Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi đọc thơ diễn cảm

Chia sẻ: Caphesua | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non được hoàn thành với một số biện pháp như: Xây dựng môi trường lớp học thông qua các góc hoạt động; Dạy trẻ đọc thơ diễn cảm trên tiết học và hoạt động mọi lúc mọi nơi; Sử dụng đồ dùng trực quan minh họa; Lồng ghép các môn học khác khi dạy trẻ đọc thơ diễn cảm;...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Một số giải pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi đọc thơ diễn cảm

1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1.Lý do chọn sáng kiến: Văn học là nghệ thuật của ngôn từ phản ánh cuộc sống bằng hình tượng, là nguồn tri thức, kinh nghiệm sống của nhân loại mà con người cần tiếp thu và phát triển, qua các tác phẩm văn học có ý nghĩa giáo dục trẻ hiểu việc gì tốt, việc gì chưa tốt, việc gì làm, việc gì không nên làm một cách dễ hiểu nhất. Chính vì vậy là một giáo viên dạy lớp mẫu giáo 34 tuổi tôi nhận thấy mình cần giúp trẻ cảm nhận các tác phẩm văn học một cách tốt nhất, có hứng thú nhất để từ đó phát triển nhân cách tốt nhất cho trẻ. Thơ là tiếng nói hồn nhiên nhất của tâm hồn, vì thế thơ rất dễ đi vào lòng người. Ngay từ thuở lọt lòng, qua lời ru ngọt ngào của mẹ, dù chưa biết thưởng thức những nhịp điệu êm dịu lúc lên bổng xuống trầm, lúc ngân nga của lời thơ, đã góp phần tạo nên một thế giới tình cảm của bé. Thậm chí khi đã về già ông, bà, cha, mẹ vẫn còn nhớ một cách sâu sắc những cảm giác của buổi ban đầu khi được nghe tiếng ru hời, ru hỡi. Đó là những ký ức đã ảnh hưởng sâu sắc đến nhân cách mỗi con người. Chính vì vậy thơ ca có vai trò quan trọng góp phần hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Thơ là một phần của cuộc sống gợi lên cho trẻ những cảm xúc lành mạnh, thơ giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh về con ng ư ời về cuộc sống xã hội xung quanh trẻ. Vì vậy thơ góp phần giáo dục thẩm mỹ và phát triển ngôn ngữ nghệ thuật cho trẻ. Nhờ đó trẻ nảy sinh năng lực tự hoạt động nghệ thuật khi tiếp xúc với thơ ca. Tôi nhận thấy thơ ca là rất cần thiết phải dạy trẻ không những hiểu thơ, cảm nhận thơ, mà còn phải thuộc thơ để vận dụng vào cuộc sống, tạo vốn sống cho trẻ kế thừa phát huy tinh hoa của dân tộc Việt Nam. Xuất phát từ thực tế của việc dạy và học của trẻ mẫu giáo 3 4 tuổi tôi thấy các cháu ở lứa tuổi này cần thiết được học thơ vì qua thơ, đã góp phần vào mục đích giáo dục nghệ thuật và phát triển hoàn thiện ngôn ngữ, 1
cung cấp vốn từ cho trẻ. Dạy thơ cho trẻ gồm 2 quá trình có liên quan mật thiết với nhau đó là "Nghe tác phẩm và tái tạo lại tác phẩm (có nghĩa là trẻ thuộc và đọc diễn cảm tác phẩm) chất lượng tái tạo lại tác phẩm một cách sáng tạo lại phụ thuộc vào mức độ lĩnh hội tác phẩm của trẻ. Trẻ em chỉ có thể, thể hiện ý tưởng mà chúng hiểu, những tình cảm mà chúng trải nghiệm. Do đó càng hiểu sâu và toàn diện tác phẩm thì chúng càng có thể đọc tác phẩm một cách diễn cảm và sáng tạo. Trong thực tế, việc dạy trẻ 3 4 tuổi đọc thơ diễn cảm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo trong nhận thức tư duy và phát triển năng lực của bản thân trẻ. Tuy nhiên trong quá trình dạy trẻ đọc thơ diễn cảm thì năng khiếu của giáo viên trong nhà trường còn nhiều hạn chế, giọng đọc chưa truyền cảm, cử chỉ, nét mặt còn thờ ơ chưa lôi cuốn được trẻ, thủ thuật chưa phù hợp, chưa linh hoạt, sáng tạo dẫn đến hiệu quả tiết dạy chưa cao do đó chưa phát huy được tính tích cực của trẻ. Vì thế đã ảnh hưởng rất lớn đến việc phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Việc dạy trẻ 34 tuổi đọc