Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp dạy trẻ học đồng dao tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B trường Mầm non Đồng Phúc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp dạy trẻ học đồng dao tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B trường Mầm non Đồng Phúc" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nâng cao chất lượng dạy đồng dao cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Thông qua những bài đồng dao ca dao trẻ biết yêu quê hương, đất nước, con người Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp dạy trẻ học đồng dao tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B trường Mầm non Đồng Phúc

PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn sáng kiến Như chúng ta đã biết di sản văn hóa truyền thống của Việt Nam có rất nhiều loại hình khác nhau, nó rất đa dạng và phong phú như: Âm nhạc, câu đố, thơ ca, hò vè, ca dao, đồng dao, trò chơi dân gian ... và nhiều loại hình khác nữa. Trong đó có thể nói rằng “ Đồng dao” là một di sản văn hóa quý báu của dân tộc. Nó được kết thành qua quá trình lao động, sản xuất và sinh hoạt của con người, trong đó nó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của con người. Đặc biệt đối với trẻ em, Đồng dao với những xúc cảm đặc biệt nó mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện được nhu cầu giải trí, vui chơi, được chia sẻ niềm vui chơi của các em với bạn bè, với những người xung quanh và cộng đồng, đưa các em về với thế giới tuổi thơ với đúng nghĩa của nó “ Tuổi thơ đầy sự hồn nhiên và trong sáng”. Nó làm cho thế giới xung quanh của các em đẹp hơn rộng mở hơn, tuổi thơ của các em sẽ trở thành kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời, dù đi đâu về đâu hình bóng cây đa, bến nước, con đò với hình ảnh đàn em nhỏ nô đùa với các trò chơi dân gian không thể phai mờ. Không những thế đồng dao nhằm làm giàu nguồn tình cảm phát triển trí tuệ và ngôn ngữ cho các em đặc biệt là trẻ 4- 5 tuổi. Chính vì vậy đồng dao rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu, tổ chức trong trường mầm non. Những câu hát ngô nghê dù có nghĩa hay vô nghĩa nhưng nó chứa đựng một tâm hồn trong trẻo, một cái nhìn hồn nhiên trước cuộc đời, những đêm trăng sáng, các em thường tập trung để chơi những trò chơi; Rồng rắn lên mây;chi chi chành chành; tập tầm vông...với những lời đồng dao thật vui, tôi muốn các em được sống với những trò chơi dân gian gắn liền với những khúc đồng dao đậm nét quê hương Việt Nam ấy. Đúng như lời của một giáo sư Giám đốc bảo tàng dân tộc Việt Nam đã nói: “Cuộc sống của trẻ em không thể thiếu những trò chơi chứa đựng cả nền văn hóa dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Đồng dao không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy sáng tạo mà còn giúp trẻ hiểu về bạn bè, tình yêu gia đình, quê hương đất nước. Ngày nay, các em đang sống trong nền kinh tế phát triển, chỉ làm quen với máy móc và không có một khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và học những bài đồng dao, ca dao nó đang ngày càng bị mai một và lãng quên không chỉ ở các thành phố mà còn ở các vùng quê. Vì thế giúp các em hiểu và quay về nguồn với các bài đồng dao là một việc làm cần thiết. Là giáo viên mầm non, trực tiếp chủ nhiệm lớp mẫu giáo 4-5 tuổi, tôi luôn trăn trở mình phải làm gì? Và làm như thế nào? Để đưa đồng dao đến với trẻ đạt hiệu quả. Chính vì vậy tôi đã đi sâu nghiên cứu, học hỏi bạn bè đồng nghiệp và mạnh dạn thực thi đề tài:“ Một số biện pháp dạy trẻ học đồng dao tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B trường Mầm non Đồng Phúc” 1
