zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT

Chia sẻ: Cỏ Xanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:33

Báo xấu

17
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của sáng kiến là tìm hiểu thực trạng dạy học ở bộ môn lịch sử lớp 12 THPT, chú trọng khâu kiểm tra đánh giá kết quả học tập học sinh; Phân tích và tìm ra nguyên nhân của thực trạng. Xác định biện pháp khắc phục những tồn tại nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT

Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT MỤC LỤC I. MỞ ĐẦU............................................................................................................2 1. Lý do chọn đề tài...............................................................................................2 2. Nhiệm vụ của đề tài...........................................................................................3 3. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................3 4. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................3 II. NỘI DUNG.......................................................................................................4 1. Cơ sở lý luận......................................................................................................4 1.1 Khái niệm câu hỏi, bài tập:......................................................................4 1.2. Mục đích, ý nghĩa của việc xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh:.............................................4 1.3. Yêu cầu dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử ....................................5 1.4. Các dạng câu hỏi, bài tập trong dạy học lịch sử.....................................6 1.5. Qui trình xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử..............................7 1.6. Các mức độ (cấp độ) nhận thức của câu hỏi...........................................9 2. Thực trạng việc xác định và sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập trong dạy học lịch sử..................................................................................................................11 3. Các giải pháp đã tiến hành trong xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập theo định hướng phát triển năng lực....................................................................................13 3.1. Xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập trong soạn giáo án.........................................................................................................................13 3.2. Xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập trong kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực....................................................................................16 4. Tổ chức thực nghiệm và kết quả.....................................................................27 III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ...............................................................30 1. Kết luận...........................................................................................................30 2. Khuyến nghị....................................................................................................31 Tài liệu tham khảo...............................................................................................32 Lê Thị Kim Loan 1 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT I. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã khẳng định: “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, đảm bảo trung thực, khách quan việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh giá của gia đình và xã hội”. Từ thực trạng chất lượng bộ môn lịch sử, nhiều học sinh (HS) trung học phổ thông (THPT) chưa hiểu rõ vị trí, tầm quan trọng của bộ môn lịch sử; các em chưa có ý thức học tập bộ môn một cách tích cực, thậm chí còn có thái độ coi như môn phụ nên chất lượng bộ môn rất thấp so với các môn khoa học khác. Một bộ phận giáo viên (GV) cũng chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của kiểm tra, đánh giá trong dạy học lịch sử nên từ đó yêu cầu với học sinh, cách kiểm tra, đánh giá kết quả học tập cũng rất đại khái; Hệ thống câu hỏi, bài tập dùng kiểm tra, đánh giá chủ yếu là yêu cầu học sinh học thuộc lòng, tái hiện những nội dung đã ghi. Nội dung câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá chưa toàn diện, thiếu khách quan, không thể hiện sự phù hợp với từng đối tượng học sinh, chưa thể hiện được sự dân chủ, nhất là chưa phát huy tính tích cực, tư duy, chủ động của học sinh khi học lịch sử, vì vậy đã dẫn đến kết quả dạy- học chưa cao. Theo yêu cầu đổi mới hiện nay, việc xây dựng một hệ thống câu hỏi, bài tập không chỉ dừng lại ở yêu cầu tái hiện các kiến thức, rèn luyện các kỹ năng đã học mà phải khuyến khích tư duy năng động, sáng tạo của học sinh trước các vấn đề của thực tiễn cuộc sống. Từ các sự kiện lịch sử đã học các em phải lí giải, phân tích, đánh giá những vấn đề mang tính thời sự, gia đình và cộng đồng hiện nay, và cũng từ các vấn đề lịch sử đã học các em biết đề xuất các giải pháp để tháo gỡ, giải quyết nhiều