Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số Biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ tăng động - giảm chú ý vào môi trường lớp học tại lớp 5 tuổi A3 - Trường Mầm non Nhân Thắng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số Biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ tăng động - giảm chú ý vào môi trường lớp học tại lớp 5 tuổi A3 - Trường Mầm non Nhân Thắng" nhằm giúp trẻ có thể hoà nhập tốt trong môi trường lớp học, cải thiện sớm tình trạng tăng động - giảm chú ý để cháu có cơ hội học tập tốt hơn ở các lớp học tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số Biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ tăng động - giảm chú ý vào môi trường lớp học tại lớp 5 tuổi A3 - Trường Mầm non Nhân Thắng

1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Mỗi đứa trẻ sinh ra mang theo bao ước mơ, hy vọng của gia đình và xã hội. Cha mẹ, thầy cô và cả xã hội đều dành những gì tốt đẹp cho con trẻ với niềm mong mỏi là các em sẽ sớm trưởng thành, trở thành những con người hữu ích cho xã hội. Những người lớn chúng ta đang làm và cố gắng làm để điều đó sớm thành hiện thực. Tuy nhiên cuộc sống không phải lúc nào cũng màu hồng và đôi khi niềm mong mỏi đơn giản của bố mẹ, người thân là chỉ cần con trẻ ngoan ngoãn khỏe mạnh phát triển cân đối hài hòa như bao đứa trẻ khác cũng không phải là điều gia đình nào cũng may mắn có được khi mà đứa trẻ sinh ra có những biểu hiện hành vi khác thường so với những đứa trẻ khác… Đối với trẻ độ tuổi mầm non, nhất là với trẻ mẫu giáo việc trẻ hay chạy nhảy, leo trèo nghịch phá đều được xem là chuyện bình thường. Những trẻ như vậy thường gọi là trẻ có tính khí “năng động”. Thế nhưng có những trẻ thì sự năng động, nghịch ngợm đó lại phát triển đến mức “ngoài tầm kiểm soát” của bố mẹ, cô giáo và cả với chính bản thân đứa trẻ. Đây là tình trạng mà ta gọi là hiếu động thái quá hay “rối loạn vận động” và nặng hơn đó là hội chứng “tăng động- giảm chú ý” mà đôi khi các bậc phụ huynh vẫn mơ hồ và nghĩ rằng trẻ nghịch phá là chuyện bình thường. Nếu như trẻ bị chứng tăng động giảm chú ý mà phụ huynh không phát hiện và điều trị sớm thì việc học hành của trẻ sẽ bị giảm sút, hành vi, tính cách sẽ trở nên bốc đồng, hung hăng, khó dạy bảo… Thực tế thì những năm gần đây, số lượng trẻ khuyết tật học hoà nhập ở các trường mầm non ngày càng tăng. Tuy nhiên, kiến thức chăm sóc, giáo dục các cháu khuyết tật nói chung và trẻ tăng động giảm chú ý nói riêng ở giáo viên mầm non còn khá hạn chế vì đa số giáo viên chưa được học qua các lớp đào tạo cơ bản hay chuyên sâu về lĩnh vực này. Nếu có chăng chỉ là các lớp bồi dưỡng ngắn hạn hoặc được chuyên môn nhà trường bồi dưỡng, nên việc nắm vững và thực hiện tốt vai trò của một giáo viên dạy trẻ khuyết tật học hoà nhập còn nhiều khó khăn. 2
Mặc khác, theo nhiều cuộc điều tra cho thấy đa số phụ huynh có con em bị khuyết tật nói chung và trẻ tăng động giảm chú ý nói riêng thường có ít kiến thức về các loại tật này. Một số khác, dù biết con có những biểu hiện khác thường so với các bạn cùng trang lứa nhưng họ vẫn không muốn thừa nhận và do dự, trì hoãn quá trình kiểm tra dẫn đến khi phát hiện ra tật ở trẻ thì cũng khá muộn. Đó là chưa kể có những gia đình trẻ khuyết tật có hoàn cảnh khá khó khăn, trong khi chi phí can thiệp sớm cho trẻ khuyết tật cũng không phải là nhỏ nên họ cũng đành chấp nhận sự thật là con họ khuyết tật mà không thể có bất cứ sự can thiệp nào. Chính những điều đó đã đánh mất đi cơ hội để trẻ khuyết tật phát triển bình thường như bao đứa trẻ khác. Năm học 2022-2023, tôi được Ban giám hiệu phân công dạy lớp mẫu giáo 5-6 tuổi, trong lớp học có vài trẻ có tính hiếu động khá cao, lại có thêm một trẻ bị chứng tăng động- giảm chú ý. Các trẻ hiếu động cao thường hay leo trèo chạy nhảy, xô đẩy bạn, ít tập trung chú ý. Với trẻ tăng động giảm chú ý thì chỉ cần thiếu sự giám sát của giáo viên là trẻ có thể chạy nhanh ra khỏi cổng, chẳng biết sợ hãi hay né tránh những nguy hiểm có thể xảy ra với mình, trẻ ít chú ý những gì cô trao đổi trò chuyện. Thường hay la hét không lý do, trẻ đứng ngồi không yên, hay cựa quạy, xô đẩy bạn, các kỹ năng sống đặc biệt là kỹ năng tự phục vụ và hành vi lễ giáo của trẻ còn ở mức thấp… Trước những hành vi nghịch ngợm kém tập trung của trẻ cũng như biểu hiện bất thường của trẻ tăng động tôi nhận thấy cần phải có biện pháp phối hợp với gia đình và nhà trường can thiệp kịp thời để rèn luyện các thói quen nền nếp tốt cho trẻ, giúp trẻ điều chỉnh hành vi thái độ phù hợp chuẩn mực, biết nghe lời lễ phép với người lớn, ứng xử phù hợp với hoàn cảnh, giúp cháu có thể hoà nhập tốt trong môi trường lớp học, cải thiện sớm tình trạng tăng động - giảm chú ý để cháu có cơ hội học tập tốt hơn ở các lớp học tiếp theo. Xuất phát từ những vấn đề trên, trong năm học 2022 – 2023 tôi đã nghiên cứu và áp dụng “Một số Biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ tăng động - giảm chú ý vào môi trường lớp học tại lớp 5 tuổi A3 - Trường Mầm non Nhân Thắng” 3
PHẦN II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Thực trạng vấn đề biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục hòa nhập trẻ tăng động giảm chú ý vào môi trường lớp học. Năm học 2022-2023 tôi được phân công chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi lớp 5 tuổi A3. Trong lớp học có một số trẻ có tính hiếu động cao, đặc biệt có một cháu bị hội chứng rối loạn tăng động- giảm chú ý .Chính vì vậy trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ tại lớp tôi nhận thấy có những thuận lợi- khó khăn sau. a. Ưu điểm - Được sự quan tâm, giúp đỡ của Phòng giáo dục đào tạo huyện Gia Bình, ban giám hiệu nhà trường đã đầu tư về cơ sở vật chất tương đối đầy đủ giúp tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ theo đúng kế hoạch tại trường mầm non Nhân Thắng - Lớp luôn có sự quan tâm đặc biệt của ban giám hiệu nhà trường, của các bậc phụ huynh học sinh, nhiệt tình hỗ trợ giáo viên trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Nhiều phụ huynh cũng thấu hiếu khi con mình bị trẻ tăng động cào cấu, chọc ghẹo… - Hai giáo viên trong lớp năng động nhiệt tình, có trình độ chuyên môn vững vàng, yêu nghề, luôn chịu khó trong công việc, tích cực học hỏi kinh nghiệm chăm sóc trẻ hòa nhập từ giáo viên đồng nghiệp hay trên các trang mạng, sách báo… - Đa số trẻ trong lớp ngoan, biết quan tâm nhường nhịn trẻ tăng động giảm chú ý, không phân biệt kỳ thị. b. Nguyên nhân và hạn chế. - Trường mầm non chưa có phòng lớp đặc thù dành riêng cho việc chăm sóc giáo dục trẻ tăng động- giảm chú ý. - Không những lớp có cháu tăng động mà còn vài trẻ khá khá nghịch ngợm, tính hiếu động khá cao nên thường hay chạy nhảy nghịch phá, làm hỏng đồ dùng đồ chơi khiến công việc giáo viên bận rộn hơn rất nhiều. 4
- Giáo viên chưa được học qua các lớp đào tạo cơ bản hay chuyên sâu về lĩnh vực chăm sóc giáo dục trẻ hòa nhập nên gặp một số khó khăn nhất định. - Bên cạnh một số phụ huynh thấu hiểu thì vẫn còn một số phụ huynh tỏ vẻ không an tâm thì con họ thường xuyên bị trẻ tăng động, hiếu động cao làm phiền, chọc phá. + Bảng khảo sát kết quả của trẻ trước khi thực hiện Trước khi thực hiện STT NỘI DUNG Tỷ lệ% Tỷ lệ% Trẻ chạy nhảy, nghịch phá, không 1 3/39 100% tập trung chú ý. Trẻ không có kỹ năng hợp tác với 3/39 2 cô và các bạn trong hoạt động học 100% tập, vui chơi 3 Trẻ thiếu Kỹ năng sống 3/39 100% Trẻ không biết kiểm soát hành vi 4 của mình, không biết lắng nghe lời 3/39 100% cô 2. Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục hòa nhập trẻ tăng động giảm chú ý vào môi trường lớp học tại lớp 5-6 tuổi A3-Trường mầm non Nhân Thắng Với dạng khuyết tật này dù không quá nguy hiểm, nhưng tăng động giảm chú ý nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng đến tâm lý, hành vi và chất lượng cuộc sống của trẻ chính vì vậy tôi đã áp dụng một vài giải pháp để giáo dục hòa nhập trẻ tăng động giảm chú ý ở lớp mình như sau. a. Giải pháp 1: Xây dựng nền nếp thói quen trong học tập và sinh hoạt cho trẻ , chú ý đến những trẻ cá biệt tăng động Ngay từ ngày đầu nhận lớp, tôi vừa ổn định lớp, vừa đi sâu vào việc rèn nền nếp khi trẻ đã có nền nếp thói quen trong các giờ hoạt động thì kết quả 5