thơ như thế nào để thể hiện được tình cảm, lôi cuốn được sự chú ý củ a người nghe, làm thế nào để trẻ thích đọc thơ và đọc thơ diễn cảm... một cách tốt nhất. Đó là vấn đề tôi rất quan tâm. Từ những vấn đề trên, tôi chọn đề tài "Một số giải pháp giúp trẻ 3 4 tuổi đọc thơ diễn cảm" làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình để áp dụng vào công tác giảng dạy tại lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ. *Điểm mới của đề tài sáng kiến: Nội dung sáng kiến này lần đầu tiên tôi nghiên cứu nhưng cũng sẽ có nhiều người lựa chọn để viết. Song mỗi giáo viên, mỗi trường và mỗi vùng miền sẽ có một đặc trưng, giải pháp riêng không ai viết giống ai. Riêng bản thân tôi, với đề tài này tôi nghiên cứu để tìm ra những giải pháp thiết thực và có hiệu quả trong việc tổ chức hoạt động với quan điểm “Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Vì vậy tôi đi sâu vào việc nghiên cứu, vấn đề cốt lõi tôi chú 2
trọng vào hoạt động giúp trẻ 3 4 tuổi đọc thơ diễn cảm. Trong đó tôi tập trung vào các nội dung sau: như tạo môi trường lớp học thông qua các góc hoạt động như góc vườn cổ tích của bé, hay bé yêu thơ, thư viện của bé phát huy tính tích cực của trẻ làm trọng tâm. Qua nhiều nội dung, nhiều biện pháp, với mong muốn giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển vốn từ một cách mạch lạc. 1.2. Phạm vi áp dụng sáng kiến: Sáng kiến kinh nghiệm "Một số giải pháp giúp trẻ 3 4 tuổi đọc thơ diễn cảm" được áp dụng trong phạm vi các cháu mẫu giáo 34 tuổi tại trường mầm non tôi đang công tác và có thể áp dụng ở các trường mầm non trong huyện. Thời gian thực hiện sáng kiến trong năm học 20192020 và tiếp tục trong những năm học tiếp theo. 2. PHẦN NỘI DUNG: 2.1. Thực trạng: 2.1.1. Thuận lợi: Nhà trường đã đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động làm quen với các tác phẩm văn học như: Tranh cho trẻ làm quen thơ, sách truyện tranh, ti vi, đầu đĩa, và một số đồ dùng phục vụ cho bộ môn văn học, phòng học thoáng mát, sạch sẽ, xây dựng góc văn học. Trong lớp có 02 giáo viên đạt trình độ trên chuẩn, chuyên môn vững vàng, có kinh nghiệm giảng dạy thực tiễn trên trẻ, tâm huyết với nghề, yêu mến trẻ. Đặc biệt bản thân tôi có khả năng truyền thụ tác phẩm, có giọng đọc thơ diễn cảm, tôi luôn thích được hòa mình trong những bài thơ, bài đồng dao, ca dao mượt mà, tình cảm. Vì thế tôi đã dành nhiều thời gian cho hoạt động văn học. 3
BGH nhà trường tạo điều kiện cho tôi tham gia đầy đủ các lớp tập huấn tại trường, cụm, phòng, tham gia hội thi giáo viên dạy giỏi cấp trường, cấp huyện nên có kinh nghiệm trong quá trình CSGD trẻ. Đối với trẻ trong lớp: Trẻ ngoan, qua khảo sát trẻ, tôi thấy trẻ đã nghe, nói, hiểu thông thường, biết trả lời một số câu hỏi đúng với yêu cầu. Phụ huynh nhiệt tình ủng hộ khi giáo viên tuyên truyền vận động, sưu tầm đồ dùng, đồ chơi phục vụ chuyên đề. 2.1.2. Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi bản thân còn một số khó khăn vướng mắc như sau: Việc tạo môi trường cho trẻ thông qua thể loại thơ chưa thực sự phong phú, còn nghèo nàn... Một số phụ huynh chưa coi trọng việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm. Nhận thức của trẻ trong lớp ch ưa đồng đều, phần lớn trẻ ch ưa có kỹ năng đọc thơ, việc đọc thơ của trẻ còn tuỳ tiện, trẻ chưa có sự tập trung chú ý vào bài học. Trẻ chưa thực sự hứng thú vào giờ học (đọc thơ diễn cảm) giờ học chưa đạt kết quả. 2.1.3. Nguyên nhân: Với chương trình giáo dục mầm non hiện nay và thực hiện đầy đủ chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ thường xuyên, liên tục, để bám sát vào các hoạt động trên thì bản thân ít có thời gian để nghiên cứu làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động thơ của trẻ. Do một số phụ huynh số phụ huynh do bận công việc nên ít có thời gian để quan tâm đến trẻ, hướng dẫn thêm cho trẻ về đọc thơ ở nhà. Do một số trẻ mới lần đầu đến lớp chưa bước qua lớp nhà trẻ nên trẻ còn rụt rè trong các hoạt động cũng như cách phát âm của trẻ trong đọc thơ như trẻ nói ngọng, nói lắp... Do cách tổ chức giờ học của giáo viên chưa sinh động, sáng tạo. 4
