Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp tổ chức giấc ngủ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số biện pháp tổ chức giấc ngủ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực chất về chất lượng giấc ngủ trưa của trẻ ở lớp D5, từ đó tìm ra nhiều biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giấc ngủ cho trẻ, rèn cho trẻ có thói quen ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc, tạo cho trẻ có tâm thế thoải mái về thể chất và tinh thần trong mọi hoạt động, giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và trí tuệ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp tổ chức giấc ngủ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi

PHẦN MỞ ĐẦU 1. Bối cảnh sáng kiến “Trẻ em như búp bê trên cành Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan” Đó chính là lời dạy của Bác Hồ kính yêu, vì vậy giấc ngủ đối với con người vô cùng quan trọng đặc biệt là đối với trẻ mầm non. Một đứa trẻ mà ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc thì chắc chắn sẽ học hành chăm ngoan, tiến bộ và ngược lại một đứa trẻ ăn uống không đảm bảo, giấc ngủ không đầy đủ thì đứa trẻ đó sẽ không đảm bảo sức khỏe để học tập. Ngủ là hoạt động lặp đi lặp lại, giấc ngủ mang lại cho trẻ một tinh thần sảng khoái. Trẻ lớn lên trong giấc ngủ và việc chăm sóc giấc ngủ cho trẻ ở trường mầm non và đặc biệt là ở lứa tuổi nhà trẻ là vấn đề rất quan trọng và cần thiết. Để trẻ được phát triển toàn diện về mặt thể chất cũng như tinh thần thì giấc ngủ là một yếu tố rất quan trọng đối với trẻ. Trong quá trình công tác tại trường, tôi nhận thấy rằng việc rèn luyện giờ giấc ngủ cho trẻ là cả quá trình liên tục và có hệ thống đòi hỏi giáo viên phải kiên trì, bền bỉ, khắc phục khó khăn để tìm ra những biện pháp, điều kiện để giúp cho sự phát triển toàn diện của các cháu. 2. Lý do chọn đề tài Trẻ em là nguồn hạnh phúc to lớn của gia đình, là tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc. Vì vậy, việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em đã trở thành nghĩa vụ và trách nhiệm của toàn xã hội. Bên cạnh đó ngành giáo dục, đào tạo giao trách nhiệm cho đội ngũ giáo viên mầm non một nhiệm vụ: “ Đặt nền móng làm cơ sở đầu tiên cho việc hình thành nhân cách của con người mới xã hội chủ nghĩa Việt Nam” có tài, có sức khoẻ để nối tiếp và phát triển hơn nữa nền khoa học hiện đại của đất nước. Giấc ngủ đối với con người là vô cùng quan trọng, nhất là đối với trẻ lứa tuổi 24 - 36 tháng. Bởi sau mỗi giấc ngủ tinh thần của trẻ sẽ được sảng khoái hơn, chức năng hoạt động của các cơ quan thần kinh được phục hồi. Nên mỗi chúng ta, đặc biệt là các cô giáo mầm non cần phát huy tốt vai trò người mẹ thứ hai của trẻ chu đáo ở mọi lúc mọi nơi. Nếu trẻ đến trường chỉ được ăn no, học hành đẩy đủ và vui chơi thôi chưa đủ, mà trẻ cần phải được các cô giáo hướng dẫn, tổ chức cho trẻ ngủ đủ giờ và đủ giấc. Đồng thời cần rèn co trẻ có thói quen ngủ đúng giờ. Ngoài ra phòng ngủ của trẻ phải sạch thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Như vậy cơ thể trẻ sẽ được khoẻ mạnh, hoạt động vui chơi tích cực và học tập tiếp thu bài tốt. Đối với tôi là một cô giáo mầm non, biết được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ và hiểu được tầm quan trọng của giấc ngủ đối với sự phát triển toàn diện của trẻ.
2 Trong công tác giáo dục thế hệ mầm non cho đất nước, chúng ta càng thấy rõ vai trò của việc tổ chức giấc ngủ cho trẻ đối với việc chăm sóc giáo dục trẻ, một giấc ngủ đủ thời gian, ngủ ngon giấc góp phần tạo cho trẻ sức khỏe dồi dào, tinh thần thoải mái và phát triển tốt. Chính vì lý do trên nên tôi đã mạnh dạn đi đến quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp tổ chức giấc ngủ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi” để làm đề tài sáng kiến và áp dụng vào trong chương trình nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ. 3. Phạm vi, đối tượng của sáng kiến: - Phạm vi nghiên cứu: Lớp D5 - trường mầm non Tản Hồng Năm học 2022 - 2023 - Đối tượng nghiên cứu: Trẻ 24 – 36 tháng tuổi của lớp D5 4. Mục đích của sáng kiến: Với đề tài này mục đính nghiên cứu của tôi là đánh giá thực chất về chất lượng giấc ngủ trưa của trẻ ở lớp D5, từ đó tìm ra nhiều biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giấc ngủ cho trẻ, rèn cho trẻ có thói quen ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc, tạo cho trẻ có tâm thế thoải mái về thể chất và tinh thần trong mọi hoạt động, giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và trí tuệ. Bên cạnh đó, có các biện pháp để phối kế hợp với cha mẹ trẻ để rèn trẻ ngủ ở nhà, duy trì thói quen ngủ trưa cho trẻ, ngủ đủ và ngon giấc. PHẦN NỘI DUNG I. Thực trạng của nội dung (giải pháp) cần nghiên cứu
