Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường Mầm Non

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:49

Thêm vào BST

Báo xấu

4
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường Mầm Non" được hoàn thành với các biện pháp như: Xây dựng kế hoạch sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình; Sưu tầm các nguyên vật liệu từ thiên nhiên; Sử dụng nguyên liệu thiên nhiên trong hoạt động tạo hình; Làm tốt công tác tuyên truyền, phối hợp với gia đình và nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường Mầm Non

ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN QUÔC OAI TRƯỜNG MẦM NON YÊN SƠN ---------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG NGUYÊN LIỆU THIÊN NHIÊN VÀO HOẠT ĐỘNG TẠO HÌNH CHO TRẺ 3-4 TUỔI TRONG TRƯỜNG MẦM NON Lĩnh vực : Giáo dục mẫu giáo Cấp học : Mầm non Tên tác giả : Nguyễn Thị Ngọc Mai Đơn vị công tác : Trường mầm non Yên Sơn Chức vụ : Giáo viên. Năm học: 2022 - 2023
1 MỤC LỤC NỘI DUNG Số trang I.ĐẶT VẤN ĐỀ (Lý do chọn đề tài) 5 1.Lý do chọn đề tài 6 2.Mục đích nghiên cứu 6 3.Đối tượng nghiên cứu 6 4. Phạm vi và thời gian thực hiện 6 5.Phương pháp nghiên cứu 6 II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 7 1. Nội dung lý luận 7 2. Thực trạng vấn đề 8 2.1. Thuận lợi 8 2.2. Khó khăn 9 3. Các biện pháp tiến hành 10 3.1.Biện pháp 1 : Xây dựng kế hoạch sử dụng nguyên liệu 10 thiên nhiên vào hoạt động tạo hình. 3.2.Biện pháp 2: Sưu tầm các nguyên vật liệu từ thiên nhiên. 12 3.3.Biện pháp 3: Sử dụng nguyên liệu thiên nhiên trong hoạt 14 động tạo hình 3.4.Biện pháp 4: Làm tốt công tác tuyên truyền, phối hợp với 23 gia đình và nhà trường. 4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm. 24 4.1. Đối với trẻ: 24 4.2. Đối với giáo viên: 25 4.3. Đối với phụ huynh: 26 III. KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ 26 1.Kết luận 26 2.Khuyến nghị 27 IV.TÀI LIỆU THAM KHẢO 29
2 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ------------------------- ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Kính gửi: Hội đồng khoa học cơ sở Hội đồng khoa học cấp trên Trình Ngày Nơi Họ và Chức độ tháng công Tên SKKN tên danh chuyên năm sinh tác môn Nguyễn 20/03/1991 MN Giáo Đại học “Một số biện pháp sử dụng Thị Ngọc Yên viên nguyên liệu thiên nhiên Mai Sơn vào hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường Mầm Non”. - Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: “Một số biện pháp sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường Mầm Non”. - Lĩnh vực: Giáo dục mẫu giáo - Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 09/09/2023. - Trong sáng kiến kinh nghiệm tôi đã sử dụng một số biện pháp: Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình. Trong quá trình chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ việc lên kế hoạch trước khi thực hiện một hoạt động giáo dục nào đó thì việc nghiên cứu xây dựng và lên kế hoạch là vô cùng quan trọng bởi khi xây dựng kế hoạch giúp tôi chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện và thay đổi kế hoạch phù hợp với trẻ của lớp mình. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện để có thể cho trẻ tạo hình với các nguyên vật liệu tự nhiên, tôi đã tìm hiểu lựa chọn, xây dựng kế hoạch cụ thể, phù hợp theo khả năng của trẻ và điều kiên thực tế của địa phương. Biện pháp 2: Sưu tầm các nguyên vật liệu từ thiên nhiên. Tìm hiểu, sưu tầm các nguyên vật liệu từ thiên nhiên ->Nguyên vật liệu tạo hình rất phong phú và đa dạng. Sự đa dạng của nguyên vật liệu tạo hình nhằm
3 khuyến khích tính chủ động sáng tạo của trẻ. Trong cuộc sống hiện nay các nguyên vật liệu từ thiên nhiên rất phong phú như: lá, rau, các loại hột hạt tạo cảm hứng cho trẻ trong các hoạt động tạo hình. Ngoài ra nguyên liệu từ thiên nhiên vô sinh như: cát, nước, sỏi đá... lại càng trở nên phong phú bởi đặc tính của chúng. Tuy nhiên khi sưu tầm những nguyên vật liệu, cần được đảm bảo tính an toàn, không gây độc hại với trẻ. Biện pháp 3: Sử dụng nguyên liệu thiên nhiên trong hoạt động tạo hình. Bên cạnh việc sưu tầm các nguyên vật liệu từ thiên nhiên tôi đã mạnh dạn tang cường các nguyên vật liệu từ thiên nhiên hướng dẫn trẻ sử dụng các loại nguyên vật liệu từ thiên nhiên vào các hoạt động tạo hình. Nguyên vật liệu thiên nhiên có sức hấp dẫn mạnh mẽ, dễ thay đổi hình dạng, dễ biến đổi, đây là điều kiện thuận lợi để phát triển cơ quan cảm giác, vật liệu thiên nhiên vừa là phương tiện vừa là đối tượng kích thích trẻ hoạt động. Nguyên liệu thiên nhiên từ thế giới xung quanh rất đa dạng và phong phú nhưng làm sao để sử dụng chúng hiệu quả trong các hoạt động tạo hình nhằm khơi gợi nguồn cảm hứng và kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Vì vậy với mỗi giờ học tạo hình tôi luôn lựa chọn các nguyên vật liệu sao cho phù hợp với nội dung hoạt động và khả năng của trẻ, đảm bảo vệ sinh sạch sẽ, đẹp mắt, hấp dẫn, an toàn với trẻ điều này nhằm khơi gợi nguồn cảm hứng và kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Với nguồn nguyên liệu từ thiên nhiên phong phú tôi đã đưa chúng vào sử dụng, hướng dẫn trẻ trong các hoạt động tạo hình -> Sử dụng gỗ trong hoạt động tạo hình -> Sử dụng cát trong hoạt động tạo hình ->Sử dụng sỏi trong hoạt động tạo hình ->Sử dụng nước trong hoạt động tạo hình. Ngoài ra tôi còn đưa các nguyên liệu có nguồn gốc thực vật hướng dẫn trẻ trang trí, cắt dán, gắn đính tạo nên sản phẩm tạo hình theo ý tưởng riêng của trẻ. Bên cạnh đó tôi còn sử dụng các nguyên liệu thiên nhiên kết hợp ứng dụng phương pháp Reggio Emilia trong hoạt động tạo hình. Qua quá trình tăng cường sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên phong phú tôi nhận thấy rằng trẻ tích cực, hứng thú, chủ động tham gia hoạt động tạo hình trong các hoạt động tạo hình, sản phẩm tạo hình của trẻ phong phú sáng tạo. Biện pháp 4: Làm tốt công tác tuyên truyền, phối hợp với gia đình và nhà trường. Muốn cho trẻ phát triển hài hòa phải kết hợp thật tốt giữu ba môi trường: Gia đình, Nhà trường và xã hội. Để góp phần nâng cao kĩ năng tạo hình, kích thích trí tưởng tượng sáng tạo cho trẻ tôi đã phối hợp với phụ huynh nhằm tạo điều kiện cho trẻ có được môi trường học tập tốt giúp trẻ hình thành và phát triển toàn diện.
