Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục ý thức phòng cháy chữa cháy cho học sinh trung học phổ thông trong các giờ dạy môn Hóa học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm THPT "Giáo dục ý thức phòng cháy chữa cháy cho học sinh trung học phổ thông trong các giờ dạy môn Hóa học" có có mục đích tìm hiểu một số nguyên nhân cháy, cách phòng cháy chữa cháy phù hợp với lứa tuổi học sinh. Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết tài liệu tại đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục ý thức phòng cháy chữa cháy cho học sinh trung học phổ thông trong các giờ dạy môn Hóa học

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ TRƯỜNG THPT YÊN ĐỊNH 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM GIÁO DỤC Ý THỨC PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG CÁC GIỜ DẠY MÔN HÓA HỌC Người thực hiện: Phạm Thị Chuyên Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường THPT Yên Định 3 SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Hóa học 1
2
MỤC LỤC Nội dung Trang 1. Mở đầu 2 1.1. Lí do chọn đề tài 2 1.2. Mục đích nghiên cứu 2 1.3. Đối tượng nghiên cứu 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu 3 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 4 2.1. Cơ sở lí luận. 4 2.1.1. Định nghĩa về cháy. 4 2.1.2. Những yếu tố cần thiết cho sự cháy 4 2.1.3. Các biện pháp phòng cháy cơ bản. 4 2.1.4. Các chất chữa cháy và dụng cụ chữa cháy thông dụng. 5 2.1.5. Kỹ năng thoát hiểm khi có đám cháy. 5 2.2. Thực trạng của vấn đề giáo dục ý thức PCCC cho học sinh 6 trong giờ Hóa học. 2.2.1. Thực trạng của việc giáo dục ý thức PCCC cho học sinh 6 trung học phổ thông trong các giờ dạy môn Hóa học. 2.2.2. Kết quả của thực trạng. 7 2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện. 7 2.3.1. Một số nội dung có thể lồng ghép giáo dục ý thức PCCC cho 7 học sinh trong giờ hóa học. 2.3.2 Một số hoạt động đã thực hiện 10 2.3.3. Những lưu ý khi thực hiện. 14 2.3.3.1. về phía giáo viên. 14 2.3.3.2. Về phía học sinh. 15 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 15 2.4.1. Đối với hoạt động giáo dục. 15 2.4.2. Đối với bản thân, đồng nghiệp, nhà trường. 16 3. Kết luận và kiến nghị 16 3.1. Kết luận. 16 3.2. Kiến nghị 17 Tài liệu tham khảo 18
1. MỞ ĐẦU 1.1. Lí do chọn đề tài. Ngày 4/10/1961, Bác Hồ đã ký ban hành pháp lệnh quy định việc quản lý Nhà nước về PCCC. Đây là một trong những Pháp lệnh được ban hành sớm nhất của Nhà nước ta đã nói lên tầm quan trọng của công tác PCCC. Từ đó đã làm dấy lên các phong trào PCCC mà kết quả đã góp phần không nhỏ vào việc bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân và của xã hội. Có thể nói, trong bối cảnh đất nước không ngừng xây dựng và phát triển như hôm nay thì công tác PCCC càng chiếm giữ một vai trò quan trọng. Ít có tai nạn nào mà cùng lúc có thể gây thiệt hại lớn về tính mạng và tài sản của con người như trong các vụ hỏa hoạn. Hậu quả của cháy nổ là khôn lường, bởi nguyên nhân gây cháy đôi khi chỉ bắt nguồn từ một đốm lửa nhỏ, một sự cố chập điện hoặc do những bất cẩn từ con người… nhưng khi đã bùng phát thành đám cháy lại rất dữ dội. Hiện nay, tại các đô thị lớn, sự xuất hiện ngày càng nhiều các công trình nhà cao tầng, công trình ngầm, các trung tâm thương mại, bệnh viện, trường học, các khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao, các trạm xăng, dầu trong nội đô… nguy cơ cháy nổ được cảnh báo là rất lớn và hậu quả khôn lường nếu hỏa hoạn xảy ra, do trong hoạt động thường ngày tồn tại khối lượng lớn các chất dễ cháy như xăng, dầu, chất đốt, điện, hóa chất… Vậy nhưng trên thực tế, nhiều cơ quan, đơn vị và không ít người vẫn còn xa lạ và thờ ơ với công tác PCCC. Việc đảm bảo các trang thiết bị, điều kiện nhân lực, vật lực về an toàn PCCC chỉ làm chiếu lệ, qua loa, mang tính đối phó vẫn còn diễn ra. Ở nhiều công sở, cơ quan, đơn vị, khu dân cư đều có niêm yết Tiêu lệnh PCCC nhưng lại thường xuyên bị quên lãng vì chẳng mấy ai quan tâm, chứ đừng nói gì đến thực hiện. Vì vậy, đảm bảo an toàn PCCC là việc phải được làm thường xuyên, liên tục, đồng đều, rộng khắp ở các địa phương. Ở các đô thị lớn, đông dân cư thì cháy rất dễ trở thành thảm họa, việc phòng cháy vì thế cần phải trở thành một nguyên tắc sống, ăn sâu bám rễ vào ý thức của từng người dân. Học sinh là thế hệ tương lai của mỗi gia đình và xã hội. Giáo dục nâng cao ý thức về PCCC cho học sinh là vô cùng cần thiết. Hóa học là môn khoa học nghiên cứu cụ thể về khả năng phản ứng của các chất chính vì vậy việc giáo dục ý thức PCCC trong giờ học là phù hợp và mang tính thực tiễn cao.
