Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:33

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn" được hoàn thành với mục tiêu nhằm tìm hiểu thực trạng việc giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn; Đề xuất một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn đạt hiệu quả hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI MÃ SKKN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TRẺ MẪU GIÁO NHỠ 4 - 5 TUỔI NHẬN BIẾT VÀ PHÒNG TRÁNH NGUY CƠ KHÔNG AN TOÀN Lĩnh vực : Giáo dục mẫu giáo Cấp học : Mầm non NĂM HỌC: 2016 – 2017
ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Từ nhiều năm qua, trẻ em nước ta đã và đang hưởng sự chăm lo chu đáo “Dành cho trẻ em những gì tốt đẹp nhất”. Chăm sóc trẻ em hôm nay chính là tạo nguồn nhân lực “Chất lượng cao” - Nhân tố tạo nên sự phát triển bền vững ngày mai. Vì vậy, trẻ em phải được chăm sóc trong điều kiện tốt nhất, đó không phải là nhiệm vụ của riêng các cấp hay các ngành nào, mà chính là nhiệm vụ của toàn xã hội. Công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ được xem là một trong những chính sách ưu tiên hàng đầu của Đảng, Nhà nước và địa phương trong việc đảm bảo an sinh xã hội, vì mục tiêu phát triển ổn định và lâu dài của đất nước. Trong những năm qua, mặc dù công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em đã đạt được nhiều thành quả nhưng công tác này gặp nhiều khó khăn và thách thức. Những nguy cơ không an toàn cho trẻ không những có thể xảy ra ở nhà, hay bên ngoài mà còn xảy ra trong trường mầm non, điểm trông giữ trẻ. Những trường hợp khiến các cháu tử vong như điện giật, ngã trong nhà vệ sinh hay bị tủ đựng đồ đè… là hồi chuông cảnh báo sự an toàn của trẻ tại các trường mầm non đang ở tình trạng báo động. Các tai nạn xảy ra ở những thời điểm khác nhau trong ngày như giờ ăn, giờ ngủ,đi vệ sinh, giờ trả trẻ…cho thấy mức độ phức tạp và khó khăn trước thực tế đang xảy ra khiến giáo viên mầm non không thể lường trước được. Trẻ em lứa tuổi mầm non là lứa tuổi hiếu động, nghịch ngợm, thích tìm tòi, khám phá nhưng còn rất non nớt, yếu đuối, chưa có kinh nghiệm sống chính vì thế nên rất dễ gặp nguy hiểm. Tôi nhận thấy ở lứa tuổi 4 - 5 tuổi trẻ rất hiếu động thích khám phá, trẻ bắt đầu ý thức về những khả năng của chính mình và nảy sinh nguyện vọng được độc lập. Nhu cầu này rất lớn, trẻ muốn tách ra khỏi người khác, muốn tự mình làm nhiều thứ để chứng tỏ làm mình đúng và làm được. Đây là động lực thúc đẩy trẻ phát triển và trưởng thành. Mặt khác, cũng từ nhu cầu muốn độc lập này khiến trẻ thích là làm, và làm một mình mà không cần sự giúp đỡ của bố, mẹ hoặc người lớn. Trẻ muốn làm trái lại những lời dạy dỗ và vi phạm những điều bị ngăn cấm. Mặt khác, trẻ 4 tuổi kĩ năng nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn còn kém nên khả năng gặp phải những nguy cơ không an toàn là rất cao. Trẻ em là lớp chủ nhân tương lai của đất nước, quyết định đến sự phồn thịnh của đất nước. Sẽ ra sao nếu như sức khỏe của những chủ nhân tương lai này không được đảm bảo, thân thể của trẻ bị ảnh hưởng chỉ vì sơ xuất từ phía 2/30
người thân và sự hiếu động, thiếu kinh nghiệm sống khi còn nhỏ. Vì vậy ngoài việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em thì công tác giáo dục trẻ, giúp trẻ nhận biết được các nguy cơ không an toàn và hướng dẫn trẻ cách phòng tránh là điều vô cùng cần thiết, và đây cũng là một trong những mục tiêu giáo dục trẻ mầm non đã được thể hiện trong chương trình giáo dục mầm non mới ban hành năm 2009. Là một giáo viên trẻ tuy đã vào nghề được 6 năm và đã có 6 năm kinh nghiệm dạy lớp mẫu giáo nhỡ nhưng tôi nhận thấy kiến thức của mình về việc giáo dục trẻ nhận biết các nguy cơ không an toàn chưa cao. Chính vì thế tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn” làm sáng kiến kinh nghiệm của mình. Qua đó tôi có điều kiện nghiên cứu nhiều hơn về cách phòng tránh các nguy cơ không an toàn cho trẻ để áp dụng vào công việc thực tế hàng ngày. 2. Mục đích nghiên cứu: - Tìm hiểu thực trạng việc giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn. - Đề xuất một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn đạt hiệu quả hơn. 3. Phạm vi nghiên cứu: Phạm vi nghiên cứu của đề tài là các nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn. Thời gian tiến hành nghiên cứu và thực hiện đề tài từ tháng 8/2016 đến tháng 5/2017. 4. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài là một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn. 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lý luận. - Phương pháp quan sát trò chuyện. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp tổng hợp phân tích thông tin. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Xác định mục tiêu việc giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn đạt hiệu quả hơn. - Nghiên cứu các biện pháp đạt hiệu quả cao trong việc giáo dục trẻ mẫu giáo nhỡ 4 – 5 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn. 3/30
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÝ LUẬN Tai nạn thương tích là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong và gây ra những biến chứng trầm trọng cho trẻ, vì vậy việc bảo đảm an toàn, phòng chống tai nạn thương tích là nhiệm vụ vô cùng quan trọng trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ. Việc giáo dục trẻ, giúp trẻ nhận biết các nguy cơ không an toàn và hướng dẫn trẻ cách phòng tránh cũng là điều vô cùng cần thiết để giúp trẻ có kinh nghiệm sống để tự bảo vệ mình. Nhận biết các nguy cơ không an toàn có thể xảy ra được coi là bước đầu tiên trong đảm bảo an toàn. Nhận biết nghĩa là phát hiện ra đối tượng và biết về mức độ gây hại của đối tượng với bản thân chủ thể và với xung quanh thông qua việc nắm được đặc điểm, tính chất của đối tượng. Ví dụ: ngọn lửa là đối tượng có đặc điểm nóng và gây nóng cho các vật ở gần nó. Lửa gây cháy khi có các vật khô bằng các chất liệu như gỗ, giấy vải, nhựa để gần. Lửa cháy được nhờ đốt cháy oxy trong không khí. Các nguy cơ không an toàn là những yếu tố tiềm ẩn mà không phải trẻ nhỏ nào cũng có thể nhận ra và biết hết về chúng. Chỉ thông qua các hoạt động giáo dục, trẻ mới được hình thành khả năng nhận biết và phòng tránh. Tuy nhiên, việc giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ này có những quan điểm khác nhau. Đa số bố mẹ trẻ đều có chung một quan điểm đó là yêu cầu hay cấm trẻ không lại gần và sử dụng các đồ vật có thể gây nguy hiểm. Từ quan điểm này, tôi thấy rất nhiều gia đình đưa ra những quy định ngăn cấm trẻ, ví như: không cho phép con em mình lại gần bếp, không cầm và sử dụng dao, kéo hay tự ý rót nước để uống, không được và nhà vệ sinh một mình… Vì vậy tôi nhận thấy cần phải đưa ra một số nội dung giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh một số nguy cơ không an toàn. Thay vì cấm đoán trẻ ta nên dạy trẻ cách sử dụng như thế nào để đảm bảo an toàn nhất cho trẻ. Thực tế cho thấy rằng trẻ em nhận thức thế giới không chỉ bằng việc nghe những lời giảng giải mà trẻ học thông qua quá trình chúng hoạt động. Thông qua hoạt động, trẻ tìm hiểu về thế giới xung quanh, với mỗi kinh nghiệm mới, nhận thức của trẻ mở mang thêm và chúng hiểu thêm về thế giới quanh mình từ đó có cách hoạt động phù hợp. Vai trò to lớn của hoạt động đối với sự tồn tại và phát triển của loài người đã trở thành điều hiển nhiên được thừa nhận. Hoạt động luôn có mục đích cụ thể và gắn với đối tượng, phương tiện nào đó. Với trẻ nhỏ, giáo dục trẻ thông qua các hoạt động khác nhau là việc làm có ý nghĩa và hiệu quả của nó đã được thực tiễn chứng minh bởi nó giúp trẻ rèn luyện các kỹ năng vận động cũng như kỹ năng nhận thức thông qua việc đặt ra các mục tiêu, thao tác với các đối tượng đa dạng… Bên cạnh đó với tác động có chủ đích và được 4/30
