Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 5-6 tuổi

Chia sẻ: Mucnang999 Mucnang999 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non được hoàn thành với mục tiêu nhằm đánh giá thực trạng việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở trường mầm non tôi dạy, từ đó đề xuất một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trò chơi dân gian cho trẻ 5- 6 tuổi. Giúp cho các em rèn luyện thể chất, sự khéo léo, nhanh nhẹn, hoạt bát, tạo sự hoà đồng, thân thiện, đoàn kết... Đồng thời làm giàu vốn sống và kinh nghiệm cho trẻ, qua đó trẻ biết yêu quý, bảo vệ, gìn giữ các trò chơi dân gian một nét đẹp văn hóa của dân tộc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 5-6 tuổi

1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài, sáng kiến, giải pháp PGS. TS Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: " Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc mà không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết". Thật đúng như vậy, vui chơi là một hoạt động luôn đi cùng và gắn bó với cuộc sống con người ngay từ thuở ấu thơ cho đến khi trưởng thành. Nội dung và hình thức chơi ở mỗi giai đoạn, mỗi lứa tuổi có khác nhau, nhưng nó có chung một mục đích là thỏa mãn nhu cầu hoạt động của con người trong cuộc sống. Đối với trẻ Mẫu giáo, vui chơi là hoạt động chủ đạo, thông qua hoạt động vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm quan hệ xã hội, qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Chính vì vậy, giáo viên cần tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng. Trong đó có thể nói, trò chơi dân gian là một loai tro ch ̣ ̀ ơi không thê thiêu ̉ ́ được trong đơi sông tre th ̀ ́ ̉ ơ, la ho ̀ ạt đông văn hóa đ ̣ ược lưu truyền trong tự nhiên, rộng rãi trong cộng đồng. Những trò chơi dân gian đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng tạo điều kiện cho trẻ “ vừa học, vừa chơi, không cầu kỳ, tốn kém nên có thể dễ dàng chơi mọi lúc, mọi nơi, dụng cụ dễ tìm kiếm, dễ làm, chủ yếu lấy từ trong tự nhiên. Việc đưa trò chơi dân gian vào trường học mang một ý nghĩa thiết thực, nó không chỉ góp phần rèn luyện sức khỏe, mà còn giúp trẻ phát triển kĩ năng sinh hoạt, làm việc theo nhóm. Tuy nhiên qua quá trình thực hiện, tôi thấy giáo viên hiện nay chưa thật sự chú ý nhiều đến việc tìm kiếm các biện pháp tổ chức trò chơi dân gian phong phú, đa dạng và phù hợp. Việc tích hợp trò chơi dân gian vào các hoạt động chưa được chú trọng. Mặt khác khi tổ chức trò chơi, giáo viên chưa trang bị cho mình một số thủ thuật để hướng dẫn, tổ chức nên chưa hấp dẫn trẻ tham gia chơi, dẫn đến trẻ chơi nhanh chán. Một số trò chơi trẻ chưa hiểu 1
nội dung và ý nghĩa nên việc tổ chức các trò chơi dân gian đạt hiệu quả chưa cao. Nhận thấy lợi ích của việc cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã khuyến khích việc phát triển và đưa các trò chơi dân gian vào trường học thông qua phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Nhưng làm thế nào để tổ chức được các trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là một bài toán khó đối với các giáo viên, đặc biệt là các giáo viên mầm non. Là một giáo viên được nhà trường phân công trực tiếp phụ trách lớp 56 tuổi ở trường mầm non. Đứng trước thực trạng hiện nay, tôi luôn đau đáu trong lòng mình là phải làm sao đây để tìm ra những giải pháp, cách làm hay để tổ chức tốt các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất. Từ những thực tế của lớp mình phụ trách, tôi đã nghiên cứu và quyết định chọn đề tài: “Một số biện pháp tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 56 tuổi” nhằm nâng cao tay nghề chuyên môn cho bản thân. 1.2. Điêm m ̉ ơi va ph ́ ̀ ạm vi áp dụng của đề tài: 1.2.1. Điểm mới của đề tài: Đề tài sáng kiến này tuy đã từng có nhiều người nghiên cứu song ở mỗi độ tuổi khác nhau và mỗi trường, mỗi vùng miền lại mang một đặc điểm riêng. Do vậy các giải pháp đưa ra áp dụng cũng không thể giống nhau. Và thực tế ở trường mầm non nơi tôi đang công tác, trò chơi dân gian được tổ chức ở trường vào rất nhiều thời điểm trong ngày, thế nhưng giáo viên chưa thực sự chú trọng đến việc tổ chức các trò chơi dân gian sao cho phù hợp, hấp dẫn, lôi cuốn mang lại hiệu quả cao nhất. Chính vì thế các trò chơi dân gian vẫn còn thể hiện một cách hình thức, chưa đi vào tâm hồn và cuộc sống của trẻ. Vì lẽ đó tôi đã mạnh dạn chọn đề tài này nhằm: Đánh giá thực trạng việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi ở trường mầm non tôi dạy, từ đó đề xuất một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trò chơi dân gian cho trẻ 5 6 tuổi. G iúp cho các em rèn luyện thể chất, sự khéo léo, nhanh nhẹn, hoạt bát, tạo sự hoà đồng, thân thiện, đoàn kết... Đồng thời làm giàu vốn sống và kinh nghiệm cho trẻ, qua đó trẻ biết yêu quý, bảo vệ, gìn giữ các trò chơi dân gian một nét đẹp văn hóa của dân tộc . 1.2.2. Pham vi ap dung c ̣ ́ ̣ ủa đề tài: 2
Tôi chọn đề tài này áp dụng cho tất cả các lớp mẫu giáo 56 tuổi ở trong trường tôi và tôi cũng mong muốn rằng đề tài này được áp dụng rộng rãi, có hiệu quả đối với các trường mầm non trên toàn quốc. 2. PHẦN NỘI DUNG 2.1. Thực trạng của nội dung cần giải quyết: Hoạt động chủ đạo của trẻ em chính là hoạt động vui chơi. Trẻ em không chỉ cần được chăm sóc sức khoẻ, được học tập, mà quan trọng nhất trẻ cần phải được thoả mãn nhu cầu vui chơi. Xuất phát từ vai trò quan trọng của hoạt động vui chơi đối với trẻ em và nhu cầu hưởng thụ hoạt động này, tôi thấy việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và rất có ý nghĩa. Hiện nay hoạt động vui chơi ở các trường Mầm non nói chung và trò chơi dân gian nói riêng còn chưa được chú trọng, chưa được giáo viên và các nhà quản lý quan tâm đúng mức, do vậy trẻ chưa thực sự có một khoảng không gian chơi thật sự thoải mái, hứng thú và chủ động. Một bộ phận giáo viên chưa thực sự tự chủ trong việc tự học, tự nghiên cứu về chuyên môn nghiệp vụ. Tổ chức các hoạt động của trẻ theo kiểu lối mòn chưa phát huy được tính tích cực, sáng tạo của trẻ. Các tài liệu và vốn hiểu biết về các trò chơi dân gian ở một số giáo viên còn hạn chế, do vậy việc tổ chức các trò chơi thường lặp đi, lặp lại dẫn đến trẻ mau nhàm chán. Trẻ mầm non thường rất mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian. Tuy nhiên, khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn kém. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi khi trẻ không còn hứng thú. Chính vì những lý do trên mà việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ ở các trường Mầm non nói chung và trường Mầm non nơi tôi đang công tác nói riêng chưa thực sự mang lại kết quả như mong muốn. Quá trình thực hiện đề tài tại lớp mẫu giáo 56 tuổi, tôi nhận thấy có được những thuận lợi và gặp phải một số khó khăn sau: 2.1.1. Thuận lợi Được sự quan tâm của BGH nhà trường, tổ chuyên môn luôn tích cực chỉ đạo trong công tác chuyên môn, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên để giáo viên có năng lực vững vàng hơn. 3
Trường tôi là trường trọng điểm chất lượng cao, là trường đạt chuẩn quốc gia, luôn đi đầu trong mọi hoạt động. Nhà trường đã trang bị về CSVC, mua sắm đồ dùng dạy học và hoạt động tương đối đầy đủ, đặc biệt là đồ dùng đồ chơi dành cho khu trò chơi dân gian như cát, nước, ném còn, chèo thuyền, ô ăn quan, cướp cờ, kéo co… đồ dùng đồ chơi có màu sắc đẹp, hấp dẫn trẻ tham gia hoạt động. Bản thân tôi lớn lên ở vùng nông thôn nên cũng biết một số trò chơi dân gian truyền miệng. Luôn học hỏi và tìm tòi thêm một số trò chơi dân gian thông qua bạn bè, đồng nghiệp và sách báo. Đặc biệt trường đã lắp đặt hệ thống mạng Internet cho 100% nhóm lớp, thuận tiện cho việc tìm kiếm những trò chơi mới trên mạng để tích luỹ thêm kinh nghiệm cho bản thân. Bản thân tôi luôn yêu nghề mến trẻ, nhiệt tình trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, tích cực tự học, tự