Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non" được hoàn thành với mục tiêu nhằm tìm ra những biện pháp thực hiện nhằm phát triển khả năng cảm thụ văn học qua các tác phẩm văn học cho trẻ một cách tốt nhất nhằm giúp trẻ biết yêu cái hay cái đẹp của thơ ca. Đồng thời phát triển khả năng nghe hiểu, khả năng diễn đạt được ý mình muốn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non

1 PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ Tên đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non”. I. Lý do chọn đề tài 1. Cơ sở lý luận: Như Bác Hồ đã từng nói : “Vì lợi ích mười năm trồng cây Vì lợi ích trăm năm trồng người” Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai.Trẻ em là những con người kế tục và tiếp thu nền văn minh của nhân loại.Vì vậy nền giáo dục nói chung và giáo dục mầm non nói riêng có vị trí quan trọng cho việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Ngành giáo dục mầm non đã đưa ra những mục tiêu nhiệm vụ để giúp trẻ hình thành tính cách đầu tiên, hình thành một con người mới với đầy đủ phẩm chất đạo đức và trình độ nhất định. Như chúng ta đã biết, trong mọi thời đại, giáo dục chiếm một vị trí quan trọng trong xã hội. Cùng với một số ngành khác, giáo dục góp phần nâng cao đời sống xã hội của mỗi con người, có điều tuỳ theo mỗi thời đại mà giáo dục sẽ tổ chức kiểu này hay kiểu khác. Tuỳ theo mỗi độ tuổi mà giáo dục khác nhau. Do đặc điểm của lứa tuổi nên việc giáo dục học sinh mẫu giáo được tiến hành theo phương châm "Học mà chơi, Chơi mà học". Và dạy trẻ cảm thụ văn học là một trong những nội dung quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho trẻ. Trẻ được cảm thụ văn học chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẫm mỹ, phát triển trí tưởng tượng như: Lòng yêu thiên nhiên ở quả, cây hoa lá, lòng kính trọng yêu thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung quanh trẻ như ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em. Chúng ta đã thực hiện chuyên đề cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học rất nhiều năm qua, giáo viên đã thực sự có nhiều đầu tư vào việc nâng cao các phương pháp, hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học đã chú trọng nhiều đến việc đọc, kể diễn cảm và dạy trẻ kể lại chuyện, kể sáng tạo dưới nhiều hình thức đa dạng và phong phú. Bên cạnh đó vẫn còn một số giáo viên khả năng còn cảm nhận các tác phẩm văn thơ chuyện còn hạn chế giọng đọc và cách phối hợp ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, minh họa chưa bộc lộ cảm xúc hấp dẫn cuốn hút trẻ, phương pháp lồng ghép tích hợp chưa linh hoạt sáng tạo kết quả trên trẻ chưa cao, trẻ chưa thực sự say mê, hào hứng, sử dụng đồ dùng dạy học chưa có khoa học, dẫn đến giờ học trẻ ít tập trung chú ý hiệu quả trên tiết học chưa cao. Giáo viên chưa chủ động linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động đóng kịch cho trẻ - nếu có thì chủ yếu là trong tiết học. Còn trong các giờ chơi, các buổi sinh hoạt thì hầu như chưa có. Đối với nghành giáo dục yêu cầu trẻ “học mà chơi, chơi mà học” thông qua các tác phẩm văn học trẻ tiếp nhận các kiến thức của tuổi mình một cách nhẹ nhàng, gần gũi hơn. Nó đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Văn học nuôi dưỡng và phát triển ở trẻ trí tưởng tượng, sáng tạo nghệ thuật. Vì vậy việc đem tác phẩm văn học đến cho trẻ là một việc rất quan trọng và cần thiết. Đối với trẻ mẫu giáo, quá trình được tiếp xúc với tác “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
