Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp lồng ghép phương pháp Steam vào hoạt động học cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi ở trường Mầm non Thanh Lâm A

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số biện pháp lồng ghép phương pháp Steam vào hoạt động học cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi ở trường Mầm non Thanh Lâm A" nhằm đề xuất một số biện pháp lồng ghép phương pháp giáo dục Steam vào hoạt động học cho trẻ 4- 5 tuổi ở trường mầm non Thanh Lâm A, giúp trẻ sáng tạo hơn, chủ động hơn trong các hoạt động, góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp lồng ghép phương pháp Steam vào hoạt động học cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi ở trường Mầm non Thanh Lâm A

1 I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước. Việc bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ là trách nhiệm của nhà nước, trách nhiệm của mỗi gia đình. Việc chăm sóc giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng trong sự nghiệp giáo dục, nhằm hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ sau này. Trong những năm gần đây, giáo dục luôn không ngừng đổi mới về hình thức, nội dung và phương pháp tổ chức dạy học cho trẻ. Một trong những mô hình giáo dục hiện đại nhằm hiện thực hóa mục đích đào tạo ra thế hệ trẻ có đủ trí tuệ và sự nhạy cảm thời đại để thích ứng và phát triển, đang có sức lan tỏa và rộng khắp thế giới đó chính là giáo dục Steam. Steam là phương pháp học tập chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Thay cho các phương pháp giáo dục truyền thống tại Việt Nam hiện nay, trẻ chỉ được học lý thuyết mà rất ít khi được sử dụng các lý thuyết đã học vào thực tế. Kiến thức trẻ học được rất nhiều nhưng trẻ lại không nhớ được lâu. Điều này vô hình gây ra khó khăn cho trẻ trong việc áp dụng kiến thức vào các ứng dụng trong cuộc sống. Steam xem giáo viên là người hỗ trợ về học tập, không chỉ là người cung cấp kiến thức. Phương pháp này mang lại sự hứng khởi trong học tập nhưng vẫn đảm bảo việc nắm bắt kiến thức, giúp các tìm tòi khám phá. Mặt khác, việc đặt trẻ làm trung tâm sẽ giúp các em hình thành tố chất trở thành những nhà lãnh đạo mạnh mẽ, những nhà cải tiến đầy sáng tạo. Bên cạnh đó, với sự phát triển của công nghệ kĩ thuật trên thế giới hiện nay thì nhu cầu việc làm liên quan đến Steam ngày càng lớn đòi hỏi ngành giáo dục cũng phải có những sự thay đổi để đáp ứng nhu cầu của xã hội. Giáo dục Steam có thể tạo ra những con người có thể đáp ứng được nhu cầu công việc của thế kỷ mới có sự tác động lớn đến sự thay đổi của nền kinh tế đổi mới. Steam không phải là những cách đào tạo, những bí quyết học cao siêu để dạy học sinh thành tài, thành những nhà toán học, khoa học vĩ đại…mà phương pháp này sẽ phát triển các kĩ năng cho trẻ để chúng có thể sử dụng trong cuộc sống tương lai, đặc biệt với môi trường công nghệ hóa, hiện đại hóa như hiện nay. Là một giáo viên mầm non, người đặt viên gạch đầu tiên cho tri thức, nhân cách của trẻ, tôi càng hiểu rõ sự quan trọng của việc học tập, tìm tòi nghiên cứu mở mang kiến thức bản thân để đưa những phương pháp mới, hình thức mới vào giáo dục trẻ, khơi gợi ở trẻ những tố chất tiềm năng để trẻ phát triển một cách toàn diện nhất. Hàng ngày được tiếp xúc gần gũi với trẻ, hiểu được mức độ nhận thức của trẻ, bản thân tôi luôn mong muốn được áp dụng phương pháp học
2 tập này cho học sinh của mình giúp trẻ sáng tạo hơn, chủ động hơn để các con bước đầu tiếp cận với khoa học ngay trong các hoạt động hàng ngày, đặc biệt là hoạt động học. Với mong muốn trên, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp lồng ghép phương pháp Steam vào hoạt động học cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi ở trường Mầm non Thanh Lâm A” 2. Mục đích của sáng kiến Đề xuất một số biện pháp lồng ghép phương pháp giáo dục Steam vào hoạt động học cho trẻ 4- 5 tuổi ở trường mầm non Thanh Lâm A, giúp trẻ sáng tạo hơn, chủ động hơn trong các hoạt động, góp phần phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. 3. Đối tượng nghiên cứu, khảo sát Đề tài được thực hiện nghiên cứu, khảo sát và thực nghiệm với 27 trẻ lớp 4 tuổi A1, Trường mầm non Thanh Lâm A 4. Phương pháp nghiên cứu * Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận * Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn + Phương pháp quan sát + Phương pháp đàm thoại + Phương pháp điều tra, khảo sát + Phương pháp tổng kết kinh nghiệm + Phương pháp thực nghiệm sư phạm + Phương pháp xử lý số liệu 5. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu * Kế hoạch nghiên cứu: Đề tài được thực hiện từ tháng 9/ 2022 đến tháng 4/ 2023 - Tháng 9/2022: Xác định đề tài nghiên cứu - Tháng 10/2022: Viết đề cương - Tháng 11/2022 đến tháng 1/2023: Nghiên cứu thực tế - Tháng 2/2023: Viết nghiên cứu thực tế - Tháng 3/2023: Sửa đổi bổ sung - Tháng 4/2020: Hoàn thiện đề tài * Phạm vi nghiên cứu: - Địa điểm: Tại trường Mầm non Thanh Lâm A - Nghiên cứu trong phạm vi lớp tôi được phân công công tác lớp 4 tuổi A1, trường Mầm non Thanh Lâm A.
