Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp ứng dụng phương pháp giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm cho trẻ 4 – 5 tuổi

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm tạo cho trẻ cảm xúc, hứng thú, tích cực tham gia vào hoạt động và lĩnh hội kiến thức hiệu quả nhất. Trẻ yêu thích khoa học, thích tìm tòi khám phá, thích tìm cách giải quyết. Bên cạnh đó việc lồng ghép giáo dục Steam vào hoạt động thí nghiệm hình thành kỹ năng hoạt động nhóm, thuyết trình, phản biện, ứng dụng kiến thức vào thực tiễn để giải quyết vấn đề và giúp giáo viên truyền thụ kiến thức về khoa học cho trẻ một cách hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số biện pháp ứng dụng phương pháp giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm cho trẻ 4 – 5 tuổi

SỞ GD & ĐT NGHỆ AN ---------------  -------------- Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC STEAM VÀO TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG THÍ NGHIỆM CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI Năm học 2023 – 2024 SỞ GD & ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG MẦM NON HOA SEN ---------------  -------------- Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC STEAM VÀO TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG THÍ NGHIỆM CHO TRẺ 4 – 5 TUỔI Tên tác giả: Nguyễn Hồng Thúy Năm học 2023 – 2024 MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ........................................................................................1 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.................................................................2
I. Cơ sở khoa học...................................................................................................2 1. Cơ sở lý luận .....................................................................................................2 2. Cơ sở thực tiễn...................................................................................................3 II. Thực trạng:........................................................................................................4 1. Thuận lợi:..........................................................................................................4 2. Khó khăn:..........................................................................................................5 3. Tổ chức khảo sát................................................................................................6 4. Các giải pháp thực hiện.....................................................................................6 4.1. Lựa chọn nội dung và lập kế hoạch hoạt động thí nghiệm ứng dụng Steam 6 4.2. Tạo môi trường cho trẻ thí nghiệm ứng dụng giáo dục Steam.......................10 4.3. Tiến hành và lồng ghép thí nghiệm ứng dụng phương pháp giáo dục Steam vào tổ chức các hoạt động cho trẻ.........................................................................14 4.4. Rèn kỹ năng thực hành thí nghiệm.................................................................22 4.5. Dạy trẻ ứng dụng các thí nghiệm vào cuộc sống thực tiễn.............................32 PHẦN III. PHẦN KẾT LUẬN..............................................................................36 I. Ý nghĩa của đề tài...............................................................................................36 II. Đề xuất..............................................................................................................36
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trẻ lứa tuổi mầm non thường học thông qua vui chơi và trải nghiệm. Trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu các kiến thức về thế giới xung quanh thông qua việc “học bằng chơi, chơi mà học”, việc lồng ghép các hoạt động thí nghiệm khoa học vào lớp học giúp trẻ tìm hiểu và học hỏi những điều bổ ích về tự nhiên một cách dễ dàng. Khi tham gia làm thí nghiệm, trẻ được làm quen với dụng cụ thí nghiệm, các đồ dùng, thành phần làm thí nghiệm.Trẻ cần đặt câu hỏi và trả lời các câu hỏi liên quan đến thí nghiệm, trẻ được giáo viên hướng dẫn và tự thực hiện các bước làm thí nghiệm để tìm ra vấn đề cần khám phá ban đầu. Sau khi thực hành thí nghiệm, trẻ được nói lại quá trình, giải thích hiện tượng để từ đó tự trả lời thắc mắc của chính mình. Từ thực hành thí nghiệm giáo viên có thể giúp trẻ ứng dụng vào thực tiễn và giải thích một số hiện tượng xảy ra trong tự nhiên, kết quả thí nghiệm làm trẻ rất ngạc nhiên và thích thú. Tham gia thực hiện các thí nghiệm khoa học từ lứa tuổi này giúp trẻ phát huy năng lực sáng tạo, tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề, đó cũng là 3 yếu tố được chú trọng khi đánh giá một đứa trẻ. Giai đoạn 4 – 5 tuổi trẻ thường có sự hiếu kỳ và có rất nhiều câu hỏi, khi sinh ra đã là những nhà khoa học tự nhiên, say mê tìm tòi và nghiên cứu thế giới xung quanh vì vậy khơi dậy niềm yêu thích khoa học ở giai đoạn này sẽ là tiền đề cho các bậc học sau giúp trẻ phát triển nhân