dạy và học đều có hiệu quả. Từ đó giúp cho trẻ tiếp thu được kiến thức mới thông qua các nội dung hoạt động trong ngày. - Để dạy trẻ các nền nếp thói quen tốt thì ngay vào năm học tôi vạch ra một số mục tiêu cần giáo dục trẻ có các thói quen tốt như sau: - Chào hỏi, lễ phép với người lớn. - Khi được giúp đỡ biết nói lời cảm ơn, xin lỗi khi mình làm sai điều gì. - Ngồi ngay ngắn, không làm việc riêng, không nói chuyện riêng, tuân thủ theo sự hướng dẫn, chỉ đạo của cô giáo trong giờ học, trong khi ăn cơm. - Giữ gìn đồ chơi, không tranh giành với bạn, biết sắp xếp đồ chơi vào đúng vị trí sau khi chơi xong. - Không vứt rác bừa bãi, không viết vẽ bậy ra tường. - Đi ngủ đúng giờ, ngủ ngoan. - Tự giác thực hiện những công việc vệ sinh cá nhân hằng ngày: Giữ gìn thân thể sạch sẽ, quần áo, đầu tóc gọn gàng, rửa tay thật sạch trước khi ăn, phụ giúp cô gấp chăn màn, cất gối vào tủ cá nhân Sau khi đưa ra các nội dung cần giáo dục thì tôi tìm hiểu tính cách của trẻ và sắp xếp chỗ ngồi cho từng cháu một cách hợp lý như sau: - Trẻ nhút nhát ngồi cạnh trẻ nhanh nhẹn, mạnh dạn, tụ tin - Trẻ hiếu động, cá biệt (tăng động-giảm chú ý), hay nói chuyện ngồi cạnh trẻ ngoan, cạnh cô giáo để dễ quan sát và tiện cho việc điều hành trẻ tốt hơn. Tôi động viên khích lệ sự tiến bộ với những trẻ tăng động, cá biệt khi thấy trẻ ngoan hơn. Đặc biệt tôi thường xuyên uốn nắn và tập cho trẻ cách đi, đứng, xưng hô, cách trả lời cô khi cần thiết... bằng những hình thức trên tôi đã dần ổn định đưa trẻ vào nền nếp thói quen trong mọi hoạt động, ở mọi lúc mọi nơi. Tạo sự say mê hứng thú trong các hoạt động giúp trẻ có thói quen nền nếp dần dần hòa nhập cùng với các bạn trong lớp. b, Giải pháp 2: Nắm bắt đặc điểm tâm lý của trẻ tăng động từ đó có kế hoạch chăm sóc giáo dục phù hợp. 6
Những trẻ có trạng thái tăng động thường hay phá phách chảy nhảy và thường bị cô giáo hoặc người lớn nhắc nhở trách phạt...khiến trẻ mặc cảm về bản thân, trẻ nghĩ mình là đứa trẻ chẳng ai yêu và dần dần thu mình lại, ít tiếp xúc nói chuyện với người khác hoặc bạn bè xa lánh vì sợ những phiền tóa mà đứa trẻ này mang lại..Chính vì vậy để giáo dục trẻ động mạnh –giảm chú ý thì giáo viên cần bình tĩnh và tìm lối hành xử đúng, phù hợp để trẻ cảm thấy mình được yêu thương và quan tâm. Khi chăm sóc giáo dục trẻ tăng động giảm chú ý giáo viên cần: + Hiểu và nắm bắt đặc điểm tâm lý của trẻ, khi giao tiếp vui đùa hạn chế cho trẻ tiếp với môi trường ồn ào, tránh nói quá to với trẻ, quát tháo ầm ĩ làm trẻ sợ, tránh kích động với những trò chơi, phim ảnh mang tính chất bạo lực hoặc có thể tác động mạnh tới trẻ, tránh cho trẻ xem vô tuyến hoặc tiếp xúc nhiều với máy tính. + Khi muốn nói điều gì với trẻ giáo viên có thể cúi xuống lại gần trẻ và nhìn thẳng vào mắt của trẻ, nói nhẹ nhàng và rõ ràng, sử dụng câu ngắn và dễ nhớ, có thể yêu cầu trẻ nhắc lại để xem trẻ đã thực sự hiểu điều giáo viên nói chưa. Ví dụ: khi thấy trẻ lấy đồ chơi trong khi cô dạy các bạn khác học vẽ, trẻ không vẽ trên khung vẽ của mình mà ngồi lấy bút vẽ lung tung lên bàn, lên tường thậm chí vẽ sang giấy của bạn thì lúc đó tôi đến gần trẻ nhắc nhở nhẹ nhàng, khơi gợi hỏi trẻ hôm nay cô cho con vẽ cái gì? Con phải sử dụng kỹ năng gì để vẽ.. Không la quát mắng trẻ trước đám động sẽ làm phân tán sự tập trung của trẻ khác đồng thời lại khiến cho trẻ cảm thấy mặc cảm. + Khi trẻ trở nên quá kích động giáo viên có thể ôm bé vào lòng vuốt nhẹ dọc Sống lưng của trẻ, chờ trẻ vượt qua cơn kích động rồi hãy nói chuyện. + Khi cho trẻ chơi giáo viên hạn chế cho trẻ chơi các trò chơi mang tính chất động, khi tổ chức vui chơi thì với trẻ tăng động nên sắp xếp cho trẻ chơi ở góc yên tĩnh, khi cho trẻ ra ngoài trời cho trẻ chạy nhảy nhẹ nhàng, trong tầm kiểm soát, khi tham gia trò chơi tập thể có thể cho trẻ cùng cô làm người quản trò, người hướng dẫn và hạn chế để trẻ vào cuộc chạy đua. 7