3 1. Cơ sở lý luận 1. Lược sử nghiên cứu vấn đề. 1.1. Những nghiên cứu trên thế giới. Việc nghiên cứu một cách khoa học về giấc ngủ đã được bắt đầu từ giữ thế kỷ XIX với những nghiên cứu về lý thuyết của giấc ngủ. Trong đó có lý thuyết vỏ não của I.P.Paplôp mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Theo kết quả của một nghiên cứu của Viện sức khỏe quốc gia Mỹ (NIH) thì những đứa trẻ ngủ đủ thời gian mỗi ngày sẽ ít bị béo phì, ít bị tai nạn bất thường, có tâm trạng vui vẻ thoải mái và kết quả học tập tốt hơn. Những đứa trẻ ngủ ít thuờng bị hiếu động thái quá, thiếu tập trung tư tưởng trong học tập, hay cáu kỉnh vô cớ và đôi khi có biểu hiện rối loạn hành vi. Ông Carl Hunt - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu về rối loạn giấc ngủ thuộc NIH còn khẳng định: “Bất kể làm việc gì trẻ em cũng sẽ làm tốt hơn nếu chúng có một giấc ngủ tổt”. NIH khuyên nên cho trẻ ngủ nhiều hơn, đồng thời cung cấp nhiều thông tin để trẻ ngủ ngon hơn như: không nuôi động vật trong phòng ngủ, trước lúc đi ngủ không nên xem ti vi, không nên ăn hoặc uống nước có ga trước khi đi ngủ….[10] Theo báo cáo của bác sĩ Brett R.Kuln, trường đại học Nebraska tại hội nghị thường niên của Hiệp hội nghiên cứu giấc ngủ: khuyến khích trẻ ngủ nhiều có thể trừ ác mộng và mộng du. Mặc dù người ta cho rằng tình trạng này có liên quan đến một số yếu tố di truyền, nhưng tác giả cho rằng nhũng trẻ bị rối loạn này có thể bị giảm các biểu hiện bệnh lý nếu tăng tổng số thời gian ngủ. Tác giả khuyên các bậc cha mẹ, các cô giáo nên cho trẻ ngủ trưa, cần cho trẻ ngủ nhiều hơn bằng cách không để ti vi và trò chơi điện tử trong phòng ngủ của trẻ. Tăng tổng số thời gian ngủ làm giảm rõ rệt tần xuất các cơn ác mộng.[10] Trong thời gian gần đây, bác sỹ Mare Weissbluth - chuyên gia hàng 5 đầu về giấc ngủ của Mỹ đã đưa ra những tư liệu nghiên cứu về giấc ngủ của trẻ từ sơ sinh đến tuổi vị thành niên. Trong nghiên cứu của mình ông đã đề cập đến những vấn đề: “Để trẻ có giấc ngủ ngon”với phương pháp tìm ra nguyên nhân và giả thuyết những rối loạn giấc ngủ ở trẻ.[11] Với những nghiên cứu trên ta thấy: vấn đề giấc ngủ và chất lượng giấc ngủ được các tác giả quan tâm từ rất sớm, song đối tượng chính của họ thường là những trẻ em có vấn đề về giấc ngủ với hoàn cảnh kinh tế xã hội
4 khác nhau. Chính xuất phát từ đối tượng trên mà một số biện pháp đảm bảo giấc ngủ ngon cho trẻ còn chưa mang tính toàn thể và khả thi đối tượng nghiên cứu của đề tài này. 1.2. Những nghiên cứu trong nước. Về giấc ngủ của trẻ đã có những công trình nghiên cứu như sau: -“Báo cáo kết quả điều tra tình hình giấc ngủ của trẻ ở một số nhà trẻ ở Hà Nội” - Vũ Thị Chín, Nguyễn Thị Thanh Vân, Nguyễn Văn Lai, Nguyễn Sinh Thảo - Kỷ yếu NCKH về NDT lần thứ III - 1986. - “Tổ chức ăn, ngủ trưa ở trường mẫu giáo” - Đỗ Xuân Hòa -Khoa giáo dục mẫu giáo - 1982. - “Sự cần thiết đảm bảo giấc ngủ cho trẻ” - Lê Thị Ngọc Ái - Tập san GDMN 4/1990. - “Báo cáo tổng kết phần: vệ sinh chăm sóc và vệ sinh phòng bệnh” Lê Thị Ngọc Ái. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu trong nước về vấn đề này không nhiều và chủ yếu là tổng kết, đánh giá tình hình giấc ngủ trưa của trẻ ở trường mầm non, chưa quan tâm, đi sâu vào cách thức tổ chức giấc ngủ trưa như thế nào để đạt hiệu quả cao. Hơn thế nữa, đó là nghiên cứu được thực hiện từ những năm 1975 - 1991, cho nên giá trị thực tiễn cũng giảm dần. Do tầm quan trọng của vấn đề nghiên cứu và những nảy sinh trên thực 6 tiễn, tôi thấy việc nghiên cứu “ Một số biện pháp tổ chức nhằm nâng cao hiệu quả giấc ngủ trưa cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non” là cấp thiết. 