cách và trí tuệ trong “giai đoạn vàng” của trẻ Dạy và học ứng dụng Steam cho trẻ mầm non đang là vấn đề nóng trong công cuộc chuyển mình đổi mới đối với ngành giáo dục nói chung và giáo dục mầm non nói riêng tại Việt Nam. Từ khóa Science là từ khóa đầu tiên trong Steam giúp trẻ tiếp cận khoa học, áp dụng giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm cho trẻ với mô hình 5E tập trung vào phát triển kỹ năng và kiến thức cho trẻ một cách hiệu quả nhất gồm 5 bước: Tham gia gắn kết – Engage, khám phá(thực hành) – Explore, giải thích – Explain, củng cố – Elaborate, thúc đẩy – Evaluate sẽ phá vỡ rào cản lớn nhất trong các phương pháp giáo dục truyền thống đó là sự thụ động của trẻ, sự tách rời giữa các lĩnh vực quan trọng: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Sự tách rời này sẽ đem đến một khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực hành, giữa kiến thức và ứng dụng, các kỹ năng giúp trẻ chủ động, tự tin, sáng tạo khi thực hiện các thí nghiệm như kỹ năng làm việc nhóm, thảo luận, thực hành. Nếu mô hình tổ chức dạy học truyền thống là: Truyền đạt thông tin -> trình bày vấn đề -> giải quyết vấn đề thì với mô hình dạy học phát triển theo năng lực sẽ là: Trình bày vấn đề -> thu thập thông tin-> giải quyết vấn đề. Qua đó trẻ học cách điều tra, quan sát, kiểm tra, dự đoán, đánh giá và thu thập bằng chứng, khoa học thúc đẩy sự tò mò, khuyến khích trẻ điều tra, trả lời các câu hỏi thông qua các thí nghiệm. Việc ứng dụng giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm là cầu nối giữa lí luận và thực tiễn đã khẳng định được vai trò quan trọng đối với chương trình trẻ nhỏ thế kỷ 21 có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn trong xu thế đổi mới
giáo dục hiện nay tại Việt Nam nhằm nâng cao chất lượng hoạt động khám phá khoa học cho trẻ 4 – 5 tuổi là mang khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật, toán học đến với trẻ một cách đơn giản, nhẹ nhàng gần gũi với những bài học, đồ dùng mang đến cho trẻ những điều thú vị trong hoạt động. Từ những lý do đó tôi đã mạnh dạn nghiên cứu, lựa chọn và thực hiện đề tài: “Một số biện pháp ứng dụng phương pháp giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm cho trẻ 4 – 5 tuổi” . Với mục đích tạo cho trẻ cảm xúc, hứng thú, tích cực tham gia vào hoạt động và lĩnh hội kiến thức hiệu quả nhất. Trẻ yêu thích khoa học, thích tìm tòi khám phá, thích tìm cách giải quyết. Bên cạnh đó việc lồng ghép giáo dục Steam vào hoạt động thí nghiệm hình thành kỹ năng hoạt động nhóm, thuyết trình, phản biện, ứng dụng kiến thức vào thực tiễn để giải quyết vấn đề và giúp giáo viên truyền thụ kiến thức về khoa học cho trẻ một cách hiệu quả. PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. Cơ sở khoa học 1. Cơ sở lý luận Con đường trải nghiệm Steam là con đường vô cùng lý thú. Khi được học tập theo phương pháp này trẻ có kỹ năng hoạt động nhóm, tập thể, nhằm kích thích tư duy sáng tạo kết hợp các thành tố của phương pháp giáo dục Steam, ưu tiên sự phát triển về tư duy và sáng tạo, khoa học, công nghệ giúp trẻ mạnh dạn tự tin đưa ra những thử thách cho bản thân cũng như tìm ra hướng giải quyết tốt nhất khi thực hành trải nghiệm. Thí nghiệm là cầu nối giữa lí luận và thực tiễn, biến những cái tưởng chừng như không thể trở thành cái có thể, ứng dụng giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm giúp trẻ rèn luyện các kĩ năng thực hành, các thao tác tiến hành thí nghiệm, kỹ năng hợp tác, làm việc nhóm, trình bày và chia sẻ. Từ đó hình thành ở trẻ các năng lực quan sát, khả năng tư duy trừu tượng, khả năng phán đoán, khả năng thực hành nhóm,trẻ trở nên năng động, độc lập, tích cực. Hình thành ở trẻ những đức tính cần thiết cẩn thận, kiên trì, khoa học, nhanh nhẹn và có kỉ luật. Mỗi một thí nghiệm lại mang đến cho trẻ những hiểu biết mới về các sự vật hiện tượng trong thế giới xung quanh, trẻ được củng cố, mở rộng hiểu biết về những sự vật hiện tượng mà trẻ đã được làm quen, đã được học. Đồng thời, cung cấp biểu tượng mới cho trẻ và làm chính xác hóa các sự vật hiện tượng, giúp trẻ thấy được mối liên hệ, sự tác động qua lại, mối tương tác, quá trình phát triển của sự vật hiện tượng trong hiện thực khách quan. Trẻ hiểu nguyên nhân, diễn biến, kết quả, sự vận động, biến đổi của các quá trình phát triển của sự vật hiện tượng trong thế giới