4 Để phụ huynh giúp đỡ, hỗ trợ có hiệu quả. Tôi đã tuyên truyền cho phụ huynh thông qua các hoạt động trực tiếp trong giờ đón và trả trẻ, qua bảng tuyên truyền, mời phụ huynh tham dự một số hoạt động giảng dạy đổi mới cho phụ huynh nắm được về mục đích, ứng dụng các nguyên vật liệu từ thiên nhiên vào hoạt động tạo hình. Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trên là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Yên Sơn ngày 18 tháng 4 năm 2023 Người nộp đơn (Ký và ghi rõ họ tên) Nguyễn Thị Ngọc Mai
5 I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Như chúng ta đã biết, một đứa trẻ được phát triển toàn diện phải được phát triển trên 5 lĩnh vực: Phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển ngôn ngữ, phát triển thẫm mỹ và phát triển tình cảm kĩ năng xã hội. Trong đó lĩnh vực phát triển thẩm mỹ là một trong 5 lĩnh vực rất quan trọng, hấp dẫn nhất đối với trẻ mẫu giáo đặc biệt là hoạt động tạo hình. Trong trường mầm non, hoạt động tạo hình chính là phương tiện để trẻ thể hiện mình, thông qua nghệ thuật tạo hình trẻ được thử sức mình trong việc thể hiện và sáng tạo thế giới riêng theo tư duy của mình. Với trẻ có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh, thế giới xung quanh chứa đựng bao điều mới lạ, hấp dẫn trẻ, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh vật đẹp, những bức tranh sinh động hay những con vật ngộ nghĩnh đáng yêu, nó giúp trẻ tìm hiểu khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì trẻ nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm trẻ rung động mạnh mẽ và gây cho trẻ những rung động xúc cảm, tình cảm tích cực.. Giúp trẻ phát huy tính sáng tạo, trí tưởng tượng của trẻ. Hoạt động tạo hình là một hoạt động học tập mang tính nghệ thuật, là phương tiện quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực và lao động. Nó có tác dụng to lớn trong việc giáo dục, phát triển và hình thành nhân cách cho trẻ mầm non. Hơn nữa còn hình thành ở trẻ những kĩ năng, kĩ sảo, năng lực quan sát, phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, sáng tạo, phát triển khả năng tri giác về hình dáng cấu trúc, màu sắc của đồ vật bằng mắt một cách có mục đích. Khi tham gia các hoạt động tạo hình trẻ tái tạo lại bằng hình tượng của đồ vật, hình tượng quen thuộc mà trước đó trẻ đã tri giác được. Ở độ tuổi này trẻ có tâm hồn nhạy cảm với thế giới xung quanh với bao điều mới lạ, hấp dẫn, trẻ dễ bị cuốn hút trước cảnh đẹp, những bức tranh sinh động hay những con vật ngộ nghĩnh, đáng yêu… chính vì vậy hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn đối với trẻ mẫu giáo. Hoạt động tạo hình của trẻ nhỏ không phụ thuộc vào ý chí mà phụ thuộc vào yếu tố xúc cảm, tình cảm vào hứng thú của trẻ. Hứng thú trong hoạt động tạo hình làm nẩy sinh ra những ý tưởng thú vị, các sản phẩm tạo hình đầy vẻ hồn nhiên, đó là điều kiện để kích thích trí tưởng tượng sáng tạo thôi thúc trẻ luôn luôn tìm tòi cách tạo ra những hình tượng mới mẻ. Việc tham gia vào các hoạt động tạo hình sẽ khơi gợi nguồn cảm hứng, nảy sinh những ý tưởng sáng tạo của trẻ. Vậy làm thế nào để phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình? Môi trường hoạt động thuận lợi, phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình của giáo viên và kỹ năng tạo hình của trẻ có ảnh
6 hưởng không nhỏ tới khả năng sáng tạo của trẻ. Tuy nhiên hoạt động tạo hình không thể thực hiện được nếu không có nguyên liệu tạo hình. Để hoạt động tạo hình có hiệu quả thì việc lựa chọn và sử dụng hợp lý nguyên vật liệu tạo hình là rất quan trọng. Đặc biệt là với nguyên vật liệu từ thiên nhiên. Bởi vật liệu thiên nhiên có sức hấp dẫn mạnh mẽ dễ thay đổi hình dạng, dễ biến đổi vì vậy khi đưa các vật liệu thiên nhiên khi tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ sẽ góp phần thỏa mãn nhu cầu hoạt động trực tiếp với thế giới thiên nhiên, kích thích hứng thú, tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi mà trong hoạt động, trẻ thơ thường ham thích một cái gì đó rất nhanh nhưng rồi cũng chóng chán. Muốn cho trẻ có được hứng thú lâu bền thì cô giáo phải tạo những yếu tố mới lạ để hấp dẫn trẻ, thu hút trẻ tạo ra được sự chú ý có tính chất kiên định với những đối tượng cần miêu tả nào đó. Một trong những yếu tố rất quan trọng, luôn hấp dẫn trẻ, tạo cho trẻ niềm say mê vô tận chính là thiên nhiên và các vật liệu tạo hình lấy từ thiên nhiên. Thiên nhiên xung quanh chúng ta rất phong phú và đa dạng. Vì vậy nguyên vật liệu càng phong phú bao nhiêu thì khả năng sáng tạo của trẻ càng được phát huy bấy nhiêu. Xuất phát từ lý do này tôi đã tìm tòi các nguyên vật liệu hết sức gần gũi với trẻ nhằm kích khích tính chủ động và khả năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình. Chính vì vậy tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu và đưa ra sáng kiến: “Một số biện pháp sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường Mầm Non”. 2. Mục đích nghiên cứu: Giúp trẻ hứng thú khi tham gia các hoạt động tạo hình phát huy hết khả năng sáng tạo của mình. Nâng cao chất lượng giảng dạy hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường mầm non. Hình thành và phát triển kỹ năng tạo hình của trẻ thông qua việc sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên sẵn có nhằm gây hứng thú, kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. 3. Đối tượng nghiên cứu. “Một số biện pháp sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình cho trẻ 3-4 tuổi trong trường Mầm Non”. 4. Phạm vi và thời gian thực hiện: - Phạm vi: Tại lớp 3-4 tuổi trường Mầm Non – Quốc Oai – Hà Nội. - Thời gian thực hiện: Năm học 2022-2023 5. Phương pháp nghiên cứu.