vấn đề khó khăn trong thực tiễn hiện nay. Vì vậy việc đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học Lịch sử là việc làm thường xuyên, liên tục, bao gồm nhiều khâu, nhiều việc, có liên quan đến nhiều người. Trước hết đòi hỏi sự nổ lực để tìm phương thức giải quyết hợp lý, có hiệu quả của bản thân giáo viên trên nhiều mặt: từ đổi mới kiểm tra - đánh giá đến thay đổi cách dạy, cách học, cách sọan giáo án… Lê Thị Kim Loan 2 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT Xuất phát từ những lý do trên, tôi nhận thấy việc xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập đáp ứng năng lực học sinh là rất quan trọng và cần thiết đối với giáo viên dạy học nói chung và giáo viên dạy học môn lịch sử nói riêng. Đó là lí do để tôi chọn đề tài “Biện pháp xây dựng câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT” 2. Nhiệm vụ của đề tài + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về xây dựng hệ thống câu hỏi kiểm tra đánh giá. + Tìm hiểu thực trạng dạy học ở bộ môn lịch sử lớp 12 THPT, chú trọng khâu kiểm tra đánh giá kết quả học tập học sinh; Phân tích và tìm ra nguyên nhân của thực trạng. + Xác định biện pháp khắc phục những tồn tại nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. 3. Phạm vi nghiên cứu: Dạy học và kiểm tra đánh giá chương trình lịch sử THPT của giáo viên và học sinh tại Trường THPT Trần Quốc Tuấn, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum. 4. Đối tượng nghiên cứu Xây dựng và thực hiện một số biện pháp xây dựng câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT. 5. Phương pháp nghiên cứu. - Sử dụng phương pháp nghiên cứu tổng hợp lý luận trên cơ sở tham khảo tài liệu có liên quan, phân tích, chọn lọc sau đó hệ thống hóa thành lí luận cho đề tài. - Sử dụng phương thực nghiệm và thống kê trên hai đối tượng lớp học có sức học tương đương, dùng một lớp thực nghiệm và một lớp đối chứng để so sánh. - Sử dụng các phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích đánh giá kết quả thực nghiệm và đưa ra kết luận. Lê Thị Kim Loan 3 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận. 1.1 Khái niệm câu hỏi, bài tập: a. Câu hỏi lịch sử là gì? Câu hỏi là thuật ngữ dùng để chỉ việc nêu vấn đề, đòi hỏi có cách giải quyết. Câu hỏi được sử dụng trong cuộc sống thường ngày cũng như trong dạy học nhưng câu hỏi trong cuộc sống thường là người hỏi chưa biết câu trả lời còn trong dạy học thì câu hỏi là những vấn đề giáo viên đã biết, học sinh đã học hoặc dựa trên những kiến thức đang học, sẽ học mà trả lời một cách thông minh, sáng tạo. Chính vì vậy, câu hỏi trong dạy học bao giờ cũng mang yếu tố mở, yếu tố nhận biết, khám phá... b. Bài tập lịch sử là gì? Là dạng câu hỏi mà muốn trả lời được học sinh phải vận dụng kiến thức, tức là dùng kiến thức đã biết (tư liệu, sự kiện, hiện tượng lịch sử) để giải quyết vấn đề, kết hợp tư duy logic (chủ yếu là khả năng phân tích, tổng hợp, đánh giá...) để soi vào những điều đã cho để tìm câu trả lời. Câu trả lời như là đáp số của bài toán. Như vậy câu hỏi hay bài tập lịch sử đều là một tình huống được đặt ra trong quá trình dạy học lịch sử, yêu cầu học sinh phải trả lời trên cơ sở hiểu biết của học sinh. 1.2. Mục đích, ý nghĩa của việc xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh : a. Mục đích: - Đáp ứng nhu cầu về đổi mới kiểm tra- đánh giá hiện nay, giúp cho quá trình dạy học vận động đúng hướng: - Định hướng và thúc đẩy quá trình học tập. - Thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập được áp dụng trong quá trình giảng dạy và kiểm tra đánh giá để phân loại, xếp loại học sinh. b. Ý nghĩa. - Đối với học sinh: Việc trả lời câu hỏi, bài tập đạt mức độ như thế nào (Mức độ được thể hiện bằng điểm số của bài kiểm tra hoặc là sự đánh giá của GV qua nội dung kiểm tra) sẽ giúp HS tự điều chỉnh hoạt động học tập của mình. - Đối với giáo viên: Lê Thị Kim Loan 4 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT Thông qua việc áp dụng hệ thống câu hỏi, bài tập trong bài học và kiểm tra- đánh giá sẽ cung cấp cho giáo viên những thông tin tương đối chính xác và toàn diện về mức độ hiểu và nắm kiến thức của học sinh đạt hay chưa đạt so với mục tiêu môn học đề ra, nắm được mức độ tiến bộ hay sút kém của từng học sinh để có những biện pháp khuyến khích, động viên hay giúp đỡ, bồi dưỡng kịp thời, điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp. 1.3. Yêu cầu dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử Khi tiến hành xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập, giáo viên phải căn cứ vào nội dung chuẩn kiến thức kỹ năng, chương trình của môn học, cấp học để đánh giá toàn diện học sinh trên cả ba mặt kiến thức, kỹ năng và định hướng thái độ: - Về mặt kiến thức: Đánh giá trình độ, khả năng tiếp nhận kiến thức lịch sử của học sinh ở trường phổ thông hiện nay, về cơ bản chúng ta đánh giá khả năng Biết (ghi nhớ, thuộc sự kiện), Hiểu (bản chất sự kiện) và Vận dụng kiến thức trong quá trình học tập, trong thực hành. + Đối với câu hỏi tự luận: Đòi hỏi học sinh phải vận dụng vốn kiến thức, kinh nghiệm học tập để tự trình bày ý kiến về vấn đề mà câu hỏi nêu ra. + Đối với câu hỏi trắc