xung quanh. Các sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan luôn có mỗi quan hệ tác động qua lại hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình sinh tồn và phát triển. Trong khi thí nghiệm, trẻ phải tập trung chú ý vào đối tượng, không ngừng quan sát để khám phá ra những cái chưa biết, trẻ tò mò muốn biết sự thay đổi, biến mất hay xuất hiện của một sự vật, hiện tượng. Chính những điều đó mà tính tư duy trừu tượng, khả năng quan sát, so sánh đối chiếu, phán đoán của trẻ được phát triển, trẻ được thỏa mãn trí tò mò, ham hiểu biết. Khi trả lời câu hỏi của cô hay khi thảo luận nhóm để tìm ra kết quả thí nghiệm trẻ phải sử dụng từ ngữ khoa học, chính xác, phải diễn giải sao cho câu nói trở nên mạch lạc, rõ ràng, dễ hiểu, có đủ thành phần chủ - vị trong câu từ đó mà ngôn ngữ của trẻ được phát triển. Hình thành ở trẻ tình yêu khoa học, có niềm tin và niềm đam mê khoa học, tạo hứng thú học tập cho trẻ. Các thí nghiệm ứng dụng phương pháp Steam và các tiết học khám phá khoa học có sử dụng thí nghiệm thường được trẻ rất thích thú, tích cực hoạt động, tích cực xây dựng bài. Ngược lại nếu tiết khám phá khoa học mà trẻ không được tiến hành thí nghiệm ứng dụng giáo dục Steam, không được thực hành thì tiết học đó sẽ trở nên khô khan, không thu hút được sự chú ý từ phía trẻ. Vì vậy việc ứng dụng, lồng ghép giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm có tầm quan trọng đặc biệt không thể thiếu trong hoạt động khám phá của trẻ mầm non. 2. Cơ sở thực tiễn Thực tiễn đổi mới giáo dục mầm non hiện nay cho thấy, các thí nghiệm đơn giản đã dần được sử dụng như một phương pháp, phương tiện hữu hiệu trong quá trình tổ chức cho trẻ khám phá, tìm hiểu, việc sử dụng các thí nghiệm luôn tạo cho trẻ sự thu hút, kích thích trẻ tích cực hoạt động, phát triển ở trẻ tính tò mò, ham hiểu biết, kích thích khám phá, tìm tòi, phát triển óc quan sát, phán đoán, các năng lực hoạt động trí tuệ và kỹ năng hợp tác, trình bày, tư duy phản biện từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình tìm hiểu, khám phá của trẻ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy số lượng các thí nghiệm chưa nhiều, nội dung còn chưa phong phú, ít hấp dẫn đối với trẻ. Giáo viên mầm non còn lúng túng trong việc ứng dụng giáo dục Steam vào thiết kế, sử dụng thí nghiệm chưa linh hoạt, hình thức tổ chức thí nghiệm chưa mang tính phát triển và không phát huy hết vai trò của yếu tố Steam qua hoạt động thí nghiệm. Đứng trước sự phát triển của khoa học và công nghệ, giáo dục trẻ em nói chung và giáo dục mầm non nói riêng cần không ngừng nghiên cứu đổi mới phương pháp, nội dung, hình thức dạy học để đáp ứng nhu cầu thời đại, cho phép người giáo viên phát huy khả năng linh hoạt và sáng tạo của mình trong việc vận dụng những hiểu biết, những phương pháp giáo dục tiên tiến vào việc giáo dục trẻ. Từ những sự vật, hiện tượng quen thuộc trong tự nhiên, mà chúng ta có thể tiến hành các thí nghiệm. Qua đó, trẻ bắt đầu được tìm hiểu những điều kì thú
trong thế giới xung quanh, được tận mắt nhìn thấy những biến hóa của sự vật hiện tượng mà có lẽ tưởng chừng chỉ có trong những câu chuyện cổ tích. Hơn thế, nhờ những thí nghiệm có tính chứng minh này, chúng ta có thể áp dụng vào trong giảng dạy để giải thích cho trẻ một cách rõ ràng và thuyết phục về các đặc tính của các sự vật, hiện tượng, đáp ứng được nhu cầu khám phá của trẻ, vừa kích thích được tư duy tiềm ẩn trong mỗi cá thể trẻ. Nhận thức được điều đó, tôi đã rất nỗ lực nghiên cứu ứng dụng giáo dục Steam đổi mới sáng tạo để tổ chức các thí nghiệm thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn. II. Thực trạng: Trường tôi là trường mầm non trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An. Trường đạt chuẩn quốc gia mức độ I, được Chủ tịch nước tặng huân chương lao động hạng nhất. Nhiều năm liên tục đạt tập thể lao động xuất sắc. Trường được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi phục vụ công tác giảng dạy và học, các phòng học có diện tích rộng rãi, sạch đẹp đạt chuẩn gồm phòng đón, phòng kho, phòng học, phòng ngủ, nhà vệ sinh riêng biệt và khu vực hành lang, được trang bị nhiều đồ dùng đồ chơi hiện đại. Năm học 2023 - 2024, tôi được Ban giám hiệu phân công dạy lớp mẫu giáo 4- 5 tuổi. Lớp có 2 cô, với tổng số 41 trẻ trong đó có 21 trẻ trai và 20 trẻ là nữ. Với tình hình thực trạng như trên trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau: 1. Thuận lợi: Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, đầu tư, đổi mới môi trường, trang thiết bị dạy và học để bắt nhịp xu thế đổi mới của ngành giáo dục nói riêng và của đất nước nói chung. Nhà trường trang bị đồ dùng hiện đại, phòng học rộng rãi, thoáng mát, đủ ánh sáng, những khu vực chơi sáng tạo phục vụ cho các hoạt động của trẻ và đặc biệt năm học 2023 – 2024 nhà trường xây dựng các phòng học chuyên biệt như phòng học thông minh với các trang thiết bị hiện đại: ti vi cảm ứng 80 Inch, máy in... bố trí các góc Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Art (Nghệ thuật) và Math (Toán học), trang bị các đồ dùng hiện đại cung cấp kiến thức toàn diện đa lĩnh vực thuận lợi cho việc ứng dụng phương pháp giáo dục Steam vào tổ chức các hoạt động cho trẻ. Hai giáo viên phụ trách lớp đều nắm được đặc điểm tâm sinh lý trẻ, hiểu được suy nghĩ, mong muốn của trẻ. Bản thân tôi là một giáo viên luôn yêu nghề mến trẻ, ham học hỏi, trau dồi kiến thức, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, ứng dụng công nghệ thông tin thành thạo thích tìm tòi, sáng tạo, được tham gia lớp “Tập huấn tiếp cận phương pháp giáo dục Steam” do trường tổ chức nên tôi nắm được kiến thức về phương pháp giáo dục Steam.