3 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Những nội dung lí luận liên quan đến vấn đề. 1.1. Cơ sở lí luận Steam dựa trên lý thuyết giáo dục hiện đại. Phương pháp này mang lại sự hứng khởi trong học tập, đồng thời kích thích sự tìm tòi khám phá của trẻ. Steam viết tắt của các từ Science (khoa học), Technology (công nghệ), Engineering (kĩ thuật), Art (nghệ thuật) và Math (toán học) là phương pháp học được áp dụng đầu tiên tại Mỹ với đặc điểm cung cấp kiến thức toàn diện của năm lĩnh vực: khoa học, kĩ thuật, công nghệ, nghệ thuật và toán học. Điểm nổi bật của Steam là kết nối, liên hệ thông tin giữa các lĩnh vực vào trong thực tế. Các thí nghiệm, hoạt động thực tiễn thường xuyên diễn ra để trẻ có thể thảo luận, tự rút ra kết luận và ghi nhớ sâu sắc. Dạy trẻ theo phương pháp Steam giúp trẻ hình thành năm nhóm kĩ năng cơ bản phục vụ thiết thực cho cuộc sống con người. Kĩ năng khoa học: Giúp trẻ hình thành khả năng tư duy, suy nghĩ logic, sáng tạo trong các hoạt động Kĩ năng công nghệ: Mang đến khả năng sử dụng, quản lý, sự nhận thức về công nghệ, những vật dụng đơn giản hàng ngày như bút chì, bút màu đến những vật dụng phức tạp hơn. Cho trẻ hiểu theo hướng tất cả các thay đổi của thế giới tự nhiên đều phục vụ các hoạt động của con người đều được coi là công nghệ Kĩ năng kỹ thuật: Giúp trẻ hình thành các kĩ năng giải quyết vấn đề thực tiễn trong đời sống, hiểu được quy trình sản xuất ra một đối tượng cụ thể. Kĩ năng nghệ thuật: Nghệ thuật ở đây là sự khám phá và tạo ra những cách giải quyết một vấn đề một cách khéo léo, khoa học. Kĩ năng toán học: Trẻ hình thành kĩ năng toán học từ sớm sẽ có các ý tưởng chính xác, áp dụng hiệu quả các khái niệm, kĩ năng toán học vào cuộc sống hàng ngày. Các kiến thức và kĩ năng này không nặng tính lí thuyết mà được tích hợp, lồng ghép, bổ trợ vào các hoạt động thực tiễn trong cuộc sống hằng ngày. Giúp cho trẻ mầm non bước ra đời sẽ rất năng động và dễ hòa nhập với môi trường mang tính quốc tế. 1.2. Cơ sở thực tiễn Trước đây, chương trình giáo dục mầm non ngành đào tạo chủ yếu tập trung vào các bài học khô khan, máy móc để theo kịp chương trình giáo dục hiện hành. Rào cản lớn nhất trong các phương pháp giáo dục truyền thống là sự tách rời giữa các lĩnh vực quan trọng: khoa học, công nghệ, kĩ thuật, nghệ thuật và toán học. Sự tách rời này sẽ đem đến một khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực hành, giữa kiến thức và ứng dụng. Học sinh đào tạo theo mô hình truyền
4 thống sẽ mất một khoảng thời gian thực tế để hiểu được làm thế nào để cơ sở lý thuyết, nguyên lí trở thành các ứng dụng thực tế trong khi kiến thức đã bị mài mòn. Hơn nữa tư duy liên kết các sự vật, hiện tượng với các ứng dụng và kĩ thuật cũng rất hạn chế. Cốt lõi của Steam chính là khích lệ trẻ học tập thông qua trải nghiệm thực tế và giải quyết tình huống Steam đôi khi chỉ là cách mà chúng ta biết đặt câu hỏi “tại sao”, dám chỉ ra vấn đề và tìm ra quy cách vận động của chúng. Chúng ta cần đánh thức những “nghệ sĩ” bên trong chính những thế hệ học sinh nhỏ tuổi để các con có thể trở thành những công dân toàn cầu thực thụ. 2. Thực trạng vấn đề 2.1. Thuận lợi: - Phòng giáo dục và đào tạo huyện Mê Linh đã tổ chức tập huấn mô hình giáo dục Stem qua phần mềm trực tuyến Onmeeting, tạo bước đà để giáo viên tiếp cận với phương pháp giáo dục Steam. - Giáo viên trong trường nhận thức được tầm quan trọng của việc lồng ghép phương pháp giáo dục tiên tiến vào việc giảng dạy cho trẻ. - Bản thân là một giáo viên trẻ, có chuyên môn, có kinh nghiệm dạy trẻ. Tôi luôn luôn tìm tòi và học hỏi những phương pháp mới để giúp trẻ hứng thú khi tham gia hoạt động, giúp trẻ phát triển tư duy. - Đa số trẻ đến lớp đều khoẻ mạnh, đúng độ tuổi. Trẻ ngoan ngoãn có nề nếp học tập. 2.2. Khó khăn - Tài liệu về phương pháp giáo dục Steam còn hạn chế, chủ yếu giáo viên tự nghiên cứu