Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu ở trường mầm non Đoàn Xá

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Một số giải pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu ở trường mầm non Đoàn Xá" được hoàn thành với các biện pháp như: Lựa chọn nội dung giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu vào trong các chủ đề; Tích hợp nội dung giáo dục thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu phù hợp cho trẻ 5-6 tuổi thông qua việc tổ chức các hoạt động trong ngày và các sự kiện trong năm;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu ở trường mầm non Đoàn Xá

BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: “Một số giải pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu” 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: TCKNXH 3. Tác giả: Họ và tên: Ngô Thị Thu Trang Ngày/tháng/năm sinh: 26/10/1994 Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên, Trường mầm non Đoàn Xá Điện thoại: 0392.045.631 4. Đơn vị áp dụng sáng kiến Tên đơn vị: Trường mầm non Đoàn Xá Địa chỉ: Thôn Đông Xá, xã Đoàn Xã, huyện Kiến Thụy, TP.Hải Phòng Điện thoại: 02253.560.505 II. Mô tả giải pháp đã biết : Trong những năm gần đây cụm từ “biến đổi khí hậu” không còn xa lạ đối với tất cả chúng ta. Thực trạng biến đổi khí hậu hiện nay đang ngày càng trở thành vấn đề gay gắt của toàn nhân loại, con người phải đối mặt với ngày càng nhiều khó khăn do biến đổi khí hậu gây nên. Đặc biệt là trẻ mầm non rất nhạy cảm với những ảnh hưởng của môi trường, dễ bị tổn thương do các tác động của biến đổi khí hậu gây nên. Vì vậy việc giáo dục cho trẻ về biến đổi khí hậu, cách phòng ngừa, ứng phó với biến đổi khí hậu có ý nghĩa vô cùng quan trọng và cần thiết. Ngày 25/01/2014, Bộ giáo dục đã phê duyệt đề án “Thông tin, tuyên truyền về ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tại trong trường học giai đoạn 2013-2020”. Trong đó trẻ em trong các cơ sở giáo dục mầm non được nhắc đến đầu tiên trong các nhóm đối tượng mà đề án này hướng đến. Thực hiện Kế hoạch số 201/KH-BGDĐT ngày 08/3/2021 về việc triển khai nhiệm vụ giáo dục ứng phó với Biến đổi khí hậu và Bảo vệ môi trường trong các cơ sở giáo dục mầm non. Ngày 1/12, tại Hà Nội, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức tập huấn trực tuyến cho cán bộ quản lý và giáo viên cốt cán toàn quốc nội dung giáo dục thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường trong các cơ sở giáo dục mầm non. Vụ trưởng Giáo dục Mầm non, Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Bá Minh cho biết: “Trẻ em độ tuổi mầm non còn non nớt về thể lực, nhận thức và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường còn hạn chế nên là đối tượng dễ bị tổn thương nhất”. Cũng chính vì những lí do đó, một số giáo viên mầm non đã đưa ra các sáng kiến kinh nghiệm với đề tài giáo dục trẻ hình thành các kĩ năng ứng phó với biến đổi khí hậu. Ví dụ như đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ hình thành những kĩ năng cần thiết để ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai” của tác giả Nguyễn Thị Đào, giáo viên trường Mầm non Sao Đỏ - Chí Linh - Hải Dương. Hay đề tài “Một số biện pháp giáo dục trẻ mẫu giáo ứng phó với biến đổi khí hậu” của tác giả Phan Thị Sửu, giáo viên trường Mầm non Bình Hòa, tỉnh Bình Dương. Qua các đề tài này, tôi thấy được những ưu điểm và hạn chế trong các biện pháp đã thực hiện như sau:
2 * Ưu điểm của giải pháp đã và đang áp dụng: - Giáo viên đã tự học hỏi, bồi dưỡng kiến thức, nâng cao nhận thức của bản thân về biến đổi khí hậu. - Các giáo viên đã xây dựng được các nội dung giáo dục trẻ hình thành các kĩ năng cần thiết để ứng phó với biến đổi khí hậu một cách hợp lí, phù hợp với sự phát triển của trẻ. Giáo viên đã tích hợp nội dung giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa với biến đổi khí hậu vào một số hoạt động trong ngày - Có sự phối hợp 3 môi trường: gia đình - nhà trường và cô giáo * Hạn chế của giải pháp đã và đang áp dụng: - Giáo viên chưa đưa các nội dung giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu vào trong các chủ đề, mà mới dừng lại ở một số chủ đề đặc trưng, dễ tích hợp.Chưa tích hợp các nội dung giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu vào tất cả các hoạt động trong ngày và các sự kiện được tổ chức trong trường mầm non. - Chưa sưu tầm và sử dụng đa dạng các bài ca dao, đồng dao, bài hát, bài thơ, câu chuyện và các thí nghiệm khoa học có nội dung về thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu để giáo dục trẻ. - Giáo viên chưa tổ chức được nhiều hoạt động trải nghiệm cho trẻ được thực hành thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. - Chưa ứng dụng tốt công nghệ thông tin vào trong công tác giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. - Công tác phối hợp với phụ huynh chưa mang lại hiệu quả cao, vì hình thức tuyên truyền, kết nối với phụ huynh chưa đa dạng. Từ những ưu điểm và hạn chế của các đề tài nghiên cứu nêu trên, tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số biện pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu”. II. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến II.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến: Để nghiên cứu và áp dụng tại trường mầm non nơi tôi đang công tác. Để thực hiện các biện pháp một cách hiệu quả hơn tôi đã thực hiện việc khảo sát về một số nội dung và kỹ năng thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu trên trẻ. Cụ thể như sau: Khảo sát trước khi thực hiện giải pháp
3 Từ thực trạng trong việc giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu trong trường, nơi mình đang công tác, tôi nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu” và đưa ra 6 giải pháp và cụ thể như sau: Giải pháp 1: Lựa chọn nội dung giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu vào trong các chủ đề Sau khi nghiên cứu kỹ nội dung giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa với biến đổi khí hậu, tôi đã lựa chọn những nội dung phù hợp để tích hợp vào các chủ đề trong năm học và luôn đảm bảo 3 nguyên tắc: lựa chọn tích hợp trong tất cả các lĩnh vực; nội dung giáo dục đưa vào các hoạt động từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của trẻ,có thể được tích hợp trong toàn bộ hoạt động, trong một phần của hoạt động hoặc ở phần liên hệ thực tế. Tùy thuộc vào nội dung chính của bài học. Ví dụ: Với chủ đề trường mầm non, giáo viên nên lựa chọn các nội dung gần gũi với trẻ, các hoạt động trẻ có thể dễ dàng thực hiện như: các cách tiết kiệm năng lượng ở trường, lớp bé, một số hoạt động giữ gìn môi trường xanh - sạch - đẹp (Phụ lục 1). Với chủ đề gia đình nên lựa chọn các nội dung có thể học tại lớp và có thể thực hành tại nhà dưới sự giám sát của người lớn như : Một số kỹ năng tự bảo vệ và chăm sóc bản thân, gia đình khi có những hậu quả của biến đổi khí hậu gây ra, chăm sóc bản thân khi thời tiết bất thường xảy ra, một số kỹ năng tự bảo vệ khi gặp thiên tai trong gia đình. Giảm bớt túi nilong, khi đi chợ nên mang theo làn, túi sách, giỏ. (Phụ lục 1). Chủ đề giao thông: Lựa chọn các nội dung giáo dục liên quan đến khí thải từ các phương tiện giao thông hay những nội dung giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu khi đang tham gia giao thông trên đường: những phương tiện giao thông “sạch”, bảo vệ môi trường bằng cách hạn chế sử dụng các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường. Chủ đề thực vật: Lựa chọn những nội dung có những việc trẻ có thể làm để góp phần bảo vệ môi trường, giảm nhẹ những hậu quả của biến đổi khí hậu gây ra như việc cho trẻ tìm hiểu về lợi ích của cây xanh, lợi ích của việc trồng nhiều cây xanh, phủ xanh đồi trọc. Các hoạt động của con người với thế giới thực vật mang lại những hậu quả khó lường về biến đổi khí hậu: chặt phá rừng bừa