Sáng kiến kinh nghiệm: Phó hiệu trưởng với công tác quản lí thiết bị đồ dùng nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy ở trường tiểu học

Chia sẻ: Huynh Thi Thuy | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

949
lượt xem 111
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm "Phó hiệu trưởng với công tác quản lí thiết bị đồ dùng nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy ở trường tiểu học" giới thiệu đến các bạn những nội dung về cơ sở lý luận, thực trạng, giải pháp, biện pháp quản lí thiết bị đồ dùng nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy ở trường tiểu học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Phó hiệu trưởng với công tác quản lí thiết bị đồ dùng nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy ở trường tiểu học

Phßng gd& ®t huyÖn §«ng TriÒu Trêng tiÓu häc quyÕt th¾ng ===***=== Sáng kiến kinh nghiệm: "Phó hiÖu trëng víi c«ng t¸c qu¶n lÝ thiÕt bÞ ®å dïng nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y ë trêng TiÓu häc". Họ và tên: Hoàng Thị Thu Hà Chức vụ: Phó Hiệu trưởng Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Quyết Thắng Năm học: 20142015 1
Môc lôc NỘI DUNG Trang I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chän ®Ò tµi. 1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. 3 3. Đối tượng nghiên cứu. 3 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 3 5. Phương pháp nghiên cứu. 4 II. PHẦN NỘI DUNG 1. C¬ së lý luËn. 4 2. Thực trạng 8 3. Giải pháp, biện pháp 13 3.1 Mục tiêu của giải pháp, biện pháp 13 3.2 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp. 14 3.3. Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp 21 3.4 Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn 22 đề nghiên cứu III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận 23 2. Kiến nghị 23 IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO 24 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chúng ta cùng nhân loại đang bước vào thế kỷ XXI, thÕ kỷ của khoa học và công nghệ với xu thế hội nhập của nền kinh tế quốc tế ngày càng cao, với 2
sự cạnh tranh trên thị trường thế giới ngày càng quyết liệt, với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ thông tin... Trước tình hình đó, Đảng và Nhà nước ta đã đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, trong đó coi “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, coi con người là mục tiêu và động lực của sự phát triển. Vì vậy, đòi hỏi ngành Giáo dục và §ào tạo phải đào tạo đội ngũ những người lao động tự chủ, năng động, sáng tạo, tiếp cận và làm chủ được công nghệ tiên tiến, có năng lực giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra, có khả năng bắt kịp nhịp điệu phát triển của thời đại; Ngành Giáo dục và §ào tạo cần thực hiện giáo dục toàn diện tạo chuyển biến cơ bản về chất lượng giáo dục, tập trung chỉ đạo đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giáo dục. Đặc biệt phương pháp giáo dục cần đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực của người học. Đổi mới phương pháp giáo dục nhằm phát huy tính tích cực, phát huy tư duy sáng tạo của người học được thực hiện theo nhiều cách, trong đó việc sử dụng thiết bị giáo dục (TBGD) là một trong những cách thức phát huy tính tích cực của người học trong quá trình dạy học. TBGD là một thành tố không thể thiếu được trong quá trình dạy học . Muốn đổi mới phương pháp dạy học phải đổi mới cả nội dung dạy học, TBGD, tổ chức dạy học và cách kiểm tra đánh giá. Trong báo cáo của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII được trình bày tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã nhấn mạnh: “Tăng cường cơ sở vật chất và từng bước hiện đại hoá nhà trường , lớp học, sân chơi, bãi tập, máy tinh nối mạng internet, thiết bị học tập và giảng dạy hiện đại , thư viện, ký túc xá...” và “Đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học, coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khoá, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt, học chay.” 3
