Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh trường THPT Quỳ Hợp trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp qua hình thức hoạt động giáo dục theo chủ đề (Bộ kết nối tri thức với cuộc sống)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:73

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh trường THPT Quỳ Hợp trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp qua hình thức hoạt động giáo dục theo chủ đề (Bộ kết nối tri thức với cuộc sống)" được hoàn thành với mục tiêu nhằm giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin giúp học sinh có cơ hội khám phá, nhận thực đựơc giá trị của bản thân, nhận biết được cái gì thúc đẩy mình và mình say mê cái gì, để định hướng nghề nghiệp trong tương lai; Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin thông qua các hoạt động trải nghiệm trong thực tiễn giúp học sinh cảm nhận rõ ràng về nhân cách, điểm mạnh, điểm yếu, tư duy, niềm tin, động lực và cảm xúc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh trường THPT Quỳ Hợp trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp qua hình thức hoạt động giáo dục theo chủ đề (Bộ kết nối tri thức với cuộc sống)

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “GIÁO DỤC KĨ NĂNG CHỦ ĐỘNG, TỰ TIN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP 10 QUA HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ” (BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG) LĨNH VỰC: HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP =====  ===== SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “GIÁO DỤC KĨ NĂNG CHỦ ĐỘNG, TỰ TIN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP 10 QUA HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC THEO CHỦ ĐỀ” (BỘ KẾT NỐI TRI THỨC VỚI CUỘC SỐNG) LĨNH VỰC: HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP Tác giả: 1. NGUYỄN VĂN QUANG 2. NGUYỄN THỊ HẰNG Tổ bộ môn: Ngữ văn, Toán Tin SĐT: Nguyễn Văn Quang. 0983982101 Nguyễn Thị Hằng. 0967479980 NĂM THỰC HIỆN: 2023- 2024
MỤC LỤC Trang DANH MỤC NHỮNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ.......................................................................................... 1 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ....................................................................................... 1 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ............................................................................. 2 III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................ 3 IV. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HIỆN ............................................. 3 V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................... 3 VI. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................... 3 PHẦN 2: NỘI DUNG .............................................................................................. 4 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN .............................................................................................. 4 1. Chủ động, tự tin là gì? ....................................................................................... 4 2. Mối quan hệ giữa chủ động và tự tin ................................................................. 4 3. Biểu hiện của học sinh có sự chủ động, tự tin ................................................... 4 4. Tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh lớp 10 ..................................................................................................................... 4 4.1. Chủ động, tự tin để đi đúng lộ trình học tập. .............................................. 4 4.2. Chủ động tự tin để sáng tạo ......................................................................... 5 4.3. Chủ động, tự tin để giao tiếp tốt .................................................................. 5 4.4. Chủ động tự tin, để khám phá bản thân....................................................... 5 4.5. Chủ động, tự tin là nền tảng, hỗ trợ tất cả các năng lực tư duy cảm xúc .......... 6 4.6. Chủ động, tự tin để định hướng nghề nghiệp .............................................. 6 4.7. Chủ động, tự tin để không bị lôi kéo, dụ dỗ................................................ 7 4.8. Chủ động, tự tin để sống hài hoà, bao dung, có trách nhiệm ...................... 7 5. Những yếu tố ảnh hưởng tới kĩ năng chủ động, tự tin của học sinh. ................ 8 6. Chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp theo chủ đề, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống. ..................................................................................... 8 7. Biểu hiện của kĩ năng chủ động, tự tin trong các chủ đề hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 - Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống .............................. 9 II. THỰC TRẠNG VỀ VIỆC GIÁO DỤC KĨ NĂNG CHỦ ĐỘNG, TỰ TIN CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TNHN 10 THEO CHỦ ĐỀ ..................................................................... 12 1. Khảo sát thực trạng .......................................................................................... 12 2. Kết luận về thực trạng ...................................................................................... 13