bồi dưỡng cho bản thân. Không ngừng phấn đấu nâng cao năng lực chuyên môn, thường xuyên học hỏi chị em, bạn bè đồng nghiệp. Bên cạnh đó được sự quan tâm giúp đỡ của các bậc phụ huynh về việc sưu tầm nguyên vật liệu như vỏ ngao, sò, ốc, hến, vải vụn, tranh, sách báo … để làm đồ dùng đồ chơi nhằm tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ. Trẻ mẫu giáo lớn mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò chơi, đặc biệt là các trò chơi dân gian. Song bên cạnh những thuận lợi đó bản thân tôi còn gặp không ít khó khăn: 2.1.2. Khó khăn: Ở lớp tôi phụ trách có 24/32 trẻ bố mẹ làm nghề nông hoặc đi làm ăn xa, giao trẻ cho ông bà chăm sóc nên ít quan tâm và còn xem nhẹ đến việc chơi của trẻ. Mức độ chơi của các trò chơi dân gian không giống nhau, có trò chơi rất đơn giản, nhưng lại có trò chơi rất phức tạp, đòi hỏi người chơi phải có tính tư duy cao mà giáo viên vẫn đang còn hạn chế về vốn kiến thức và hiểu biết các trò chơi dân gian. Nhiều lúc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tính sáng tạo cao, nhưng giáo viên vẫn chưa thật linh hoạt và sáng tạo. Thời gian tổ chức cho trẻ chơi rất hạn hẹp vì một trò chơi không thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ, mà nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động mà thôi. 4
Khả năng chú ý có chủ định của trẻ còn hạn chế. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu nó không còn hứng thú. Trong lớp còn một số trẻ rụt rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không thích tham gia vào các hoạt động tập thể. Phụ huynh ít quan tâm đến trò chơi dân gian vì họ thiếu thông tin về tác dụng của trò chơi đối với sự phát triển của trẻ. Nhiều phụ huynh nghĩ trò chơi dân gian không còn phù hợp với con em mình, nên hướng tới các trò chơi hiện đại hơn. 2.1.3. Nguyên nhân của thực trạng trên: Năng lực chuyên môn nghiệp vụ, tay nghề của giáo viên không đồng đều và còn hạn chế. Giáo viên chưa xây dựng được kế hoạch tổ chức cho trẻ vui chơi một cách khoa học và kỹ lưỡng. Cách tổ chức của cô chưa thực sự gây hứng thú, lôi cuốn trẻ. Giáo viên chưa chủ động tìm kiếm nguồn trò chơi mới mà vẫn chỉ hạn chế ở những trò cḥ ơi có sẵn trong chương trình, nên khi tổ chức các trò ch ̣ ơi dân gian bị lặp lại, thiếu sự đổi mới khiến trẻ không tập trung và nhàm chán. Do cơ sở vật chất còn hạn chế, các đồ dùng đồ chơi cũ, thiếu và không gây được hứng thú cho trẻ khi chơi. Do điều kiện kinh tế và hoàn cảnh sống của mỗi gia đình trẻ khác nhau nên ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của trẻ. 2.1.4. Điều tra thực tiễn: Ngay từ những ngày đầu nhận lớp, tôi đã tiến hành khảo sát lớp với tổng số 32 cháu, nhưng có đến 18 cháu sinh từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2013 nên nhìn các cháu rất dại so với những cháu sinh đầu năm. Phần đa các cháu chưa hứng thú với các trò chơi dân gian, chưa nắm bắt được cách chơi, luật chơi của các trò chơi dân gian. Để có cơ sở cho việc nghiên cứu của mình, tôi tiến hành điều tra, khảo sát tình hình của trẻ ở lớp tôi đầu năm. Qua quá trình tiếp xúc, trò chuyện làm quen với các cháu, tôi đã tìm hiểu khả năng nhận biết và hứng thú của trẻ về các trò chơi dân gian như sau: Tổng số học sinh trong lớp là: 32 cháu Các tiêu chí Số trẻ Tỷ lệ đạt Ham thích, hứng thú với trò chơi dân gian 13/32 40,6% Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi đúng 15/32 46,8% 5