tổ chức một cách toàn diện của các giáo viên, với sự phát triển bình thường về mặt thể chất và trí tuệ, trẻ đều có thể nhận biết các nội dung kiến thức về các nguy cơ không an toàn và có thể thực hiện các hành vi phù hợp nhằm giải quyết được nhiệm vụ mà vẫn đảm bảo an toàn. Vấn đề giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn cho trẻ là một vấn đề đang được ngành Giáo dục mầm non rất quan tâm. Gần đây tỉ lệ trẻ em bị tai nạn thương tích và gặp nhiều nguy cơ không an toàn ngày càng gia tăng và dẫn đến một số hậu quả rất đáng tiếc, phần lớn do sự bất cẩn của người lớn nói chung, một số giáo viên mầm non nói riêng và sự hiếu động, thiếu kinh nghiệm sống của trẻ em. Bố mẹ trẻ có thể bảo vệ con bằng cách cấm con không lại gần các đối tượng có nguy cơ không an toàn nhưng với đặc điểm thích khám phá nên trẻ sẽ không để ý đến những điều mà bố mẹ cấm đoán. Với cương vị của một người giáo viên mầm non, tôi nhận thấy việc trang bị cho trẻ những kiến thức cơ bản về cách nhận biết và phòng tránh một số nguy cơ không an toàn cho trẻ là một điều rất cần thiết. Từ đó trẻ sẽ có thái độ và cách ứng xử đúng đắn khi gặp các nguy cơ không an toàn với bản thân. Giáo dục nhận biết phòng tránh nguy cơ không an toàn cho trẻ nên ở mọi lúc, mọi nơi, không những ở trường mà cả ở nhà. Các nguy cơ không an toàn trẻ thường gặp có thể chia làm 3 nhóm chính: các đồ vật có nguy cơ không an toàn, các địa điểm không an toàn và các hoạt động có nguy cơ không an toàn. Nắm bắt được điều đó, tôi đã tiến hành giáo dục trẻ và tham khảo rất nhiều ý kiến, chia sẻ của bạn bè đồng nghiệp từ đó tôi đã đưa ra một số biện pháp để áp dụng vào thực hiện đề tài. Với những biện pháp đó tôi nhận thấy học sinh của tôi đã có kiến thức cơ bản ban đầu về cách nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Đặc điểm chung Thực tế hiện nay cho thấy đối với các gia đình chủ yếu là các bậc cha mẹ còn có nhiều sai lầm cách giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn cho trẻ. Điều này có ảnh hưởng không tốt đến nhu cầu và tầm hiểu biết của trẻ. Thứ nhất là nuông chiều, bao bọc con quá mức không cho trẻ làm bất cứ việc gì, trẻ không được tiếp xúc với công việc trong cuộc sống hàng ngày khiến cho trẻ không có khả năng nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn đối với trẻ.Thứ hai là không tin vào khả năng của trẻ, trẻ muốn làm nhưng thấy trẻ làm vụng về, lóng ngóng, chậm chạp thì tỏ ra khó chịu, dần dần tạo ra sự ỷ lại, lười biếng, tạo ra những thói quen không tốt cho trẻ. Còn đối với nhà trường, qua khảo sát chúng tôi nhận thấy phần đông giáo viên nhận thức đầy đủ và có thái độ đúng đắn trong việc giáo dục trẻ nhận biết và phòng tranh nguy cơ không an toàn vào dạy trẻ. 5/30
Từ thực tế, tôi nhận thấy rằng sẽ phải gặp những thuận lợi và khó khăn sau: 2. Thuận lợi: - Cơ sở vật chất: + Hiện nay, tôi đang công tác tại trường đạt chuẩn quốc gia mức độ I năm 2009, trường được chủ tịch nước tặng huân chương lao động hạng 3 năm 2013. + Trường nhiều năm liên tục đạt tập thể lao động xuất sắc, các lớp học rộng rãi, sạch đẹp, đã được trang bị nhiều đồ dùng đồ chơi hiện đại. + Trường được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi phục vụ công tác giảng dạy. + Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên kiểm tra và đánh giá môi trường an toàn cho trẻ dựa trên những tiêu chí cụ thể trong bảng kiểm tra an toàn cho trẻ trong trường mầm non. Đầu năm học, ban giám hiệu kết hợp cùng nhân viên y tế tổ chức cho giáo viên tập huấn về công tác đảm bảo an toàn, phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ. + Được sự quan tâm của ban giám hiệu luôn sát sao chỉ đạo giáo viên về chuyên môn, thường xuyên thăm lớp, dự giờ để nâng cao chất lượng giảng dạy. Các đồng nghiệp nhiệt tình chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc giáo dục trẻ. + Ban giám hiệu đã phát động phong trào: “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” với những kế hoạch cụ thể để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ. + Hàng tháng đều tổ chức các sự kiện giúp trẻ cùng chia sẻ, giúp đỡ, mạnh dạn tham gia các hoạt dộng. - Về phía giáo viên: + Lớp tôi có 4 giáo viên, tôi và 2 cô đã tốt nghiệp đại học, 1 cô có trình độ cao đẳng và đang theo học lớp đại học. + Là giáo viên có trình độ chuyên môn, được trực tiếp đứng lớp giảng dạy nhiều năm, luôn có ý thức học hỏi và tiếp thu những kinh nghiệm để giáo dục trẻ đạt kết quả tốt. + Được tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, kiến tập của PGD tổ chức. + Chịu khó nghiên cứu tìm tòi tài liệu để phát triển trong chuyên môn + Giáo viên cùng lớp nhiệt tình, phối kết hợp nhịp nhàng và sắp xếp thời gian để rèn trẻ nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn cho trẻ vào các hoạt động + Lớp được nhà trường giao làm điểm về chuyên đề lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho trẻ . - Về phía học sinh: Tổng số trẻ 68 cháu, trong đó có: 6/30
