Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Dạy học chủ đề Sự chuyển thể của các chất Vật lí 10 Trung học phổ thông gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương

Chia sẻ: Buctranhdo Buctranhdo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:61

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến là giúp học sinh hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được quy định trong Chương trình tổng thể gồm 5 phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm và 6 năng lực chung: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Dạy học chủ đề Sự chuyển thể của các chất Vật lí 10 Trung học phổ thông gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT NGUYỄN XUÂN ÔN ---------------- ĐỀ CƯƠNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: DẠY HỌC CHỦ ĐỀ : “SỰ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT” VẬT LÍ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG GẮN VỚI SẢN XUẤT, KINH DOANH TẠI ĐỊA PHƯƠNG Tác giả: LÊ THỊ THU Môn: Vật Lí ĐT: 0976256117 Diễn Châu, tháng 12 năm 2020
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐC Đối chứng GV Giáo viên HS Học sinh KN Kĩ năng KHTN&XH Khoa học tự nhiên và xã hội SGK Sách giáo khoa THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TN Thực nghiệm TNSP Thực nghiệm sư phạm
MỤC LỤC Trang PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1 PHẦN II: NỘI DUNG 2 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 2 1. Khái niệm về hoạt động sản xuất kinh doanh 2 2. Ý nghĩa của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hoạt động giáo 2 dục ở trường phổ thông 3. Dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương 3 3.1. Môn Vật lí trong chương trình giáo dục phổ thông mới 3 3.1.1. Đặc điểm môn học 3 3.1.2. Mục tiêu chương trình môn vật lí 4 3.2. Phương pháp và hình thức dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh 4 doanh tại địa phương 3.3. Quy trình tổ chức hoạt động dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh 5 tại địa phương 4. Những yêu cầu về dạy học nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh 6 4.1. Đảm bảo mục tiêu của dạy học và mục tiêu sản xuất kinh doanh 6 4.2.Xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo 6 4.3. Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho học 7 sinh trải nghiệm 5. Các hình thức dạy học, tổ chức hoạt động giáo dục gắn với sản xuất, 7 kinh doanh 5.1. Khai thác, sử dụng tài liệu về sản xuất, kinh doanh để tiến hành bài 7 học ở trường phổ thông 5.2. Tiến hành bài học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh 8 5.3. Tổ chức tham quan học tập tại cơ sở sản xuất, kinh doanh 9 5.4. Sử dụng cơ sở sản xuất, kinh doanh để tổ chức hoạt động giáo dục 9 khác II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 9 1. Thực trạng dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa 11 phương 2. Thực trạng dạy học chương “Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể” 12
III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ “SỰ CHUYỂN 13 THỂ CỦA CÁC CHẤT” GẮN VỚI SẢN XUẤT, KINH DOANH TẠI ĐỊA PHƯƠNG 1. Thiết kế tiến trình dạy học 13 1.1. Xác định mối liên hệ giữa nội dung bài học và sản xuất, kinh doanh 13 tại địa phương 1.2. Những công việc chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học 14 1.3. Kế hoạch dạy học 15 1.3.1. Giáo án 1: Sự chuyển thể của các chất – Sản xuất phôi thép tại 15 Diễn Hồng, Diễn Châu, Nghệ An 1.3.2. Giáo án 2: Sự chuyển thể của các chất - Nghề làm muối Diễn Kim, 23 Diễn Châu, Nghệ An 1.3.3. Câu hỏi kiểm tra, đánh giá 31 2. Thực nghiệm sư phạm 32 2.1. Mục đích, nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm 32 2.2. Đối tượng và phương pháp thực nghiệm 33 2.3. Nội dung thực nghiệm 34 2.4. Kết quả thực nghiệm 34 2.5. Các hình ảnh thực nghiệm 38 2.6. Một số bài báo cáo của học sinh 40 PHẦN III. KẾT LUẬN 44 1.Kết luận 44 2. Kiến nghị 44 TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Đất nước ta đang trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn liền với phát triển kinh tế. Điều đó đặt ra cho ngành giáo dục những nhiệm vụ và thách thức mới. Trước hết, đó là yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao, vừa có phẩm chất vừa có năng lực. Trong nghị quyết số 29-NQ/TW “về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nhiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã được hội nghị Trung ương 8 khóa XI thông qua có quan điểm chỉ đạo: “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Phải đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, coi trọng dạy cách học; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền đạt áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khoá, nghiên cứu khoa học”. Mô hình dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh là mô hình dạy học giúp học sinh được trải nghiệm với thực tiễn, được tìm hiểu và tham gia vào sản xuất kinh doanh tại địa phương, tạo ra môi trường học tập thân thiện; việc triển khai chương trình giáo dục nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh mặc dù mới được triển khai thí điểm, song nhiều địa phương, cơ sở giáo dục đã chủ động, sáng tạo triển khai thực hiện và đã đạt được những kết quả ban đầu khả quan, đã góp phần đổi mới hoạt động dạy học/giáo dục trong nhà trường; giúp học sinh được trải nghiệm thực tiễn cuộc sống và sản xuất, kinh doanh, vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn cuộc sống, gắn các nội dung dạy học của các môn học với thực tiễn cuộc sống; tạo được không khí học tập thoải mái, phát huy được tính sáng tạo, tích cực của học sinh, giúp học sinh phát triển toàn diện, nâng cao kiến thức, kĩ năng sống, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, bổ sung về kiến thức thực tế, vốn sống; góp phần thực hiện giáo dục hướng nghiệp. Vật lí là một môn khoa học thực nghiệm, phần lớn kiến thức vật lí trong chương trình phổ thông liên hệ chặt chẽ với thực tế đời sống và sản xuất. Do đó dạy học Vật lí không đơn thuần là dạy học lí thuyết mà còn hướng dẫn học sinh biết vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn. Chương trình Vật lí coi trọng việc rèn luyện, khả năng nhận thức, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để tìm hiểu, giải quyết vấn đề của thực tiễn, đáp ứng đòi hỏi cuộc sống; vừa bảo đảm phát triển năng lực Vật lí - biểu hiện của năng lực khoa học tự nhiên, vừa đáp ứng yêu cầu định hướng nghề nghiệp của học sinh (Chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể ban hành 26/12/2018). Là một giáo viên giảng dạy môn Vật lí ở trường THPT 1
tôi luôn trăn trở phải đổi mới phương pháp và hình thức dạy học như thế nào để đào tạo học sinh trở thành những con người vừa có phẩm chất tốt, tự chủ, năng động, sáng tạo vừa biết vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. Với các lí do trên, tôi lựa chọn đề tài: Dạy học chủ đề “ Sự chuyển thể của các chất” Vật lí 10 Trung học phổ thông gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương. 2
PHẦN II: NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 1. Khái niệm về hoạt động sản xuất kinh doanh Trong thời đại ngày nay, hoạt động sản xuất tạo ra của cải vật chất luôn gắn liền với cuộc sống của con người. Quá trình sản xuất bao gồm: sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng. Công việc sản xuất sẽ thuận lợi khi các sản phẩm tạo ra đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Để được như vậy thì các chủ thể tiến hành sản xuất phải có khả năng kinh doanh. Khi điều kiện nền sản xuất, kinh doanh chưa phát triển, thông tin cho quản lý chưa nhiều, chưa phức tạp thì hoạt động sản xuất, kinh doanh chỉ là quá trình sản xuất các sản phẩm thiết yếu cho nhu cầu của xã hội, sau đó mới là sự lưu thông, trao đổi các mặt hàng do các doanh nghiệp sản xuất ra . Từ sự phân công lao động xã hội, sự chuyên môn hoá trong sản xuất đã làm tăng thêm lực lượng sản xuất xã hội, làm nảy sinh nền sản xuất hàng hóa. Chuyên môn hoá đã tạo sự cần thiết phải trao đổi sản phẩm giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Sự trao đổi này bắt đầu với tính chất ngẫu nhiên, hiện vật, dần dần phát triển mở rộng cùng với sự phát triển của sản xuất hàng hoá. Và khi tiền tệ ra đời làm cho quá trình trao đổi sản phẩm mang hình thái mới là lưu thông hàng hoá với các hoạt động mua, bán và đây là những hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Như vậy, hoạt động sản xuất, kinh doanh được hiểu như là quá trình tiến hành các công đoạn từ việc khai thác sử dụng các nguồn lực sẵn có trong nền kinh tế để sản xuất ra các sản phẩm hàng hoá, dịch vụ nhằm cung cấp cho nhu cầu thị trường và thu được lợi nhuận. 2. Ý nghĩa của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hoạt động giáo dục ở trường phổ thông Các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh bao gồm: sức lao động, đối tượng lao động, tư liệu lao động. Các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh liên quan đến nội dung kiến thức các môn khoa học đều có thể sử dụng trong quá trình giáo dục/dạy học dưới hình thức tạo môi trường, tạo công cụ hoặc là nguồn cung cấp chất liệu để xây dựng nội dung dạy học/giáo dục. Dưới dạng công cụ, thiết bị dạy học, các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập sáng tạo, giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh. Ý nghĩa, vai trò của các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh có thể được phân tích dưới các góc độ sau: a) Về vai trò của hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với quá trình dạy học 3