tìm tòi trên mạng internet. - Bản thân tôi còn hạn chế về thời gian và tài liệu nghiên cứu về phương pháp Steam. - Trẻ chưa quen với việc sử dụng và ứng dụng công nghệ trong hoạt động, chưa thực sự tích cực trong việc tham gia hoạt động trải nghiệm. - Trẻ chưa thật sự sáng tạo, chưa ham học hỏi tìm tòi. - Cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu thiết bị dạy học hiện đại, thiếu đồ dùng, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động Steam và chưa có phòng học Steam riêng. - Phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến tình hình chăm sóc giáo dục trẻ và những hoạt động của nhà trường. (Phiếu tổng hợp khảo sát phụ huynh trước khi thực hiện giải pháp) Trước những thực trạng trên, tôi thực hiện khảo sát trẻ trước khi thực hiện một số biện pháp lồng ghép phương pháp Steam vào hoạt động học. Kết quả trên trẻ được thể hiện thông qua bảng sau:
5 Kết quả khảo sát trẻ đầu năm Nội dung Số trẻ Tỷ lệ Sáng tạo 4/ 27 15 % Tự tin 6/27 22 % Giải quyết vấn đề 7/27 26 % Kiên trì 4/27 15 % Tập trung 7/27 26 % Hợp tác 6/27 22 % 3. Một số biện pháp 3.1. Biện pháp 1: Nghiên cứu tài liệu, tự bồi dưỡng chuyên môn Khi tiếp xúc với một nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục mới cần đòi hỏi ở giáo viên sự tìm tòi, nghiên cứu tài liệu có liên quan. Việc này giúp giáo viên có kiến thức đặc biệt là những hiểu biết về những nội dung cần nghiên cứu, đó chính là cơ sở giúp giáo viên có những căn cứ, định hướng trong việc nghiên cứu của mình. Với một niềm đam mê với nghề luôn thôi thúc bản thân tôi cần cố gắng tìm tòi, khám phá và mong muốn học sinh của tôi luôn được tiếp cận những cái mới nhất, giúp trẻ tích cực hơn, sáng tạo hơn, tư duy nhiều hơn. Nên bản thân tôi đã tự tìm và đọc về Steam dành cho trẻ mầm non trên mạng, trong các hội nhóm mà bản thân đăng ký tham gia. Từ đó, tích lũy cho bản thân thêm những kiến thức về Steam, các hoạt động tổ chức lồng ghép phương pháp Steam cho trẻ mầm non. Qua việc tự nghiên cứu tài liệu, tôi nhận thấy việc dạy học lồng ghép, ứng dụng phương pháp Steam là cực kỳ cần thiết cho giáo dục mầm non. Thông qua các kênh thông tin, báo mạng và các tài liệu tôi tiếp tục tìm hiểu sâu hơn về phương pháp giáo dục này. Tham khảo lời khuyên từ các chuyên gia và giáo viên giảng dạy bằng cách vào nhóm facebook có các chuyên gia nghiên cứu về phương pháp Steam và các học viên. Nhóm thường xuyên có những trao đổi về những hoạt động ứng dụng, lồng ghép phương pháp Steam trong giảng dạy ở những cơ sở mầm non khác nhau để tôi có thể cập nhật. Tôi luôn luôn học hỏi, tiếp cận với các tài liệu giáo dục chất lượng cao vừa cung cấp đủ kiến thức, vừa “thân thiện” và dễ hiểu đối với cả giáo viên và đối với cả trẻ. Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn trao đổi và thống nhất buổi sinh hoạt chuyên đề, buổi tọa đàm giúp cho giáo viên cùng nhau trao đổi, chia sẻ
6 những vướng mắc trong quá trình thực hiện lồng ghép phương pháp steam vào giảng dạy. ( Hình ảnh sách tham khảo,hình ảnh kênh thông tin) 3.2. Biện pháp 2: Xây các dự án Steam lồng ghép trong hoạt động học Từ những thực tiễn trên, bản thân tôi luôn suy nghĩ tìm tòi, nghiên cứu, tham khảo tài liệu để tìm ra những nội dung hoạt động có thể lồng ghép phương pháp giáo dục Steam cho trẻ. Trước tiên tôi phải nghiên cứu chương trình, cập nhật thông tin từ chuyên đề, trên mạng Internet, tự bồi dưỡng chuyên môn, tìm hiểu một số kiến thức về Steam, về các hoạt động cho trẻ có thể lồng ghép được phương pháp Steam. Tôi đã có thể xây dựng kế hoạch giáo dục cụ thể nhằm thực hiện được yêu cầu có lồng ghép phương pháp Steam trong hoạt động học. Sau khi đã lựa chọn được những dự án phù hợp tôi sẽ đưa vào lồng ghép trong các tháng để tổ chức các hoạt động trong dự án đó. Trong từng hoạt động cụ thể cần linh hoạt lồng ghép phương pháp Steam để đạt được hiệu quả cao nhất. Tùy theo những