+ 35 trẻ nam, 33 trẻ nữ. + 12 trẻ chưa học qua lớp nhà trẻ và mẫu giáo bé. + Trẻ hứng thú khi được tham gia cùng cô vào các hoạt động, trò chơi. + Đa số trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. - Về phía phụ huynh: + 25 % phụ huynh làm nghề nông + 75% phụ huynh làm công nhân viên chức và chạy chơi + Hiểu được tầm quan trọng của việc giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn cho trẻ. Đa số phụ huynh quan tâm, phối kết hợp tốt trong việc chăm sóc và giáo dục con nên rất thuận lợi trong việc tuyên truyền vận động phụ huynh rèn và hướng dẫn con ở nhà trong các hoạt động của trẻ. 3. Khó khăn - Trẻ đi học đông, số trẻ yếu kém nghỉ học nhiều. - Một số phụ huynh do còn hạn chế về thời gian, điều kiện kinh tế, nhận thức nên việc phối hợp cùng cô trong việc giáo dục trẻ còn chưa đạt hiệu quả tốt. - Nội dung giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn cho trẻ ở trường mầm non còn hạn chế tài liệu. - Nhiều trẻ đi học đầu năm chưa qua các lớp nên chưa có nề nếp, lớp có nhiều trẻ hiếu động nên nguy cơ mất an toàn cao. Chính vì nhận thức được tất cả những hạn chế này nên tôi quyết tâm đi tìm và áp dụng những biện pháp để xây dựng một môi trường không những đẹp mà còn đảm bảo an toàn cho trẻ, là địa chỉ tin cậy cho phụ huynh. III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN Xuất phát từ điều kiện thực tế của nhà trường và yêu cầu nhiệm vụ đặt ra của ngành giáo dục huyện, địa phương về công tác đảm bảo an toàn, phòng chống tai nạn thương tích, bản thân tôi đã đề ra các biện pháp cơ bản sau: 1. Xây dựng môi trường lớp học an toàn, phòng chống tai nạn thương tích. Đối với trẻ mầm non thì thời gian ở lớp với cô, với các bạn còn nhiều hơn ở nhà với gia đình. Ở lớp trẻ được học tập, vui chơi và được chăm sóc một cách toàn diện nhất. Lớp học như là ngôi nhà thứ hai của trẻ, trẻ chỉ có thể được an toàn khi và chỉ khi trẻ được sinh hoạt và học tập trong một môi trường an toàn. Tuy nhiên sĩ số trẻ lớp tôi khá đông: 68 trẻ. Giáo viên lớp tôi đa số là giáo viên trẻ, còn hạn chế về kinh nghiệm nên việc nắm bắt các nội dung để thực hiện việc đảm bảo an toàn theo các tiêu chí chưa được chủ động. Theo như tôi thấy, nhà trường đã xây dựng được kế hoạch xây dựng trường học an toàn trong một năm học và chỉ đạo, triển khai tới giáo viên, nhân viên thực hiện tốt. Qua đó, giúp đỡ, hỗ trợ bản thân tôi cũng như giáo viên cùng lớp nắm bắt được các thuận lợi và 7/30
khó khăn trong việc xây dựng môi trường lớp học an toàn, có kế hoạch cụ thể và các tiêu chí rõ ràng để thực hiện, theo dõi và đánh giá lớp, góp phần vào việc giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn. a. Cách thực hiện - Để xây dựng được môi trường lớp học an toàn cho trẻ tôi căn cứ vào đặc điểm tình hình thực tế của lớp, trước tiên tôi rà soát lại toàn bộ cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi kịp thời phát hiện các nguy cơ không an toàn cho trẻ. Sau đó báo cáo với ban giám hiệu nhà trường kịp thời sửa chữa, thay thế đồ dùng cũ hỏng. - Sưu tầm hình ảnh lồng ghép vào các góc chơi giúp trẻ nhận biết nguy cơ không an toàn qua mạng Internet, qua các tài liệu dạy trẻ kỹ năng sống, qua sách báo… - Xây dựng góc giáo dục kỹ năng sống và sử dụng các hình ảnh giáo dục kỹ năng giữ an toàn bản thân và cho trẻ chơi. - Cùng trẻ thảo luận và xây dựng nội quy lớp học, nội quy góc chơi. - Đưa ra các biển báo nguy hiểm vào trang trí môi trường cho trẻ. Tôi cho trẻ thảo luận xem ở lớp, ở nhà đồ vật nào, hành động nào không an toàn và hướng dẫn trẻ cùng các cô giáo làm biển báo. Tôi đã dành một mảng tường nhỏ để cùng trẻ trang trí “ Nội quy lớp học” từ những biển báo mà trẻ tự làm dưới sự giúp đợ của cô. Nó như một lời nhắc nhở trẻ về những nguy cơ an toàn và không an toàn trẻ có thể gặp ở bất kỳ thời gian và thời điểm nào khi tham gia hoạt động. Từ đó trẻ sẽ có khả năng thích ứng cao hơn và có thể xử lý linh hoạt hơn nếu không may trẻ gặp phải những tình huống xấu. Một số biển báo phù hợp tôi còn cho trẻ đem về nhà để bố mẹ sẽ dán vào những nơi cần nhắc nhở trẻ về mức độ an toàn khi đùa nghịch với chúng. 8/30