Một điều quan trọng là cô cần bố trí vị trí của trẻ trong các hoạt động một cách hợp lí, nhằm tạo điều kiện để trẻ được trải nghiệm, thỏa mãn nhu cầu vui chơi, tò mò, khám phá của trẻ. Công việc này được thực hiện xuyên suốt, kịp thời phù hợp với chủ đề đang thực hiện trong chương trình. Tuy nhiên tất cả những gì đưa vào trong nhóm lớp cho trẻ hoạt động giáo viên phải biết được trẻ sẽ làm gì với nó và phải tuân thủ nguyên tắc đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. Đối với những trẻ hiếu động cao hay tăng động –giảm chú ý thì khả năng tập trung cho bài học thường ở mức "0'. Tệ hơn là sự nghịch phá của trẻ có thể làm cả lớp mất trật tự theo, vậy phải làm sao, làm gì để trẻ ngoan ngoãn nghe lời cô? Khi dạy, giáo viên nên đặc biệt chú ý đó là việc sắp chỗ cho trẻ ngồi, cho trẻ ngồi học ở phía trên gần tầm nhìn và quan sát của cô. Giáo viên nên để trẻ ngồi gần cô, ngồi ở đầu hàng hoặc cuối hàng gần với những bạn có bản chất điềm đạm, nhẹ nhàng. Hạn chế tiếp xúc, gần gũi với nhóm trẻ hiếu động, tăng động khác dễ dẫn đến đùa nghịch la hét cùng lúc và mức độ sẽ nặng hơn. Hình ảnh minh họa sắp xếp trẻ ngồi trong lớp học phù hợp Bên cạnh đó cô cần quan tâm nhiều hơn đến trẻ tăng động, giao nhiệm vụ vừa sức cho trẻ.Trong lớp, mỗi trẻ sẽ có những tính cách và khả năng riêng biệt, nhằm đánh giá năng lực cũng như khả năng học tập của trẻ như thế nào giáo viên sẽ phân công cho trẻ những nhiệm vụ khác nhau. Đối với trẻ tăng 8
động thì tôi luôn tập cho trẻ những việc đơn giản và thường xuyên lặp lại để trẻ có thể ghi nhớ và thực hiện được. Ví dụ: Khi tổ chức giờ hoạt động âm nhạc – vận động theo nhạc. Cả lớp sẽ vận động những động tác múa sáng tạo và nhịp nhàng theo nhạc, tuy nhiên với trẻ hiếu động thì tôi chỉ cần cho trẻ đứng nghiêm túc vào hàng chung với bạn, hát nhẩm và lắc lư là được. Hay khi tổ chức hoạt động đọc thơ tôi gọi trẻ đứng lên nghiêm túc trả lời câu hỏi dễ nhất, ngắn gọn nhất hoặc khi đọc thơ cho trẻ đọc cùng các bạn nhằm giúp rèn luyện ý thức tập thể cũng như nhằm giúp ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt hơn… → Những việc làm đơn giản được lặp đi, lặp lại nhiều lần sẽ giúp cho các cháu ghi nhớ được thao tác thực hiện cũng như giúp trẻ có thêm niềm vui khi chính bản thân mình cũng có thể hoàn thành nhiệm vụ được giao. C, Giải pháp 3: Rèn kỹ năng sống cho trẻ tăng động giảm chú ý Ngoài việc học và lĩnh hội những kiến thức về thế giới xung quanh, thì những trẻ tăng động giảm chú ý còn rất cần được rèn luyện về kỹ năng sống. Đây là một môn học đặc thù trong trường chuyên biệt. Trẻ tăng động thường các kỹ năng sống sẽ rất thấp hoặc không có, ví dụ các việc làm đơn giản để tự phục vụ bản thân như: tự cầm thìa xúc cơm, tự đi vệ sinh đúng nơi quy định, tự lau mặt lau miệng, rửa tay khi bẩn…trẻ cũng chưa thực hiện tốt như các bạn cùng trang lứa bởi trẻ ít tập trung khi làm bất cứ một việc gì. Khi ở trong lớp trẻ ít khi tuân thủ những quy định nền nếp chung của lớp như tự ý lấy đồ dùng đồ chơi, có thể hất đồ chơi ra sắp sàn nhà, khi bạn đang chơi thì trẻ có thể tranh giành phá hỏng công việc của bạn, chưa biết hợp tác cùng các bạn khác, thường hay chơi một mình, chưa có kỹ năng giao tiếp ứng xử trong xã hội. Một vấn đề quan trọng nữa là trẻ tăng động chưa biết cách tự bảo vệ bản thân, chưa hiểu những hành động việc làm của mình có thể gây tai nạn thương tích cho mình và cho người khác nên có thể có những hành động như sử dụng kéo không an toàn, cho tay vào ổ điện, leo trèo cầu thang, chạy nhảy khi sàn nhà 9