100% trẻ học đúng độ tuổi, thích tò mò, khám phá nên việc áp dụng phương pháp giáo dục Steam cho trẻ được thuận lợi hơn. Trẻ hàng ngày đến trường được thực hành trải nghiệm phương pháp giáo dục Steam mọi lúc, mọi nơi. Trẻ của lớp có nề nếp thói quen tốt trong học tập, khả năng nghe – hiểu và tiếp thu nhanh. Nhìn chung phụ huynh đều quan tâm đến sự phát triển của con em mình. 2. Khó khăn: Phương pháp giáo dục Steam là một phương pháp giáo dục mới và khó đòi hỏi phải có thực hành và tính ứng dụng cao. Giáo viên mới được tiếp cận với phương pháp này nên chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc thiết kế và tổ chức hoạt động cho trẻ. Khó khăn trong quá trình tìm hiểu xác định nội dung, hình thức tổ chức nào có thể ứng dụng phương pháp Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm cho trẻ. Nội dụng các hoạt động thí nghiệm ứng dụng giáo dục Steam trong chương trình chưa phong phú. Đồ dùng thí nghiệm, môi trường kích thích trẻ chủ động làm thí nghiệm chưa hấp dẫn. Một số trẻ chưa tự tin và mạnh dạn tham gia vào các hoạt động thí nghiệm, trẻ chưa có khả năng sáng tạo. Trẻ chưa được thực hiện thường xuyên nên thao tác, các kỹ năng thực hành thí nghiệm ứng dụng Steam như kỹ năng làm việc nhóm, thảo luận, trình bày..., kỹ năng ghi các bước quy trình và kết quả thí nghiệm còn hạn chế Việc lồng ghép giáo dục Steam vào hoạt động trải nghiệm còn chưa rõ nét và triệt để. Lứa tuổi 4 – 5 tuổi trẻ mới bước đầu làm quen chữ cái chính vì thế việc ghi lại các bước quy trình và kết quả thí nghiệm cũng là trở ngại lớn đối với trẻ độ tuổi này. Phụ huynh chưa nắm rõ về phương pháp giáo dục Steam nên chưa có sự chủ động phối hợp trong quá trình cho trẻ thực hành thí nghiệm Khả năng ứng dụng từ các hoạt động thí nghiệm vào thực tiễn chưa cao. 3. Tổ chức khảo sát Từ những thực tiễn trên để thực hiện biện pháp có hiệu quả, từ đầu năm học tôi tiến hành khảo sát 41 trẻ tại lớp mẫu giáo Nhỡ A do tôi phụ trách và kết quả khảo sát được thể hiện ở bảng sau: Bảng khảo sát (Đầu năm học, tháng 9 - 2023)
Tổng số Mức độ đánh giá TT Nội dung trẻ kiểm Số trẻ TL Số trẻ tra TL % đạt % chưa đạt Trẻ hứng thú tham gia hoạt 1 41 15/41 37 26/41 63 động Kỹ năng sử dụng đồ dùng 2 41 10/41 24 31/41 76 công nghệ Kỹ năng thực hành thí 3 41 8/41 20 33/41 80 nghiệm và lưu kết quả Kỹ năng hợp tác làm việc 4 41 10/41 24 31/41 76 nhóm, chia sẻ và trình bày Ứng dụng vào thực tiễn 5 41 5/41 11 36/41 89 Qua bảng khảo sát trên tôi thấy số lượng trẻ đạt yêu cầu còn thấp và chưa đạt còn cao, chiếm từ 63 – 89%. Tôi nhận thấy việc lồng ghép phương pháp giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm cho trẻ là vô cùng quan trọng. Theo chương trình giáo dục mầm non hiện nay không ngừng đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức, để cố gắng, để phát huy hết tính tích cực, chủ động sáng tạo, thích tìm tòi khám phá cái mới, khai thác hết tiềm năng, năng lực vốn có trong mỗi cá nhân trẻ và áp dụng những kiến thức vào thực tiễn cuộc sống. Tôi đưa ra một số biện pháp sau: 4. Các giải pháp thực hiện 4.1. Lựa chọn nội dung và lập kế hoạch hoạt động thí nghiệm ứng dụng Steam Lựa chọn nội dung và lập kế hoạch là quá trình xây dựng các mục tiêu và là cách tốt nhất để thực hiện các mục tiêu đã đề ra. Đây là yếu tố bắt buộc cần phải có đối với tất cả giáo viên, kế hoạch giáo dục hiệu quả giúp giáo viên đưa ra những hoạt động phù hợp với nhận thức, kỹ năng của trẻ. Việc lập kế hoạch có vai trò rất quan trọng nếu chúng ta không biết tự lập kế hoạch cho bản thân mình thì chúng ta không thể xác định được rõ mục tiêu của chúng ta cần phải đạt tới là gì? Với năng lực của mình thì chúng ta cần phải làm gì để đạt được mục tiêu đó? Không có kế hoạch chúng ta sẽ không biết phân chia thời gian hợp lý, mà để nó trôi đi một cách vô ích và thực hiện một cách thụ động trước sự thay đổi của môi trường xung quanh. Vậy nên lập kế hoạch là đóng vai trò thiết yếu và giáo viên cần phải có kĩ năng lập kế hoạch. Muốn bắt đầu với công việc gì hay hướng tới một mục tiêu gì thì việc đầu tiên nên lập kế hoạch chi tiết và cụ thể. Với lứa tuổi mầm non lập kế hoạch phải dựa kế hoạch năm, kế hoạch chủ đề. Dựa vào nội dung đó để thiết lập, tích hợp phương pháp Steam với môi trường
học tập phù hợp với chủ đề và phù hợp với địa điểm tổ chức hoạt động. Muốn thực hiện các hoạt động một cách có khoa học và có hiệu quả bản thân tôi trước hết lập ra kế hoạch cho mình. Năm học này tôi được phân công phụ trách lứa tuổi mẫu giáo 4 - 5 tuổi, căn cứ dựa vào nội dung kế hoạch giáo dục của nhà trường cho từng lứa tuổi, tôi đã thiết kế những hoạt động thí nghiệm nằm trong nội dung chương trình tích hợp Steam giúp trẻ hoạt động sáng tạo * Bảng kế hoạch các chủ đề trong năm học 2023-2024 Chủ đề/ TT Chủ đề nhánh và dự án Tuần Dự kiến thời gian Sự kiện Trường Mầm non Hoa Sen của Bé 1 04/9-10/9/2023 Trường Lớp Mẫu giáo Nhỡ A của Bé 2 11/9 - 17/9/2023 1 Mầm Những người bạn của Bé 3 18/09 - 24/09/2023 non của bé Dự án: Bé vui hội trung thu 4 25/9 - 01/10/2023 Dự án: Bé là ai? 5 02/10 - 10/10/2023 2 Bản thân Sở thích của Bé 6 09/10 - 15/10/2023 Bé khác bạn thế nào? 7 16/10 - 22/10/2023 Dự án: Bé yêu bác nông dân 8 23/10 - 29/10/2023 Ước mơ Bé yêu cô chú công nhân 9 30/10 - 05/11/2023 3 của bé Bé làm bác sĩ 10 06/11 - 12/11/2023 Bé thích làm cô giáo 11 13/11 - 19/11/2023 Dự án: Ngôi nhà của Bé 12 20/11 - 26/11/2023 Gia đình Những người thân của Bé 13 27/11 - 03/12/2023 4 của Bé Gia đình bé 14 04/12 - 10/12/2023 Những ngày vui gia đình Bé 15 11/12 - 17/12/2023 Bé làm chú bộ đội 16 18/12 - 24/12/2023 Vườn Bé yêu cây xanh 17 25/12 - 31/12/2023 5 cây của bé Những bông hoa đẹp 18 01/01 - 07/01/2024 Một số loại quả 19 8/01 - 14/01/2024