dự án khác nhau thì cách thức tiếp cận và tổ chức cho trẻ là hoàn toàn khác nhau. Phương pháp dạy học dự án với trẻ mầm non được triển khai theo 3 bước cơ bản: mở dự án, kết nối thông tin về dự án và đóng dự án. Bước mở dự án là bước đóng vai trò quan trọng suốt quá trình thực hiện dự án. Giáo viên thực hiện mở dự án thành công sẽ tạo hứng thú, động lực để khám phá dự án một cách tích cực. Giai đoạn kết nối thông tin về dự án trẻ tìm kiếm, thu thập, lưu trữ và xử lý thông tin, tham gia các hoạt động trải nghiệm thực tế. Đóng dự án là bước triển khai cuối cùng, ở bước này trẻ được thể hiện lại những kiến thức, kĩ năng trẻ lĩnh hội được qua quá trình khám phá dự án. Phương pháp này cho phép trẻ có thể tự khám phá với bất kì dự án nào với sở thích và năng lực cá nhân sẽ thu hút được hứng thú của trẻ khi tham gia hoạt động. Trẻ không những được nghiên cứu lí thuyết mà còn được thực hành áp dụng nhiều kĩ năng trong nhiều lĩnh vực để có thể giải quyết vấn đề theo tư duy của trẻ. Phương pháp dạy học dự án cũng chính là phương pháp cho trẻ nghiên cứu sâu một đề tài cụ thể. Trong quá trình khám phá trẻ được tự lên kế hoạch, tự thực hiện và điều hành các hoạt động trải nghiệm của chính mình, giáo viên chỉ có vai trò định hướng, hỗ trợ trẻ trong các hoạt động. Dạy học dự án là hình thức dạy học trong đó trẻ đóng vai trò trung tâm, dưới sự giúp đỡ của cô giáo, trẻ tự giải quyết một nhiệm vụ học tập mang tính phức hợp nào đó cả về lí thuyết lẫn thực hành. Qua đó trẻ tạo ra các sản phẩm của mình và có thể giới thiệu chúng với mọi người. Với phương pháp dạy học dự án, giáo viên không còn giữ vai trò chủ đạo, mà là người hướng dẫn, giúp đỡ, tạo môi trường, tạo vai
7 trò cho trẻ trong dự án, trẻ tự thực hiện các hoạt động, tự làm bài tập nhóm, thảo luận lựa chọn đề tài để làm báo cáo. Sau đây là một số ví dụ cụ thể mà tôi đã tiến hành. Các dự án lồng ghép trong năm học Tháng Nội dung nhánh Dự án Steam 9 Bé vui Tết trung thu Làm bánh trung thu 10 Các bộ phận trên cơ thể bé Thiết kế kính mắt 11 Các kiểu nhà Ngôi nhà mơ ước Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11 Thiết kế thiệp tặng cô 12 Nghề của người thân trong gia đình Thiết kế ô tô mơ ước 1 Những con côn trùng Những con bướm xinh Bé vui đón tết Làm đèn lồng 2 Một số loại rau,củ , quả Làm nước ép hoa quả Một số loại hoa Thiết kế chậu hoa 3 Ngày quốc tế phụ nữ 8/3 Làm vòng tặng mẹ 4 Nước và sự biến đổi của nước Hoa nở trong nước 5 Mừng sinh nhật Bác Hồ Làm quà tặng Bác 3.3. Biện pháp 3: Lồng ghép phương pháp giáo dục Steam vào các môn học Ngoài những tiết dạy Steam riêng thì tôi mạnh dạn lồng ghép phương pháp dạy học tiên tiến này vào các môn học khác một cách linh hoạt và cụ thể. + Hoạt động khám phá: Bản chất của Steam đã bao gồm có phần khám phá nên tích hợp Steam trong khám phá không có gì khó. Tất cả các tiết học khám phá đều có phần khám khá, tuy nhiên với những tiết học khám phá thông thường chỉ có phần khám phá đơn điệu, trẻ chỉ được thực hành thụ động qua phần hướng dẫn của cô, trả lời các câu hỏi một cách vu vơ, không có cơ sở, hoặc chỉ là chút hiểu biết ít ỏi của mình. Nhưng nếu ta cho thêm phần tạo ra tình huống để trẻ tìm cách giải quyết, cho trẻ thời gian tự suy nghĩ tìm ra các cách giải quyết thì bài học sẽ ý nghĩa hơn, sâu lắng hơn. Trong quá trình thực hiện những ý tưởng của mình, trẻ tự rút ra kinh nghiệm, kiến thức tăng chồng lên nhau, hoạt động càng nhiều, kiến thức càng cao. Hiệu quả của việc tiếp thu kiến thức tốt hơn. Ví dụ: Với bài dạy: “Khám phá tính chất của nước”. Trong hoạt động trên các nội dung của Steam được thể hiện như sau: + S (science- khoa học): Trẻ được khám phá các tính chất của nước. + T (technology- công nghệ): Trẻ được xem các hình ảnh các nguồn nước. + E (engineering- kĩ thuật): Trẻ biết sử dụng nguyên vật liệu để tạo ra các loại nước khác nhau: nước chanh đường, nước màu.