III. CÁC GIẢI PHÁP GIÁO DỤC SỰ CHỦ ĐỘNG, TỰ TIN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP 10 QUA HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG THEO CHỦ ĐỀ ..... 13 1. Nguyên tắc xây dựng các giải pháp ................................................................. 13 1.1. Đảm bảo cho HS được tương tác trong quá trình thực hiện các hoạt động để có cơ hội rèn luyện sự chủ động, tự tin ........................................................... 13 1.2. Đảm bảo cho HS được trải nghiệm thực tiễn trong quá trình thực hiện các chủ đề............................................................................................................. 14 1.3. Chú ý tác động lên cả quá trình tự nhận thức của HS trong quá trình dạy: nhận thức - hình thành thái độ - thay đổi hành vi ................................................ 15 2. Các giải pháp cụ thể ......................................................................................... 16 2.1. Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin thông qua phương thức khám phá ............. 16 2.1.1. Hoạt động học tập trải nghiệm ............................................................... 16 2.1.2. Hoạt động thực địa. ................................................................................ 21 2.2. Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh thông qua phương thức thể nghiệm, tương tác. ......................................................................................... 23 2.2.1. Tổ chức diễn đàn .................................................................................... 23 2.2.2. Hoạt động giao lưu ................................................................................. 25 2.2.3. Tổ chức cuộc thi ..................................................................................... 27 2.3.4. Tổ chức trò chơi ..................................................................................... 30 2.3. Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh thông qua hoạt động tình nguyện .................................................................................................................. 35 2.4. Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh thông qua hoạt động câu lạc bộ .................................................................................................................... 37 IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN GIẢI PHÁP .......................................................... 38 PHẦN III. KẾT LUẬN ......................................................................................... 42 1. Khả năng áp dụng của giải pháp. ..................................................................... 42 2. Những khó khăn khi thực hiện giải pháp......................................................... 42 3. Hướng phát triển của đề tài.............................................................................. 43 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 44 PHỤ LỤC
DANH MỤC NHỮNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT CỤM TỪ ĐẦY ĐỦ GV : Giáo viên GVBM : Giáo viên bộ môn GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HS : Học sinh KHDH : Kế hoạch dạy học KS : Khảo sát SHL : Sinh hoạt lớp THPT : Trung Học Phổ Thông TNHN : Trải nghiệm hướng nghiệp TNHT : Trải nghiệm học tập
PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Mục tiêu của chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 là cung cấp cho học sinh nhiều kiến thức và kỹ năng để giúp các em phát triển thành những công dân thành đạt và có trách nhiệm. Giúp học sinh tìm hiểu về các chủ đề quan trọng như đạo đức, trí thông minh, thể chất, nghệ thuật và các kỹ năng cơ bản, cũng như cách phát triển tài năng và tiềm năng của chính họ. Chuẩn bị cho học sinh học lên cao, đào tạo nghề hoặc nghĩa vụ quân sự.Trong đó giáo dục trung học phổ thông được thiết kế để giúp học sinh hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông và phát triển các kỹ năng và kiến thức cần thiết để thành công trong cuộc sống, cũng như đạt được hiểu biết chung về nghề nghiệp định hướng trong tương lai. Điều này thay đổi tùy theo sở thích và khả năng của học sinh, nhưng luôn có cơ hội tiếp tục học lên đại học, cao đẳng hoặc trung cấp hoặc học các ngành nghề. Việc đặt ra mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh học kiến thức phổ thông, biết vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống và tự học, định hướng chọn nghề. Bên cạnh đó, giáo dục phổ thông nhằm giúp học sinh hình thành nhân cách phong phú, có nhân cách và đời sống tinh thần có ý nghĩa, đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất nước và nhân loại. Muốn đạt được mục tiêu đó đòi hỏi học sinh khi thực hiện chương trình phổ thông 2018 phải có ý thức chủ động, tự tin khi tham gia các hoạt động giáo dục. Để đáp ứng nhu cầu đó năm học 2022 - 2023, Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức áp dụng chương trình giáo dục tổng thể 2018 ở bậc THPT với lớp 10. Theo đó, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là một bộ phận của chương trình giáo dục tổng thể, là hoạt động giáo dục bắt buộc do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, có tính thống nhất về mục tiêu, phương pháp và cách thức đánh giá với chương trình tổng thể. Chương trình giáo dục phổ thông hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐ ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã quy định mục tiêu của chương trình như sau: "học sinh có khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công việc và quản lí bản thân; có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người công dân có ích". Như thế, nhiệm vụ cơ bản nhất của chương trình ở bậc THPT là giúp học sinh lựa chọn được nghề nghiệp trong tương lai. Xuyên suốt cả chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10, học sinh sẽ được tạo cơ hội tiếp cận các vấn đề, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng các môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống. 1