2. Mục đích nghiên cứu: - Nhằm nâng cao chất lượng dạy đồng dao cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Thông qua những bài đồng dao ca dao trẻ biết yêu quê hương, đất nước, con người Việt Nam. 3. Đối tượng nghiên cứu: - Một số biện pháp dạy trẻ học đồng dao tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi A trường Mầm non Đồng Phúc 4. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở lý luận thực tiễn về “Một số biện pháp dạy trẻ 4-5 tuổi học đồng dao ở trường mầm non Đồng Phúc”. - Khảo sát thực trạng về việc học đồng dao của trẻ mẫu giáo ở lớp 4-5 tuổi A tại Trường Mầm non Đồng Phúc. - Đưa ra một số biện pháp hữu hiệu dạy trẻ 4-5 tuổi học đồng dao. 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp quan - Phương pháp điều tra - Phương pháp so sánh, phân tích tổng hợp - Phương pháp kiểm tra đánh giá - Phương pháp thực hành. PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG 1. Một số vấn đề có liên quan. Văn học dân gian là nguồn suối không cạn trong kho tàng văn học Việt Nam, nguồn suối trong sạch đó là ngọn nguồn của sự sáng tạo mà mỗi con người đã tìm về cội nguồn đó. Một trong những thể loại của văn học dân gian được các em yêu thích và coi đó là một món ăn tinh thẩn không thể thiếu, đó là “Đồng dao”. Đồng dao là một thể loại thơ ca dân gian có tính chất tổng hợp dành riêng cho các em có nội dung và hình thức phản ánh phù hợp với tâm lý của trẻ. Trẻ thường xuyên xướng lên trong lúc vui chơi, những câu hát đồng dao đó được trẻ em vô cùng yêu thích. Dạy trẻ học đồng dao còn là một trong những nội dung thực hiện phong trào thi đua: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Bởi vì, lời đồng dao kết hợp với các trò chơi dân gian không những góp phần rất lớn trong việc luyện phát âm, còn rèn kỹ năng đọc cho trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn 2
giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Chính vì vậy, đồng dao rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong các trường mầm non tùy theo lứa tuổi của trẻ. Nhưng làm thế nào? Để đưa các bài đồng dao đến với trẻ thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ, là một bài toán khó đối với cô giáo mầm non. 2. Thực trạng 2.1. Thuận lợi: - Nhà trường luôn được sự quan tâm trực tiếp của lãnh đạo phòng Giáo dục và Đào tạo Yên Dũng và các cấp lãnh đạo chính quyền địa phương, sự quan tâm hỗ trợ của các ban ngành đoàn thể và hội phụ huynh học sinh trong hoạt động của nhà trường. Ban giám hiệu chỉ đạo sâu sát đều tay. Đội ngũ giáo viên nhà trường trẻ, khoẻ, tận tuỵ, tâm huyết với nghề, yêu thương trẻ, luôn có tinh thần trách nhiệm trong mọi công việc, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Bản thân tôi là một giáo viên tích cực tham gia học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và năng lực sư phạm cho bản thân, tạo lòng tin đối với các bậc phụ huynh khi đưa trẻ đến trường. - Luôn tìm tòi học hỏi các buổi chuyên đề sinh hoạt chuyên môn, qua dự gờ đồng nghiệp, tài liệu sách báo, internet, để đúc rút kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy nhằm tìm ra cho mình những giải pháp tối ưu nhất. 2.2. Khó khăn: - Thực tế ở trường mầm non cũng vẫn còn nhiều giáo viên chưa chú ý đến việc dạy trẻ học đồng dao và tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian. Nguyên nhân là do nhiều giáo viên vốn kiến thức về đồng dao, ca dao và các trò chơi dân gian cũng còn hạn chế. - Việc dạy trẻ học đồng dao và tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian còn thiếu sự linh hoạt và tính sáng tạo cao. - Thời gian dành cho trẻ học thuộc các bài đồng dao và chơi các trò chơi dân gian chưa được nhiều, chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động mà thôi. - Khả năng chú ý và ghi nhớ có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ nhanh thuộc nhưng lại chóng quên, hoặc dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú. - Nhiều phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con em mình hay cho con nghỉ học tự do. Một số trẻ nói ngọng, nói lắp chưa biết cách đọc diễn cảm, thiếu tự tin, chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động tập thể. 3
- Việc tìm kiếm những bài đồng dao mới phù hợp với từng chủ đề còn gặp nhiều khó khăn. Chính vì vậy để thực hiện sáng kiến này tôi đã tiến hành điều tra thực trạng về kết quả trẻ học đồng dao và chơi các trò chơi dân gian tại lớp mình kết quả đạt được như sau * Kết quả điều tra thực trạng ban đầu về việc học các bài đồng dao của trẻ đầu năm học 2016- 2017 Tổng số trẻ Chất lượng Số lựơng % trong lớp Tốt 6 24 Khá 12 46 26 trẻ Đạt yêu cầu 5 19 Không đạt yêu cầu 3 11 Trước thực trạng trên, tôi cảm thấy rất lo lắng. Bản thân tôi luôn nghĩ xem nên tìm ra những biện pháp nào để giúp cho trẻ đến với đồng dao một cách có hiệu quả nhất. Có nhiều phương pháp và biện pháp sử dụng trong khi dạy trẻ học đồng dao nhưng tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp cơ bản sau: 3. Các biện pháp 3.1. Đọc cho trẻ nghe đồng dao thể hiện ngữ điệu, cử chỉ, điệu bộ, ánh mắt. Khi đọc cho trẻ nghe đồng dao, tôi luôn chú ý đọc đúng ngôn ngữ, rõ ràng, mạch lạc, đọc từ đầu đến hết bài, kết hợp với cử chỉ, điệu bộ.. sao cho phù hợp với lời của bài đồng dao, để truyền tải được nội dung của bài như: vui nhộn, hồn nhiên, vui tươi, dí dỏm, hài hước tới trẻ em... Tôi chú ý đến tính chất nhịp điệu của bài, chú ý đến kết cấu vòng tròn của bài ( nghĩa là đọc hết câu cuối của bài lại đọc tiếp câu đầu. Cứ như thế vòng đi vòng lại không ngừng) Ví dụ: Ông giẳng ông giăng Xuống chơi với tôi Có bầu có bạn Có nắm cơm xôi Có sao trên trời Ông giẳng ông giăng 4
Với biện pháp này giúp cho trẻ cảm nhận được tính chất, nhịp điệu và nghệ thuật trong bài đồng dao trẻ đang được học, tạo cho trẻ tâm lý thoải mái nhưng rất thu hút trẻ khiến trẻ phải chú ý lắng nghe và nhẩm theo từ đầu cho đến hết bài đồng dao. Đây cũng là biện pháp thật sự thiết thực đối với trẻ. 3.2. Giới thiệu cho trẻ biết đồng dao và dạy trẻ đọc thuộc theo cô. Cô giới thiệu đồng dao cho trẻ bằng cách đọc cho trẻ nghe những bài đồng dao “Tay đẹp”, “Con công hay múa”, “Gánh gánh gồng gồng”... và kết luận: đó là những bài đồng dao thường được đọc trong lúc chơi. Ngoài những bài đồng dao trên, còn ai thuộc những bài nào khác, trẻ có thể đọc tên những bài được học. Như vậy, bước đầu đã hình thành những biểu tượng sơ đẳng về đồng