Từ những lí do trên cùng với thực tiễn dạy học của bản thân, tôi muốn chia sẻ với đồng nghiệp kinh nghiệm Giáo dục ý thức PCCC cho học sinh trong giờ học. 1.2. Mục đích nghiên cứu. Đề tài có mục đích tìm hiểu một số nguyên nhân cháy, Cách PCCC phù hợp với lứa tuổi học sinh. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Nghiên cứu hệ thống lý thuyết liên quan đến phản ứng cháy. Nghiên cứu phương pháp thiết kế các bài dạy lồng ghép các kỹ năng PCCC cho học sinh 12B6 khóa học 20152018 tại trường THPT Yên Định 3. Nghiên cứu các biện pháp nâng cao ý thức PCCC cho học sinh. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Để nghiên cứu được đề tài, tôi đã sử dụng một số phương pháp sau: Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết + Nghiên cứu các vấn đề lí luận có liên quan đến đề tài từ nguồn tư liệu trên internet, thư viện nhà trường + Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực môn hóa học. Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin + Tham khảo ý kiến của giáo viên, trao đổi với giáo viên có kinh nghiệm về phương pháp dạy học tích cực. + Sử dụng kỹ thuật công não trong chia nhóm và giao nhiệm vụ + Sử dụng phiếu điều tra, chụp ảnh, phỏng vấn + Sử dụng các tiện ích của công nghệ thông tin như exel, power point, word để thu thập, xử lý thông tin và báo cáo kết quả. Thăm dò ý kiến của học sinh: Thường xuyên trao đổi với học sinh để có giải pháp tháo gỡ các khó khăn. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Thống kê và xử lý số liệu kết quả học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2.1. Cơ sở lí luận. 2.1.1. Định nghĩa về cháy.[5] Nhà bác học Nga Lômônôxốp là người đầu tiên chứng minh trái là sự hòa hợp giữa chất cháy với không khí. Từ những thể nghiệm hóa học công phu con người đã chứng minh bằng khoa học cháy là 1 phản ứng ôxi hóa khử. Bản chất của sự cháy được định nghĩa chính xác như sau: cháy là một phản ứng hóa học có tỏa nhiệt và phát ra ánh sáng. 2.1.2. Những yếu tố cần thiết cho sự cháy[4] + chất cháy + nguồn nhiệt thích ứng + nguồn ôxi * chất cháy có 3 loại Thể rắn: gỗ, bông, vải, lúa gạo, nhựa.... Thể lỏng: xăng, dầu, Benzen, Axeton.... Thế khí: axetilen, cacbon monooxit, metan...... * nguồn nhiệt trong thực tế sản xuất và đời sống có nhiều loại nguồn khác nhau có thể gây cháy như: Nguồn nhiệt trực tiếp: ngọn lửa trần, bếp lửa, đèn thắp sáng, bật diêm đóm... Nguồn nhiệt do ma sát sinh ra: Ổ máy móc thiết bị thiếu dầu mỡ, ma sát giữa sắt với sắt,... Nguồn nhiệt cho phản ứng hóa học giữa các chất hóa học với nhau. Nguồn nhiệt do sét đánh. Nguồn nhiệt cho điện sinh ra như: chập mạch, quá tải, tiếp xúc kém... *nguồn oxi. Ôxi là thành phần tham gia phản ứng cháy và duy trì sự cháy để duy trì sự cháy phải có từ 14% đến 21% lượng oxy trong không khí. Nếu hàm lượng oxy thấp hơn thì đám cháy khó có thể phát triển được. Môi trường chúng ta đang sống hàm lượng oxy luôn chiếm 21% thể tích không khí. Trong thực tế cá biệt có một số loại chất cháy cần rất ít, thậm chí không cần cung cấp oxy từ bên môi trường ngoài vì bản thân chất cháy đó đã