- Góp phần đẩy mạnh, hướng dẫn hoạt động nhận thức cho học sinh - Giúp học sinh phát triển kĩ năng học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức - Kích thích hứng thú nhận thức của học sinh - Phát triến trí tuệ của học sinh - Giáo dục nhân cách học sinh b) Góp phần phát triển một số kĩ năng mềm ở học sinh Để tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả, học sinh rất cần kĩ năng sống. Kĩ năng sống được hiểu là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. Dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tạo điều kiện phát triển một số kĩ năng sống như: - Kĩ năng giao tiếp - Kĩ năng lắng nghe tích cực - Kĩ năng trình bày suy nghĩ ý tưởng - Kĩ năng hợp tác - Kĩ năng tư duy phê phán - Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm - Kĩ năng đặt mục tiêu - Kĩ năng quản lí thời gian - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin. 3. Dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương 3.1. Môn Vật lí trong chương trình giáo dục phổ thông mới 3.1.1. Đặc điểm môn học Chương trình giáo dục phổ thông mới (2018) được ban hành theo thông tư 38 /2018/TT-BGD&ĐT, ngày 26/12/2018 đã xác định: Trong nhà trường phổ thông, giáo dục Vật lí được thực hiện ở cả ba cấp học với các mức độ khác nhau. Ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp THPT), Vật lí là môn học thuộc nhóm môn Khoa học tự nhiên, được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh. Chương trình môn Vật lí lựa chọn phát triển những vấn đề cốt lõi thiết thực nhất, đồng thời chú trọng đến các vấn đề mang tính ứng dụng cao là cơ sở của nhiều ngành kĩ thuật, khoa học và công nghệ. Chương trình môn Vật lí coi trọng việc rèn luyện khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để tìm hiểu và giải quyết ở mức độ nhất định một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng đòi hỏi của cuộc sống; vừa đảm bảo phát triển năng lực vật lí và vừa đáp ứng được yêu cầu định hướng nghề nghiệp cho học sinh . 4
Thông qua chương trình môn Vật lí, học sinh hình thành và phát triển được thế giới quan khoa học; rèn luyện được sự tự tin, trung thực, khách quan; cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên; yêu thiên nhiên, tự hào về thiên nhiên của quê hương, đất nước; tôn trọng các quy luật của thiên nhiên, bảo vệ thiên nhiên; đồng thời hình thành và phát triển được các năng lực tự chủ và tự học, giải quyết vấn đề và sáng tạo, giao tiếp và hợp tác . 3.1.2. Mục tiêu chương trình môn vật lí Chương trình giáo dục phổ thông, môn Vật lí 2018 đã xác định mục tiêu môn Vật lí: Cùng với các môn học và hoạt động giáo dục khác, giúp học sinh hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được quy định trong Chương trình tổng thể gồm 5 phẩm chất chủ yếu: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm và 6 năng lực chung: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Ngoài ra, môn Vật lí còn có mục tiêu phát triển năng lực đặc thù, với các biểu hiện sau: - Nhận thức Vật lí - Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ Vật lí - Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học. 3.2. Phương pháp và hình thức dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương Trong những năm qua, hoạt động đổi mới hình thức và phương pháp dạy học ở cấp THPT đã được quan tâm tổ chức và thu được những kết quả bước đầu. Tuy nhiên, do mục tiêu của chương trình giáo dục hiện hành chủ yếu là trang bị kiến thức, cùng với những hạn chế về năng lực thực hiện của GV và hạn chế trong công tác quản lý của các nhà trường nên hoạt động đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông chưa mang lại hiệu quả cao. Phương pháp dạy học chủ yếu ở một số GV vẫn là truyền thụ tri thức một chiều. Số GV thường xuyên kết hợp linh hoạt và sáng tạo các phương pháp dạy học cũng như sử dụng các phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của HS còn chưa nhiều. Các tiết dạy vẫn nặng về truyền thụ kiến thức lí thuyết. Việc rèn luyện kĩ năng sống, kĩ năng giải quyết các tình huống thực tiễn cho HS thông qua khả năng vận dụng tri thức tổng hợp chưa thực sự được quan tâm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin - truyền thông và sử dụng các phương tiện dạy học chưa được thực hiện rộng rãi, hợp lý và hiệu quả trong các trường phổ thông. Nghị quyết số 29-NQ/TW BCH TW Đảng lần thứ 8 khóa XI yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, coi trọng dạy cách học; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền đạt áp đặt một chiều. Chuyển từ học 5
chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khoá, nghiên cứu khoa học. Mô hình dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương tạo điều kiện cho giáo viên áp dụng các hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục - dạy học tiên tiến, trong đó yêu cầu HS vận dụng tổng hợp kiến thức, kĩ năng vào giải quyết các vấn đề của cuộc sống. Giáo viên có điều kiện kết hợp sử dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo cho học sinh. Có thể tổ chức dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương theo các hình thức : - Khai thác, sử dụng tài liệu về sản xuất, kinh doanh để tiến hành bài học ở trường phổ thông - Tiến hành bài học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh - Tổ chức tham quan học tập tại cơ sở sản xuất, kinh doanh - Sử dụng cơ sở sản xuất, kinh doanh để tổ chức hoạt động giáo dục khác 3.3. Quy trình tổ chức hoạt động dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương. Từ kinh nghiệm triển khai chương trình giáo dục nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh tại một số địa phương thời gian qua có thể khái quát quy trình tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương như sau: Bước 1: Lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh tại địa phương phù hợp với nội dung dạy học Bước 3: Khảo sát cơ sở sản xuất,kinh doanh Bước 2: Lựa chọn nội dung giáo dục/dạy học Bước 4: Lập kế hoạch giáo dục/dạy học Bước 5: Thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học 6
4. Những yêu cầu về dạy học nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh Hoạt động sản xuất kinh doanh có ý nghĩa nhất định đối với quá trình dạy học, giáo dục. Tuy nhiên muốn sử dụng chúng có hiệu quả, người giáo viên phải chú ý tuân thủ một số yêu cầu trong chuẩn bị các điều kiện thực hiện dạy học gắn với sản xuất kinh doanh và triển khai hoạt động dạy học gắn với sản xuất kinh doanh. Cụ thể là: 4.1. Đảm bảo mục tiêu của dạy học và mục tiêu sản xuất kinh doanh Xuất phát từ mục tiêu giáo dục phổ thông, mục tiêu từng cấp học nói chung, các môn học trong nhà trường phổ thông đều có mục tiêu cụ thể cho từng cấp, lớp học. Trên cơ sở của những mục tiêu đó, mục tiêu từng bài được xây dựng. Vì vậy chuẩn bị lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh phục vụ cho việc dạy học một bài học hoặc một nội dung/chuyên đề của môn hoặc nhiều môn học, giáo viên cần xác định mục tiêu bài học/chuyên đề và lựa chọn cơ sở sản xuất, kinh doanh phải hướng vào thực hiện mục tiêu đã được xác định và hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc thực hiện mục tiêu được thuận lợi hơn. Bên cạnh đó giáo viên cần xây dựng thêm một số yêu cầu về cơ sở sản xuất, kinh doanh đối với học sinh. 4.2. Xác định nội dung và thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo Dù tiến hành dạy học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh hay dạy học trong lớp học có sử dụng tư liệu, hình ảnh của cơ sở sản xuất, kinh doanh, giáo viên cần chuẩn bị kĩ nội dung và các điều kiện thực hiện. Ở đây chúng ta có thể coi việc chuẩn bị nội dung chuyên môn đã được tiến hành chu đáo theo quy định của chuẩn kiến thức, kĩ năng bộ môn và theo gợi ý về phương pháp dạy học môn học, giáo viên tập trung vào việc xác định nội dung và các bước chuẩn bị liên quan đến khai thác sản xuất, kinh doanh như một phương tiện dạy học. - Về nội dung liên quan đến sản xuất, kinh doanh, giáo viên cần cân nhắc những yêu cầu đã được xác định. Những yêu cầu này càng được nêu chi tiết, trình bày đơn giản càng giúp học sinh nhận biết rõ nhiệm vụ cần thực hiện. - Hoạt động làm việc với/tại cơ sở sản xuất, kinh doanh cần tiến hành theo những bước đi cụ thể. Sau khi xác định được địa điểm, loại hình cơ sở sản xuất, kinh doanh được lựa chọn phục vụ cho dạy học, mục tiêu và các yêu cầu về nội dung dạy học với/tại cơ sở sản xuất, kinh doanh, giáo viên cần lập kế hoạch chitiết các công việc cụ thể, từ chuẩn bị tiến hành dạy học, tiến trình dạy học với/tại cơ sở sản xuất, kinh và tổng kết, đánh giá hoạt động dạy học với/tại cơ sở sản xuất, kinh doanh. 4.3. Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm Phải luôn đề cao vai trò hoạt động chủ động, tích cực của học sinh. Giáo viên luôn tạo điều kiện tối đa để học sinh được tham gia vào các hoạt động với cơ sở sản xuất, kinh doanh, từ các hoạt động trong khâu chuẩn bị như lập kế hoạch, phân 7