Mùa xuân của 15/01 - 6 20 bé 21/01/2024 Dự án: Bé vui 22/01 - 21 đón tết 28/01/2024 Lễ hội mùa 29/01 - xuân 04/02/2024 Tết và mùa xuân Nghỉ Tết 05/02 - nguyên đán 18/02/2024 Con vật nuôi 19/02 - 7 22 trong gia đình 25/02/2024 Con vật sống 26/3 - 23 trong rừng 03/3/2024 Con vật sống 04/3 - 24 dưới nước 10/3/2024 Dự án: Con 11/3 - 25 bướm xinh 17/3/2024 Những con vật Phương tiện ngộ nghĩnh 18/3 - 8 giao thông 26 24/3/2024 đường bộ Dự án: Tàu 25/3 - chạy trên mặt 27 31/3/2024 nước Phương tiện giao 01/4 - thông đường 28 7/4/2024 Bé với các hàng không phương tiện Bé làm quen giao thông với 1 số quy 29 8/4 -14/4/2024 định giao thông 9 Bé với các Một số hiện 15/4 - 30 hiện tượng tự tượng thời tiết. 21/4/2024 nhiên Mùa hè đến rồi 31 22/4 -
28/4/2024 Dự án: Sự cần 29/4 - 32 thiết của nước 05/5/2024 Xứ Nghệ yêu 06/5 – 10 33 thương 12/5/2024 Mừng sinh nhật 13/5- Quê hương đất 34 Bác 19/5/2024 nước Bác Hồ Em yêu Thủ đô 20/5 – 35 Hà Nội 26/5/2024 Tổng 35 tuần Với những nội dung kiến thức nêu trên tôi đã đưa vào kế hoạch năm học triển khai thông qua việc sử dụng các thí nghiệm ứng dụng Steam vào hoạt động học và tổ chức trò chơi thí nghiệm trong từng tháng cụ thể như sau: Tháng Hoạt động Chơi ngoài Chơi, hoạt động ở Chơi, hoạt động thực hiện học trời các góc theo ý thích - Thiết kế và thử - Thử nghiệm và thuyết - Khám phá - Quan sát các nghiệm: Làm đèn trình sản phẩm Tháng 9 đèn lồng loại đèn lồng. lồng - Thí nghiệm: Bình nước tự động - Thiết kế “bàn tay - Tổ chức tại phòng - Bàn tay - Quan sát “ robot” học thông minh: Thí Tháng 10 robot Robot” nghiệm “Bàn tay robot” - Thí nghiệm: Hạt - Thuyết trình về “ Quá lúa nảy mầm trình phát triển của hạt - Quan sát - Quá trình - Thí nghiệm cây lúa ” quá trình phát Tháng 11 phát triển của cần gì để lớn lên và - Thí nghiệm: hạt gạo triển của hạt hạt lúa khỏe mạnh? nhảy múa lúa - Thí nghiệm pha nước muối - Thử nghiệm xây - Thử nghiệm và thuyết - Ngôi nhà - Quan sát các Tháng 12 ngôi nhà nổi theo trình về ngôi nhà nổi. nổi kiểu nhà bản thiết kế - Thí nghiệm: - Thí nghiệm: Hoa - Thí nghiệm: Sự kỳ - Cây hút Tháng 1 Hoa nở trong đổi màu diệu của màu sắc nước thế nào? nước - Thí nghiệm: Pháo - Thí nghiệm: Đèn đổi Tháng 2 hoa trong nước màu.
- Vòng đời - Quan sát - Thí nghiệm: Sâu - Thuyết trình về vòng Tháng 3 của bướm con bướm bướm phục sinh đời của bướm - Quan sát - Thí nghiệm: Thiết - Thử nghiệm hoạt hoạt động của kế và làm thuyền nổi động của thuyền và thuyền nổi trên mặt nước. thuyết trình thí nghiệm - Thuyền nổi Tháng 4 trên mặt nước - Thí nghiệm đèn thuyền nổi trên mặt trên mặt nước - Thí nghiệm: giao thông nước. Vật chìm vật - Thí nghiệm: tàu ngầm nổi. trong chai - Thí nghiệm và - Thử nghiệm và trình - Sự kỳ diệu thuyết trình sự kỳ bày về máy lọc nước của nước diệu của nước qua mini - Thí nghiệm - Không khí các thí nghiệm - Thí nghiệm: Cơn lốc Tháng 5 Cầu vồng từ quanh ta - Thí nghiệm ánh trong chai vòi nước - Máy lọc sáng cầu vồng - Thí nghiệm tạo mây nước mini và mưa 4.2. Tạo môi trường cho trẻ thí nghiệm ứng dụng giáo dục Steam Tạo môi trường học tập và vui chơi thoải mái, tự do cho trẻ là một trong những cách thức giáo dục phù hợp và hết sức cần thiết của phương pháp Steam. Môi trường hoạt động Steam phải được xây dựng gắn liền với sự kiện, thông qua các hoạt động trải nghiệm để trẻ khám phá. Giáo dục Steam khuyến khích tạo cơ hội để người học tự mình giải quyết nhiệm vụ, tự mình tìm kiếm và thu thập thông tin, chủ động trong công việc của mình. Xác định được tầm quan trọng của việc tạo môi trường cho trẻ ngay từ đầu năm học tôi đã chú trọng vào nội dung này để gây hứng thú và tạo cơ hội khích lệ trẻ tham gia vào hoạt động thí nghiệm. * Tạo môi trường thí nghiệm trong và ngoài lớp học. Môi trường là yếu tố tác động trực tiếp hàng ngày đến trẻ. Một môi trường học tập tốt, có hiệu quả là môi trường gây hứng thú, phát huy được trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ, đó là nơi đáp ứng tốt nhất cho mục đích chăm sóc giáo dục trẻ. Chính vì vậy trang trí môi trường lớp học nói chung và môi trường cho trẻ thực hành các thí nghiệm nói riêng luôn được tôi quan tâm hàng đầu. Ở mỗi chủ đề, tôi luôn dành thời gian nghiên cứu, thiết kế môi trường lớp học sao cho phù hợp với chủ đề mà trẻ khám phá, thí nghiệm. Đồ dùng, đồ chơi luôn đảm bảo yếu tố “mở” để kích thích trẻ hứng thú hoạt động, đảm bảo tính thuận tiện, góc khoa học phải được bố trí thật nổi bật, đẹp mắt thẩm mĩ, chính xác. Khi trẻ đến góc khám phá khoa học thì nhiệm vụ của giáo viên là phải giúp trẻ hiểu rõ về đặc điểm, tác dụng và cách sử dụng của đồ dùng, đồ chơi đó. Ngoài ra tôi còn chú ý trang trí lớp học, phòng học hài hòa hợp lý tạo được sự chú ý, sẽ hấp dẫn lôi cuốn trẻ.