2 phẩm văn học phải từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, để từ đó trẻ bộc lộ khả năng cảm thụ văn học của mình. Khả năng cảm thụ đó là sự phát triển trực tiếp của trẻ về các lĩnh vực: Nhận thức – ngôn ngữ - tình cảm xã hội. Tuy nhiên khi đưa tác phẩm đến cho trẻ đòi hỏi người giáo viên phải có những suy nghĩ sáng tạo và lựa chọn những tác phẩm hay phù hợp với lứa tuổi, có ý nghĩa giáo dục trẻ để từ đó đưa ra những phương pháp, biện pháp thích hợp nhằm giúp trẻ phát triển tốt khả năng cảm thụ tác phẩm văn học. 2. Cơ sở thực tiễn: Căn cứ vào khả năng phát triển tư duy của trẻ, trẻ 5 tuổi là lứa tuổi rất hiếu động, tò mò, muốn học hỏi, tìm hiểu, khám phá, hứng thú lắng nghe, thích trải nghiệm sáng tạo tìm hiểu khám phá thế giới cổ tích, thế giới tự nhiên và xã hội. Và ở lứa tuổi này trẻ rất thích thể hiện mình là người lớn thích làm việc giống như người lớn, thích bắt chước và cũng rất bướng bỉnh . Căn cứ vào điều đó tôi càng thấy cảm thụ văn học là một trong những đối tượng là phương tiện quan trọng để giáo dục giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách con người. Cùng với các môn học khác thì môn học cho trẻ cảm thụ văn học không thể thiếu với trẻ mầm non , nhất là trong ngành giáo dục mầm non theo hướng đổi mới hiện nay là lấy trẻ làm trung tâm. Thông qua hoạt động cho trẻ cảm thụ văn học chúng ta còn giáo dục trẻ lòng nhân ái , biết yêu thương quan tâm chăm sóc mọi người, mọi vật xung quanh mình, biết tỏ thái độ đúng dắn trước những hành vi của mình và người khác. Từ đó giúp trẻ phát triển và hoàn thiện các giác quan : cảm giác, tri giác, chú ý tư duy , ngôn ngữ và tưởng tượng. Phát triển ở trẻ tính thật thà, lòng trung thực , lòng tự hòa, yêu lao động , yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu cuộc sống, biết tôn trọng những phong tục tập quán của địa phương, của dân tộc, rèn cho trẻ có thói quen vệ sinh sạch sẽ, có nếp sống văn hóa, hành vi văn minh. Và hơn thế nữa giáo dục trẻ biết bảo vệ môi trường ở xung quanh mình. Để nâng cao hiệu quả của việc giúp trẻ mẫu giáo 5 tuổi tích cực cảm thụ văn học là vô cùng quan trong . Vì vậy tôi đã chon đề tài : “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non”. 2. Mục đích nghiên cứu. Tìm ra những biện pháp thực hiện nhằm phát triển khả năng cảm thụ văn học qua các tác phẩm văn học cho trẻ một cách tốt nhất nhằm giúp trẻ biết yêu cái hay cái đẹp của thơ ca. Đồng thời phát triển khả năng nghe hiểu, khả năng diễn đạt được ý mình muốn. Đặc biệt là khả năng tự tin trong giao tiếp hằng ngày nhằm giúp trẻ mạnh dạn, tự tin. Nghiên cứu tìm tòi những đề tài sáng tạo nhằm phát huy trong sự nhiệp giảng dạy để trẻ tiếp thu một cách có hiệu quả nhất và thiết thực nhất. 3. Đối tượng nghiên cứu: - Trẻ mầm non: Lớp mẫu giáo lớn 5- 6 tuổi 5T- A4 , số lượng: 19 trẻ. - Trong đó có 10 trẻ nữ, 9 trẻ nam. 4. Đối tượng khảo sát thực nghiệm - Cơ sở vật chất: Đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị. - Kỹ năng tổ chức các hoạt động cảm thụ văn học “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
3 - Hồ sơ tài liệu liên quan: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non”. 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp quan sát - Phương pháp đàm thoại - Phương pháp giảng giải thuyết trình - Phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu. Đề tài được tiến hành từ tháng 9 năm 2020 đến tháng 5 năm 2021 tại lớp Mẫu giáo 5T- A4 của trường mầm non nơi tôi đang công tác. “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