Xuất phát từ thực tế trên tôi đã khảo sát thực trạng của lớp mình như sau: Đọc thuộc thơ và đọc diễn cảm Số Tốt Tỷ lệ Khá Tỷ TB Tỷ Yế Tỷ Nội dung lượng (%) lệ lệ u lệ (%) (%) (%) Kỹ năng đọc diễn 22 4/22 18,2 6/22 27,3 8/22 36,3 4/22 18,2 cảm, đọc thuộc Kỹ năng vận 22 5/22 22,7 6/22 27,3 6/22 27,3 5/22 22,6 dụng vào thực tế Kỹ năng sử dụng 22 4/22 18,2 5/22 22,7 7/22 31,8 6/22 27,3 ngôn ngữ mạch lạc, diễn đạt tốt Trẻ hứng thú tham 22 6/22 27,3 7/22 31,8 6/22 27,3 3/22 13,6 gia vào giờ học Qua khảo sát ban đầu như trên tôi thấy kết quả trẻ chưa cao là điều tôi cần phải suy nghĩ để tìm ra những giải pháp tốt nhất để chăm sóc giáo dục trẻ. Chính vì vậy năm học 20192020 tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Một số giải pháp giúp trẻ 34 tuổi đọc thơ diễn cảm” làm sáng kiến cải tiến kỹ thuật cho bản thân. 2.2.Các giải pháp thực hiện: 2.2.1. Xây dựng môi trường lớp học thông qua các góc hoạt động: Trong quá trình tổ chức chăm sóc giáo dục trẻ mầm non nói chung và trẻ 3 4 tuổi nói riêng, thì việc xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ là rất cần thiết và quan trọng, đặc biệt là tạo môi trường mang nội dung văn học. 5
Trong lớp học việc xây dựng hình thành góc văn học là cần thiết như góc vườn cổ tích, bé yêu thơ, thư viện của bé được thiết kế rất phù hợp, bố trí những hình ảnh, nhân vật, hoạt cảnh đã tạo nên môi trường hấp dẫn, cuốn hút trẻ tới lớp. Ví dụ: Tranh cung cấp kiến thức về các bài thơ "Rong và Cá", "Cây dây leo", “Ong và bướm”, “Cô giáo của em”... + Vườn cổ tích của bé được bố trí ở phía sau lớp học và giàn dựng các hoạt cảnh, hình ảnh, nhân vật phù hợp với các bài thơ, có thể di chuyển, tháo ra, lắp vào... + Góc thư viện của bé bao gồm các bài thơ dành cho trẻ mẫu giáo và thiếu nhi, báo hoạ mi, tranh ảnh mang chủ đề, sách truyện n ước ngoài, băng hình, đĩa nhạc, các loại sách truyện được phân loại riêng theo chủ đề và ký hiệu riêng dễ tìm, lấy... Ngoài ra còn tạo sân khấu với “Bé yêu thơ” ở trên lớp học có thể giáo viên tổ chức các tiết học thông qua kỷ niệm các ngày lễ, hội như ngày 20/11, tết nguyên đán, 8/3...lựa chọn những nội dung của bài thơ trong ch ư ơng trình 3 4 tuổi. Ví dụ: Bài thơ "Cô giáo của em; Thăm nhà bà; Dán hoa tặng mẹ; Cây đào" Việc tạo môi trường có nội dung văn học của giáo viên, trước hết là làm cho môi trường trong lớp đẹp phong phú hấp dẫn, mặt khác kích thích sự chú ý của trẻ, qua đó gợi cho trẻ ôn lại bài cũ và làm quen với tác phẩm mới sắp được học. Ngoài ra giáo viên còn tạo ra môi trường có nội dung văn học ngoài chương trình nhưng theo chủ đề để kích thích trẻ đọc thơ diễn cảm theo tranh. Qua đó kích thích trẻ chú ý, tư duy tưởng tượng diễn đạt mạch lạc, kết quả là sự hoàn thiện về ngôn ngữ. Qua việc tạo môi trường có nội dung văn học nói chung và thơ nói riêng cho trẻ mầm non, nhất là mẫu giáo bé là rất quan trọng và cần thiết. Hơn nữa nguyên vật liệu lại phong phú, dễ kiếm, dễ tìm như: Tranh, họa báo, Vải, len, Vỏ ốc, hột hạt, lá cây, rơm rạ, bìa cát tông, giấy các loại, vỏ chai... môi trường có thể do cô và cháu cùng làm, từ đó giúp trẻ mạnh dạn, 6