chứa đựng thành phần oxi. Dưới tác dụng của nhiệt chất đó sinh ra oxy tự do đủ để duy trì sự cháy. Xác định yếu tố cần thiết cho sự cháy hết sức quan trọng đối với công tác PCCC, giúp lựa chọn phương pháp PCCC thích hợp nhất, muốn ngăn ngừa nạn cháy hoặc dập tắt đám cháy ta chỉ cần loại trừ 3 yếu tố trên. 2.1.3. Các biện pháp phòng cháy cơ bản.[4] Trong hoạt động sản xuất kinh doanh của mục tiêu các biện pháp phòng cháy được sử dụng chủ yếu là: 1. Tạo môi trường không cháy và khó cháy bằng cách thay thế các khâu sản xuất kinh doanh, môi trường, thiết bị vật liệu…từ dễ cháy, có nguy hiểm cháy, trở thành không cháy và khó cháy. 2. Ngăn chặn triệt tiêu nguồn nhiệt gây cháy, quản lý chặt chẽ nguồn lửa, nguồn nhiệt sử dụng trong sản xuất hoạt động kinh doanh, trong sinh hoạt. 3.Cách ly chất cháy với nguồn lửa, nguồn nhiệt với máy móc htiết bị với các khâu hoạt động sản xuất có khả năng sinh nhiệt, gây cháy. 4. Hạn chế diện tích sản xuất, diện tích bảo quản chất cháy với máy móc thiết bị tới mức cần thiết. 5.Ngăn chặn đường phát triển của lửa như xây tường ngăn cháy, cửa ngăn cháy đê bao vành đai trống, lắp đặt thiết bị chống cháy lan. 6. Lắp đặt hệ thống báo cháy và chữ cháy tự động, bán tự động. 2.1.4. Các chất chữa cháy và dụng cụ chữa cháy thông dụng[4]. + Nước: nước là chất dùng để chữa cháy có sẵn trong thiên nhiên sử dụng đơn giản và chữa được nhiều đám cháy. + Cát: rất phổ biến như dùng nước có tác dụng làm ngạt và có khả năng làm ngưng chệ phản ứng cháy. Đối với chất lỏng cháy cát còn có tác dụng ngăn cháy lan dùng cát đắp thành bờ. + Bọt chữa cháy: có hai loại dung dịch tạo bọt dung dịch nhôm sunfat: Al2(SO4)3 dung dịch natri hiđrocacbonat: NaHCO3 Bọt có tác dụng chữa các đám cháy lỏng như xăng dầu vì bọt nhẹ hơn nên nổi lên trên bề mặt chất cháy liên kết tạo thành màng ngăn giữa chất cháy và oxi. Hạn chế của bọt là không chữa được các đám cháy kị nước vì trong bọt có nước. Cách sử dụng khi có cháy xách bình bọt cách đám cháy 23 m úp ngược bình xóc mạnh và hướng vòi phun vào gốc lửa. +Khí chữa cháy CO2 CO2 là loại khí chữa cháy nếu được nén vào bình chịu áp lực hóa lỏng và khi phun ra ở dạng Tuyết Lạnh tới 79 độ C. Dùng để chữa cháy có 2 tác dụng làm lạnh và làm ngạt. Dùng CO2 chữa cháy đạt hiệu quả cao nhất là các đám cháy trong buồng kín, trạm điện, động cơ bị cháy.
Để dùng CO2 chữa cháy phải nén CO2 vào bình Thép Bình có van đóng mở vòi hình phễu. Bảo quản bình ở nơi thoáng mát để nơi sẽ thấy dễ lấy phải kiểm tra định kỳ. Chú ý: Đối với đám cháy chập điện phải ngắt điện trước rồi mới tiến hành chữa cháy, không dùng nước để chữa cháy các đám cháy kỵ nước, không dùng nước để chữa cháy xăng dầu, không dùng CO2 để chữa cháy có Magiê. 2.1.5. Kỹ năng thoát hiểm khi có đám cháy[5]. Khi hỏa hoạn xảy, ra để thoát nạn an toàn, mọi người cần bình tĩnh và áp dụng những điều dưới đây. Tìm lối thoát nạn an toàn, lối thoát nạn có thể là cửa đi, hành lang dẫn tới các khu vực an toàn hoặc lối đi dẫn tới cầu thang bộ thoát nạn. Lối thoát nạn còn có thể là lối đi ngang dẫn sang công trình liền kề. Đường dẫn tới lối thoát nạn được đánh dấu rõ ràng bằng ký hiệu hướng dẫn. Tốt nhất, khi sinh sống, làm việc, sinh hoạt trong tòa nhà cần phải để ý các đường, lối, sơ đồ thoát nạn. Điều này sẽ giúp ích rất tốt, cứu mạng con người khi có sự cố cháy, nổ xảy ra. Khi thoát nạn, mọi người phải cúi thấp người khi di chuyển vì khói luôn luôn bay lên cao. Có thể nhiều lúc, mọi người cần phải di chuyển nằm dưới sàn khi lượng khói tập trung nhiều. Để chống nhiễm khói, mọi người phải lấy khăn thấm nước che kín miệng và mũi để lọc không khí khi hít thở hoặc có thể sử dụng mặt nạ chống khói khi được trang bị. Muốn thoát ra khỏi đám lửa ngoài dùng khăn thấm nước che miệng, mũi, mọi người phải dùng chăn, mền nhúng nước trùm lên toàn bộ cơ thể và chạy thoát nhanh ra ngoài qua đám lửa để tránh bị cháy quần áo gây bỏng cho người. Thực tế, nguyên nhân nghẹt thở vì khói là nguyên nhân dẫn đến tử vong cao hơn, nhanh hơn bị phỏng và cháy. Vì vậy hãy di tản nhanh chóng ra khỏi khu vực nhiễm khói càng nhanh càng tốt. Trong quá trình thoát nạn ra ngoài, nên báo cho những người xung quanh biết và nên đóng các cửa trên đường lan truyền để giới hạn sự lan tràn của lửa và khói. Không sử dụng thang máy làm thang thoát nạn, chỉ sử dụng cầu thang bộ để thoát nạn khi có sự cố cháy, nổ xảy ra. Trong quá trình thoát nạn phải tuân thủ theo đúng sự hướng dẫn của người chỉ huy hoặc nhân viên hướng dẫn thoát nạn của tòa nhà. Khi bị kẹt trong đám cháy, khói của đám cháy đang tràn vào từ các cửa và hành lang, mọi người phải nằm xuống sàn nhà cách nơi khói đang tràn vào cách xa càng tốt, dùng khăn thấm nước che mặt, đóng hết các cửa lớn và cửa sổ lại để cô lập đám cháy. Đồng thời, dùng vải, quần áo chèn vào các khe hở để ngăn khói, lửa tràn nhanh vào nhà. Sử dụng bình chữa cháy để khống chế đám cháy. Khi thoát ra ngoài bằng đường cửa sổ hay hành lang, phải dùng mọi cách làm cho nhân viên cứu hỏa để ý nhận ra bằng cách vẫy tay, la hét.
Khi bị lửa làm cháy quần áo, phải ngưng chuyển động, che mặt nếu có thể, nằm xuống và lăn qua, lăn lại cho đến khi lửa được dập tắt. Không được chạy vì gió có thể làm lửa cháy bùng thêm. Không được nhảy vào hồ bơi, bể chứa hay thùng nước vì nước có thể bị nấu sôi khi bị lửa tác động. Báo cháy kịp thời cho cơ quan Cảnh sát PCCC theo số điện thoai 114 để được hỗ trợ trong công tác thoát nạn, cứu nạn. Khi thoát nạn ra ngoài an toàn, nên tập trung ở một nơi và kiểm tra lại danh sách xem còn có người bị kẹt lại trong đám cháy không, từ đó có các biện pháp cứu người bị kẹt trong đám cháy ra ngoài an toàn. 2.2. Thực trạng của vấn đề giáo dục ý thức PCCC cho học sinh trong giờ Hóa học. 2.2.1. Thực trạng của việc giáo dục ý thức PCCC cho học sinh trung học phổ thông trong các giờ dạy môn Hóa học. Các chất hóa học được sử dụng rộng rãi ở tất cả các lĩnh vực của đời sống. Vì vậy khi sử dụng chúng một mặt cần phải tiết kiệm, mặt khác cần đảm bảo sự an toàn. Việc giáo dục ý thức PCCC sẽ giúp ngăn ngừa hạn chế những hậu quả nghiêm trọng do cháy nổ gây ra. Nhằm nâng cao ý thức PCCC cho học sinh trong quá trình dạy học môn Hóa học các giáo viên đã lồng ghép nội dung ý thức PCCC vào một số bài học cụ thể. Qua khảo sát ở nhiều trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Yên Định tôi nhận thấy thực trạng của vấn đề giáo dục ý thức PCCC trong các giờ dạy môn hóa học nổi lên những vấn đề sau. Trong nội dung chương trình hóa học trung học phổ thông có các bài về oxi về các hợp chất hữu cơ.... nên các giáo viên có tích hợp việc ý thức PCCC theo xu hướng liên hệ. Do thời lượng hạn hẹp và nhiều kiến thức về PCCC không nằm trong chương trình giới hạn thi Trung học Phổ thông Quốc gia, nên đôi lúc việc giáo dục về ý thức PCCC chưa được thực hiện đúng mức. Có trường hợp đưa lượng kiến thức về PCCC vào bài dạy làm mất đi tính chất đặc trưng của bộ môn làm cho học sinh cảm thấy mất hứng thú học tập môn Hóa học. Mặt khác do thiết bị PCCC ở trường học, cũng như kiến thức kỹ năng về PCCC của giáo viên còn nhiều hạn chế, nên giáo viên rất né tránh lồng ghép nội dung này vào bài dạy. 2.2.2. Kết quả của thực trạng. Thực trạng trên dẫn đến kết quả là Nhận thức của học sinh nhất là học sinh ở khu vực nông thôn như địa bàn Yên Định về cách sử dụng đúng các chất còn nhiều hạn chế tình trạng cháy hoặc chập vẫn xảy ra ở một vài lớp học.