4 B. PHẦN THỨ HAI : BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. I. Những nội dung lý luận liên quan nghiên cứu. Như chúng ta đã biết, trong mọi thời đại, giáo dục chiếm một vị trí quan trọng trong xã hội. Cùng với một số ngành khác, giáo dục góp phần nâng cao đời sống xã hội của mỗi con người, có điều tuỳ theo mỗi thời đại mà giáo dục sẽ tổ chức kiểu này hay kiểu khác. Tuỳ theo mỗi độ tuổi mà giáo dục khác nhau. Do đặc điểm của lứa tuổi nên việc giáo dục học sinh mẫu giáo được tiến hành theo phương châm "Chơi mà học".Và khám phá khoa học, khám phá xã hội giúp trẻ biết vảo vệ môi trường là một trong những nội dung quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho trẻ. Trẻ được khám phá khoa học và biết bảo vệ môi trường chính là hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẫm mỹ, phát triển trí tưởng tượng như: Lòng yêu thiên nhiên ở quả, cây hoa lá, lòng kính trọng yêu thương gần gũi và giúp đỡ những người thân xung quanh trẻ như ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em. Dạy trẻ khám phá khoa học là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục mầm non. Bởi thông qua việc khám phá khoa học sẽ phát triển ngôn ngữ mạch lạc mà ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi. Mặt khác giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, trí óc tưởng tượng sáng tạo, vốn từ phong phú. Trẻ biết tự bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ của mình về sự vật hiện tượng bằng cách tự tư duy. 2. Cơ sở thực tiễn ban đầu: II. Thực trạng. 1. Đặc điểm chung của nhà trường Trường mầm non tôi đang công tác là một trường nông thôn, người dân đa số làm nghề nông ngiệp, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn. Nhà trường có 4 khu, tổng số có 14 nhóm lớp. Trong đó có 4 nhóm lớp 5-6 tuổi nằm ở các khu khác nhau. Năm học 2020 -2021 tôi được phân công phụ trách lớp 5T- A4 Tổng có 19 cháu: trong đó 9 cháu nam chiếm 47.7%, 10 cháu nữ chiếm 52.3%. Khảo sát chất lượng hứng thú hoạt động về cảm thụ văn học. Khảo sát phương pháp, hình thức, kế hoạch hoạt động của giáo viên về việc tổ chức, hướng dẫn trẻ khám phá khoa học và ý thức bảo vệ môi trường. Khảo sát điều kiện , phương tiện đồ dùng phục vụ dạy cảm thụ văn học. Ngay từ đầu tháng 9/2021 khi bắt đàu thực hiện chưa trình chăm sóc giáo dục trẻ lấy trẻ lằm trung tâm thì tôi đã lập kế hoạch cho việc thực hiện đề tài. Dựa vào khảo sát thực tiễn ban đầu tôi nhận thấy những mặt thuận lọi và khó khăn sau: 2. Thuận lợi và khó khăn: 2.1.Thuận lợi. - Được Phòng Giáo Dục Đào Tạo, Ban Giám Hiệu nhà trường và các đồng nghiệp luôn quan tâm sâu sắc, giúp đỡ tạo điều kiện cho cô và trẻ có đủ dụng cụ phục vụ cho các hoạt động. - Trường học có nề nếp trong mọi hoạt động. - Lớp được trang bị cơ sở vật chất đầy đủ, có đủ các góc cho trẻ hoạt động. Bố trí các góc phù hợp, dễ lấy và cất đồ dùng, tạo nhiều thuận lợi cho trẻ chơi. - Giáo viên nắm vững phương pháp tổ chức các hoạt động. “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
5 - Phụ huynh luôn quan tâm, ủng hộ tạo mọi điều kiện hỗ trợ về đồ dùng đồ chơi, học liệu trong các góc chơi. 2.2. Khó khăn - Trường phân chia làm nhiều khu lẻ, cơ sở vật chất còn thiếu thốn. - Lớp thuộc khu lẻ. - Bên cạnh các trẻ nhút nhát còn có một số trẻ quá hiếu động nên ảnh hưởng đến quá trình khám phá trải nghiệm của trẻ. - Đồ dùng đồ chơi còn hạn chế, chưa sáng tạo nên chưa thu hút được sự hứng thú của trẻ. 3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện Quá trình thực hiện đề tài : “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5 – 6 tuổi ở trường mầm non”. Tôi đã khảo sát được chất lượng học sinh đầu năm như sau: Tổng số trẻ: 19 trẻ. STT Nội Dung Tổng Kết Quả