bãi, không có kế hoạch trồng rừng bổ sung… Chủ đề nước và các hiện tượng tự nhiên: Lựa chọn những nội dung về nguyên nhân của một số hiện tượng tự nhiên, tìm hiểu về mối liên hệ giữa các hành vi của con người với các hiện tượng tự nhiên. Biểu hiện, ích lợi và các tác hại của một số hiện tượng tự nhiên đối với sức khỏe và cuộc sống của con người. Tìm hiểu về bốn mùa trong năm, đặc trưng thời tiết của từng mùa, sự thay đổi về thời tiết của các mùa trong những năm gần đây. Cách sử dụng tiết kiệm nước trong sinh hoạt hàng ngày…. Chủ đề Quê hương - Đất nước - Bác Hồ - Trường tiểu học: Tình yêu quê hương của bé, bảo vệ và giữ gìn di tích lịch sử, ý thức giữ gìn thành phố xanh, sạch, đẹp…Tìm hiểu về ngày trái đất (22/04), về ý nghĩa, lợi ích và các hoạt động diễn ra trong ngày trái đất: hoạt động tắt điện trong ngày 22/04, hoạt động trồng cây xanh…
4 Xây dựng kế hoạch tích hợp các nội dung giáo dục trẻ về cách thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu gắn liền với nội dung các chủ đề ngay từ đầu năm học theo sự liên kết chặt chẽ giữa mục tiêu - mạng nội dung - mạng hoạt động một cách khoa học, gắn với thực tế đã thực sự đã mang lại rất nhiều thuận lợi như giúp tôi chủ động xây dựng kế hoạch chủ đề, chủ động trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục, tạo cho trẻ hứng thú và cung cấp những kiến thức gần gũi, những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống thực tế của trẻ. Giải pháp 2: Tích hợp nội dung giáo dục thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu phù hợp cho trẻ 5-6 tuổi thông qua việc tổ chức các hoạt động trong ngày và các sự kiện trong năm. Thời gian chủ yếu của trẻ trong một ngày là ở trường, lớp. Chính vì vậy, vai trò của cô giáo trong việc rèn luyện và hướng dẫn trẻ là rất quan trọng. Do đó, tôi luôn tận dụng mọi lúc, mọi nơi, mọi tình huống để dạy trẻ.. Tôi luôn cố gắng ích hợp một cách khéo léo để gây hứng thú và duy trì được hứng thú cho trẻ , phù hợp với điều kiện của lớp của chủ đề đang thực hiện, tạo cơ hội để trẻ được tích cực hoạt động, trải nghiệm thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu trong tất cả các hoạt động. Giờ đón trẻ, trò chuyện sáng: Việc tích hợp nội dung giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu được tôi khai thác triệt để vào thời điểm này. Khi đón trẻ tôi chú ý quan sát, hướng dẫn trẻ biết tự cất đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định, tự mặc và cởi quần áo mà không cần sự giúp đỡ của người lớn để tự biết bảo vệ bản thân khi thay đổi nhiệt độ từ ngoài trời vào lớp học...Tôi thường lựa chọn phương pháp trò chuyện nhóm, cá nhân, tập thể để đưa các nội dung giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu đến gần hơn với trẻ. Các nội dung được lựa chọn là các nội dung đơn giản, gần gũi với trẻ như việc hướng dẫn trẻ biết lựa chọn trang phục phù hợp với thời tiết, các biểu hiện của biến đổi khí hậu như nắng nóng kéo dài, mưa kéo dài, bão, lũ lụt...Ngoài hình thức trò chuyện, tôi còn thường xuyên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi đơn giản để trẻ có những kiến thức về biến đổi khí hậu. Ví dụ như trò chơi “Nhà dự báo thời tiết nhí” hay trò chơi “Trời nắng, trời mưa”…. Giờ hoạt động học: Với giờ hoạt động học tôi thường lựa chọn những hoạt động nhẹ nhàng, phù hợp, tạo tình huống, câu hỏi... khuyến khích trẻ chủ động học hỏi, tìm hiểu, quan sát, thử, bày tỏ cảm xúc và cách làm riêng, rèn luyện kỹ năng đã biết... tạo ra những cơ hội và tình huống để mở rộng, tích hợp nội dung biến đổi khí hậu vào các nội dung giáo dục đã xây dựng. Với hoạt động khám phá khoa học, tôi lựa chọn cho trẻ quan sát tranh ảnh, xem các đoạn phim tư liệu sưu tầm trên mạng về các hiện tượng thời tiết như mưa, bão, lốc xoáy, sấm chớp, nắng nóng, hạn hán, lũ lụt… Qua các hoạt động thí nghiệm, trải nghiệm, đưa ra tình huống cho trẻ dự đoán, quan sát tranh ảnh băng hình tôi cung cấp những kiến thức đơn giản về đặc điểm của các hiện tượng thời tiết, thảm họa đó. Ví dụ: Gió làm mát, làm lưu thông không khí; gió mạnh làm đổ cây, làm bụi đường phố, làm đổ nhà cửa; các cách tránh gió như: Đội mũ, đeo khẩu trang, đi găng tay, trồng nhiều cây xanh, không ra ngoài trời lâu. Hay một ví dụ khác là mưa cung cấp cho con người và mọi vật, làm mát, giúp cho cây cối phát triển, mưa to