Thực tế nhiều năm học qua, các trường tiểu học đã có nhiều cố gắng và bước đầu có thành tích trong việc quản lý sử dụng và bảo quản TBGD , góp phần nâng cao chất lượng dạy học, song việc làm này còn nhiều hạn chế vì nhiều lý do khác nhau: TBGD còn thiếu (nhất là các thiết bị hiện đại), chất lượng chưa đồng bộ; ở nhiều nơi có TBGD nhưng giáo viên chưa chú ý sử dụng thậm chí có nơi giáo viên không biết sử dụng hoặc sử dụng mà không có hiệu quả. Tình trạng “Dạy chay” còn phổ biến. TBGD phần lớn chỉ được sử dụng trong các trường hợp đặc biệt như: thao giảng, hội giảng, có đoàn kiểm tra. Công tác quản lý TBGD của Phó hiệu trưởng các trường còn mang tính hành chính, chiếu lệ. Trong khi đó việc sử dụng TBGD của giáo viên lại chịu ảnh hưởng nhiều từ cách quản lý TBGD của Phó hiệu trưởng. Do đó vấn đề quản lý TBGD hiện nay đang là vấn đề bức xúc đặt ra, được nhiều nhà quản lý quan tâm. Từ những lý do trên và với mong muốn tìm được các biện pháp quản lý góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD ở trường tiểu học nên tôi đã chọn đề tài: "Phó hiÖu trëng víi c«ng t¸c qu¶n lÝ thiÕt bÞ ®å dïng nh»m n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y ë trêng TiÓu häc". 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài: Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc quản lý sử dụng TBGD ở trường Tiểu học. Tìm hiểu thực trạng quản lý, sử dụng TBGD ở trường Tiểu học nơi tôi công tác. Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD ở trường Tiểu học. 3. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý của phó hiệu trưởng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD ở trường Tiểu học . 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 4
Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 8 năm 2014 đến hết tháng 4 năm 2015. Đề tài được nghiên cứu trong phạm vi trường Tiểu học Quyết Thắng. 5. Phương pháp nghiên cứu: 5.1 Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu các văn kiên, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, chỉ thị của ngành. Nghiên cứu cơ sở lý luận về TBGD và quản lý TBGD. 5.2 Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp điều tra thực tế, quan sát, đàm thoại, phỏng vấn, .... 5.3 Phương pháp toán học: Thống kê, xử lý các số liệu đã thu thập được. II. PHẦN NỘI DUNG 1.Cơ sở lý luận : * TBGD là một bộ phận của nội dung và phương pháp dạy học: Lý luận dạy học đã khẳng định: Quá trình dạy học là một quá trình trong đó hoạt động dạy và hoạt động học phải là những hoạt động khăng khít giữa các đối tượng xác định và có mục đích nhất định. Để quá trình dạy học có chất lượng và hiệu quả cao thì chúng ta phải lựa chọn và sử dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau kết hợp với các TBGD phục vụ cho việc truyền thụ nội dung kiến thức. Mục tiêu và nội dung học tập trong nhà trường phụ thuộc vào mục tiêu kinh tế xã hội vĩ mô. Còn sách giáo khoa và TBGD một mặt phụ thuộc vào mục tiêu kinh tế xã hội, mặt khác còn chịu nhiều ảnh hưởng của khoa học công nghệ đương thời. Ngày nay khi khoa học công nghệ tiến bộ vượt bậc thì sự tiến bộ đó cũng được phản ánh vào hệ thống TBGD ở nhà trường tiểu học. Đứng về mặt nội dung và phương pháp dạy học thì TBGD đóng vai trò hỗ trợ tích cực. Vì có TBGD tốt thì ta mới có thể tổ chức được quá trình dạy học khoa học, đưa người học thực sự tham gia vào quá trình này, tự khai thác và tiếp 5
nhận tri thức dưới sự hướng dẫn của người dạy. TBGD phải đủ và phù hợp mới triển khai được các phương pháp dạy học một cách hiệu quả. Tuy nhiên, đứng trên một góc độ khác thì TBGD còn là một bộ phận không thể thiếu được của nội dung và phương pháp dạy học. TBGD hầu hết là các sản phẩm khoa học kỹ thuật có chức năng xác định và mang tính mục đích sư phạm rất cao, chúng chứa đựng một tiềm năng tri thức to lớn đồng thời đóng vai trò là đối tượng nhận thức. *Vai trò của TBGD trong việc đảm bảo nâng cao chất lượng giáo dục: TBGD có vai trò to lớn trong quá trình nhận thức.Theo Lê nin ,qui luật nhận thức của con người là: “ Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn.” Để quá trình nhận thức của con người nói chung đạt hiệu quả cao thì cần phải thông qua quá trình nghe, nhìn và thực hành. Với học sinh tiểu học, (lứa tuổi từ 6 đến 11, 12 tuổi ) tư duy của các em mới chỉ là tư duy cụ thể, tư duy hình ảnh chiếm ưu thế hơn so với tư duy trừu tượng. Các hình ảnh trực tiếp, các dụng cụ, mô hình, hiện tượng được trực quan hoá luôn tạo ấn tượng mạnh mẽ đối với các em. Không ít những nội dung học tập phức tạp cần đến sự hỗ trợ tích cực của phương tiện trực quan mới giải quyết được như: chứng minh các hiện tượng khoa học tự nhiên, toán học, … học sinh rất cần được trực tiếp tận mắt nhìn thấy, tai nghe thấy, tay được cầm nắm, được trực tiếp làm thí nghiệm, được lắp ráp thao tác, quan sát nhận xét bằng việc sử dụng các dụng cụ, phương tiện cụ thể. Nghĩa là học bằng tất cả các giác quan huy động mọi tiềm năng để nhận thức. Nhu cầu nhận thức của các em gắn liền với các việc làm cụ thể và hoàn cảnh, môi trường về nghe nhìn, sờ, sử dụng đồ dùng trực quan trước khi có thể hình thành logic, tư duy trừu tượng đúng đắn. Lúc này, sự hình thành các biểu tượng quan trọng hơn sự khám phá bản chất các mối quan hệ bên trong 6