luật Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động 10/32 31,2% Thể hiện tinh thần đoàn kết 18/32 56,2% Biết tự tổ chức trò chơi 12/32 37,5%% Từ những đặc điểm và tình hình thực tế của lớp mình, tôi đã suy nghĩ và tìm ra phương pháp thích hợp, để từng bước dẫn dắt trẻ tích cực tham gia vào các trò chơi dân gian. Để làm được điều đó tôi đã sử dụng một số biện pháp sau: 2.2. Các biện pháp thực hiện 2.2.1. Lập kế hoạch, chọn trò chơi dân gian phù hợp với đô tuôi và ̣ ̉ kha năng nhân th ̉ ̣ ưc cua tre ́ ̉ ̉: Vui chơi là hoạt động đặc trưng của trẻ ở trường mầm non đặc biệt là ở lứa tuổi mẫu giáo, chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ. Điều này được thể hiện rất rõ trong cuộc sống hằng ngày của trẻ ở trường mầm non. Qua trò chơi bản thân trẻ được bộc lộ hết mình, trẻ tự tin hoà mình vào trò chơi một cách vô tư, thoải mái, số lượng tham gia không hạn chế. Đặc biệt hơn trò chơi dân gian thường gắn với các bài đồng dao (có vần, có điệu). Khi tham gia trò chơi trẻ được ca hát, nhảy múa, đối đáp…Qua đó vốn từ của trẻ được phong phú, ngôn ngữ mạch lạc. Qua trò chơi dân gian các trẻ nhút nhát, tự kỷ được hoà đồng hơn với các bạn trong nhóm lớp. Muốn tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 56 tuổi, đầu tiên tôi lập kế hoạch hoạt động rõ ràng để tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian sao cho phù hợp với từng chủ đề của lớp mình phụ trách. Để lập được kế hoạch tôi luôn bám sát chương trình mục tiêu chăm sóc giáo dục trẻ với những nội dung, công việc rõ ràng cụ thể : TT Tên chủ đề Tên trò chơi 1 Trường mầm non Ô ăn quan, Cắp cua, Kéo co…. 2 Bản thân Nhảy dây, nu na nu nống, rồng rắn lên mây, trốn tìm…. 3 Gia đình Rồng rắn lên mây, lộn cầu vồng, đánh chuyền, thả đĩa ba ba… 4 Nghề nghiệp Kéo cưa lừa xẻ, dệt vải… 5 Thế giới thực vật Chồng nụ chồng hoa, ném còn, cắp cua, câu ếch, cờ lúa ngô… 6 Thế giới động vật Mèo đuổi chuột, bịt mắt bắt dê… 7 Phương tiện giao thông Thả đĩa ba ba, cướp cờ… 6
8 Nước và một số HTTN Ném vòng cổ chai, chong chóng… 9 QH ĐN Bác Hồ Chèo thuyền, kéo co, đánh chuyền… Trò chơi dân gian rât phong phú va đa dang, vi thê không hăn tro ch ́ ̀ ̣ ̀ ́ ̃ ̀ ơi nao cung phu h ̀ ̃ ̀ ợp vơi tre nho. Vi thê, khi l ́ ̉ ̉ ̀ ́ ựa chon tro ch ̣ ̀ ơi dân gian giao viên ́ ̉ ́ ự cân nhăc va l phai co s ́ ̀ ựa chon nh ̣ ưng tro ch ̃ ̀ ơi đơn gian, dê hiêu va dê nh ̉ ̃ ̉ ̀ ̃ ớ đôí vơi tre. Bên canh đo, kha năng nhân th ́ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ ưc cua tre ́ ̉ ̉ ở giai đoan nay vân con han ̣ ̀ ̃ ̀ ̣ chê. Chinh vi thê cac tro ch ́ ́ ̀ ́ ́ ̀ ơi cung cân phai đ ̃ ̀ ̉ ược lựa chon phu h ̣ ̀ ợp vơi t ́ ưng ̀ ̉ ̣ ̉ ư sau: nhom tre, cu thê nh ́ Đôi v́ ơi tre co kha năng chu y con han chê, nhân th ́ ̉ ́ ̉ ́ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ức chưa cao thi giao ̀ ́ viên cân chon nh ̀ ̣ ưng tro ch ̃ ̀ ơi đơn gian va dê nh ̉ ̀ ̃ ớ, ngăn h ́ ơn như: Lôn câu ̣ ̀ vông, Vu ̀ ốt hột nổ, dung dăng dung dẻ, … Đôi v́ ơi tre co kha năng chu y tôt va nhân th ́ ̉ ́ ̉ ́ ́ ́ ̀ ̣ ức cao hơn nhưng tre khac ̃ ̉ ́ ́ ̉ ̉ ức cac tro ch thi giao viên co thê tô ch ̀ ́ ́ ̀ ơi ở cac m ́ ưc đô kho h ́ ̣ ́ ơn va dai h ̀ ̀ ơn cho nhưng tre nay. ̃ ̉ ̀ Khi đã lập được kế hoạch tôi thường xuyên bám sát kế hoạch để cho trẻ làm quen và rèn luyện. Đặc biệt đối với những trẻ nhút nhát, trầm cảm, tôi luôn tìm cách để lôi cuốn trẻ tham gia vào trò chơi. Bản thân luôn tự rèn luyện mình trong chuyên môn nghiệp vụ, trau dồi kiến thức, kĩ năng và biết sáng tạo trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. 2.2.2. Chuẩn bị tốt các điều kiện cho trẻ hoạt động : * Nghiên cứu tài liệu: Để tổ chức tốt các trò chơi dân gian cho trẻ, tôi đã nghiên cứu kỹ các văn bản chỉ đạo của ngành, tìm hiểu trên mạng internet và ghi chép đầy đủ vào sổ nhật kí để làm tư liệu vận dụng vào từng bài dạy cụ thể. * Chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho các trò chơi dân gian: Đô dung đô ch ̀ ̀ ̀ ơi cua tro ch ̉ ̀ ơi dân gian cung thât s ̃ ̣ ự phong phu va mang ́ ̀ ̣ ̣ ̃ ̀ ơi co môi loai đô dung t đăc thu riêng biêt, môi tro ch ̀ ́ ̃ ̣ ̀ ̀ ương ưng ma khi thiêu no ́ ̀ ́ ́ thi chung ta không thê th ̀ ́ ̉ ực hiên đ ̣ ược. Chinh vi vây, tr ́ ̀ ̣ ươc khi tô ch ́ ̉ ức cho trẻ chơi môt tro ch ̣ ̀ ơi dân gian nao đo thi giao viên phai tim hiêu tr ̀ ́ ̀ ́ ̉ ̀ ̉ ước vê cach ch ̀ ́ ơi ̀ ̣ va luât ch ơi, cung nh ̃ ư cac đô dung trong tro ch ́ ̀ ̀ ̀ ơi cân đên. Đê t ̀ ́ ̉ ừ đo co thê ́ ́ ̉ ̉ ̣ ̀ chuân bi đây đu nh ̉ ưng th ̃ ứ cân thiêt cho môt tro ch ̀ ́ ̣ ̀ ơi nhằm tô ch̉ ức trò chơi được tôt. ́ Ví dụ như trò: ” Bịt mắt bắt dê” đòi hỏi phải có một mảnh vải màu sẫm để làm khăn bịt mắt…Trò chơi ” Nhảy dây” không thể diễn ra nếu thiếu 7