Ảnh góc nội quy lớp B1 Ảnh tranh lồng ghép về một số nguy cơ không an toàn trẻ cần tránh. b. Kết quả: 9/30
Với cách thực hiện xây dựng môi trường lớp học an toàn và lồng ghép các hình ảnh, các góc chơi có nội dung giáo dục kỹ năng giữ an toàn cho bản thân vào xây dựng môi trường học tập cho trẻ, lớp tôi đã xây dựng được môi trường lớp học đảm bảo an toàn và góp phần giáo dục kỹ năng giữ an toàn bản thân cho trẻ. 2. Xây dựng, lồng ghép nội dung giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh một số nguy cơ không an toàn qua theo các tháng trong kế hoạch tháng. Để đạt được các tiêu chí theo kế hoạch và theo bảng kiểm mà tôi đã xây dựng từ đầu năm học cũng như đảm bảo an toàn tuyệt đối cho 100% trẻ lớp tôi thì ngay từ đầu là phải giáo dục trẻ có sự nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn. Căn cứ vào đặc điểm lứa tuổi, kế hoạch tháng, chủ đề sự kiện, thời khóa biểu của lớp mẫu giáo nhỡ tôi đã lồng ghép các nội dung giáo dục vào các tháng. Cụ thể như sau: Tháng Nội dung giáo dục Mục đích Tháng 9 - Bé làm gì khi có - Trẻ biết nói không khi có người lạ đến người lạ đến đón? đón về. - Những điều cần - Trẻ biết không được cười đùa trong khi tránh khi ăn. ăn, uống, không khua thìa bát vào người xung quanh... Tháng 10 - Đồ dùng gia đình - Trẻ nhận biết được những loại đồ dùng nào an toàn, không an toàn và những loại đồ dùng không an an toàn? toàn với bản thân. - Không nhận quà - Trẻ biết trả lời “ không” khi có người bánh của người lạ. không quen mời mình uống nước, ăn kẹo, ăn bánh. Nếu muốn ăn, uống, cầm thứ gì từ một người lạ, bé phải hỏi ý kiến bố mẹ trước. người đó cứ bám theo ép bé ăn hay bắt lên xe thì phải quẫy đạp và hét thật to để mọi người đến cứu. - Trẻ biết chạy thật xa khu vực có lửa rồi, - Trong nhà xảy ra la lớn tiếng và sang nhà hàng xóm để nhờ cháy. họ gọi đến số cứu hỏa 114. Nếu bị lửa bén vào quần áo, bé không nên bỏ chạy mà nằm xuống sàn nhà lăn người qua lại hoặc lấy vải nhúng nước quấn vào chỗ cháy để dập lửa. Nếu thấy không thể dập được lửa bé hãy 10/30
Tháng Nội dung giáo dục Mục đích kêu cứu thật to. - Cúp điện khi bé ở - Trẻ biết không được tự tiện kiểm tra nhà một mình. bằng cách chạm tay vào nguồn điện, công tắc hay phích điện, gọi cho ba mẹ, hoặc chạy sang nhà hàng xóm chờ bố mẹ về. Tháng 11 - Bé có thể nhờ sự - Trẻ biết nhờ đến sự trợ giúp của chú giúp đỡ từ ai? công an khi đi lạc đường, đi lạc ở siêu thị có thể nhờ chú bảo vệ... Tháng 12 - Phòng ngừa chó - Trẻ biết thói quen xin phép trước khi tiếp cắn, mèo cào. xúc với chó, mèo. Không tiến lại gần, nếu con chó, mèo đó đang ăn, bị xích. Nếu con chó gầm gừ hay đuổi theo, hãy đứng im và 2 tay bắt chéo trước ngực Tháng 1 - Những điều lưu ý - Trẻ biết khi ra vườn chơi phải đi dép khi ra vườn. hoặc giày, không chạm vào các con côn trùng đậu trên hoa... - Bé làm gì khi ở - Không mở cửa cho người lạ.. nhà một mình Tháng 2 - Khi ăn các loại - Trẻ biết bỏ hạt ra ngoài trước khi ăn quả có hạt bé phải làm gì? Tháng 3 - Khi ngồi trên xe - Trẻ biết khi ngồi trên xe máy phải đội bé phải làm gì? mũ bảo hiểm, không đùa nghịch, đứng trên xe... - An toàn trên - Trẻ biết khi đi bộ phải nắm chặt tay đường đi. người lớn, đi trên vỉa hè bên phải, không chạy nhảy, băng qua đường. Tháng 4 - Bé bảo vệ mình - Trẻ biết khi trời nắng phải đội mũ, nón, khi thời tiết nắng đeo khẩu trang, mặc quần áo dài tay khi ra hoặc mưa. đường. Trời mưa phải mặc áo mưa, che ô. Không ra nắng hoặc mưa chơi. - Làm gì khi ở gần - Trẻ biết tránh xa những nơi đó, không bể nước, ao, hồ, chạy nhảy, đùa nghịch quanh khu vực có sông? chứa nước. 11/30