7 - Phương pháp quan sát. - Phương pháp so sánh đối chứng. - Phương pháp học tập nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế. - Phương pháp thống kê toán học. II.GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Nội dung lý luận Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động hấp dẫn nhất đối với trẻ mẫu giáo, nó giúp trẻ tìm hiểu, khám phá và thể hiện một cách sinh động những gì mà chúng nhìn thấy trong thế giới xung quanh, những gì làm chúng có những cảm xúc và tình cảm nhất định. Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em về đạo đức, về trí tuệ, thẩm mĩ, thể chất vào hình thành các phẩm chất, kĩ năng ban đầu của con người như một thành viên trong xã hội biết lao động tích cực và sáng tạo. Hoạt động tạo hình của trẻ nhỏ là một loại hoạt động mang tính nghệ thuật. Hiệu quả của nó không phụ thuộc vào ý chí mà phụ thuộc vào yếu tố xúc cảm, tình cảm vào hứng thú của trẻ. Hứng thú trong hoạt động tạo hình làm nẩy sinh ra những ý tưởng thú vị, các sản phẩm tạo hình đầy vẻ hồn nhiên. Hứng thú trong hoạt động tạo hình của trẻ là điều kiện để kích thích trí tưởng tượng sáng tạo thôi thúc trẻ luôn luôn tìm tòi cách tạo ra những hình tượng mới mẻ. Hoạt động tạo hình của trẻ em ở lứa tuổi mẫu giáo là một trong những hoạt động thu hút nhiều sự quan tâm chú ý của các nhà tâm lý học và giáo dục học trong nước và nước ngoài. Các nhà nghiên cứu như L.XƯGOOTXKI,W.STERN, B.CHEPLOV, G.KERSCHENSTEINER, V.BAKUSINXKI, E.FLORINA... Đã có những công trình nghiên cứu về hoạt động tạo hình ở trẻ em. Họ đã đi sâu vào tìm hiểu để tìm kiếm khả năng thâm nhập vào thế giới bên trong rất đặc thù của trẻ, đồng thời tìm ra những biện pháp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển thẩm mỹ, phát triển khả năng tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Theo nhiều tác giả, con đường thuận lợi nhất để phát triển khả năng sáng tạo trong hoạt động tạo hình của trẻ là tổ chức môi trường nghệ thuật và tổ chức cho trẻ học tập một cách có định hướng theo sự hướng dẫn của người lớn nhằm tiếp thu kinh nghiệm của xã hội. PGS.TS. Lê Thanh Thủy đã chỉ ra rằng việc tăng cường bồi dưỡng cho trẻ hiểu biết về hệ thống chuẩn mẫu cảm giác và giúp trẻ vận dụng tích cực những hiểu biết đó vào quá trình tri giác, đặc biệt là tri giác của tác phẩm nghệ thuật sẽ tạo điều kiện làm xuất hiện, phát triển hứng thú nhận thức cùng cảm hứng trong
8 hoạt động tạo hình. Giúp trẻ biết thưởng thức cái đẹp từ thiên nhiên và các tác phẩm nghệ thuật. Tuy nhiên hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động khó, đòi hỏi bàn tay khéo léo, óc quan sát, tư duy tưởng tượng...góp phần phát triển trí tuệ, trẻ tìm tòi khám phá để tạo ra sản phẩm đẹp giúp cho trẻ hiểu biết thêm những kiến thức cơ bản của hoạt động tạo hình và sử dụng hiệu quả trong tác phẩm nghệ thuật của mình. Có thể nói hoạt động tạo hình chính là môi trường thuận lợi làm hình thành ở trẻ các phẩm chất trí tuệ như: tính tự giác, tính ham hiểu biết, tính tích cực nhận thức và óc sáng tạo... Khi cho trẻ tham gia vào giờ học tạo hình từ các vật liệu có sẵn trong tự nhiên, ở đây trẻ đuợc tiếp xúc với các vật liệu tự nhiên khác nhau, khám phá chúng và tạo ra được những sản phẩm mà mình mong muốn, làm cho trẻ thích thú, say mê. Từ đó giúp trẻ gần gũi, thân thiện, hòa hợp với cuộc sống thiên nhiên, góp phần giúp trẻ có ý thức tạo ra cái đẹp, bảo vệ cái đẹp, làm cho quá trình giáo dục đạt hiệu quả cao. Nguyên vật liệu tạo hình rất phong phú và đa dạng. Sự đa dạng của nguyên vật liệu tạo hình nhằm khuyến khích tính chủ động sáng tạo của trẻ. Những hoạt động tạo hình liên quan tới thể hiện màu sắc và biểu tượng như tô mầu, vẽ, nặn và chắp ghép... khuyến khích sự tự thể hiện ở trẻ. Những hoạt động này giải toả sự căng thẳng về tinh thần và luyện tập cơ tay, cơ ngón tay cho trẻ. Thông qua thao tác, động tác nhịp nhàng khi trẻ thực hiện làm tăng sự phối hợp giữa mắt và tay. Mặt khác, để kích thích tính sáng tạo và trí tưởng tượng cho trẻ, tôi sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên. Đó là những thứ có sẵn trong môi trường xung quanh, dễ sưu tầm, chất liệu đa dạng. Bằng những nguyên liệu thông thường và gần gũi đó trẻ có thể tạo thành những sản phẩm tạo hình và trẻ rất hứng thú khi được học, được chơi bằng sản phẩm do chính bàn tay mình làm ra. Qua đó cũng giáo dục trẻ yêu lao động, quý trọng công sức lao động ngay từ bé. Xuất phát từ những ý tưởng nêu trên tôi nghĩ rằng việc sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên rất gần gũi, thân thiện với môi trường và đặc biệt nhằm khơi gợi nguồn cảm hứng, kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Đầu năm học 2022 – 2023 tôi đã mạnh dạn tăng cường sử dụng đa dạng các nguyên liệu tự nhiên trong hoạt động tạo hình. 2. Thực trạng vấn đề . 2.1. Thuận lợi: - Nhà trường được đầu tư đầy đủ về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. - Ban giám hiệu luôn quan tâm chỉ đạo về chuyên môn, góp ý kinh nghiệm, tư vấn cho giáo viên về chuyên môn cũng như trong việc xây dựng môi trường
9 lớp học đặc biệt là các chuyên đề trong đó có chuyên đề phát triển thẩm mĩ, Ban giám hiệu đã đưa ra những định hướng đổi mới trong phương pháp dạy, khuyến khích giáo viên ứng dụng phương pháp giáo dục tiên tiến, sáng tạo, đổi mới trong hình thức tổ chức. - Là giáo viên trẻ nhiệt tình, luôn luôn có ý thức học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm, nghiên cứu đổi mới hình thức tổ chức, linh hoạt khi sử dụng nguyên liệu tạo hình cho trẻ. - Môi trường trong và ngoài lớp học sạch đẹp, thoáng mát tạo điều kiện thuận lợi khi tổ chức các hoạt động. - Đa số trẻ nhanh nhẹn, kĩ năng sử dụng một số nguyên liệu tạo hình tương đối tốt. 2.2.Khó khăn: - Việc xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động tạo hình sử dụng nguyên vật liệu tự nhiên còn hạn chế, chưa phong phú. - Giáo viên chưa tăng cường sử dụng đa dạng các nguyên liệu từ thiên nhiên trong hoạt động tạo hình. - Trẻ chưa tích cực, chủ động sáng tạo trong các hoạt động tạo hình. Trẻ chỉ biết thao tác theo cô nên chưa có nhiều sáng tạo. - Kĩ năng sử dụng các nguyên liệu từ thiên nhiên trong hoạt động tạo hình còn hạn chế. - Trẻ chưa mạnh dạn tự tin chia sẻ sản phẩm. - Một số phụ huynh chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động tạo hình với sự phát triển toàn diện của trẻ. - Phụ huynh chưa hiểu các hình thức sử dụng và đưa các nguyên liệu thiên nhiên cho trẻ hoạt động nên chưa phối hợp tốt với giáo viên cùng chuẩn bị nguyên liệu cho trẻ hoạt động. - Chưa nhiệt tình trong việc phối hợp với giáo viên trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ do quan niệm trẻ mầm non chăm sóc là chính chưa cần học kiến thức. * Từ những thuận lợi và khó khăn trên đầu năm học tôi đã khảo sát trên thực tế của lớp 3-4 tuổi, cho thấy khả năng tạo hình của trẻ còn hạn chế, sản phẩm tạo hình cuả trẻ chưa có nhiều sáng tạo, trẻ chưa có kĩ năng sử dụng một số nguyên liệu thiên nhiên trong hoạt động tạo hình. Với kết quả khảo sát đầu năm như sau.