dao. Cô đọc cả bài nhiều lần, trẻ sẽ ngấm dần và theo tôi không nên dạy đọc từng câu, sẽ dẫn trẻ đến học vẹt. Cho trẻ đọc nhiều lần đồng thanh theo cô (cả lớp cùng đọc) nhấn mạnh tính chất bài ca hoặc là vui tươi trong sáng, hoặc là dí dỏm, hài hước... Với cách đọc như thế, trẻ sẽ có hứng thú thích đọc và sẽ thuộc nhanh hơn. Sau một tuần dạy đồng dao, tôi tiến hành thi đua giúp trẻ củng cố kiểm tra số lượng bài trẻ đã thuộc trong tuần đó. Trung bình trong 1 tuần tôi dạy 2 –3 bài, 95% trẻ thuộc và chơi rất tốt. Những bài trẻ được học không thể nào quên vì được dạy trong quá trình có hệ thống, logic đúng phương pháp, có nghệ thuật thu hút trẻ và đạt hiệu quả như giúp trẻ phát triển về ngôn ngữ, trí tuệ và cũng qua các trò chơi trẻ còn được phát triển về thể lực rất tốt. Cả lớp đọc đồng dao cùng cô 5
3.3. Dạy trẻ đọc thuộc lời ca kết hợp chơi trò chơi dân gian ( đối với những trò chơi có lời đồng dao ) * Dạy cả lớp: Lời đồng dao không thể thiếu khi chơi, các bài đồng dao luôn gắn với trò chơi nhất định. Khi đọc cho cả lớp cùng nghe đồng dao, tôi kết hợp hướng dẫn cách chơi cụ thể để hướng sự tập trung chú ý của trẻ, giúp trẻ đọc nhanh hơn. Trẻ đọc đồng dao chơi trò chơi theo nhóm Ví dụ: Chơi “ chi chi chành chành”, một trẻ phải đưa tay xòe ra cho các bạn khác đặt ngón tay trỏ vào. Đọc hết câu “chầu gì... chầu rụt”, ai không rút ngón tay trỏ ra thì bị thua. Với những trò chơi “xỉa cá mè”, “lặc lò cò”... thì vừa đọc giáo viên vừa chơi, cách kết hợp lời ca và trò chơi nhịp nhàng có thể gọi trẻ lên cùng để trẻ dễ hình dung. Với cách hướng dẫn cụ thể như vậy, trẻ sẽ thuộc và có thể chơi tốt hơn. Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi chơi trẻ không bao giờ chỉ hùng hục thực hiện các vận động của mình mà thông thường vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, song bài nào cũng phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ. Ví dụ như: chơi “ Chi chi chành chành”, trẻ hát “ Chi chi chành chành – Cái đanh thổi lửa – Con ngựa chết trương – Tam vương ngũ đế…”. Câu hát dường như chẳng có mạch ý nào rõ ràng, nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành. Hay như chơi “ Rải ranh” trẻ hát “ Rải ranh – Bẻ cành – Hái ngọn – Chọn đôi”. Cùng với lời hát trong trẻo là bàn 6
tay rải những viên sỏi một cách khéo léo, tung viên cái lên, nhặt một hoặc hai viên con dưới đất, rồi lại giơ tay đỡ viên cái vừa rơi xuống. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đó thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời…Khi trẻ đó thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia chơi. * Dạy trẻ học theo nhóm, theo cá nhân Giáo viên cho trẻ đọc theo nhóm, để củng cố lại bài để trẻ dễ học cho trẻ đọc thi đua giữa nhóm, đọc cá nhân để giúp trẻ tự tin độc lập. Những trẻ khác theo dõi và đọc tiếp hoặc nhận xét bạn, đây là biện pháp phát huy được tính tích cực của trẻ. * Tổ chức thi đua, thi đọc nhanh, đọc tiếp nối từng câu: Thi đua là biện pháp, động lực lôi cuốn trẻ, các em rất hứng thú và phấn khởi, góp phần tích cực vào hoạt động của các em được thuận lợi. Thi xem ai đọc nhiều bài đồng dao, đọc thuộc, đọc đúng, và kết hợp với nhóm bạn vừa đọc, vừa chơi. Sau 1 tuần tôi tổ chức hình thức này để kiểm tra số lượng bài trẻ thuộc và chơi có tốt không. Tôi chia trẻ thành 2 nhóm thi xem nhóm nào đọc thuộc được nhiều bài mà chúng tôi nêu ra chơi không lúng túng. Thi đua đọc theo tổ 7