Tháng Nội dung giáo dục Mục đích Tháng 5 - Bé làm gì khi đi - Trẻ biết dừng lại, đứng yên và nhìn xung thăm quan bị lạc? quanh, nếu không thấy bố hoặc mẹ, quay lại và đi thẳng tìm đến những người có mặc đồng phục, đeo bảng tên(chú công an, bảo vệ...) Kết quả: Qua biện pháp này tôi thấy nhận thức của trẻ lớp tôi có tiến bộ qua các nội dung và tiếp thu kiến thức giáo viên truyền tải rất tốt và có hiệu quả. 3. Sưu tầm và sáng tác một số trò chơi giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn. Qua thực tiễn tôi nhận thấy nếu dạy trẻ về các nguy cơ và chỉ “thực hành miệng” các cách phòng tránh, các cách hoạt động an toàn thì nhiều khi trẻ sẽ không hình dung ra được. Để tổ chức tốt cho việc giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn thì tôi luôn đưa ra các tình huống có vấn đề hướng trẻ vào các hoạt động. Với đặc điểm của trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ mẫu giáo với khả năng tập trung và nhận thức chưa cao mà đối với trẻ thì hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, trẻ“ học bằng chơi, chơi mà học” nên tôi nhận thấy người giáo viên có thể truyền đạt kiến thức đến trẻ một cách dễ dàng và đơn giản nhất đó là thông qua các trò chơi. Chính vì vậy, tôi đã sưu tầm và sáng tác một số trò chơi để giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn. a. Cách thực hiện: - Để trẻ nhận biết được những tình huống không an toàn có thể xảy ra trong cuộc sống cách đầu tiên và không thể thiếu được đó là dùng phương pháp trực quan bởi ở trẻ lứa tuổi này loại tư duy trực quan đang phát triển chiếm ưu thế. Do đó việc sử dụng mạng Intrernet để sưu tầm một số trò chơi có nội dung giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn là cần thiết. - Tham khảo một số tài liệu về hướng dẫn tổ chức trò chơi cho trẻ mầm non và lựa chọn những trò chơi phù hợp với nội dung giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn. - Cùng các cô giáo ở lớp sáng tạo một số trò chơi phù hợp với trẻ ở lớp mình và mang tính chất giáo dục trẻ nhận biết phòng tránh các nguy cơ không an toàn. Các trò chơi được tôi sử dụng vào rất nhiều các hoạt động của trẻ tùy thuộc vào nội dung của giờ hoạt động và nội dung trò chơi. Ví dụ: Trong giờ hoạt động khám phá: “Tìm hiểu một số hành động nguy hiểm khi ở nhà”. Tôi đã sáng tác ra trò chơi sau: * Trò chơi: “ Bé nào chọn giỏi” 12/30
Mục đích: Giúp trẻ nhận biết được một số hành động nguy hiểm khi ở nhà Chuẩn bị: Trò chơi được thiết kế trên máy tính Cách chơi: Trên màn hình có 4 miếng ghép có các hình ảnh về hành động an toàn và không an toàn, nhiệm vụ của bạn lên chơi là phải nhấn chuột chọn hình ảnh không an toàn. Luật chơi: Trẻ nào chọn đúng mặt cười sẽ xuất hiện, chọn sai mặt mếu xuất hiện. *Trò chơi: “Đội nào nhanh nhất” Mục đích: Giúp trẻ nhận biết và phân biệt được hành động an toàn và không an toàn đối với trẻ. Cách chơi : Trên bàn cô đã chuẩn bị rất nhiều những bức tranh nói về những hành động nguy hiểm và không nguy hiểm. Nhiệm vụ của hai đội lên chơi sẽ chọn những bức tranh nói về hành động nguy hiểm gắn lên bảng. Trò chơi bắt đầu và kết thúc bằng một bản nhạc. Kết thúc trò chơi đội nào gắn được nhiều tranh nhất là đội chiến thắng. Luật chơi: Chơi theo luật tiếp sức. Hình ảnh trẻ chơi trò chơi “Đội nào nhanh nhất” 13/30
Trong giờ hoạt động ngoài trời có thể lồng ghép nội dung giáo dục an toàn cho trẻ thông qua trò chơi: *Trò chơi: “Bé nào thông minh” Mục đích: Giúp trẻ nhận biết và phân biệt được một số nguy cơ không an toàn mà trẻ cần tránh. Chuẩn bị: Các vòng tròn màu xanh và màu đỏ đặt dưới sân trường, các hình ảnh về hành động nguy hiểm và không nguy hiểm, sắc xô. Cách chơi: Cô cho trẻ đứng tự do quanh lớp, khi cô giơ hình ảnh về hành động an toàn trẻ sẽ nhảy vào các ô màu đỏ, cô giơ các hình ảnh về hành động không an toàn trẻ sẽ nhảy vào các ô màu xanh. Luật chơi: Trẻ nào nhảy sai sẽ phải nhảy lò cò quanh lớp. Hình ảnh trẻ chơi trò chơi: “Bé nào thông minh” b. Kết quả: Qua quá trình nghiên cứu, tìm tài liệu tôi đã sưu tầm và sáng tác một số trò chơi có nội dung giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn cụ thể như: 14/30
