thần linh, ông bụt, cô tiên, phù thủy, quỷ sứ và cả những phép màu còn tồn đọng trong tâm thức dân tộc. Đây cũng là đối tượng miêu tả của văn học làm nên sự phong phú, hấp dẫn của đời sống tinh thần. Nhờ được nghe, tiếp xúc với một số lượng văn học, có những hiểu biết sơ đẳng về văn học, đó là khả năng mô tả cuộc sống xung quanh phong phú, hấp dẫn bằng những dạng thức khác nhau. Bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau về nội dung và hình thức giữa các thể loại thơ, chuyện. Không những giúp trẻ cảm nhận được cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, nhà sư phạm còn cần giúp trẻ phân biệt được hình tượng nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm văn học như: Thơ, chuyện, nhân vật, hình ảnh…, giúp trẻ trao đổi
7 những điều đã được nghe và bộc lộ những suy nghĩ của mình về tác phẩm, nhằm phát triển đời sống tinh thần của trẻ. Tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật, cần giúp trẻ nhận biết các mối quan hệ biểu hiện giữa hoàn cảnh, trạng thái, tình huống và nhân vật; giữa lời kể, lời thuật, lời bạch trữ tình và ngôn ngữ nhân vật; Giữa không khí, âm sắc, giọng điệu chung của tác phẩm văn học và hành động văn học. Chưa yêu cầu trẻ phải nhớ hết mối quan hệ phức tạp và chưa đòi hỏi trẻ phân biệt quan hệ chính phụ trong truyện mà chỉ nhằm giúp trẻ nhận ra tính liên tục của cốt truyện trong các mối liên quan đến nhân vật trung tâm của tác phẩm. Khi cho trẻ làm quen với tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ hứng thú “đọc sách” kỹ năng đọc và kể tác phẩm. Đó vận dụng những kiến thức có sẵn, qua học hỏi nghiên cứu và áp dụng phương pháp vào môn văn học nhằm phát huy tích cực, chủ động phù hợp với mục đích giáo dục và trình độ nhận thức của trẻ. 2. Cơ sở thực tiễn Đối với trẻ ở mầm non thì bộ môn văn học đóng vai trò hết sức quan trọng. Nhưng điều kiện để trẻ được thực hành, trải nghiệm chưa nhiều chủ yếu là trên lớp chưa có điều kiện để cho trẻ tham quan, dã ngoại, để thu thập thêm các thông tin, hình ảnh để trẻ hiểu, ghi nhớ và sáng tác ra các bài thơ, câu chuyện nên chưa phát triển hết khả năng của trẻ. Đặc biệt một số trẻ phát âm chưa rõ ràng còn nói ngọng, vốn từ còn nghèo nàn chủ yếu là phát âm theo cô, sự sáng tạo ra các tác phẩm chưa có.... Do vậy để bồi dưỡng khả năng đọc thơ của trẻ chúng ta cần tạo môi trường, cơ hội cho trẻ được tri giác tìm kiếm, khám phá thế giới xung quanh; rèn luyện phát âm chuẩn, chính xác, khả năng tư duy sáng tạo cho trẻ. Để tạo được sự linh hoạt trong tranh khi đọc thơ cho trẻ cần tăng cường cho trẻ luyện tập các kỹ năng nói, phát âm, giọng đọc kể rõ ràng, cử chỉ, điệu bộ phù hợp. Tập cho trẻ biết tự điều chỉnh nhịp độ, cường độ, giọng đọc, kể phù hợp với nhân vật, hoàn cảnh.