2. Đặc điểm của hoạt động thần kinh cấp cao ở trẻ mẫu giáo. Trên cơ sở sự phát triển của hệ thần kinh mà hoạt động thần kinh cấp cao của trẻ em được phát triển theo lứa tuổi. Sự phát triển của hệ thần kinh có liên hệ chặt chẽ với sự phát triển thể chất, phụ thuộc vào ảnh hưởng của ngoại cảnh, của giáo dục và đặc điểm cá thể trẻ. Hệ thần kinh có vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể. Nó là trung tâm điều khiển hoạt động của các cơ quan và hệ cơ quan trong cơ thể, giúp chúng hoạt động thống nhất, nhịp nhàng. Giấc ngủ trẻ em hình thành và ổn định dần dần theo sự phát triển hệ thần kinh của trẻ. Với trẻ nhỏ, hệ thần kinh chưa hoàn thiện. Đến cuối tuổi mẫu giáo, hệ thần kinh mới hoàn thiện về cấu tạo cơ bản, chưa hoàn thiện về chức năng: quá trình hưng phấn lớn hơn quá trình ức chế, quá trình phân tán lớn hơn quá trình tập trung cho nên trẻ dễ mệt
5 dưới ảnh hưởng của những tác động mạnh, không liên tục và trẻ dễ bị ảnh hưởng của môi trường bên ngoài. Trẻ càng nhỏ thì hệ thần kinh càng non nớt và nhanh chóng bị mệt mỏi. Trong các công trình nghiên cứu về hoạt động thần kinh, PapLôp đã nhấn mạnh đến một điều là các trung khu thần kinh đặc biệt chóng mệt. Nếu không kịp thời cho các trung khu đó nghỉ thì sẽ gây ra những rối loạn nghiêm trọng của hệ thần kinh. PapLôp cũng đã chứng minh là trong trường hợp này sẽ diễn ra quá trình bảo vệ thần kinh, đó là quá trình ức chế; sự ức chế đó còn gọi là ức chế bảo vệ. Hiện tượng ngủ là một thí dụ về ức chế bảo vệ. Những công trình nghiên cứu của các nhà sinh lí học khác cũng chứng minh là hệ thần kinh trung ương phải được nghỉ ngơi trước tiên, sự nghỉ ngơi theo chu kỳ đối với hệ thần kinh có một ý nghĩa rất lớn để bảo vệ các tế bào thần kinh khỏi bị suy nhược. Do vậy cần tổ chức cho trẻ giấc ngủ ngon. 7 Như vậy ở lứa tuổi này, hệ thần kinh là một cơ quan chưa hoàn thiện phải điều khiển các cơ quan khác chưa hoàn thiện, trong khi đó vẫn liên tục chịu những tác động mới từ môi trường là vô cùng bất lợi. Vấn đề vệ sinh hệ thần kinh - giữ cho hệ thần kinh luôn ở trạng thái hưng phấn thích hợp thông qua tổ chức chế độ sinh hoạt hợp lý (trong đó có tổ chức giấc ngủ) cho trẻ là vô cùng quan trọng. Trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, phát triển toàn diện cho trẻ là nhiệm vụ hết sức quan trọng đối với trẻ mầm non. Giấc ngủ là một trong những điều cơ bản giúp trẻ có tâm thế thoải mái hoạt động trong các giờ học. Trẻ ngủ đủ giấc, ngủ đúng giờ sẽ tạo điều kiện tốt để trẻ khám phá thế giới xung quanh và tích lũy được nhiều kinh nghiệm qua các hoạt động đó. Nhờ thế mà vốn kiến thức của trẻ được tăng lên, đồng thời khi thực hiện các yêu cầu của giấc ngủ cũng giúp thêm cho trẻ được phục hồi các chức năng của các cơ quan thần kinh, rèn thói quen tốt trong sinh hoạt cho trẻ. Trong quá trình tham gia vào giấc ngủ trẻ còn được phát triển thêm cả về mặt tình cảm xã hội cũng như thẩm mỹ, nếu một con người có trạng thái tâm lý tốt thì cơ thể sẽ phát triển khỏe mạnh. Ở trẻ 5-6 tuổi, nhu cầu ngủ còn lớn hơn (12giờ/ngày), và giấc ngủ thường diễn ra vào 2 thời điểm: ngày và đêm. Vai trò của hai giấc ngủ này rất quan trọng. Thời gian dành cho giấc ngủ trưa tuy chỉ chiếm một lượng nhỏ, bằng 1/5 thời gian giấc ngủ đêm, song nó lại mang một ý nghĩa đặc biệt đối với cơ thể. Giấc ngủ trưa có tác dụng làm giảm bớt sự mệt mỏi do hoạt động
6 khôi phục lại tinh thần sức lực sau 1/2 ngày làm việc . Nhờ ngủ trưa như một bước đệm, một quá trình chuyển tiếp mà các cơ quan nội tạng của trẻ được nghỉ ngơi một cách đầy đủ, tạo điều kiện tốt cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cơ thể, giúp trẻ thực hiện tốt các hoạt động trong chế độ sinh hoạt tiếp theo của một ngày. Vì vậy, việc tổ chức giấc ngủ trưa cho trẻ ở trường mầm non là đáp ứng một nhu cầu hết sức tự nhiên và chính đáng của trẻ. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng của cô giáo mầm non góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện. Có thể nói, giấc ngủ là một nhu cầu sinh lý, là một nhu cầu hết sức tự nhiên và chính đáng của con người. Giấc ngủ là một hiện tượng ức chế mang tính chất phòng chống hay bảo vệ tế bào thần kinh trên vỏ não. Một giấc ngủ sâu, đủ độ dài là phương tiện cơ bản ngăn ngừa tình trạng quá mệt mỏi của hệ thần kinh và của cơ thể. Những đứa trẻ ngủ theo quy luật bình thường, ngủ đủ thời gian, ngủ ngon giấc thì tinh thần luôn sảng khoái, phát triển tốt. Còn những trẻ ngủ bất thường, ngủ ít thì sự mệt mỏi thái quá càng dồn lại và sự hưng phấn xúc cảm tiêu cực càng dễ phát sinh. Điều đó thường thể hiện ở sự trái tính trái nết của đứa trẻ. Giấc ngủ tốt vừa là một trong những điều kiện căn bản, vừa là một trong những dấu hiệu của sức khỏe trẻ em. Thức và ngủ là điều kiện cần thiết đảm bảo cho hoạt động sống bình thường của cơ thể con người. Giấc ngủ trưa chiếm lượng thời gian ngắn hơn giấc ngủ đêm nhưng lại rất cần thiết và có ý nghĩa lớn lao đối với sức khoẻ, sự phát triển tâm lý, trí tuệ của con người, đặc biệt đối với trẻ 24 - 36 tháng tuổi. Giấc ngủ trưa cũng là giấc ngủ chính như giấc ngủ đêm, vì ngủ là nhu cầu sinh lý cần thiết cho sự sống, nó tuân theo nhịp điệu phát triển sinh học khi cơ thể được cung cấp đầy đủ các nhu cầu cả về lượng và chất. Ngủ là một trạng thái nghỉ ngơi của cơ thể, khi đó các quá trình sinh lý đều giảm mức độ. Giấc ngủ đảm bảo khôi phục khả năng phân tích và tổng hợp của bộ não, khả năng làm việc của tế bào nói riêng và toàn bộ cơ thể nói chung. Giờ ngủ trưa như một bước đệm, một quá trình chuyển tiếp mà các cơ quan nội tạng của trẻ được nghỉ ngơi một cách đầy đủ, tạo điều kiện tốt cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cơ thể, giúp trẻ thực hiện tốt các hoạt động trong chế độ sinh hoạt tiếp theo của một ngày. Vì vậy, việc tổ chức giấc ngủ trưa cho trẻ ở trường mầm non là đáp ứng một nhu cầu hết sức tự nhiên và chính đáng của trẻ. Đó cũng là một trong những nhiệm vụ hết sức quan trọng của cô giáo mầm non trong quá trình chăm sóc trẻ, đồng thời góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho trẻ. 2. Cơ sở thực tiễn
7 Trong năm học 2021 – 2022, tôi được nhà trường phân công phụ trách tại lớp nhà trẻ B2 với với sĩ số 15 cháu. Từ tình hình thực tế tại lớp, bản thân tôi đã có nhận thức đúng đắn, sâu sắc về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc tổ chức hoạt động ngủ đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Nhìn chung, việc tổ chức giấc ngủ cho trẻ kết quả đạt chưa cao, nhiều trẻ chưa chuẩn bị tâm thế sẵn sàng khi ngủ, khi ngủ còn khóc, ngủ còn giật mình, trẻ khó ngủ, ngủ không đủ và không ngon giấc… Với đặc điểm tình hình như vậy, trong quá trình thực hiện bản thân tôi đã gặp những thuận lợi và khó khăn sau: * Thuận lợi: - Được sự quan tâm của Phòng giáo dục, Uỷ ban nhân dân phường và Ban lãnh đạo nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật chất. Ban lãnh đạo nhà trường, tổ chuyên môn luôn quan tâm, chỉ đạo sát sao việc thực hiện các hoạt động giáo dục trẻ, có kế hoạch kiểm tra dự giờ hoạt động tổ chức giấc ngủ cho trẻ tại lớp, từ đó rút kinh nghiệm cho giáo viên. - Nhà trường có 11 nhóm lớp, cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ, khang trang đảm bảo tốt cho công tác nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ. Trường có đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên nhiệt tình có trách nhiệm với công việc, có nhiều giáo viên giỏi các cấp, 100% cán bộ giáo viên có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn, có nhiều kĩ năng tốt để hướng dẫn trẻ trong quá trình học tập. - Một số phụ huynh quan tâm đến lớp nhiệt tình phối hợp cùng giáo viên trong công tác chăm sóc nuôi dưỡng trẻ. - Là một giáo viên tâm huyết với nghề, có lòng yêu thương trẻ, luôn có ý thức phấn đấu vươn lên, học hỏi kinh nghiêm của đồng nghiệp, thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu như tạp chí, thông tin trên mạng có liên quan đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc giáo dục trẻ nhất là việc tổ chức giấc ngủ nhằm phát triển tốt về thể lực và tinh thần cho trẻ. * Khó khăn: - Đa số trẻ đi học lần đầu nên trẻ chưa có ý thức, trẻ chưa có nền nếp trong các hoạt động, nhiều trẻ mới đi học còn khóc nhè, trẻ cùng một độ tuổi nhưng vốn kinh nghiệm và nhận thức của trẻ là khác nhau. Có nhiều trẻ cá tính và hiếu động, khó ngủ, khi đi ngủ mang thói quen và sở thích giống như khi ở nhà (ngủ có người ôm, gối đầu tay, bú bình sữa…), đặc biệt trong lớp có một trẻ mắc bệnh tự kỉ, chậm nói cháu tham gia vào giờ ngủ rất khó khăn, ảnh hưởng tới giấc ngủ của các cháu khác.
