Sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp giải bài toán cơ học cổ điển

Trường THPT Xuân Hưng<br /> <br /> Phương pháp giải bài toán cơ học cổ điển<br /> <br /> SƠ LƢỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC<br /> I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN :<br /> 1. Họ và tên :<br /> <br /> LÊ QUỐC VIỆT<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Ngày tháng năm sinh :<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Nam, nữ : Nam<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Địa chỉ : Ấp 2a – xã Xuân Hưng, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Điện thoại :<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Fax :<br /> <br /> 7.<br /> <br /> E-mail :<br /> <br /> Thoisao_notnhactinhdoi@yahoo.com<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Chức vụ :<br /> <br /> Giáo viên<br /> <br /> 9.<br /> <br /> Đơn vị công tác :<br /> <br /> Trường THPT Xuân Hưng<br /> <br /> 13 - 01 - 1984<br /> <br /> 0983949030<br /> <br /> II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO :<br /> - Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Cử nhân<br /> - Năm nhận bằng :<br /> <br /> 2007<br /> <br /> - Chuyên ngành đào tạo :<br /> <br /> Vật Lí<br /> <br /> III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC :<br /> - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm : Giảng dạy Vật lí.<br /> - Số năm có kinh nghiệm :<br /> <br /> 04 năm<br /> <br /> - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây :<br /> o Chuyển động của vật và hệ vật trên mặt phẳng nghiêng.<br /> o Phương pháp động lực học và năng lượng khi giải bài toán cổ điển<br /> <br /> -1-<br /> <br /> Trường THPT Xuân Hưng<br /> <br /> Phương pháp giải bài toán cơ học cổ điển<br /> <br /> SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAI<br /> CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> TRƯỜNG THPT XUÂN HƯNG<br /> Độc lập – Tự do – Hạnh phúc<br /> Xuân Hưng, ngày 05 tháng05 năm2012<br /> PHIẾU NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> Năm học : 2011 – 2012<br /> Tên sáng kiến kinh nghiệm :<br /> “PHƢƠNG PHÁP GIẢI BÀI TOÁN CƠ HỌC CỔ ĐIỂN”<br /> Họ và tên tác giả : LÊ QUỐC VIỆT.<br /> <br /> Đơn vị (Tổ) :<br /> <br /> Tổ Vật lí - CN<br /> <br /> Lĩnh vực :<br /> <br /> Giảng dạy<br /> <br /> Quản lý giáo dục<br /> <br /> Phương pháp dạy học bộ môn : Vật lí<br /> <br /> Phương pháp giáo dục :<br /> <br /> Lĩnh vực khác :<br /> <br /> 1.<br /> <br /> Tính mới:<br /> <br /> -<br /> <br /> Có giải pháp hoàn toàn mới :<br /> <br /> -<br /> <br /> Có giải pháp cải tiến, đổi mới từ giải pháp đã có<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Hiệu quả:<br /> <br /> -<br /> <br /> Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng trong toàn ngành có hiệu quả cao<br /> <br /> Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng<br /> trong toàn ngành có hiệu quả cao<br /> -<br /> <br /> Hoàn toàn mới và đã triển khai áp dụng tại đơn vị có hiệu quả cao<br /> <br /> Có tính cải tiến hoặc đổi mới từ những giải pháp đã có và đã triển khai áp dụng tại<br /> đơn vị có hiệu quả<br /> 3.