Không những chú trọng trang trí bên trong lớp mà trang trí ngoài lớp học cũng được tôi quan tâm như: Khu vực chơi của lớp tôi gần với khu vực mưa nhân tạo, tôi đã tận dụng yếu tố thuận lợi về nguồn nước đó để tạo mô hình dòng nước chảy kỳ diệu, tổ chức các thí nghiệm về sự kỳ diệu của nước, cát, sỏi, vật chìm – nổi..., góc thiên nhiên dành riêng cho trẻ khám phá khoa học, thực hành thí nghiệm về sự nảy mầm của hạt.... Tôi luôn nhận thấy khu vực chơi ngoài trời là nơi trẻ được hoạt động, được quan sát và chú ý rất nhiều, qua học tập trên mạng cũng như các trường bạn tôi đã trang trí những hình ảnh, đồ chơi ngộ nghĩnh để trẻ có thể chơi và trải nghiệm ở giờ chơi tự do, hay những lúc đón trẻ. Với việc tạo môi trường như vậy trẻ được tiếp cận trực tiếp, khám phá, luyện tập lại các thí nghiệm trên tiết học từ đó củng cố, khắc sâu thêm kiến thức. Một số khu vực thí nghiệm ngoài lớp học và hoạt động của trẻ * Góc hoạt động khám phá khoa học Góc khoa học là nơi cho trẻ được thực hành những thí nghiệm vui nhộn, đơn thuần. Khi làm thí nghiệm sẽ giúp trẻ có những ấn tượng tiên phong khơi gợi tính ham học hỏi, khám phá của trẻ và là tiền đề cho các môn học sau này của trẻ như vật lý, hóa học …Để góc khoa học thêm phần lôi cuốn, sinh động và mê hoặc trẻ tôi đã trang trí những dụng cụ tương hỗ cho thí nghiệm như ống nghiệm dùng để làm thí nghiệm pha màu, chai nước, sỏi với thí nghiệm vật nổi, vật chìm… Ngoài ra tôi sử dụng thêm những bức tranh vẽ hướng dẫn, miêu tả quy trình những thí nghiệm tương thích với trẻ như : Thí nghiệm đổi màu, trộn lẫn sắc tố để tạo ra màu khác…nhằm kích thích sự tò mò, ham muốn được giải đáp và học hỏi trong trẻ phát triển năng lực phát minh sáng tạo và tưởng tượng của trẻ về thế giới xung quanh. Một không gian được trang bị với các loại kính lúp, hộp thí nghiệm và vật liệu tự nhiên… sẽ kích thích sự tò mò và khám phá của trẻ. Tôi đã xây dựng góc khoa học/thí nghiệm theo nguyên tắc như sau: - Đồ chơi, đồ dùng phù hợp với lứa tuổi: Các món đồ như ghế, giá, bàn…
- Vật liệu gần gũi: Sử dụng vật liệu tự nhiên như đất sét, cát, nước để khuyến khích trẻ tìm hiểu và kết nối với môi trường xung quanh, thúc đẩy sự hiểu biết về thế giới. - Có bảng thông tin: Trang trí góc khám phá trải nghiệm cho trẻ cần có bảng thông tin về động vật, cây cỏ để trẻ tự tìm hiểu, nghiên cứu, học hỏi về các chủ đề trẻ quan tâm. - Khuyến khích tự do và sáng tạo: Phải cung cấp các đồ dùng mỹ thuật như giấy, bút chì, sơn màu để khuyến khích trẻ thể hiện sự sáng tạo và phát triển khả năng nghệ thuật của chúng. - Dễ dàng tiếp cận: Đảm bảo rằng mọi đồ vật và hoạt động trong góc trải nghiệm dễ dàng tiếp cận và sử dụng cho trẻ. Điều này bao gồm việc đặt các đồ vật ở độ cao phù hợp và dễ nhìn thấy đối với trẻ. - Không gian thoải mái: Đảm bảo không gian rộng cho trẻ tự do vận động và khám phá, giúp trẻ thoải mái phát triển kỹ năng toàn diện và tăng cường sức khỏe. - An toàn: Đảm bảo môi trường góc trải nghiệm an toàn cho trẻ. Loại bỏ những vật liệu có thể gây nguy hiểm hoặc góc nghiêng, sắc nhọn có thể làm trẻ bị thương. - Thường xuyên cập nhật: Thay đổi vật liệu và hoạt động trong góc trải nghiệm/thí nghiệm thường xuyên để giữ cho nó luôn mới mẻ và kích thích sự tò mò của trẻ. - Cung cấp các vật liệu như kính lúp, cát, đá, hộp thí nghiệm giả,… để trẻ có thể thực hiện các thí nghiệm đơn giản. - Hiển thị các tấm poster về các loại động vật, cây cỏ hoặc các hiện tượng tự nhiên để khuyến khích sự tò mò và tìm hiểu của trẻ Nội quy góc Biểu bảng tin hiện thị các thí nghiệm Giá để học liệu và trưng bày sản phẩm của trẻ Bộ sưu tầm quy trình các thí nghiệm Đồ dùng thí nghiệm