của sự vật hiện tượng. Mà quá trình dạy học là quá trình nhận thức ở mức độ cao, vì vậy TBGD không thể thiếu trong quá trình dạy học. Nâng dần tính trực quan của bài học và tỷ lệ bài học có thực nghiệm theo quy định của chương trình, tăng cường việc thực hành của học sinh là nhằm tạo ra một nền tảng thực nghiệm của tri thức, làm ngắn lại con đường đạt được sự hiểu biết. Bằng thực nghiệm và trực quan, thực hành tạo ra hoạt động toàn diện ( vận động và tư duy) và tích cực của người học, giúp học tự tìm ra các vấn đề cho chính mình một cách chủ động theo triết lý “Tôi làm, tôi hiểu” và phương pháp “Tập phát minh”. Để học tập khoa học theo phương pháp được khám phá, chứng minh kiến thức sách giáo khoa và trong thực tế, thể hiện tường minh phương pháp nghiên cứu và kỹ năng thì các phương tiện, dụng cụ phòng thí nghiệm có vai trò và tiềm năng to lớn. Để trình bày với sự trực quan cao trong việc quan sát, trình diễn vận hành của cơ chế, cấu trúc, vân động, mô hình, mô phỏng thì các phương tiện Nghe Nhìn có ưu thế rõ rệt. TBGD cho phép khai thác sâu sắc nội dung sự vật, hiện tượng khoa học trong tài liệu học tập (thực nghiệm khoa học phải được “dựng’ từ trong sách giáo khoa lên mặt bàn bằng các vật liệu cụ thể của người học). Như vậy TBGD cho phép: Thực hiện được “Nguyên tắc trực quan” trong dạy học (“trực quan” được hiểu theo nghĩa rộng : liên quan đến mọi giác quan của con người ). Góp phần đảm bảo chất lượng kiến thức theo những đặc trưng cơ bản: Tính chính xác, khoa học; Tính tổng quát; Tính hệ thống; Tính chuyển hoá; Tính thực tiễn, vận dụng được; Tính bền vững. Dạy phương pháp học tập, nghiên cứu khoa học, làm việc bộ phận không tách rời của kiến thức. Rèn kỹ năng nhiều mặt cho người học. * Vai trò của các phương tiện kỹ thuật: 7
Trong các loại TBGD thì các phương tiện kỹ thuật dạy học (PTKTDH) có vai trò quan trọng đặc biệt trong việc tạo khả năng hình thành, củng cố, hệ thống hoá, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. PTKTDH gồm các máy chiếu quang học, máy tạo hoặc khuyếch đại âm thanh, hình ảnh, máy lưu giữ và tái hiện thông tin, máy tính và công nghệ thông tin… vốn chứa đựng những tiềm năng sư phạm to lớn trong việc hỗ trợ tích cực giảng dạy và học tập. Bằng những phương tiện hiện đại, người ta đã tổ chức được các hội thảo, hội nghị, các lớp học theo phương thức giáo dục từ xa, các lớp học qua vệ tinh… Việc học tập tại gia đình cho người lớn tuổi cũng đã được một số nước áp dụng và sẽ mở rộng trong những năm tới. Hiện tại đã có nhiều phương tiện kỹ thuật mới được ứng sử dụng trong dạy học, giáo dục đặc biệt là việc ứng dụng tin học. Với sự tiến bộ nhanh chóng của khoa học và công nghệ, PTKTDH được sử dụng trong trường học ngày càng nhiều sẽ làm thay đổi một cách căn bản về mặt phương pháp: làm cho quá trình giáo dục sinh động và hiệu quả hơn. TBGD và PTKTDH tạo điều kiện đi sâu vào các đề tài nghiên cứu đồng thời cho phép trình bày vấn đề một cách sinh động, chứa đựng tiềm năng sư phạm to lớn hỗ trợ tích cực trong giảng dạy, học tập: Khả năng tăng tốc độ truyền tải thông tin, thực hiện phương pháp dạy học trực quan, thực nghiệm, tạo những “vùng hợp tác sinh động” giữa thày và trò, tạo khả năng hình thành, củng cố tri thức, rèn luyện kỹ năng làm việc, học tập, sự khéo léo của đôi tay,đôi chân, bồi dưỡng khả năng tự học, tự chiếm lĩnh tri thức, tạo ra hứng thú lôi cuốn người học, tiết kiệm thời gian trên lớp, cải tiền các hình thức lao động sư phạm, tạo khả năng tổ chức một cách khoa học và điều khiển hoạt động giáo dục. Ngày nay chúng ta đang thực hiện đổi mới chương trình, Sách giáo khoa, phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoá hoạt động của học sinh, tăng cường công tác tự lập, thực hành của học sinh, phát triển tư duy sáng tạo, học sinh là chủ thể tự mình tìm ra kiến thức thông qua sự tổ chức, điều khiển của 8