Để định hướng được nghề nghiệp trong tương lai, một trong những yếu tố mang tính quyết định là sự chủ động, tự tin trong việc tham gia các hoạt động giáo dục. Đây là yếu tố cơ bản để hình thành năng lực đặc thù mà hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp hướng tới: khả năng thích ứng với cuộc sống bao gồm: Hiểu biết về bản thân và môi trường sống; điều chỉnh bản thân và đáp ứng với sự thay đổi. Sự chủ động, tự tin giúp học sinh hiểu rõ về bản thân mình: đặc điểm, tính cách, thói quen, thái độ, ý kiến, cách suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu của chính mình, các mối quan hệ xã hội cũng như những điểm tích cực và hạn chế của bản thân, giúp học sinh có kĩ năng sống tốt. Việc hình thành kĩ năng sống nói chung và kĩ năng chủ động, tự tin trong học tập giao tiếp nói riêng là mục tiêu giáo dục của cả thế giới: “Mỗi quốc gia phải đảm bảo cho người học được tiếp cận chương trình giáo dục kĩ năng sống phù hợp” và “Khi đánh giá chất lượng giáo dục cần phải đánh giá kĩ năng sống của người học”. Tuy nhiên thực tế cho thấy đa số học sinh ở cấp THPT còn thụ động, thiếu tự tin khi tiếp nhận các hoạt động giáo dục, đặc biệt là định hướng nghề nghiệp trong tương lai. Khi thực hiện chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, đa số giáo viên mới chỉ dừng lại ở việc truyền tải nội dung của các chủ đề cho học sinh, học sinh còn thụ động, thiếu tự tin trong việc tiếp nhận. Với nhiều giáo viên và học sinh, kĩ năng chủ động, tự tin vẫn còn là một khái niệm mới, hoặc biết nhưng ít được quan tâm. Học sinh THPT đã có nhận thức tương đối về bản thân nhưng còn thiếu sự chủ động, tự tin trong việc tiếp nhận các hoạt động giáo dục nên chưa phát huy thế mạnh của bản thân, chưa tận dụng thế mạnh để định hướng nghề nghiệp cho tương lai. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được tiến hành theo 3 hình thức: sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp và hoạt động giáo dục theo chủ đề. Lợi thế của hình thức hướng dẫn tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề là trong thời gian nhất định có thể thực hiện được mục tiêu của các chủ đề tới số đông học sinh (cả khối 10), có thể phát huy được sức mạnh của tập thể khi thực hiện các hoạt động. Đồng thời học sinh có thể hoạt động trong môi trường tập thể để phát huy nhiều kĩ năng, năng lực. Xuất phát từ những cơ sở trên chúng tôi lựa chọn giải pháp “Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh trường THPT Quỳ Hợp trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp qua hình thức hoạt động giáo dục theo chủ đề “(Bộ kết nối tri thức với cuộc sống) để nghiên cứu và thực hiện. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin giúp học sinh có cơ hội khám phá, nhận thực đựơc giá trị của bản thân, nhận biết được cái gì thúc đẩy mình và mình say mê cái gì, để định hướng nghề nghiệp trong tương lai. - Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin thông qua các hoạt động trải nghiệm trong thực tiễn giúp học sinh cảm nhận rõ ràng về nhân cách, điểm mạnh, điểm yếu, tư duy, niềm tin, động lực và cảm xúc. 2
- Góp phần hình thành nhân cách và lối sống cho học sinh: đồng cảm, khoan dung, không bị lôi kéo vào các tệ nạn xã hội - Thông qua giải pháp các em sẽ nhận thấy được thành công trong cuộc sống đến từ việc chủ động, tự tin trong học tập, giao tiếp và cuộc sống để hiểu rõ bản thân và có những kĩ năng cần thiết. Từ đó hình thành cho các em thói quen rèn luyện những kĩ năng cần thiết trong cuộc sống. - Giải pháp giúp giáo viên vận dụng vào việc giáo dục học sinh theo hướng phát huy năng lực và phẩm chất đúng như yêu cầu của chương trình mới - Giúp giáo viên đúc rút được nhiều kinh nghiệm trong việc hình thành các hình thức tổ chức sáng tạo trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Là HS lớp 10 trường THPT Quỳ Hợp năm học 2023-2024 - Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin trong học tập, giao tiếp và hướng nghiệp. IV. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HIỆN - Năm học 2023- 2024 V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp nghiên cứu lí thuyết - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp thống kê toán học - Phương pháp phân tích kết quả khảo sát VI. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI - Giáo dục sự chủ động, tự tin trong học tập, giao tiếp, định hướng nghề nghiệp trong tương lai thông qua hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp - Vận dụng kết hợp giữa học lí thuyết và vận dụng vào thực tiễn - Việc học tập TNHN sẽ được đa dạng hóa về hình thức tổ chức, tạo được hứng thú trong học tập, giúp học sinh khám phá ra khả năng của bản thân để nâng cao kĩ năng chủ động, tự tin trong học tập, giao tiếp và hướng nghiệp. 3
PHẦN 2: NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1. Chủ động, tự tin là gì? - Chủ động chính là bạn luôn tự mình chủ động trong tất cả mọi việc mà không cần ép buộc. Không cần bất kỳ ai phải nhắc nhở mà sẽ tự sắp xếp công việc để thực hiện công việc, tính chủ động hoàn toàn có thể rèn luyện từ những điều nhỏ nhặt nhất và bằng chính ý chí của bản thân. Có tính chủ động sẽ giúp mình hành động nhiều hơn là nói, đồng thời sẽ giúp cho bản thân phát triển tốt hơn về mặt tinh thần, thể chất lẫn trí não. Việc chủ động trong mọi việc sẽ giúp bạn nhận biết được những cơ hội sắp đến với mình và nắm bắt được nhiều cơ hội hơn. Phải luôn biết hướng về phía trước, tìm cách giải quyết nhanh nhất những khó khăn hay thử thách và tự chủ động tìm cách để có thể vượt qua. Ngoài ra tính cách chủ động cũng sẽ giúp con người ta có suy nghĩ sâu sắc hơn, suy nghĩ phát triển hơn để có thể hoàn thiện chính bản thân mình hơn. -Tự tin Về cơ bản thì chúng ta có thể hiểu sự tự tin đó chính là việc chúng ta tin vào bản thân mình, có niềm tin vào chính giá trị của bản thân, biết rằng bản thân có thể làm được việc đó hay là không thể làm được việc đó. 2. Mối quan hệ giữa chủ động và tự tin Khi chúng ta chủ động trong học tập và công việc chúng ta dễ đi đúng kế hoạch, thực hiện đúng tiến độ. Chúng ta sẽ làm chủ hành động việc làm, lời nói của mình, biết mình cần gì? Muốn gì? Giúp chúng ta tự tin hơn. Mặt khác khi chủ động trong học tập và giao tiếp cũng giúp ta đạt được kết quả cao hơn, đó cũng chính là yếu tố giúp chúng ta tự tin. Ngược lại khi chúng ta có đủ tự tin thì chúng ta cũng sẽ chủ động trong học tập và giao tiếp, công việc 3. Biểu hiện của học sinh có sự chủ động, tự tin - Chủ động trong các môi trường học tập, giao tiếp khác nhau - Ứng xử tự tin, thân thiện trong giao tiếp với thầy cô và bạn bè. - Ứng xử phù hợp trong gia đình - Chia sẻ kết quả rèn luyện sự chủ động, tự tin, thân thiện. Phù hợp, trong học tập, giao tiếp. - Có định hướng nghề nghiệp trong tương lai rõ ràng - Có kế hoạch học tập cụ thể để đạt được mục đích đề ra 4. Tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh lớp 10 4.1. Chủ động, tự tin để đi đúng lộ trình học tập. Lợi ích đầu tiên của việc chủ động, tự tin là gì ? Chính là việc học tập hay 4
công việc của bạn sẽ được thực hiện một cách có kế hoạch, theo đúng lộ trình đã được hoạch ra trước đó. Khi đã lựa chọn làm việc theo tính chủ động, tự tin có nghĩa là bạn phải lập ra một kế hoạch cụ thể cho tất cả các hoạt động để làm theo. Việc lập ra một kế hoạch cụ thể sẽ giúp bạn có một hướng đi tốt cho bản thân, luôn có một lộ trình nhất định và sẽ hướng đi đến một hướng giải quyết nghiêm túc. Một khi bạn đã quen với việc làm theo hướng chủ động, thì bạn sẽ nhận thấy được rằng việc học tập hay làm việc theo kế hoạch cụ thể sẽ giúp cho quá trình học tập, công việc trở nên thuận lợi hơn và sẽ đóng góp một phần quan trọng trong kết quả học tập hoặc mỗi một dự án. 4.2. Chủ động tự tin để sáng tạo Không thể không nhắc đến một trong những lợi ích của chủ động, tự tin đó là một người biết chủ động, tự tin sẽ thông minh và có tư duy sáng tạo hơn những người khác. Sự chủ động, tự tin không chỉ thể hiện thông qua những hành vi, ứng xử mà còn được thể hiện cực kỳ rõ nét qua cách tư duy, suy nghĩ phát triển bản thân của mỗi cá nhân. Và ở nhiều cuộc khảo sát đã cho ra kết quả rằng, những người có tính chủ động, tự tin trong học tập, công việc thường là những người có tư duy phát triển, có tính sáng tạo cực kỳ mạnh mẽ và độc đáo. Việc sáng tạo được họ thể hiện một cách vô cùng đa dạng như luôn chủ động tìm kiếm những cách thức học tập mới đạt hiệu quả cao hơn, cách thức làm việc mới, hiện đại hơn, luôn thường xuyên cập nhật các xu hướng mới lạ từ các nền tảng mạng xã hội, đem đếc hiệu quả trong giáo dục hay trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. 4.3. Chủ động, tự tin để giao tiếp tốt Việc chủ động đi giao tiếp, kết giao thêm bạn bè sẽ đem đến cho bạn những đối tác, những cộng sự chất lượng, phần nào sẽ giúp hỗ trợ cho công việc bạn trở nên thuận lợi hơn, đỡ áp lực hơn. Nếu bạn chủ động tạo nên cho bản thân một vỏ bọc thân thiện và sẵn sàng kết giao thì sẽ có nhiều hơn những mối quan hệ tốt đẹp chủ động tìm đến bạn. Không chỉ ngồi im và chờ đợi thời cơ đến với mình mà bạn phải nắm bắt nó, mọi thứ trên thế giới này đang xảy ra với bạn, không phải tự nhiên mà xảy ra mà nó đều có quy luật riêng của nó. Nếu bạn biết cách chủ động nắm bắt những điều tốt đẹp và hoàn thiện nó, thì nhiều điều tốt đẹp hơn sẽ đến với bạn. 4.4. Chủ động tự tin, để khám phá bản thân Người có tính chủ động, tự tin luôn biết cách lập kế hoạch cho bản thân và làm việc đúng kế hoạch. Bản thân họ thường không ngại thử thách những điều mới mẻ, những điều khó khăn trong học tập và cuộc sống. Chính vì thế người có sự chủ động, tự tin sẽ có được cơ hội để khám phá bản thân, xác định được mình là ai? 5
Mình là người như thế nào? Mình có những khả năng gì? Mình có những điểm mạnh điểm yếu gì? Tính cách của mình ra sao? Mình thường có cách tư duy tích cực hay tiêu cực... 4.5. Chủ động, tự tin là nền tảng, hỗ trợ tất cả các năng lực tư duy cảm xúc Chủ động, tự tin là đặc điểm nổi bật trong sự phát triển nhân cách, tư duy của HS lớp 10, nó có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển tâm lý của lứa tuổi này. Biểu hiện là nhu cầu tìm hiểu và tự đánh giá những đặc điểm tâm lý của mình theo chuẩn mực đạo đức của xã hội, theo quan điểm về mục đích cuộc sống… Điều đó khiến các em quan tâm sâu sắc tới đời sống tâm lý, những phẩm chất nhân cách và năng lực riêng. Các em nhận thức về cái tôi hiện tại của mình, về vị trí của mình trong xã hội tương lai. Ý thức làm người lớn khiến các em có nhu cầu khẳng định mình, muốn thể hiện cá tính của mình một cách độc đáo, muốn người khác quan tâm, chú ý đến mình… 4.6. Chủ động, tự tin để định hướng nghề nghiệp Định hướng nghề nghiệp là tổng hợp những việc giúp bạn xác định mục tiêu nghề nghiệp tương lai. Khi bạn chọn được một ngành nghề phù hợp, bạn sẽ nhanh chóng làm quen với công việc và dễ dàng thành công hơn. Định hướng nghề nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc quyết