Sáng kiến kinh nghiệm: Một vài biện pháp giáo dục học sinh cá biệt trong công tác chủ nhiệm

MỘT VÀI BIỆN PHÁP GIÁO DỤC<br /> HỌC SINH CÁ BIỆT TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM<br /> <br /> I. Họ và tên: Nguyễn Thị Đoan Trang<br /> - Chức vụ: Giáo viên<br /> - Nơi công tác: THPT Mang Thít<br /> - Nhiệm vụ được giao: Dạy Ngữ văn lớp 11/2. 11/10 .12/10 ,CN 12/10<br /> II. Tên sáng kiến kinh nghiệm: Một vài biện pháp giáo dục học sinh cá biệt<br /> III. Thời gian, địa điểm thực hiện:Từ tháng 8/2016 đến tháng 4/2017<br /> <br /> PHẦN 1: GIỚI THIỆU<br /> 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> Giáo viên chủ nhiệm trong trường phổ thông có vai trò rất quan trọng trong việc<br /> tích lũy tri thức và hình thành nhân cách của từng em học sinh. PGS.TS Đặng<br /> Quốc Bảo từng đánh giá cao về vai trò của người giáo viên chủ nhiệm :“Giáo viên<br /> chủ nhiệm trong trường phổ thông – người quản lí không có dấu đỏ trong nhà<br /> trường- có sứ mệnh hình thành phát triển nhân cách toàn vẹn của thế hệ trẻ”.<br /> Thật vậy vai trò quan trọng của người giáo viên chủ nhiệm trên lớp là<br /> không chỉ làm tốt công tác quản lí nề nếp , mà còn phải thấu hiểu suy nghĩ ước mơ<br /> , nguyện vọng từng học sinh của lớp .<br /> Trường trung học phổ thông chia thành 3 khối: 10, 11, 12. Mỗi khối lớp,<br /> giáo viên chủ nhiệm đều có những thuận lợi và khó khăn riêng. Nhưng nhìn chung<br /> , chúng tôi – những người làm công tác chủ nhiệm luôn hướng về mục đích cuối<br /> cùng là làm tất cả vì tri thức và nhân cách cho học sinh.<br /> Năm học 2016-2017, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 12/10 Dù đã cố<br /> gắng hết sức nhưng vẫn thấy lớp chủ nhiệm nổi lên nhiều vấn đề bất cập : việc bỏ<br /> học vẫn diễn ra thường xuyên, đa số học sinh vẫn chưa ý thức được công việc học<br /> tập nên nhận điểm kém, học sinh vẫn thản nhiên không hề lo lắng điều gì…. Đáng<br /> lo ngại hơn nữa là học sinh có hành vi vi phạm đạo đức của một học sinh đối với<br /> thầy cô nhưng không hề hối cải. . Vì sao có học sinh lại suy nghĩ và hành động như<br /> thế ? Chúng ta phải làm thế nào để học sinh có thể tự ý thức việc học tập và tự bồi<br /> dưỡng nhân cách chính mình . Đó là những vấn đề tôi luôn trăn trở , day dứt ,<br /> muốn cùng chia sẻ với quý đồng nghiệp trong sáng kiến kinh nghiệm này<br /> <br /> 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Khi đặt ra vấn đề: Làm thế nào để nâng cao hiệu quả trong công tác chủ<br /> nhiệm ? Tôi rất cần sự chia sẻ của quý đồng nghiệp về kinh nghiệm trong công tác<br /> chủ nhiệm nhằm trao đổi, bàn luận, tìm những biện pháp khả thi để giải quyết triệt<br /> để những bất cập trong lớp chủ nhiệm.<br /> Mục đích cuối cùng của người viết sáng kiến kinh nghiệm là sự sẻ chia kinh<br /> nghiệm với nhau để mỗi giáo viên chủ nhiệm có thể đào tạo những thế hệ học sinh<br /> có Tài,có Tâm, biết hướng đến chân - thiện - mỹ của cuộc sống.