10 Bảng theo dõi, đánh giá 30 trẻ đầu năm. Số Số trẻ Tỉ lệ Tỉ lệ STT Nội dung trẻ chưa % % đạt đạt 1 Trẻ ngắm nhìn, nói lên cảm nhận về vẻ 8 26,6 22 73,3 đẹp trước sản phẩm tạo hình. 2 Trẻ có kĩ năng sử dụng một số nguyên liệu thiên nhiên trong hoạt động tạo 11 36,6 19 63,3 hình. 3 Trẻ sử dụng các nguyên vật liệu từ thiên 9 30 21 70 nhiên để tạo ra sản phẩm theo gợi ý. 4 Trẻ hứng thú, tích cực tạo ra sản phẩm. 8 26,6 22 73,3 5 Sản phẩm tạo hình sinh động sáng tạo. 7 23,3 23 76,6 6 Trẻ mạnh dạn, tự tin chia sẻ sản phẩm 6 20 24 80 tạo hình. Dựa vào bảng khảo sát trên tôi nhận thấy: Tỉ lệ trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động tạo hình còn chưa cao, sản phẩm tạo hình chưa có nhiều sáng tạo, kĩ năng sử dụng các nguyên liệu thiên nhiên trong hoạt động tạo hình của trẻ còn hạn chế. Trẻ chưa mạnh dạn tự tin chia sẻ sản phẩm của mình. Sau khi đánh giá thực trạng trẻ lớp mình, thông qua các tư liệu tham khảo cùng những kinh nghiệm của bản thân, tôi đã nghiên cứu và đưa ra biện pháp như sau: 3. Các biện pháp đã tiến hành. 3.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch sử dụng nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình. Trong quá trình chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ việc lên kế hoạch trước khi thực hiện một hoạt động giáo dục nào đó thì việc nghiên cứu xây dựng và lên kế hoạch là vô cùng quan trọng bởi khi xây dựng kế hoạch giúp tôi chủ động, linh hoạt trong việc thực hiện và thay đổi kế hoạch phù hợp với trẻ của lớp mình. Vào đầu mỗi năm học, khi nhà trường phân công lớp, tôi bắt đầu chủ động lên kế hoạch giáo dục năm học cho từng lĩnh vực, từng chủ đề. Đặc biệt, tôi luôn bám sát với tình hình thực tế của học sinh trong lớp để xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với độ tuổi. Việc tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ được phân bố theo chương trình giáo dục mầm non và theo hướng dẫn thực hiện chuyên môn của nhà trường. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện để có thể cho trẻ tạo hình với các nguyên vật liệu
11 tự nhiên, tôi đã tìm hiểu lựa chọn, xây dựng kế hoạch cụ thể, phù hợp theo khả năng của trẻ và điều kiên thực tế của địa phương. Trước khi bắt đầu xây dựng thực hiện một chủ đề, tôi thường nghiên cứu từng hoạt động cụ thể. Ngoài việc xây dựng các tiết học theo chương trình khung của nhà trường, tôi còn tìm hiểu, nghiên cứu để đưa việc tổ chức cho trẻ hoạt động tạo hình với các nguyên vật liệu từ thiên nhiên phù hợp vào từng thời điểm. Để có được nội dung kế hoạch dạy trẻ trong suốt quá trình nghiên cứu phù hợp với khả năng của trẻ và điều kiện thực tế trên nhóm lớp, vì vậy tôi đã, lựa chọn, sử dụng một số nguyên vật liệu tự nhiên phong phú đưa vào hoạt động tạo hình của lớp tôi. Cụ thể như sau: STT Tháng Nội dung dạy Vật liệu - Bé tạo hình ngôi sao từ cát. - Bột sáng, cát 1 Tháng 9 -Trang trí mái tóc bằng hoa và - Nguyên liệu từ thiên nhiên lá cây ( hoa, lá…) - Trang trí chiếc váy từ nguyên - Nguyên liệu: hoa, lá,rau, cỏ, liệu thiên nhiên vỏ các loại hạt. - Nguyên liệu: màu, sỏi, lá cây. Tháng - Làm con trâu bằng lá mít - Lá mít, dây dù. 2 10 - Tạo hình chùm nho từ gỗ,lá - Gỗ, màu acrylic, lá cây. cây. - Vẽ ông mặt trời (bàn ánh - Bàn ánh sáng, cát, bóng đèn sáng) - Tạo hình bông hoa từ nguyên - Bàn sáng, cát Tháng liệu khác nhau. - Lá cây, sỏi, vỏ các loại hạt. 3 11 - Nặn bông hoa từ bột và màu - Màu tự nhiên từ rau củ quả tự nhiên. - Bột mì ( chanh, dầu,nước) - Tạo hình hoa từ các loại củ. - Màu acrylic., các loại củ - Tạo hinh chú cá đáng yêu - Lá cây, cành cây khô, vỏ ( đề tài) ngao, vỏ sò, vỏ các loại hạt. Tháng 4 - Tranh con hươu cao cổ từ - Lá cây kích thước to, nhỏ , 12 cành và lá cây khô. cành cây khô, hạt đậu đen - Trang trí cây thông noel - Những miếng gỗ nhỏ, lá cây. 5 Tháng 1 - In nổi gân lá trên giấy ( mẫu) - Màu sáp, lá cây
12 - Bàn ánh sáng - Tạo hình cây với bàn ánh - Bàn ánh sáng, vỏ các loại sáng hạt, lá cây… - Bé làm tranh thủy ấn - Nước, bột Carregeenan - Khay nhựa - Màu acrylic, lọ nhỏ màu, bút gạt, bút nhựa. - Tạo hình quả cam từ gỗ. - Mảnh gỗ kích thước khác nhau, băng dính, bút lông, máy sấy, màu acrylic. - Sáng tạo tranh trên cát - Bàn tranh cát, đèn rọi, cát - Vẽ quả tròn - Cát, keo sữa, cát màu. - Làm cây đào từ các loại rau - Các loại rau củ đã cắt tỉa. 6 Tháng 2 củ - Cuống một số loại rau. - Tạo hình các loại quả - Gỗ nhiều kích thước, màu acrylic, tăm bông, máy sấy. - Tạo hình lá cây ( bàn ánh - Lá cây nhiều màu sắc. 7 Tháng 3 sáng) - Lá cây khô. - Trang trí móc treo chìa khóa - Gỗ, bút, màu acrylic. từ gỗ. - Dây dù. 8 Tháng 4 - Tạo hình thuyền trên biển. - Lá cây