số trẻ Đạt Chưa Đạt Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ % 1 Trẻ hứng thú nghe 19 9 47.4% 10 52.3% cô đọc, kể tác phẩm 2 Trẻ hiểu nội dung 19 8 42.1% 11 57.9% tác phẩm nhớ tên truyện, tên bài thơ, tên các nhân vật 3 Trẻ thuộc bài thơ, 19 11 57.9% 8 42.1% biết đọc thơ diễn cảm 4 Trẻ biết trả lời câu 19 11 57.9% 8 42.1% hỏi đơn giản về tác phẩm 5 Trẻ nhớ lời thoại và 19 9 47.4% 10 52.3% hành động nhân vật có trình tự, biết kể lại truyện. * Nhận xét và đưa ra nguyên nhân: Qua khảo sát chất lượng đầu năm cho thấy tình hình học tập bộ môn văn học của trẻ còn rất thấp như trẻ yêu thích bộ môn còn ít, nói chưa rõ ràng, số trẻ biết kể chuyện đọc thơ còn hạn chế, đặc biệt là số trẻ biết đọc, kể diễn cảm còn chiếm tỉ lệ quá thấp. Khi nắm bắt được tâm lý của trẻ, tôi tiến hành nghiên cứu tài liệu tự tìm tòi cho mình nhiều giải pháp khác nhau để đưa chất lượng giảng dạy tốt hơn. Từ kết quả khảo sát trên và sự thăm lớp của chị em đồng nghiệp đã cho tôi những ý kiến thiết thực để tôi bắt đầu vào nghiên cứu.Trong quá trình nghiên cứu tôi đã tìm ra những biện pháp tốt hơn cho việc dạy của mình. “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
6 III. Những biện pháp chủ yếu của đề tài. 1. Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ 2. Tạo môi trường học tập cho trẻ 3. Giáo dục văn học ở mọi lúc mọi nơi. 4. Dạy trẻ cảm thụ văn học trên tiết học 5. Xây dựng cơ sở vật chất và làm đồ dùng tự tạo 6. Tích hợp văn học với môn học khác 7. Phối hợp với phụ huynh và nhà trường IV. Những biện pháp từng phần. 1.Biện pháp 1: Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ Mặc dù những năm học qua trường mầm non Thuần Mỹ của tôi thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới, nhưng tôi cảm thấy việc nghiên cứu các tài liệu về các hoạt động, đặc biệt các tài liệu về hoạt động phát triển ngôn ngữ là rất cần thiết.Vì qua việc nghiên cứu đó tôi mới hiểu tầm quan trọng các hoạt động và việc nắm chắc được phương pháp tốt nhất cho trẻ 5-6 tuổi về hoạt động phát triển ngôn ngữ. Việc nắm chắc phương pháp sẽ làm cho hoạt động thêm hấp dẫn và chu đáo hơn. Khi nắm chắc nội dung, mục đích yêu cầu của hoạt động thì sẽ khai thác tích hợp với các nội dung giáo dục và nâng cao nghệ thuật giảng dạy.Trong quá trình giảng dạy tôi đã khai thác và tích hợp nhiều nội dung giáo dục. Vì vậy muốn nâng cao nghệ thuật giảng dạy thì phải nắm chắc bộ môn đó, giúp cho việc soạn giáo án và dạy đúng các bước của hoạt động. Đồng thời sẽ giúp cho việc tiếp thu kiến thức của trẻ một cách nhẹ nhàng mà không bị áp đặt trẻ vận dụng những gì vào cuộc sống.Được sự quan tâm của phòng giáo dục và ban giám hiệu tôi đã được học hỏi và nghiên cứu kinh nghiệm qua các tiết chuyên đề do phòng giáo dục huyện và trường tổ chức. Đặc biệt là tôi còn nhận được sự giúp đỡ của chị em đồng nghiệp khi gặp những bài khó nên tôi tự nhận thấy mình đã phần nào nắm được kiến thức. Để có kết quả trên tôi đã thực hiện như sau: Đọc kỹ chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi theo hướng đổi mới và giáo dục mầm non mới, tôi chú trọng nhất vào phần nâng cao chất lượng cho trẻ vào hoạt động phát triển ngôn ngữ. Tiếp thu các buổi chuyên đề do trường, phòng giáo dục tổ chức Tự học hỏi qua sách vở, phim ảnh, báo đài, internet. Cho trẻ vừa học vừa chơi ở mọi lúc mọi nơi sẽ giúp trẻ tiếp thu bài sáng tạo hơn. Từ đó giúp tìm ra phương pháp phù hợp hơn.Ngoài ra tôi cũng thường xuyên quan tâm theo dõi chương trình giáo dục mầm non phát trên kênh truyền hình có liên quan đến giáo dục mầm non và vận dụng vào cách sử dụng đò dùng dạy học, bắt chước cách làm và bài trí,cách tổ chức hình thức cho trẻ hoạt động và những thủ thuật gây hứng thú cho trẻ. Sau quá trình tìm tòi, học hỏi tôi đã tích lũy được rất nhiều kinh nghiệm để xây dựng các tiết dạy hay, gây được nhiều hứng thú cho trẻ và các tiết học đạt kết quả cao. 2. Biện pháp 2: Tạo môi trường học tập cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.. “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