nghiệm khách quan: Câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong dạy học lịch sử gồm nhiều loại: Trắc nghiệm đúng - sai, trắc nghiệm nhiều lựa chọn, trắc nghiệm điền khuyết, trắc nghiệm đối chiếu - cặp đôi, thực hành (vẽ bản đồ, biểu đồ). Câu hỏi kiểm tra trắc nghiệm cho phép bao kín kiến thức của chương trình, trong đó mỗi câu chỉ nêu ra một vấn đề cùng những thông tin cần thiết để học sinh lựa chọn câu trả lời ngắn, song lại có độ tin cậy cao đòi hỏi học sinh phải tích luỹ được nhiều kiến thức. - Về thái độ, tình cảm: Bộ môn lịch sử ở trường phổ thông rất có ưu thế trong việc giáo dục thế hệ trẻ, rèn luyện những phẩm chất, nhân cách cao đẹp của con người mới từ những bài học kinh nghiệm quí báu của cha ông trong công cuộc dựng nước và giữ nước. - Về kỹ năng: + Sử dụng bản đồ, lược đồ. + Quan sát, nhận xét tranh ảnh, bản đồ. + Kỹ năng ghi nhớ, tái hiện kiến thức, so sánh, phân tích, tổng hợp, đánh giá, vận dụng kiến thức. Lê Thị Kim Loan 5 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT + Kỹ năng thu thập, xử lý, viết báo cáo và trình bày các vấn đề lịch sử ... 1.4. Các dạng câu hỏi, bài tập trong dạy học lịch sử: Thông thường trong dạy - học lịch sử có các dạng câu hỏi, bài tập sau: - Dạng câu hỏi tái hiện (nhận biết): Câu hỏi này thường yêu cầu HS nhớ lại những kiến thức đã học để tiếp thu kiến thức mới. Mặc dù là những câu hỏi, bài tập dễ, đơn giản nhưng là cơ sở để khái quát hoá và hệ thống hoá kiến thức. Nó giúp học sinh củng cố, hiểu sâu hơn kiến thức cũ, làm cơ sở cho việc tiếp nhận kiến thức mới, không bị gián đoạn trong nhận thức. - Dạng câu hỏi, bài tập yêu cầu lí giải vấn đề : Câu hỏi này thường yêu cầu HS lí giải được một vấn đề lịch sử nào đó hoặc lí giải mối quan hệ giữa các sự kiện khác nhau trong cùng một chủ đề. - Dạng hỏi, bài tập yêu cầu phân tích và khái quát hoá: Loại câu hỏi này nhằm làm cho học sinh tiếp thu tốt kiến thức trình bày, hiểu được tính lôgíc, bản chất của sự kiện lịch sử. Trong việc sử dụng loại câu hỏi này, giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích và đánh giá các sự kiện lịch sử. Câu hỏi nêu ra thường liên quan đến các sự kiện cơ bản đòi hỏi sự vận dụng tổng hợp của nhiều hiện tượng, để tìm ra tính lôgíc, bản chất của sự kiện đó. - Dạng câu hỏi tìm tòi, phát hiện: Loại câu hỏi này nhằm tổ chức hoạt động nhận thức của học sinh khi giải quyết các nhiệm vụ học tập phức tạp. Trong trường hợp này, giáo viên đặt câu hỏi để học sinh huy động những kiến thức cần thiết đã thu nhận được trong quá trình học tập, trong hoạt động thực tiễn (quan sát, nhận xét...) để so sánh, đối chiếu các sự kiện lịch sử bằng suy đoán lôgíc và tự tìm ra câu trả lời cho vấn đề đặt ra. Câu hỏi, bài tập tìm tòi phát hiện bao gồm một chuỗi các câu hỏi lần lượt tìm hiểu các vấn đề nhỏ, bộ phận có liên quan đến nhau, hợp thành vấn đề lớn cơ bản. Việc giải quyết các câu hỏi nhỏ có tính gợi ý, bổ trợ sẽ dẫn đến việc giải quyết vấn đề chính. Loại câu hỏi này thường được sử dụng ở đối tượng học sinh khá giỏi, có khả năng tư duy lô gic, phân tích, đánh giá các sự kiện lịch sử để rút ra kết luận từ đó lí giải nguyên nhân, ý nghĩa, đặc điểm các sự kiện, nhân vật lịch sử. - Dạng câu hỏi, bài tập ôn tập, tổng kết: Được sử dụng trong trường hợp cần thiết để khái quát, củng cố kiến thức đã học. Ví dụ, qua một chương trình hay một khoá trình lịch sử cần tổ chức trao đổi Lê Thị Kim Loan 6 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT ôn tập, để học sinh nhận thức sâu sắc quy luật về sự phát triển của xã hội loài người. Đây là một phần của bài giảng, có khi là cả chương, phần vào cuối học kì hay cuối năm học. - Dạng câu hỏi, bài tập mở: Đòi hỏi trên cơ sở hiểu bản chất sự kiện, hiện tượng lịch sử, yêu cầu HS đánh giá nhận xét, bày tỏ kiến thức lịch sử giải quyết những vấn đề trong cuộc sống thực tiễn, biết rút ra những chính kiến, quan điểm, thái độ về các vấn đề lịch sử, biết liên hệ với thực tiễn và vận dụng những những bài học kinh nghiệm. 1.5. Qui trình xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử. Bước 1. Xác định chủ đề Chọn chủ đề để mô tả các mức độ nhận thức và định hướng năng lực được hình thành của chủ đề đó. Chủ đề được thể hiện trong chương trình giáo dục phổ thông. Trong sách giáo khoa, nội dung của chủ đề được thể hiện là chương. Một chương có thể là một bài hoặc một số bài. Bước 2. Mô tả các mức độ nhận thức cần đạt theo định hướng đáp ứng năng lực được hình thành trong chủ đề - Xác định chuẩn kiến thức, kĩ năng, thái độ của chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. - Mô tả các mức độ nhận thức cần đạt được và định hướng năng lực được hình thành trong chủ đề. Nội Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng cao dung (Mô tả yêu cầu (Mô tả yêu (Mô tả yêu cầu (Mô tả yêu cầu cần đạt) cầu cần đạt) cần đạt) cần đạt) - Định hướng năng lực hình thành của chủ đề: Ví dụ Năng lực tái hiện sự kiện, hiện tượng; năng lực so sánh, phân tích, đánh giá, vận dụng kiến thức đã học để giải quyết vấn đề, liên hệ thực tế... * Lưu ý: Khi mô tả các chuẩn cần đánh giá ở mỗi cấp độ tư duy: + Chuẩn được chọn để đánh giá có vai trò quan trọng trong chương trình môn