Góc khám phá khoa học Góc khoa học/thí nghiệm ứng dụng phương pháp Steam là góc tạo cơ hội để trẻ được trải nghiệm, khám phá thực tế, khơi dậy hứng khởi và kích thích niềm đam mê cho trẻ chính vì thế tôi còn tạo bảng hiện vật, với bảng hiện vật, giáo viên hãy trưng bày các mô hình, sản phẩm và thành quả mà trẻ vừa thực hiện. Đây là cách khuyến khích và tạo động lực để các con có nhiều cố gắng cho những bài học tiếp theo. Ngoài ra tôi sưu tầm rất nhiều các nguyên học liệu khác nhau để trẻ thoải mái sáng tạo khi làm các thí nghiệm như: màu nước, màu sáp, các loại chất lỏng dầu ăn, soda…; nguyên vật liệu như lõi giấy, bìa cattong, đĩa CD, nắp nhựa, chai lọ, cốc giấy, bảng gỗ, sỏi, đá, đường, muối…. Tôi phân loại từng nguyên học liệu, để riêng từng rổ, hộp nhựa trong có dán tên nguyên liệu kèm hình ảnh...tôi để vừa tầm với trẻ để trẻ dễ thấy, dễ lấy, cất và sử dụng. Ví dụ: Đồ dùng trải nghiệm: Màu nước, hạt gạo, đường, muối, giấy ăn… Các đồ dùng phục vụ thí nghiệm: Cốc có chia vạch ml, chai cốc lọ có nhiều kích thước khác nhau, bộ dụng cụ đo thể tích, xi lanh, kính lúp, cân…
, Đồ dùng thí nghiệm Môi trường Steam là môi trường tạo cho trẻ không khí vui vẻ, sôi nổi, hào hứng với những câu hỏi, chia sẻ, giải đáp, thảo luận về các vấn đề trẻ quan tâm và cùng giải quyết tâm. Trẻ luôn bận rộn như một “công xưởng” thu nhỏ với các hoạt động trải nghiệm, thí nghiệm, thiết kế, sắp đặt, tháo lắp hay sửa chữa hoặc sáng tạo, cùng với các công cụ, vật liệu phong phú. Trẻ vui vẻ và hạnh phúc: trẻ được tôn trọng, được lắng nghe, được chia sẻ với bạn bè và cô giáo trong các hoạt động. Ví dụ: Tôi đã tạo một môi trường xã hội cho các con ”hóa thân” làm nhà khoa học, đưa ra thử thách cho trẻ và trẻ tự thảo luận bàn bạc cùng nhau tìm hướng giải quyết như: Hôm nay cô có các nguyên liệu là quả táo, que gỗ, giấy màu, bút màu và keo dán, cô muốn làm chiếc thuyền nổi trên mặt nước. Khi đó trẻ sẽ tự thảo luận, tìm ra quy trình và thử nghiệm chiếc thuyền táo nổi trên nước. Cô sẽ với vai trò gợi ý, hướng dẫn khi trẻ gặp khó khăn và cùng đưa ra quy trình: Bước 1: Dùng dao tách đôi quả táo (cô hỗ trợ) Bước 2: Dùng que gỗ cắm vào chính giữa quả táo Bước 3: Dùng kéo cắt giấy màu thành hình cánh buồm, trang trí tùy thích các hình lên trên cánh buồm Bước 4: Dán cánh buồm lên que gỗ để làm thành chiếc thuyền táo Bước 5: Thả thuyền táo vào khay nước và quan sát hiện tượng
Thí nghiệm: Thuyền táo nổi trên nước Sau khi hoàn thành cô cho trẻ thử nghiệm thả thuyền táo vào khay nước chúng ta thấy thuyền nổi trên mặt nước, cô cho trẻ tự lưu lại quy trình làm thuyền và kết quả thử nghiệm. Cô giải thích cho trẻ để làm được thuyền nổi trên nước thì chúng ta phải hiểu về kiến thức chìm – nồi cô đưa ra vài ví dụ khác để trẻ dễ dàng liên hệ với thực tế. 4.3. Tiến hành và lồng ghép thí nghiệm ứng dụng phương pháp giáo dục Steam vào tổ chức các hoạt động cho trẻ. Tổ chức hoạt động thí nghiệm cho trẻ có ứng dụng phương pháp giáo dục Steam là một việc làm rất cần thiết bởi trẻ mầm non không học lý thuyết qua những lời nói suông giảng giải mà học qua chính những trải nghiệm thực làm, thực học. Đặc điểm tư duy của trẻ mầm non là tư duy trực quan, vì thế khi lựa chọn và tiến hành những thí nghiệm cho trẻ, tôi đã dựa trên một trong các tiêu chí sau: - Thí nghiệm Steam gắn liền với tình huống và vấn đề thực tiễn trong cuộc sống. - Thí nghiệm Steam dẫn trẻ vào chuỗi hoạt động tìm tòi, khám phá, có kết thúc mở - Thí nghiệm kích thích hứng thú học tập của trẻ, có tính đồng bộ để đảm bảo tất cả trẻ đều được tham gia, khám phá và trải nghiệm. Việc lồng ghép các thí nghiệm vào chương trình trước đây đã được giáo viên đưa vào hoạt động ở trường mầm non nhưng chỉ dừng lại ở mức độ cô giới thiệu quy trình thí nghiệm và trẻ thực hiện một cách thụ động theo quy trình của giáo viên đề ra, đồ dùng thí nghiệm cũng được giáo viên chuẩn bị sẵn. Tuy nhiên khi ứng dụng giáo dục Steam vào tổ chức hoạt động thí nghiệm thì nó đã trở thành một bước chuyển mình đột phá mới bởi thí nghiệm ứng dụng Steam không chỉ dừng lại