8 - Một số phụ huynh nuông chiều con cái, một số phụ huynh chưa cho con đi học đều ảnh hưởng tới việc hình thành cho trẻ thói quen ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc. Là một giáo viên trực tiếp làm công tác chăm sóc - giáo dục trẻ, tôi nhận thấy tầm quan trọng của việc tổ chức tốt hoạt động ngủ cho trẻ, qua quát trình hoạt động đã tiến hành khảo sát các cháu lớp B2 trường mầm non Lam Hạ Minh chứng 1: Bảng khảo sát lần 1 (Tháng 9/2021) Từ bảng khảo sát trên và tình hình thực tế tại lớp, tôi đã suy nghĩ, tìm tòi, tham khảo sách báo, mạng internet để tìm ra một số biện pháp để tổ chức giấc ngủ cho trẻ, nâng cao chất lượng giấc ngủ cho trẻ. II. Nội dung sáng kiến 1. Các biện pháp mới đã tiến hành để giải quyết vấn đề 1.1. Biện pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý của trẻ Để giúp các cháu ngủ được sâu giấc, hằng ngày khi chăm sóc trẻ tôi đã gần gũi với trẻ để tìm hiểu tâm sinh lý của từng cháu, rồi từ đó nắm bắt được đặc điểm riêng của từng trẻ như: Cháu hay đổ mồ hôi trộm, cháu yếu thận, cháu hay giật mình, cháu mới ốm dậy, cháu ăn ít, cháu mới đi học, cháu khó ngủ… Đối với các cháu có những đặc điểm cá biệt trên tôi đã phải cố gắng và tìm ra cách giải quyết tốt nhất đó là: Những cháu yếu thận, cháu hay đổ mồ hôi trộm, cháu hay nói chuyện riêng tôi xếp cho các cháu nằm ngủ riêng một dãy để tiện việc chăm sóc khi cần thiết và nhắc trẻ đi vệ sinh kịp thời mà không làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của các cháu khác. Đối với những cháu mới ốm dậy, cháu mới đi học, cháu ăn ít, cháu hay giật mình, cháu khó ngủ, tôi thường trao đổi với các bậc phụ huynh về giấc ngủ của trẻ hàng ngày để về nhà gia đình phối hợp cùng nhà trường có chung biện pháp chăm sóc và rèn nề nếp cho trẻ được tốt hơn. Ví dụ: Là một cô giáo mầm non tôi biết được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, đối với các cháu mới đi học trẻ chưa quen với nề nếp sinh hoạt của lớp, trẻ khóc, cô giáo dỗ không nghe…Đối với các cháu này tôi luôn gần gũi, trò chuyện, hỏi han trẻ để trẻ chóng quen, rồi dần dần đưa trẻ quen với giấc ngủ của lớp. Không nên cho cháu ngủ quá dài hay quá ngắn. Ngủ quá lâu sẽ đi vào giấc ngủ say nên thức dậy cháu sẽ cảm thấy mệt mỏi. Thời gian ngủ hợp lí là 1 giờ 45 phút.
9 Kết quả: Cô giáo điều chỉnh cách chăm sóc phù hợp với đặc điểm, tính cách của từng trẻ, tạo điều kiện để trẻ có giấc ngủ ngon. 1.2. Biện pháp 2: Chuẩn bị tốt phòng và đồ dùng cho trẻ ngủ Khi các con ăn xong tôi cho các con vận động nhẹ nhàng và ngồi xem tranh, ảnh đồng thời cho các con rửa chân tay, mặt mũi và đi đại tiểu tiện. Bên cạnh đó, tôi hướng dẫn các con cùng chuẩn bị chỗ ngủ như cất đồ chơi gọn gàng, trải chiếu cùng cô và lấy gối để vào chỗ nằm của mình, đồng thời nhắc các con cởi bớt áo khoác về mùa đông và lới dây buộc tóc cho các bạn gái sau đó nhắc các con về chỗ ngủ của mình. Minh chứng 2: Hình ảnh trẻ xếp gối Trước tiên, tôi sắp xếp phòng ngủ gọn gàng sạch sẽ, yên tĩnh, thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông, phòng ngủ được giảm ánh sáng bằng cách đóng bớt 1 số cửa, tắt đèn. Cô trải sạp, chiếu ngủ, gối, chuẩn bị đầy đủ đệm, chăn ấm về mùa đông, vệ sinh nơi ngủ cho trẻ sạch sẽ. Khi trẻ nằm đầu cao chân thấp, nằm ngửa hoặc nằm nghiêng về bên phải để giảm áp lực cho tim và không ngáy. Tôi luôn tận dụng diện tích phòng học, chú ý kê giường tách xa tủ đồ chơi để trẻ không bị phân tán khi ngủ. Để các con đi vào giấc ngủ được tốt, ngoài cử chỉ nhẹ nhàng, tôi bắt đầu giảm dần sự yên tĩnh trong lớp. Minh chứng 3: Hình ảnh cô chuẩn bị đệm, gối cho trẻ nằm Muốn các cháu có một giấc ngủ say mà không bị gò bó, tôi luôn chú ý đến giấc ngủ của các cháu, trẻ có ngủ đúng giờ và đủ giấc, khi thức dậy tinh thần mới sảng khoái, hoạt động mới tích cực, ăn sẽ ngon miệng, người sẽ khỏe và tăng cân đều. Về mùa hè phòng ngủ có điều hòa, quạt mát cho các cháu ngủ ngon giấc. Tôi luôn chú ý không cho trẻ nằm trực tiếp trên nền nhà và dưới quạt. Về mùa hè, khi sử dụng điều hòa tôi luôn chú ý điều chỉnh nhiệt độ để nhiệt độ vừa phải, không quá lạnh, không để thẳng quạt và điều hòa hướng trực tiếp vào trẻ. Thường xuyên kiểm tra những bạn hay có mồ hôi trộm hoặc yếu tôi luôn quan tâm đến trẻ như lau mồ hôi cho trẻ hoặc thay quần áo nếu cần. Những trẻ ho hoặc sức khỏe yếu cho nằm xa điều hòa hoặc quạt... Ngoài ra, những ngày nóng bức, nhiệt độ cao, để phòng tránh tình huống mất điện đột xuất, tôi đã chuẩn bị sẵn một quạt nan để chị em trong lớp phân công quạt cho từng nhóm trẻ, như vậy trẻ sẽ không bị khó chịu và ngủ được yên giấc. Khi mùa đông đến, tôi không để các con mặc quá nhiều quần áo vì khi các con mặc nhiều quần áo hay quàng khăn ở cổ các con sẽ khó thở do đó giấc ngủ sẽ không sâu và ảnh hưởng rất nhiều đến các hoạt động nối tiếp cũng như ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Trước khi trẻ đi ngủ tôi thường cởi quần áo, nới dây
10 mũ, khăn cho trẻ, sau đó quần áo của trẻ được gấp lại gọn gàng để tránh nhầm lẫn và khi trẻ ngủ dậy tôi lại mặc ngay cho cháu kịp thời để không bị lạnh. Mùa đông các cháu ngủ được đắp chăn đủ ấm và nằm trên đệm. Thường xuyên kiểm tra chăn của trẻ, nếu trẻ bị bạn kéo chăn hoặc ngủ say bị nằm ra ngoài chăn thì tôi phải chỉnh lại chăn cho các con. Những trẻ hay nghịch chăn, kéo chăn của bạn tôi cho nằm vào giữa và ngồi cạnh cho đến khi trẻ ngủ. Kết quả là: Thông qua việc chuẩn bị tốt trước giờ ngủ không những đồ dùng luôn luôn sạch sẽ, mà còn tạo cho trẻ cảm thấy dễ chịu thoải mái hơn. 1.3. Biện pháp 3: Đưa trẻ vào giấc ngủ một cách nhẹ nhàng Để trẻ có thói quen đi ngủ đúng giờ giấc, trẻ được nghỉ ngơi một cách đầy đủ, việc tạo cho trẻ một tâm thế yên tâm thoải mái khi ngủ ở trường với cô giáo và các bạn là vô cùng cần thiết có như vậy trẻ mới có một giấc ngủ sâu, nhẹ nhàng. Trong khi trẻ ngủ tôi luôn có mặt bên cạnh theo dõi, chăm sóc giấc ngủ của trẻ, tạo trạng thái yên tĩnh, tránh tiếng động làm trẻ bị giật mình. Tôi thường hát cho trẻ nghe những bài hát ru hoặc mở những bản nhạc nhẹ nhàng, hoặc cho trẻ nghe những làn điệu dân ca quen thuộc để giấc ngủ đến với trẻ được tự nhiên và thật thoải mái, mà không bị gò bó. Minh chứng 4: Hình ảnh trẻ ngủ tại lớp Ví dụ: Tôi thấy các cháu khó ngủ đi ngủ cần được sự quan tâm của các cô giáo như: Xoa đầu, vỗ về, yêu thương…Do đó để giấc ngủ đến nhanh với trẻ tôi thường hát cho trẻ nghe những bài hát ru hoặc đọc thơ và kết hợp với những động tác âu yếm trẻ (xoa lưng, xoa trán,..) Kết quả: Qua sự quan tâm, chăm sóc của cô giáo, giấc ngủ của trẻ đến nhanh hơn, trẻ ngủ ngon, ngủ đủ giấc, nâng cao chất lượng giấc ngủ cho trẻ. 1.4. Biện pháp 4: Chăm sóc tốt giấc ngủ của trẻ Trong giờ ngủ của trẻ tôi luôn có mặt tại phòng ngủ để trông và quan sát trẻ ngủ, phát hiện và xử lý kịp thời các tình huống xảy ra trong khi trẻ ngủ, sửa lại các tư thế nằm cho trẻ mà khi ngủ say trẻ thường đạp chăn ra khỏi người, có trẻ bị hở lưng, hở bụng tôi kéo quần áo cho trẻ kịp thời hoặc có trẻ nằm ngoài cự mình dễ lăn ra khỏi đệm xuống nền nhà, nếu có cháu nằm sấp không đúng tư thế tôi sửa lại luôn cho cháu ngủ được thoải mái hơn. Có cháu khi ngủ say thường hay giật mình hoặc mê sảng khóc nhè, những lúc như thế tôi luôn có mặt kịp thời vỗ về và xoa đầu để cháu lại ngủ tiếp. Trong giờ ngủ, tôi luôn giữ không gian yên tĩnh cho trẻ ngủ, tránh cười, nói to và những tiếng động mạnh làm trẻ giật mình.