<br /> 3. GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU<br /> Do thời gian hạn chế và điều kiện làm việc nên phạm vi nghiên cứu của sáng kiến<br /> kinh nghiệm này gói gọn là học sinh của trường Trung học phổ thông THPT Mang<br /> Thít<br /> <br /> PHẦN II: NỘI DUNG<br /> I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:<br /> Sự nghiệp Giáo dục - Đào tạo hiện đang được toàn Đảng toàn dân quan tâm. Vai<br /> trò của người giáo viên trong nhà trường gắn liền với hai nhiệm vụ: vừa giảng dạy<br /> vừa làm công tác chủ nhiệm, nhằm mục đích giáo dục những học sinh vừa có kiến<br /> thức văn hóa, vừa có nhân cách làm người. Theo Quy chế đánh giá,xếp loại học<br /> sinh THCS và THPT ( Ban hành kèm theo Quyết định số: 40/2006/QĐ –<br /> BGDĐT Ngày 05 tháng 10 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo):“<br /> Người giáo viên chủ nhiệm phải đánh giá chất lượng giáo dục toàn diện đối với<br /> học sinh sau mỗi học kì, mỗi năm học nhằm thúc đẩy học sinh rèn luyện, học tập<br /> để không ngừng tiến bộ ” Cho thấy việc “ Giáo dục học sinh cá biệt ” là nhiệm vụ<br /> quan trọng và cấp thiết trong công tác ở nhà trường phổ thông.<br /> Khái niệm “ Học sinh cá biệt ” được hiểu đó là những học sinh có cá tính khác biệt<br /> so với số đông học sinh bình thường. Những học sinh này thường xuyên vi phạm nội<br /> qui, qui định của trường, của lớp. Chính vì vậy, giáo dục học sinh cá biệt không có<br /> biện pháp chung cho mọi đối tượng học sinh mà tùy vào từng đối tượng học sinh cá<br /> biệt. Nhưng có một điểm chung là cần có sự kết hợp giáo dục giữa nhà trường, gia<br /> đình và xã hội.<br /> <br /> II.<br /> CƠ SỞ THỰC TIỄN:<br /> - Trường THPT Mang Thít nằm trên một địa bàn khá phức tạp , gần chợ ... có thể<br /> nói là điểm đến của bất cứ các loại hình văn hoá, các thành phần kinh tế, các thành<br /> phần lối sống con người trong xã hội... lôi kéo học sinh.<br /> - Thành phần kinh tế của phụ huynh cũng đa dạng. Một số phụ huynh có điều kiện<br /> kinh tế cao chìu con nên đâm ra hư hỏng; có phụ huynh lo việc buôn bán không<br /> <br /> quan tâm đến việc học hành con cái nên có em leo lỏng ăn chơi; có nhiều gia đình<br /> nghèo quá khó khăn, sức học lại yếu nên chán học lại bị bạn bè rủ rê lôi kéo....<br /> - Các dịch vụ kinh doanh trò chơi giải trí như: Điện tử, Chát, Game, Bida... mọc<br /> lên rất nhiều là những điểm thu hút học sinh hư hỏng, làm cho các em đam mê bỏ<br /> học,….<br /> - Là lứa tuổi vị thành niên, do đó các em có những suy nghĩ bồng bột khờ dại dễ bị<br /> cái xấu lôi kéo. Những mặt trái của xã hội, cơ chế thị trường thường xuyên tác động<br /> gây ảnh hưởng xấu. Các em rất dễ nảy sinh hiện tượng đua đòi, buông thả trong sinh<br /> hoạt, không chú ý học tập, lơ là các hoạt động của tập thể cùng nhiều“ biếntướng”<br /> khác.