tươi, lá cây khô - Bàn tranh cát. - Trang trí khung ảnh Bác từ - Nguyên liệu: lá cây, lá hoa, 9 Tháng 5 nguyên liệu thiên nhiên. vở lạc vỏ ngao… Như vậy để giúp trẻ sử dụng có hiệu quả các nguyên liệu thiên nhiên vào hoạt động tạo hình tôi đã lên kế hoạch lựa chon nội dung bài dạy và các nguyên vật liệu tương ứng với bài dạy giúp tôi luôn chủ động trong việc lựa chọn đồ dùng, nguyên vật liệu phù hợp cho từng chủ đề. Sau khi xây dựng nội dung kế hoạch hoạt động tạo hình theo chủ đề sự kiện trong năm học phù hợp với khả năng của trẻ và điều kiện của nhà trường tôi tiến hành sưu tầm các nguyên vật liệu thiên nhiên theo kế hoạch đã xây dựng để chuẩn bị tốt cho các hoạt động tạo hình sử dụng nguyên vật liệu từ thiên nhiên. 3.2. Biện pháp 2: Sưu tầm các nguyên vật liệu từ thiên nhiên. Nguyên vật liệu tạo hình rất phong phú và đa dạng. Sự đa dạng của nguyên vật liệu tạo hình nhằm khuyến khích tính chủ động sáng tạo của trẻ. Trong cuộc sống hiện nay các nguyên vật liệu có từ thiên nhiên xung quanh bao gồm nguyên
13 liệu thiên nhiên có nguồn gốc từ thực vật như: rau, củ quả, cành cây, lá cây, vỏ lạc, hột, hạt ... và nguyên liệu có nguồn gốc từ động vật như: Vỏ ốc, vỏ ngao,vỏ trứng... Bên cạnh đó ngoài những nguyên liệu từ các loại lá cây rau củ quả thì những nguyên liệu từ thiên nhiên vô sinh như: cát, nước, sỏi đá... lại càng trở nên phong phú bởi đặc tính của chúng. Tuy nhiên khi sưu tầm những nguyên vật liệu, cần được đảm bảo tính an toàn, không gây độc hại với trẻ. (Hình 1: Ảnh nguyên vật liệu thiên nhiên) Vì vậy để có được các nguyên vật liệu phong phú đa và dạng, tôi chủ động nghiên cứu, sưu tầm các nguyên vật liệu phù hợp với từng hoạt động. Tuy nhiên trong các hoạt động tạo hình không phải giáo viên lúc nào cũng là người chuẩn bị các nguyên vật liệu mà trong giờ hoạt động ngoài trời tôi con giao nhiệm vụ cho trẻ nhặt lá cây, cành cây rụng, hoa rụng, sỏi đá ... để làm phong phú thêm nguồn nguyên vật liệu phục vụ cho hoạt động tạo hình. Việc này giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, kích thích tính độc lập sáng tạo, tạo nhiều cơ hội cho trẻ trải nghiệm. Khi đã sưu tầm được một lượng vật liệu thiên nhiên nhất định tôi bắt đầu tiến hành phân loại các nguyên vật liệu : Đối với những nguyên vật liệu sẵn có và sử dụng trực tiếp vào hoạt động tạo hình tôi tiến hành vệ sinh sạch sẽ, sau đó tổ chức cho trẻ phân loại những vật liệu thiên nhiên theo đặc điểm của từng nguyên vật liệu để dễ dàng phục vụ cho những ứng dụng hoạt động tạo hình sau đó: Phân loại theo hình dáng của vật liệu dựa theo các hình học; Phân loại vật liệu theo màu sắc; Phân loại theo kích thước của vật liệu; Phân loại theo đặc điểm hình thái bề mặt của vật liệu: bóng, sần, nhẵn, mịn, khô, ướt, cứng, mềm… sau đó cho trẻ cùng cô sắp xếp vật liệu thiên nhiên đã phân loại vào các hộp riêng theo từng đặc điểm. Đối với những nguyên vật liệu từ rau củ quả có màu đặc trưng như : củ cà rốt, củ dền, lá dứa, vỏ cam , cải tím, hoa đậu biếc ... là rau củ quả tươi nên rất dễ bị hỏng, tôi sẽ tiến hành sơ chế và tạo màu tự nhiên từ các loại rau củ quả để sử dụng trong hoạt động tạo hình. Ví dụ :Màu xanh từ lá dứa, màu đỏ từ củ dền, màu cam từ củ cà rốt, màu tím từ cây hoa đậu biếc...Những màu sắc mà tôi tạo ra từ các loại rau củ quả có màu đặc trưng, không độc hại, thân thiện với môi trường và an toàn với trẻ. (Hình 2: Ảnh tạo màu tự nhiên từ rau củ quả) Để có được các nguyên vật liệu phong phú và đa dạng tôi đã tuyên truyền với phụ huynh thông qua các hình thức khác nhau: Tuyên truyền trực tiếp thông qua đón trả trẻ, thông qua bảng tuyên truyền ở lớp đưa ra các nội dung thông báo về chủ đề hoặc nhắc nhở trẻ mang đến... Thông báo về các nguyên vât liệu cần thu gom đề nghị với trưởng hội phụ huynh của lớp cùng cô giáo sưu tầm các loại
14 nguyên vật liệu khác nhau để chuẩn bị học liệu cho các con trong những bài học sắp tới. Từ việc sưu tầm đa dạng các loại nguyên vật liệu thiên nhiên và tuyên truyền tới các bâc phụ huynh mà lớp tôi đã có nguồn nguyên liệu từ thiên nhiên vô cùng phong phú để trẻ sử dụng trong các hoạt động tạo hình. Sau khi có được nguồn nguyên liệu thiên nhiên phong phú tôi tiên hành hướng dẫn trẻ sử dụng các nguyên vật liệu vào từng bài học cụ thể. 3.3. Biện pháp 3: Sử dụng nguyên liệu thiên nhiên trong hoạt động tạo hình. Nguyên vật liệu thiên nhiên có sức hấp dẫn mạnh mẽ, dễ thay đổi hình dạng, dễ biến đổi, đây là điều kiện thuận lợi để phát triển cơ quan cảm giác, vật liệu thiên nhiên vừa là phương tiện vừa là đối tượng kích thích trẻ hoạt động. Như chúng ta đã thấy hiện nay trong các hoạt động tạo hình giáo viên vẫn chủ yếu sử