đang ẩm ướt... ảnh hưởng đến sự an toàn của bản thân. Do đó, việc rèn luyện kỹ năng sống ở mức độ cơ bản này đối với trẻ Tăng động giảm chú ý là điều bắt buộc phải có. Tôi chú ý rèn cho trẻ một số kỹ năng sống cơ bản như sau: Buổi học kĩ năng sống của trẻ tại lớp 5TA3 Rèn kỹ năng tự phục vụ: Tôi thường xuyên hướng dẫn và tập cho trẻ kỹ năng tự phục vụ bản thân như: cách cầm thìa khi ăn cơm, tự lấy khăn lau mặt rửa tay khi bị bẩn, tự mặc quần, cất đồ dùng cá nhân, tự đi tất và một số kỹ năng tự phục khác…để trẻ ghi nhớ thì không phải hướng dẫn lần 1 lần 2 mà cần kiên trì, lặp đi, lặp lại thường xuyên với trẻ tăng động. - Rèn luyện kỹ năng lễ giáo: Trẻ tăng động ít khi có hành vi nghiêm túc khi chào hỏi hay lịch sự với mọi người xung quanh. Đến lớp có khi lại vội vàng vào lớp để lấy đồ chơi, có khi thì cứ chạy ngoài sân không chịu vào lớp…Những lúc như vậy khi đón trẻ tôi thường nhẹ nhàng ôm trẻ vào lòng trò chuyện rồi tập cho trẻ thói quen chào hỏi lễ phép.Tôi còn làm mẫu cách chào hỏi cho trẻ thực hiện theo. Khi giao tiếp ngôn ngữ của trẻ cũng chưa mạch lạc 10
rỏ ràng nên tôi tập cho trẻ từng lời hoặc sử dụng cách giao tiếp bằng ánh mắt, hành động như sử dụng tay để tạm biệt bố mẹ, cười tươi khi bố mẹ đến đón… Ngoài ra trong các hoạt động hàng ngày khi tham gia vào các hoạt động, trẻ hay nghịch phá thì tôi luôn nhắc nhở dạy cho trẻ nói lời xin lỗi, dù ân cần nhẹ nhàng nhưng nghiêm túc cứng rắn nhằm giúp trẻ ý thức hành động sai trái của mình. Bên cạnh đó vào cuối ngày khi tổ chức cắm cờ, nhận xét tôi không quên khen ngợi trẻ trước các bạn khác khi trẻ làm được việc tốt dù rất đơn giản như ngày hôm nay cháu đã không phá hỏng đồ chơi của bạn, cháu biết chào cô vào lớp…tặng cháu phiếu bé ngoan, được cắm cờ và dạy trẻ cách nói lời cảm ơn… - Rèn thói quen vệ sinh tốt cho trẻ: Những trẻ tăng động, quậy phá đôi khi làm việc gì cũng vội vàng, ít hay tập trung chú ý vì muốn xong việc sớm để được vui đùa nên thói quen vệ sinh của trẻ còn thấp. Chính vì vậy tôi thường hay cầm tay chỉ việc nhắc nhở trẻ các thói quen vệ sinh phù hợp như khi trẻ đi vệ sinh tôi quan sát và nhắc trẻ đi tiêu tiểu trong bồn cầu, nhớ ấn nút xả nước khi vệ sinh xong. Hướng dẫn trẻ cách dùng khăn lau mặt, dùng bàn chải đánh răng, cách xả nước khi đi vệ sinh xong..Cách vặn vòi nước đúng cách... 11
Hình ảnh cô hướng dẫn trẻ tự phục vụ bản thân Trẻ tăng động khi vào phòng vệ sinh rửa tay lau mặt nếu có xà phòng là hay sử dụng để nghịch hoặc hay hất nước tung tóe vào mặt bạn nên tôi hạn chế để trẻ vào phòng vệ sinh chung với các bạn khác và khi trẻ đi vệ sinh là giáo viên luôn đi cùng để bao quát trẻ, nhắc nhở trẻ cần mang dép khi vào phòng vệ sinh vì trẻ hiếu động thường hay vừa đi vừa chạy nên rất dễ bị té ngã. Bên cạnh đó giáo dục trẻ thói quen giữ vệ sinh môi trường bằng việc chỉ dẫn trẻ nơi bỏ rác, bỏ vỏ sữa.Việc giáo dục trẻ ý thức vệ sinh môi trường với trẻ hiếu động thường lặp đi lặp lại thường xuyên hơn với những trẻ khác. 12
Còn rất nhiều kỹ năng sống khác mà bản thân tôi đã cố gắng cùng với gia đình để giáo dục uốn nắn trẻ, quá trình dạy trẻ tăng động khá vất vả và cần nhiều thời gian, lòng kiên trì nhẫn nại giúp trẻ sớm hoà nhập với môi trường lớp học, với cộng động. Trong quá trình rèn kỹ năng sống tôi thấy tăng động đã có tiến bộ rất nhiều, biết tránh xa những vật nguy hiểm, không an toàn, biết thực hiện một số việc tự phục vụ bản thân đơn giản, ngoan và lễ phép được tăng dần lên. d, Giải pháp 4: Luôn quan tâm tôn trọng và đối xử công bằng với trẻ Khi sinh con bố mẹ luôn mong muốn con mình phát triển cân đối hài hòa, cơ thể khỏe mạnh, có thể sinh hoạt vui chơi giống như bao trẻ khác. Nhưng cuộc sống không phải lúc nào cũng màu hồng, mỗi trẻ có một đặc điểm tâm sinh lý, tính cách khác nhau. Có trẻ khi sinh ra mang tố chất thông minh ngoan ngoãn học giỏi, làm hài lòng ông bà bố mẹ, có trẻ thì quá hiếu động thậm chí bị tăng động- giảm chú ý, tâm tính khác thường, hay quậy phá, không tập trung chú ý và làm việc gì cũng kém hiệu quả. Đứa trẻ ấy không giống như những trẻ khác nên rất cần sự quan tâm yêu thương chăm sóc của gia đình, nhà trường và của xã hội. Thực tế tại trường mầm non số trẻ hiếu động cao khá nhiều.Tuy nhiên trẻ tăng động giảm tập trung chú ý thì chiếm tỉ lệ thấp hơn, mỗi lớp thường chỉ khoảng 1-2 cháu học hoà nhập và hội chứng tăng động ở trẻ cũng không quá nặng nề.Tuy nhiên khi chăm sóc các trẻ này hòa nhập cùng với nhiều trẻ khác ở lớp thì khá vất vả cho cả cô và trò. Bởi giáo viên không phải chuyên ngành giáo dục đặc biệt, trẻ ở lớp lại đông, công việc chăm sóc giáo dục theo thời gian biểu một ngày khá bận rộn mà lại có thêm trẻ tăng động giảm chú ý thì áp lực công việc lại tăng lên rất nhiều, chính vì vậy đôi khi không tránh khỏi những lúc bực dọc khó chịu khi trẻ quá nghịch ngơm, không chịu hợp tác cùng cô, hay trêu chọc đánh bạn, làm hỏng đồ chơi, hay khi ăn uống lại hất tung tóe thức ăn xuống sàn… 13
Hiện nay tình trạng bạo hành trẻ ở các cơ sở giáo dục mầm non có chiều hướng gia tăng với mức độ ngày càng nghiêm trọng. Nhiều trẻ bị bạo hành đã để lại những sang chấn tâm lý nặng nề, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất và tinh thần. Điều đáng ngại nhất là đối tượng có hành vi bạo hành với các em lại chính là những người có trách nhiệm chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ. Theo các nhà tâm lý, bên cạnh yếu tố nghề nghiệp, năng lực giáo dục thì căng thẳng tâm lý trong quá trình chăm sóc, nuôi dạy trẻ cũng là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các hành vi bạo lực. Vì thế, điều cần thiết của một người giáo viên đó là hiểu được cảm xúc của chính mình. Đừng mất bình tĩnh và la hét, cáu gắt với trẻ, vì điều này có thể khiến chúng ngừng nghịch ngợm trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng về sau trẻ sẽ bắt chước cách hành xử của bạn và thể hiện tương tự trong mọi tình huống. Đặc biệt, dù tâm trạng có tồi tệ đến mức nào bạn cũng tuyệt đối không được trút giận lên trẻ. Hình ảnh cô và trẻ cùng nhau vui chơi Ví dụ khi nhìn thấy trẻ liên tục quấy khóc, la hét, nghịch ngợm không nghe lời cô, không chịu ăn, không chịu ngủ... mà bản thân giáo viên cảm thấy bất lực, không biết cách giải quyết tình huống. Đặc biệt là khi tình trạng này bị lặp đi lặp lại khiến giáo viên bị ức chế không kiểm soát cảm xúc và hành vi của bản thân thì có thể dùng hình phạt la mắng dọa dẫm, bắt nhốt hoặc đánh trẻ, điều này hoàn toàn không phù hợp với chuẩn mực đạo đức nhà giáo và vi phạm pháp luật, chính vì vậy bản thân tôi luôn xác định rỏ công việc của bản 14
thân, luôn làm chủ cảm xúc và thường xuyên rèn luyện, phẩm chất đạo đức nhà giáo qua từng ngày, từng giờ để xứng đáng với trọng trách trồng người .Tôi luôn cố gắn biết điều chỉnh cảm xúc của chính mình, biết cách chấp nhận dung hòa và đối xử với tất cả với trẻ trên tinh thần yêu thương công bằng và tôn trọng tính cách của từng trẻ. Hiểu và nắm bắt điểm mạnh, điểm yếu của trẻ để đưa ra các phương pháp giáo dục phù hợp. Với sự yêu thương, tôn trọng và sự công bằng cô dành cho trẻ thì tôi tin chắc rằng không có đứa trẻ nào cô không thể giáo dục được. Điều mà trẻ cần không phải là “nói lý lẽ” mà là “đồng cảm”, nhưng “đồng cảm” không có nghĩa là đồng ý dung túng, mà là đặt mình vào hoàn cảnh của trẻ để cảm nhận được tâm tình mong muốn của trẻ. Cuối cùng, điều quan trọng nhất là cô giáo hãy trở thành những người bạn để trẻ tâm sự, trò chuyện, từ đó có