8 Trẻ sống ở vùng thị trấn nên trẻ cũng có phạm vi hiểu biết rộng hơn so với các trẻ ở vùng sâu, vùng xa, tuy nhiên một số trẻ phạm vi tiếp xúc của trẻ còn hạn chế dẫn đến sự hiểu biết của trẻ còn nghèo nàn, cuộc sống của trẻ còn nhiều điều mới lạ. Việc dạy trẻ đọc thơ, kể lại chuyện ở trường mầm non đã được thực hiện nhưng chưa sâu sắc. Vì trẻ mới đọc thuộc một bài thơ mà chưa có sự sáng tạo trong khi kể. Vậy nó đòi hỏi sự nỗ lực hoạt động sáng tạo của giáo viên. Trước hết giáo viên phải là người kể sáng tạo dựa trên những cơ sở khoa học, những biện pháp cụ thể để dạy trẻ kể lại truyện một cách sáng tạo. Ngoài ra trong các giờ hoạt động tôi sử dụng rất nhiều hình thức khác nhau để gây hứng thú giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung chuyện, nhớ chuyện, thuộc chuyện và đọc kể diễn cảm kể chuyện sáng tạo, đóng kịch. Trong hoạt động này hình thức sử dụng đồ dùng trực quan rất có hiệu quả. Đồ dùng trực quan có thể là tranh ảnh, mô hình, rối que, rối bóng, trang phục, sân khấu… Năm học 2020-2021 trường Mầm non thị …….. có 3 lớp 2 tuổi ở, bản thân tôi phụ trách lớp 2 tuổi B, lớp có 29 cháu học sinh hầu hết các cháu là người địa bàn nên nhu cầu ngôn ngữ của trẻ ở giai đoạn này rất mạnh, việc đưa ra các biện pháp giúp trẻ đọc thơ diễn cảm là rất cần thiết. Sau khi khảo sát và thăm dò thì tôi nhận thấy những mặt khó khăn và thuận lợi như sau: 2.1. Thuận lợi Trong năm học tôi được phân công phụ trách nhóm trẻ 24 – 36 tháng tuổi bản thân đã nhận được sự quan tâm, tạo điều kiện về mọi mặt của ban giám hiệu nhà trường, công đoàn. Sự đoàn kết nhất trí cũng như sự giúp đỡ nhiệt tình của đồng nghiệp trong nhà trường. Chuyên môn nhà trường thường xuyên tổ chức các buổi bồi dưỡng chuyên môn, triển khai các chuyên đề để giáo viên nắm vững kiến thức chuyên môn, đồng thời nhận được sự ủng hộ quan tâm giúp đỡ của các bậc phụ huynh trong công tác chăm sóc – giáo dục trẻ. Phòng học có diện tích đủ theo quy định có đủ đồ dùng, đồ chơi, máy tính, máy chiếu ... phục vụ các hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Giáo viên nhiệt tình trong phong trào làm đồ dùng đồ chơi sáng tạo phục vụ quá trình hình thành và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
9 Các cháu khỏe mạnh, nhanh nhẹn, hoạt bát, được học theo đúng lứa tuổi và đều rất thích hoạt động vui chơi. Trẻ rất thích nghe cô kể chuyện, đọc thơ, đọc các bài đồng dao, các câu ca dao, tục ngữ … Học sinh học chia theo độ tuổi nên việc thu nhận kiến thức khá đồng đều. Bản thân tôi, là một giáo viên tâm huyết với nghề, luôn yêu nghề mến trẻ, coi trẻ như con em mình, bên cạnh đó bản thân còn thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ qua các kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên trong năm. * Khó khăn Các cháu nhỏ mới bắt đầu đến lớp nên còn hay khóc nhiều và chưa thích nghi với các điều kiện sinh hoạt của trẻ. Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn không đồng đều, trẻ hứng thú nhanh nhưng cũng nhanh chán, nhanh quên ngay. Một số trẻ là con em nông thôn nên còn nhút nhát, chưa tự tin trong giao tiếp, một số trẻ còn chậm nói, hay nói ngọng, nói lắp. Nhiều trẻ chưa biết sử dụng và xắp xếp các từ thành câu khi nói nên khi nói còn bỏ bớt âm, bớt từ. Bên cạnh những phụ huynh quan tâm phối kết hợp tốt với giáo viên nhưng cũng còn rất nhiều phụ huynh vẫn chưa quan tâm đến việc học của trẻ. Từ những thuận lợi và khó khăn trên tôi đã xây dựng đề tài “Một số biện pháp dạy trẻ 24-36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm, trường …………………”. III – NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Nội dung và những kết quả nghiên cứu của sáng kiến: Khảo sát trẻ đầu năm Để tiến hành thực hiện sáng kiến, vào đầu năm tôi đã khảo sát mức độ đọc thơ diễn cảm với các tiêu chí: - Trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc - Trẻ yêu thích môn văn học
10 - Trẻ biết đọc thơ kể chuyện - Trẻ đọc kể diễn cảm Qua kết quả khảo sát tôi thu được kết quả như sau: Bảng 1: Kết quả khảo sát trẻ đầu năm Trẻ Trẻ yêu Trẻ phát thích biết Tổng âm rõ TT môn đọc thơ Trẻ đọc kể diễn cảm số trẻ ràng văn kể mạch học chuyện lạc Số trẻ Số trẻ Số trẻ Số trẻ Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ đạt đạt đạt đạt 1 29 6 21% 7 24% 5 17% 3 10% Qua tình hình thực tế của lớp tôi phụ trách, tôi đã rút ra một số kinh nghiệm nhằm giúp trẻ đọc thơ diễn cảm vì vậy tôi đã đúc kết cho bản thân mình và mạnh dạn đưa ra một số biện pháp giúp trẻ đọc thơ diễn cảm như sau: * Biện pháp 1. Xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ đọc thơ diễn cảm. Với trẻ mầm non đặc biệt là trẻ 24 - 36 tháng, xây dựng môi trường giáo dục để giúp trẻ đọc thơ diễn cảm là rất cần thiết trong chương trình giáo dục mầm non. Nếu cô giáo tái tạo được một môi trường giáo dục tốt cho trẻ hoạt động, sẽ giúp trẻ say mê tìm hiểu và khám phá các bài thơ và thể hiện bằng giọng đọc diễn cảm của mình được. Đồng thời sẽ kích thích trẻ phát triển về ngôn ngữ thông qua các lời thơ diễn cảm và từ đó sẽ giúp trẻ hứng thú hơn khi tiếp xúc với các tác phẩm thơ trong chương trình giáo dục trẻ mầm non 24 – 36 tháng tuổi. Để xây dựng được một môi trường giáo dục tốt cho trẻ khi thể hiện các tác phẩm văn học bằng giọng đọc thơ diễn cảm. Ngay từ đầu năm học tôi đã đi
11 sâu vào nghiên cứu để tạo ra một môi trường tốt nhất cho trẻ bằng cách làm đồ dùng trực quan từ những nguyên vật liệu mở theo chủ đề, theo nội dung bài thơ. Ngoài ra tôi còn vẽ, sưu tầm tranh ảnh, thiết kế các nhân vật rối bằng bìa, vải nhồi bông, xốp các loại... ứng với nội dung các bài thơ trong chương trình của từng chủ điểm, rồi đưa vào góc hoạt động của trẻ. Ví dụ: Với bài thơ “Bập bênh” tôi đã làm chiếc bập bênh từ xốp, bìa… để trẻ có thể tri giác chiếc bập bênh. Từ đó gợi nhớ cho trẻ biết bập bênh là đồ chơi và biết cách chơi bập bênh giống như lời bài thơ đã viết. Chiếc bập bênh còn được đưa về các góc hoạt động để trẻ có thể tập đọc thơ diễn cảm cùng minh hoạ cho bài thơ. Với các bài thơ của các chủ điểm khác, để củng cố lại nội dung và giúp trẻ đọc thơ diễn cảm, tôi cũng sưu tầm các hình ảnh và vẽ thành từng nội dung của các bài thơ lên tranh minh hoạ rồi dán vào góc để cho trẻ hoạt động. Mục đích của tôi là để trẻ nhìn vào tranh rồi đoán được tên bài thơ và trẻ có thể nhìn vào tranh để tập đọc thơ diễn cảm theo ý thích của mình. Với hình thức tạo môi trường hoạt động cho trẻ của lớp tôi đọc thơ diễn cảm như vậy, đã giúp cho các cháu tham gia hoạt động một cách say sưa và thích thú, khi được tự mình sử dụng các hình ảnh nhân vật mà tôi đã tự thiết kế cho trẻ tại góc chơi để thể hiện và tái tạo lại các bài thơ mà trẻ đã được học trong các hoạt động chính. Từ đó cũng giúp trẻ có thêm kỹ năng đọc thơ diễn cảm khi thể hiện các tác phẩm thơ một cách có nghệ thuật. * Biện pháp 2. Sử dụng các phương tiện trực quan để giúp trẻ đọc thơ diễn cảm. Muốn dạy trẻ đọc thơ diễn cảm, cô giáo phải là người kích thích trẻ bằng nhiều hình thức trao đổi và gợi mở. Để làm được điều đó, cô giáo phải biết lôi cuốn và thu hút trẻ tham gia trao đổi cùng cô để bộc lộ những suy nghĩ và cảm nhận riêng của mình đối với từng bài thơ. Nói cách khác là cô giáo phải biết khơi gợi nhằm giúp trẻ bộc lộ cảm xúc của mình một cách tự do và hồn nhiên khi thể hiện. Để thực hiện được điều này giáo viên phải chuẩn bị một hệ thống
12 câu hỏi có logic và khéo léo để trao đổi với trẻ, kích thích và lôi cuốn trẻ cùng tham gia. Muốn có những câu hỏi hay mang tính chất gợi mở, thì giáo viên cần phải nghiên cứu kĩ về tác phẩm và nắm rõ mục đích yêu cầu của bài thơ. Sau đó đưa ra những câu hỏi phù hợp và logic giúp trẻ dễ hiểu và cảm nhận được ý nghĩa của bài thơ mà tác giả muốn gửi gắm tới người đọc. Ví dụ: Bài thơ “Bạn mới” (Chủ điểm Trường mầm non) câu hỏi mở để khi trao đổi với trẻ về nội dung bài thơ như sau: - Bạn mới đến trường như thế nào? - Con phải làm gì để giúp bạn? Với dạng câu hỏi như trên, khi gợi ý để trẻ trả lời xong tôi tiếp tục dùng hình ảnh minh hoạ trên màn chiếu, nhằm giúp trẻ khắc sâu hơn về nội dung bài thơ. Ngoài những phương tiện trực quan khi cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm thơ là tranh ảnh, màn chiếu các con rối... thì ngôn ngữ hình thể của cô giáo cũng được coi là một phương tiện trực quan hỗ trợ, bổ sung để làm sâu sắc hơn và sống dậy hình tượng của các tác phẩm thơ. Khả năng thể hiện cảm xúc của cô giáo phải được bộc lộ qua ngôn ngữ, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ khiến trẻ cảm nhận tác phẩm thơ và thể hiện tác phẩm đó theo cô giáo một cách diễn cảm và có nghệ thuật. Còn nếu khi cô giáo đọc thơ cho trẻ nghe mà nét mặt thờ ơ, lạnh nhạt, không có sự giao cảm và không có cảm xúc với người nghe, thì bài thơ đó dù có hay đến mấy cũng rất khó lôi cuốn và thu hút người nghe. Để giúp trẻ đọc thơ diễn cảm, thì vấn đề môi trường xung quanh gắn với tác phẩm thơ vẫn là một thực tế sinh động. Do vậy tất cả các loại đồ dùng như tranh, ảnh, con rối, hình ảnh trên màn chiếu, ngôn ngữ và hình thể của cô giáo đều được gọi là đồ dùng trực quan. Nhưng khi sử dụng các loại đồ dùng đó để minh hoạ cho nội dung của các tác phẩm thơ, bắt buộc phải đạt trình độ nghệ thuật cao thì mới thu hút trẻ tham gia hoạt động một cách có hiệu quả. * Biện pháp 3. Dạy trẻ đọc thơ có nghệ thuật.