Hình thức này trẻ thích và tích cực tham gia vào việc học đồng dao và muốn được thể hiện chính mình. Với cách dạy trẻ đọc tiếp nối sẽ giúp trẻ có phản xạ nhanh mức độ tập trung chú ý hơn. Cô có thể gọi từng trẻ để đọc từng câu theo vòng tròn 1 lượt. “ Ông tiển ông tiên Ông có đồng tiền Ông giắt mang tai Ông cài lưng khố Ông ra ngoài phố”. * Thi đua đọc thật nhanh những câu: Bà ba béo Bán bánh bèo Bị bắt bỏ bóp Ba bốn bận Bởi bướng bỉnh” Hoặc câu:“ Tháng năm nắng lắm” ( đọc nhanh có thể nhầm thành “ Tháng nang nắng lắm”. Từ những câu này không những gây tính hài hước cho trẻ, cô giáo còn phải chú ý sửa ngọng cho trẻ chữ “ n”,”l”. 3.4. Hướng dẫn trẻ làm album. Khi hướng dẫn trẻ làm album tôi chú ý ghi lại số câu đồng dao trẻ đã thuộc hoặc đã biết, sau đó dạy trẻ học, cho trẻ đọc và chú ý quan sát xem trẻ nào thuộc nhiều đồng dao hơn và hướng dẫn trẻ đánh dấu vào những câu đồng dao trẻ đã thuộc đã biết, làm phong phú thêm vốn đồng dao của trẻ. Sau đó trẻ mang quyển album (sổ nhỏ) về nhà nhờ bố mẹ dạy và có thể ghi thêm những bài mới vào sổ trẻ mang đến lớp để đọc cùng cô và các bạn, trẻ nhận xét xem bạn nào thuộc nhiều hơn? Có bài nào mới không? Qua cách dạy này đã dạy được nhiều bài đồng dao cho trẻ ngoài chương trình như “kiến càng kiến kệ “, “mười ông vua”, “ Đếm sao”v..vv. Biện pháp này giúp trẻ hứng thú trong việc học đồng dao, trẻ rất thích và tích cực học thuộc những bài đồng dao trước khi đến lớp. Đồng thời với việc học các em được làm quen với việc học tập ở phổ thông là mang sách vở đến lớp, khi đến lớp các em cùng mang cuốn sổ ra khoe với nhau như 1 món quà nhỏ được các em yêu quý. Với biện pháp này cần có sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường để giúp trẻ tự học được thuận lợi. Với những biện pháp trên tôi sử dụng tổ chức trong giờ 8
dạy, tôi chọn đồng loạt các trẻ để dạy và kiểm tra kết quả trên trẻ, tôi thấy 95% trẻ đều thích học và thuộc nhanh bởi các bài đồng dao đưa vào trong tiết học rất phù hợp với lứa tuổi các cháu, dễ hiểu, dễ thuộc, nhớ lâu. Trẻ thích học vì vừa học còn vừa được chơi những trò chơi dân gian thật hay thật hấp dẫn. Trẻ làm album Qua việc tôi hướng dẫn trẻ làm album thì 100% trẻ đều có album riêng, để cùng cô ghi lại và đánh dấu những câu, bài đã thuộc, và những hình ảnh quen thuộc, trẻ mang về nhà nhờ bố mẹ, anh chị ghi thêm một số câu đồng dao trẻ chưa được học, trẻ mang đến lớp, tôi chọn ra một số câu mới dạy cả lớp. 3.5. Củng cố ôn luyện những bài đồng dao đã học theo chủ đề. Đặc điểm, tâm sinh lý của trẻ Mẫu giáo 4- 5 tuổi là khả năng chú ý và ghi nhớ có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ nhanh thuộc nhưng lại chóng quên vì vậy, củng cố ôn để làm tốt vấn đề này, tôi thường xuyên tổ chức ôn luyện cho trẻ, được tích hợp, lồng ghép vào các hoạt động trong ngày (Hoạt động học, hoạt động chơi, hoạt động chiều) và ở mọi lúc, mọi nơi… Dưới nhiều hình thức, theo các chủ đề như: thông qua trò chơi để ôn luyện, thi hát các bài đồng giao về các con vật., hoặc yêu cầu trẻ tìm đọc nhanh các bài đồng dao: Đồng dao miêu tả trò chơi, đồng dao nói về các mối quan hệ họ hàng, đồng dao răn dạy cách cư xử, đồng dao khắc họa cảnh tiệc tùng, bắt vạ, chia chác. Đồng dao tường thuật sự oan ức hay nghịch lý, đồng dao trả đòn, đồng dao nói ngược, đồng dao trêu chọc, đồng dao cầu mong... 9