học. Có thời lượng qui định trong phân phối chương trình. + Mỗi nội dung, bài, mục đều có những chuẩn đại diện để đánh giá. + Số lượng chuẩn cần đánh giá cần phải được cân đối cho phù hợp với khung chương trình đã định. + Trong một chuẩn có thể được đánh giá ở nhiều cấp độ khác nhau. Lê Thị Kim Loan 7 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT Bước 3. Xây dựng câu hỏi, bài tập cho từng mức độ nhận thức và năng lực - Trên cơ sở các mức độ nhận thức cần đạt được và định hướng năng lực được hình thành trong chủ đề tiến hành biên soạn câu hỏi/bài tập theo bảng đã mô tả. - Một chuẩn có thể ra nhiều câu hỏi khác nhau dưới những hình thức câu hỏi khác nhau. - Để các câu hỏi biên soạn đạt chất lượng tốt, chú ý đến kĩ thuật biên soạn câu hỏi bài tập. * Các yêu cầu đối với câu hỏi, bài tập: + Câu hỏi, bài tập phải đánh giá được những nội dung cơ bản của chương trình; + Câu hỏi, bài tập phải phù hợp với các tiêu chí ra đề kiểm tra về mặt trình bày và số điểm tương ứng; + Câu hỏi phải thể hiện rõ nội dung và cấp độ tư duy cần đo; + Từ ngữ, cấu trúc của câu phải rõ ràng, ngôn ngữ trong sáng và dễ hiểu đối với mọi HS; + Yêu cầu của câu phải phù hợp với trình độ và nhận thức của HS; + Câu hỏi, bài tập phải nêu rõ các vấn đề: mục đích kiểm tra, thời gian làm bài, các tiêu chí cần đạt. 1.6. Các mức độ (cấp độ) nhận thức của câu hỏi: Đặc điểm của quá trình nhận thức lịch sử là đi từ sự kiện đến biểu tượng đến hình thành khái niệm và nêu quy luật phát triển của lịch sử. Chính vì vậy có thể xác định mức độ của câu hỏi từ nhận biết đến thông hiểu và đến vận dụng (Điều này cũng đáp ứng yêu cầu của việc đổi mới kiểm tra đánh giá trong dạy học lịch sử nói riêng và dạy học nói chung). Cấp độ tư duy Mô tả - Học sinh nhớ được (bản chất) những khái niệm cơ bản của chủ đề và có thể nêu hoặc nhận ra các khái niệm khi được yêu cầu. Nhận biết - Đây là bậc thấp nhất của nhận thức, khi học sinh kể tên, nêu lại, nhớ lại một sự kiện, hiện tượng. Thí dụ: Học sinh nhớ được ngày, tháng của một sự kiện lịch sử, tên một nhân vật lịch sử cụ thể. Lê Thị Kim Loan 8 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT Cấp độ tư duy Mô tả - Ở bậc nhận thức này, học sinh hiểu các khái niệm cơ bản, có thể giải thích được một sự kiện, hiện tượng lịch sử, tóm tắt được diễn biến một sự kiện, nghe và trả lời được câu hỏi có Thông hiểu liên quan. Thí dụ: Học sinh có thể giải thích được sự kiện lịch sử diễn ra như thế nào. - Học sinh vượt qua cấp độ hiểu đơn thuần và có thể sử dụng các khái niệm của chủ đề trong các tình huống tương tự nhưng không hoàn toàn giống như tình huống đã gặp trên lớp. Vận dụng thấp - Ở bậc nhận thức này, học sinh có thể sử dụng được kiến thức để giải quyết 1 tình huống cụ thể. Thí dụ: Áp dụng một sự kiện lịch sử này để lý giải một sự kiện khác. - Học sinh có khả năng sử dụng các khái niệm cơ bản để giải quyết một vấn đề mới hoặc không quen thuộc chưa từng được học hoặc trải nghiệm trước đây, nhưng có thể giải quyết bằng các kỹ năng và kiến thức đã được dạy ở mức độ tương đương. Các vấn đề này tương tự như các tình huống thực tế học sinh sẽ gặp ngoài môi trường lớp học. - Ở bậc này học sinh phải xác định được những thành tố trong Vận dụng cao 1 tổng thể và mối quan hệ qua lại giữa chúng; phát biểu ý kiến cá nhân và bảo vệ được ý kiến đó về 1 sự kiện, hiện tượng hay nhân vật lịch sử nào đó. Thí dụ: Tìm hiểu một sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử, học sinh phải phân biệt, phân tích được các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử khác nhau, v.v. Hoặc học sinh đánh giá được một sự kiện, nhân vật lịch sử. Trong dạy học, để thuận lợi cho việc xác định mục tiêu nhận thức của bài học, các nhà giáo dục đã đưa về các bậc: Biết (bậc 1): Với các động từ nêu, liệt kê, trình bày, khái quát, kể tên ... Hiểu (bậc 2): Với các động từ giải thích, phân biệt, tại sao, vì sao, hãy lí giải, vì sao nói ... Lê Thị Kim Loan 9 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT Vận dụng (bậc 3): Với các động từ so sánh, phân tích, bình luận, nhận xét, vận dụng, đánh giá … * Lưu ý: Việc xác định mục tiêu nhận thức phải sử dụng các động từ cụ thể đã nêu trên trong yêu cầu của câu hỏi, không sử dụng các động từ chung chung như “nắm vững”, “biết được”, “hiểu được”… vì không thể đo được mức độ nhận thức của học sinh, từ đó không thể đánh giá được học sinh trong quá trình dạy học. Ví dụ: Nội Nhận biết Thông hiểu Vận dụng thấp Vận dụng dung cao (chủ đề) Việt - Nêu - Lý giải được vì - Phân tích vai - Hãy Nam được hoàn sao đến tháng 2 trò của Mặt đánh giá ý thời kì cảnh lịch năm 1941, Nguyễn trận Việt Minh nghĩa của 1939 - sử, nội Ái Quốc mới về đối với thắng Hội nghị 1945 dung cơ nước ? Vai trò của lợi của cách Trung bản, ý Nguyễn Ái Quốc mạng tháng ương Đảng nghĩa của tại Hội nghị lần 8 Tám năm 1945. Cộng sản Hội nghị Ban Chấp hành Đông Trung Trung ương Đảng Dương ương Đảng Cộng sản Đông (tháng 11 Cộng sản Dương (5 – 1941) – 1939). Đông được thể hiện như Dương lần thế nào ? thứ 8 (5/1941) Định hướng năng lực được hình thành - Năng lực chung: năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tư duy. - Năng lực chuyên