định sự thành công và hướng phát triển của mỗi cá nhân. Định hướng nghề nghiệp đối với mỗi cá nhân có ý nghĩa không chỉ với bản thân cá nhân ấy mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với chất lượng nguồn nhân lực của đất nước. Bởi định hướng nghề nghiệp chính xác sẽ giúp cá nhân phát huy tối đa năng lực của bản thân, hứng thú với công việc. Nhờ đó, hiệu quả công việc của họ được nâng cao. Đồng thời định hướng nghề nghiệp đúng đắn sẽ giúp cá nhân đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực cho xã hội. Định hướng nghề nghiệp của mỗi cá nhân có thể được bắt đầu từ rất sớm, trong đó lứa tuổi học sinh THPT là một giai đoạn quan trọng. Vì học sinh THPT là một lực lượng tiềm năng của nguồn nhân lực. Định hướng đúng trong lựa chọn ngành nghề của học sinh THPT không chỉ tạo hứng thú cho học sinh ham học mà đôi khi còn quyết định cả sự thành đạt của các em. Việc lựa chọn nghề nghiệp chịu tác động từ nhiều yếu tố khác nhau bao gồm chủ quan và khách quan, có thể liệt kê như sau: bản thân, năng kiếu, thiên hướng, tố chất, gia đình, bạn bè, xã hội, bản thân... ... Không ai hiểu rõ bản thân HS hơn chính các em, trước khi quyết định chọn một hướng đi cho riêng mình, GV hãy để HS chủ động, tự tin để nhìn lại bản thân xem các em có những gì, những yếu tố đó có phù hợp với nghề mình chọn hay không. Cá nhân mỗi HS phải biết mình là người có tính cách như: kiềm chế, trung thực, bảo mật, gan dạ, dũng cảm, cẩn thận … để hướng đến những nghề nghiệp phù hợp. HS hãy chủ động, tự tin lắng nghe và khám phá bản thân của mình để biết được thực sự đam mê công việc như thế nào, khi lựa chọn nghề nghiệp. Học sinh cần tìm ra mình có năng lực như thế nào, có phù hợp với ngành nghề đó hay 6
không? Học sinh cần nhớ rằng tuyệt đối không chọn nghề bởi sự tác động của người khác Như thế, kĩ năng chủ động, tự tin đóng vai trò quyết định tới việc định hướng nghề nghiệp của mỗi người. Tuy nhiện GV cũng cần biết rằng HS lớp 10 có thể tự đánh giá bản thân nhưng đôi khi vẫn chưa đúng đắn nên các em vẫn cần sự giúp đỡ của người lớn. Một mặt, người lớn phải lắng nghe ý kiến của các em, mặt khác phải giúp các em hình thành được biểu tượng khách quan về nhân cách của mình nhằm giúp cho sự tự đánh giá của các em được đúng đắn hơn, tránh những lệch lạc, phiến diện trong tự đánh giá. Cần tổ chức hoạt động của tập thể để các em có được sự chủ động, tự tin từ đó cho các em có sự giúp đỡ, kiểm tra lẫn nhau để hoàn thiện nhân cách của bản thân nhằm mục đích: - Hình thành thế giới quan - Lựa chọn nghề nghiệp - Ứng xử trong giao tiếp: về tình bạn, tình yêu, cộng đồng - Đáp ứng nhu cầu mong muốn học hỏi phát triển bản thân của học sinh lớp 10 Quá trình giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho HS lớp 10 GV cần chia ra làm ba cấp độ. Thứ nhất chủ động, tự tin ở mức xuất sắc. Thứ hai chủ động, tự tin ở mức trung bình, khá. Thứ ba chủ động, tự tin ở mức yếu, kém. Như vậy, với mỗi mức độ chủ động, tự tin của HS, các GV phải tiến hành những phương pháp giáo dục chung và cá biệt để đảm bảo quá trình giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin của HS có kết quả như mong muốn. 4.7. Chủ động, tự tin để không bị lôi kéo, dụ dỗ HS lớp 10 là một bộ phận quan trọng, là vốn quý và thế mạnh trong chiến lược phát triển đất nước, nhưng cũng có bộ phận các em không hiểu đời, không biết mình, dẫn tới thái độ sống ngạo mạn, “Ếch ngồi đáy giếng, coi trời bằng vung”, nên hậu quả là các em rất dễ lạc lối trước cám dỗ và có lối sống lệch lạc. Các thế lực xấu trong xã hội, phản động…luôn triệt để lợi dụng đặc điểm tâm lý nhạy cảm, ham tiếp cận cái mới, thích tự do, tự khẳng định mình… của lứa tuổi này, trong khi vốn sống và nhận thức chính trị - xã hội của họ còn hạn chế, nên dễ bị dụ dỗ, lôi kéo, tiêm nhiễm bằng cả vật chất và văn hóa, lối sống. Trước những biến đổi nhanh chóng của xã hội, mọi cái tốt hay xấu đều có thể làm thay đồi thái độ và hành vi của con người. Đặc biệt với học sinh đang ở độ tuổi 15,16 còn chưa có kinh nghiệm sống, dễ sa vào các tệ nạn xã hội. Do đó, cá nhân phải có sự chủ động, tự tin để lựa chọn lối sống lành mạnh, tránh xa lối sống buông thả, xa hoa, theo đuổi vật chất tầm thường, luôn hướng tới những giá trị đích thực... để có “sức đề kháng” và khả năng “miễn dịch” không bị các tệ nạn xã hội lôi kéo, dụ dỗ. 4.8. Chủ động, tự tin để sống hài hoà, bao dung, có trách nhiệm Trong cuộc sống, khoan dung, tha thứ độ lượng là một trong những đức tính, phẩm chất vô cùng cao quý, tốt đẹp của con người. Tuy nhiên trong thực tế, HS 7
lớp 10 và nhất là HS trường THPT Quỳ Hợp - lứa tuổi mới chập chững bước vào đời, kinh nghiệm sống còn khá non nớt nên đôi khi ở các em còn tồn tại lối sống ích kỷ, vô tâm, vô cảm, cố chấp, thù dai. Khi biết chủ động, tự tin nhân ra điểm mạnh, điểm yếu, hoàn cảnh, điều kiện khác nhau của những người xung quanh. HS lớp 10 sẽ học được cách tôn trọng điểm khác biệt của người khác, từ đó mà biết khoan dung, sống nhân ái, để tâm hồn trở nên lương thiện, cao thượng và giàu có hơn. Chủ động, tự tin là cơ sở giúp mỗi HS lớp 10 có điều kiện hiểu về người khác, hiểu cách họ cảm nhận về bản thân mình cũng như thái độ và phản hồi tích cực hoặc tiêu cực của họ với mình. Chủ động, tự tin sẽ giúp các em tự hiểu mình, từ đó chấp nhận hoặc thay đổi bản thân, đồng thời cũng là sợi dây tạo nên mối đồng cảm giữa người với người. Từ việc biết tôn trọng bản thân sẽ dẫn đến tôn trọng người khác, học hỏi những điểm hay từ người khác để phát triển nhân cách theo chiều hướng ngày càng tốt hơn. Điều đó một lần nữa khẳng định vai trò to