Ví dụ: + Chủ đề gia đình Tùng dinh tùng dinh Con đẹp con xinh Nhà gà mới nở Như hoa mới trở Như nghé sổ lồng Như bưởi như bàng Như cà ra nụ Cho con ăn bụ Cho bú cho no Cho mẹ khỏi lo Cho bà khỏi giận Con ăn ba bận Con lớn ba gang Ra gánh việc làng Ra lo việc nước + Chủ đề: Thực vật: Trồng đậu trồng cà Hoa hòe hoa khế Khế ngọt khế chua Cột đình cột chùa Hai tay ôm cột Cây cam cây quýt Cây mít cây hồng Cành đa lá nhãn Ai có chân ai có tay thì rụt. + Chủ đề: Động vật: Ếch ở dưới ao Vừa ngớt mưa rào 10
Ếch nhảy ra bì bọp Kêu ộp ộp Ếch kêu ặp ặp Thấy bác đi câu Rủ nhau trốn mau Ếch kêu ộp ộp Ếch kêu ộp ộp * Về chủ đề và các ca khúc đồng dao phổ biến ở làng quê : + Đồng dao miêu tả trò chơi: Nhong nhong ngựa ông đã về Cắt cỏ Bồ Đề cho ngựa ông ăn. Một bầy trẻ nhỏ Bịt mắt bắt dê Dờ vấp bờ hồ Ngã kềnh bốn vú Mọi người cười rộ Cố đuổi vùng quanh. + Đồng dao kể về thế giới động vật, đặc điểm của cây cỏ, muông thú: Con công hay múa Nó múa làm sao? Nú rụt cổ vào Nú xòe cánh ra; No lòng phỉ dạ Là con cá cơm Không ướp mà thơm Là con cá ngát Liệng bay thoăn thoắt Là con cá chim Hụt cẳng chết chìm Là con cá đuối. 11
+ Đồng dao phản ánh quan hệ họ hàng: Chim ri là dì sáo sậu Sáo sậu là cậu sáo đen Sáo đen là em tu hú Tu hú là chú bồ các Bồ các là bác chim ri; Bí ngô là cô đậu nành Đậu nành là anh dưa chuột Dưa chuột cậu ruột dưa gang Dưa gang cùng hàng dưa hấu Dưa hấu là cậu bí ngô. + Đồng dao răn dạy cách cư xử: Cái bống là cái bống bang Khéo sẩy khéo sàng cho mẹ nấu cơm Mẹ bống đi chợ đường trơn Bống ra gánh đỡ chạy cơn mưa rào; Chiều chiều con quạ lợp nhà Con cu chẻ lạt, con gà đưa tranh Mẹ ở nhà xẻ bớ nấu canh Bỏ thơm cho ngọt, bỏ hành cho ngon. + Đồng dao khắc họa cảnh tiệc tựng, bắt vạ, chia chác: Con cò chết rũ trên cây Bồ cu mở lịch xem ngày làm ma Cà cuống uống rượu la đà Bao nhiêu cóc nhái nhảy ra ăn phần Chào mào thì đánh trống quân Chim chích mặc quần vác mõ đi rao + Đồng dao tường thuật sự oan ức hay nghịch lý: Con mèo xán bể nồi rang Con chó chạy lại mà mang lấy đòn; 12
Tập tầm vông Chị lấy chồng Em ở góa Chị ăn cá Em mút xương Chị nằm giường Em nằm đất Chị húp mật Em liếm ve Chị ăn chè Em liếm bát... + Đồng dao trả đòn: Cái cò mày mổ cái tôm Cái tôm quắp lại mà ôm cái cò Cái cò mày mổ cái trai Cái trai quặp lại mà nhai cái cò + Đồng dao nói ngược: Nghe vẻ nghe ve Nghe vè nói ngược Ngựa đua dưới nước Tàu chạy trên bờ Lên núi đặt lờ Xuống sông bổ củi Gà cồ hay ủi Lợn nái hay cười; Bao giờ cho đến tháng ba Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng Hùm nằm cho lợn liếm lông Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi. + Đồng dao trêu chọc: 13
Con Cúc cụt đuôi Ai nuôi mày lớn Dạ thưa thầy Cún Tôi lớn mình tôi; Đầu mày có rơm có rác Kêu tao bằng bác, tao phủi đầu cho Kêu tao bằng cô, tao cho cái này. + Đồng dao cầu mong: Lạy trời mưa xuống Lấy nước tôi uống Lấy ruộng tôi cày Lấy đầy bát cơm Lấy rơm đun bếp. Với hình thức ôn luyện nêu trên trẻ 4 tuổi lớp tôi rất hứng thú học đồng dao, thích chơi các trò chơi dân gian có lời đồng dao, thích hát những bài hát đồng dao. 4. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng Qua việc áp dụng “ Một số biện pháp dạy trẻ 4- 5 tuổi học đồng dao”. Lớp 4- 5 tuổi do tôi phụ trách đã thu được nhiều kết quả tốt: - 26/26 trẻ tại lớp rất hứng thú và yêu thích học đồng dao, thích chơi các trò chơi dân gian. - 26/26 trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc. - Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp. - Đa số trẻ được học thuộc các bài đồng dao, hát được nhiều bài đồng dao, thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và thể lực của của trẻ được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người. - Lời đồng dao kết hợp với trò chơi dân gian giúp trẻ thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức hoạt động tập thể của trẻ. - Các bậc phụ huynh học sinh tích cực hưởng ứng các phong trào sưu tầm sáng tác các trò chơi dân gian theo từng chủ đề - Bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm trong việc lồng nghép, tích hợp và tổ chức các trò chơi một cách phù hợp và được tiến hành thường xuyên, rất nhẹ 14
nhàng, có nhiều biện pháp thu hút tất cả các trẻ trong nhóm lớp cùng tham gia chơi, chú ý đến việc gây hứng thú đối với những trẻ nhút nhát, đổi vai chơi cho trẻ khi cần thiết. Đặc biệt bước đầu tôi đã biết sáng tạo cải tiến một số trò chơi hợp lý mà không mất đi tính đặc trưng của nó. * So sánh đối chứng: Tổng số trẻ trong lớp: 26 Đầu năm học 2016- 2017 Cuối năm học 2016 - 2017 Chất lượng Số lượng % Chất lượng Số lượng % Tốt 6 23 Tốt 10 38,5 Khá 12 46 Khá 16 61,5 Đạt yêu cầu 5 19 Đạt yêu cầu 0 0 Không đạt yêu cầu 3 12 Không đạt yêu cầu 0 0 - Nhìn vào bảng kết quả trên ta thấy được rõ ràng bằng những biện pháp đã thực hiện kết quả của trẻ đạt được là rất tốt. Chất lượng trẻ tốt tăng…., chất lượng trẻ khá tăng ….. đặc biệt là không có trẻ đạt yêu cầu và trẻ không đạt yêu cầu. * Khả năng ứng dụng: - Sáng kiến này có thể áp dụng cho tất cả giáo viên các trường mầm non trong tỉnh Bắc Giang cùng thực hiện trong những năm học tiếp theo. PHẦN IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Có thể nói đồng dao đã ăn vào máu thịt, trở thành một phần trong hành trang cuộc sống của tuổi nhỏ. Lớn lên, không ai quên được những khúc hát dân ca, nghe lại đều sống dậy ký ức tuổi thơ. Từ thuở lọt lòng, các em bé đã được bà và mẹ ru hời, cho tập đi tập nói trong những khúc hát đồng dao, lớn lên cũng vui chơi nô đùa bằng lời hát đồng dao. Không ngày nào trẻ quê không tụ tập ca hát. Dù nắng hay mưa, ở nhà hay ngoài trời, khi đi chăn trâu, cắt cỏ hay đánh đáo, chơi chuyền, 15
dung giăng dung dẻ mọi hoạt động của các em đều lóng lánh đồng dao. Hát và chơi cùng đồng dao từ lâu đó là một thú vui đem lại kiến thức phong phú về cuộc sống, còn nuôi dưỡng ở các em một tâm hồn trong sáng, thân thiện với những ký ức đẹp xinh về thời niên thiếu và tình yêu quê hương đất nước. Đến với đồng dao giúp cho trẻ nhanh nhẹn, thông minh, hài hước, hóm hỉnh, ngộ nghĩnh, đáng yêu hơn, kích thích trẻ sự say mê ham học hỏi và yêu thích khi đến trường, đến lớp, ngoài ra trẻ được hoà mình vào các trò chơi dân gian qua lời đồng dao mà trẻ biết. Đồng dao góp phần hình thành phẩm chất, nhân cách cho trẻ, cung cấp và trau dồi cho trẻ những tri thức về thế giới xung quanh mở ra cho trẻ một chân trời mới về nghệ thuật từ, đem đến những xúc cảm, tình cảm thẩm mỹ và qua đó còn là phương tiện quan trọng để phát triển thể lực cho trẻ em. Điều đó càng khẳng định được việc dạy trẻ học đồng dao và kết hợp tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là