biệt: tái hiện kiến thức, đánh giá sự kiện lịch sử. Bước 4. Chỉnh sửa lại câu hỏi/bài tập Bước 5: Tổ chức các hoạt động học tập cho chủ đề lựa chọn Lưu ý: Lê Thị Kim Loan 10 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT + Vận dụng các phương pháp, kiểm tra và hình thức tổ chức dạy học tích cực để HS đạt được mục tiêu về những kiến thức, kĩ năng và định hướng năng lực cần hình thành. + HS được chủ động tìm tòi phát hiện kiến thức; được thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống. + Tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học đặc thù của bộ môn. 2. Thực trạng việc xác định và sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập trong dạy học lịch sử: Trong những năm qua, cùng với quá trình đổi mới chương trình sách giáo khoa, đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra - đánh giá nhằm nâng cao chất lượng bộ môn. Một trong những việc giáo viên từng làm đó là đổi mới từ khâu soạn giáo án và giảng dạy trên lớp đến việc biên soạn đề kiểm tra để từng bước nâng cao chất lượng bài dạy. Tuy nhiên, thực tế quá trình thực hiện của giáo viên bộ môn Lịch sử còn có thực trạng sau: - Giáo viên chưa xác định mức độ nhận thức của câu hỏi, bài tập, trong quá trình soạn giáo án giáo viên chưa có những câu hỏi nhằm hướng tới từng đối tượng học sinh (yếu, trung bình, khá, giỏi). Vì vậy, chưa phân hoá được các đối tượng học sinh và do đó chưa phát hiện được những học sinh có khả năng nhận thức tốt, khái quát phân tích vấn đề lôgíc tạo tiền đề cho chọn và bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi cũng như xác định đối tượng HS để thi vào các trường đại học, cao đẳng khác nhau. - Trong quá trình soạn giảng, giáo viên sử dụng những câu hỏi dễ quá, câu hỏi mà yêu cầu trả lời chỉ dừng ở mức độ phát hiện, có sẵn trong sách giáo khoa, học sinh không cần tìm tòi, suy nghĩ cứ đọc y nguyên sách giáo khoa là được. Giáo viên còn sử dụng những câu dạng như "đúng không? “được không?"... dẫn đến tình trạng học sinh trả lời "bừa" là "có" hoặc "không" mà không hiểu, không lí giải được bản chất vấn đề. - Cũng trong quá trình sử dụng câu hỏi, bài tập giáo viên đưa ra và giải quyết các loại câu hỏi, bài tập chưa hiệu quả, chủ yếu câu hỏi dựa trên cơ sở sách giáo khoa, chưa có câu hỏi nâng cao, khái quát vấn đề (trong khi đó một trong những yêu cầu của dạy - học lịch sử là phải nêu được quy luật, rút ra bài học). - Trong một số giờ dạy, còn một số giáo viên sử dụng và khai thác hệ thống câu hỏi mang tính vụn vặt, câu hỏi không thể hiện tư duy vấn đề, HS cũng Lê Thị Kim Loan 11 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT không có điều kiện để phát triển tư duy, trí tuệ. Từ thực trạng trên dẫn đến tình trạng giờ học lịch sử trở nên nhàm chán, không có hứng thú đối với học sinh và là một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng bộ môn thấp. 3. Các giải pháp đã tiến hành trong xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập theo định hướng phát triển năng lực. 3.1. Xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập trong soạn giáo án. a. Một số lưu ý khi xây dựng và sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập trong giáo án. - Quá trình biên soạn người giáo viên cần lựa chọn câu hỏi sao cho phù hợp với từng kiểu bài: Với những bài học khai thác kiến thức mới nên sử dụng hệ thống câu hỏi gợi mở, nêu vấn đề. Với những bài ôn tập nên sử dụng hệ thống câu hỏi tổng kết, khái quát, đánh giá liên hệ. Đối với phần kiểm tra bài cũ trên lớp nên sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm hoặc tự luận ngắn gọn để đảm bảo kiểm tra được càng nhiều học sinh càng tốt. Với phần hướng dẫn học sinh tự học và chuẩn bị bài ở nhà nên cho những câu hỏi có tính khái quát, liên hệ, nâng cao bài học. - Xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập cần đảm bảo các yêu cầu: + Số lượng câu hỏi được sử dụng trong một tiết học phải hợp lí, trong một tiết học chỉ nên sử dụng từ 5 đến 7 câu hỏi, bài tập. Các câu hỏi của bài phải tạo một hệ thống hoàn chỉnh, có mối liên hệ lôgic chặt chẽ, làm nổi bật chủ đề, nội dung tư tưởng của bài. + Câu hỏi phải theo hướng phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. + Chú ý xây dựng câu hỏi, bài tập có tình huống vấn đề cần khai thác, tránh tình trạng GV đặt câu hỏi mà nội dung đã có sẵn trong sách giáo khoa, và HS đọc sách giáo khoa trả lời. + Câu hỏi đa dạng về hình thức, thể loại, vừa gây hứng thú trong học tập, vừa tạo điều kiện cho học sinh làm quen với các dạng câu hỏi, bài tập khác nhau, tránh việc học sinh lúng túng, bỡ ngỡ khi làm bài kiểm tra. + Khi xây dựng và lựa chọn hệ thống câu hỏi, người giáo viên cần chuẩn bị nhiều dạng câu hỏi để có thể áp dụng đối với nhiều đối tượng HS (khối, lớp) thuộc các trình độ nhận thức khác nhau, câu hỏi đảm bảo quá trình tư duy phát triển (câu hỏi đảm bảo đi từ dễ đến khó), đối với các câu hỏi "khó" phải có các phương án gợi ý cho học sinht ránh rơi vào tình trạng "đánh đố", khiến các em ngại trả lời khi thầy cô đặt câu hỏi. - Đối với giáo viên: Lê Thị Kim Loan 12 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT + Cần nêu câu hỏi một cách rõ ràng - câu hỏi đưa