lớn của kĩ năng chủ động, tự tin đối với HS lớp 10, giúp các em biết khoan dung và xây dựng sự đồng cảm. 5. Những yếu tố ảnh hưởng tới kĩ năng chủ động, tự tin của học sinh. - Gia đình: Có ảnh hưởng đặc biệt đó là những chuẩn mực, hình mẫu để học hỏi, là khung quy chiếu giúp cá nhân so sánh, đánh giá những phẩm chất tâm lý của bản thân. - Bạn bè: Là mô hình xã hội để cá nhân thực hiện hành vi của mình; là chuẩn mực để cá nhân so sánh hành vi xã hội của mình; là tấm gương phản chiếu giúp phát hiện ra chính mình trong nhóm, tập thể; là những tác nhân củng cố hành vi xã hội được lặp lại ở cá nhân. - Nhà trường: Có ảnh hưởng rất sâu sắc, mạnh mẽ, toàn diện và triệt để, là cơ sở nền tảng giúp cá nhân có được nhận thức, thái độ đúng đắn về bản thân, điều chỉnh hành vi cho phù hợp với chuẩn mực xã hội dẫn tới sự chủ động. - Bản thân học sinh: Tính tích cực hoạt động và giao lưu của mình chính là yếu tố quyết định hình thành cho HS kĩ năng chủ động, tự tin. Cá nhân tự nhận thức, lựa chọn, tiếp nhận những giá trị để theo đuổi, tiếp nhận sự đánh giá của những người xung quanh; định hướng và điều chỉnh bản thân như thế nào cho có ý nghĩa, lựa chọn những gì là đúng đắn, phù hợp với chính bản thân và với xã hội Những đặc điểm trên cho thấy, giáo dục KN chủ đông, tự tin cho HS THPT trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là yêu cầu tất yếu, vừa là một nhiệm vụ bắt buộc của nhà trường THPT để giúp HS, biết cách lựa chọn đúng nghề nghiệp và vững vàng đi vào cuộc sống tự lập sau này. 6. Chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp theo chủ đề, bộ Kết nối tri thức với cuộc sống. - Chủ đề 1: Phát huy truyền thống nhà trường 8
- Chủ đề 2: Khám phá bản thân - Chủ đề 3: Rèn luyện bản thân - Chủ đề 4: Chủ động, tự tin trong học tập và giao tiếp - Chủ đề 5: Trách nhiệm với gia đình - Chủ đề 6: Tham gia xây dựng cộng đồng - Chủ đề 7: Bảo tồn cảnh quan thiên nhiên - Chủ đề 8: Bảo vệ môi trường thiên nhiên - Chủ đề 9: Tìm hiểu nghề nghiệp - Chủ đề 10: Hiểu bản thân để chọn nghề phù hợp - Chủ đề 11: Lập kế hoạch học tập, rèn luyện theo định hướng nghề nghiệp 7. Biểu hiện của kĩ năng chủ động, tự tin trong các chủ đề hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 - Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống CHỦ ĐỀ BIỂU HIỆN CỦA KĨ NĂNG CHỦ ĐỘNG, TỰ TIN Chủ đề 1. - Chủ động tìm hiểu nội quy của trường, lớp, quy định của Phát huy cộng đồng và biện pháp thực hiện. truyền thống - Tìm hiểu truyền thống về nhà trường, giới thiệu cho người nhà trường khác về truyền thống nhà trường - Thực hiện nội quy của trường lớp và quy định của cộng đồng - Thực hiện một số biện pháp thu hút các bạn tham gia hoạt động chung - Lập và thực hiện kế hoạch giáo dục truyền thống nhà trường - Thực hiện việc rèn luyện bản thân để thực hiện tốt nội quy của trường lớp và các quy định cộng đồng Chủ đề 2. - Tìm hiểu cách xác định đặc điểm tính cách, điều chỉnh tư duy Khám phá bản theo hướng tích cực, quan điểm sống. thân - Xác định đặc điểm tính cách của bản thân. - Rèn luyện kĩ năng lập và thực hiện kế hoạch phát huy điểm mạnh, điểm yếu của bản thân - Điều chỉnh tư duy của bản thân theo hướng tích cực - Xác định quan điểm sống của bản thân - Rèn luyện tính cách, tư duy tích cực và thể hiện quan điểm sống của bản thân trong cuộc sống - Hỗ trợ những bạn khác khám phá bản thân 9
Chủ đề 3. Rèn - Tìm hiểu những cách làm thể hiện trách nhiệm, sự tự chủ, luyện bản thân lòng tự trọng, ý chí vượt khó. - Tìm hiểu những biểu hiện và cách hình thành tư duy phản biện - Xây dựng kế hoạch tài chính cá nhân một cách hợp lí - Rèn luyện tính trách nhiệm, lòng tự trọng, sự tự chủ, ý chí vượt khó trong việc thực hiện mục tiêu của bản thân. Chủ đề 4. Chủ - Tìm hiểu biểu hiện của sự chủ động trong các môi trường học động, tự tin tập giao tiếp trong học tập - Thể hiện sự chủ động trong học tập, giao tiếp trong các môi và giao tiếp trường khác nhau. - Thực hành cách ứng xử tự tin, thân thiện trong giao tiếp với thầy cô, bạn bè ở nhà trường - Thực hành cách ứng xử phù hợp trong gia đình - Rèn luyện cách ứng xử chủ động, tự tin, thân thiện, phù hợp trong giao tiếp ở nhà trường, gia đình. Chủ đề 5. - Tìm hiểu trách nhiệm với gia đình Trách nhiệm - Xây dựng kế hoạch lao động thể hiện trách nhiệm với gia đình với gia đình - Đề xuất biện pháp phát triển kinh tế của gia đình và lựa chọn biện pháp phù hợp tham gia phát triển kinh tế giá đình. - Thực hiện trách nhiệm với gia đình Chủ đề 6. - Tìm hiểu biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng Tham gia xây vào hoạt động xã hội. dựng cộng - Xác định nội dung cần tuyên truyền về văn hóa ứng xử nơi đồng cộng đồng địa phương. - Thực hiện biện pháp mở rộng quan hệ và thu hút cộng đồng vào hoạt động xã hội - Lập và thực hiện kế hoạch tuyên truyền trong cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi cộng cộng. - Tham gia hoạt động cộng đồng phù hợp và đánh gía kết quả hoạt động phát triển cộng đồng của bản thân. Chủ đề 7. Bảo - Tìm hiểu hành vi, việc làm bảo tồn cảnh quan thiên nhiên của tồn cảnh quan tổ chức, cá nhân thiên nhiên - Tìm hiểu về hoạt động tuyên truyền bảo vệ cảnh quan thiên nhiên. 10