dụng giấy màu, sáp màu, hồ dán làm nguyên vật liệu chủ đạo. Nguồn nguyên vật liệu chưa phong phú nên trẻ chưa hứng thú, chưa tích cực chủ động mà trẻ thường thụ động nhìn theo cô, làm theo cô và chưa có nhiều sáng tạo. Bởi vậy tăng cường cho trẻ sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên nhằm đánh thức tư duy góp phần phát triển thẩm mĩ cho trẻ. (Hình 3: Ảnh trẻ hoạt động tạo hình) Nguyên liệu thiên nhiên từ thế giới xung quanh rất đa dạng và phong phú nhưng làm sao để sử dụng chúng hiệu quả trong các hoạt động tạo hình nhằm khơi gợi nguồn cảm hứng và kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Đó là điều mà bản thân tôi luôn trăn trở. Bởi trong mỗi hoạt động tạo hình đều có những yêu cầu, mục đích riêng biệt đòi hỏi người giáo viên phải giúp trẻ sử dụng tích cực vốn kinh nghiệm tạo hình để phát triển những vận động tạo hình của tay điều khiển vận động để thực hiện một số hoạt động tạo hình. Vì vậy với mỗi giờ học tạo hình tôi luôn lựa chọn các nguyên vật liệu sao cho phù hợp với nội dung hoạt động và khả năng của trẻ, đảm bảo vệ sinh sạch sẽ, đẹp mắt, hấp dẫn, an toàn với trẻ (không độc, không có cạnh sắc, không nhọn), dễ cầm (kích cỡ phù hợp với tay trẻ), điều này nhằm khơi gợi nguồn cảm hứng và kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. * Sử dụng gỗ trong hoạt động tạo hình. Gỗ là nguyên liệu thiên nhiên dễ tìm và có màu sắc hình dáng phong phú. Để có một bức tranh trên gỗ đẹp phải tuỳ theo hình dạng của miếng gỗ là tròn hay vuông để lựa chọn họa tiết trang trí cho phù hợp. Đối với các nguyên liệu từ gỗ tôi rất thích bởi màu đặc trưng và độ bền rất cao bởi vậy tôi đã lựa chọn gỗ làm nguyên liệu trong hoạt động tạo hình. Vì sao nói chúng có màu sắc và hình dáng đặc trưng bởi với mỗi miếng gỗ nhỏ tôi đều hướng dẫn trẻ sử dụng linh hoạt, sáng
15 tạo trong các hoạt động tạo hình. Chính vì vậy tôi đã lựa chọn những đề tài phù hợp với từng hình dáng, màu sắc, kích thước của từng mảnh gỗ. Đối với những miếng gỗ có đường kính nhỏ tôi cho trẻ sử dụng làm đồ trang trí như móc treo chìa khóa, tạo hình con vật ngộ nghĩnh, vẽ cây xanh, vẽ cây nấm, tạo hình hoa… từ các hình tròn bằng gỗ. Ví dụ : Đề tài trang trí móc treo chìa khóa. Cách tiến hành: - Trẻ lựa chọn những miếng gỗ có hình dáng và kích thước mà trẻ thích - Trẻ nêu ý tưởng của mình. - Trẻ lựa chọn nguyên liệu, chất liệu theo ý tưởng của trẻ. - Trẻ sử dụng màu và các nguyên liệu thiên nhiên để trang trí móc chìa khóa, trang trí, vẽ, gắn đính, tô màu theo ý thích của trẻ. Để có được sản phẩm tạo hình phong phú, sáng tạo tôi dành thời gian để trẻ trao đổi những ý tưởng định thể hiện trong tác phẩm với bạn bè, với cô. Để hoạt động tạo hình của trẻ thành công tôi thường chia trẻ thành những nhóm nhỏ. Tạo điều kiện cho trẻ được trao đổi, được lắng nghe ý kiến của bạn, của cô, được đưa ra những ý kiến của mình, trên cơ sở đó trẻ tự chọn cho mình cách thể hiện riêng, một phong cách riêng phù hợp với nhu cầu hứng thú của trẻ. Với giờ học “Trang trí móc chìa khóa trên chất liệu gỗ” tôi thấy rằng mỗi trẻ có một ý tưởng, lựa chọn nguyên liệu khác nhau, tuy sản phẩm của trẻ chưa có nhiều sáng tạo nhưng có thể thấy được trẻ rất tích cực, tạo nên sản phẩm theo theo ý tưởng riêng của mình.(Hình 4: Ảnh trẻ trang trí móc khóa) Từ những mảnh gỗ có màu sắc và hình dáng đặc trưng tôi đã hướng dẫn trẻ tạo hình những loại quả theo hình dáng của từng mảnh gỗ. Ví dụ : Đề tài tạo hình quả cam( tiết mẫu) Cách tiến hành: - Trẻ lựa chọn gỗ theo kích thước mà trẻ thích. - Trò chuyện hướng trẻ lựa chọn màu phù hợp từng loại quả. - Sau khi chọn màu tôi hướng dẫn trẻ tạo hình các loại quả như sau: + Hướng dẫn trẻ dán băng dính 2 mặt theo đường viền cô đã kẻ sẵn. +Tiếp theo trẻ dùng chổi chấm màu và phết màu lên kín miếng gỗ. + Để màu có thể kết dính trên mặt gỗ tôi đã sử dụng màu acrylic để màu sắc đẹp mịn và nhanh khô. + Hướng dẫn trẻ sử dụng máy sấy để làm khô bề mặt gỗ và cuối cùng diều kì diệu dẽ sảy ra khi trẻ bóc những đoạn băng dính đã dán trước đó để tạo thành những đường cắt trên miếng cam. Với hoạt động này trẻ lớp tôi rất hứng thú, sản phẩm của trẻ sinh động sáng tạo.( Hình 5: ảnh trẻ làm quả cam từ gỗ)