ra có tính chất bài tập nhận thức. + Tổ chức, hướng dẫn và tạo điều kiện gợi mở, cung cấp tài liệu... nhằm giúp học sinh tự giác, tích cực giải quyết vấn đề nêu ra từng bước, từng phần. + Khi sử dụng GV có thể tiến hành bằng cách nêu câu hỏi và tổ chức học sinh trả lời, cũng có thể tiến hành trao đổi, thảo luận giữa học sinh với nhau, thậm chí bản thân mỗi học sinh tự đặt câu hỏi và trả lời. Song vấn đề đặt ra là phải tuân thủ những yêu cầu sư phạm. Chọn các loại câu hỏi nào và tổ chức trao đổi như thế nào cho đúng với yêu cầu sư phạm? Nói chung, không nên đặt câu hỏi mà học sinh chỉ cần trả lời một cách đơn giản "có" hay "không", "đúng" hoặc "sai", vì những loại câu hỏi ấy không bắt buộc học sinh phải tư duy nhiều. - Đối với học sinh: + Chú ý nghe câu hỏi giáo viên đưa ra. Suy nghĩ trước khi trả lời câu hỏi. + Tìm hiểu nội dung câu hỏi và yêu cầu của vấn đề đặt ra cần phải giải quyết. + Vận dụng kiến thức đã biết (hoặc sưu tầm thêm tư liệu) để trả lời câu hỏi đặt ra. Kiểm tra câu trả lời có chính xác hay không. b. Ví dụ về soạn giáo án, chuẩn bị một bài dạy trên lớp. Bài dạy: Bài 20 “Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp kết thúc (1953- 1954)” (Lớp 12- ban cơ bản). GV có thể xây dựng hệ thống câu hỏi bài tập dựa trên cơ sở xác định: Đây là kiểu bài khai thác kiến thức mới, là một bài trọng tâm trong chương trình lịch sử Việt Nam lớp 12 (Thời kì kháng chiến chống Pháp 1946- 1954). Vì vậy, GV chú trọng sử dụng hệ thống câu hỏi gợi mở, nêu vấn đề là chính đồng thời kết hợp sử dụng nhiều loại hình câu hỏi bài tập khác nhau: + Câu hỏi gợi ý nhằm dẫn dắt HS vào bài mới đồng thời xác định nội dung cơ bản của bài học mà HS cần chú ý: Ngày 7.5.1954 Chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, đánh dấu sự thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp. Vì sao nói đây là chiến thắng quân sự ở một nước thuộc địa được thế giới đánh giá là “Lừng lẫy năm châu, Chấn động địa cầu”. Vậy Chiến dịch Điện Biên Phủ diễn ra trong bối cảnh nào, diễn biến và thắng lợi ra sao, chúng ta cùng tìm hiểu bài học. + Câu hỏi tình huống tiếp nhận nội dung bài học: Kế hoạch NaVa ra đời trong hoàn cảnh nào? Nội dung và kết quả triển khai kế hoạch đó? Lê Thị Kim Loan 13 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT + Để đối phó với kế hoạch NaVa, Bộ chính trị Trung ương Đảng đề ra chủ trương gì?GV đánh giá sự đúng đắn, sáng tạo trong chỉ đạo chiến lược của Đảng, đứng đầu là đại tướng Võ Nguyên Giáp. + Bài tập: Yêu cầu HS hoàn thành bảng niên biểu về diễn biến Chiến cuộc Đông- Xuân 1953-1954.(Sau khi HS trình bày diễn biến qua lược đồ “Chiến trường đông- xuân 1953-1954” Chiến dịch Thời gian Nơi tiến công Hoạt động đối phó của quân ta của TD Pháp Tây Bắc Trung Lào Thượng Lào Tây Nguyên Sau khi hoàn thành bài tập trên, GV đặt câu hỏi sau : Với Cuộc tiến công đông- xuân 1953- 1954, em hãy cho biết kế hoạch Na va đã được thực hiện như thế nào ?(Bước đầu kế hoạch NaVa bị phá sản – Khối cơ động lực lượng của địch ở đồng bằng Bắc Bộ bị phân tán thành nhiều nơi)(Giải thích.) - Tiếp theo khi dạy về Chiến dịch ĐBP, giáo viên có thể yêu cầu HS trả lời các câu hỏi bài tập sau, tùy theo đối tượng HS mà GV linh động đưa ra hệ thống câu hỏi phù hợp : + Vì sao Điện Biên Phủ trở thành điểm quyết chiến, chiến lược của cả ta và Pháp ? + Nghệ thuật quân sự của quân đội ta được sử dụng trong Chiến dịch Điện Biên Phủ ?( Dành cho HS khá- giỏi) + Những nguyên nào dẫn đến thắng lợi trong chiến dịch Điện Biên Phủ ?(Dành cho HS khá- giỏi) Lê Thị Kim Loan 14 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT + Qua bài học em hãy phân tích ý nghĩa lịch sử của chiến dịch ĐBP đối với cách mạng nước ta và cách mạng thế giới?(HS khá – giỏi)) Ngoài những câu hỏi, bài tập trên, trong quá trình triển khai bài học,GV có thể linh hoạt đặt câu hỏi, bài tập cho từng đối tượng HS, từng kiểu bài (dạy bài mới hoặc bài ôn tập, luyện thi học sinh giỏi.) - Ví dụ : Sau khi GV yêu cầu HS quan sát một số hình ảnh về công tác chuẩn bị mở chiến dịch Điện Biên Phủ (những đoàn dân công phá đá mở đường, đoàn xe đạp thồ, ngựa thồ, xe vận tải, ảnh kéo pháo khẩn trương ra mặt trận, hình ảnh Tô Vĩnh Diện lấy thân chèn pháo...) Để giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết dân tộc, GV dẫn dắt : Em có nhận xét gì về những hình ảnh trên?(Tinh thần đoàn kết, dũng cảm hi sinh, sự quyết tâm của toàn Đảng, toàn dân dốc sức cho mặt trận) + Để giúp HS rèn luyện kĩ năng sử dụng lược đồ, GV yêu cầu HS trình bày diễn biến Chiến dịch ĐBP qua lược đồ. + Phần củng cố bài học, GV yêu cầu HS trả lời bài tập sau: Vì sao nói Chiến thắng LS ĐBP là chiến thắng lớn nhất, vĩ đại nhất của dân tộc ta, buộc Pháp phải chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương ?(dành cho HS khá – giỏi) Như vậy, từ các câu hỏi, bài tập ở ví dụ trên sẽ giúp học sinh nắm vững hơn tri thức lịch sử hình thành các kỹ năng học tập, xử lí các thông tin, từ đó bồi dưỡng phẩm chất đạo đức và hình thành nhân cách cho học sinh. Với mục đích giúp cho giáo viên xác định đúng mức độ nhận thức của từng loại câu hỏi, bài tập và sử dụng từng loại câu hỏi sao cho phù hợp với yêu cầu của bài, phù hợp với đặc điểm của từng học sinh, từng khối lớp để nâng cao hiệu qủa bài dạy lịch sử. 3.2. Xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập trong kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực a. Một số lưu ý khi xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập trong kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực - Giáo viên phải nắm vững các hình thức kiểm tra đánh giá đối với môn Lịch sử THPT bao gồm: Kiểm tra, đánh giá thường xuyên (Kiểm tra 10- 15 phút); Kiểm tra, đánh giá định kì (Kiểm tra trong một tiết hoặc kiểm tra cuối học kỳ với thời gian có thể từ 45 phút đến 90 phút); Kiểm tra, đánh giá tổng kết (bài thi tốt nghiệp, hết năm, có thể là từ 45 phút đến 180 phút). Các hình thức kiểm tra, đánh giá nêu trên được tiến hành một cách linh hoạt, tuỳ theo điều kiện cụ thể của mục tiêu dạy học. Ngoài ra giáo viên có thể Lê Thị Kim Loan 15 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT thực hiện những hình thức kiểm tra khác: Thực hành vẽ lược đồ, tham gia các hoạt động thực tế khác… Các hình thức kiểm tra, đánh giá luôn tạo cho học sinh hứng thú, tích cực tham gia, củng cố kết quả học tập, tuy nhiên phải tính đến điều kiện cụ thể của việc kiểm tra. Nhưng trong bất cứ trường hợp nào, kiểm tra đánh giá vẫn phải đảm bảo yêu cầu chung mà mục tiêu môn học, chương trình đã được xác định. Kiểm tra, đánh giá trong quá trình học tập không chỉ có ý nghĩa về mặt nhận thức (với cả giáo viên và học sinh), mà còn tác dụng lớn trong việc phát triển toàn diện học sinh như: các năng lực nhận thức (nhớ, hình dung, tưởng tượng…), trong đó đặc biệt là các thao tác tư duy (phân tích, so sánh, tổng hợp…) và chất lượng của tư duy (nhanh, sâu, độc lập, sáng tạo…). Mặt khác kiểm tra, đánh giá còn góp phần hình thành những kĩ năng, thói quen trong học tập của học sinh như: biết nhận thức vấn đề đặt ra một cách chính xác và nhạy bén, biết trình bày những kiến thức đã nắm được trong câu trả lời, biết vận dụng những kiến thức đã học để tiếp thu những kiến thức mới và hoạt động thực tiễn. - Việc soạn câu hỏi phải đảm bảo các yêu cầu cụ thể sau: + Phải căn cứ vào mục tiêu của chương trình mà lựa chọn những kiến thức, nội dung cơ bản và trọng tâm để xây dung câu hỏi, bài tập (tự luận). + Phải căn cứ vào trình độ học sinh, mục đích, thời gian làm bài của mỗi lần kiểm tra, đánh giá. + Các câu hỏi, bài tập được xây dựng theo hướng phát huy tính tích cực, khuyến khích tư duy độc lập của học sinh. + Giáo viên phải dự đoán được phần trả lời của học sinh và định ra được đáp án, biểu điểm cụ thể cho từng câu hỏi. + Giáo viên cần tìm cách xây dựng các dạng câu hỏi, bài tập kiểm tra khác nhau để gây hứng thú cho học sinh. + Xây dựng câu hỏi bài tập theo các mức độ nhận thức (Nhận biết, thông hiểu, vận dụng thấp và vận dụng cao). Chú trọng xây dựng các dạng câu hỏi, bài tập nhằm phát huy tính tích cực và rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các câu hỏi, những vấn đề mang tính thực tiễn của cuộc sống. b. Ví dụ về xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập trong kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực. Khi giảng dạy phần Lịch sử thế giới lớp 12 THPT, với chủ đề “Quan hệ quốc tế trong và sau chiến tranh thế giới thứ hai” (Bài 1và bài 9- trong Lê Thị Kim Loan 16 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT chương trình lịch sử lớp 12)(Ban cơ bản), tôi tiến hành xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập theo các mức độ nhận thức như sau. Bước 1: Xác định chủ đề. Bước 2: Lập bảng mô tả các mức độ nhận thức và định hướng năng lực được hình thành theo chủ đề. - Xác định Chuẩn kiến thức, kĩ năng của chủ đề gồm (chuẩn về kiến thức, kĩ năng, thái độ) - Lập Bảng mô tả theo chủ đề Vận dụng Vận dụng Nội Nhận biết Thông hiểu thấp cao Dung Sự hình -Trình bày - Giải thích - Phân tích thành trật tự được: được vì sao được tác động thế giới mới + Hoàn cảnh và các cường của hội nghị sau Chiến các quyết định quốc đồng Ianta làm thay tranh thế quan trọng của minh tổ chức đổi trật tự thế giới thứ hai hội nghị Ianta. hội nghị giới mới sau (CTTG thứ Ianta. chiến tranh thế hai) - Lí giải giới hai. (Hội nghị được vì sao Ianta) các cường quốc đồng minh lại đưa ra các quyết định quan trọng tại hội nghị Ianta. Sự hình + Hoàn cảnh, -Giải - - Đánh giá Phân tích thành tổ mục đích, thíchđược ý đượcvai trò của vai trò của chức Liên nguyên tắc hoạt nghĩa sự ra tổ chức LHQ. LHQ. Rút ra Hợp động và vai trò đời của tổ được vai trò Quốc(LHQ) của tổ chức chức LHQ của LHQ trong việc Liên Hợp Quốc. giải quyết vấn đề biển Đông. Lê Thị Kim Loan 17 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT Vận dụng Vận dụng Nội Nhận biết Thông hiểu thấp cao Dung Quan hệ -Trình bày - Giải thích - Phân tích: - Đánh giá quốc tế sau được: được vì sao + Những sự được tác CTTG thứ + Những sự Chiến tranh kiện dẫn đến động của hai kiện dẫn đến lạnh bùng Chiến tranh việc kết thúc CTL giữa hai nổ. lạnh giữa hai Chiến tranh phe TBCN và phe TBCN và lạnh đến tình XHCN. -Giải thích XHCN. hình các + Những biểu được vì sao + Những biểu nước trên thế hiện của xu thế Xô-Mĩ chấm hiện của xu thế giới. hòa