<br /> - Tôi đã và đang làm công tác chủ nhiệm , bản thân nhận thấy tập thể lớp học còn<br /> nhiều vấn đề hạn chế: trong lớp không đoàn kết,tự chia nhóm, khôngtôn trọng lẫn<br /> nhau, thậm chí còn không tôn trọng giáo viên… và gần đây lại xuất hiện thêm vấn<br /> đề bạo lực hoc đường. Bên cạnh sự tha hóa về nhân cách thì kéo theo sự sa sút về ý<br /> thức học tập. Trong những buổi học ngoại khóa hoặc trong những buổi trò chuyện<br /> chúng ta vẫn thường nghe những câu nói chân thật nhưng làm mỗi người giáo viên<br /> nghe phải đau lòng, chẳng hạn: “ không biết mình thích nghề nào?”, “học nhiều<br /> sau này không biết để làmgì?” “mình muốn nghỉ học để đi làm công nhân”, “ Đi<br /> học để được tiền xài, để khỏi làm việc nhà”……… Từ những suy nghĩ lệch lạc từ<br /> những câu nói rất thật trên đây đã nổi cộm lên vấn đề đáng lo ngại : nhân cách,đạo<br /> đức, ý thức học tập của một số học sinh cần báo động . Thực trạng nhức nhối này<br /> như một dấu chấm đen trong nhật ký cá nhân của người giáo viên chủ nhiệm.<br /> III/ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:<br /> I/HIỂU NHƯ THẾ NÀO LÀ HỌC SINH CÁ BIỆT?<br /> Học sinh cá biệt là những học sinh có cá tính khác biệt, không đúng theo qui<br /> định chung trong trường học. Thường có cá tính mạnh mẽ, hành động và lời nói<br /> thái quá, vô lễ với thầy cô, hay gây gỗ với bạn bè; là những học sinh chậm tiến bộ<br /> mặc dù thầy cô quan tâm giáo dục nhiều ( ở đây chỉ xin đề cập đến học sinh cá biệt<br /> về tính cách).<br /> Học sinh cá biệt là những học sinh thường hay vi phạm các nội qui, qui chế<br /> trong nhà trường; làm ảnh hưởng đến phong trào thi đua nề nếp học tập của lớp,<br /> mặc dù thầy cô, tập thể góp ý xây dựng nhiều lần nhưng “chứng nào tật ấy” không<br /> thay đổi<br /> II/NHỮNG BIỂU HIỆN NHÂN CÁCH CỦA HỌC SINH CÁ BIỆT:<br /> 1/Qua lời nói: Thường là các em ăn nói cộc lốc, thiếu Dạ - Thưa, ngôn ngữ<br /> tỏ ra vô lễ với thầy cô và người lớn. Trình bày vấn đề gì thường ấp a ấp úng, hay<br /> nói dối và tìm cách chạy tội. Do học yếu nên lời nói, lời viết không rõ ràng...Đối<br /> với bạn bè thường sử dụng lời nói tỏ vẻ người bề trên, ra vẻ “ Đại ca”, hách dịch;<br /> <br /> lời nói có tính chất đe doạ, bắt nạt hù doạ học sinh khác; có khi sử dụng xảo ngôn<br /> để lừa đối bạn bè và thầy cô...<br /> 2/Qua cử chỉ hành động: Học sinh cá biệt thường có những hành động thái<br /> quá, vô lễ. Trước mặt thầy cô thường tỏ ra lì lợm, ngang bướng, không biết vâng<br /> lời, thậm chí tỏ vẻ thách thức với thầy cô; có khi tỏ ra nghe lời nhưng giả dối. Với<br /> bạn bè thường có những hành động gây gỗ, đánh lộn nhau gây mất đoàn kết.