7 Để giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì việc tạo cơ hội cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học phải thường xuyên. Ngay từ đầu năm học BGH nhà trường đã trang bị cho lớp nhiều quyển truyện, tạp chí. Ngoài ra tôi còn sưu tầm các sách văn học, các hoạ báo, tập chí, lịch cũ, nguyên liệu cho trẻ tự làm sách để xây dựng một “Góc thư viện” mang nội dung văn học, tại “Góc thư viện” trẻ được xem các tranh truyện, sách truyện, tạp chí. Hình ảnh 1: Các loại sách chuyện “góc thư viện”. Sau đó cô kể truyện cho trẻ nghe về nội dung những câu truyện như “dê con biết nhận lỗi, gà cánh tiên” hướng dẫn trẻ cách tri giác các tranh truyện đó dần dần trẻ có thể tự đọc. Tất nhiên có thể lúc đầu trẻ đọc theo trí nhớ, trẻ nhớ về nội dung câu truyện cô đã kể rồi tự kể khớp với nội dung câu truyện mà trẻ tri giác. Hình ảnh 2: Cảm thụ văn học qua xem tranh ảnh thơ, truyện. - Trong góc chơi với các tác phẩm văn học đó, tôi có chú ý sưu tầm nhiều nguyên vật liệu khác nhau cho trẻ làm rối cho chính trẻ biểu diễn. 3. Biện pháp 3: Giáo dục văn học ở mọi lúc, mọi nơi. Thực tế giáo dục văn học ở mẫu giáo cho ta thấy rằng năng lực cảm thụ văn học của trẻ không thể tự học mà phát triển được, mà phải qua một quá trình: Học mà chơi, chơi mà học và ở mọi lúc mọi nơi. Mọi lúc, mọi nơi cũng cần cho trẻ làm quen với văn học. Vào buổi sáng giờ đón trẻ tôi cho trẻ được chơi theo ý thích trong góc sách truyện tôi luôn khuyến khích trẻ tham gia. Trẻ sẽ được “đọc”, xem các câu chuyện mà trẻ thích, được chơi với các con rối trẻ yêu, được nghe các câu chuyện bài thơ mà trẻ cảm thấy hứng thú… Khi trẻ được tiếp xúc nhiều lần trẻ sẽ dần dần cảm nhận được những cái hay cái đẹp trong các tác phẩm đó và sẽ càng ngày càng thích thú hơn với các hoạt động văn học. Hoạt động ngoài trời cũng cần cho trẻ làm quen với văn học: Trẻ được cùng cô và các bạn đọc thơ, đọc đồng dao (Cô giáo lưu ý hướng trẻ đọc thật diễn cảm theo nội dung và nhịp điệu của tác phẩm), trẻ được ngồi dưới tán cây nghe cô kể các câu chuyện cổ tích, những câu chuyện gắn với cuộc sống hàng ngày của các con… Qua hoạt động dạo chơi này cô giáo còn có thể cung cấp cho trẻ nhiều từ ngữ về cảnh vật cây cối xung quanh, các bài vè, bài đồng dao: “Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi Đến cổng nhà trời Hỏi cậu hỏi mợ Cho cháu về quê Cho dê đi học Cho cóc ở nhà Cho gà bới bếp Xì xà xì sộp Ngồi xụp xuống đây” 4. Biện pháp 4: Dạy trẻ cảm thụ văn học trên tiết học Muốn trẻ cảm thụ tốt các tác phẩm văn học trước hết cô giáo cần nắm bắt được khả năng của trẻ như khả năng chú ý, tiếp thu bài của trẻ trong hoạt động “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