8 + M (mathematic- toán học): Trẻ sử dụng các dụng cụ đong đo khi pha các loại nước (Hình ảnh trẻ làm thí nghiệm với nước) + Hoạt động tạo hình: Chúng ta có thể thấy rõ trong Steam có phần nghệ thuật và chính môn tạo hình cũng là một phần của tiết học Steam, tuy nhiên nếu ta lồng ghép Steam vào tạo hình thì nên thay đổi chút trong quá trình dạy thì hiệu quả sẽ tốt hơn rất nhiều. Tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình theo phương pháp Steam chính là cách giáo viên tổ chức hoạt động tạo hình có tính tích hợp, lồng ghép nhiều kiến thức, lĩnh vực cùng một lúc với nhau chứ không đơn thuần là một hoạt động tạo hình thiên về lĩnh vực nghệ thuật. Tôi cũng đã chọn một số đề tài có ứng dụng steam trong hoạt động tạo hình như: vẽ ngôi nhà xanh, làm đèn lồng, in sáng tạo từ bàn tay, gấp cây thông, làm vẩy cá, gấp con gà, tạo hình con vật từ lá cây.... Ví dụ: “Vẽ ngôi nhà xanh”. Cô giao nhiệm vụ cho từng nhóm trẻ bằng cách cho trẻ được xem những video về các ngôi nhà trong thành phố, dày đặc, nóng bức bởi hiệu ứng nhà kính. Song nếu các con ở trong những ngôi nhà như này các con cảm thấy như thế nào, các con sẽ mong muốn điều gì khi ở trong ngôi nhà đó? Những câu hỏi đặt ra sẽ kích thích trí tò mò và tưởng tượng của trẻ, trẻ sẽ đặt mình vào những người khi đang ở trong ngôi nhà đó, vậy trẻ sẽ có rất nhiều những ý tưởng khi vẽ lên các ngôi nhà trong tương lai mà không lo nghĩ nó bị sai hoặc không theo ý của cô giáo dạy. Như vậy những tác phẩm của trẻ sẽ phong phú hơn, sáng tạo hơn. Trẻ vẽ theo ý tưởng, trẻ vẽ theo nhóm một ngôi nhà to hay vẽ theo cá nhân trẻ. Khi trẻ vẽ xong cô chụp lại sản phẩm của trẻ, trong thời điểm nào đó trong ngày cô cho trẻ xem lại mẫu của mình và xem mẫu một số kiểu nhà, cấu tạo của ngôi nhà và lên ý tưởng, tìm kiếm ý tưởng bổ sung cho phù hợp với bản vẽ của trẻ. + Hoạt động làm quen với văn học: Tất cả những câu chuyện trong chương trình giáo dục cho trẻ 4-5 tuổi đều được chọn lọc và mang ý nghĩa giáo dục cho trẻ. Câu chuyện về gia đình và những ngôi nhà thân yêu của trẻ. Ở mỗi câu chuyện đều có thể giáo dục cho trẻ tình yêu với gia đình, ngôi nhà, thiên nhiên, yêu gia đình và đây là cơ hội để cô khơi gợi lên cảm xúc của trẻ, cho trẻ mong muốn được thể hiện tình cảm của mình thông qua việc tạo ra những sản phẩm phù hợp theo nội dung của từng chủ đề mà cô giáo mong muốn. Trong các tiết học văn học thì cô giáo thường kể một mạch từ đầu đến cuối câu chuyện, sau đó đưa ra một loạt các câu dựa theo nội dung chuyện. Nhưng nếu chúng ta sử dụng môn văn học vào Steam thì vô cùng
9 hữu ích. Cô giáo có thể tự tạo ra một câu chuyện sáng tạo dựa vào nội dung mà mình muốn giáo dục trẻ, sau đó cô đưa ra các tình huống cho trẻ giải quyết, cô lại dựa vào các tình huống mà trẻ đưa ra tiếp tục kể tiếp theo hướng trẻ mong muốn, có như vậy trẻ thích thú hơn và ghi nhớ hơn là kể theo lối mòn. Ví dụ: Với bài dạy truyện “Cáo, thỏ và gà trống”, giáo viên chỉ kể đoạn đầu câu chuyện, sau đó trẻ thảo luận theo nhóm tùy vào mong muốn của trẻ sáng tạo ra kết câu chuyện. Có thể có nhóm muốn bác gấu giúp thỏ đòi lại được nhà hoặc có nhóm trẻ lại muốn các bạn giúp thỏ xây dựng một ngôi nhà khác... Từ đó trẻ thực hành thể hiện lại câu chuyện bằng các cách khác nhau như: Làm bộ rối tay kể lại câu chuyện, vẽ lại câu chuyện theo từng cảnh. + Hoạt động làm quen với toán: Hoạt động cho trẻ làm quen với toán với việc hình thành kĩ năng toán sơ đẳng góp phần đáng kể để trẻ tham gia hoạt động Steam. Trong mỗi bài học với các khái niệm khác nhau trẻ lại được tham gia các hoạt động vui chơi khác nhau. Cô giáo chọn lựa những nội dung ôn luyện sau tiết học mang tính ứng dụng thực tế để cho trẻ biết cách sử dụng các khái niệm toán khi giải quyết vấn đề để tạo ra sản phẩm trong hoạt động Steam. Ví dụ: Giờ làm quen với toán: Dạy trẻ đếm đến 5, nhâ ̣n biế t chữ số 5 tôi cho trẻ tham gia trò chơi bằng nhiề u cách khác nhau như: Đồ số 5, xế p hô ̣t hạt tạo thành chữ số 5, cắp cua bỏ giỏ… Nhằm khắc sâu và củng cố số 5 cho trẻ. + Hoạt động giáo dục âm nhạc Năm học 2019 – 2020 với chuyên đề “Tiếp cận học qua chơi và đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục lĩnh vực phát triển thẩm mĩ”. Với những điểm hướng dẫn đổi mới: Lựa chọn nội dung hoạt động âm nhạc không phụ thuộc hoàn toàn vào nội dung chủ đề, tạo cơ hội cho trẻ tiếp xúc trực tiếp với các thể loại, tác phẩm âm nhạc, nhạc sĩ nổi tiếng (nghe xem video, thử nghiệm với tiết tấu, hát, vận động theo nhạc, sử dụng nhạc cụ…). Bản thân đã nghiên cứu tìm tòi, nhờ tư vấn từ hiệu phó phụ trách chuyên môn và các đồng nghiệp để lựa chọn ra một số đề tài đổi mới đưa vào hoạtđộng dạy trẻ. Ví dụ: Với bài dạy: “Nhận biết nốt đen – nốt móc đơn” Trong hoạt động trên các nội dung của Steam được thể hiện như sau: + S (science- khoa học): Trẻ hiểu và biết cách sắp xếp các tiết tấu trên khuông nhạc. + T (technology- công nghệ): Trẻ được xem các hình ảnh khuông nhạc, kí hiệu nốt nhạc trên màn hình. + E (engineering- kĩ thuật): Trẻ biết sử dụng các dụng cụ: thìa, mõ… để tạo ra các âm thanh khi vỗ tiết tấu.