STT Tên trò chơi Mục đích Cách chơi Luật chơi 1 Bé nào chọn giỏi Giúp trẻ nhận Trên màn hình có 4 Trẻ nào chọn biết được một số miếng ghép có các đúng mặt cười hành động nguy hình ảnh về hành sẽ xuất hiện, hiểm khi ở nhà động an toàn và chọn sai mặt không an toàn, nhiệm mếu xuất hiện. vụ của bạn lên chơi là phải nhấn chuột chọn hình ảnh không an toàn. 2 Bé nào thông Giúp trẻ nhận Cô cho trẻ đứng tự do Trẻ nào nhảy minh biết và phân biệtquanh lớp, khi cô giơ sai sẽ phải được một số hình ảnh về hành nhảy lò cò nguy cơ không động an toàn trẻ sẽ quanh lớp. an toàn mà trẻ nhảy vào các ô màu cần tránh đỏ,cô giơ các hình ảnh về hành động không an toàn trẻ sẽ nhảy vào các ô màu xanh. 3 Sự lựa chọn hoàn Giúp trẻ nhận Cô cho trẻ chia thành Trẻ nào chọn hảo biết được một số 2 đội, trên bàn có rất sai và gắn địa điểm có nguy nhiều các lô tô bất kì nhầm bảng sẽ cơ không an toàn về các địa điểm. Khi là người thua mà trẻ cần tránh. cô đọc câu thơ “Nơi cuộc, sẽ phải nào được đến".Trẻ nhảy lò cò trong đội thay nhau quanh lớp. sẽ phải tìm lô tô có hình ảnh địa điểm mà trẻ có thể được chơi, được hoạt động và gắn về bảng có khuôn mặt cười. Khi cô đọc:“Nơi nào nên tránh", "Bé ơi mếu rồi” Trẻ sẽ phải tìm lô tô có địa điểm 15/30
STT Tên trò chơi Mục đích Cách chơi Luật chơi mà trẻ không được lại gần vì có nguy cơ không an toàn với trẻ và gắn về bảng có mặt mếu. 4 Nghe nhạc tìm đồ Giúp trẻ nhận Cô mời một nhóm trẻ Bạn nào chọn vật biết và phân biệt lên và đi vòng tròn sai phải nhảy lò được đồ dùng, theo một bản nhạc. cò. đồ chơi an toàn Khi bản nhạc kết và không an toàn thúc, mỗi trẻ phải với bản thân. chọn được đúng 1 đồ đùng, đồ chơi an toàn. 5 Ngôi sao kì diệu Giúp trẻ nhận Trên màn hình thiết Tổ nào lắc xắc biết và phân biệt kế 6 ngôi sao, và chia xô trước khi có được đồ dùng, số trẻ làm 4 tổ. hiệu lệnh sẽ địa điểm, hành Nhiệm vụ của các tổ không được trả vi an toàn và là lần lượt chọn ngôi lời và nhường không an toàn sao, mỗi ngôi sao mở quyền trả lời đối với trẻ. ra các tổ phải quan cho bạn khác. sát và phân biệt đồ dùng, địa điểm, hành vi an toàn và không an toàn đối với trẻ. Thời gian là 1 đoạn nhạc, khi kết thúc, các tổ phải nhanh tay lắc xắc xô và trả lời câu hỏi. 6 Bé chọn đúng Giúp trẻ nhận Cô cho trẻ ngồi theo Nếu chọn đúng biết và chọn hình chữ U và giới sẽ được thưởng đúng một số vật thiệu cách chơi, luật 1 tràng pháo dụng nguy hiểm chơi. Trên màn hình tay. Chọn sai sẽ trong gia đình. sẽ xuất hiện hình ảnh dành quyền đồ dùng, vật dụng chơi cho bạn trong gia đình. Nhiệm khác. vụ của trẻ là quan sát, 16/30
STT Tên trò chơi Mục đích Cách chơi Luật chơi suy nghĩ trong thời gian 1 bản nhạc và lên kích chuột vào đồ dùng gây nguy hiểm 7 Nơi nào bé nên Giúp trẻ nhận Cô cho trẻ ngồi theo Nếu chọn đúng tránh biết và chọn 3 nhóm và giới thiệu sẽ được thưởng đúng một số nơi cách chơi, luật chơi. 1 tràng pháo nguy hiểm như Trên màn hình sẽ tay. Chọn sai sẽ hồ, ao, bể chưa xuất hiện hình ảnh dành quyền nước không có một số địa điểm an chơi cho đội nắp đậy, hố vôi, toàn và không an khác. công trường xây toàn. Nhiệm vụ của dựng... trẻ là quan sát, suy nghĩ trong thời gian 1 bản nhạc và lắc xắc xô thật nhanh. Đội nào lắc xắc xô trước sẽ dành quyền trả lời và lên kích chuột vào hình ảnh địa điểm không an toàn. 8 Bé hành động Giúp trẻ nhận Cô cho trẻ ngồi theo Nếu chọn đúng đúng biết và chọn 3 đội và giới thiệu sẽ được thưởng đúng một số cách chơi, luật chơi. 1 tràng pháo hành vi gây nguy Trên màn hình sẽ tay. Chọn sai sẽ hiểm cho trẻ: leo xuất hiện hình ảnh dành quyền trèo bàn ghế, leo một số hành vi an chơi cho đội lan can, đẩy toàn và không an toàn khác nhau, nghịch các với trẻ. Nhiệm vụ của vật sắc nhọn các đội là quan sát, suy nghĩ trong thời gian 1 bản nhạc và lắc xắc xô thật nhanh. Đội nào lắc xắc xô trước sẽ dành quyền trả lời và lên kích chuột vào hình ảnh 17/30
STT Tên trò chơi Mục đích Cách chơi Luật chơi hành vi không an toàn 9 Bé chọn số nào Giúp trẻ nhận Cô cho trẻ ngồi theo Nếu chọn đúng biết và chọn 3 nhóm và giới thiệu sẽ được thưởng đúng số điện cách chơi, luật chơi. 1 tràng pháo thoại khẩn cấp Trên màn hình sẽ tay. Chọn sai sẽ tương ứng với xuất hiện lần lượt dành quyền hình ảnh của hình ảnh chú cảnh chơi cho đội người thực thi sát, xe chữa cháy, xe khác. nhiệm vụ khẩn cứu thương và với 3 cấp: chú cảnh sát số:113,114,115. thì chọn số 113, Nhiệm vụ của trẻ là xe chữa cháy thì quan sát, suy nghĩ chọn số 114, xe trong thời gian 1 bản cứu thương chọn nhạc và lắc xắc xô số 115. thật nhanh. Đội nào lắc xắc xô trước sẽ dành quyền trả lời và lên kích chuột vào số điện thoại tương ứng với từng hình ảnh. 4. Tăng cường cho trẻ trải