8 làm quen với tác phẩm văn học giáo viên đứng cùng lớp tổ chức. Qua quá trình giảng dạy tôi khảo sát khả năng cảm thụ văn học của trẻ thông qua việc kể cho trẻ nghe một câu truyện, hoặc đọc cho trẻ nghe một bài thơ ngắn. Sau đó cho từng trẻ nói lại nội dung câu chuyện, bài thơ. Kết quả đạt như sau: + 40% trẻ nhớ và nói được nội dung câu truyện , bài thơ. + 60% trẻ chỉ nhớ một phần nội dung câu truyện, bài thơ. Hay tôi có thể hỏi trẻ những câu hỏi thật gần với trẻ như: - Con thích nhân vật nào? Vì sao? - Con thích nhất câu thơ nào? Vì sao? Qua câu trả lời của trẻ tôi có thể nắm bắt được sự cảm nhận của trẻ với các tác phẩm văn học như thế nào. Và tôi đã phát hiện ra khả năng cảm thụ văn học còn chậm. Sau đó phải biết lựa chọn các tác phẩm có nhiều giá trị nghệ thuật cho trẻ cảm nhận. Tôi thấy trên thực tế hiện nay giáo viên mầm non đang được khuyến khích sáng tác ra các câu chuyện bài thơ để dạy trẻ, điều này cũng tốt tôi không hề phản đối tuy nhiên không phải ai cũng có thể sáng tác tốt.Chính vì vậy phải lựa chọn thật kỹ trước khi dạy trẻ. Nếu là một tác phẩm để trẻ cảm nhận ta nên chọn các tác phẩm đã được chuyên môn đánh giá cao. Ta có nhiều cách lựa chọn. Chẳng hạn với tác phẩm có nhiều giá trị cảm thụ cao về ngôn từ ta hướng trẻ về những từ hay ý đẹp trong tác phẩm Ví dụ:Có những tác phẩm ta cho trẻ cảm nhận nhiều hơn về mặt nhịp điệu, âm vần. Hay có những tác phẩm ta cho trẻ thấy được nội dung rất hay. Khi đã chọn được tác phẩm hay lúc đó ta mới có các h́nh thức giúp trẻ cảm nhận cho phù hợp. Để tiết học đạt kết quả cao thì trước hết người giáo viên phải xác định rõ mục đích – yêu cầu của tác phẩm và phải thuộc tác phẩm. Từ đó đưa ra nội dung giáo dục phù hợp với cốt truyện, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải chú ý đến giọng kể của mình, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, tư thế phù hợp với diễn biến của câu truyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao. Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học ( dù là một câu chuyện hay một bài thơ) thì người giáo viên phải luôn dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần. Vì vậy khi tôi dạy về văn học, tôi tin rằng mình cũng đã phần nào góp phần nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học của trẻ. Điều mà tôi đặc biệt chú ý trong các tiết học là phải đưa ra nhiều hình thức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Để hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dù là thơ hay truyện, muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên giáo viên phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của trẻ. Trước đây giáo viên thường sử dụng tranh minh họa làm đồ dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với hình thức đổi mới hiện nay, thời đại công nghệ thông tin nên việc ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng mang lại kết quả rất cao. Biện “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
9 pháp này luôn gây sự chú ý, hứng thú cho trẻ . Vì vậy giáo viên nên đưa công nghệ thông tin vào giảng dạy để mang lại kết quả cao. + Đơn giản là lấy các hình ảnh đưa lên máy sử dụng thành các slie powerpoint kết hợp với các hiệu ứng, màu sắc, âm thanh phù hợp sẽ gây sự chú ý của trẻ. + Những giáo viên có khả năng sử dụng máy tính thành thạo hơn họ có thể chuyển các bức tranh có sẵn của bài thơ, câu chuyện thành đoạn phim hoạt hình, hay ta có thể đưa đoạn phim quay sẵn phù hợp với nội dung như thế rất thu hút và gây hứng thú hơn cho trẻ Hình ảnh 3: Cảm thụ văn học thông qua công nghệ thông tin câu truyện “ Cá chép con”. 