ở đó mà các con sẽ được tự thảo luận nhóm, tự chọn đồ dùng thí nghiệm, các con là “những nhà khoa học” sáng tạo ra quy trình và sản phẩm của chính mình, các con được trình bày, được phản biện ý kiến của mình và của bạn. Tức là thí nghiệm ứng dụng Steam không chỉ tạo cơ hội để trẻ rèn luyện khả năng quan sát nhạy bén mà việc tham gia thực hiện các thí nghiệm khoa học như vậy còn tạo tiền đề để trẻ hình thành tư duy phản biện, đa chiều từ sớm. Và đây cũng chính là cơ hội để giáo viên cung cấp kiến thức, kỹ năng cho trẻ một cách tốt nhất. Muốn làm được điều đó thì giáo viên phải xác định mục tiêu của việc lựa chọn các thí nghiệm khoa học và trò chơi thí nghiệm để trẻ nắm bắt đặc điểm, cấu tạo, sự phát triển, nguồn gốc, các loại và hiện tượng. Trẻ thực hiện: Quan sát, so sánh, phân loại, dự đoán, suy luận và chia sẻ...nhưng tổ chức và lồng ghép như thế nào cho phù hợp, điều đó phụ thuộc vào giáo viên, muốn thực hiện tốt giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo, lựa chọn hình thức phù hợp, nội dung sáng tạo với bài dạy, với chủ đề và nhận thức của trẻ. Qua đó, trẻ sẽ tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng hứng thú. a. Lồng ghép thí nghiệm ứng dụng Steam vào hoạt động học Thông qua quá trình nghiên cứu, học hỏi khi xây dựng hoạt động học cho trẻ, tôi xác định rõ mục tiêu 5E: Gắn kết, khảo sát, giải thích, áp dụng, đánh giá. Với hoạt động khám phá khoa học thì mục tiêu chính của hoạt động là khoa học, mục tiêu tích hợp là cộng nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật, toán. Khi tiến hành tổ chức hoạt động thay vì giáo viên cung cấp cho trẻ kiến thức, kỹ năng đã định sẵn, tôi cho trẻ khám phá đối tượng phù hợp bằng 5 giác quan, yêu cầu trẻ tự đặt ra các câu hỏi: Vì sao? Tại sao? Khi nào? Ở đâu?... và tiến hành cho trẻ tìm tòi khám phá, phát triển kỹ năng diễn đạt và trẻ được nói về những gì trẻ khám phá được bằng câu có nghĩa, câu hoàn chỉnh, kỹ năng làm việc nhóm...để đi đến kết luận về các sự vật, hiện tượng trong thế giới xung quanh, nhờ vậy khả năng cảm nhận của trẻ sẽ chính xác hơn, những biểu tượng, kết quả trẻ thu nhận được trở nên cụ thể, sinh động và hấp dẫn hơn. Vì thế khi cho trẻ quan sát và thực hiện một số thí nghiệm khoa học, giáo viên khuyến khích trẻ đặt câu hỏi, để trẻ khám phá ra vấn đề cần giải quyết, những hiện tượng mà trẻ nhìn thấy và nghe thấy, tránh giải thích dài dòng về nguyên lý khoa học, mà hãy tập trung vào giúp trẻ phát hiện những thay đổi, những diễn biến của hiện tượng. Với các nguyên lý khoa học phức tạp trẻ sẽ tiếp tục được tiếp cận ở các cấp học cao hơn. Ví dụ: Trong hoạt động học: Khám phá khoa học “Không khí quanh ta” Trước tiên cần xác định mục tiêu của bài học để xem trẻ của lớp mình có thể đạt được bao nhiêu mục tiêu. * Mục tiêu:
- Khoa học: Trẻ hiểu được một số đặc tính của không khí : không màu, không mùi , không vị , không hình dạng , mắt thường không nhìn thấy được , không sờ được thông qua các thí nghiệm. - Trẻ học cách sử dụng không khí để khiến đồ vật chuyển động - Thông qua thí nghiệm trẻ biết được không khí rất cần thiết và quan trọng đối với cuộc sống của con người, con vật và cây cối. - Công nghệ: Biết sử dụng các dụng cụ khác nhau để khám phá không khí. - Kỹ thuật: Trẻ biết thao tác theo quy trình các thí nghiệm - Nghệ thuật: Trẻ biết sử dụng các kỹ năng tạo hình để lưu các bước quy trình thí nghiệm - Toán học: Trẻ biết đọc kết quả, so sánh được kích thước, chiều cao của nến và bóng khi thí nghiệm * Chuẩn bị: - Nến, cốc, phấn - Túi ni lông to, dây cột , chậu nước - Súng bong bóng xà phòng - Lọ nước hoa - quả bóng bay , kim - Khay, giỏ dụng cụ. - Bảng quy trình thí nghiệm - Phiếu in ra quy trình thí nghiệm cho từng nhóm. Hoạt động khám phá cô sẽ chia trẻ thành 3-5 nhóm để trẻ hoạt động và thực hành quy trình pha nước muối. Bước 1: Gắn kết: - Tạo tình huống có vấn đề với trò chơi bong bóng xà phòng, cho trẻ quan sát, sau đó cô thăm dò hiểu biết của trẻ về đặc điểm không khí thông qua câu hỏi: Các con có nhận xét gì về những quả bong bóng xà phòng? Hiện tượng gì xảy ra khi bong bóng bay cao? Vì sao bong bóng bay được? - Thăm dò hiểu biết của trẻ về lợi ích của không khí thông qua trò chơi “bịt mũi”. Các con thấy thế nào khi chúng ta bịt mũi lại? Vậy không khí có lợi ích gì với cuộc sống con người. Cô liên hệ lợi ích của không khí với con vật, cây côi và các hiện tượng. + Cô có 3 câu hỏi: không khí đến từ đâu? Không khí có hình dạng, mùi vị như thế nào? Chúng ta sẽ ra sao nếu không có không khí?