11 Minh chứng 5: Hình ảnh cô chăm sóc giấc ngủ cho trẻ Ví dụ: Trong giờ ngủ có trẻ cựa mình hoặc mở mắt tôi nhắc trẻ nhẹ nhàng và cho trẻ đi vệ sinh tránh tè dầm ra quần, sau đó tôi đưa trẻ về chỗ ngủ tiếp. Ví dụ: Khi ngủ có trẻ tè dầm ra quần áo, trẻ lạnh, người khó chịu, có trẻ khóc và không ngủ được. những lúc như thế tôi có mặt kịp thời để thay quần áo cho trẻ rồi đưa trẻ vào ngủ tiếp. Kết quả: Tạo cho trẻ cảm giác yên tâm, tin tưởng vào sự chăm sóc của cô giáo. 1.5. Biện pháp 5: Chăm sóc khi trẻ ngủ dậy. Một điều cũng hết sức quan trọng khi chăm sóc giấc ngủ của trẻ là tránh tình trạng đánh thức đồng loạt làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của trẻ khác và sinh hoạt của lớp. Để các trẻ ngủ trưa được đủ giấc, có tinh thần thoải mái trẻ nào thức giấc trước tôi cho dậy trước đồng thời giúp trẻ sửa sang quần áo và buộc tóc cho gọn gàng. Còn những trẻ khó ngủ hoặc trẻ mới đi học, còn chưa quen với nề nếp của lớp nên tôi cho thức dậy sau cùng. Minh chứng 6: Hình ảnh cô buộc tóc cho trẻ sau khi trẻ ngủ dậy Sau khi trẻ thức dậy, tôi nhắc trẻ đi vệ sinh và cùng cô thu dọn gối đồng thời tôi mở cửa sổ để thông thoáng phòng và làm vệ sinh nơi ngủ. Để trẻ được tỉnh táo sau giấc ngủ trưa, tôi mở cho trẻ nghe 1 bản nhạc sôi động hoặc có thể tổ chức cho các con chơi một số trò chơi dân gian kết hợp vận động nhẹ giúp các con nhanh nhẹn hơn như: Trò chơi “Nu na nu nống”; “Chi chi chành chành”; “Kéo cưa lừa xẻ”; “Gieo hạt”… Kết quả: Trẻ có tinh thần sảng khoái, thoải mái, nhanh nhẹn, tích cực tham gia vào các hoạt động khác trong ngày. 1.6. Biện pháp 6: Phối hợp với phụ huynh. - Gia đình là cái nôi hình thành ý thức cho trẻ. Chính vì vậy, việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong công tác chăm sóc, tổ chức giấc ngủ cho trẻ là hết sức cần thiết, quan trọng. Trong buổi họp phụ huynh đầu năm học, tôi trao đổi với các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của giấc ngủ trưa, đặc điểm của từng cháu ở lớp để phụ huynh nắm rõ và cùng thảo luận để đưa ra các biện pháp để nâng cao chất lượng giờ ngủ cho trẻ. - Sử dụng góc tuyên truyền để thông báo thông tin, tình hình sức khỏe của trẻ để phụ huynh nắm bắt được và có sự phối kết hợp với cô giáo để có cách chăm sóc trẻ phù hợp.
12 - Thường xuyên tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh về tình hình giấc ngủ của các con ở lớp cũng như ở nhà. Có thể trao đổi thêm với phụ huynh về sở thích hay một điều gì khó khăn làm giấc ngủ trưa của cháu trở nên khó khăn. Ví dụ: Có cháu trước khi đi ngủ thì phải đi vệ sinh, uống sữa, hay có cháu khi ngủ phải ôm gối ôm, gấu bông hay gác chân lên gối nhỏ… - Đối với các con khó ngủ, tôi phát tài liệu về cách chăm sóc giấc ngủ trưa của trẻ cho các bậc phụ huynh để các vị phụ huynh chăm sóc giấc ngủ cho con, em mình trong các ngày trẻ nghỉ ở nhà. Từ đó kết hợp cùng tôi để có biện pháp chăm sóc giấc ngủ tốt nhất cho các con. - Tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh giành nhiều thời gian để nhắc nhở trẻ ngủ trưa, duy trì thói quen ngủ trưa khi trẻ ở nhà. - Với diễn biến dịch bệnh covid, bên cạnh kết hợp các hình thức trên, tôi đã lập ra nhóm zalo nhóm lớp, thông qua đó tôi thường xuyên cập nhật được các thông tin của trẻ cũng như gửi các video, bài học về các chủ đề, các bài thơ về giờ ngủ, giấc ngủ để phụ huynh giành nhiều thời gian, quan tâm hơn đối với trẻ, duy trì nếp ngủ, giờ ngủ cho trẻ khi trẻ ở nhà. Thông qua nhóm zalo, các cha mẹ chia sẻ kinh nghiệm để có cách chăm sóc trẻ tốt nhất, đây chính là phương tiện 2. Hiệu quả của việc áp dụng sáng kiến vào thực tiễn Trong hoạt động tổ chức giấc ngủ cho trẻ, sau khi áp dụng các biện pháp trên, chất lượng giấc ngủ của trẻ được nâng cao, giấc ngủ của trẻ đến nhanh hơn từ đó trẻ hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động trong ngày. * Kết quả đạt cụ thể như sau: Bảng khảo sát trẻ lần 2 ( Tháng 1/2022) Nhìn vào kết quả khảo sát lần 2 có sự chuyển biến rõ rệt so với kết quả khảo sát lần 1. Tỷ lệ các tiêu chí đạt tăng, chưa đạt giảm nhiều. Điều đó thể hiện rằng chất lượng giấc ngủ của trẻ được nâng cao, trẻ ngủ ngon và đủ giấc . Như vậy việc áp dụng, thực hiện các biện pháp nêu trên là hoàn toàn phù hợp. a. Đối với trẻ - 100% trẻ đã hình thành thói quen ngủ đúng giờ, ngủ ngon và đủ giấc. - Trẻ tự giác và có thói quen tự phục vụ cho giấc ngủ của mình như tự lấy gối, tự giác đi vệ sinh, tự vào chỗ nằm của mình - Trẻ có tâm thế vui vẻ, thoải mái vào giấc ngủ - Trẻ có nề nếp thói quen khi đến lớp: Không còn trẻ thức hay đái dầm, giật mình trong giờ ngủ không còn nữa. - Trẻ tin tưởng, yên tâm vào sự chăm sóc của cô giáo, yêu quý cô giáo như mẹ hiền.