5. Biện pháp 5: Xây dựng cơ sở vật chất và làm đồ dùng tự tạo. Nếu hoạt động phát triển ngôn ngữ mà chỉ sử dụng những đồ dùng có sẵn như tranh truyện, tranh thơ thì kết quả trẻ học sẽ dễ nhàm chán, không tập trung chú ý. Mà đặc điểm của trẻ học mà chơi, chơi mà học. Thời gian học của trẻ là 25-30 phút nếu không đủ đồ dùng để hoạt không sâu sắc, trẻ sẽ không hiểu hết nội dung ý nghĩa của các tác phẩm văn học. Vậy làm thế nào để trẻ tiếp thu được kiến thức mà tôi muốn cung cấp cho hoạt. Điều đó làm tôi suy nghĩ tìm tòi và nhắc nhở bản thân phải làm thêm đồ dùng , đồ chơi tự tạo đẻ lôi cuốn và thu hút trẻ. Ví dụ: khi dạy Đề tài : kể chuyện “ Quả bầu tiên” trong chủ đề “Thế giới thực vật” tôi làm một xa bàn quay các cảnh trong câu truyện có những nhân vật như cậu bé , quả bầu, con chim, cây cỏ…sau đó tôi dùng những tấm bìa cát tông cắt ra để làm đế, giúp các nhân vật đứng được và xoay theo hoạt cảnh trình tự câu truyện . Như vậy là tôi đã được những nhân vật trong câu chuyện “ Quả bầu tiên” rất đẹp để thu hút trẻ trong khi kể chuyện. Hình ảnh 4: Mô hình truyện “ Quả bầu tiên”. Hay qua chính câu chuyện “Ba anh em ” ở chủ đề nghề nghiệp. Tôi đã làm mô hình sa bàn vườn cổ tích và kết hợp làm nhân vật dối tự tạo chất liệu từ vải. Trẻ rất hứng thú tham gia vào hoạt động học, hứng thú lắng nghe và xem cô biểu diễn dối. Do vậy tiết học rất đạt kết quả mong đợi Hình ảnh 5: Mô hình sa bàn rối : “ Ba anh em”. Ví dụ: Khi dạy đề tài chuyện :“Cô bé quàng khăn đỏ” trong chủ đề: “ Gia đình” tôi đã tận dụng những bìa cát tông vẽ hình những nhân vật như cô bé quàng khăn đỏ, Cáo, Bà , Mẹ, Bác thợ săn…sau đó dùng màu nước tô các nhân vật cho thật đẹp, rồi dùng quyển lịch để gắn các nhân vật lên theo trình tiết của câu truyện. Như vậy là tôi đã được một tập tranh lật rất đẹp để thu hút trẻ trong tiết kể chuyện. Hình ảnh 6: Tranh câu chuyện “ Cô bé quàng khăn đỏ”. Khi sử dụng đồ chơi tự tạo vào hoạt động phát triển ngôn ngữ trẻ sẽ tiếp nhận nội dung các tác phẩm văn học một cách sáng tạo và nhanh hơn. Việc sử dụng đồ dùng, đồ chơi tự tạo giúp cho hoạt động phát triển ngôn ngữ không những làm cho hoạt động thêm hấp dẫn, sinh động và cuốn hút trẻ hơn vào hoạt động. Sử dụng đồ dùng, đồ chơi tự tạo trong hoạt động phát triển ngôn ngữ không những làm cho hoạt động thêm hấp dẫn sinh động, lôi cuốn mà còn giúp “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
10 trẻ nhớ nhanh,và hiểu rõ hơn nội dung các tác phẩm văn học. Từ một số nguyên vật liệu dường như đã bỏ đi như: vỏ chai C2, vỏ sữa,vỏ lon bia, vỏ chai nước giặt...Vì vậy tôi đã làm được một số đồ dùng tự tạo rất đẹp để giúp cho giờ học thêm sinh động và hấp dẫn Hình ảnh 7: Một số đồ dùng đồ chơi tự tạo. 6. Biện pháp 6: Tích hợp văn học với môn học khác Các tác phẩm văn học dân gian như ca dao, tục ngữ, vè...cũng luôn được các trẻ trong lớp biểu diễn tại các góc chơi. Trong quá trình trẻ biểu diễn, thể hiện tự trẻ đã cảm nhận được nhịp điệu, câu từ trong các tác phẩm đó. Tự bản thân trẻ sẽ đánh giá và cảm nhận được cái đẹp và tâm hồn trong các tác phẩm ấy. Trong khi học tôi không muốn trẻ bị gò bó nên tôi cho trẻ học với hình thức học mà chơi, chơi mà học. Nên ngoài thời gian ngắn ngủi dành cho một hoạt động phát triển ngôn ngữ tôi còn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ ở hoạt động ngoài trời, hoạt động góc, hoạt động chiều… Hình ảnh 8: Phát triển ngôn ngữ qua “hoạt động góc”. 7. Biện pháp 7: Phối hợp với phụ huynh và nhà trường Để phụ huynh giúp đỡ, hỗ trợ hợp tác một cách tự giác và có hiệu quả. Tôi đã đề cập với phụ huynh thông qua chương trình giảng dạy đổi mới, ứng dụng CNTT cho phụ huynh nắm được mục đích, yêu cầu của phương pháp dạy mới, thông tin qua bảng tuyên truyền của các lớp, của trường, qua các cuộc họp phụ huynh định kỳ hằng năm…để phụ huynh biết và hiểu được kết qua của việc đổi mới hình thức tổ chức giáo dục cho trẻ 4 tuổi như thế nào. - Thông báo với phụ huynh về thời gian giảng dạy, mời phụ huynh tham quan, dự giờ một số tiêt dạy…để kịp thời khắc phục những hạn chế. Qua đó, vận động phụ huynh tham gia đóng góp ủng hộ thêm các nguồn sách báo, tranh chuyện, trang phục…nhằm phục vụ thực hiện tốt chăm sóc và giáo dục trẻ. “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