16 Trong quá trình trẻ hoạt động với vật liệu từ thiên nhiên trẻ có thể phát hiện ra nhiều điều kì thú, hấp dẫn làm nảy sinh cảm xúc tinh tế, kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Với mỗi mảnh gỗ to, nhỏ, dài ngắn… với hình dạng kích thước khác nhau sẽ giúp trẻ hình dung, liên hệ tới đồ dùng, học liệu hay các loại quả từ thực tế. Bởi vậy để giờ học tạo hình trẻ có thể được thỏa sức sáng tạo tôi đã cho trẻ sử dụng đa dạng các loại miếng gỗ có hình dáng, kích thước khác nhau tạo thành sản phẩm theo ý tưởng riêng của mỗi trẻ. Ví dụ: Hoạt động tạo hình “ Tạo hình các loại quả”( đề tài) Với hoạt động này tôi đã lựa chọn nguyên liệu rất kĩ bởi các loại hoa quả có hình dáng khác nhau, những mảnh gỗ nhỏ tôi sử dụng làm những quả nho, những mảnh gỗ to hơn tôi sử dụng làm những miếng lát cam và hình lát dưa hấu… Với hình miếng dưa hấu tôi cho trẻ lựa chọn miếng gỗ hình tròn phù hợp, sau đó tôi hướng dẫn trẻ cùng cô tô màu lên bề mặt gỗ, tiếp theo giáo viên giúp trẻ sấy khô bề mặt gỗ sau đó giáo viên hướng dẫn trẻ sử dụng tăm bông tạo hình hạt của dưa hấu. Với hoạt động này trẻ lớp tôi rất hứng thú, sản phẩm của trẻ rất sinh động, trẻ được thỏa sức sáng tạo trên ý tưởng riêng của trẻ. (Hình 6: Ảnh trẻ tạo hình các loại quả : dưa hấu, nho, cam … ) Với trẻ nhỏ việc thay đổi chất liệu và nguyên liệu tạo hình khiến trẻ vô cùng hứng thú, như trước đây trẻ chỉ dừng lại ở kĩ năng tạo hình trên chất liệu giấy thì với bài học “Tạo hình cây từ gỗ” tôi đã hướng dẫn trẻ tạo hình cây trên chất liệu gỗ. Cách tiến hành: - Trẻ chọn gỗ theo ý thích. - Giáo viên hướng dẫn trẻ vẽ thân cây, cành cây bằng các nét thẳng, nét xiên. - Giáo viên hướng dẫn trẻ sử dụng tăm bông chọn màu và tạo hình những tán cây theo ý tưởng của trẻ. - Trẻ tự chọn màu tạo tán cây theo ý thích của trẻ (Hình 7: Tạo hình cây từ gỗ) Với ý tưởng sáng tạo từ gỗ tôi đã hướng dẫn trẻ sử dụng gỗ để tạo hình một số đồ dùng trong gia đình, để hoạt động có hiệu quả tôi hướng dẫn trẻ quan sát khám phá vật liệu tạo hình sau đó cho trẻ cùng nhau thảo luận chia sẻ ý tưởng với nguyên liệu thiên nhiên cô cho sẵn. Cũng chính trong hoạt động này trẻ nhận biết được những dấu hiệu, đặc điểm, bản chất của các loại vật liệu đó và liên kết chúng với nhau tạo thành một sản phẩm tạo hình. Ví dụ: Tạo hình chiếc bàn từ vật liệu thiên nhiên. Cách tiến hành: - Giáo viên chia nhóm cho trẻ khám phá vật liệu tạo hình (mảnh gỗ tròn, băng dính xốp, cành cây khô)
17 - Giáo viên hỏi ý tưởng của trẻ ( Với vật liệu này con sẽ làm gì? Con có thể tạo được đồ dùng gì?) - Sau khi gợi hỏi ý tưởng của trẻ cô kết hợp cho trẻ quan sát vật mẫu từ thực tế và vật mẫu cô làm để trẻ hình dung liên hệ với thực tế tạo nên sản phẩm theo ý tưởng của trẻ. Kết quả trẻ lớp tôi rất tích cực hào hứng tham gia hoch bài, kĩ năng chấm màu chọn màu của trẻ tăng lên, những sản phẩm cấy vẽ trên chất liệu gỗ rất đẹp và đáng yêu. (Hình 8: Tạo hình chiếc bàn từ nguyên liệu thiên nhiên) Tuy nhiên khi sử dụng chất liệu gỗ tôi luôn lựa chọn những mảnh gỗ không quá tươi để đảm bảo màu sắc đẹp ăn màu khi vẽ lên. Hơn nữa còn để được khá lâu nếu trong môi trường khô ráo và sấy khô màu khi hoàn thiện sản phẩm. Sau khi cho trẻ sử dụng gỗ trong một số hoạt động tạo hình tôi nhận thấy rằng trẻ rất hứng thú, tích cực tham gia hoạt động tạo hình, sản phẩm của trẻ sinh động hơn, bởi trước đây trẻ mới chỉ trang trí vẽ, tô màu trên chất liệu giấy tuy nhiên trên chất liệu gỗ với hình dáng, màu sắc nguyên liệu khác nhau trẻ rất sáng tạo trong hoạt động tạo hình, Nguồn nguyên liệu trong thế giới tự nhiên vô cùng phong phú và đa dạng. Bên cạnh việc sử dụng các nguyên liệu từ gỗ tôi còn tích cực đưa các nguyên liệu thiên nhiên vô sinh vào các hoạt động tạo hình của mình như: cát, sỏi, đá, nước ... Tính chất của các nguyên vật liệu này vô cùng đặc biệt: chúng có màu sắc đặc trưng, độ bền cao và đa dạng về hình dạng. Đây là nguồn cảm hứng cho tôi khi đưa chúng vào sử dụng trong các hoạt động tạo hình. * Sử dụng cát trong hoạt động tạo hình. Một trong những nguyên liệu từ thiên nhiên mà tôi đưa vào hoạt động tạo hình mà trẻ rất hứng thú đó chính là cát và đó là loại hình nghệ thuật vẽ tranh trên cát. Loại hình nghệ thuật này nhằm kích thích óc sáng tạo, trí tưởng tượng cùng năng khiếu hội họa của trẻ. Thực hiện theo chuyên đề tiếp cận học qua chơi đổi mới hình thức dạy và học, trẻ học bằng chơi, bằng giác quan, bằng thử nghiệm và thực hành... Bởi vậy tôi đã sử dụng các bài tập thực hành theo phương pháp montessori như bài tập vẽ tranh trên cát để ứng dụng đưa vào hoạt động tạo hình của tôi. Để trẻ có thể sáng tạo những bức tranh trên cát say mê và hứng thú tôi đã tìm tòi nghiên cứu và tạo nên những chiếc bàn tranh cát cho trẻ hoạt động. Tôi đã sử dụng những vỏ bìa catton lớn, những tấm nhựa meca trong suốt và cát biển tạo nên những chiếc bàn tranh cát cho trẻ, để bức tranh của trẻ thêm sinh động tôi đã sử dụng đèn chiếu sáng bên dưới để ánh sáng của đèn soi qua những chi tiết trên bức tranh mà trẻ đã vẽ tôi nhận thấy rằng trẻ rất hứng thú trong hoạt động tạo hình vẽ tranh trên cát.