công người thực hiện việc cụ thể tới hoạt động với/tại cơ sở sản xuất, kinh doanh như quan sát, làm việc trực tiếp với các sự vật, hiện tượng chứa đựng trong cơ sở sản xuất, kinh doanh để các em tìm tòi, khám phá, liên hệ kiến thức đã có để giải thích các sự vật, hiện tượng đó. Giáo viên giao nhiệm vụ rõ ràng, hướng dẫn cụ thể chi tiết để học sinh biết cách làm việc với/tại cơ sở sản xuất, kinh doanh. Được tự chủ trong công việc, tự hoàn thành báo cáo tìm hiểu cơ sở sản xuất, kinh doanh, có sản phẩm do cá nhân hoặc nhóm tạo ra các em sẽ phấn khởi càng cố gắng hoàn thành nhiệm vụ. Bên cạnh việc dạy học các môn học với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, nhà trường phổ thông cần tổ chức nhiều loại hình hoạt động tạo điều kiện để học sinh tìm hiểu cơ sở sản xuất, kinh doanh ngay trong khuôn viên nhà trường: tổ chức sinh hoạt chuyên đề tìm hiểu cơ sở sản xuất, kinh doanh, tổ chức triễn lãm về sản xuất, kinh doanh ở địa phương,... và tổ chức tham quan những địa điểm có cơ sở sản xuất, kinh doanh ngay tại địa phương trường đóng hoặc các cơ sở sản xuất, kinh doanh lớn trong nước, quốc tế khi có điều kiện. 5. Các hình thức dạy học, tổ chức hoạt động giáo dục gắn với sản xuất, kinh doanh 5.1. Khai thác, sử dụng tài liệu về sản xuất, kinh doanh để tiến hành bài học ở trường phổ thông a) Mô tả hình thức Theo phương án này, việc dạy học môn Vật lí với định hướng gắn với hoạt động giáo dục kinh doanh tại địa phương được thực hiện hoàn toàn trên lớp học. Ở đây chủ yếu khai thác và sử dụng tài liệu về sản xuất, kinh doanh trong quá trình thực hiện nội dung dạy học trên lớp. b) Tiến trình - Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/ bài học để lựa chọn nội dung day học, lập kế hoạch dạy học. Ở đây, mục đích chính là sưu tầm, thu thập các tư liệu, số liệu, sự phát triển của ngành nghề sản xuất kinh doanh của địa phương tại các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ. - Tổ chức dạy học trên lớp, chú ý đến hoạt động học để học sinh được tiếp thu, vận dụng và thảo luận những vấn đề liên quan đến sản xuất và kinh doanh của địa phương. - Giao nhiệm vụ cho học sinh tự tìm hiểu một số vấn đề của cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương và mở rộng cho ngành nghề khác. - Họp tổ sinh hoạt chuyên môn, rút kinh nghiệm bài học. c) Ưu điểm và hạn chế và biện pháp giải quyết Phương án này tuy có tính khả thi là thực hiện dễ dàng trên lớp do việc kết hợp dạy lồng ghép các nội dung liên quan đến ngành nghề sản xuất, kinh doanh. 8
Hạn chế là khó đạt hiệu quả cao, đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng và trong quá trình thực hiện phải thường xuyên chú ý tới nhiệm vụ gắn nội dung dạy học với hoạt động sản xuất, kinh doanh. d) Một số lưu ý Giáo viên cần xác định mức độ liên hệ, sử dụng tư liệu trong bài học để lựa chọn thích hợp. Vì thời gian trên lớp có hạn nên GV và HS phải chủ động chuẩn bị trước các tư liệu về sản xuất kinh doanh của cơ sở địa phương. 5.2. Tiến hành bài học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh a) Mô tả hình thức Theo phương án này, toàn bộ nội dung dạy học được thực hiện tại cơ sở sản xuất kinh doanh. Do vậy, giáo viên cần chọn những bài, nội dung phù hợp mà có thể thực hiện được tại cơ sở sản xuất, kinh doanh. b) Tiến trình - Tìm hiểu cơ sở sản xuất kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/ bài học để lựa chọn nội dung giáo dục/dạy học và liên hệ để khảo sát cơ sở sản xuất/kinh doanh, từ đó lập kế hoạch giáo dục/dạy học. - Thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học tại cơ sở giáo dục theo kế hoạch. c) Ưu điểm và hạn chế và biện pháp giải quyết Phương án dạy học này gắn với các nội dung liên quan đến ngành nghề sản xuất, kinh doanh có tác dụng cao nhất nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, thông qua hoạt động có tác dụng hỗ trợ cho giáo dục hướng nghiệp phân luồng sau khi các em rời ghế nhà trường. Hạn chế là đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng và trong quá trình thực hiện phải thường xuyên chú ý tới nhiệm vụ gắn nội dung dạy học với hoạt động sản xuất, kinh doanh. GV phải tổ chức thật khoa học tất cả các khâu: từ việc đưa đón học sinh đi lại, giao nhiệm vụ, theo dõi hoạt động của học sinh để có kết quả học tập mong muốn sau bài học. d) Một số lưu ý Với phương án này, khâu chuẩn bị rất quan trọng. Một mặt giáo viên phải làm việc trước với cơ sở để chuẩn bị báo cáo viên, phương tiện dạy học; một mặt, giáo viên phải hướng dẫn học sinh chuẩn bị đọc trước bài ở nhà và những việc cần làm khi thăm quan học tập tại cơ sở. Ngoài ra, sau buổi học tại cơ sở, giáo viên cần kiểm tra, điều chỉnh, bổ sung nội dung dạy học nếu thấy cần thiết. 5.3. Tổ chức tham quan học tập tại cơ sở sản xuất, kinh doanh a) Mô tả hình thức Với phương án này, trên lớp giáo viên vẫn giảng dạy bình thường, việc gắn với hoạt động sản xuất, kinh doanh chỉ chủ yếu thể hiện ở khâu dặn dò trước khi tổ 9