tự tin, có cơ hội được trải nghiệm góp phần to lớn trong việc tổ chức dạy trẻ đọc thơ diễn cảm trong hoạt động chung. 2.2.2. Dạy trẻ đọc thơ diễn cảm trên tiết học và hoạt động mọi lúc mọi nơi: *Dạy trẻ đọc thơ diễn cảm trên tiết học: Đối với các tiết dạy thơ trên tiết học khi xây dựng chương trình giáo viên cần chú ý lựa chọn những bài thơ phù hợp chủ đề nhưng sắp xếp thứ tự từ dễ đến khó, từ bài thơ ngắn đến bài thơ dài, vì trẻ 3 4 tuổi bộ phận phát âm của trẻ chưa hoàn thiện. Hơn nữa có nhiều trẻ không đi học nhà trẻ nên rất khó tiếp cận với kiến thức mới lạ. Trên tiết học giáo viên tổ chức dạy trẻ đọc thơ theo trình tự nội dung các bước quy định, vì trước khi dạy trẻ đọc thơ diễn cảm gáo viên đã cho trẻ làm quen trước bài thơ nên khi vào học có trẻ đã đọc khá thuộc bài thơ. Vì thế giáo viên giới thiệu bài thơ và đọc diễn cảm 23 lần, giới thiệu cho trẻ biết được tính nghệ thuật của bài thơ, cách đọc, ngắt, nghỉ, cường độ, nhịp độ của bài thơ để tạo cho trẻ có sự tư duy tốt hơn. Mà hiện nay theo quan điểm tổ chức giáo dục trẻ theo hướng tích cực, theo chủ đề giáo dục "Lấy trẻ làm trung tâm" trẻ là người tham gia chủ động, phát huy tính tích cực vào các nội dung giáo dục nhằm phát triển toàn diện cho trẻ. Vậy để giải quyết vấn đề này cần phải làm gì? Và làm như thế nào để phát huy tính tích cực của trẻ mà tiết học nhẹ nhàng, không gò bó, mà vẫn đảm bảo được các nội dung giáo dục. Theo kinh nghiệm của cá nhân, bản thân tôi là phải khai thác triệt để các phương pháp truyền thống (Phương pháp trực quan phương pháp đàm thoại...) Để khai thác vốn hiểu biết của trẻ và thực hiện đầy đủ các nội dung giáo dục: Là đọc mẫu giới thiệu tác giả, tác phẩm, đàm thoại, trích dẫn, giảng giải, giáo dục. Song cần thực hiện linh hoạt sáng tạo trong khi dạy, sao cho tiết học nhẹ nhàng, thoải mái, sinh động cuốn hút khi trẻ vào 7
bài dạy. Đồ dùng trực quan sinh động song phải phù hợp với chủ đề và nội dung bài dạy mà vẫn đảm bảo được yêu cầu của bài. Ví dụ: Bài thơ “Cây đào” của nhà thơ Nhược Thủy. Khi dạy trẻ đọc thơ diễn cảm cần kết hợp điệu bộ cử chỉ vui tươi. Việc tạo môi trường có nội dung văn học của giáo viên, trước hết là làm cho môi trường trong và ngoài lớp đẹp phong phú, sinh động, hấp dẫn trẻ, mặt khác kích thích sự chú ý của trẻ, qua đó gợi cho trẻ ôn lại bài cũ và làm quen với tác phẩm mới sắp được học, đồng thời tạo cho trẻ sự yêu thích khi xem các tác phẩm văn học đặc biệt là thơ. Qua đó kích thích trẻ chú ý, tư duy tưởng tượng diễn đạt mạch lạc, biết trả lời các câu hỏi và giáo viên đặt ra. Dạy trẻ đọc thuộc bài thơ theo hình thức (cả lớp, thi đua theo tổ, nhóm, cá nhân), qua bài thơ giáo dục trẻ về chăm sóc bảo vệ cây… *Giáo dục ở mọi lúc mọi nơi: Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là rất quan trọng và cần thiết. Thông qua văn học trẻ được phát triển về ngôn ngữ cung cấp vốn từ phát triển lời nói mạch lạc. Vì vậy không những dạy trẻ làm quen với các tác phẩm văn học, ở trên tiết học mà còn cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi. Thông qua việc giáo dục ở mọi lúc mọi nơi với nội dung văn học giúp trẻ làm quen với tác phẩm thơ ở mọi lúc, mọi thời điểm như: Đón trả trẻ, trò chuyện buổi sáng, hoạt đông ngoài trời, hoạt đông góc, tr ước giờ ăn; hoạt động chiều... Ví dụ: Trước giờ ăn, ngủ cô cho trẻ đọc bài thơ về chủ đề đang thực hiện 2 3 lần. Hình thức này phải được tổ chức thực hiện thường xuyên liên tục trong những điều kiện và tình huống cụ thể và thuận lợi để giáo dục trẻ. Bởi thông qua hình thức này không những giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học mà qua đó còn giúp trẻ ôn luyện và nâng cao kiến thức cũ, trẻ có thể đọc diễn cảm và đóng kịch thơ. 8