<br /> Thường hay bắt nạt học sinh khác một cách vô cớ. Nghiêm trọng hơn là có những<br /> hành động vi phạm pháp luật như trộm cắp, dùng vật cứng, hung khí để đánh lộn<br /> hay bỏ học chơi la cà, lân la vào các quán...<br /> 3/Qua quan hệ với bạn bè và người khác: Học sinh cá biệt có những quan<br /> hệ bạn bè và người khác hết sức phức tạp. Đối với bạn bè tốt, các em thường ngại<br /> tiếp xúc, tìm cách xa lánh... bởi sợ các bạn tố giác và phản ánh đến nhà trường, gia<br /> đình những điều mình sai phạm. Học sinh cá biệt thường tìm cách lôi kéo những<br /> học sinh hư hỏng khác vào cuộc để thành lập nên băng nhóm, bè phái. Các em<br /> thường quan hệ với người xấu hoặc bị những người xấu lôi kéo làm những việc<br /> phạm pháp...<br /> III/ NHỮNG DẠNG HỌC SINH CÁ BIỆT VÀ BIỆN PHÁP XỬ LÍ:<br /> 1/ Dạng học sinh ương ngạnh do gia đình quá chìu chuộng: Trên thực tế<br /> có một số gia đình khá giả quá chìu chuộng con cái cả về vật chất lẫn tinh thần.<br /> Nghĩa là cho các em tiêu tiền, sử dụng đồng tiền theo ý thích hoặc dễ dàng tha thứ<br /> khi các em mắc phải những khuyết điểm. Nên ngay từ nhỏ các em đã có cá tính<br /> ương ngạnh, muốn được mọi người chìu theo ý mình. Dạng học sinh cá biệt này<br /> thường bỏ bê việc học hành, bị các thành phần khác lợi dụng; thường tỏ ra lối sống<br /> vương giả, khinh khi bạn bè, thường bao kê, rủ rê các học sinh khác bỏ học vào<br /> quán, vào các dịch vụ vui chơi... nên ít nghe lời thầy cô, tỏ ra cứng đầu, khó bảo<br /> chậm tiến bộ.<br /> * Biện pháp xử lí:-Đối với học sinh: Tôi tâm sự, trao đổi thuyết phục, phân<br /> tích để các em nhận thấy rằng: Ông bà, cha mẹ nào cũng giàu lòng thương con<br /> nhưng tình thương ấy bị các em lạm dụng, đòi hỏi ở cha mẹ quá nhiều thì mình trở<br /> thành người có tội và phụ lại tấm lòng yêu thương của cha mẹ, ông bà. Tiền bạc<br /> của cha mẹ làm ra xét cho cùng cũng là mồ hôi nước mắt, sự vất vả lăn lộn trong<br /> cuộc sống mới có được. Việc tiêu tiền đúng mục đích, phù hợp với công việc thì<br /> đồng tiền ấy mới có ý nghĩa, mới là con ngoan trong gia đình. Còn chi phí vào việc<br /> ăn chơi đua đòi khác nào chà đạp nên công sức lao động của cha mẹ<br /> - Đối với phụ huynh: Tôi trực tiếp gặp gỡ trao đổi, phân tích cho họ thấy<br /> không nên cho tiền các em một cách thoải mái, không nên nuông chìu các em quá<br /> mức; phải theo dõi sự chi tiêu của các em, sự kết bạn vui chơi của các em ở nhà, ở<br /> trường...Nếu thoải mái, lỏng lẻo việc cho tiền các em và không nghiêm khắc khi<br /> các em mắc phải khuyết điểm khác nào đưa con mình vào vòng tội lỗi...<br /> <br /> Qua việc trao đổi phân tích với học sinh và phụ huynh, nhiều em đã tiến bộ<br /> rất nhanh, ngăn chặng được nhiều em có chiều hướng xấu. Một số phụ huynh đã<br /> sớm nhận ra những sai lầm của mình. Họ càng lo lắng quan tâm theo dõi các em và<br /> phối hợp tốt với nhà trường để giáo dục.