- Rèn luyện kĩ năng nhận xét, đánh giá các hành vi, việc làm của tổ chức, cá nhân trong việc bảo tồn cảnh quan thiên nhiên ở địa phương - Rèn luyện kĩ năng xây dựng và thực hiện kế hoạch tuyên truyền bảo vệ cảnh quan thiên nhiên. - Tuyên truyền bảo vệ cảnh quan Chủ đề 8. Bảo - Phân tích, đánh giá thực trạng môi trường tự nhiên ở địa vệ môi trường phương và tác động của con người tới môi trường tự nhiên. thiên nhiên - Đề xuất và thực hiện các giải pháp bảo vệ môi trường tự nhiên ở địa phương, đặc biệt là giải pháp thuyết trình cho các đối tượng liên quan về ý nghĩa của việc bảo vệ môi trường tự nhiên. - Thực hiện các hành vi, việc làm, các hoạt động bảo vệ môi trường tự nhiên ở địa phương Chủ đề 9. Tìm - Tìm hiểu hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ ở địa phương hiểu nghề - Cách tìm hiểu thông tin về nghề/ nhóm nghề em quan tâm ở địa nghiệp phương và yêu cầu về năng lực, phẩm chất theo nhóm nghề. - Điều kiện bảo đảm an toàn và sức khỏe nghề nghiệp trong từng lĩnh vực. - Phân tích phẩm chất và năng lực cần có của người lao động thông qua trải nghiệm một nghề cụ thể và yêu cầu của nhà tuyển dụng - Rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, thu thập các thông tin, yêu cầu của nghề em quan tâm. Chủ đề 10. - Rèn luyện cách chọn nghề phù hợp với nhóm nghề định lựa chọn Hiểu bản thân - Xây dựng và thực hiện kế hoạch rèn luyện bản thân theo định để chọn nghề hướng nghề nghiệp. phù hợp - Lựa chọn được cách rèn luyện phù hợp về phẩm chất và năng lực cần thiết cho nhóm nghề định lựa chọn. Chủ đề 11: Lập - Tìm hiểu thông tin cơ bản về hệ thống trường đào tạo nghề kế hoạch học liên quan đến nghề định chọn. tập, rèn luyện - Tham vấn chọn nghề và định hướng học tập. theo định hướng nghề - Xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập, rèn luyện theo nghiệp nghề/ nhóm nghề định lựa chọn. - Học tập rèn luyện theo định hướng nghề nghiệp 11
II. THỰC TRẠNG VỀ VIỆC GIÁO DỤC KĨ NĂNG CHỦ ĐỘNG, TỰ TIN CHO HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG TNHN 10 THEO CHỦ ĐỀ 1. Khảo sát thực trạng Mẫu phiếu 1: Dành cho giáo viên (lựa chọn câu trả lời thích hợp) Số lượng khảo sát: 14 giáo viên Câu trả lời Câu hỏi khảo sát Có Không 1.Theo thầy (cô) học sinh lớp 10 có sự chủ động, tự tin trong học 1 13 tập, giao tiếp và hướng nghiệp không? 2. Theo thầy (cô), hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp có khả 12 2 năng giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin trong học tập, giao tiếp và hướng nghiệp cho học sinh lớp 10 không? 3.Trong thực tiễn khi hướng dẫn học sinh thực hiện hoạt động 4 10 trải nghiêm, hướng nghiệp lớp 10, quý thầy (cô) có thường xuyên giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin rong học tập, giao tiếp và hướng nghiệp cho HS không? 4.Theo thầy (cô) kĩ năng chủ động, tự tin có cần thiết trong việc 1 13 định hướng nghề nghiệp cho HS lớp 10 hay không? Mẫu 2: Dành cho học sinh (lựa chọn câu trả lời thích hợp) Số lượng khảo sát: 187 học sinh Câu trả lời Câu hỏi khảo sát Có Không 1. Các em có nhận thấy mình có sự chủ động, tự tin trong học 18 169 tập, giao tiếp và hướng nghiệp không? 2. Theo các em hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp có khả 166 21 năng giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin trong học tập, giao tiếp và hướng nghiệp cho học sinh lớp 10 không? 3. Trong thực tiễn khi hướng dẫn học sinh thực hiện hoạt động 16 171 trải nghiêm, hướng nghiệp lớp 10, thầy (cô) có thường xuyên giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin trong học tập, giao tiếp, hướng nghiệp cho HS không? 4. Theo các em kĩ năng chủ động, tự tin có cần thiết trong việc 149 38 định hướng nghề nghiệp cho HS lớp 10 hay không? 12
2. Kết luận về thực trạng - Đa số giáo viên và học sinh đều nhận thấy việc giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh lớp 10 là rất cần thiết trong học tập, cuộc sống và hướng nghiệp. - Đa số giáo viên và học sinh đều nhận thấy hầu hết học sinh lớp 10 chưa có sự chủ động, tự tin trong học tập và cuộc sống - Đa số giáo viên và học sinh đều nhận thấy chương trình trải nghiệm, hướng nghiệp lớp 10 có khả năng rất cao trong giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin cho học sinh nhưng chưa được nhiều giáo viên chú trọng - Đa số GV và học sinh đều nhận thấy trong quá trình hướng dẫn học sinh thực hiện chương trình trải nghiệm hướng nghiệp, giáo viên chưa thường xuyên giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin tin cho học sinh thông qua các chủ đề. III. CÁC GIẢI PHÁP GIÁO DỤC SỰ CHỦ ĐỘNG, TỰ TIN CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP 10 QUA HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG THEO CHỦ ĐỀ 1. Nguyên tắc xây dựng các giải pháp Trong tổ chức các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, nhằm giáo dục ý thức chủ động, tự tin cho học sinh cần chú ý các nguyên tắc sau: 1.1. Đảm bảo cho HS được tương tác trong quá trình thực hiện các hoạt động để có cơ hội rèn luyện sự chủ động, tự tin Xuất phát từ các nguyên nhân khách quan như: không áp lực về hiệu quả của hoạt động, không có giáo viên chuyên trách, cơ sở vật chất và điều kiện thực hiện các hoạt động còn nhiều thiếu thốn, tài liệu tham khảo còn ít. Chính vì thế, giáo viên thường chọn phương pháp tổ chức các hoạt động một cách đơn giản: vấn đáp hoặc thuyết trình. Tương tác là sự tác động qua lại giữa các chủ thể hành động, các thành phần trong một hệ thống hoặc giữa các hệ thống. Tương tác trong dạy học là sự tác động qua lại giữa các chủ thể người dạy, người học và đối tượng dạy học cũng như toàn thể các thành phần của quá trình dạy học. Cốt lõi của chương trình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là thông qua các trải nghiệm trong thực tiễn để định hình nghề nghiệp tương lai cho học sinh. Thông thường, những trải nghiệm đó sẽ được tiến hành tập thể. Vì thế, học sinh sẽ có cơ hội để tương tác với nhau là điều tất yếu. Trong hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, các mối quan hệ tương tác của học sinh rất đa dạng: nhập vai, thảo luận; hỏi - đáp; hội thảo, hoạt động cộng đồng,.. Giáo viên cần tăng cường các hoạt động trải nghiệm để đạt được mục tiêu của các chủ đề và phát huy được kĩ năng tự nhận thức của học sinh Sự chủ động, tự tin không thể được hình thành chỉ qua việc nghe giảng và tự đọc tài liệu mà phải thông qua các hoạt động trao đổi, đối thoại với người khác. 13