Qua tiết học thực hiện như vậy, không những giáo viên đạt được mục tiêu của mình đề ra, mà thông qua đó bằng các nội dung thích hợp phong phú và hợp lý phù với chủ đề phát huy được tính tích cực của trẻ. Giúp trẻ tích cực hoạt động và ghi nhớ bền lâu, lưu giữ những xúc cảm, tình cảm đã đư ợc thể hiện trong bài thơ, cũng chính từ lý do đó mà cô giáo có thể khai thác vốn hiểu biết của trẻ, mà trẻ vẫn hứng thú và hoạt động tích cực. Cùng một lúc giúp trẻ đồng thời phát triển các mặt giáo dục, thể lực, trí tuệ, ngôn ngữ và tình cảm. Như vậy bằng sự linh hoạt khéo léo của giáo viên vừa tích hợp được nhiều nội dung giáo dục theo chủ đề, vừa cung cấp nhiều biểu tượng cho trẻ mà vẫn đảm bảo các nội dung giáo dục, theo phương pháp chuyên đề. 2.2.3. Sử dụng đồ dùng trực quan minh họa: Đối với trẻ mầm non đồ dùng đồ chơi rất cần đối với trẻ nhằm giúp trẻ hứng thú trong việc học tập nó còn là phương tiện rất cần thiết để giáo viên tổ chức dạy thơ cho trẻ. Trẻ được hoạt động được tiếp xúc với đồ dùng đồ chơi để từ đó trẻ được phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần, tình cảm, trí tuệ, thẩm mĩ. Đây là hình thức dạy học rất có hiệu quả vì trẻ mầm non tiếp thu kinh nghiệm, kiến thức chủ yếu qua đồ dùng trực quan, tuy nhiên việc sử dụng đồ dùng trực quan vào việc đọc tác phẩm thơ như thế nào là một vấn đề quan trọng. Nếu đồ dùng trực quan không hấp dẫn, không sinh động, không phong phú thì sẽ gây nhàm chán, trẻ sẽ mất sự tập trung chú ý điều này ảnh hưởng đến việc cảm nhận nội dung tác phẩm của trẻ bị giảm đi. Ví dụ cụ thể như: Bài thơ “Cây đào” Nhược Thủy. Nếu như với bài thơ đó, giáo viên không sử dụng hình ảnh trực quan thì dù giáo viên có đọc hay, diễn cảm tốt thì cũng không thể lôi cuốn trẻ vào bài học, trẻ thấy chán vì không thể hình dung ra cây đào như thế nào, trẻ biết được cây đào báo hiệu mùa xuân đã đến, cảm nhận được tình yêu thiên nhiên cây cỏ, hoa lá…chính vì vậy trẻ không thể tiếp thu hay cảm nhận 9
được bài thơ đó, trẻ sẽ không ghi nhớ được bài thơ. Nhưng qua bài thơ đó giáo viên có thể sử dụng đồ dùng trực quan bằng hình ảnh đẹp hấp dẫn, tranh minh hoạ rõ nét nội dung tác phẩm muốn nói. Qua tiết dạy tôi đã thấy trẻ hứng thú say sưa học tập, trẻ lĩnh hội tác phẩm một cách nhanh chóng và cảm thấy yêu thích thơ, qua hình ảnh trẻ có thể bày tỏ được tình cảm của mình đối với bài thơ. Tuy nhiên khả năng nhận thức của trẻ còn phụ thuộc một phần lớn vào sự truyền cảm diễn đạt của cô, khả năng của cô hướng trẻ vào bài học, và sự phối hợp giữa hình ảnh và lời thơ thật linh hoạt. Qua đó ta thấy việc sử dụng các đồ dùng trực quan cho một tác phẩm là rất quan trọng và cần thiết. Đây là hình thức dạy học rất có hiệu quả, tuy nhiên việc sử dụng đồ dùng trực quan vào việc đọc tác phẩm thơ như thế nào mới là vấn đề quan trọng. Nếu đồ dùng trực quan quá xấu, hoặc quá sơ sài sẽ gây sự mất tập trung chú ý cũng như hạn chế việc cảm nhận nội dung tác phẩm của trẻ. Hình ảnh trực quan cho các tác phẩm thơ rất phong phú và đa dạng có thể dùng đồ dùng trực quan vật thật như bài "Rong và Cá", bài thơ: "Cây dây leo". Ngoài ra một số tác phẩm còn sử dụng tranh minh hoạ, tranh vẽ, xé dán, tranh bồi hoặc qua máy tính để thiết kế trình chiếu các hình ảnh đẹp hấp dẫn gây sự chú ý và hứng thú của trẻ... Do vậy việc sử dụng các đồ dùng trực quan, cho một tác phẩm bằng vật thật, hay tranh minh họa hoặc sử dụng máy tính để trình chiếu các hình ảnh trong bài thơ, hoặc là dùng hoạt cảnh qua sa bàn thơ, sân khấu thơ... là rất quan trọng và cần thiết và phải phù hợp với nội dung tác phẩm. 2.2.4. Lồng ghép các môn học khác khi dạy trẻ đọc thơ diễn cảm: Với lối đọc thơ diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết tích hợp các môn học khác thì còn hay hơn vì nó làm thay đổi không khí, làm thay đổi trạng thái khi đọc thơ. Bằng những lời ca, lời đối 10