Những kiến thức về PCCC của học sinh còn yếu, các em không biết cách xử lý đúng khi có cháy xảy ra, không biết kỹ năng thoát hiểm một số em có biết nhưng cũng rất lơ mơ. Vì chưa có ý thức về PCCC nên học sinh chưa biết ngăn ngừa các nguyên nhân dẫn đến cháy. Làm thế nào để nâng cao ý thức PCCC cho học sinh trong các giờ dạy hóa học có nghĩa là vừa giáo dục cho học sinh nâng cao ý thức PCCC, vừa không làm ảnh hưởng đến chuẩn kiến thức kĩ năng của bài học đó thực sự là một vấn đề không dễ. Đề tài của tôi là một kinh nghiệm nhỏ để chúng ta có thể giải quyết được câu hỏi trên. 2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện. 2.3.1. Một số hoạt động lồng ghép giáo dục ý thức PCCC cho học sinh trong giờ hóa học. Một số địa chỉ tích hợp kiến thức PCCC trong chương trình hóa học phổ thông. STT Tên bài Câu hỏi Trả lời 1 Oxi – ôzon Tại sao khi có cháy bạn Oxi hơi nặng hơn không khí cần phải giữ mình ở vị trí nên bạn sẽ ít hít phải khí thấp sát sàn nhà độc hơn nếu cơ thể bạn ở gần sát nền nhà. 2 Tốc độ Tại sao lại dùng chăn bông Ngăn không cho oxi tiếp xúc phản ứng hoặc cát để chữa cháy. với đám cháy làm giảm tốc hóa học độ phản ứng cháy. 3 Tốc độ Khi không thể khống chế Nhằm mục đích cô lập đám phản ứng đám cháy để thoát ra khỏi cháy. Đóng cửa phòng để hóa học đám cháy nên đóng kín cửa giảm lượng oxi làm giảm phòng đang cháy rồi chạy tốc độ phản ứng cháy. ra ngoài với mục đích gì? Lớp 11 CB. STT Tên bài Câu hỏi Câu trả lời 1 Sự điện li Có nên dùng nước để chữa Không dùng nước để chữa một đám cháy do chập đám cháy do chập điện mà điện mà chưa được cắt chưa được cắt nguồn điện nguồn điện hay không do nước trong tự nhiên có chứa các chất điện li sẽ dẫn điện gây nguy hiểm cho chính người chữa cháy. Hợp chất Tại sao trong các đám cháy 2C+O2(thiếu) → 2CO 2 của thì số lượng người chết vì Khí CO độc gây ngạt khi hít cacbon. ngạt còn nhiều hơn số nhiều trong thời gian dài có người chết vì bỏng. thể tử vong.
Tại sao CO2 dùng để chữa CO2 không duy trì sự cháy. cháy. 3 Ankan Tại sao không để bình Xăng dầu bản chất là chứa xăng dầu gần lửa. hiđrocacbon ở thể lỏng dễ cháy nên không để gần ngọn lửa. Tại sao không dùng nước Xăng, dầu hỏa nhẹ hoen để dập tắt đám cháy xăng nươc nổi lên trên nước nên dầu mà phải dùng cát. khi chữa cháy bằng nước nó vẫn nổi lên trên và cháy tiếp. 4 Ancol Tại sao không để cồn gần Cồn chính là ancol dễ cháy ngọn lửa. nên không để gần lửa. 5 Anđehit Tại sao trong các đám cháy Vì phản ứng xảy ra theo sinh ra hỗn hợp khí độc nhiều chiều hướng khác nhau tao thành hỗn hợp các sản phẩm như CO, anđehit,.... CH4 + O2 → HCHO + H2O Lớp 12 CB STT Tên bài Câu hỏi Câu trả lời 1 Este Tại sao không để mỹ Đây là chác chất dễ bị biến phẩm nước hoa gần bếp đổi khi nhiệt độ cao. Chúng lửa. có thể bay hơi và gây phản ứng cháy. 2 Este Khi tóc xịt keo thì không Keo xịt tóc gầm các hóa chất nên lại gần đám cháy, dễ bay hơi và dễ cháy nên không nấu ăn. khi nấu ăn không nên xịt keo xịt tóc. 3 Este Không xịt côn trùng khi ở Chất trong bình xịt côn trùng gần bếp lửa. dễ bắt lửa nên dễ gây phản ứng cháy. 4 Chất béo Tại sao không để dầu mỡ Dầu mỡ là chất dễ cháy nên gần bếp lửa. không để gần bếp lửa. 5 Tinh bột và Gỗ, giấy, vải phần lớn Hoạt động hàn cắt kim loại xenlulozo được cấu tạo từ phát sinh ra tia lửa gần các xenlulozơ là vật liệu dễ vật liệu dễ cháy. cháy. Hãy nêu các việc Đun bếp củi cháy âm ỉ chưa làm có khả năng xảy ra hết. cháy trong cuộc sống Để các củi gần bếp lửa. hàng ngày ở gia đình em Đốt vàng mã trong các khu có liên quan đến các vật vực gần vật liệu dễ cháy.