13 Đối với trẻ mầm non 24 - 36 tháng tuổi chưa biết đọc, chưa biết viết, nói năng chưa rõ ràng, chưa đủ ý, đủ câu, còn nói ngọng và chưa thường xuyên tập trung chú ý vào hoạt động dạy của cô, trẻ đến lớp luôn trông đợi vào sự hướng dẫn của cô giáo. Do vậy đòi hỏi người giáo viên phải có nghệ thuật đọc thơ diễn cảm để làm nhịp cầu nối giữa trẻ đến với các tác phẩm thơ. Đây chính là phương pháp chủ đạo nhất giúp phát triển ngôn ngữ thông qua việc dạy trẻ 24 – 36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm. Việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm có nghệ thuật chính là sự sáng tạo của người dạy làm cho tác phẩm nghệ thuật như sống dậy và có ý nghĩa hơn. Do vậy khi dạy trẻ đọc thơ diễn cảm giáo viên cần sử dụng mọi sắc thái âm điệu giọng của mình cùng các hình thức biểu hiện khác nhau để thể hiện, nhằm giúp trẻ tái tạo lại những giọng điệu, sắc thái, biểu cảm... của cô với tác phẩm. Đối với hoạt động dạy trẻ đọc thơ diễn cảm có nghệ thuật, thì nghệ thuật đọc thơ diễn cảm của cô giáo khi đọc mẫu cho trẻ nghe là rất cần thiết. Vì cô giáo chính là người trung gian truyền thụ các tác phẩm thơ đến cho trẻ, thông qua giọng đọc của cô sẽ giúp trẻ hình dung được những điều trẻ đã được nghe và gợi lên cho trẻ những tình cảm và cảm xúc nhất định ở trẻ. Do vậy với mỗi bài thơ, giáo viên cần phải nghiên cứu và xác định giọng đọc sao cho phù hợp với nội dung của từng bài thơ và luyện giọng đọc của mình nhằm thể hiện đúng nhịp điệu, ngữ điệu của bài thơ để dạy trẻ. * Biện pháp 4. Dạy trẻ đọc thơ ở mọi lúc mọi nơi Một ngày ở trường của trẻ ở trường mầm non trẻ được tham gia vào rất nhiều các hoạt động khác nhau và mỗi hoạt động đều mang những ý nghĩa nhất định đối với sự phát triển của trẻ. Và tất cả những hoạt động động đó đều có thể lồng ghép cho trẻ đọc thơ ở mọi lúc, mọi nơi. Việc lồng ghép như vậy giúp trẻ được làm quen với thơ một cách thường xuyên, liên tục và giúp đưa thơ vào cuộc sống của trẻ một cách tự nhiên, có hiệu quả và giúp trẻ dễ dàng thuộc các bài thơ. Ở họat động đón trẻ, trong khi đợi các bạn đến lớp tôi thường cho các con đọc những bài thơ đơn giản, những bài thơ mà đã học trong chủ đề để trẻ ghi
14 nhớ lại những vầng thơ, vừa giúp trẻ rèn luyện khả năng phát âm, đọc thơ diễn cảm. Ở hoạt động học, trong những tiết học khác nhau, tôi thường lồng ghép việc dạy thơ cho trẻ vào phần mở đầu, gây hứng thú, vừa giúp trẻ hứng thú khi vào bài mới, vừa giúp trẻ thêm cảm nhận về những bài thơ. Ở hoạt động ngoài trời, khi cho trẻ quan sát các đối tượng, tôi cũng ổn định trẻ bằng cách cùng trẻ hát một bài hát hoặc đọc một bài thơ về chủ đề của tuần học đó, qua đó giúp ổn định trẻ đồng thời trẻ cũng rất hứng thú đọc thơ cùng cô. Ở hoạt động chơi - tập, những bài thơ tôi cũng lồng ghép trong khi trẻ chơi, hoặc khi trẻ cất đồ dùng đồ chơi, tôi và trẻ cùng đọc thơ để trong quá trình đọc thơ, trẻ hoàn thành nhiệm vụ cất đồ dùng của mình. Như