5 làm cho đường phố ngập lụt, nhà cửa, quần áo ẩm ướt, có sấm chớp rất nguy hiểm. Cách tránh mưa: Khi ra đường phải đội mũ nón, mặc áo mưa, không chơi dưới gốc cây khi có mưa to, sấm chớp. Qua đó giáo dục trẻ về những hành động thiết thực, vừa sức của trẻ để bảo vệ môi trường sống của chúng ta, Góp phần phòng ngừa, giảm nhẹ hậu quả của biến đổi khí hậu, giáo dục trẻ biết tự bảo vệ, chăm sóc, giữ gìn sức khỏe của bản thân, khi có các thiên tai thảm họa xảy ra phải bình tĩnh, dũng cảm, tìm nơi trú ẩn, lánh nạn bảo vệ tính mạng… Hoạt động làm quen với toán: Toán là tiết học rất khó lồng ghép các chuyên đề tuy nhiên tôi cũng cố gắng lồng ghép như khi dạy số lượng, hơn kém, thêm bớt tôi luôn chọn những đồ dùng đơn giản như cây, nhà, mây, mặt trời... tôi tạo tình huống khi dạy thêm bớt như cô có 8 cây sau một trận động đất cây bị gãy hết 7 cây vậy cô còn bao nhiêu cây? Muốn có 8 cây cô phải trồng thêm bao nhiêu cây? Trẻ học toán xong trẻ còn biết thêm về hiện tượng động đất (xem powerpoint). Hoạt động làm quen với văn học: Đây là một trong những hoạt động dễ dàng lồng ghép giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. Tôi lựa chọn các câu chuyện, bài thơ có nội dung phù hợp để giáo dục trẻ về ứng phó với biến đổi khí hậu như: Câu chuyện “Cóc kiện trời”, “Tiếng kêu cứu của rừng xanh”, bài thơ “Cả nhà chống bão” “ Rét về”... Hoạt động tạo hình: Tôi đã tích hợp nội dung giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu vào một số tiết học như: Cắt dán đồ dùng phù hợp với người sử dụng khi trời mưa; vẽ (xé dán) mưa, nặn cầu vồng, vẽ tranh về hậu quả của biến đổi khí hậu (đề tài), vẽ tranh về những việc bé sẽ làm để bảo vệ môi trường… Hoạt động ngoài trời: Tôi tận dụng các yếu tố tự nhiên, môi trường sẵn có để tích hợp giáo dục trẻ về nội dung phòng ngừa, ứng phó với biến đổi khí hậu một cách phù hợp: Quan sát và nhận xét sân trường hôm nay sạch hay bẩn? Vì sao? Hỏi trẻ “Cần phải làm gì để sân trường sạch đẹp?”, biết tưới cây, nhổ cỏ, trồng cây xanh...Cho trẻ quan sát thời tiết ngày hôm nay như thế nào? nhận xét về sự thay đổi thời tiết: Trời nắng chuyển sang râm, trời mưa chuyển sang nắng... dự đoán của trẻ về thời tiết trong ngày. Phải làm gì để thích ứng với thời tiết đó: quần áo phải thay đổi như thế nào? Có nên tiếp tục ở ngoài trời hay không? .... Cô cho trẻ khám phá các hiện tượng tự nhiên như gió, không khí, mưa, nắng ... cung cấp kiến thức cho trẻ về các hiện tượng thiên nhiên bất thường. Hoạt động góc: Song song với các hoạt động khác tôi đã khéo léo tích hợp nội dung giáo dục trẻ về biến đổi khí hậu ở các góc chơi. Góc tạo hình tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động như tô màu trái đất, vẽ tranh kể về việc bé đã làm để bảo vệ môi trường, làm đồ chơi bằng các nguyên phế liệu...(Phụ lục 2). Ở góc học tập cho trẻ làm một số bài tập như làm sách tranh về “ Các việc bé có thể làm để bảo vệ trái đất” hay chơi các trò chơi như bé chọn và khoanh tròn đồ dùng phù hợp với thời tiết nắng nóng, bé chọn và khoanh tròn đồ dùng phù hợp với tiết trời lạnh giá, bé hãy tìm hình ảnh đúng về việc bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, bé hãy nối để phân loại rác vào đúng thùng đựng rác vô cơ, hữu cơ nhé, đâu là địa điểm không an toàn khi thấy hiện tượng thời tiết bất thường...Góc âm nhạc cho trẻ được hát và biểu diễn một số bài hát có nội dung về biến đổi khí hậu phù hợp với chủ đề: Em yêu cây xanh, Nắng sớm, Cháu vẽ ông mặt trời, Trái đất này là của chúng mình...Với góc xây dựng tôi gợi mở và hướng dẫn trẻ xây nhà có