10 + A (art- nghệ thuật): Trẻ biết cách lựa chọn màu sắc của giấy màu để sắp xếp các nốt nhạc + M (mathematic- toán học): Trẻ sử dụng các hình học màu sắc để xếp tương ứng với các tiết tấu được đưa ra. Lý thuyết đối với trẻ mầm non thường đi đôi với thực hành. Đặc điểm tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan, trẻ học được tất cả những gì diễn ra xung quanh, ngay trong chính cuộc sống thực tế. Trẻ không chỉ học để ghi nhớ và trả bài, mà trẻ học được nhanh nhất khi điều đó được ứng dụng vào trong chính cuộc sống hàng ngày. Phương pháp giáo dục Steam là phương pháp mới với trẻ mầm non. Vì vậy mà chúng ta cần đưa các bài dạy lý thuyết cho trẻ được trải nghiệm từ đó trẻ được thực hành: “Học mà chơi, chơi mà học”. Đặc biệt đối với trẻ 4-5 tuổi, trẻ đã có nhu cầu tìm tòi khám phá, tiếp cận thế giới xung quanh theo cách nghĩ riêng của từng trẻ. Cách tiếp cận dạy học theo phương pháp Steam chắc chắn không phải nhiệm vụ dễ dàng nhưng lợi ích mà Steam đem lại cho trẻ nhỏ và trường học thì rất lớn. 3.4. Biện pháp 4: Phối kết hợp với phụ huynh phát triển sự sáng tạo của trẻ Gia đình có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với cuộc sống và sự phát triển của trẻ mầm non. Kết quả chăm sóc giáo dục trẻ phụ thuộc vào một phần rất lớn của sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường. Đây là sự kết hợp hai chiều, cùng chung mục đích. Gia đình phối hợp với nhà trường sẽ đem lại nhiều thuận lợi trong chăm sóc giáo dục trẻ, là điều kiện cơ bản để làm tốt giáo dục của nhà trường và giáo dục gia đình, là yếu tố cơ bản đảm bảo tính thống nhất giáo dục, là biện pháp để thực hiện mục tiêu giáo dục. Hoạt động Steam giúp phát triển sự sáng tạo của trẻ nên đồ dùng, nguyên liệu cho trẻ là vô cùng quan trọng. Ở mỗi chủ đề hoạt động khác nhau, các con cần những nguyên liệu phong phú để hoạt động, tôi tuyên truyền với phụ huynh ủng hộ các nguyên vật liệu sẵn có trong gia đình để tạo điều kiện cho cô và trẻ hoạt động tốt nhất. Thông qua những buổi họp phụ huynh tôi tuyên truyền tới phụ huynh phương pháp Steam thông qua những hoạt động cụ thể tôi đã thực hiện tại lớp mình. Từ đó phụ huynh mới thấy được hiệu quả thực của phương pháp và cùng phối hợp tốt với cô giáo. Ngoài những buổi họp phụ huynh thì thông qua việc trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong giờ đón và trả trẻ cũng mang lại hiệu quả. Những trao đổi ngắn, gọn, cụ thể và thường xuyên giúp cho bố mẹ nắm bắt được nội dụng học của các con trong ngày để từ đó củng cố cũng như mở rộng kiến thức cho các con ở nhà
11 giúp cho việc tìm hiểu sự vật, hiện tượng trong các dự án được sâu sắc hơn. Một kênh thông tin hữu hiệu mà giáo viên lớp tôi thực hiện trong các năm qua là hệ thông zalo nhóm lớp. Nhóm này giúp chúng tôi chia sẻ với các bậc phụ huynh về kiến thức, phương pháp và những thuận lợi, khó khăn trong quá trình dạy trẻ của cả giáo viên và phụ huynh. Bảng thông tin tuyên truyền ở cửa lớp là một hình thức gián tiếp giúp gắn kết giữa giáo viên, phụ huynh và trẻ. Thông tin trên bảng được chúng tôi cập nhật thường xuyên và liên tục giúp phụ huynh có cái nhìn tổng quan về lớp học. Từ đó tăng thêm hiệu quả trong sợi dây liên hệ giữa giáo viên và phụ huynh. Bên cạnh đó, chúng tôi thường mời phụ huynh đến trải nghiệm tham gia với trẻ một số dự án như: Làm đèn lồng, hay “Ngày hội bánh chưng xanh”. Giáo viên là người đưa ra các ý tưởng thực hiện. Phụ huynh phối kết hợp cùng các cô tổ chức sự kiện. Trẻ được trải nghiệm tham gia các hoạt động, từ đó tích lũy cho trẻ một số kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày. (Hình ảnh phối kết hợp với phụ huynh trong ngày hội bánh chưng xanh) 3.5. Biện pháp 5: Tôn trọng ý kiến của trẻ, nêu gương, khen thưởng kịp thời Trong hoạt động học, tôi luôn tôn trọng các ý kiến của trẻ, không đánh giá nhận xét ý kiến của trẻ đồng thời khích lệ để trẻ có những ý tưởng sáng tạo, tích cực. Động viên để trẻ có thể tự tin trình bày được ý kiến, ý tưởng của mình. Tâm lý thông thường ai cũng thích được động viên khen thưởng hơn là bị phê bình, chỉ trích. Trẻ mẫu giáo lại càng thích được khen để thể hiện cái tôi của mình với bạn bè, chỉ một tràng pháo tay khi trẻ trả lời đúng câu hỏi của cô, một lời khen khi làm tốt nhiệm vụ cô giáo giao cho...cũng là một nguồn động viên rất lớn đối với trẻ. Sau khi được cô khen trẻ sẽ càng tập trung