thể hiểu rõ tâm lý, tính cách và những khó khăn trẻ gặp phải, đồng thời đưa ra những lời khuyên hữu ích giúp con xử lý với mọi tình huống trong cuộc sống. e, Giải pháp 5: Tổ chức các hoạt động vui chơi linh hoạt, chơi cùng trẻ tăng động. Nhiều nhà tâm lý học tin rằng “chơi cùng trẻ” chính là một trong những phương pháp dạy trẻ tăng động giảm chú ý hiệu quả nhất.Bởi lẽ, từ các trò chơi, trẻ không chỉ thể hiện được bản thân mình mà còn có thể học được nhiều kỹ năng để ứng dụng trong cuộc sống. Liệu pháp chơi cùng trẻ đơn giản chỉ là dành thời gian tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí mà trẻ yêu thích để qua đó gắn kết tình cảm giữa trẻ, cô giáo và các bạn, đồng thời cải thiện những kỹ năng xã hội mà trẻ yếu kém. Khi chơi cùng trẻ tăng động giảm chú ý, giáo viên cần nắm bắt được những nguyên tắc cơ bản sau: - Không dạy trẻ theo cách của giáo viên, mà dạy trẻ theo cách học của trẻ. - Hạn chế nói với trẻ các từ như: “không được”, “đừng làm điều đó” “cô cấm con làm việc đó”. Bởi điều này sẽ làm trẻ bị lo lắng, căng thẳng và khiến các triệu chứng tăng động giảm chú ý thêm trầm trọng. 15
- Thực hiện các trò chơi theo cách của trẻ: Trẻ thường khó tuân thủ theo quy tắc của các trò chơi, dễ bị mất kiểm soát và bỏ dở giữa chừng. Tuy nhiên cô giáo cần chấp nhận điều này và không nên thể hiện thái độ khó chịu với trẻ, hãy để con chơi một cách tự do nhưng cần chú ý quan sát trẻ mọi lúc mơi nơi. Khi tổ chức các trò chơi mà trẻ cần vận động, chạy nhảy nhiều thì giáo viên hạn chế, có thể sắp xếp để trẻ tham gia vào nhóm có hoạt động vận động nhẹ nhàng, nếu các trò chơi mà cả lớp cùng chơi thì khi tổ chức giáo viên luôn chú ý quan tâm nhắc nhở trẻ đó nhiều hơn. Khi trẻ tham gia nên để trẻ chơi gần tầm nhìn quan sát của cô, trẻ chơi ở nhóm có nhiều bạn tính tình dung hòa, biết nhường nhịn. Hạn chế cho trẻ tăng động tham gia vào nhóm với các bạn có tính hiếu động cao. Hình ảnh cô và trẻ hoạt động vui chơi ngoài trời Ví dụ: Khi cô cho trẻ chơi trò chơi “Mèo đuổi chuột” thì cô có thể cho trẻ cùng đứng vòng tròn xen kẽ với trẻ có tính hiền hòa, nhẹ nhàng, hạn chế mời trẻ lên làm mèo hoặc chuột, hay trò chơi kéo co thì nên để trẻ đứng đầu hàng hoặc cuối hàng tránh trường hợp trẻ xô đẩy bạn. Thường xuyên tổ chức các hoạt động và khuyến khích động viên trẻ tăng động tham gia như cho trẻ đọc thơ, cùng tham gia kể chuyện với các bạn khác để 16
giúp ngôn ngữ của trẻ phát triển mạch lạc hơn. Với trẻ tăng động, giáo viên có thể cho trẻ tham gia vào các trò chơi phát triển trí tuệ và kỹ năng cho trẻ như trò chơi gài khuy áo, trò chơi vặn nắp chai, đếm số lượng tương ứng... Ví dụ: Trò chơi “Cài cúc, kéo khóa” - Cách làm: Vẽ áo, quần bé trai, bé gái khác nhau lên tấm vải dạ, cắt và may 2 mặt lại với nha, phía trước tà bên phải dùng chỉ may các cúc áo, phía tà trái khoét lỗ nhỏ làm khuy cài. Tương tự bộ kỷ năng kéo khóa tân dụng các khóa xéc đồ hư hỏng cắt, dùng kim chỉ may 2 bên tà áo lại với nhau - Cách chơi: Cho trẻ thực hiện các thao tác cài cúc áo, cài khuy, khóa chốt, xéc áo. V.v.. Với các trò chơi tĩnh như thế nào là một lựa chọn tốt để trẻ rèn tính điệm đạm kiên nhẫn và tập trung chú ý, hạn chế việc chạy nhảy hay buồn chán khi trẻ không được vui chơi hoặc khám khá. Hoặc khi tổ chức các trò chơi dân gian trong lớp thì giáo viên có thể sắp cho trẻ các trò chơi nhẹ nhàng, hạn chế sự vận động chạy nhảy ở trẻ tăng 17