chức thăm quan học tập tại cơ sở sản xuất, kinh doanh. Khi hướng dẫn học sinh thăm quan, học tập tại cơ sở, ngoài các nội dung thăm quan thông thường, giáo viên phải hướng học sinh liên hệ các hoạt động ở cơ sở với những nội dung đã học. Qua đó vừa giúp học sinh hiểu rõ hơn nội dung học tập vừa thấy được ý nghĩa của việc học tập môn học. b) Tiến trình - Tìm hiểu cơ sở sản xuất, kinh doanh tại địa phương liên quan đến chủ đề/ bài học để lựa chọn nội dung giáo dục/dạy học và liên hệ để khảo sát cơ sở sản xuất/kinh doanh, từ đó lập kế hoạch giáo dục/dạy học. - Thực hiện hoạt động giáo dục/dạy học tại cơ sở giáo dục theo kế hoạch. c) Ưu điểm và hạn chế và biện pháp giải quyết Phương án dạy học này gắn với các nội dung liên hệ thực tiễn đến ngành nghề sản xuất, kinh doanh có tác dụng cao nhất nhằm phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, thông qua hoạt động có tác dụng hỗ trợ cho giáo dục hướng nghiệp phân luồng sau khi các em rời ghế nhà trường. Tiết kiệm được thời gian, cơ sở vật chất hơn so với phương án dạy tại cơ sở sản xuất, kinh doanh. Hạn chế là đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng và trong quá trình thực hiện hướng dẫn học sinh tham quan. GV phải tổ chức thật khoa học tất cả các khâu: từ việc đưa đón học sinh đi lại, giao nhiệm vụ, theo dõi hoạt động của học sinh để có kết quả học tập mong muốn sau bài học. d) Một số lưu ý Để đảm bảo tính khả thi và không ảnh hưởng nhiều tới kế hoạch giáo dục của nhà trường, giáo viên nên sắp xếp giờ thăm quan, học tập vào các tiết thực hành (Bởi với điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện dạy học hiện nay thì việc thực hiện dạy học các bài thực hành gặp rất nhiều khó khăn). 5.4. Sử dụng cơ sở sản xuất, kinh doanh để tổ chức hoạt động giáo dục khác - Khai thác và sử dụng tư liệu về sản xuất, kinh doanh để tổ chức triển lãm, xây dựng các chuyên đề học tập - Tổ chức nghiên cứu khoa học, kĩ thuật của học sinh trung học - Giáo dục hướng nghiệp về ngành nghề sản xuất, kinh doanh ở địa phương… II. CƠ SỞ THỰC TIỄN Để có cơ sở thực tiễn của đề tài, tôi đã tiến hành quan sát sư phạm, trao đổi ý kiến với các GV bộ môn Vật lí ở một số trường THPT trong huyện, dùng phiếu thăm dò ý kiến GV và tiến hành xử lí số liệu thu được. Kết quả cụ thể như sau: 10
Bảng 1. Kết quả điều tra Tỉ lệ TT Câu hỏi Mức độ (%) Các thầy cô đã chủ yếu sử dụng Thuyết trình 18,60 phương pháp dạy học nào khi dạy học Nêu vấn đề 53,5 chương “Chất rắn và chất lỏng. Sự Tự làm việc với SGK 27,9 chuyển thể” (GV được chọn 1 đến 2 Sử dụng câu hỏi - bài tập 0,00 1 nội dung) Sử dụng bài tập gắn liền 27,9 với thực tiễn Dạy học theo dự án 0,00 Phương pháp dạy học 46,51 khác (nếu có): Các thầy (cô) đã tổ chức dạy học các Đã từng 13,96 2 chủ đề gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương bao giờ chưa? Chưa bao giờ 86,04 Để chuẩn bị cho bài mới, ngoài yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập Thường xuyên 13,96 trong sách giáo khoa và sách bài tập, việc chú ý vào việc giao nhiệm vụ cho các em về nhà tìm hiểu cuộc sống, 3 môi trường xung quanh về các vấn đề Thỉnh thoảng 48,84 có liên quan đến kiến thức trong bài giảng kế tiếp để học sinh có tâm thế vào bài mới một cách hứng thú hơn Chưa bao giờ 37,20 được các thầy(cô) thực hiện Các thầy cô trong quá trình hình Thường xuyên 30,23 thành kiến thức mới, việc đưa ra các 4 câu hỏi, các bài tập gắn với sản xuất, Thỉnh thoảng 46,52 các tình huống có vấn đề gắn liền với thực tiễn Chưa bao giờ 23,25 Trong giờ dạy của các thầy cô, việc Thường xuyên 18,60 dành thời gian để cho các em đưa ra những thắc mắc, những câu hỏi liên Thỉnh thoảng 46,51 5 quan đến các hiện tượng, các hoạt động sản xuất mà các em quan sát Chưa bao giờ 34,89 được trong thực tế 11
Các thầy cô giao nhiệm vụ cho HS đề xuất biện pháp giải quyết các vấn đề Thường xuyên 0 nảy sinh trong thực tiễn sản xuất ở 6 địa phương, tổ chức nghiên cứu và Thỉnh thoảng 20,93 thực hiện các giải pháp đó Chưa bao giờ 79,07 Theo thầy (cô) việc dạy học gắn với Thuận lợi: Các thành tố sản xuất, kinh doanh tại địa phương có của hoạt động sản xuất, những thuận lợi và khó khăn cơ bản kinh doanh tại địa nào? phương có thể sử dụng trong quá trình dạy học dưới hình thức tạo môi trường, tạo công cụ hoặc là nguồn cung cấp chất liệu để xây dựng nội dung giáo dục. Được trải nghiệm trong môi trường thực giúp quá trình học 7 tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn. Khó khăn: Mất nhiều thời gian để chuẩn bị giáo án; nhiều hiện tượng thực tiễn liên quan nhưng chưa nắm rõ bản chất; muốn đạt hiệu quả cao đòi hỏi GV và HS phải có kiến thức liên môn vững vàng. Qua kết quả điều tra, chúng tôi bước đầu có nhận định như sau: 1. Thực trạng dạy học môn Vật lí gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương Thực hiện nguyên lý “Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn, nhà trường gắn liền với gia đình và xã hội”, trước đây ( giữa và sau thế kỉ XX) đã có một số mô hình trường vừa học vừa làm; tuy nhiên việc tổ chức dạy học gắn với 12