dây thừng Hay đơn giản như trò chơi ” Kéo co” cũng không thể tổ chức được nếu không có dây thừng dài và mảnh vải đỏ buộc chính giữa … * Người chơi: Bất kì một trò chơi nào muốn tiến hành được thì phải có người chơi và điều đặc biệt trò chơi dân gian là trò chơi tập thể, vui nhộn đòi hỏi các người chơi phải tích cực trong suốt quá trình chơi. Trẻ mầm non có đặc điểm chơi nhanh chán nên tôi làm công tác tư tưởng động viên trẻ trước khi chơi, gợi ý để trẻ khám phá ý nghĩa của trò chơi. * Phổ biến luật chơi, cách chơi: Trò chơi dân gian có từ rất xa xưa, việc hướng dẫn cho trẻ biết cách chơi, luật chơi là điều rất quan trọng. Khi phổ biến luật chơi, cách chơi một cách ngắn ngọn, rõ ràng, dễ hiểu trẻ sẽ dễ tiếp thu và nắm bắt nhanh. * Địa điểm: Việc chuẩn bị địa điểm rất quan trọng có trò chơi chỉ cần không gian nhỏ vì trò chơi ít người và mang tính chất trò chơi tĩnh. Ví dụ: Trò chơi “Ô ăn quan” trẻ có thể chơi ngoài trời hoặc trong nhà, hai trẻ ngồi đối diện nhau, một cái bảng, 50 viên sỏi và 2 viên sỏi to để chơi. Trò chơi “ Đánh chuyền’ chơi ngoài trời hoặc trong nhà, hai trẻ ngồi đối diện nhau, người đánh chuyền tung quả lên cao vừa nhặt hay đánh que. Trò chơi nhiều người tham gia và mang tính chất động, cần khoảng không gian rộng. Ví dụ: Trò chơi “ Mèo bắt chuột” chọn 2 trẻ, một trẻ làm mèo và một trẻ làm chuột, các bạn còn lại đứng thành vòng tròn cầm tay nhau khi có hiệu lệnh thì trẻ thực hiện chơi. Trò chơi “ Ném còn” có một cột mốc cao 3m, trên đỉnh cắm một vòng tròn (đường kính khoảng 30 40cm) từ chân cột 2 4m thì kẻ vạch mốc. Chia người chơi thành 2 đội đứng ở 2 phía cột mốc sau đó lần lượt từng người chơi ném còn qua cột mốc, người chơi phía bên kia ném còn trở lại. Cứ tiếp tục như vậy cho đến hết. Ngoài ra còn có nhiều trò chơi như: “ Kéo co”, “ Rồng rắn lên mây”, “ Thả đỉa ba ba”, “ Chồng nụ chồng hoa”… * Dạy trẻ đọc thuộc lời đồng dao trong trò chơi: Khác với trò chơi vận động và các trò chơi khác, trò chơi dân gian trong quá trình chơi trẻ vừa hát hoặc đọc bài đồng dao nào đó, các bài đồng dao 8
mang đến sự vui tươi và nhí nhảnh nhộn nhịp cho trẻ. Mặc dù, không phải bài đồng dao nào cũng mang lại ý nghĩa, song bài nào cũng hồn nhiên và phù hợp với trẻ. Hầu hết các trò chơi giân gian đều có lời ca đặc trưng của trò chơi là những lời ca ngộ nghĩnh, dễ thuộc… VD như: Trò chơi “ Lộn cầu vòng” trẻ đọc: Lộn cầu vòng Hoặc “Lộn cầu vòng Nước trong nước chảy Nước sông đang chảy Có cô mười bảy Thằng bé lên bảy Có cậu mười ba Con bé lên ba Hai chị em ta Đôi ta cùng lộn”. Cùng lộn cầu vòng”. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Khi trẻ đã thuộc lời đồng dao, tôi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Vì thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi. Đối với lớp tôi, trước khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian có gắn bài đồng dao, tôi thường tận dụng những khoảng thời gian vào các hoạt động chơi tự do, mọi lúc mọi nơi để tập cho trẻ thuộc lời ca trước. Tôi thường đọc cho trẻ nghe qua 2 lần, giọng đọc truyền cảm kết hợp với điệu bộ minh hoạ và đưa người theo nhịp điệu của bài đồng dao để kích thích lôi cuốn trẻ hứng thú muốn được đọc, được chơi trò chơi gắn với bài đồng dao đó. Cho trẻ đọc theo cô nhiều lần đến khi trẻ thuộc lời ca. Thực tế tôi thấy khi trẻ đã thuộc lời ca thì trò chơi được tổ chức sôi động, nhộn nhịp hẳn lên, trẻ hào hứng tham gia chơi một cách say mê, nhiệt tình. 2.2.3. Tô ch ̉ ưc tro ch ́ ̀ ơi phu h ̀ ợp vơi t ́ ưng hoat đông: ̀ ̣ ̣ Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định. Vì thế, hoạt động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển thể chất; hay như ở hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động. 9