rất quan trọng và cần thiết trong mỗi nhà trường. Nhờ những khúc hát đồng dao êm ái, nuôi dưỡng tâm hồn tuổi thơ, trẻ nào cũng ngoan, hiền, hiếu thảo, chăm chỉ. Các con rất khỏe mạnh, nhớ lâu, nhạy cảm và linh hoạt. Có kiến thức về thế giới nhất là những hiểu biết về nhà nông và các nghề nghiệp, phong tục tập quán; học được cái tốt tránh xa thói xấu; định hình cho mình các năng khiếu và tình yêu đối với thiên nhiên và lao động. 2. Một số ý kiến đề xuất: Để nâng cao chất lượng dạy trẻ học đồng giao và tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian tôi có một số kiến nghị đề xuất như sau : + Tôi rất mong các cấp lãnh đạo quan tâm cung cấp thêm về tài liệu tranh ảnh, tuyển tập cho cán bộ giáo viên được học hỏi trao đổi kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo và thực hiện nội dung này. + Đối với các nhà trường cần phải thường xuyên phát động phong trào thi đua, phối hợp với phụ huynh tích cực sưu tầm, sáng tác đồng dao, ca dao, các trò chơi dân gian phù hợp với trẻ và được thực hiện thường xuyên , tích hợp, lồng ghép trong các hoạt động và ở mọi lúc mọi nơi. + Cán bộ quản lý, giáo viên trong nhà trường phải nhận thức đúng đắn vai trò tác dụng của trò chơi dân gian với trẻ nhỏ. Đồng thời tuyên truyền sâu rộng đến các bậc phụ huynh học sinh. Trên đây là Sáng kiến kinh nghiệm được nghiên cứu trong năm học 2016- 2017. Đến thời điểm này những biện pháp được áp dụng đã có sự tiến bộ rõ rệt , kết quả thu được là những thành công đáng kể như đã trình bày. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các đồng chí lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! 16
ĐÁNH GIÁ CỦA HĐTĐ Đồng Phúc, ngày 2 tháng 4 năm 2018 TRƯỜNG MN ĐỒNG PHÚC Tác giả sáng kiến Hoàng Thị Thỏa Nguyễn Thị Huyền XÁC NHẬN ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG XÉT SKKN PHÒNG GD&ĐT HUYỆN YÊN DŨNG .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... 17
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Hoàng Công Dụng, Đồng dao và trò chơi dân gian cho trẻ mầm non, nhà xuất bản giáo dục Việt Nam, 2010 . [2] Viện chiến lược và chương trình giáo dục , tuyển chọn trò chơi, bài hát, thơ ca, câu đố theo chủ đề nhà trẻ, trẻ 3-4 tuổi, trẻ 4-5 tuổi, trẻ 5-6 tuổi, nhà xuất bản giáo dục,2008. [3] Nguyễn Văn Vĩnh, trẻ con ca hát trẻ con chơi nhà xuất bản Hà Nội, 1943. [4] Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc, Thi ca bình dân Việt Nam, NXB Sống Mới, Sài Gòn 1978. [5] .Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc, Tục ngữ Phong Dao. NXB Vĩnh Hưng Long, Hà Nội 1928. [6] Trần Quang Đức, 175 trò chơi tập thể, NXB Thanh Niên, Hà Nội 2006 [7] Trương Anh Thụy, Trường Ca Lời Mẹ Ru, NXB Cành Nam 1989. [8] Minh Hiệu, Tục Ngữ Dân Ca Mường Thanh Hóa, NXB Văn Hóa Dân Tộc, Hà Nội 1999. 18
PHẦN V. PHỤ LỤC Nội dung Trang I. PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn sáng kiến 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 2 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 2 5. Phương pháp nghiên cứu 2 II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Một số vẫn đề có liên quan 2 2. Thực trạng 3 3. Các biện pháp nghiên cứu 4 4. Kết quả và ứng dụng 14 III. KIẾN NGHỊ VÀ KẾT LUẬN 15 1. Kết luận 15 2. Kiến nghị 16 IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO 18 V. PHỤ LỤC 19 19