vậy trẻ không những hứng thú tham gia vào hoạt động mà còn củng cố lại cho trẻ những bài thơ, rèn luyện khả năng phát âm cho trẻ. Đến giờ ăn trưa, trước khi ăn tôi sẽ cho trẻ hát một bài hát hoặc đọc những bài thơ về chủ đề ăn uống, vừa giúp trẻ ổn định vị trí, vừa giáo dục trẻ giờ ăn ăn hết xuất, ngồi ngay ngắn, lại giúp trẻ đọc thơ một cách tự nhiên, phát triển về mặt ngôn ngữ cho trẻ. Trước khi đi ngủ, tôi cũng luôn đọc một đến hai bài thơ cho trẻ, để giúp trẻ ổn định chỗ ngủ, giúp trẻ ngủ ngon hơn, đưa thơ vào đời sống của trẻ một cách tự nhiên, gần gũi hơn. Trong giờ hoạt động chơi tập buổi chiều, các bài thơ lại được tôi dạy trẻ, cũng như cùng trẻ đọc những bài thơ quen thuộc, tôi dạy trẻ cách đọc thơ sao cho diễn cảm, tự nhiên, giúp trẻ biết cách đọc thơ hay, có nhịp điệu hơn. Như vậy có thể nói, một ngày ở trường mầm non, các cô giáo có thể lồng ghép thơ vào tất cả các hoạt động trong ngày của trẻ, như vậy giúp cho trẻ được củng cố, khắc sâu ghi nhớ các bài thơ, đồng thời giúp trẻ biết cách đọc thơ diễn cảm, phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đảm bảo lấy trẻ làm trung tâm và dạy trẻ ở moi lúc, mọi nơi
15 Biện pháp 5. Tuyên truyền với phụ huynh trong việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm. Đối với trẻ mầm non, môi trường tiếp xúc của trẻ chủ yếu là gia đình và nhà trường. Vì vậy sự phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp quan trọng không thể thiếu được trong việc giáo dục toàn diện cho các cháu. Để thực hiện được điều này, ngay từ buổi họp phụ huynh đầu năm học, tôi đã đưa vào kế hoạch để tuyên truyền cho phụ huynh thấy rõ được tầm quan trọng của phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với văn học, đặc biệt là việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm. Hàng tuần, hàng tháng tôi đều có kế hoạch cụ thể và dán trước cửa lớp để thông báo cho phụ huynh biết tuần này các cháu đã được học gì, sau đó trao đổi với phụ huynh cần phải quan tâm đến trẻ hơn khi ở nhà, bằng cách yêu cầu trẻ có thể đọc lại những bài thơ mà cô giáo đã dạy ở lớp cho gia đình nghe. Qua đó phụ huynh thấy được kết quả việc con em mình được đi học tại trường, giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt, đồng thời tác động và kích thích phụ huynh tạo điều kiện và giúp trẻ ôn lại các bài thơ mà cô đã dạy ở trường, nhằm giúp trẻ đọc thuộc thơ và thể hiện thơ một cách diễn cảm và tự tin hơn, giúp phát triển thêm về ngôn ngữ cho trẻ tại gia đình. Ngoài ra để xây dựng góc hoạt động giáo dục cho trẻ đọc thơ diễn cảm thì giáo viên trao đổi và tuyên truyền với phụ huynh tham gia đóng góp, ủng hộ sách, tranh, truyện thiếu nhi... để xây dựng góc hoạt động giáo dục ngày càng phong phú hơn. Công tác tuyên truyền phối kết hợp với gia đình và nhà trường là một việc làm thiết thực và vô cùng quan trọng trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ mầm non tại trường. Đặc biệt là việc dạy trẻ 24 – 36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm giúp phát triển ngôn ngữ toàn diện cho trẻ. 2. Đánh giá kết quả thu được 2.1 Tính mới, tính sáng tạo Quan điểm giáo dục trẻ theo hướng đổi mới giáo viên là người hướng dẫn, tạo cơ hội cho trẻ hoạt động vui chơi tìm tòi khám phá. Trẻ hoạt động không bị áp đặt để phát huy năng lực bản thân, được trao đổi, được nhận xét giúp trẻ trở