Chẳng hạn, khi thực hiện các chủ đề: Chủ đề 2. Khám phá và phát triển bản thân GV không nên dừng lại ở câu hỏi: em hãy kể ra điểm mạnh và điểm yếu của bản thân mà GV nên tổ chức cho HS thảo luận cùng nhau về đặc điểm đó của mỗi bạn dựa trên một số gợi ý: ? Bạn đang và sẽ làm gì để phát huy thế mạnh của bản thân? ? Hiện tại bạn có những thuận lợi nào để phát huy những thế mạnh ấy? ? Bạn nghĩ thế mạnh đó sẽ giúp bạn định hướng được công việc trong tương lai hay không? ? Bạn có tạo cho mình thói quen hạn chế những điểm yếu không? Ví dụ? Chủ đề 4: Chủ động, tự tin trong học tập và giao tiếp GV tổ chức cho các nhóm chọn một chủ đề phản biện để cùng nhau tranh luận để thống nhất về quan điểm. Trong quá trình phản biện đòi hỏi các nhóm phải có sự lắng nghe và phản hồi kịp thời. Sau khi cuộc phản biện kết thúc, GV cũng cần lắng nghe ý kiến nhận xét của những bạn HS khác thông qua các câu hỏi phát vấn: ? Em ấn tượng tốt với phần phản biện của nhóm nào nhất? Vì sao? ? Theo em, điều gì làm cho một ý kiến, quan điểm phản biện có tính thuyết phục cao? Thông qua việc thảo luận đó, HS hiểu mình và hiểu mọi người hơn đồng thời mỗi người cũng sẽ biết để phản biện tốt, phải có sự tự tin trong giao tiếp, mà muốn có được sự tự tin trong giao tiếp thì cần có sự chủ động trong các kế hoạch học tập, chủ động để dự kiến các tình huống đặt ra. Đó là cơ sở giúp HS nhận thức chủ động, tự tin có vai trò trong học tập và cuộc sống như thế nào. Và cần làm gì để có được sự chủ động, tự tin. 1.2. Đảm bảo cho HS được trải nghiệm thực tiễn trong quá trình thực hiện các chủ đề Quan điểm khi xây dựng sách Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 của các nhà biên soạn là "mang cuộc sống vào bài học, đưa bài học vào cuộc sống". Trong quá trình thực hiện các chủ đề theo hình thức hoạt động giáo dục, học sinh có thể tham gia nhiều hình thức trải nghiệm thực tiễn cuộc sống khác nhau. Trong đó, trải nghiệm có chiều sâu là hình thức HS được tham gia vào các hoạt động, tự đặt mình vào tình huống, hóa thân vào các nghề nghiệp để nhận thức về những mặt mạnh, điểm yếu của chính mình. Kĩ năng chủ động, tự tin chỉ được hình thành khi người học được trải nghiệm qua các tình huống thực tế. HS chỉ có kĩ năng khi các em tự làm việc đó, chứ không chỉ nói về việc đó. Kinh nghiệm có được khi HS được hành động trong các tình huống đa dạng giúp các em dễ dàng sử dụng và điều chỉnh các kĩ năng phù hợp với điều kiện thực tế.` 14
Trong quá trình hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm, GV cần thiết kế và tổ chức thực hiện các hoạt động phù hợp sao cho HS có cơ hội thể hiện ý tưởng cá nhân, tự trải nghiệm và biết phân tích kinh nghiệm sống của chính mình và người khác, biết đánh giá mọi người và đánh giá chính mình; biết tự đặt mình vào những tình huống cụ thể để tự nhận ra điểm mạnh, điểm yếu trong tâm hồn, tính cách của chính bản thân mình. Từ đó các em sẽ có được sự chủ động, tự tin. Chủ đề 5: Trách nhiệm với gia đình Gv tổ chức cho HS tham gia hoạt động phát triển kinh tế gia đình bằng phương pháp dạy học dự án. Sau khi thống nhất một số việc làm để phát triển kinh tế gia đình các nhóm HS sẽ thực hiện kế hoạch bằng trải nghiệm trong thực tiễn: làm bánh, sữa chua, trà tắc... để bán. Trồng sau, nuôi gà để góp phần cải thiện đời sống cho gia đình. Chủ đề 8: Bảo vệ môi trường Chúng tôi tổ chức cho học sinh Trải nghiệm: tìm hiểu thực trạng vấn đề môi trường ở một số địa điểm nhất định trên địa bàn huyện Quỳ Hợp hoặc tại địa phương HS (nộp sản phẩm bằng video và thuyết trình); tham gia cuộc thi văn nghệ, hội trại, thi nấu ăn; hoạt động tình nguyện để giữ gìn môi trường sống tại trường học. Chủ đề 9: Tìm hiểu nghề nghiệp Để dễ dàng tìm hiểu thông tin về các nghề, chúng tôi tổ chức cuộc thi: "Em và nghề trong tương lai". HS có cơ hội nhập vai vào nghề mà bản thân sẽ chọn trong tương lai như: hướng dẫn viên du lịch, giáo viên, người dẫn chương trình, thợ điện, ... .. Cuộc thi sẽ giúp HS chủ động, tự tin trong việc lựa chọn nghề phù hợp với năng lực của bản thân 1.3. Chú ý tác động lên cả quá trình tự nhận thức của HS trong quá trình dạy: nhận thức - hình thành thái độ - thay đổi hành vi Giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin không thể hình thành trong “ngày một, ngày hai" mà đòi hỏi cả quá trình: từ nhận thức đến hình thành thái độ và thay đổi hành vi. Đây là một quá trình mà mỗi yếu tố có thể là khởi đầu của một chu trình mới. Mục đích cao nhất của giáo dục kĩ năng chủ động, tự tin là giúp người học thay đổi hành vi theo hướng tích cực. Thúc đẩy người học thay đổi hay định hướng lại các giá trị, thái độ và hành động của mình. Thay đổi hành vi, thái độ và giá trị ở từng con người là một quá trình khó khăn, không đồng thời, có thời điểm người học lại quay trở lại những thái độ, hành vi hoặc giá trị trước. Do đó, GV cần kiên trì chờ đợi và tổ chức các hoạt động liên tục để HS duy trì hành vi mới và có thói quen mới; tạo động lực cho HS điều chỉnh hoặc thay đổi giá trị, thái độ và hành vi trước đây, thích nghi hoặc chấp nhận các giá trị, thái độ và hành vi mới. GV có thể tổ chức cho HS thực hiện chủ đề theo trình tự các bước như sau 15