hơn, chú ý trả lời câu hỏi, chú ý làm tốt yêu cầu của cô hơn, để lại được cô khen. Đối với trẻ nhỏ việc động viên, khen ngợi trẻ mọi lúc mọi nơi là điều vô cùng cần thiết. Vì vậy tôi luôn khen ngợi và động viên trẻ kịp thời. Khen ngợi các nhóm chơi có sự đoàn kết và tạo ra sản phẩm với sự thống nhất ý kiến của các thành viên trong nhóm, phù hợp với mục đích ban đầu của sản phẩm. Giáo viên cần sử dụng các hình thức khen thưởng đúng lúc, đúng thời điểm. Cần tuyên dương và khuyến khích trẻ để trẻ tự hào, tự nhận biết được những việc làm đúng của mình. Không chỉ khen ngay trong giờ học mà cuối mỗi ngày tôi lập bảng tổng hợp khen thưởng nêu tên và tặng sticker cho cá nhân, nhóm hoạt động tích cực. Tạo cho trẻ niềm vui, ý chí phấn đấu vào các giờ học sau. Ví dụ: Lời khen cho bạn Nguyệt vì biết cất đồ dùng đồ chơi đúng nơi quy định; lời khen cho bạn Long vì hăng hái giơ tay phát biểu...Sau mỗi lần động
12 viên khen, ngợi trẻ tôi thấy trẻ ngoan hơn, không khí lớp học cũng vì thế mà vui tươi và sôi nổi hơn rất nhiều. (Hình ảnh cô khen ngợi trẻ) 3.6. Biện pháp 6: Tham mưu với ban giám hiệu đầu tư trang thiết bị, phòng học ứng dụng phương pháp steam riêng. Sau một thời gian tự tìm tòi, học hỏi và áp dụng bước đầu vào lớp của tôi chủ nhiệm năm học 2022 - 2023, tôi nhận thấy phương pháp Steam rất phù hợp và có thể áp dụng trong độ tuổi mẫu giáo của trường tôi. Vì vậy, tôi mạnh dạn tham mưu với lãnh đạo của trường đầu tư trang thiết bị, phòng học ứng dụng phương pháp Steam riêng để trẻ được tiếp cận Steam một cách tốt nhất. Phòng học Steam là không gian để học sinh dám thử, dám thất bại và dám đứng lên thử lại lần nữa. Ý tưởng sáng tạo nào mà không được hiện thực hóa thì đều không có giá trị. Chính vì vậy, nhà trường cần có không gian đủ tốt: rộng rãi, đầy đủ thiết bị và khu vực để lên ý tưởng, thảo luận nhóm, hiện thực hóa sáng kiến, đo lường, báo cáo kết quả…. Không nhất thiết phải xây một không gian mới hoàn toàn để làm phòng học Steam mà có thể tận dụng những không gian có sẵn ít dùng tới như: nhà kho, thư viện, phòng học trống...miễn sao không gian đó đủ để học sinh thoải mái sáng tạo và hoàn thiện sản phẩm của mình. Cốt lõi của Steam là việc học tập thông qua thực hành thực tiễn nhằm áp dụng những kiến thức được học vào giải quyết vấn đề trong thực tế đời sống con người. Chính vì vậy mà nhà trường có thể đưa những nguyên liệu tự nhiên có sẵn như: chai lọ, hộp giấy, nắp chai, lá cây, vỏ ngao, vật dụng cá nhân…vừa để giảm chi phí vừa giúp bảo vệ môi trường. ( Một số hình ảnh về phòng học Steam) 4. Kết quả đạt được 4.1. Đối với trẻ: Qua một thời gian áp dụng dạy theo phương pháp Steam tôi thấy: - Trẻ yêu thích hoạt động, trí tưởng tượng phong phú hơn. - Trẻ đã tích cực hơn trong việc thử nghiệm để tạo ra sản phẩm. - Trẻ có kĩ năng hoạt động nhóm tốt hơn. - Bước đầu rèn được tính kiên trì cho trẻ. - Giúp trẻ phát triển hơn tư duy, khả năng phán đoán, - Giúp trẻ có những hiểu biết ban đầu về khoa học, công nghệ, kỹ thuật. Sau khi áp dụng giải pháp tôi nhận thấy trẻ lớp tôi có sự tiến bộ rõ ràng được thể hiện qua bảng khảo sát và biểu đồ sau: Bảng so sánh khảo sát đầu năm đến tháng 4/2023
13 Đầu năm Cuối năm Nội dung Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ Sáng tạo 4/ 27 15 % 19/27 70% Tự tin 6/27 22 % 22/27 81% Giải quyết vấn đề 7/27 26 % 25/27 93% Kiên trì 4/27 15 % 23/27 85% Tập trung 7/27 26 % 24/27 89% Hợp tác 6/27 22 % 24/27 89% (Biểu đồ so sánh kết quả đầu năm và cuối năm của trẻ) 4.2. Đối với giáo viên - Trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ theo phương pháp mới Steam, tôi đã tìm được giải pháp phù hợp trong việc giáo dục trẻ. Điều quan trọng nhất là bước đầu đưa kiến thức phương pháp giáo dục mới đến gần trẻ một cách tự nhiên. - Bản thân tôi cũng rút ra được kinh nghiệm trong việc tổ chức hoạt động Steam cho trẻ. Qua đó tôi tích cực hơn trong việc nghiên cứu tài liệu để mang lại nhiều hoạt động trải nghiệm, dự án phù hợp với nội dung chương trình, với nhu cầu của trẻ. - Thực hiện tốt công tác tuyên truyền kết hợp với phụ huynh để tạo điều kiện cho trẻ được tham gia vào các hoạt động lồng ghép phương pháp Steam. - Bản thân thấy yêu nghề hơn, muốn tạo cho trẻ thật nhiều cơ hội để được trải nghiệm trong thực tế giúp trẻ tiếp thu được kiến thức nhiều hơn trong quá trình học tập. 4.3. Đối với phụ huynh: - Phụ huynh bước đầu đã biết đến và hiểu về phương pháp giáo dục Steam - Phụ huynh rất vui khi con được tiếp cận với chương trình giáo dục mới hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới. - Phụ huynh tin tưởng tuyệt đối vào giáo viên và yên tâm công tác. - Trong mọi hoạt động phong trào của nhà trường, phụ huynh hưởng ứng nhiệt tình hơn. (Phiếu tổng hợp khảo sát sau khi thực hiện giải pháp)