* Với HĐ ngoài trời: Mỗi trò chơi có một sắc thái riêng, một quy luật riêng vì thế khi tổ chức cho trẻ chơi tôi luôn dựa vào tính chất, tác dụng của từng trò chơi dân gian, lựa chọn trò chơi phù hợp với lứa tuổi và thời điểm. Đối với trò chơi dân gian nhằm phát triển các tố chất vận động, mang tính tập thể đòi hỏi phải có không gian rộng, nên tôi chọn tổ chức vào buổi hoạt động ngoài trời. Có thể nói rằng, ở hoạt động này trẻ được hít thở khí trời, được tiếp xúc với thiên nhiên cảnh vật xung quanh, thả mình vào những trò chơi vui nhộn cùng bạn bè. Tôi đã tận dụng khoảng không gian thoáng mát của sân trường để tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ, với hoạt động này giáo viên nên lựa chọn những trò chơi vận động nhằm tăng cường sức khoẻ và rèn luyện các yếu tố thể lực cho trẻ như : Mèo đuổi chuột, Cướp cờ, Kéo co, Rồng rắn lên mây, Bịt mắt bắt dê,… * Với hoạt động góc: Khi tổ chức hoạt động góc tôi đã chuẩn bị nhiều đồ dùng, đồ chơi tạo sự kích thích hứng thú để trẻ tích cực tham gia vào góc chơi trẻ đã chọn. Tổ chức cho trẻ chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp như trò chơi : Kéo cưa lừa xe, ô ăn quan… Bên cạnh đó tôi chú ý lồng ghép những trò chơi mà trong đó trẻ em tự tay làm nên những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như xếp lá mít, lá đa thành con trâu, lá dừa thành con cào cào, thành chong chóng.. để kích thích sự sáng tạo ở trẻ, rèn luyện sự khéo léo của đôi bàn tay, khơi dậy khiếu thẩm mĩ của trẻ. * Với hoạt động chung và hoạt động chiều: ( chủ yếu diễn ra trong phòng học): nên tổ chức cho trẻ các trò chơi tĩnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ như: "Ô ăn quan", "Tập tầm vông", “Đếm sao”, “ Chơi cờ”, “ Đọc câu”, “Vấn đáp”…Trong hoạt động chung giáo viên nên lựa chọn phù hợp với từng môn học: Với lĩnh vực phát triển thể chất: nên lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động. Tôi thay thế trò chơi vận động bằng trò chơi dân gian như kéo co, cướp cờ, đẩy gậy, đua thuyền, hò kéo pháo… VD: Với trò chơi “ Rồng rắn lên mây”, khi trẻ hát xong câu cuối: “ Xin khúc đuôi, Tha hồ thầy đuổi”, lập tức trẻ làm “ đuôi” (đứng sau cùng) phải 10
chạy thật nhanh, nếu không sẽ bị “ thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm“ thầy” để đi đuổi những trẻ khác. ́ ơi cac hoat đông Toan, kham pha, văn hoc: nên chon nh Đôi v ́ ́ ̣ ̣ ́ ́ ́ ̣ ̣ ững tro ch ̀ ơi ̀ ́ ̉ nhăm phat triên nhân th ̣ ưc, ngôn ng ́ ư, cung câp nh ̃ ́ ững ky năng cân thiêt cho tre ̃ ̀ ́ ̉ như: ky năng hoat đông theo nhom, ren luyên kha năng ghi nh ̃ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ớ va t ̀ ư duy cho tre.̉ VD: Đối với hoạt động làm quen với Toán: Có thể sử dụng trò chơi “nhảy cạnh” để cho trẻ vừa nhảy qua từng cạnh vừa đếm số cạnh mà mình đã nhảy qua. Để lồng ghép cũng cố kiến thức về toán có thể sử dụng trò chơi “Tập tầm vong”, “ Chồng nụ chồng hoa”, “Ô ăn quan”, … Ngoai ra, khi l ̀ ựa chon cac tro ch ̣ ́ ̀ ơi dân gian cho hoat đông hoc. Môt điêu ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ cân đăc biêt l ̣ ưu y đo la l ́ ́ ̀ ựa chon tro ch ̣ ̀ ơi phu h̀ ợp vơi đê tai va chu đê cua bai ́ ̀ ̀ ̀ ̉ ̀ ̉ ̀ day.̣ ̉ ̀ VD: Chu đê “Thê gi ́ ới đông vât” co thê cho tre ch ̣ ̣ ́ ̉ ̉ ơi cac tro ch ́ ̀ ơi “ Biṭ măt băt dê”, “ Meo đuôi chuôt”. ́ ́ ̀ ̉ ̣ Với lĩnh vực phát triển thẩm mỹ (âm nhạc) nên chọn các trò chơi có giai điệu và lời hát như các trò chơi: “Tập tầm vông”, “Chèo thuyền”, “ Hát chuyền dép”… Trong trò chơi dân gian còn có loại trò chơi sáng tạo, trò chơi này cô hướng dẫn trẻ làm những đồ vật bằng vật liệu trong thiên nhiên như làm chong chóng, xếp con trâu, con châu chấu bằng lá cây, trò chơi này giúp trẻ khéo tay phát huy sáng kiến, phát triển năng khiếu thẩm mỹ. Bên cạnh đó, khi lựa chọn các trò chơi dân gian trong hoạt động chung, một điều cần đặc biệt lưu ý đó là: phải lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và