động và có thể cho trẻ chơi cùng cô như trò chơi: oẳn tù tì, ô ăn quan, chi chi chành chành, úp cây dừa ... Sau khi tổ chức các hoạt động và khuyến khích trẻ tăng động tham gia tôi tiến hành kiểm tra đánh giá sự phát triển của trẻ hàng ngày qua từng biện pháp để đưa ra cách thức giáo dục ngày một tốt hơn. g, Giải pháp 6. Phối kết hợp với phụ huynh Với phương châm “Trường học là nhà, nhà là trường học” thì việc phối kết hợp với các bậc phụ huynh là một trong những biện pháp rất cần thiết để nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. Đối với trẻ bị rối loạn “Tăng động giảm chú ý” được học hòa nhập với các bạn khác thì việc gắn kết trao đổi để tìm ra phương pháp giáo dục phù hợp nhất lại càng quan trọng hơn rất nhiều. Chính vì vậy ngoài trao đổi trò chuyện với phụ huynh về phương pháp giáo dục trẻ tăng động thì tôi còn thường xuyên trao đổi riêng với phụ huynh qua zalo hoặc messeger để thuận tiện hơn, bởi trẻ tăng động thì cách trao đổi cũng khác so với những trẻ khác. Trong quá trình trò chuyện tôi trao đổi với bố mẹ nên đặt ra những giới hạn nhất định về hành vi của trẻ, để trẻ dễ dàng tuân theo cũng như học cách tự điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp. Việc khen ngợi đúng cách mỗi khi trẻ làm điều gì đúng đắn hay kỷ luật tích cực để răn đe lành mạnh cũng giúp thúc đẩy thói quen, hành động tốt đẹp ở trẻ. 18
Hình ảnh giáo viên trao đổi với phụ huynh giờ đón và trả trẻ Đối với “Trẻ tăng động giảm chú ý” bố mẹ cần thật kiên nhẫn và luôn chú ý sát sao để có thể giúp con điều chỉnh hành vi nếu con có những hành động không phù hợp. Và trong quá trình trao đổi với phụ huynh tôi đưa ra những tiêu chí sau: Thứ nhất, đối với trẻ tăng động giảm chú ý thì nền nếp và tập trung của trẻ là không bằng các bạn học khác. Nên trẻ thường không có kỹ năng tự phục vụ tốt trong hoạt động học tập và sinh hoạt tại gia đình. Chính vì vậy phụ huynh nên thường xuyên nhắc nhở chỉ dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ đơn khi ở nhà như tự lau mặt, đánh răng, vệ sinh đúng nơi quy định, tự cầm thìa ăn cơm... Thứ hai: Nhiều phụ huynh khi thấy con chạy nhảy quạy phá không quản được thường cho đi học ở trường nguyên cả tuần, còn khi ở nhà thì cho trẻ xem đi vi điện thoại nhằm giảm bớt sự quậy phá ở trẻ.Điều này không tốt 19
cho sự phát triển ở trẻ bởi xem điện thoại nhiều sẽ gây ra rất nhiều rối loạn ở trẻ, ảnh hưởng đến mắt, với trẻ tăng động xem điện thoại, ti vi nhiều sẽ khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn. Nhất là các bộ phim mang tính bạo lực. Khi chăm chú mãi vào ti vi vi điện thoại trẻ sẽ không hề biết những gì xảy ra xung quanh mình như thế nào thì các thói quen tốt cũng hạn chế theo.Chính vì vậy hạn chế thấp nhất việc cho trẻ xem điện thoại máy tính, ipad là điều cần thiết đối với trẻ. - Thứ ba: Khi chăm sóc giáo dục trẻ tăng động giảm chú ý phụ huynh nên kiên trì nhẫn nại, sử dụng khen chê đúng chổ, phù hợp, không lạm dụng và khen một cách chung chung. Phải làm tấm gương tốt cho trẻ noi theo, khi trẻ sai phạm phụ huynh cần chỉ ra những điểm sai, và đương nhiên khi mắc lỗi phải nhắc nhỡ hoặc đưa ra hình phạt phù hợp, các hình phạt phải thực hiện ngay sau khi trẻ mắc lỗi chứ không phải bằng lời nói suông để trẻ ghi nhớ và không tái phạm. Với trẻ mắc chứng tăng động – giảm chú ý thì việc mắc lỗi sẽ gấp nhiều lần so với những trẻ khác, khi giáo dục trẻ phụ huynh nên nhắc nhỡ trẻ nhẹ nhàng, rõ ràng và dứt khoát, tạo cho trẻ cơ hội sửa chữa khuyết điểm. - Thứ tư: Luôn yêu thương và quan tâm đến trẻ tăng động nhiều hơn, tạo cho trẻ một tinh thần thoải mái, không gian vui chơi phù hợp, tuyệt đối không bắt nhốt trẻ khi thấy trẻ quậy phá, không được coi trẻ khác biệt mà đối xử không công bằng với trẻ, Bố mẹ hãy yêu thương trẻ giống như những đứa con bình thường khác. Đồng thời cần động viên mọi người yêu thương và quan tâm đến trẻ tăng động giảm chú ý nhiều hơn - Thứ năm: Cha mẹ cần theo dõi sự phát triển của trẻ theo từng giai đoạn để có hướng chăm sóc giáo dục phù hợp, cần đưa trẻ thăm khám sức khỏe định kì cho trẻ theo chỉ định của bác sĩ nếu can thiệp của chuyên gia sẽ cho trẻ theo học tại các lớp bảo trợ xã hội. 3. Kết quả 3.1. Kết quả đạt được Sau một thời gian áp dụng các giải pháp trên, tôi đã thu được kết quả như sau: 20