giáo viên. Việc đổi mới theo xu hướng đó đòi hỏi phải sử dụng rộng rãi các TBGD , nếu không có TBGD thì không thể chuyển tải được nội dung của sách giáo khoa và cũng không thể đổi mới được phương pháp dạy và phương pháp học. Vậy, TBGD là một trong những tiền đề quan trọng để đổi mới phương pháp dạy học. Tóm lại: TBGD có vai trò quan trọng đối với quá trình dạy học. Sử dụng TBGD đảm bảo thông tin về các hiện tượng , đối tượng nghiên cứu đầy đủ và chính xác hơn, làm cho chất lượng dạy và học cao hơn, giúp thoả mãn trong phạm vi tối đa và phát triển hứng thú nhận thức của học sinh. Sử dụng TBGD sẽ nâng cao tính trực quan của dạy học, mở rộng khả năng tiếp cận với các sự vật và hiện tượng. Sử dụng TBGD sẽ gia tăng cường độ lao động học tập của học sinh và do đó cho phép nâng cao nhịp độ nghiên cứu tài liệu giáo khoa, cho phép học sinh có điều kiện tự lực chiếm lĩnh tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo. Thông qua hành động trên TBGD rèn luyện cho các em tính cẩn thận tỉ mỉ chính xác và phát triển tư duy khoa học, giáo dục ý thức giữ gìn đồ vật và bảo vệ môi trường… góp phần hình thành nhân cách cho học sinh. 2.Thực trạng về TBGD và công tác quản lý, sử dụng TBGD ở trường Tiểu học QuyÕt Th¾ng. * Thực trạng về trang bị TBGD : Việc trang bị TBGD ở trường Tiểu học n¬i t«i c«ng t¸c chủ yếu là do cấp phát từ trên xuống theo chỉ tiêu, kế hoạch định sẵn. Nhà trường có mua sắm các phương tiện dạy học hiện đại và huy động giáo viên tự làm. Từ năm học 20022003, thực hiện việc đổi mới chương trình sách giáo khoa và đổi mới phương pháp dạy học, nhà trường được cấp các danh mục TBGD từ lớp 1 đến lớp 5 theo quy định chung. Những TBGD được cấp phát chủ yếu là những TBGD thô sơ, đơn giản như: tranh ảnh, sách giáo khoa, một số bộ mẫu chữ viết, bảng nỉ, bộ dụng cụ 9
học nhạc, bộ dụng cụ đo đạc,… Tuy nhiên những TBGD được cấp số lượng còn quá ít, không đủ cho các lớp : + Môn Toán lớp 1: các mô hình con vật, hoa …bằng bìa rời có gắn nam châm phía sau để khi dạy gắn vào các mô hình của bài dạy còn thiếu rất nhiều. + Toán lớp 4: Đồ dùng dạy phần kiến thức về phần biểu đồ không có. + Phân môn Tâp đọc, Kể chuyện, Tập làm văn của môn Tiếng Việt, môn Đạo đức lớp 1,2,3,4,5 còn thiếu rất nhiều tranh ảnh minh hoạ phục vụ các bài dạy. + Môn TN XH vµ Khoa häc- LÞch sö+ §Þa lÝ ở các lớp 1,2,3,4,5 một số chương, phần chưa có đủ đồ dùng. Nhà trường cũng có kế hoạch mua sắm thêm một số trang thiết bị hiện đại phục vụ cho các hoạt động giáo dục trong nhà trường như tăng âm, loa máy, đầu video, máy chiếu máy tính, máy ảnh, máy scan.... Đặc biệt trong năm học này nhà trường đã xây dựng được 4 phòng học thông minh…nhưng những thiết bị này phục vụ cho các hoạt động dạy và học các ngoại khoá, các buổi lễ, hội nghị có tác dụng thiết thực đối với từng tiết dạy. Ngoài ra hàng năm nhà trường cũng đã tổ chức thi làm đồ dùng dạy học , thiết kế bài giảng điện tử áp dụng vào giảng dạy đạt hiệu quả cao nhưng quá trình bảo quản các thiết bị hiện đại còn hạn chế nên không thể sử dụng được lâu dài. Tóm lại, việc trang bị TBGD của nhà trường đầy đủ các TBGD hiện đại nên giáo viên có cơ hội được tiếp xúc với các thiết bị này nhưng bên cạnh còn một số giáo viên cao tuổi sử dụng TBGD hiện đại còn hạn chế do đó chưa đáp ứng được nhu cầu cần thiết cho việc dạy học trong giai đoạn hiện nay. * Thực trạng về việc sử dụng TBGD: Hiện nay nhà trường chủ yếu sử dụng các TBGD được cấp phát. Qua tìm hiểu thực trạng nhà trường thấy rằng: TBGD được sử dụng nhiều nhất và có hiệu quả nhất là ở các môn Toán và Tiếng Việt lớp 1. Do học sinh lớp 1 còn nhỏ đòi hỏi giải thích kiến thức 10
bằng trực quan là dễ hiểu nhất nên những bộ chữ học vần, bộ học toán, những tranh ảnh minh hoạ được sử dụng rất hiệu quả. Ngược lại, TBGD các môn TN– XH, môn thể dục, các môn nghệ thuật ít được sử dụng, thậm chí có những giáo viên trong suốt năm học không sử dụng các TBGD này lần nào. Ở các lớp 2,3,4 TBGD được sử dụng chủ yếu nhất là các bảng gài, bảng nỉ, bộ chữ dạy tập viết, bộ biểu diễn toán. Các bộ tranh đạo đức, TN – XH, mỹ thuật, thủ công, các bộ tranh dạy tập làm văn, tập đọc, kể chuyện,… rất ít được sử dụng. Các TBGD môn Hát nhạc, Mỹ thuật do giáo viên dạy các môn này là giáo viên chuyên biệt, các TBGD này không để ở tủ mỗi lớp học nên giáo viên rất ngại sử dụng. Giáo viên hát nhạc lên lớp chủ yếu sử dụng đàn ócgan nhà trường có sẵn còn các bộ dụng cụ học nhạc dân tộc, bộ kèn, thanh phách, mõ song loan, trống hầu như không sử dụng đến. Đặc biệt là các đĩa CD âm nhạc lớp 3, 4 , băng đĩa dạy các môn học lớp 1 giáo viên sử dụng nhưng chưa thường xuyên. Như vậy, tình trạng dạy chay, học chay vẫn còn phổ biến, giáo viên vẫn quen với nếp cũ, lên lớp chủ yếu là thuyết trình, giảng giải, thày giảng – trò nghe. Giáo viên còn ngại sử dụng TBGD , còn cho rằng sử dụng TBGD mất thời gian, tốn công chuẩn bị, dành thời gian sử dụng TBGD để giảng giải và cho học sinh luyện tập