13 b. Đối với giáo viên - Giáo viên được nâng cao kiến thức, tiếp thu được nhiều kinh nghiệm về chăm sóc sức khỏe trẻ, có nhiều kỹ năng về cách thức tổ chức giấc ngủ cho trẻ, giáo viên đều rất thành thạo và chăm sóc trẻ ngủ cẩn thận, chu đáo. - Bản thân hiểu biết về đặc điểm cá tính, tâm sinh lý của từng trẻ trong lớp, từ đó mối quan hệ giữa cô và trò được gắn bó, gần gũi, thân thiết hơn. - Tạo tâm thế tốt để trẻ yên tâm khi ngủ ở lớp, trẻ luôn tin tưởng vào sự yêu thương, quan tâm, chăm sóc của cô giáo. - Có kỹ năng trong việc trao đổi, phối kết hợp với phụ huynh trong việc tổ chức giấc ngủ cho trẻ - Luôn tận dụng thế mạnh của ngôn ngữ (lời nói ngọt ngào) của các giai điệu dân ca giúp trẻ đi vào giấc ngủ tự nhiên. - Tạo môi trường lớp học gần gũi, thân thiện với trẻ. c. Đối với cha mẹ trẻ - Phụ huynh đã nhận thức được tầm quan trọng của việc tổ chức giấc ngủ trưa cho trẻ, biết quan tâm, trao đổi tình trạng sức khỏe của con em mình với cô giáo và tham gia đóng góp xây dựng những ý kiến kinh nghiệm giúp tôi chăm sóc giấc ngủ tốt cho trẻ. - Phụ huynh ủng hộ mua đồ dùng, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động tổ chức giấc ngủ cho trẻ tại lớp. - Cha mẹ luôn tin tưởng vào sự chăm sóc, giáo dục của cô đối với trẻ, tạo mối quan hệ mật thiết giữa gia đình và nhà trường. III. Khả năng áp dụng của sáng kiến Với những hiệu quả của việc áp dụng một số biện pháp để tổ chức giấc ngủ cho trẻ tại lớp B2, trường mầm non Lam Hạ. Theo tôi, sáng kiến kinh nghiệm này áp dụng đối với các lớp nhà trẻ trong trường mầm non Lam Hạ và các lớp nhà trẻ của các trường trong toàn thành phố. Sáng kiến “Một số biện pháp tổ chức giấc ngủ cho trẻ 24 – 36 tháng tuổi” được áp dụng trong lĩnh vực phát triển thể chất. Để áp dụng sáng kiến này, cần đảm bảo về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt động tổ chức giấc ngủ cho trẻ. Bên cạnh đó là sự phối kết hợp giữa giáo viên với cha mẹ trẻ rèn trẻ khi trẻ nghỉ ở nhà để trẻ duy trì thói quen ngủ trưa, ngủ đúng giờ, đủ và ngon giấc. Cha mẹ trẻ và nhà trường làm "Xã hội hóa giáo dục" đảm bảo đầy đủ đồ dùng, trang thiết bị phục vụ cho công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. IV. Kết luận và kiến nghị
14 1. Kết luận Giấc ngủ có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Giấc ngủ là hình thức nghỉ ngơi tích cực. Giấc ngủ tạo điều kiện phát triển các cơ quan thần kinh, giúp trẻ có tinh thần sảng khoái để trẻ hoạt động tốt hơn và đạt kết quả cao hơn trong học tập. Giấc ngủ tăng lực sống, đem lại sự vui vẻ, hoạt bát, thoải mái cho trẻ. Giấc ngủ góp phần nâng cao nhận thức giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và trí tưởng tượng, tư duy sáng tạo. Vì vậy qua quá trình thực hiện tôi nhận thấy muốn thực hiện tốt công tác tổ chức giấc ngủ cho trẻ, bản thân tôi đã rút ra được bài học như sau: - Giáo viên phải cần chăm sóc giấc ngủ cho cháu bằng tình thương và trách nhiệm của mình; Phải chịu khó, kiên trì, nhẹ nhàng, không quát mắng trẻ, quan tâm tới những trẻ cá biệt, trẻ mới đi lớp để hình thành cho trẻ thói quen ngủ đúng giờ, ngủ ngon giấc. - Giáo viên phải đoàn kết, biết cùng nhau đưa ra các biện pháp để nâng cao chất lượng giấc ngủ cho trẻ. - Giáo viên nắm được đặc điểm tâm sinh lý của từng cháu lớp mình, tạo tâm thế tốt để trẻ yên tâm khi ngủ ở lớp, tạo không gian ngủ thật thoải mái êm đềm để cháu dễ đi vào giấc ngủ hơn. - Giáo viên tích cực tham khảo tài liệu trên mạng, trường mầm non khác, học hỏi đồng nghiệp để sử dụng biện pháp giúp cháu ngủ ngon hơn. - Giáo viên phải thường xuyên trao đổi với các bậc phụ huynh về tình hình của trẻ trong ngày, để nhà trường cùng gia đình phối kết hợp giáo dục trẻ ngày càng tốt hơn. - Giáo viên phải nhạy bén có những đề xuất kịp thời với ban lãnh đạo nhà trường để được bổ sung những đồ dùng còn thiếu. 2. Kiến nghị Kính mong nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng phục vụ cho công tác tổ chức giấc ngủ cho trẻ. Phòng giáo dục, ban lãnh đạo nhà trường tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia học tập các lớp bồi dưỡng về chuyên đề “Tổ chức giấc ngủ cho trẻ mầm non” để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Ban lãnh đạo nhà trường thường xuyên tổ chức các buổi tọa đàm, thảo luận, trao đổi kinh nghiệm về cách thức tổ chức, nâng cao chất lượng giấc ngủ cho trẻ mầm non. Trên đây là một số kinh nghiệm tôi đã áp dụng vào công tác tổ chức giấc ngủ cho trẻ tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Ban lãnh đạo nhà
15 trường và các bạn đồng nghiệp để ngày càng có nhiều kinh nghiệm để nâng cao chất lượng trong công tác nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ. Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết , không sao chép nội dung của người khác.Tôi xin cảm ơn! Ba vì, ngày tháng năm 2023 Người Viết Tô Thị Hạnh