18 Nghệ thuật tranh cát rât phong phú và đa dạng nó được phân chia thành 2 dạng là tranh cát tĩnh và tranh cát động tuy nhiên ở lứa tuổi mầm non tôi đi sâu hướng dẫn trẻ tạo hình tranh cát tĩnh. Ví dụ: Giờ tạo hình “ sáng tạo tranh trên cát” Dưới sự hướng dẫn của cô giáo, để trẻ sử dụng các đường nét tạo hình con người, ngôi nhà, ngọn núi, bông hoa... Chỉ với bìa catton, nhựa meca có đèn rọi bên dưới và cát giáo viên đã định hướng cho trẻ hình thành những ý tưởng sáng tạo trên chiếc “bàn tranh cát” trẻ được trải nghiệm thực tế, với sự khéo léo đôi bàn tay, óc sáng tạo trẻ đã tạo nên những bức tranh theo ý tưởng riêng của trẻ.(Hình 9: Ảnh trẻ sáng tạo tranh trên cát). Không chỉ cho trẻ vẽ sáng tạo tranh trên cát ngoài ra tôi còn sử dụng keo sữa và màu để tạo hình con vật, ngôi nhà, bông hoa, ông mặt trời…Tôi cho trẻ sử dụng keo sữa vẽ hình mà trẻ thích sau đó dùng cát biển rắc lên trên bề mặt của giấy. Và điều đặc biệt hiện ra trước mắt trẻ, những hình ảnh trẻ vừa vẽ theo cát và keo sữa in lên trên bề mặt giấy.Với hình thức này tôi nhận thấy rằng trẻ lớp tôi khá sáng tạo trong hoạt động tạo hình. Ví dụ: Vẽ quả hình tròn. Chuẩn bị: Cát, keo sữa, khay nhựa Cách tiến hành: - Trẻ sử dụng keo sữa vẽ quả hình tròn - Giáo viên hướng dẫn trẻ sử dụng cát rắc lên phần đã vẽ. - Trẻ đổ phần cát thừa vào khay - Trẻ sử dụng cát màu để tạo màu cho quả. Với hoạt động tạo hình vẽ quả tròn với nguyên liệu cát và keo sữa tôi nhận thấy rẳng trẻ lớp tôi rất tích cực tham gia hoạt động, sản phẩm của trẻ sáng tạo hơn. (Hình 10: Ảnh vẽ quả tròn với cát và keo sữa ) * Sử dụng sỏi trong hoạt động tạo hình. Sỏi là vật liệu trang trí được sử dụng khá phổ biến hiện nay và đang rất được yêu thích. Loại vật liệu trang trí này có rất nhiều kích thước, kiểu dáng và màu sắc khác nhau nên có thể phù hợp với rất nhiều hoạt động khác nhau. Tuy nhiên để lựa chọn được loại sỏi trang trí phù hợp cho từng hoạt động tạo hình tôi đã lựa chọn những viên sỏi có kích thước không quá to, không quá nhỏ để đảm bảo an toàn đối với trẻ và những viên sỏi có độ dày khác nhau để trẻ có thể thỏa sức sáng tạo trên những sản phẩm tạo hình. Vì sao tôi lựa chọn sỏi trong hoạt động tạo hình bởi sỏi trang trí có cấu tạo khá bền có rất nhiều màu sắc và kích thước, hình dạng khác nhau. Chỉ với những viên sỏi vô chi vô giác tôi đã hướng dẫn trẻ biến chúng thành những hình con vật ngộ nghĩnh và đáng yêu.
19 VD: Trong giờ học: Theo ý thích “ Tạo hình từ những viên sỏi” Tôi cho trẻ sử dụng những viên sỏi trẻ đã cùng cô sưu tầm từ những giờ học trước để có thể sáng tạo được những bức tranh vô dùng phong phú và đa dạng. Để kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ tôi luôn sử dụng câu hỏi gợi mở cho trẻ” Với những viên sỏi này con sẽ làm gì? Bạn nào có ý tưởng với những viên sỏi này? Từ những viên sỏi các con có thể tạo thành hình gì? Con vật gì nào? Với những câu hỏi gợi mở như vậy tôi đã kích thích trí tưởng tượng tưởng sáng tạo của trẻ trong nhiều hoạt động. Từ những viên sỏi trẻ có thể tạo ra những bức tranh sinh động khác nhau. (Hình 11: Tạo hình từ sỏi) Khi thăm dò ý tưởng của trẻ tôi không áp đặt trẻ, tôi sẽ đưa ra câu hỏi: Con sẽ làm gì với nguyên vật liệu này, con sẽ làm như thế nào? Và từ đó trẻ hoàn thành những sản phẩm theo ý tưởng và sự sáng tạo riêng của trẻ. Chỉ từ những viên sỏi đủ hình dáng và sắc màu trẻ đã làm nên những sản phẩm tạo hình sáng tạo và đẹp mắt, ở hoạt động này trẻ đã sử dụng tranh nền nội dung câu chuyện “ rùa và thỏ” tại góc “Thư viện của bé” để làm nền cho bức tranh, trẻ đã tạo hình con thỏ, con rùa trong câu chuyện “ rùa và thỏ” rất sinh động và sáng tạo. * Sử dụng nước trong hoạt động tạo hình. Nước là nguồn nguyên liệu thiên nhiên vô cùng phong phú, nước rất quan trọng đối với đời sống của chúng ta. Ngoài những nguyên liêu từ thiên nhiên xung quanh có nguồn gốc từ động vật, thực vật và cát, đá, sỏi... tôi còn sử dụng nước để làm nguyên vật liệu tạo hình cho trẻ. “Nước” có thể dùng làm nguyên liệu tạo hình hay không? Câu trả lời của tôi là có, nước đã khơi gợi cho tôi nguồn cảm hứng sáng tạo nghệ thuật vẽ tranh trên mặt nước đó là hình thức vẽ tranh thủy ấn mà trước đây tôi chưa từng nghĩ đến nó có thể sử dụng cho trẻ mầm non. Từ nước tôi đã thiết kế nhiều bài học khác nhau nhằm khơi gợi nguồn cảm hứng, kích thích trí tưởng tượng, niềm đam mê và khả năng sáng tạo của trẻ. Tôi đã sử dụng nước và màu để tạo nên những bức tranh trên mặt nước vô cùng phong phú, đây là hình thức làm tranh thủy ấn. Thủy ấn là phương pháp vẽ, thiết kế trên bề mặt, tạo vân màu. Các hoa văn tinh tế sẽ được tạo ra trên giấy khi màu mực nổi trên mặt nước. Để thực hiện một bức tranh Thủy ấn, các họa sĩ sẽ thả màu trên mặt nước, di chuyển nhẹ nhàng các vệt màu để tạo các mô hình với độ lan tỏa của hình trên bề mặt nước. Sau đó chuyển nhẹ nhàng lên bề mặt thấm hút và tạo ra một bức tranh với màu sắc hài hòa. Vẽ tranh trên nước đòi hỏi tính sáng tạo cao, khéo léo và điều chỉnh được tốc độ vẽ vì chúng chuyển động, lan tỏa chậm trên mặt nước chứ không đứng yên. Và cũng nhờ nước đưa đẩy, di chuyển mà các nét vẽ sẽ trở nên mềm mại, uyển