thoại, những câu đố, những bài đồng dao, ca dao hay một số trò chơi xen lẫn. Âm nhạc là môn bổ trợ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học, dễ gây ấn tượng cho người xem, vì thế tôi cho trẻ hát thuộc các bài hát theo chủ đề bổ trợ cho trẻ khi đọc thơ diễn cảm. Trò chơi là hình thức chuyển tiếp giữa các lần đọc hay thay cho phần củng cố bài thơ mà các tiết dạy thường áp dụng. Tôi cho trẻ chơi một số trò chơi ở dạng động như trò chơi: Mèo và chim sẻ, gà gáy vịt kêu, trời nắng trời mưa, cáo và thỏ… Việc tích hợp các môn học khác, các trò chơi vào đọc thơ là việc cung cấp thêm một số kiến thức bổ trợ cho bài thơ. Nhưng việc tích hợp các môn học khác cô giáo phải linh hoạt, lựa chọn nội dung sao cho phù hợp với nội dung bài thơ, để giúp trẻ tham gia vào hoạt động một cách tích cực nhất và ngôn ngữ của trẻ được phát triển mạnh mẽ nhất. 2.2.5. Làm tốt công tác tuyên truyền phối kết hợp với phụ huynh: Việc kết hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp không thể thiếu. Phụ huynh chính là nhân tố quết định trong việc tạo nguồn nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để giáo viên làm đồ dùng, đồ chơi tạo môi trường ở góc văn học để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Trong cuộc họp phụ huynh đầu năm tôi nêu tầm quan trọng của lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là thông qua hoạt động đọc thơ diễn cảm. Hàng tháng thông tin với phụ huynh qua góc tuyên truyền những điều bố mẹ cần biết, nêu lên nội dung chủ đề về các bài thơ của cô và trẻ thông qua giờ đón và trả trẻ. Qua đó phụ huynh thấy được ngôn ngữ của trẻ phát triển như thế nào và có biện pháp kích thích sự phát triển ngôn ngữ cho trẻ tại gia đình như: Ví dụ: Cô cho trẻ làm quen bài thơ mới thì cô viết hoặc in bài thơ đó về nhà phụ huynh giúp cháu đọc thơ. Khi trẻ đã đọc thuộc thơ thì trẻ thể hiện 11
nội dung bài thơ đó diễn cảm hơn. Như vậy ngôn ngữ của trẻ được phát triển một cách phong phú và đa dạng. Vận động phụ huynh đóng góp ủng hộ các học liệu sẵn có ở địa phương để tôi làm đồ dùng tạo góc văn học hoặc thu nhập những nguyên vật liệu dễ tìm như báo họa mi, vải vụn, len vụn, các vỏ hộp, mút xốp, mo cau, vỏ sò, quả thông,… kết hợp trong và ngoài giờ đón trả trẻ để trao đổi với phụ huynh. Có thể nói công tác tuyên truyền với phụ huynh là một việc làm rất quan trọng trong việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 2.2.6. Làm quen văn học thông qua các ngày hội, ngày lễ : Qua các buổi sinh hoạt ngày hội, ngày lễ cũng cần cho trẻ làm quen với văn học, trong đó có hát múa đọc thơ, kể chuyện, đóng kịch, có chuẩn bị các đồ dùng, hình ảnh, hoạt cảnh như mũ các nhân vật, hoa, cờ, bóng bay, trang phục văn nghệ ... Nhận thấy trẻ rất thích đến buổi chiều cuối tuần, giống như trẻ được chơi thoải mái, được nghỉ sau một tuần học, thế nào trẻ vẫn có học, cũng cố lại kiến thức đã học, học dưới hình thức biểu diễn văn nghệ. Cứ vài tháng tôi lại tổ chức hội thi " Bé kể chuyện, đọc thơ hay " có nhận xét và có quà thưởng cho những cháu đạt giải. Trong hội thi có mời đông đảo phụ huynh của lớp tham dự. Nhận thấy nhiều phụ huynh rất phấn khởi về những kết quả của con mình, có tác dụng rất lớn đến việc đưa con tới lớp Mẫu giáo. Để phụ huynh có hướng phát huy năng khiếu ở trẻ, trong cuộc thi trẻ rất hào hứng, mạnh dạn, tự tin tham gia vào hoạt động, thích được biểu diễn và say mê khi biểu diễn. Trong các ngày hội, ngày lễ tôi hay bàn bạc với nhà trường nên dành nhiều thời gian cho các cháu được tham gia kể chuyện, đọc thơ, đóng kịch. Đó cũng là một hình thức tuyên truyền cấp học mầm non rất lớn, trẻ rất thích tự làm và được khen 12