sản xuất, kinh doanh chưa được nhìn nhận trên góc độ lý luận dạy học nên không đem lại hiệu quả giáo dục cao. Việc triển khai chương trình giáo dục nhà trường gắn với sản xuất, kinh doanh mới được triển khai ở một số địa phương trong những năm gần đây. Ở Nghệ An một số giáo viên đã chủ động, sáng tạo triển khai thực hiện và đã đạt được những kết quả ban đầu. Song việc vận dụng này chưa được triển khai rộng rãi ở các trường học và vẫn còn một số hạn chế. Qua việc tìm hiểu, nghiên cứu thực tế giảng dạy của một số giáo viên THPT khi vận dụng dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh vào một số chủ đề của môn Vật lí tôi có một số nhận xét như sau: Một số giáo viên mới chỉ giao nhiệm vụ cho học sinh tìm hiểu về sản xuất, kinh doanh của địa phương, chưa tổ chức được cho tất cả học sinh đi tham quan và tổ chức dạy học tại cơ sở sản xuất, kinh doanh để thực hiện phương châm “Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”. Hơn nữa, có rất ít giáo viên tổ chức cho học sinh đề xuất biện pháp giải quyết các vấn đề nảy sinh ở địa phương, tổ chức nghiên cứu và thực hiện các giải pháp đó. Thông thường, các giáo viên mới chỉ thực hiện được một số bước trong quy trình tổ chức thực hiện hoạt động dạy học gắn liền với sản xuất kinh doanh tại địa phương do chưa nắm vững quy trình này. Nếu GV tổ chức cho HS đi tham quan tìm hiểu các cơ sở sản xuất liên quan đến nội dung bài học thì cũng sẽ gặp một số khó khăn như : đòi hỏi GV phải chuẩn bị rất kĩ lưỡng nên mất nhiều thời gian; GV phải liên hệ trước và làm việc trực tiếp với các cơ sở sản xuất mà học sinh sẽ tham quan; Và thực tế, GV sẽ gặp một số khó khăn khi đề xuất cho học sinh tham quan các cơ sở này. Khâu tổ chức cũng phải thật khoa học từ việc đưa đón học sinh đi lại, giao nhiệm vụ, theo dõi hướng dẫn các hoạt động của học sinh để có được kết quả mong muốn sau bài học. Những khó khăn đó đã tạo tâm lí ngại tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức này. 2. Thực trạng dạy học chương “Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể” Chủ đề “Sự chuyển thể của các chất” là một nội dung quan trọng của chương “Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể”. Đây là chương có nhiều nội dung liên quan đến ứng dụng trong thực tế đời sống nhưng trong các giờ học việc rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế còn hạn chế. Qua kết quả điều tra cho thấy trong quá trình giảng dạy hầu hết các thầy cô chưa thực sự quan tâm đến việc rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức Vật lí vào thực tiễn cho học sinh mà thường chỉ tập trung vào các kiến thức và kĩ năng cần nắm trong bài để phục vụ cho các bài kiểm tra, cho thi cử. Cụ thể là: - Các GV đa số chỉ yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập trong SGK, sách bài tập. Và để chuẩn bị cho bài học mới, đa số GV yêu cầu HS đọc trước bài mới mà các GV chưa chú ý vào việc giao nhiệm vụ cho HS về nhà tìm hiểu trong cuộc 13
sống, môi trường xung quanh về các vấn đề có liên quan đến kiến thức trong bài giảng kế tiếp để tạo cho HS tâm thế tốt vào bài học mới một cách hứng thú hơn. - Về sử dụng các phương pháp dạy học, một số GV dạy học chủ yếu theo phương pháp thuyết trình, các GV sử dụng các phương pháp dạy học tích cực hóa hoạt động học tập của HS còn chưa thường xuyên, đặc biệt là phương pháp dạy học có sử dụng các câu hỏi, bài tập, tình huống vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều đó đã làm hạn chế chất lượng và giảm hứng thú học tập bộ môn Vật lí của học sinh. - Trong quá trình hình thành kiến thức mới, các GV chưa thường xuyên đưa ra các câu hỏi, các tình huống có vấn đề gắn liền với thực tiễn để học sinh liên tưởng và áp dụng, chưa chú ý ra các câu hỏi gắn với thực tiễn sản xuất tại địa phương. - Trong các giờ học nói chung, việc liên hệ giữa lí luận và thực tiễn cuộc sống của học sinh còn hạn chế. - Trong quá trình giảng dạy, một số GV chưa yêu cầu HS tự tìm các tình huống thực tiễn liên quan đến nội dung bài học. Chính vì vậy mà đa số học sinh dù rất thích vận dụng kiến thức Vật lí vào thực tiễn nhưng vẫn chưa hình thành được thói quen liên hệ giữa những kiến thức lý thuyết học được với thực tế xung quanh các em. Từ cơ sở lí luận và thực tiễn đã trình bày ở trên, tôi vận dụng, xây dựng và tổ chức dạy học chủ đề: “Sự chuyển thể của các chất” Vật lí 10 Trung học phổ thông gắn với sản xuất, kinh doanh tại địa phương. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ “SỰ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT” GẮN VỚI SẢN XUẤT, KINH DOANH TẠI ĐỊA PHƯƠNG 1. Thiết kế tiến trình dạy học 1.1. Xác định mối liên hệ giữa nội dung bài học và sản xuất, kinh doanh tại địa phương Sự chuyển thể của các chất là một trong những nội dung quan trọng của chương “Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể” thuộc phần Nhiệt học trong SGK Vật lí 10 THPT. Phần nội dung này thể hiện đảm bảo tính liên thông giữa các cấp học theo hướng nâng cao kiểu xoáy ốc. Cụ thể, ở cấp THCS chỉ xét mặt định tính của các hiện tượng, quá trình, còn ở cấp THPT xét thêm mặt định lượng của sự chuyển thể như việc xác định nhiệt độ nóng chảy và nhiệt hóa hơi. Bên cạnh một số khái niệm học sinh đã được làm quen ở lớp 6 như sự nóng chảy, sự bay hơi thì còn có thêm nhiều khái niệm mới. Ngoài việc trang bị kiến thức phần nội dung này còn đề cập tới các ứng dụng của kiến thức trong thực tiễn. Các phần kiến thức này giúp học sinh hiểu được nguyên tắc hoạt động cơ bản của một số ngành sản xuất như: việc đúc các chi tiết máy, luyện kim nhờ hiện tượng nóng chảy và đông đặc, sản xuất muối nhờ hiện 14
tượng bay hơi...Điều này góp phần giáo dục kĩ thuật tổng hợp, chuẩn bị cơ sở tâm lí và năng lực hoạt động thực tiễn cho học sinh, chủ động tham gia vào quá trình lao động sản xuất, góp phần đảm bảo cho việc học Vật lí gắn liền với đời sống, với khoa học kĩ thuật và công nghệ hiện đại. Tại địa phương huyện Diễn Châu ngoài các làng nghề truyền thống như: Làng muối Diễn Kim, làng nước mắm Vạn Phần, làng nuôi tằm Tiền Tiến, làng chài Diễn Hải... ở đây còn có khu công nghiệp Tháp - Hồng thuộc địa phận xã Diễn Tháp và Diễn Hồng với các ngành nghề chủ yếu là: thu mua và tái chế phế liệu (nấu phôi thép, tái chế nhựa), may mặc. Các làng nghề truyền thống và các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trên địa bàn đã góp phần phát triển kinh tế - xã hội của huyện, tạo thêm nhiều việc làm và thu nhập cho người lao động.Và chính các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh đó đều có thể sử dụng trong quá trình giáo dục/dạy học dưới hình thức tạo môi trường, tạo công cụ hoặc là nguồn cung cấp chất liệu để xây dựng nội dung dạy học/giáo dục. Dưới dạng công cụ, thiết bị dạy học, các thành tố của hoạt động sản xuất, kinh doanh giúp cho quá trình học tập của học sinh trở nên hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú học tập và hiểu bài sâu sắc hơn, phát triển tư duy độc lập sáng tạo, giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh. 1.2. Những công việc chuẩn bị cho phương án tổ chức dạy học a. Đối với giáo viên: Bước 1. Khảo sát cơ sở * Cơ sở sản xuất Hồng Sơn là một trong những cơ sở sản xuất phôi thép thuộc xã Diễn Hồng, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Thông tin thêm về cơ sở sản xuất, kinh doanh: - Tên cơ sở: Công ty TNHH TM&DV Hồng Sơn - Địa chỉ: Xã Diễn Hồng - Diễn Châu - Nghệ An - Chủ cơ sở: Nguyễn Văn Sơn – Điện thoại: 0912766126 - Lĩnh vực sản xuất, kinh doanh: thu mua phế liệu và sản xuất phôi thép. - Nhân lực: 20 công nhân. * Cơ sở sản xuất muối của hộ gia đình chị Nguyễn Thị Hoàng Hà thuộc xã Diễn Kim, huyện Diễn Châu, Nghệ An. - Chủ cơ sở : Nguyễn Thị Hoàng Hà – Điện thoại : 0981945258 - Lĩnh vực sản xuất, kinh doanh: sản xuất muối Bước 2: Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức thực hiện * Nội dung: Bài 38: Sự chuyển thể của các chất * Phương pháp và hình thức tổ chức: 15
- Kết hợp tự học , trải nghiệm tại cơ sở sản xuất và dạy học tại lớp. Bước 3: Lập kế hoạch dạy học Nội dung kế hoạch bao gồm: soạn kế hoạch bài học; chuẩn bị cơ sở vật chất, phương tiện dạy học; liên hệ cơ sở để tổ chức dạy học. b. Đối với học sinh: - Tìm hiểu về sự chuyển thể của các chất qua sách giáo khoa và tài liệu hướng dẫn tự học; tìm hiểu ứng dụng của sự chuyển thể của các chất thông qua Internet, thực tiễn sản xuất, kinh doanh tại địa phương. - Chuẩn bị vở, bút ghi chép, điện thoại hoặc máy quay … 1.3. Kế hoạch dạy học 1.3.1. Giáo án 1: Sự chuyển thể của các chất – Sản xuất phôi thép tại Diễn Hồng, Diễn Châu, Nghệ An A. Mục tiêu 1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ ❖ Kiến thức - Phát biểu được thế nào là sự nóng chảy, đông đặc. Biết được đặc điểm của sự nóng chảy và đông đặc của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình. - Phát biểu được định nghĩa nhiệt nóng chảy và viết được biểu thức tính nhiệt nóng chảy. - Biết được ý nghĩa của nhiệt nóng chảy riêng. - Biết được một số ứng dụng của hiện tượng nóng chảy và đông đặc trong việc đúc và luyện kim. ❖ Kĩ năng -Vận dụng công thức tính nhiệt nóng chảy của vật rắn : Q = m để giải các bài tập đơn giản có liên quan. - Giải thích được một số hiện tượng trong thực tế sản xuất có liên quan đến sự nóng chảy và đông đặc. ❖ Thái độ - Có thái độ học tập nghiêm túc, tuân thủ các quy định của cơ sở, người hướng dẫn. - Có tác phong cẩn thận, có tinh thần trách nhiệm, khách quan, trung thực. - Có ý thức vận dụng những hiểu biết Vật lí của mình vào thực tiễn cuộc sống lao động và sản xuất. - Có hứng thú, yêu thích học tập bộ môn Vật lí. 16