<br /> <br /> Khả năng áp dụng:<br /> <br /> -<br /> <br /> Cung cấp được các luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chính sách :<br /> Tốt<br /> Khá<br /> Đạt<br /> <br /> Đưa ra các giải pháp khuyến nghị có khả năng ứng dụng thực tiễn, dễ thực hiện và<br /> dễ đi vào cuộc sống :<br /> Tốt<br /> Khá<br /> Đạt<br /> Đã được áp dụng trong thực tế đạt hiệu quả hoặc có khả năng áp dụng đạt hiệu quả<br /> trong phạm vi rộng :<br /> Tốt<br /> Khá<br /> Đạt<br /> XÁC NHẬN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN<br /> <br /> -2-<br /> <br /> THỦ TRƢỞNG ĐƠN VI<br /> <br /> Trường THPT Xuân Hưng<br /> <br /> Phương pháp giải bài toán cơ học cổ điển<br /> <br /> SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI<br /> TRƯỜNG THPT XUÂN HƯNG<br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM VẬT LÍ 1O<br /> PHƢƠNG PHÁP GIẢI BÀI TOÁN CƠ HỌC CỔ ĐIỂN<br /> GV: Lê Quốc Việt<br /> <br /> Tại sao?<br /> <br /> (Newton)<br /> <br /> Năm học 2011 - 2012<br /> <br /> -3-<br /> <br /> Trường THPT Xuân Hưng<br /> <br /> Phương pháp giải bài toán cơ học cổ điển<br /> <br /> “PHƢƠNG PHÁP GIẢI BÀI TOÁN CƠ HỌC CỔ ĐIỂN”<br /> I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:<br /> Hiện nay các giáo viên cũng như các em học sinh đều hướng tới chương trình môn<br /> vật lí 12 đơn giản vì nó giúp ích cho các kì thi của các em. Tuy nhiên theo tôi khi các<br /> em học tới chương trình 12, muốn nắm bắt tốt hơn nưa vấn đề thì chúng ta không<br /> được quên rằng nền tảng cơ bản đó là các bài toán cơ học cổ điển mà trọng tâm là các<br /> bài toán ở chương trình lớp 10.<br /> Với bài toán cơ học ở dạng cơ bản thuần túy đại đa số học sinh đều hiểu bài, say<br /> mê trong việc giải các bài tập ở lớp, tuy nhiên nếu gặp một số vấn đề khó hơn một<br /> chút như việc giải một số bài tập thực tế đòi hỏi khả năng suy luận tìm lời giải phân<br /> tích lực hay tổng hợp lực dù đơn giản nhưng đại đa số học sinh thường bị động và gặp<br /> khó khăn trong việc thực hiện lời giải.<br /> Năm trước tôi cũng đã đưa ra một số phương pháp giải bài toán phần động lực học<br /> và được các thầy cô trong tổ bộ môn áp dụng có hiệu quả rõ rệt hơn, đặc biệt với đối<br /> tượng học sinh cơ bản. Năm nay mặc dù tôi không được phân công giảng dạy lớp 10<br /> nhưng với yêu cầu của học sinh và quý thầy cô. Đó là lí do mà năm nay tôi tiếp tục<br /> hoàn thiện đề tài của mình hơn, bổ sung phần động học nhằm đưa ra một tài liệu cơ<br /> bản đơn giản giúp các em dễ vận dụng trong việc giải bài tập. Trên cơ sở đó vận dụng<br /> chỉnh sửa làm tài liệu dạy các tiết tăng cho các em học sinh.<br /> Hơn thế nữa bài toán động học và động lực học là một dạng cơ bản và rất quan<br /> trọng không thể thiếu trong hành trình học vật lí phổ thông xuyên suốt của các em kể<br /> cả sau này.<br /> Với mục đích nhằm giúp các em học sinh nắm vững phương pháp, yên tâm hơn<br /> trong việc học tập và làm bài trong các kì thi của các em một cách nhìn tổng quát hơn<br /> cụ thể hơn về các dạng bài tập, áp dụng một cách linh hoạt các bài toán cơ học, tôi đưa<br /> ra đề tài: “PHƢƠNG PHÁP GIẢI BÀI TOÁN CƠ HỌC CỔ ĐIỂN”.