16 nên năng động hơn. Trong đề tài tôi luôn sử dụng các biện pháp theo hướng mở, tăng cường sử dụng công nghệ thông tin để đưa vào dạy trẻ, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, với nhiều hình thức sáng tạo, thu hút trẻ hơn Qua các tiết học trẻ rất hứng thú tham gia vào các hoạt động học tập, ngôn ngữ của trẻ trở nên mạch lạc hơn so với trước đây. 2.2. Khả năng áp dụng và mang lại lợi ích thiết thực của sáng kiến: a) Khả năng áp dụng hoặc áp dụng thử, nhân rộng: Sáng kiến “Một số biện pháp dạy trẻ 24-36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm, trường Mầm ……” Có khả năng áp dụng và nhân rộng và nhân rộng trong trường của tôi, sáng kiến này còn có thể triên khai nhân rộng trong các trường mầm non vì khi đưa nó vào thực tế thì tôi thấy trẻ đọc thơ diễn cảm hơn. b) Khả năng mang lại lợi ích thiết thực * Hiệu quả xã hội Tạo môi trường học tập tích cực, trong đó đảm bảo mọi trẻ đều được yêu thương, chăm sóc, phát triển ngôn ngữ nói chung và đọc thơ diễn cảm nói riêng. * Đối với giáo viên: Giáo viên luôn làm gương, là hình mẫu về cách thể hiện cảm xúc, về hành vi giao tiếp, ứng xử đúng mực trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày. Có thái độ tích cực đối với gia đình trẻ và phối hợp chặt chẽ với gia đình để giáo dục trẻ Lợi ích của sáng kiến: Sáng kiến đã giúp cho giáo viên có những cái nhìn và biện pháp để giúp trẻ đọc thơ diễn cảm * Đối với trẻ: Bảng 2: Bảng khảo sát trẻ sau khi áp dụng sáng kiến đến thời điểm hiện tại (tháng 10-12/2021) TT Tổng Trẻ Trẻ yêu Trẻ Trẻ đọc kể diễn cảm số trẻ phát thích biết âm rõ môn đọc thơ ràng văn kể
17 mạch học chuyện lạc Số trẻ Số trẻ Số trẻ Số trẻ Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ Tỉ lệ đạt đạt đạt đạt 1 29 12 41% 18 62% 14 48% 13 45% Cung cấp nhiều cơ hội cho trẻ được giao tiếp, thực hành, trải nghiệm dưới nhiều hình thức cá nhân, nhóm nhỏ, tập thể lớp. Tận dụng mọi cơ hội, mọi tình huống, mọi thời điểm các hoạt động diễn ra trong trường, lớp, tham gia trực tiếp trải nghiệm, đóng vai giúp trẻ đọc thơ diễn cảm hơn * Về phía phụ huynh: Qua sự tiến bộ của trẻ phụ huynh đã nhận thức được tầm quan trọng của việc giúp trẻ đọc thơ diễn cảm cho trẻ. Phụ huynh có những chuyển biến rõ rệt về phong cách, về lời ăn, tiếng nói, cách ứng sử đặc biệt là đã quan tâm đến con em mình ngày một nhiều hơn. Phụ huynh đã nhiệt tình kết hợp với cô về việc giáo dục và rèn trẻ đạt được kết quả tốt. IV – KẾT LUẬN Qua một thời gian nghiên cứu và áp dụng các biện pháp giúp trẻ 4 tuổi đọc