14 III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận Giáo dục Steam trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Giáo dục Steam tạo ra những con người có năng lực làm việc một cách sáng tạo. Đối với khối mầm non giáo viên sẽ khuyến khích các bé tự do thử sức với nhiều ý tưởng khác nhau và không để cho cảm giác “sợ sai” kiềm chế khả năng của mình. Giáo viên sẽ là người luôn lắng nghe đa chiều và mang lại cho trẻ một nền tảng kiến thức thực tế ngay từ khi còn nhỏ. Với những ưu điểm nổi trội trên, tin rằng Steam sẽ giúp sẽ giúp trẻ mầm non phát triển tốt nhất. Qua thực tế tổ chức hoạt động cho trẻ và từ những kết quả đạt được, tôi rút ra được bài học kinh nghiệm sau: - Cô giáo phải là người kiên trì nghiên cứu tìm tòi, học hỏi, luôn có những biện pháp sáng tạo mới trong giảng dạy và chăm sóc trẻ. - Thường xuyên nghiên cứu tài liệu trên sách báo, trên mang internet để cập nhật được những xu hướng mới về giáo dục - Lựa chọn nội dung cho trẻ hoạt động với phương pháp giáo dục Steam phù hợp với nhận thức, nhu cầu khám phá của trẻ, phù hợp với hoạt động, với chủ đề. - Có kế hoạch xây dựng các dự án phù hợp với nội dung từng tháng, dựa trên đặc điểm lứa tuổi và tâm sinh lí của trẻ. - Để việc chăm sóc giáo dục trẻ đạt kết quả tốt, cần có sự thống nhất giữa hai cô giáo trong cùng một lớp. Cũng như phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với gia đình và xã hội. - Tuyên truyền với các phụ huynh về nội dung giáo dục và các chương trình giáo dục tiên tiến mà nhà trường đã áp dụng như: Steam, Montessori. 2. Kiến nghị * Đối với giáo viên: - Cần học hỏi và tìm hiểu trên mọi kênh thông tin về lồng ghép Steam vào hoạt động cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non cho phù hợp. - Khi hướng dẫn trẻ cần phát huy tích cực, sự tò mò, ham hiểu biết, sáng tạo của trẻ. Tạo cho trẻ môi trường hoạt động có trải nghiệm, thực hành trong các dự án mới, lạ để hoàn thành tốt ý tưởng của mình. * Đối với BGH trường mầm non:
15 - Bổ sung tài liệu tham khảo, đặc biệt là tài liệu về phương pháp giáo dục Steam. - Thường xuyên cho gíáo viên đi tham quan học tập các trường áp dụng phương pháp giáo dục tiên tiến để học hỏi kinh nghiệm về cách tổ chức và lồng ghép hình thức giáo dục đó trong chương trình giáo dục mầm non hiện hành. * Đối với Phòng giáo dục và Đào tạo Tổ chức tập huấn đại trà phương pháp giáo dục Steam cho giáo viên 3. Khả năng ứng dụng, triển khai Với đề tài này, tôi đã ứng dụng và thực hiện ở lớp tôi và đạt được kết quả nêu trên. Các biện pháp, kinh nghiệm mà tôi đưa ra phù hợp với chương trình giáo dục mầm non hiện nay. Tôi nghĩ rằng, nó không chỉ được áp dụng tốt ở lớp mẫu giáo 4- 5 tuổi của tôi mà còn có thể ứng dụng được ở tất cả các khối lớp trong trường tôi và tất cả các trường mầm non khác. Và tôi tin rằng các bạn đồng nghiệp của mình với sự sáng tạo không ngừng nghỉ sẽ có thật nhiều những hoạt động khác lồng ghép phương pháp giáo dục Steam cho trẻ. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân tôi, được đúc rút trong quá trình giảng dạy ở trường, không sao chép của bất cứ ai. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thanh Lâm, ngày 8 tháng 4 năm 2023 XÁC NHẬN NGƯỜI THỰC HIỆN CỦA HIỆU TRƯỞNG (Ký, ghi rõ họ tên) Trường: …………………………. Đánh giá, xếp loại SKKN - Tổng điểm:……….……( Điểm) - Xếp loại:………………………. Đỗ Thị Hường (Ký tên, đóng dấu)
16 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ giáo dục và đào tạo, Chương trình giáo dục mầm non, NXB Giáo dục Việt Nam, 2017 2. TS. Lê Thu Hương, TS. Trần Thị Ngọc Trâm, PGS TS Lê Thị Ánh Tuyết, Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non mẫu giáo nhỡ 4- 5 tuổi, NXB Giáo dục Việt Nam 3. Chu Thị Hồng Nhung, Đinh Bích Hà, Đào Thị Hồng Thơm, Hướng dẫn thiết kế bài giảng STEM/ STEAM, NXB Giáo dục Việt Nam, 2022 4. Nguyễn Thành Hải, Giáo dục STEM/ STEAM, Từ trải nghiệm thực hành đến tư duy sáng tạo, NXB Dân trí 5. Wedsite: Google.com.vn 6. www.fb.STEAM- giáo dục mầm non