giúp trẻ phát triển về trí tuệ, nhanh nhẹn, mạnh dạn trước mọi người và cảm nhận được vẽ đẹp, cái hay của văn học. Ví dụ: Tổ chức “Ngày hội đến trường của bé” thông qua bài thơ “Bạn mới”, “Lời chào buổi sáng”; Ngày lễ trung thu vừa qua tôi đã cho trẻ đọc thơ “Trăng sáng”… Qua đó trẻ rất hứng thú hào hứng và từ đó giúp trẻ hiểu được ngày hội đến trường của bé và sự tích của ngày tết trung thu, trẻ đã tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi được đứng trước sân khấu với rất đông khán giả. Đặc biệt tôi thấy phụ huynh rất phấn chấn về những kết quả của con mình. 2.3. Kết quả đạt được: Qua quá trình tìm tòi suy nghĩ và đặc biệt là áp dụng các giải pháp giúp trẻ 3 4 tuổi đọc thơ diễn cảm đạt kết quả khả quan thể hiện ở các mặt: Nắm chắc được phương pháp của bộ môn, tìm ra những cái mới lạ, sáng tạo hơn. Bản thân tôi có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc dạy trẻ như phương pháp lên lớp, cách vào bài sử dụng thủ thật linh hoạt sáng tạo thu hút sự tập trung chú ý của trẻ, tạo môi trường trong và ngoài lớp học phong phú theo chủ đề về hoạt động làm quen với văn học. Qua đó giúp tôi sáng tạo hơn trong việc tổ chức tiết dạy sử dụng đồ dùng trực quan một cách khoa học, giải quyết tốt tình huống sư phạm một cách nhanh nhạy. 100% trẻ tham gia vào hoạt động, nắm vững kiến thức, ngôn ngữ của trẻ phát triển một cách rõ rệt. Trẻ phát âm rõ ràng chính xác hơn, mạch lạc hơn, ít sử dụng ngôn ngữ địa phương, trả lời mạch lạc hơn khi đàm thoại, trí tuệ của trẻ phát triển rõ rệt, trẻ ứng xử nhanh nhẹn hoạt bát hơn, một số trẻ yếu còn nhút nhát đến nay mạnh dạn hơn so với trước. Trong quá trình tổ chức dạy trẻ qua tổ chức các ngày lễ, ngày hội bản thân đã tích hợp lòng ghép được hoạt động làm quen với văn học qua các ngày lễ hội, các giờ đón trẻ, giờ hoạt động ngoài trời, sinh hoạt chiều, giờ trả trẻ đã có hiệu quả. Trên 95% trẻ đã nói trọn câu và nói rõ ràng, không nói ngọng, không nói lắp, có nhiều trẻ trả lời lưu loát và trọn ý, trọn câu. Trẻ đọc thơ đã hay hơn. Các giờ học trẻ đã đọc rõ lời và nhịp nhàng. Tầm nhận thức của phụ huynh cũng được nâng lên, phụ huynh đã hiểu rõ về nội dung và ý nghĩa của việc nâng cao chất lượng cho trẻ làm 13
quen với văn học nói riêng và các môn học khác nói chung. Qua đó hình thành các biểu tượng ban đầu về văn học thể loại thơ đối với trẻ 3 – 4 tuổi mà còn tạo cơ sở tiền đề vững chắc cho trẻ bước vào những năm học tiếp theo vững vàng hơn. 100% phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu cho cô để sưu tầm các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương và làm nhiều đồ dùng đồ chơi và tạo môi trường góc văn học có hiệu quả, trẻ đã tích cực tham gia vào hoạt động, góp phần phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, trẻ hứng thú khi học môn văn học thể loại thơ. Nhờ các giải pháp trên tôi đã tổ chức được những tiết học hứng thú, chất lượng được nâng lên rõ rệt, đạt được kết quả đáng mừng như sau: Đọc thuộc thơ và đọc diễn cảm Số Tốt Tỷ Khá Tỷ TB Tỷ Yế Tỷ Nội dung lượn lệ % lệ % lệ u lệ g % % Kỹ năng đọc diễn 22 9/22 40,9 12/22 54,5 1/22 4,6 cảm, đọc thuộc. Kỹ năng vận dụng 22 9/22 40,9 11/22 50 2/22 9,1 vào thực tế Kỹ năng sử dụng 22 10/22 45,4 11/22 50 1/22 4,6 ngôn ngữ mạch lạc, diễn đạt tốt. Trẻ hứng thú tham 22 10/22 45,4 11/22 50 1/22 4,6 gia vào giờ học 3. PHẦN KẾT LUẬN: 3.1.Ý nghĩa đề tài sáng kiến: Việc cho trẻ làm quen văn học ngay từ lứa tuổi Mầm non là một cơ sở tốt để giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách con người. Thông qua các tác phẩm văn học giúp trẻ hình thành và phát triển nhanh một cách toàn diện cho trẻ về trí tuệ đạo đức – tình cảm thẩm mỷ giúp trẻ tích lủy vốn kinh nghiệm sống. Từ văn học giáo dục nhân cách cho trẻ là hình thành 14