6 nhiều cửa số để tận dụng hết năng lượng tự nhiên, xây thêm lối thoát hiểm ở nhà ở, nhà máy, siêu thị..., xây nhà vệ sinh công cộng, đặt thùng rác, trạm điện thoại công cộng, bình chữa cháy ở công viên, trường học, bệnh viện ,trồng nhiều cây xanh. Hoạt động vệ sinh - ăn - ngủ: Hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng là một cơ hội, một thời điểm không thể thiếu để rèn luyện thói quen tốt, hành vi đúng đắn cho trẻ một cách thường xuyên từ đó tạo nên kỹ năng bền vững cho trẻ. Trong các hoạt động hàng ngày của trẻ như: ăn, ngủ, vệ sinh, chăm sóc sức khỏe tôi thường chú ý đến những nội dung như: Rèn luyện cho trẻ thói quen rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, thực hiện ăn chín uống sôi. Rèn luyện cho trẻ thói quen sử dụng điện, nước tiết kiệm: Vặn vòi nước vừa đủ sử dụng và tắt sau khi sử dụng, tắt điện khi ra khỏi phòng ăn...(Phụ lục 2). Rèn luyện cho trẻ thói quen đi vệ sinh đúng nơi quy định, đi xong dội nước. Rèn luyện cho trẻ thói quen uống nước ấm sau bữa ăn khi thời tiết lạnh. Rèn thói quen giữ vệ sinh chung, sắp xếp đồ dùng cá nhân, bàn ghế gọn gàng, ngăn nắp. Rèn cho trẻ thói quen đóng cửa sổ trước khi đi ngủ để tránh gió lùa. Hoạt động chiều: Đây là thời điểm mà giáo viên có thể rèn luyện cho trẻ kiến thức, kỹ năng, thái độ đúng đắn về vấn đề thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. Tôi đã xây dựng những nội dung trò chuyện, đàm thoại phù hợp với trẻ, để qua đó trẻ có thêm những kiến thức trong việc thích ứng, phòng ngừa với biến đổi khí hậu. Ví dụ: “Khi trời có bão thì bé làm gì?”.Tôi cho trẻ suy nghĩ, mỗi trẻ đưa ra một cách giải quyết riêng, lắng nghe ý kiến của trẻ, gợi mở cho trẻ bằng các câu hỏi : theo con làm như vậy có được không ? tại sao? Sau đó giúp trẻ rút ra phương án tốt nhất. Hoặc tổ chức cho trẻ xem phim; tập đóng kịch về nguyên nhân của thay đổi thời tiết, khí hậu, mưa lũ... nguyên nhân gây ra hỏa hoạn và cách ứng phó.Làm quen những bài thơ có nội dung về biến đổi khí hậu: “Mùa đông”, “Khi trời giông bão”, “Bạn sâu đi học”.... Trong các sự kiện tổ chức tại trường mầm non: Sự kiện giáo dục về biến đổi khí hậu và thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu cho trẻ vừa có ý nghĩa thực tiễn vừa có tính thời sự, cấp bách. Do vậy, việc tổ chức sự kiện và tích hợp giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu cho trẻ hướng tới mục đích giúp trẻ hiểu rõ về biến đổi khí hậu, có kĩ năng thích ứng, phòng ngừa với biến đổi khí hậu. Các sự kiện trong trường mầm non luôn gây được sự thích thú và hào hứng tham gia từ trẻ, các con vừa được tham gia các sự kiện với nhiều các hoạt động khác nhau, vừa được tích lũy thêm kiến thức và còn được rèn luyện các kĩ năng cần thiết. Bản thân tôi đã tích hợp giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu qua các chương trình, sự kiện như tổ chức hội chợ, triển lãm mini với chủ đề các vật dụng và các bức tranh được làm từ các nguyên liệu tự nhiên, tận dụng các nguyên vật liệu có thể tái chế để giảm thiểu rác thải ra môi trường. Tích hợp nội dung trình diễn thời trang từ các nguyên liệu tự nhiên với lời dẫn về giáo dục bảo vệ môi trường trong tổ chức chương trình “Bé khỏe-ngoan” vào dịp cuối năm (Phụ lục 2). Cùng hưởng ứng ngày Trái Đất 22/04 hàng năm, tổ chức hoạt động chiều tại lớp với các nội dung gần gũi với trẻ như sử dụng tiết kiệm nước, tắt đèn điện trong ngày hoặc tham gia trồng cây trong vườn trường. Giải pháp 3: Tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm cho trẻ được thực hành thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu
7 Trong các đối tượng chịu ảnh hưởng của sự biến đổi khí hậu thì trẻ em là người chịu hậu quả nặng nề nhất, vì chúng còn non nớt về thể lực, nhận thức và khả năng thích ứng. Chính vì vậy giáo dục cho trẻ những kỹ năng đơn giản để trẻ có thể tự bảo vệ được bản thân mình khi chưa có sự giúp đỡ của người lớn là một việc làm rất quan trọng nhằm thích ứng, phòng ngừa với những hậu quả của biến đổi khí hậu gây ra.Tôi đã lựa chọn một số phương pháp đơn giản, nhẹ nhàng có thể hướng dẫn được cho trẻ mầm non để đưa vào dạy cho trẻ lớp mình. Tôi đưa một số tình huống giả định vào trò chơi để dạy trẻ, trẻ vừa được học, vừa được chơi rất hiệu quả. Tổ chức cho trẻ tham quan bến cá ở địa phương nơi trẻ sinh sống, quan sát các ngư dân khi đi trên thuyền phải mặc áo phao, khi nước biển dâng thì các tàu thuyền phải leo đậu về bến. Tổ chức cho trẻ thực hành việc bảo vệ môi trường thông qua các công việc vừa sức với trẻ như nhặt lá rụng, rác thải có trên sân trường, vườn rau và các khu vực khác trong trường (Phụ lục 3). Tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế, cho trẻ được thực hành về cách mặc áo phao, lựa chọn trang phục hợp thời tiết, thực hành tình huống khi xảy ra hỏa hoạn. Tổ chức các trò chơi ôn luyện sau khi đã cung cấp cho trẻ những kiến thức về thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. Ví dụ trò chơi “Tìm nhanh lối thoát” nội dung về thảm họa hỏa hoạn và giáo dục cho trẻ cách bảo vệ mình, tài sản khi có hỏa hoạn xảy ra. Khi trẻ đã ra hết nơi an toàn tôi sẽ đưa ra tình huống để hỏi trẻ: Làm thế nào để dập đám cháy?. Trẻ sẽ biết trả lời một số cách để các cô có thể dập tắt được đám cháy như: Dùng bình chữa cháy, dội nước, gọi cứu hỏa 114. …. Giải pháp 4: Sưu tầm các bài thơ, bài hát, câu chuyện, trò chơi dân gian, các thí nghiệm khoa học có nội dung giáo dục trẻ về cách thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu Các bài thơ, bài hát, đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, trò chơi, câu chuyện có nội dung gần gũi, dễ nhớ, phù hợp với trẻ. Vì vậy khi trẻ được học tập những kiến thức, kỹ năng mà lại thông qua các bài hát, bài thơ, đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, câu chuyện, trò chơi thì trẻ rất thích, hứng thú. Thông qua các bài hát, bài thơ, câu chuyện, đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ, trò chơi trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng và nhớ rất lâu. Từ đó sẽ trở thành một tiềm thức ăn sâu trong ý thức của trẻ. Tôi sưu tầm các bài hát có nội dung giáo dục bảo vệ môi trường trong các tuyển tập bài hát dành cho trẻ mầm non. * Đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ: Qua các câu đồng dao, ca dao, thành ngữ, tục ngữ này trẻ sẽ học tập được những kinh nghiệm về dự báo thời tiết mà các cụ ta đã đúc kết ra qua hàng trăm nghìn năm. Từ việc đọc thuộc những câu ca dao, đồng dao, thành ngữ, tục ngữ đó mà trẻ có được những kiến thức để có cách ứng phó phù hợp khi có sự thay đổi về các hiện tượng tự nhiên. Ví dụ như các câu ca dao, đồng dao sau: ‘‘Chuồn chuồn bay thấp thì mưa Bay cao thì nắng, bay vừa thì râm” ‘‘Sao dày thì mưa, sao thưa thì nắng” ‘‘Kiến đen tha trứng lên cao Thế nào cũng có mưa rào rất to” ‘‘Cơn đằng đông vừa trông vừa chạy Cơn đằng nam vừa làm vừa chơi”
8 * Bài hát: Em yêu cây xanh: Hoàng Văn Yến; Có những hạt nước rơi: Sưu tầm; Những đám mây sẽ kể: Đỗ Trí Dũng; Em đi trồng cây - Sưu tầm; Cùng nhau bảo vệ môi trường: Nhạc nước ngoài, dịch Jang Young Soog (Phụ lục 4) * Thơ ca: Chổi ngoan: Vũ Thị Minh Tâm; Không vứt rác ra đường: Vũ Thị Minh Tâm; Bé quét rác: Hoàng Thị Dân;Ghi nhớ: Hoàng Thị Dân;Tâm sự của bức tường: Minh Hiền sưu tầm;Vệ sinh môi trường: Minh Châu;Bé ngoan: Minh Huyền sưu tầm; Chuyện của bạn Bi: Hồng Thu sưu tầm; Mưa: Trần Đăng Khoa… * Câu chuyện: Lựa chọn những câu chuyện có nội dung về bảo vệ môi trường và sự ảnh hưởng từ các việc làm của con người đối với sự thay đổi của khí hậu. Những câu chuyện này có nội dung phù hợp để giáo dục trẻ cách thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu và giáo dục trẻ cách bảo vệ môi trường, giảm nhẹ sự biến đổi khí hậu do ô nhiễm môi trường: câu chuyện “Nỗi đau của lá” (tự sáng tác); Truyện: Bạn