<br /> 2/ Dạng học sinh cá biệt do gia đình bỏ rơi thiếu quan tâm: Trong cuộc<br /> sống có nhiều gia đình chỉ biết lo làm ăn kinh tế thiếu quan tâm, kiểm tra, đôn đốc<br /> việc học hành của con cái. Chuyện học của con được chăng hay chớ. Có thể do quá<br /> bận công việc làm ăn buôn bán, thường phải đi xa nhà để con tự lập sinh sống năm<br /> bảy hôm mới về hoặc buôn bán bận rộn quá không có thời gian quan tâm đến con...<br /> Dạng học sinh cá biệt này thực ra do không có người quản lí, quan tâm nên mới hư<br /> hỏng ( hiện nay dạng học sinh này khá phổ biến). Lúc đầu các em lơ là việc học,<br /> học yếu dần rồi chán học. Khi bố mẹ phát hiện ra con mình hư hỏng mới quan tâm<br /> rồi la mắng, đánh đập trút giận lên thân con. Nhưng thực ra gây áp lực thêm cho<br /> con. Bởi ở trường bạn bè, thầy cô rầy la, quở trách vì làm ảnh hưởng thi đua của<br /> tập thể lớp, về nhà bố mẹ lại gắt gỏng giận dữ, thậm chí còn trút lên mình con<br /> những trận đòn roi vô cớ... cho nên đang hư hỏng trở nên lì lợm, bướng bỉnh, quậy<br /> phá....<br /> * Biện pháp xử lí:- Đối với học sinh: Bản thân tôi trực tiếp gặp gỡ trao đổi,<br /> tâm sự phân tích việc sai trái của các em; chỉ rõ cho các em thấy việc bố mẹ bận<br /> rộn lo làm ăn kinh tế để xây dựng gia đình mà mình lơ là việc học tập là sai trái,<br /> thiếu trách nhiệm với gia đình, là những người con bất hiếu.... phần lớn các em<br /> nhận ra điều đó rồi sửa chữa<br /> - Đối với phụ huynh: Bản thân tôi gặp gỡ trao đổi phân tích từng cá tính học<br /> sinh và chỉ ra cho phụ huynh thấy được việc con mình hư hỏng là hậu quả của việc<br /> thờ ơ vô trách nhiệm, thiếu quan tâm chu đáo, khoán trắng việc học hành cho các<br /> em. Giúp họ nhận ra việc thiếu sót của mình và định hướng cho họ cần phải phối<br /> hợp với nhà trường để theo dõi và giáo dục các em. Cần tránh dùng những biện<br /> pháp mạnh thô bạo như đánh đập, chửi mắng mà nên “mềm mỏng mà buột chặt ”,<br /> lấy tình cảm và sự quan tâm để cảm hoá giáo dục các em trở lại người tốt. Chớ vội<br /> thất vọng, chán nãn mà buông thả các em.Nhiều phụ huynh đã nhận ra và kết hợp<br /> với nhà trường làm rất tốt nên các em tiến bộ rất rõ.<br /> 3/ Dạng học sinh cá biệt có hoàn cảnh khá đặc biệt: Nói đến hoàn cảnh<br /> đặc biệt ở đây tôi muốn đề cập đến một số em sống và lớn lên trong một gia đình<br /> bất hạnh như bố mẹ li dị, bố mẹ mất sớm phải ở với người thân, bố mẹ bất hoà hay<br /> đánh đập, chửi mắng hoặc sinh ra không biết bố... Học sinh cá biệt ở dạng này<br /> thường tỏ ra lạnh lùng, bất cần, tự ti, mặc cảm không muốn ai quan tâm chia sẻ đến<br /> mình, cho rằng sự quan tâm của người khác là sự thương hại, bố thí... Chính vì vậy<br /> các em có tâm trạng ấm ức, uất hận... đời sống tinh thần và vật chất của các em gặp<br /> nhiều khó khăn. Đây là học sinh có cá tính mạnh, ngoan cố rất đáng lo; nếu không<br /> <br />