ở trẻ tình yêu thiên nhiên yên cuộc sống con người qua đó trẻ biết kính yêu ông bà, cha mẹ, anh chị bằng tình cảm thương yêu quan tâm tới bạn bè em nhỏ, luôn có thái độ chăm sóc và bảo vệ vật nuôi cây trồng... Là một giáo viên mầm non đứng lớp, là người có trách nhiệm truyền thụ cho trẻ những kiến thức, kỷ năng cơ bản cho trẻ như kỹ năng đọc, nghe, nói, là người định hướng sự phát triển nhân cách của trẻ. Chính vì thế mà tôi luôn tích cực bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân, luôn tìm tòi khám phá những cái hay cái đẹp trong từng tác phẩm văn học, tích luỹ kiến thức, hiểu biết về văn học nói chung và cụ thể là các bài thơ câu chuyện, đặc biệt là thơ chuyện Mầm non. Tạo cho trẻ niềm đam mê sự hứng thú cho trẻ trong hoạt động làm quen với tác phẩm văn học nói chung và làm quen với thơ nói riêng. Bản thân tôi luôn cố gắng rèn luyện giọng đọc, rèn luyện phát âm chuẩn, rèn luyện những cử chỉ điệu bộ của mình cho phù hợp với từng bài thơ trước khi lên lớp để giúp cho trẻ tiếp thu tốt bài học, trẻ ngày càng tiến bộ, phụ huynh yên tâm khi đưa trẻ đến trường.Tôi luôn cố gắng là tấm gương sáng để trẻ noi theo. Xây dựng môi trường học tập và vui chơi cho trẻ trong và ngoài lớp một cách phong phú, với nhiều hình thức hấp dẫn và được thay đổi thường xuyên theo chủ đề. Tạo tình cảm gần gũi giữa cô và cháu, nắm bắt tâm lý, trình độ và cá tính của từng trẻ, kiên nhẫn và nhẹ nhàng giúp trẻ theo phương pháp “Chơi mà học, học mà chơi”. Làm tốt công tác phối kết hợp với phụ huynh để tận dụng mọi nguyên vật liệu đơn giản sẵn có ở địa phương làm nhiều học liệu, đồ dùng đồ chơi và cho trẻ học ở mọi lúc mọi nơi và tạo góc văn học phong phú, đa dạng. Bản thân cô giáo phải dành nhiều thời gian để tham khảo, đầu tư từ cách tổ chức các hoạt động sao cho phù hợp với các cháu cho đến việc làm 15
thêm nhiều tranh ảnh đồ dùng đồ chơi, rối tay, rối dẹt… Lòng ghép hoạt động đọc thơ diễn cảm vào các ngày lễ hội trong năm học. Ngoài ra giáo viên cần tăng cường chú trọng việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động làm quen văn học một cách phù hợp, khoa học sẽ gây được sự chú ý cao ở trẻ. Vì đây là phương tiện sẽ tạo ra được những hình ảnh sống động, màu sắc thực, có âm thanh, tiếng động, cử động... rất hấp dẫn lôi cuốn trẻ đến với các tác phẩm văn học một cách có hiệu quả. 3.2.Kiến nghị, đề xuất: 3.2.1. Đối với ngành và nhà trường: Hỗ trợ thêm về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho hoạt động văn học. Tổ chức tập huấn về lĩnh vực phát triển ngôn ngữ (làm quen với văn học) Tăng cường tổ chức các giờ dạy mẫu về văn học thể loại thơ. 3.2.2. Đối với lãnh đạo cấp trên: Cần quan tâm hơn nữa về cấp học mầm non đáp ứng nhu cầu cơ sở vật chất và hổ trợ kinh phí trang cấp thiết bị cho trẻ để việc dạy học đạt kết quả cao. Trên đây là một số giải pháp giúp trẻ 3 4 tuổi phát triển ngôn ngữ thông qua hoạt động đọc thơ diễn cảm, chắc chắn bài viết cũng không tránh khỏi những hạn chế. Tôi kính mong được sự góp ý của các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp để giúp tôi đạt được kết quả cao hơn nữa trong quá trình thực hiện sáng kiến này. Tôi xin chân thành cảm ơn! 16