chủ đề của bài dạy. Đối với chủ đề “Thế giới động vật” có thể tổ chức các trò chơi: ‘ Bịt mắt bắt dê”, “ Mèo đuổi chuột”… Chủ đề “Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trò chơi: “ Chồng nụ chồng hoa” … Chủ đề “Tết và mùa xuân” giới thiệu cho trẻ các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ tết như: “ Kéo co”; “ Cướp cờ ”; “ Đẩy gậy ”; …. * Hoạt động mọi lúc mọi nơi : Việc tổ chức, lồng ghép tích hợp các trò chơi dân gian không những gây hứng thú trong giờ học, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời…mà ngay cả những hoạt động tự do, mọi lúc, mọi nơi trẻ đều thích thú tham gia. 11
Qua theo dõi tôi thấy khi đã được cô giáo dạy cho cách thức chơi thì các cháu rất hứng thú với các trò chơi, ở những giờ chơi tự do các cháu thường tự mình chơi các trò chơi như "lộn cầu vồng, dung dăng dung dẻ, rồng rắn … " và lôi cuốn được các bạn trong lớp tham gia. Biết được những nhu cầu của trẻ, tôi đã tuyên truyền phụ huynh sưu tầm những trò chơi dân giản đơn giản, quen thuộc ở địa phương để cho trẻ làm quen với lời ca hoặc trò chơi ở nhà. Trong các ngày lễ, ngày hội, tôi cũng đã tham mưu với nhà trường lồng ghép những trò chơi dân gian để tổ chức cho trẻ chơi dưới hình thức tổ chức các hội thi như : Hội thi "bé với ca dao dân ca" nhân các ngày 20/11, 8/3… Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy tôi luôn khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Nếu trẻ nào ích kỷ, chơi không đúng luật chơi, chen lấn các bạn khác sẽ bị tập thể phê phán, loại trừ bằng cách không cho chơi chung. Qua đó tinh thần tập thể của các trẻ được nâng lên rất nhiều. Ví dụ : Với trò chơi « Mèo đuổi chuột » nếu thêm người vào chơi thì vòng chơi sẽ rộng ra chứ trò chơi không thay đổi gì, nên mỗi khi chơi trò chơi này tôi luôn động viên tất cả các cháu trong lớp cùng tham gia chơi, hình thành ở các cháu ý thức, tinh thần tập thể cao, phối hợp cùng nhau để chơi được trò chơi. 2.2.4 Phối hợp với phụ huynh cho trẻ chơi các trò chơi dân gian ở nhà. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với internet, điện tử, ty vi. Trẻ về nhà không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết. Tôi thiết nghĩ, với bất kì một hoạt động nào của trẻ ở trường mầm non thì việc phối kết hợp giữa phụ huynh và cô giáo là không thể thiếu được. Tôi thường tận dụng khoảng thời gian đón trẻ và trả trẻ để trao đổi với phụ huynh về ý nghĩa của các trò chơi dân gian và sự cần thiết cho trẻ tham gia vào trò chơi dân gian đó. Gợi ý cho phụ huynh một số trò chơi dân gian để phụ huynh về 12
nhà tập cho trẻ. Mặt khác qua các cuộc họp phụ huynh, Tôi thường xây dựng kế hoạch vận động phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương phù hợp với trò chơi dân gian. Đồng thời vận động phụ huynh thường xuyên đưa trẻ đến với các lễ hội văn hóa của quê hương, nơi đó thường diễn ra các hoạt động dân gian giúp trẻ hiểu biết hơn về các bản sắc văn hóa, con người nơi quê hương trẻ sinh sống. 2.3. Kêt qua đat đ ́ ̉ ̣ ược: Sau một thời gian vận dụng và thực hiện các biện pháp trên để tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ. Tuy thời gian đầu còn gặp nhiều bỡ ngỡ khó khăn nhưng bản thân tôi đã nổ lực phấn đấu làm việc hết mình nên lớp tôi đã đạt được một số kết quả đáng phấn khởi: * Đối với trẻ: Tổng số học sinh trong lớp là: 32 cháu Các tiêu chí Số trẻ Tỷ lệ đạt Ham thích, hứng thú với trò chơi dân gian 32/32 100% Trẻ thuộc lời đồng dao, biết cách chơi đúng 32/32 100% luật Mạnh dạn tự tin khi tham gia hoạt động 31/32 96,8% Thể hiện tinh thần đoàn kết 32/32 100% Biết tự tổ chức trò chơi 29/32 90,6% * Đối với giáo viên: ́ ̀ ̀ ơi dân gian cua nhiêu vung quê khac nhau. Co ky Biêt thêm nhiêu tro ch ̉ ̀ ̀ ́ ́ ̃ ̀ ơi đê phuc vu tuy theo nôi dung t năng lam đô dung đô ch ̀ ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ̀ ̣ ừng tro ch ̀ ơi. ́ ̀ ̉ ức giao viên linh hoat, sang tao thu hut s Trong qua trinh tô ch ́ ̣ ́ ̣ ́ ự hưng thu ́ ́ ̉ tham gia cua tre ̉. Với lòng yêu nghề, mong muốn được góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, bản thân tôi không ngừng nổ lực phấn đấu và hiện nay các cháu lớp tôi đề rất thích tham gia vào các trò chơi. * Đối với phụ huynh: Phụ huynh cảm thấy mãn nguyện với thành công của trẻ, tin tưởng vào kết quả giáo dục của nhà trường, không chê bai chỉ trích cô giáo mà ngược lại cha mẹ biết thông cảm, chia sẻ những khó khăn của cô, cung cấp vật liệu, phụ giúp cô giáo trang trí lớp, làm đồ chơi. 13