cá vàng đáng thương (tự sáng tác); Mái tóc của rừng,.... * Các thí nghiệm khoa học: Thí nghiệm “Hậu quả của hiệu ứng nhà kính” - giáo dục trẻ biết bảo vệ, cải thiện môi trường sống góp phần làm giảm hậu quả của biến đổi khí hậu.Thí nghiệm “Chìm và nổi” - giúp trẻ nhận biết được những đồ vật nào có thể giúp trẻ nổi được dưới nước.Thí nghiệm “Bé làm sạch nước” - trẻ hiểu được cách làm cho nguồn nước được trong sạch (Phụ lục 4),… Giải pháp 5: Ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong việc giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. Nhờ có các trò chơi trên máy tính mà trẻ hứng thú hơn với việc tìm hiểu về biến đổi khí hậu, không bị nhàm chán với nội dung khó này và đồng thời giúp cho trẻ có kỹ năng thao tác với máy tính, phát triển tư duy một cách mạnh mẽ và ghi nhớ kiến thức một cách dễ dàng. Ngoài các video về tác động của con người đối với môi trường, các video hướng dẫn kĩ năng ứng phó với biến đổi khí hậu, tôi còn tự thiết kế các trò chơi tương tác trên máy tính để trẻ được tự mình trải nghiệm. Ví dụ trò chơi “Bé sẽ làm gì” - Trò chơi xuất hiện các hiện tượng như mưa, nắng, sấm chớp và lũ lụt. Nhiệm vụ của trẻ là kéo thả hình ảnh về cách ứng phó tương ứng với các hiện tượng tự nhiên. Kéo đúng thì hình ảnh sẽ đứng cạnh các hiện tượng, kéo sai hình ảnh sẽ tự chạy về vị trí ban đầu. Hay trò chơi “Tìm đúng vật dụng cần thiết” - trong trò chơi sẽ có hình động về trời mưa và bạn nhỏ cùng các vật dụng khác nhau như mũ, ô, áo mưa, áo phao. Nhiệm vụ của trẻ là tìm đúng vật dụng cần thiết khi gặp trời mưa. Trẻ kích vào đáp án là ô và áo phao thì tự động bạn nhỏ che ô và mặc áo mưa sẽ đi qua trời mưa vui vẻ, không bị ướt. Nếu trẻ chọn hình ảnh mũ và áo phao, bạn nhỏ đi qua sẽ bị ướt với gương mặt buồn...và nhiều trò chơi trên phần mềm khác (Phụ lục 5) Giải pháp 6: Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong việc giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. Với đặc điểm tâm lý “chóng nhớ, mau quên” của trẻ mẫu giáo nên mỗi khi cung cấp kiến thức, kỹ năng, thái độ về một vấn đề nào đó thường không chỉ dừng lại ở một lần là trẻ có thể nhớ và làm được ngay mà rất cần có sự rèn luyện nhiều lần để trở thành một thói quen tốt đối với trẻ. Hình thành kiến thức, kỹ năng để thích ứng, phòng ngừa biến đổi khi hậu cho trẻ thì rất cần có sự nhiệt tình của người giáo viên, rất cần hơn nữa là sự vào cuộc của gia đình, nhà trường và xã hội. Vì vậy tạo lập một sự kết hợp giữa gia đình và giáo viên là một điều vô cùng quan
9 trọng. Hiểu được điều đó, tôi luôn xây dựng kế hoạch tuyên truyền với phụ huynh bằng nhiều hình thức phong phú. Trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong buổi họp phụ huynh đầu năm học, ngoài các vấn đề trọng tâm tôi cũng lựa chọn vấn đề giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu để trình bày và thảo luận cùng các bậc phụ huynh. Làm sao để cho phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của việc làm này.Giáo viên kêu gọi phụ huynh hãy là những tấm gương cho trẻ noi theo và nhấn mạnh với phụ huynh rằng giáo dục trẻ biết thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu chính là giáo dục trẻ kỹ năng để bảo vệ chính bản thân mình (Phụ lục 6). Ngoài ra trong giờ đón, trả trẻ giáo viên thường xuyên trao đổi với phụ huynh về những gì đã và đang làm được giúp trẻ hình thành kiến thức và có kỹ năng thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu ở lớp cũng như ở nhà. Hình thức trao đổi mà theo bản thân tôi thấy là mang lại hiệu quả rất cao, đó chính là giáo viên và phụ huynh cùng thảo luận trên zalo nhóm lớp, giáo viên tuyên truyền về việc giáo dục trẻ thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu với tất cả các bậc phụ huynh, gửi các video, hình ảnh của trẻ trong các hoạt động để phụ huynh cùng theo dõi và giáo dục con tại nhà (Phụ lục 6). Bên cạnh các hình thức đó, mỗi khi tổ chức các buổi trải