vẫn hơn. TBGD chỉ được sử dụng có hiệu quả trong các giờ hội giảng, hội thi, trong các đợt thanh tra, kiểm tra của cấp trên và nhà trường. Cũng có giáo viên sử dụng TBGD dạy học nhưng hiệu quả lại chưa cao: có giáo viên chỉ đưa ra coi như giới thiệu TBGD chứ chưa khai thác được nội dung kiến thức, chưa giúp học sinh nhận biết kiến thức thông qua quan sát, thực hành trên TBGD; Có giáo viên chưa biết cách sử dụng TBGD hợp lý, đặt TBGD trên bàn hoặc treo trên bảng từ đầu đến cuối tiết học làm học sinh phân tán tư tưởng, không chú ý vào nội dung bài học. Sử dụng TBGD như thế không những không phát huy được tác dụng của TBGD, không phát huy được khả năng tư duy độc 11
lập, sáng tạo, tính tự giác, tích cực hoạt động của học sinh mà còn làm giảm hiệu quả sư phạm của TBGD, làm giảm chất lượng giáo dục của giờ học. * Thực trạng việc bảo quản TBGD: Ở từng lớp đã được trang bị tủ riêng nhưng tủ này lại quá nhỏ chỉ có thể đựng một số sách vở, đồ dùng học tập của học sinh và một số TBGD phục vụ các môn Toán, Tiếng Việt mà giáo viên thường sử dụng, còn rất nhiều TBGD được để trong phòng thiết bị, thư viện. Trong phòng này tuy đã có một số tủ kính để sách vở và TBGD nhưng việc sắp đặt còn lộn xộn, chưa khoa học, thậm chí còn lẫn lộn chồng chéo. Các bộ tranh ảnh không có đủ chỗ để treo, có những bộ cuộn tròn để trong tủ, có bộ thì treo chồng lên nhau trên tường. Vì vậy, khi muốn lấy một TBGD nào đó thì rất khó khăn, mất thời gian. Các TBGD do không được bảo quản đúng cách, khí hậu Việt Nam nóng, ẩm, mưa nhiều nên rất dễ bị ẩm mốc, hỏng hóc, có khi còn bị mối mọt, một số thiết bị bằng gỗ bị cong vênh không còn giá trị sử dụng. Giáo viên phụ trách thiết bị, thư viện häc ®óng chuyªn ngµnh xong võa míi ra trêng nªn cßn h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm. Nhà trường chưa có điều kiện để trang bị các phương tiện chống ẩm mốc, chống mối mọt.Cuối mỗi năm học nhà trường đều có tổ chức kiểm kê nhưng cũng chỉ làm dưới hình thức đếm, rà soát lại xem có thiết bị nào thiếu, thiết bị nào hỏng mà không có kế hoạch bổ sung, sửa chữa, cũng không quy vào tinh thần trách nhiệm của ai. Máy vi tính và các thiết bị điện tử khác không có chế độ bảo quản riêng, không theo đúng quy trình kỹ thuật của nhà sản xuất, chưa có chế độ bảo dưỡng định kỳ nên thường xuyên hỏng hóc, phải sửa chữa. Nhà trường đã có sổ sách theo dõi mượn, trả TBGD của giáo viên nhưng nhân viên phụ trách thiết bị thư viện chưa quan tâm chú ý. Có giáo viên mượn TBGD mà không ghi vào sổ, có giáo viên mượn nhưng lại không sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích, có TBGD giáo viên mượn không trả lại gây thất thoát, lãng phí. Nhiều khi giáo viên trả TBGD cũng không được kiểm tra lại mà 12
cứ thế treo lên tường hoặc lại cuộn tròn cất vào tủ, do đó không phát hiện được hư hỏng nên không nêu cao được tinh thần trách nhiệm của giáo viên. Có thể nói, việc bảo quản TBGD ở trường Tiểu học n¬i t«i c«ng t¸c chưa được chú trọng đúng mức, tình trạng hư hỏng, thất thoát, lãng phí dẫn đến kém chất lượng và hiệu quả sử dụng còn xảy ra nhiều. Đây chính là vấn đề đòi hỏi đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, nhân viên nhà trường cần quan tâm chú ý. * Thực trạng về công tác quản lý TBGD: Các đồng chí trong ban giám hiệu nhà trường cũng đã chú ý nhắc nhở, động viên giáo viên sử dụng TBGD trong quá trình dạy học, giúp giờ học thêm sinh động hấp dẫn, nâng cao chất lượng giáo dục nhưng việc làm này chưa được tiến hành thường xuyên, đôi khi mới chỉ là “ đánh trống, bỏ dùi”. Chưa đưa việc sử dụng TBGD thành tiêu chí đánh giá xếp loại giáo viên, chưa có những hình thức thi đua khen thưởng thích đáng để giáo viên tích cực sử dụng TBGD. Vì vậy, việc sử dụng TBGD chưa thực sự trở thành nền nếp. Mặt khác việc dạy chay đã gần như là truyền thống, là lối mòn khó phá bỏ, giáo viên rất ngại sử dụng TBGD khi lên lớp mà người quản lý lại ít quan tâm đến việc tìm hiểu lý do, tâm lý giáo viên nên TBGD chưa được sử dụng đúng với vai trò, chức năng của nó. Hàng năm nhà trường đã có kế hoạch đầu tư trang bị CSVC và TBGD nhưng chủ yếu chỉ là kế hoạch về xây dựng CSVC còn TBGD đa số vẫn trông chờ việc cấp phát từ trên. Nhà trường chưa có kế hoạch cụ thể về trang bị, bảo quản và sử dụng TBGD. Chưa chú ý đến việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho nhân viên làm công tác thiết bị và bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên trực tiếp giảng dạy. * Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên: Công tác TBGD của trường Tiểu học n¬i t«i c«ng t¸c còn một số bất cập, hạn chế như trên có thể nói một phần là do điều kiện khách quan nhưng phần 13