nghiệm các tình huống để giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn Trẻ em nhận thức thế giới không chỉ bằng việc nghe những lời giảng giải mà trẻ học thông qua quá trình chúng hoạt động. Thông qua hoạt động, trẻ tìm hiểu về thế giới xung quanh, với mỗi kinh nghiệm mới, nhận thức của trẻ mở mang thêm và chúng hiểu thêm về thế giới quanh mình từ đó có cách hoạt động phù hợp. Vai trò to lớn của hoạt động đối với sự tồn tại và phát triển của loài người đã trở thành điều hiển nhiên được thừa nhận. Hoạt động luôn có mục đích cụ thể và gắn với đối tượng, phương tiện nào đó. Với trẻ nhỏ, giáo dục trẻ thông qua các hoạt động khác nhau là việc làm có ý nghĩa và hiệu quả của nó đã được thực tiễn chứng minh bởi nó giúp trẻ rèn luyện các kỹ năng vận động cũng như kỹ năng nhận thức thông qua việc đặt ra các mục tiêu, thao tác với các đối tượng đa dạng…Vì vậy sau khi cung cấp các kiến thức thì trẻ phải được trải nghiệm trong thực tế nhất là trong cuộc sống hàng ngày có biết bao tình huống xảy ra 18/30
mà trẻ phải đối mặt. Việc xây dựng các tình huống cho trẻ trải nghiệm giúp giáo viên thông qua cách trẻ xử lý có thể kiểm tra, đánh giá mức độ nhận thức của trẻ đến đâu để có biện pháp tác động kịp thời. Mặt khác còn giúp cho giáo viên có thêm biện pháp mới trong việc giáo dục trẻ. Tôi nghĩ đây là một biện pháp hay vì qua biện pháp này đã phát huy được tính tích cực của trẻ. Tôi đã mạnh dạn nghiên cứu, xây dựng một số tình huống để đưa vào khảo sát trên trẻ. a. Cách thực hiện: Tôi đã sử dụng các tình huống trong nhiều giờ hoạt động của trẻ, đảm bảo phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo của trẻ. Giúp trẻ phát triển và rèn luyện tư duy logic, khả năng ghi nhớ, tập trung chú ý, phát triển ngôn ngữ và khả năng tự tin thể hiện mình trước đám đông Trong các giờ hoạt động trên lớp đặc biệt trong giờ hoạt động ngoài trời tôi cùng giáo viên phối hợp tạo ra tình huống và cho trẻ trải nghiệm. Ví dụ: Đối với tình huống “ Nếu có người không quen biết cho bé quà bé nên làm như thế nào?" Ở tình huống này, cô giáo sẽ đóng làm người lạ cho quà. Sau đó, cô mời từng trẻ lên để trẻ nói lên suy nghĩ và cách giải quyết của mình về tình huống đó. Cô: Chào con, Cô là hàng xóm gần nhà con, con thích món quà này lắm phải không? Bé: Vâng. Cháu chào cô Cô: Con đi với cô ra ngoài kia, cô sẽ cho con món quà này và còn rất nhiều búp bê xinh đẹp khác nữa. Bé: Sẽ trả lời theo ý của mình Khi cùng trẻ thảo luận, tôi đưa ra những giả thiết, những tình huống xấu nếu đó là kẻ xấu thì sẽ rất nguy hiểm cho bé. Tôi phân tích, giải thích cho trẻ và giúp trẻ có phương án giải quyết đó là: Tuyệt đối không nhận quà, ăn bánh kẹo của người lạ vì có thể bị người xấu tẩm thuốc mê và trúng mưu của kẻ xấu. Khi gặp trường hợp này bé nên nói: “Cháu cám ơn, nhưng bố mẹ cháu không cho nhận quà của người lạ”. 19/30
Hình ảnh trẻ trải nghiệm tình huống: Khi người lạ cho quà Tôi đưa tình huống trẻ biết tránh những mối nguy hiểm khác như: “ Nếu con đang ở nhà một mình, có người đến gọi mở cửa con sẽ làm gì ? Tôi cho trẻ nói suy nghĩ, cách giải quyết của mình.Trong khi thảo luận với trẻ tôi gợi mở: cũng có trường hợp kẻ xấu có thể gây hại cho bé hoặc lấy trộm đồ của gia đình cũng chính là người thu tiền điện, nước hoặc chính là người quen biết với bố mẹ bé để giúp trẻ suy đoán tìm cách giải quyết. Sau đó cô giúp trẻ rút ra phương án tối ưu nhất trong trường hợp này : Tuyệt đối không mở cửa, kể cả đó có thể là người quen của bố mẹ, người thu tiền điện, nước. Nếu có người lớn ở trên gác chưa biết thì gọi xuống, còn nếu không có ai ở nhà thì hẹn họ nhắn lại gì hoặc tối đến gặp bố mẹ. Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả mọi nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ rằng cũng cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều đó xảy ra . Tôi đã đưa tình huống : “ Nếu bé thấy có khói hoặc cháy ở đâu đó bé sẽ phải làm thế nào?” Qua tình huống này tôi dạy trẻ: Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết bé phải chạy xa chỗ cháy, hãy hét to để báo với người nhà và những người xung quang có thể nghe thấy. Nếu không có người ở nhà thì chạy báo cho hàng xóm. 20/30