liệu này. Từ đó nêu cách Thắp hương, đốt nến gần phòng tránh. các vật liệu dễ cháy. Để phòng cháy tốt nhất nên hạn chế đến mức tối đa các hoạt động có nguy cơ xảy ra cháy. Trường hợp bắt buộc phải làm nên cách ly tốt với các chất có khả năng gây cháy. 6 Vật liệu Tại sap khi cháy các Các polime có chứa nhiều các polime polime sinh ra rất nhiều nguyên tố như S, CN.... đây khí độc gây ngạt. là các chất khi đốt cháy sinh ra các chất độc như CO, SO2, Xianua.... 7 Kim loại Nếu làm thí nghiệm với Phản ứng với Na xảy ra kiềm và một lượng Na, lớn thì gây mãnh liệt. Khi cho Na tác hợp chất hiện tượng gì. Để đảm dụng với các chất sinh ra một quan trọng. bảo an toàn và bảo quản lượng H2. Lượng H2 nếu lớn chúng ta cần làm như thế có thể gây ra phản ứng nổ. nào. Do vậy khi làm thí nghiệm chỉ làm với lượng nhỏ Na, K và bảo quản cẩn thận bằng cách ngâm trong dầu hỏa. 8 Kim loại Tại sao không dùng CO2 Magie có ái lực rất lớn đối kiềm thổ hoặc H2O để chữa đám với Oxi sẽ lấy Oxi của CO2 cháy Mg mà phải dùng và H2O. Do vậy ở nhiệt độ vật liệu gì thay thế. cao Magie tiếp tục xảy ra phản ứng nên không dùng H2O cà CO2 để chữa cháy Magie. Mg + CO2 → MgO + CO. Mg + H2O → MgO + H2. Nhận xét. Qua bảng thống kê trên cho thấy: Số lượng bài có thể lồng ghép giáo dục ý thức PCCC cho học sinh trung học phổ thông trong môn Hóa học là nhiều nằm rải rác ở cả 3 khối. Hóa học là môn khoa học có tính ứng dụng thực tiễn cao nên từ các vấn đề lý thuyết trong các bài học giáo viên có thể cho học sinh tìm hiểu, hoặc liên hệ để học sinh thấy được những nguyên nhân gây ra cháy nổ. từ đó thay đổi nhận thức và hành động trong cuộc sống. Tuy nhiên trong chương trình bài học giáo viên chủ yếu giáo dục cho học sinh nội dung phòng cháy, tức là mới chỉ ra nguy cơ gây ra cháy nổ để
ngăn ngừa. Còn nội dung chữa cháy và kỹ năng thoát hiểm giáo viên có thể tích hợp trong các giờ tự chọn giáo viên có thể dành một khoảng thời gian để học sinh xem các phim tài liệu về một số vụ cháy nổ, cho học sinh phân tích nguyên nhân giáo viên hướng dẫn cho học sinh chữa cháy và cách thoát hiểm. 2.3.2 Một số hoạt động đã thực hiện. Trong các giờ học bản thân tôi đã sử dụng những hình ảnh liên quan đến phòng cháy, chữa cháy và cả cách thoát nạn khi có đám cháy, yêu cầu học sinh thảo luận giải thích các hành động đó. Hoạt động 1. Vị trí sử dụng: Trong bài Oxi – Ozon. Mục đích: Nêu cách làm sao hạn chế hít phải khí độc, ngạt khi có cháy Khắc sâu tính chất vật lí của oxi: hơi nặng hơn không khí. Nội dung hoạt động: Giải thích tại sao không bị ngạt trong đám cháy ta cần làm như sau: Hoạt động 2. Vị trí: Sử dụng trong bài tốc độ phản ứng hóa học: Mục đích: Vận dụng các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng làm giảm tốc độ phản ứng cháy Nội dung hoạt động: Giải thích các hành động sau:
Hoạt động 3. Vị trí: Sử dụng trong bài sự điện li của H2O Mục đích: Giáo dục học sinh không dùng nước để chữa cháy khi chưa ngắt nguồn điện.
Nội dung: Khi nhìn thấy cảnh tượng này xảy ra trong lớp học một bạn trong lớp đã vội vàng lấy chậu nước đổ vào để dập tắt đám cháy. Hành động này đúng hay sai. Nếu là em thì bạn sẽ xử lí như thé nào?Những chất chữa cháy nào có thể được sử dụng. Hoạt động 4. Vị trí: sử dụng trong bài hợp chất của Cacbon. Mục đích: Giải thích tại sao trong các đám cháy số lượng người chết vì ngạt còn nhiều hơn số người chết vì bỏng. Nội dung: 1. Giải thích tại sao trong các đám cháy số lượng người chết vì ngạt còn nhiều hơn số người chết vì bỏng. 2. Tại sao CO2 được dùng để chữa cháy. Hoạt động 5. Vị trí: sử dụng trong bài ankan. Nội dung: Nêu cách chữa đám cháy xăng dầu. Làm gì để hạn chế việc đó xảy ra.