lớn vẫn là do những nguyên nhân chủ quan từ phía nhà trường. Những nguyên nhân khách quan và chủ quan có thể được kể đến như sau: * Nguyên nhân khách quan: Để đáp ứng yêu cầu của sự đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay, Nhà nước ta cần có nguồn ngân sách đầu tư cho giáo dục lớn hơn rất nhiều song do nguồn ngân sách còn hạn hẹp nên Nhà nước không đủ kinh phí để có thể trang bị đồng bộ TBGD cho tất cả các trường học trên cả nước. Trong hoàn cảnh chung của đất nước như vậy, CSVC và TBGD của nhà trường phụ thuộc vào ngân sách của các địa phương là chủ yếu. H¬n n÷a ®ời sống kinh tế của nhân dân cũng ở mức trung bình nhưng nhận thức của họ về công tác giáo dục còn chưa đầy đủ nên việc vận động nhân dân đầu tư trang bị hệ thống TBGD cho nhà trường rất khó khăn. Nh phÇn thùc tr¹ng ®· nªu ë trªn sè lîng thiÕt bÞ cßn thiÕu nhưng vấn đề thiếu còn có khả năng khắc phục được, chủ yếu là do chất lượng của một số TBGD không đảm bảo, thiết kế không hợp lý: + Phân môn Tập viết của lớp 3, bộ chữ mẫu dùng minh hoạ cho dạy tập viết cỡ chữ không phù hợp với cỡ chữ trong chương trình học của học sinh. + M«n ¢m nh¹c lớp 3 : Tranh minh hoạ không gắn vào từng bài cụ thể nên không tiện sử dụng, kèn Mêlôdion ( Hàn Quốc) quá lớn, giáo viên thổi được đã là khó, học sinh lớp 3 không thể đủ hơi để thổi. + Môn TN –XH lớp 3: Mô hình trái đất quay quanh mặt trời, mặt trăng quay quanh trái đất rất cồng kềnh, khó sử dụng, cần phải có phòng tối, có rèm che thì sử dụng mới đạt hiệu quả. + Tranh minh hoạ phân môn Kể chuyện lớp 4 các bức tranh ứng với từng đoạn của câu chuyện đáng lẽ phải được trình bày riêng thành từng bức rời nhau thì lại được trình bày chung trên cùng một tranh khổ to, như vậy rất bất tiện trong việc sử dụng, khi hướng dẫn học sinh kể từng đoạn học sinh dễ bị phân tán sang đoạn khác. 14
+ Môn Khoa học lớp 4 : Ở các tranh dạy bài 37, 23,60 các phiếu ghi tên các cơ quan, bộ phận của từng tranh còn quá nhỏ, không tiện sử dụng; Chương “Ánh sáng” đèn pin để dạy bài “Ánh sáng” hơi nhỏ nên khi làm thí nghiệm học sinh khó quan sát, khó phát hiện ra đường chuyền của ánh sáng. v. v… Với một hệ thống TBGD thiếu về số lượng, yếu về chất lượng và thời gian cung ứng lại chậm như vậy gây tâm lý không tốt trong gi¸o viên, làm họ ngại sử dụng vì lo nếu TBGD không đảm bảo sẽ mất thời gian mà lại không mang lại hiệu quả cho giờ học. *Nguyên nhân chủ quan: Sự nhận thức chưa đúng của giáo viên và đội ngũ cán bộ quản lý. Chưa nhận thức được vị trí, vai trò, tầm quan trọng của TBGD trong quá trình dạy học. Nếp nghĩ và thói quen dạy chay, ngại đổi mới dường như đã hằn sâu trong họ nên họ rất ngại sử dụng TBGD khi lên lớp. Đời sống của giáo viên cũng tương đối ổn định nhưng rất ít giáo viên đủ điều kiện để sắm những TBGD cho riêng. Do những nguyên nhân khách quan và chủ quan trên nên hiệu quả sử dụng TBGD ở trường Tiểu học chưa cao, đòi hỏi phải đổi mới công tác quản lý TBGD bàng những biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD và góp phần quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 3. Một số biện pháp quản lý của Phó Hiệu trưởng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giảng dạy ở trường Tiểu học. 3.1. Mục tiêu của giải pháp. Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD, tôi nhận thấy rằng TBGD chịu sự chi phối của nội dung và phương pháp dạy học. Nội dung dạy học quy định những đặc điểm cơ bản của TBGD bởi lẽ TBGD phải tính đến một cách toàn diện các đặc điểm của nội dung, chương trình. Mỗi TBGD phải được cân nhắc, lựa chọn để đáp ứng được nội dung, chương trình, đồng thời cũng phải thoả mãn các yêu cầu về khoa học sư phạm , 15
kinh tế, thẩm mỹ và an toàn cho giáo viên và học sinh khi sử dụng nhằm đạt kết quả mong muốn. Trong thời đại bùng nổ thông tin, khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão, nhiều tri thức đem dạy ở trường phổ thông nhanh chóng bị lạc hậu vì vậy chúng ta đang tiến hành đổi mới nội dung, chương trình và phương pháp dạy học. Phương pháp dạy học phải theo xu hướng tích cực hoá quá trình nhận thức của học sinh, năng lực thực hành, năng lực tự nghiên cứu. Muốn đạt được điều đó thì không có cách nào khác là phải tăng cường trang bị và đặc biệt là nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giảng dạy trong đó chú trọng phương tiện nghe nhìn và ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. Như