Phụ huynh ngày càng quan tâm và đã có nhận thức cao về tâm quan trong ̀ ̣ ̉ ̣ ̉ ơi các tro ch cua viêc cho tre ch ̀ ơi dân gian. Tre vê nha đ ̉ ̀ ̀ ược gia đinh day nhiêu ̀ ̣ ̀ tro ch̀ ơi dân gian gân gui co y nghia mang tinh giao duc cao. ̀ ̃ ́ ́ ̃ ́ ́ ̣ 3. KẾT LUẬN: 3.1. Ý nghĩa của đề tài: Trò chơi dân gian là một loại hình văn hoá dân gian đặc sắc của mỗi dân tộc, không có dân tộc nào lại không có những trò chơi riêng cho con em mình. Nó có tầm quan trọng rất lớn đối với sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Qua các trò chơi trẻ không những được thoả mãn nhu cầu vui chơi mà còn góp phần nâng cao nhận thức, phát triển tình cảm, phát triển ngôn ngữ và sự phối hợp linh hoạt của các giác quan, tăng cường thể lực giúp trẻ trở thành nguồn nhân lực tài giỏi của đất nước trong tương lai. Bằng việc vận dụng các biện pháp trên để tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ, không những giúp trẻ thoả mãn nhu cầu ước muốn được vui chơi. Mà tôi thấy trẻ lớp tôi ngày càng hoạt bát, nhanh nhẹn hơn, có vốn hiểu biết rộng mở về thế giới xung quanh cùng bạn bè chia sẻ niềm vui. Làm cho tuổi thơ của trẻ trở thành một kí ức đẹp. Trong xã hội hiện đại, trẻ em cần có những trò chơi hiện đại nhưng không thể thiếu được những trò chơi dân gian truyền thống. Nó chính là sự tiếp nối các giá trị văn hoá dân tộc từ đó góp phần tạo dựng nên nhân cách văn hoá dân tộc cho trẻ. Việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian trong các trường học nói chung và trường mầm non nói riêng là rất cần thiết và quan trọng, góp phần vào việc bảo tồn những giá trị văn hoá sinh hoạt tốt đẹp của cha ông ta để lại. Đồng thời góp phần thực hiện tốt cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực” của Bộ GD & ĐT. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện giúp cho giáo viên thêm phần linh hoạt, sáng tạo trong việc thiết kế các hoạt động phù hợp với mục tiêu chương trình giáo dục mầm non. 3.2. Kiến nghị, đề xuất: * Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo Tổ chức các hội thi lồng ghép “trò chơi dân gian” cho trẻ mầm non giữa các cụm, giữa các trường để có sự giao lưu học hỏi thêm kinh nghiệm. * Đối với nhà trường: Tham mưu tích cực với lãnh đạo các ban ngành, đoàn thể để nhằm tăng trưởng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động vui chơi của trẻ. Cần tạo điều kiện cho chị em học hỏi, sưu tầm thêm các trò chơi mới và hình thức tổ chức các trò chơi dân gian ở các trường bạn qua các buổi sinh hoạt chuyên đề, dự giờ góp ý. Vào các ngày hội, ngày lễ tăng cường đưa các trò chơi dân gian vào dưới hình thức tổ chức các hội thi như: Hội thi “ Bé với ca dao – dân ca – đồng dao” ... * Đối với giáo viên: 14
Tích cực phối hợp với phụ huynh, dành nhiều thời gian quan tâm đến con em mình. Sưu tầm và truyền dạy cho trẻ thuộc những lời đồng dao liên quan đến các trò chơi dân gian tại nhà. Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong việc tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ mầm non 56 tuổi đã được thực hiện trong lớp, trong trường mầm non. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các chị em đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo, để sáng kiến của tôi được hoàn thành tốt hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn./. XÁC NHẬN CỦA HĐKH NHÀ TRƯỜNG XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GD&ĐT LỆ THỦY 15