thơ diễn cảm, tôi nhận thấy: Giáo viên cần nâng cao trình độ ngôn ngữ của chính bản thân mình, coi ngôn ngữ là một phương tiện giáo dục chủ đạo. Giáo viên cần tham gia các lớp học như: đại học tại chức, bồi dưỡng thường xuyên, tập huấn về chuyên ngành, học hỏi đồng nghiệp đẻ có kiến thức hiểu biết về chuyên môn, kịp thời cập nhật các thông tin một cách nhanh chóng. Giáo viên phải biết luyện giọng đọc, kể diễn cảm kết hợp với ánh mắt cử chỉ phù hợp với nôi dung của tác phẩm. Biết lồng ghép các nội dung hợp lý trên các tiết học và hoạt động trong ngày một cách nhẹ nhàng không áp đặt trẻ. Chú
18 ý thường xuyên rèn kỹ năng nghe đọc cho trẻ. Phải biết xử lý tốt các tình huống sư phạm luôn tìm cách tạo tình huống cho trẻ để trẻ có cơ hội bộc lộ năng khiếu sở thích của mình. Tạo cơ hội để trẻ được sữa sai những điều trẻ chưa thực hiện được. Giáo viên phải thực sự yêu trẻ và nhẫn nại, có tâm huyết với nghề nghiệp, biết nắm bắt được tình hình tâm sinh lý của trẻ. Sưu tầm tranh ảnh có nội dung phù hợp, trao đổi kiến thức tự học qua sách báo, internet, qua giáo viên đồng nghiệp, giáo viên đang trực tiếp dạy trường lớp mình đang theo học. Khuyến khích trẻ mạnh dạn tự tin nói những ý nghĩ của mình qua nội dung của bài thơ hay câu chuyện nào đó nhằm giúp trẻ luyện cách trình bày diễn đạt lời nói mạnh lạc rõ ràng. Mở rộng vốn từ cho trẻ và khuyến khích trẻ sử dụng vốn từ trẻ học được qua các hoạt động khác nhau đặc biệt qua các bài thơ câu chuyện, đàm thoại giữa cô với trẻ và trẻ với trẻ. Trên đây là kết quả áp dụng đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi lựa chọn nhằm đưa ra một số biện pháp dạy trẻ 24-36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm, tôi nhận thấy rằng trẻ của lớp tôi đã đọc thơ kể chuyện diễn cảm nhiều hơn. Từ đó có thể đề ra và vận dụng những kinh nghiệm này làm vốn cho bản thân mình để vận dụng vào thực tiễn lớp học mình phụ trách cho những năm công tác tiếp theo của bản thân. Trên đây là bản mô tả sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp dạy trẻ 24- 36 tháng tuổi đọc thơ diễn cảm,...................” của cá nhân tôi trong năm học 2021 - 2022. Kính mong các cấp lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp góp ý kiến để bản sáng kiến của tôi tiếp tục hoàn thiện./.
19 XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN CAM ĐOAN CỦA TÁC GIẢ ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN VỀ SÁNG KIẾN
20 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trần Thị Minh Huế (2016), Giáo trình phát triển chương trình Giáo dục mầm non, NXB Đại học Sư phạm. 2. Trần Thị Minh Huế (2016), Giáo trình Giáo dục học mầm non 2, NXB Đại học Sư phạm. 3. Nguyễn Thị Phương Nga (2006), Giáo trình phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non, NXB Giáo dục. 4. Nguyễn Ánh Tuyết (2008), Giáo trình Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non, NXB ĐHSP, Hà Nội. 5. Mạng internet, báo