11 V. Kết quả thực hiện. *Về chất lượng cháu : Tổng số 19 trẻ. BẢNG SO SÁNH KẾT QUẢ GIỮA HAI GIAI ĐOẠN TRƯỚC VÀ SAU KHI THỰC HIỆN ĐỀ TÀI. S Tổng Kết quả T Nội Dung số Đầu năm Cuối năm T trẻ Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ Số Tỉ lệ trẻ % trẻ % trẻ lệ trẻ % % 1 Trẻ hứng 19 9 47.4 10 52.3 19 100 0 0% thú nghe % % % cô đọc, kể tác phẩm 2 Trẻ hiểu 19 8 42.1 11 57.9 18 94.7 1 5.3% nội dung % % % tác phẩm nhớ tên truyện, tên bài thơ, tên các nhân vật 3 Trẻ thuộc 19 11 57.9 8 42.1 17 89.5 2 10.5 bài thơ, % % % % biết đọc thơ diễn cảm 4 Trẻ biết 19 11 57.9 8 42.1 19 100 0 0% trả lời câu % % % hỏi đơn giản về tác phẩm 5 Trẻ nhớ 19 9 47.4 10 52.3 17 89.5 2 10.5 lời thoại % % % % và hành động nhân vật có trình tự, biết kể lại truyện. “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.
12 - Sau khi áp dụng một số biện pháp cho trẻ cảm thụ văn học trong năm học đã cho thấy: + Trẻ thông minh sáng tạo hơn khi học các tiết văn học. + Trẻ thích được đóng kịch. + Trẻ thích đọc thơ kể truyện. + Trẻ ghi nhớ thuộc thơ truyện lâu hơn. + Trẻ có khả năng tự sáng tạo và thể hiện tính cách nhập vai một cách linh hoạt. + Biết kể truyện sáng tạo, kể theo trí tưởng tượng một cách phong phú và đa dạng. PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận Nâng cao khả năng cảm thụ văn học cho trẻ là một vấn đề hết sức quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ sau này. Hình thức tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học phong phú, đa dạng sẽ giúp trẻ toàn diện về mọi mặt: Nhận thức, ngôn ngữ - tình cảm xã hội. Qua những bài thơ câu chuyện trẻ biết yêu cái đẹp của tự nhiên và con người, biết phân biệt cái thiện và cái ác, đem lại cho trẻ những hiểu biết đầu tiên về cuộc sống xung quanh. Đồng thời trẻ biết nhập vai với những nhân vật trong câu chuyện, bài thơ. Ngoài ra văn học còn giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng sáng tạo nghệ thuật, và là một trong những hoạt động cần thiết trong việc hình thành nhân cách cho trẻ. 2. Khuyến nghị * Đối với phòng giáo dục: Kính mong phòng giáo dục sẽ tổ chức cho chúng tôi nhiều những buổi chuyên đề hoặc dự giờ kiến tập của các trường trong huyện để chúng tôi được giao lưu, học hỏi, tích lũy thêm kinh nghiệm, tiếp thu những cái mới để nâng cao trình độ kiến thức chuyên môn nghiệp vụ của bản thân để chúng tôi phát huy và đảm bảo chất lượng chăm sóc giáo dục cho trẻ một cách tốt nhất. Đặc biệt kính mong phòng giáo dục quan tâm hơn nữa tới việc đầu tư trang thiết bị dạy học, cơ sở vật chất cho trường chúng tôi. * Đối với Ban Giám Hiệu nhà trường: Kính mong Ban Giám Hiệu nhà trường, tổ chuyên môn tổ chức nhiều hơn nữa các tiết học mẫu, các buổi chuyên đề để chị em giáo viên trong trường đực giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau nâng cao trình độ. Trên đây là một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ 5-6 tuổi thông qua các tác phẩm văn học ở trường mầm non tôi thấy mình đã áp dụng thành công trên trẻ và đã đạt kết quả mong đợi. Trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý của hội đồng khoa học để đề tài của tôi được hoàn chỉnh hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Ba vì , ngày 13 tháng 05 năm 2021 “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cảm thụ văn học cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi ở trường mầm non ”.