vậy công tác quản lý TBGD càng khó khăn, nặng nề hơn, đòi hỏi người quản lý thiết bị dạy học ở nhà trường phải nắm chắc lý luận về TBGD, có quyết tâm cao chỉ đạo việc trang bị, sử dụng và bảo quản TBGD bằng những biện pháp phù hợp thì mới đem lại hiệu quả cao.Tôi mạnh dạn đi sâu nghiên cứu đề tài “ Phó hiÖu trëng víi c«ng t¸c qu¶n lÝ thiÕt bÞ ®å dïng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ chÊt lîng gi¶ng d¹y ë trêng TiÓu häc”, tôi mạnh dạn đưa ra các biện pháp quản lý của Phó hiệu trưởng với công tác qu¶n lý thiết bị giảng dạy ë trêng TiÓu häc như sau: 3.2 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp a. Đẩy mạnh việc bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng TBGD, cách khai thác sử dụng TBGD: Sử dụng là mục tiêu cơ bản và là mục tiêu cuối cùng của toàn bộ công tác thiết bị nhà trường. Quan điểm này rất quan trọng và cần được thông suốt trong toàn bộ đội ngũ những người làm công tác TBGD. Nếu TBGD không được sử dụng thì việc đầu tư trang bị, xây dựng hệ thống TBGD cũng trở thành thừa. Bản thân TBGD chỉ là vật vô tri, vô giác, nếu con người không sử dụng thì không thể phát huy được tác dụng và khả năng sư phạm của nó. Nhưng nếu sử dụng sai hoặc không đúng mục đích thì có thể sẽ phản tác dụng. Để sử dụng TBGD có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ chuyên môn nghiệp 16
vụ về yêu cầu sử dụng TBGD. Cần hiểu biết về TBGD , kỹ thu ật sử d ụng chúng và hiểu biết sâu sắc về phương pháp dạy học trực quan.: sử dụng TBGD với mục đích gì, vào lúc nào, trong thời gian bao lâu, học sinh cần tham gia hoạt động như thế nào?… Sử dụng TBGD có hiệu quả để tránh những lãng phí về kinh phí, vật tư khoa học kỹ thuật giáo dục. Sử dụng TBGD còn nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong dạy học. Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta đang có sử dụng các TBGD hiện đại như: máy chiếu, máy vi tính, phòng học thông minh…Khi nhà trường đã trang bị các thiết bị này thì yêu cầu giáo viên phải nắm được tối thiểu về cấu tạo, chức năng và cách vận hành, sử dụng chúng. Công tác TBGD phải làm thường xuyên, liên tục và toàn diện từ khâu trang bị, sử dụng và bảo quản. Trong những vấn đề đó nổi cộm lên là công tác tập huấn cho giáo viên sử dụng TBGD phục vụ cho bài giảng, và tăng cường việc sử dụng TBGD trong dạy học. *Tập huấn kỹ năng, nghiệp vụ sử dụng TBGD cho giáo viên: Nhà trường cần có nhiều hình thức bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng TBGD cho giáo viên: + Với cán bộ phụ trách TBGD cần nắm chắc chuyên môn nghiệp vụ, có kỹ năng sử dụng TBGD có thể về triển khai đại trà cho giáo viên nhà trường. + Trong thời gian bồi dưỡng chuyên môn hè cho giáo viên, nhà trường cũng có thể kết hợp mở lớp tập huấn kỹ năng nghiệp vụ sử dụng TBGD cho toàn bộ giáo viên trong trường, có thể mời các chuyên gia về về báo cáo về các vấn đề chuyên môn, kỹ thuật, học thuật,…và tập huấn cho giáo viên cách sử dụng, vận hành các TBGD hiện đại. + Có thể kết hợp với các trường bạn trong cụm mở những cuộc hội thảo trao đổi kinh nghiệm sử dụng TBGD vừa mang tính học hỏi lẫn nhau, vừa mang tính đoàn kết, giúp đỡ nhau trong chuyên môn, từ đó tạo thành ý thức tự giác, phong trào sử dụng TBGD trong quá trình dạy học. 17
+ Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn của các tổ, khối, cần đưa nội dung trao đổi nghiệp vụ sử dụng TBGD, có thể làm mẫu, thao giảng với từng môn học, từng tiết học (sử dụng TBGD vào lúc nào, bố trí trình bày sao cho hợp lý, mức độ và cường độ sử dụng ra sao), từ đó đúc rút thành kinh nghiệm. Ban giám hiệu nhà trường cần sưu tầm và xây dựng những bộ tài liệu để hỗ trợ giải quyết các câu hỏi về chuyên môn, kỹ thuật, bồi dưỡng lý luận, nghiệp vụ cho giáo viên. Phát huy sáng kiến kinh nghiệm nội bộ. * Bồi dưỡng sử dụng TBGD thường xuyên trong quá trình dạy học: Để nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD, khi giáo viên đ · có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của TBGD trong quá trình dạy học, đã có kỹ năng nghiệp vụ sử dụng TBGD thì việc làm tiếp theo hết sức cần thiết đó là làm sao để nâng cao tần suất sử dụng các TBGD, TBGD phải được sử dụng thường xuyên và có hiệu quả, như vậy việc đầu tư trang bị mới không lãng phí vô ích. * Biện pháp hành chính: Nhà trường cần yêu cầu giáo viên nghiêm chỉnh chấp hành các quy chế hiện hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo, quy chế quản lý tài sản, tài chính của Nhà nước. Ngay từ đầu năm học, nhà trường cũng cần xây dựng được những quy