nghiệm hay khi tổ chức chương trình sự kiện tại trường tôi mời các bậc phụ huynh tham gia, phụ huynh được chứng kiến kĩ năng con xử lý trước các tình huống cô đưa ra, cùng tham gia chơi trò chơi, trả lời câu hỏi tình huống…. II.2.Tính mới, tính sáng tạo: II.2.1. Tính mới: Đề tài này là một trong những đề tài mới mẻ, ít giáo viên lựa chọn để nghiên cứu và đưa ra giải pháp. Các giải pháp được đưa ra là những giải pháp mà các giáo viên nghiên cứu trước chưa đưa ra để thực hiện. II.2.2. Tính sáng tạo: Áp dụng có hiệu quả các giải pháp như: ứng dụng công nghệ thông tin, thiết kế được nhiều trò chơi tương tác sử dụng trong công tác giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. II.3. Phạm vi ảnh hưởng, khả năng áp dụng của sáng kiến: Trong quá trình thực hiện sáng kiến đã áp dụng tại đơn vị, bản thân tôi đã nâng cao nhận thức và tổ chức cho trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. Mặc dù mỗi giải pháp có mục tiêu khác nhau nhưng cả 6 giải pháp có mối quan hệ chặt chẽ, bổ sung cho nhau, là cơ sở tiền đề cho nhau. Các giải pháp đều có sự phối hợp, lồng ghép giữa các giải pháp và đều hướng đến mục tiêu cuối cùng giúp trẻ 5-6 tuổi có kỹ năng thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu đạt hiệu quả cao nhất. Do đó, tôi xin khẳng định đề tài rất dễ thực hiện vì không tốn nhiều kinh phí trong việc bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên và không tốn nhiều kinh phí trong việc tổ chức hoạt động, chỉ cần có thời gian và sự kiên trì. Với những kết quả mà các giải pháp mang lại với tôi và học sinh lớp mình, tôi chắc rằng các đồng nghiệp của tôi hay những giáo viên mầm non khác trong huyện cũng có thể vận dụng các giải pháp này vào công tác giáo dục trẻ đạt được hiệu quả cao. Tôi tin rằng những giải pháp mà tôi đưa ra sẽ rất hữu hiệu đối với các giáo viên mầm non còn đang gặp khó khăn trong việc giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí
10 hậu, những giải pháp này sẽ giúp cho việc giáo dục trẻ của giáo viên mầm non trở nên dễ dàng hơn và mang lại hiệu quả cao hơn. Vì vậy, đề tài của tôi có thể nhân rộng, áp dụng đối với các trường mầm non trong huyện và toàn thành phố, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu. II.4. Hiệu quả, lợi ích thu được từ sáng kiến: Các giải pháp tôi đưa ra góp phần giúp trẻ nâng cao hiểu biết của trẻ về các dấu hiệu, tác hại của biến đổi khí hậu đối với cuộc sống của của con người được tăng lên rõ rệt. Trẻ có được các kỹ năng thích ứng và phòng ngừa biến đổi khí hậu. Trẻ có thái độ tích cực, thân thiện với môi trường, có được thói quen và hành động bảo vệ môi trường; trẻ chủ động thực hiện các hành động bảo vệ môi trường mà không cần sự nhắc nhở của giáo viên hoặc người lớn. Trẻ luôn có thái độ tích cực và thân thiện với môi trường. Những thay đổi đó được thể hiện qua khảo sát sau: Khảo sát trước khi thực hiện giải pháp Các giải pháp tôi đưa ra đã giúp giáo viên hiểu sâu hơn về nội dung giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu, từ đó có thêm kỹ năng tích hợp nội dung giáo dục trẻ ứng phó với biến đổi khí hậu vào mục tiêu - mạng nội dung - mạng hoạt động của từng chủ đề một cách nhẹ nhàng, phù hợp; kỹ năng xây dựng các hoạt động tích hợp nội dung giáo dục trẻ. Nhận thức của phụ huynh học sinh về vấn đề thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu đã được chuyển biến một cách tích cực, hào hứng cùng các con em của mình tham gia các hoạt động giáo dục về cách thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu, có cái nhìn mới về giáo dục mầm non. Trên đây là một số giải pháp giáo dục trẻ 5-6 tuổi thích ứng, phòng ngừa biến đổi khí hậu, tôi đã rút ra qua quá trình thực hiện. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các cấp lãnh đạo, chị em đồng nghiệp, để bản sáng kiến hoàn thiện hơn./. Xin trân trọng cảm ơn! CƠ QUAN ĐƠN VỊ TÁC GIẢ SÁNG KIẾN ÁP DỤNG SÁNG KIẾN Ngô Thị Thu Trang
11