Hoạt động 6. Vị trí sử dụng: Trong phản ứng cháy ancol. Nội dung: Hãy giải thích tại sao dùng cồn để nướng mực, cá rất dễ gây bỏng Giải thích: ở dĩ khi sử dụng cồn nướng mực, cá khô dễ gây bỏng, bởi khi cồn cháy tạo thành ánh sáng xanh, nếu nướng mực ban ngày, ở nơi nhiều ánh sáng rất khó để phát hiện lửa đã tắt hoàn toàn chưa. Các ca tai nạn đều xảy ra, do bệnh nhân nghĩ lửa đã tắt, đổ cồn vào khiến lửa bắt vào, cuống quá họ hất ngay chai cồn bắn tung tóe ra những người xung qua, bám vào quần áo, bốc cháy và gây bỏng. Hoạt động 7. Vị trí sử dụng: Kim loại kiềm thổ. Nội dung: Để chữa một đám cháy kim loại các chiến sĩ PCCC sẽ làm gì: A.Dùng CO2 dập tắt đám cháy B.Dùng H2O dập tắt đám cháy C.Dùng cát dập tắt đám cháy D.Chỉ cách li đám cháy và đứng chờ cho cháy tắt dần. Giải thích việc làm đó. Hoạt động 8.
Vị trí sử dụng: Trong bài xenlulozơ. Nội dung: Hãy cho biết các việc làm của bác thợ cơ khí này có đảm bảo an toàn không? Giải thích? Trả lời: Bác thợ cơ khí này đang hàn kim loại ngay trong khu vực có gỗ, xe máy có chứa xăng là vật liệu dễ cháy gây mất an toàn PCCC. Hoạt động 9. Vị trí: sử dụng trong bài oxi – ozon. Nội dung: Khí hidro khi gặp oxi ở nhiệt độ cao có thể gây cháy nổ và bỏng. Tình huống: Hãy cho biết hành động sau tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ như thế nào, giải thích. 2.3.3. Những lưu ý khi thực hiện. Để việc giáo dục ý thức PCCC cho học sinh được tốt nhất cần chú ý các vấn đề: + về phía giáo viên. Chuẩn bị chu đáo cho bài dạy học cả về thiết kế bài học và vận dụng thiết bị thí nghiệm Phát huy hiệu quả các tiết thực hành
Có thể cho học sinh tham quan thực tế Cần đa dạng về phương pháp và hình thức tích hợp Cần phối hợp chặt chẽ với hoạt động PCCC của nhà trường + Về phía học sinh. Tích cực chủ động trong giờ học Tìm hiểu thêm các thông tin liên quan đến bài học và đến nội dung về PCCC theo sự định hướng của giáo viên Thu thập thêm các kiến thức thực tế Vận dụng những điều đã học được vào thực tiễn cuộc sống 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 2.4.1. Đối với hoạt động giáo dục. Từ những nội dung lý thuyết trên tôi đã vận dụng vào thực tế dạy học môn hóa học ở lớp 12B6 và lớp đối chứng là lớp 12B4 của trường Trung học phổ thông Yên Định 3 trong suốt 3 năm học THPT.Sau khi áp dụng đề tài này tôi nhận thấy: Học sinh được nâng cao hiểu biết về các vấn đề liên quan đến PCCC. Các em được tiếp cận và nắm được cách chữa cháy và thoát hiểm khi có cháy nổ. Ý thức PCCC được nâng cao hơn từ đó hạn chế được các hành động có nguy cơ xảy ra cháy nổ. Tôi đã tiến hành khảo sát đánh giá sự chuyển biến trong nhận thức của các em lớp 12B4 và 12B6 bằng các câu hỏi kiểm tra sau. CÂU HỎI KIỂM TRA Câu 1: Có nên để xe máy trong khu vực nhà bếp hay không? Vì sao? Câu 2: Khi phát hiện khí ga bị rò gỉ bạn có nên bật công tắc quạt để đuổi khí ga không? Câu 3: Bạn sẽ làm gì trước tiên khi có sự cố cháy do chập điện? Câu 4: Khi xảy ra cháy bạn có nên ngồi trong nhà vệ sinh cho gần nguồn nước để không bị bỏng hay không? Câu 5: Có nên để bình chữa cháy và đèn báo cháy ở khu vực bếp đun nấu hay không? Câu 6: Có nên hàn cắt kim loại trong khu vực có nhiều gỗ, giấy,... Tại sao? Câu 7: Có nên để cồn gần bếp lửa để đun nấu cho tiện dùng hay không? Câu 8: Có nên dùng nước để chữa đám cháy xăng, dầu hay không? Vì sao? Câu 9: Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tử vong khi có đám cháy là gì? Làm gì để khắc phục tình trạng này? Câu 10: Số điện thoại cứu hỏa là bao nhiêu? Kết hợp với đánh giá quá trình học tập, sau khi các em học sinh được lồng ghép nội dung PCCC, tôi cho học sinh làm bài test 10 phút gồm các câu hỏi trên. Thiết kế kiểm tra tại 2 lớp 12B4 và 12B6 có trình độ học lực tương đương nhau, trong đó lớp 12B4 là lớp đối chứng không lồng ghép nội dung