<br /> II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:<br /> Bài toán cơ học cổ điển thường đơn giản song đòi hỏi học sinh phải hiểu rõ<br /> bản chất vấn đề rồi từ đó đưa ra phương pháp giải, cụ thể hóa cho từng bài tập. Đặc<br /> biệt với phần chuyển động thẳng biển đổi đều, chuyển động của vật hay hệ vật trên<br /> đường thẳng, mặt phẳng nghiêng, trên đoạn đường cong hay qua ròng rọc là dạng<br /> bài toán cơ bản nhưng khó, đòi hỏi học sinh phải có, suy luận tư duy sáng tạo.<br /> Trong khi đó đại đa số học sinh chỉ học lí thuyết suông các bài tập thuần túy thì<br /> làm được, song nếu gặp bài toán khó các em thấy bế tắc trong việc tìm phương<br /> pháp giải.<br /> Việc nắm vững và vận dụng giải các dạng bài tập theo yêu cầucủa chương<br /> trình là một vấn đề khó khăn đối với học sinh cơ bản. Không phải học sinh nào cũng<br /> dễ dàng thực hiện được. Để giải quyết được vấn đề đó học sinh phải biết tổng hợp<br /> kiến thức giữa các phần với nhau, từ đó vận dụng các công thức cơ bản của chuyển<br /> động đặc biệt là định luật II Newton một cách tổng quát để giải quyết bài toán một<br /> cách tổng quát nhất.<br /> Với đề tài này tôi hy vọng các em có thể nắm vững hơn đặc biệt là các em học<br /> sinh khá cũng như trung bình nhanh chóng nắm bắt vấn đề, vận dụng một cách thiết<br /> thực vào cuộc sống.<br /> -4-<br /> <br /> Trường THPT Xuân Hưng<br /> <br /> Phương pháp giải bài toán cơ học cổ điển<br /> <br /> Mặc dù năm học 2011-2012 tôi không được phân công giảng dạy các em học<br /> sinh khối 10 nhưng tôi vẫn mạnh dạn hoàn thiện hơn đề tài này nhằm giúp các em<br /> tiến bộ hơn.<br /> Với chuyên đề này phạm vi áp dụng được cho tất cả các mức độ học lực của học<br /> sinh. Đặc biệt đạt hiệu quả tương đối cao cho đối tượng là học sinh trung bình khá.<br /> III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI:<br /> 1. Vận tốc trung bình:<br /> A. Phƣơng pháp:<br /> S<br /> t<br /> v t  v 2 t 2  v3t 3 ...<br /> vtb  1 1<br /> t1  t 2  t 3 ...<br /> <br />  Dùng công thức :<br /> <br /> vtb <br /> <br />  Dùng công thức:<br /> <br /> B. Bài tập mẫu:<br /> 1. Một xe chạy trong 6 giời, 2 giời đầu xe chạy với vận tốc 60km/h, 4 giờ sau<br /> xe chạy với vận tốc 45km/h. Tính vận tốc trung bình của xe trong quá trình<br /> chuyển động.<br /> Hƣớng dẫn<br /> vtb <br /> <br /> v1t1  v2 t 2<br />  50km / h<br /> t1  t 2<br /> <br /> 2. Trên một nửa quãng đường, một ô tô chuyển động với vận tốc 54km/h. Nửa<br /> quãng đường còn lại ô tô chuyển động với vận tốc 60km/h. Tính vận tốc trung<br /> bình của ô tô trên cả quãng đường.<br /> Hƣớng dẫn<br /> vtb <br /> <br /> 2.<br /> <br /> s<br /> s<br /> s<br /> <br /> 2v1 2v 2<br /> <br /> <br /> <br /> 2v1v 2<br />  54,55km / h<br /> v1  v 2<br /> <br /> Tìm quãng đường, vận tốc, gia tốc và thời gian<br /> A. Phƣơng pháp:<br />  Chọn hệ quy chiếu (gốc tọa độ và gốc thời gian)<br />  Các công thức vận dụng:<br /> 1<br /> 2<br />  vt  v0  at<br /> <br />  s  v0 t  at 2<br /> <br /> (1)<br /> <br /> (2)<br /> 2<br />  vt2  v0  2as<br /> (3)<br /> Đề bài cho thời gian áp dụng công thức (1) và (2). Nếu không cho thời<br /> gian áp dụng công thức (3)<br /> A. Bài tập mẫu:<br /> 1.Một đoàn tàu đang chạy với vận tốc 72km/h thì đột ngột hãm phanh và sau<br /> 5giây thì dừng lại.<br /> -5-<br /> <br />