hoãn Đông dứt Chiến hòa hoãn Đông - Tìm ra – Tây, Chiến tranh lạnh. – Tây, Chiến được mối tranh lạnh chấm tranh lạnh liên hệ giữa dứt. - Khái quát chấm dứt. Chiến tranh - Các xu thế các xu thế + Các xu thế lạnh với Việt phát triển của chính của thế phát triển của Nam trong thế giới sau giới sau thế giới sau giai đoạn Chiến tranh Chiến tranh Chiến tranh 1945 lạnh . lạnh. lạnh. - Thời cơ và thách thức đối với các quốc gia, dân tộc. Thế giới - Biết được - Phân tích các - Nhận xét sau chiến những xu thế xu thế chính về quan hệ tranh lạnh. chính của thế của tình hình quốc tế sau giới sau chiến thế giới sau khi chiến tranh lạnh. chiến tranh tranh lạnh lạnh và xác chấm dứt. định được xu thế nào là chủ đạo. Định hướng năng lực được hình thành - Năng lực chung: Giải quyết vấn đề, sử dụng ngôn ngữ, sáng tạo. - Năng lực chuyên biệt: Tái tạo kiến thức, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử, nhận xét, đánh giá, khái quát. Lê Thị Kim Loan 18 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT Bước 3. Xây dựng câu hỏi, bài tập theo các mức độ nhận thức đáp ứng năng lực. (Trong phần này chỉ chọn hình thức kiểm tra tự luận) 1) Câu hỏi nhận biết a/ Trình bày hoàn cảnh và những quyết định quan trọng của hội nghị Ianta(2/1945). b/ Nêu mục đích và nguyên tắc hoạt động của tổ chức Liên Hợp Quốc. c/ Trình bày những sự kiện dẫn đến tình trạng chiến tranh lạnh giữa hai phe TBCN và XHCN. d/ Trình bày những biểu hiện xu thế hòa hoãn giữa hai phe TBCN và XHCN. e/ Nêu các xu thế phát triển của thế giới sau khi chiến tranh lạnh chấm dứt. 2) Câu hỏi thông hiểu a/ Vì sao các cường quốc đồng minh tổ chức hội nghị Ianta? b/ Quyết định nào được thông qua tại hội nghị Ianta là quan trọng nhất? Vì sao? c/ Vì sao hai nước Xô-Mĩ chấm dứt chiến tranh lạnh? 3) Câu hỏi vận dụng thấp a/ Em hãy chứng minh Liên Hợp Quốc là một diễn đàn quốc tế vừa hợp tác vừa đấu tranh để nhằm duy trì hòa bình, an ninh thế giới. b/ Bằng những sự kiện lịch sử, em hãy chứng minh từ sau hội nghị Ianta một trật tự thế giới mới đã hình thành theo xu thế đối đầu. c/ Phân tích nguyên nhân dẫn đến tình trạng chiến tranh lạnh sau chiến tranh thế giới hai. d/ Bằng những sự kiện lịch sử, chứng minh trong những năm 70-80 của TK XX xuất hiện xu thế hòa hoãn giữa hai phe TBCN và XHCN? e/ Phân tích các xu thế phát triển của thế giới sau khi chiến tranh lạnh chấm dứt. f/ Chiến tranh lạnh chấm dứt đã tạo ra thời cơ và thách thức gì đối với các quốc gia dân tộc trên thế giới? Liên hệ đến Việt Nam. 4) Câu hỏi vận dụng cao a/ Hiện nay, Việt Nam đã vận dụng nguyên tắc hoạt động nào của tổ chức LHQ để giải quyết vấn đề Biển Đông? b/ Em có nhận xét gì về quan hệ quốc tế sau khi chiến tranh lạnh chấm dứt? c/ Chiến tranh lạnh kết thúc đã ảnh hưởng như thế nào đến tình hình các nước Châu Á. Liên hệ đến Việt Nam. d/ Từ những dự liệu trong bảng dưới đây, hãy xác định nội dung của mối quan hệ quốc tế từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Theo em thì tình hình quan hệ quốc tế hiện nay có điểm gì nổi bật ? Các nước cần phải làm gì để giữ gìn an Lê Thị Kim Loan 19 Trường THPT Trần Quốc Tuấn
Biện pháp xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập lịch sử theo định hướng phát triển năng lực học sinh lớp 12 THPT ninh, độc lập, sự toàn vẹn lãnh thổ, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững đất nước và thế giới? Thời gian Nội dung 3/1947 Tổng thống Truman đưa ra học thuyết Truman…phát động Chiến tranh lạnh 6/1947 Mĩ thực hiện kế hoạch Macsan Năm 1949 là mốc đánh dấu các nước Đông Âu đã hoàn thành cơ bản cách mạng dân chủ nhân dân … Năm 1949 LX đã chế tạo thành công bom nguyên tử phá vỡ thế độc quyền bom nguyên tử của Mỹ LX Đầu LX là cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới, đi đầu những ngành công nghiệp vũ trụ, công nghiệp điện hạt nhân … năm70 (XX) 4/1949 Mỹ và 11 nước phương Tây thành lập khối quân sự - Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương(NATO) để chống lại Liên Xô và Đông Âu. 5/1955 Liên Xô thành lập Hiệp ước Vacsava 9/ 1949, Cộng hòa Liên bang Đức ra đời ( tư bản chủ nghĩa) 8/1/1949 Liên Xô và các nước Đông Âu đã thành lập tổ chức Hội đồng tương trợ kinh tế(SEV) nhằm hợp tác về kinh tế, khoa học - kỹ thuật ... 10/1949 Cộng hòa Dân chủ Đức ra đời ( xã hội chủ nghĩa) 1/10/1949 Nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời Với việc xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập như ở ví dụ trên là cơ sở để GV vận dụng trong biên soạn giáo án, sử dụng để hình thành đề cương ôn tập theo chủ đề, xây dựng hệ thống ngân hàng câu hỏi, bài tập, và nhất là vận dụng để ra đề kiểm tra đánh giá theo các hình thức khác nhau. Đây là việc làm cần thiết của mỗi giáo viên trong hành trang dạy học của mình, góp phần quyết định sự thành công mục tiêu dạy học đã đề ra. c. Sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập trong biên soạn đề kiểm tra đánh giá. - Giáo viên phải thực hiện biên soạn đề kiểm tra theo các bước sau: + Bước 1: Xác định mục tiêu đề kiểm tra, các chủ đề cần kiểm tra trong chương trình. Lê Thị Kim Loan 20 Trường THPT Trần Quốc Tuấn

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.