PCCC. Lớp 12B6 là lớp thực nghiệm, được lồng ghép nội dung PCCC. Lập bảng thống kê kết quả 2 bài test, kết quả được thống kê như sau: Bảng thống kê kết quả Dưới TB TB Khá Giỏi Sĩ Số % Số % Số % Số % Lớp số lượng lượng lượng lượng 12B4 45 14 31,8 10 22, 14 31, 6 13,7 (đối chứng) 7 8 12B6 44 3 6,8 6 13, 20 45, 15 34,1 (thực nghiệm) 7 4 So sánh điểm số của bài kiểm tra giữa lớp đối chứng và lớp thực nghiệm sau khi dạy các em “Giáo dục ý thức PCCC cho các em học sinh THPT trong các giờ dạy môn hóa học”, nhìn chung đối với lớp thực nghiệm có thể nhận thấy điểm số bài kiểm tra cao hơn so với điểm số của lớp đối chứng. Điều đó cho thấy hiệu quả của việc việc PCCC làm cho các em nắm vững, nhớ lâu và hiểu sâu kiến thức hơn. 4.2. Đối với bản thân, đồng nghiệp, nhà trường. Đối với bản thân: Đề tài “Giáo dục ý thức PCCC cho học sinh trung học phổ thông trong các giờ dạy môn hóa học” giúp bản thân hiểu rõ hơn về việc PCCC. Việc lồng ghép kiến thức PCCC trong các giờ học tạo cho bản thân hình thành kỹ năng tích hợp, truyền tải thông điệp cuộc sống cần thiết trong các tiết dạy. Giáo dục ý thức PCCC làm cho bài học trở nên sinh động hơn lôi cuốn được học sinh hơn. Đối với đồng nghiêp và nhà trường Trong quá trình thực hiện, các đồng nghiệp cũng giúp đỡ tôi nhiều, ít nhất là trong tư tưởng. Các đồng nghiệp của tôi đã chia sẻ những kinh nghiệm để tôi tiếp tục lồng ghép các nội dung PCCC vào trong các tiết dạy. Và như một làn sóng với sức lan tỏa, nhiều đồng nghiệp tiếp tục lồng ghép các nội dung PCCC vào trong các tiết dạy để tự hoàn thiện bản thân mình. Qua tham khảo ý kiến của các giáo viên, đặc biệt là các giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm, hầu hết các ý kiến đều đánh giá cao tính thực tiễn của việc lồng ghép kiến thức PCCC cho học sinh trong các giờ học môn hóa học. Điều đó không chỉ tạo nên sự hấp dẫn cho giờ dạy hóa học, mà còn góp phần hình thành kỹ năng sống, hoàn thiện nhân cách cho học sinh, góp phần ngăn ngừa các nguyên nhân gây ra cháy nổ trong cuộc sống. 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 3.1. Kết luận. Đề tài “Giáo dục ý thức PCCC cho học sinh trung học phổ thông qua các giờ dạy môn hóa học” đã thu được nhiều kết quả:
Thứ nhất, đối với học sinh đã hiểu biết và vận dụng một số kỹ năng cơ bản về PCCC trong cuộc sống. Thứ hai, sau khi thực hiện đề tài, số lượng học sinh có phẩm chất và năng lực tốt ngày càng nhiều. Ý thức của các em về bảo vệ cơ sở vật chất, bảo vệ tài sản chung được nâng lên rõ rệt. Thứ ba, kết quả khảo sát bài kiểm tra và khảo sát bằng phiếu thu thập thông tin sau khi thực hiện dự án cho thấy kết quả học tập của học sinh có sự tiến bộ rõ rệt. Các em nắm vững kiến thức về PCCC hơn, nhớ lâu hơn và được khắc sâu vì những vận dụng thiết thực của nó trong đời sống. Đặc biệt, các em đã biết sử dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn thành thạo. Thứ tư, Ở một số em thấy được tầm quan trọng của việc PCCC hình thành ở các em định hướng và tư duy nghề nghiệp sau này. Thứ năm, kỹ năng lồng ghép kiến thức của người thầy là vô cùng quan trọng. Người thầy vừa là người nêu vấn đề gợi mở vấn đề phát sinh mâu thuẫn cho học sinh tìm hiểu cặn kẽ và sâu sắc hơn. Thông qua đó việc học của các em dễ dàng và được khắc sâu hơn. 3.2. Kiến nghị. Qua đây, tôi cũng xin đề nghị với các cơ quan quản lý giáo dục: Nên tổ chức giáo dục về PCCC cho học sinh thành một chuyên đề ngoại khóa. Cùng với việc phát triển cơ sở hạ tầng trường học cần tăng cường các phương tiện chữa cháy tại chỗ kịp thời xử lý khi có cháy nổ xảy ra. XÁC NHẬN CỦA BGH Yên Định, ngày 18 tháng 4 năm 2018 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết Phạm Thị Chuyên