định về TBGD và sử dụng TBGD nhằm thiết lập được nề nếp, thói quen sử dụng TBGD của giáo viên trong trường. Những quy định này cần được thông qua hội đồng sư phạm nhà trường sau đó làm thành văn bản, trở thành quy định bắt buộc, nếu vi phạm sẽ bi xử lý theo quy định. Việc sử dụng TBGD được xét thành tiêu chí đánh giá thi đua giáo viên. Việc sử dụng TBGD phải được quản lý một cách chặt chẽ, kể cả những TBGD để tại phòng học của các lớp, kể cả các TBGD giáo viên mượn tại phòng thiết bị, hàng tuần tất cả các giáo viên đều phải có phiếu đăng ký sử dụng TBGD trong tuần (nộp cho cán bộ phụ trách thiết bị vào cuối tuần trước). Cán bộ phụ trách thiết bị dán phiếu này ngay tại phòng thiết bị để tiện theo dõi. * Mẫu phiếu đăng ký sử dụng TBGD : Tuần: ………… Từ ngày: ……….. đến ngày:……………. 18
Họ và tên giáo viên:………………………………………. Thứ ngày Tên TBGD cần sử dụng Tên bài dạy Môn Lớp Mặt khác, hàng ngày giáo viên cần ghi nhật ký sử dụng TBGD vào sổ nhật ký để tiện theo dõi. Cũng cần chú ý nâng cao vai trò của tổ chuyên môn trong việc sử dụng TBGD. Tổ trưởng tổ chuyên môn chính là cánh tay nối dài của Phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn có vai trò theo dõi, nhắc nhở các thành viên trong tổ mình sử dụng TBGD thường xuyên, việc làm này rất có hiệu quả bởi chính trong tổ sẽ biết rõ ngày nào, dạy bài gì, cần sử dụng TBGD nào họ sẽ nhắc nhở nhau và giúp đỡ nhau để cùng sử dụng TBGD có hiệu quả. * Biện pháp thi đua: Biện pháp này sẽ phát huy nhiều tác dụng nếu được sử dụng đúng lúc, đúng mục đích và công bằng, khách quan. Tổ chức tốt phong trào thi đua sử dụng TBGD có hiệu quả trong mỗi tiết dạy hàng ngày. Trong các kỳ hội giảng, thao giảng cũng cần đặt tiêu chí “tiết dạy có sử dụng TBGD hiệu quả” lên hàng đầu.Phó hiệu trưởng đánh giá giờ dạy của giáo viên, bên cạnh những căn cứ về mục đích, yêu cầu, nội dung kiến thức,…còn phải đánh giá khâu chuẩn bị bài giảng (trong đó có sự chuẩn bị về TBGD )và khâu sử dụng TBGD trong dạy học. Qua đó có thể nhận rõ giáo viên nào có ý thức, có kỹ năng sử dụng TBGD, giáo viên nào còn yếu về kỹ năng nghiệp vụ và có kế hoạch bồi dưỡng thêm ra sao. Sau mỗi đợt thi đua cần có chế độ khen thưởng động viên kịp thời, thoả đáng kể cả về vật chất lẫn tinh thần. Đồng thời cũng cần có biện pháp nhắc nhở hợp lý đối với những giáo viên không có ý thức, ngại sử dụng TBGD. Làm như thế mới tạo được sự công bằng, khách quan, khuyến khích được sự tham gia nhiệt tình, tích cực của mọi giáo viên. Chúng ta biết rằng, nếu TBGD không được sử dụng vào hoạt động dạy học thì hiệu quả sư phạm của nó chỉ là con số không. Khi đó mọi sự trang bị, 19
đầu tư cho công tác TBGD đều vô nghĩa. Do đó cần tăng cường sử dụng một cách thường xuyên, liên tục và hiệu quả cao. b. Chỉ đạo tích cực công tác bảo quản TBGD: Hiệu quả sử dụng và khai thác TBGD phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường đối với việc đổi mới phương pháp dạy và học, đối với công tác tổ chức quản lý nghiệp vụ TBGD, khả năng và trình độ chuyên môn quản lý của cán bộ phụ trách TBGD, sự nhiệt tình và trách nhiệm của các giáo viên trong nhà trường, cách bảo quản, bố trí sắp xếp các TBGD,… Như vậy, Một trong những điều kiện để sử dụng, khai thác có hiệu quả TBGD là TBGD phải được bảo quản tốt. Mặt khác, tất cả các TBGD (từ đơn giản đến hiện đại) đều có thể bị hỏng hóc hay mất mát qua quá trình sử dụng và qua thời gian. Cần tăng cường việc bảo quản TBGD để kéo dài tuổi thọ và giá trị sử dụng của nó. Bảo quản TBGD đạt được hai mục đích: bảo vệ được TBGD, loại trừ hoặc hạn chế về cơ bản những hư hỏng không đáng có và đảm bảo hiệu quả, thuận lợi cho việc sử dụng. Muốn bảo quản TBGD tốt người cán bộ quản lý cần chỉ đạo cán bộ phụ trách thiết bị làm tốt công việc của họ, cần đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng (kho tàng, phòng thiết bị, Phòng học bộ môn,…) và hệ thống sổ sách theo dõi, quản lý. *. Thiết kế cấu trúc phòng thiết bị và các loại sổ sách cần thiết: Nhà trường cần đầu tư xây dựng phòng thiết bị riêng, phòng thiết bị cần đảm bảo các yêu cầu sau: + Phòng TBGD phải được bố trí ở nơi thoáng mát, cao ráo và sáng sủa, thuận tiện cho việc đi lại của giáo viên và học sinh nhà trường. Phòng phải đảm bảo an toàn, kiên cố, không dột nát, đủ ánh sáng để tránh ẩm mốc trong phòng cần trang bị quạt thông gió, bình cứu hoả, thuốc chống mối mọt, gián, chuột,… + Bên trong phòng phải phân ra nhiều lô hoặc nhiều góc. Mỗi lô dành cho thiết bị của một lớp, mỗi lớp lại chia nhiều ngăn chứa thiết bị, mỗi ngăn là một 20