Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội tại trường THPT Quỳnh Lưu 4

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:47

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nhằm phát huy ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, đổi mới phương thức trong việc tổ chức hoạt động giáo dục cho thanh niên, tăng cường hiệu quả giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội tại trường THPT Quỳnh Lưu 4

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG VĂN HÓA CHO ĐOÀN VIÊN THANH NIÊN THÔNG QUA MẠNG XÃ HỘI TẠI TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 Nhóm tác giả: Lê Thị Thanh Huyền Nguyễn Bỉnh Hải Lĩnh vực: Kĩ năng sống Đơn vị: Trường THPT Quỳnh Lưu 4 Số điện thoại: 0942120486 Năm học: 2020-2021
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI GIÁO DỤC LÝ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG VĂN HÓA CHO ĐOÀN VIÊN THANH NIÊN THÔNG QUA MẠNG XÃ HỘI Lĩnh vực: Kĩ năng sống
MỤC LỤC TT NỘI DUNG Trang PHẦN I ĐẶT VẤN ĐỀ 1 1.1 Lý do chọn đề tài 1 1.2 Tính mới của đề tài 2 1.3 Mục đích nghiên cứu 3 1.4 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3 1.5 Nhiệm vụ nghiên cứu 3 1.6 Phương pháp nghiên cứu 3 PHẦN II NỘI DUNG 2.1 Cơ sở lí luận 4 2.2 Cơ sở thực tiễn 5 Những vấn đề chung về việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, 2.3 lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội 8 Các giải pháp và hình thức giáo dục lý tưởng, đạo đức, 2.4 lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội tại 10 trường THPT Quỳnh Lưu 4 2.5 Kết quả nghiên cứu 33 PHẦN III KẾT LUẬN 3.1 Kết luận 40 3.2 Bài học kinh nghiệm 42 3.2 Kiến nghị 42 TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Lý do chọn đề tài Trong bản Di chúc thiêng liêng, Bác Hồ đã căn dặn:“Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Thực hiện lời dạy của Bác, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng công tác giáo dục, bồi dưỡng thanh niên thành lớp người vừa “hồng” vừa “chuyên”, kế tục trung thành sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Đảng đã ban hành nhiều chủ trương, nghị quyết, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, đề cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ phụ trách công tác thanh niên. Đảng, nhà nước và toàn xã hội luôn chú trọng xây dựng môi trường lành mạnh để thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành. Tuy nhiên, cần thẳng thắn thừa nhận rằng, công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho đoàn viên thanh niên (ĐVTN) hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, yếu kém. Nhiều tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đúng và đầy đủ tầm quan trọng của nhiệm vụ giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ trong bối cảnh đất nước và tình hình thế giới có nhiều biến động. Các hình thức giáo dục, tổ chức hoạt động của các tổ chức Đoàn địa phương, Đoàn trường học còn theo lối mòn, thiếu đổi mới, thiếu sáng tạo, chưa hấp dẫn, chưa nắm bắt được nhu cầu, đặc điểm tâm lý của ĐVTN dẫn tới thiếu hiệu quả, khả năng lan tỏa trong đại bộ phận ĐVTN còn thấp, không qui tụ được đông đảo ĐVTN tham gia. Thêm vào đó, dưới tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, âm mưu chống phá của các thế lực thù địch, hiện nay, một bộ phận giới trẻ giảm sút niềm tin, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống lịch sử, văn hoá tốt đẹp của dân tộc. Một số ít ĐVTN bị các thế lực thù địch lôi kéo, kích động chống phá sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong giới trẻ diễn biến phức tạp. Chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu của quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, khả năng hội nhập của thanh niên Việt Nam còn nhiều hạn chế. Trước tình hình đó, thực hiện Chỉ thị số 42 - CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030”, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã triển khai nhóm giải pháp“phát huy ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, đổi mới phương thức trong việc tổ chức hoạt động giáo dục cho thanh niên, trong đó phải tận dụng được thế mạnh của mạng xã hội, các ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, hấp dẫn, thu hút đối với đoàn viên, thanh niên”... Theo thống kê Việt Nam có đến 46 triệu người dùng mạng xã hội, thời gian dùng trung bình mỗi ngày là 5 giờ 42 phút,độ tuổi trung bình từ 18 - 34 tuổi, tập trung chủ yếu ở giới trẻ. Từ các số liệu như trên, có thể thấy chủ trương ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Đoàn thanh niên là một xu thế chung mang 1
tính tất yếu của thời đại. Tuy nhiên đa số tổ chức Đoàn địa phương hiện nay, đặc biệt trong các trường học, việc ứng dụng mạng xã hội để giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN còn rất hạn chế. Một số tổ chức có xây dựng các Wedsite, page, facebook, nhưng phần đa chỉ xây dựng cho có, nội dung nghèo nàn, chủ yếu chỉ sử dụng để đưa tin, ít triển khai các hoạt động, diễn đàn, giao diện lập đơn giản, thiếu tính thẩm mĩ, không có sự đầu tư về nội dung lẫn hình ảnh nên mức độ tương tác với ĐVTN thấp. Kịp thời nắm bắt được chủ trương của Đảng và của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, nhận thấy được tầm quan trọng của việc sử dụng mạng xã hội trong việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho ĐVTN, trong nhiều năm trở lại đây, bên cạnh duy trì các hoạt động mang tính truyền thống, Đoàn trường THPT Quỳnh Lưu 4 mạnh dạn áp dụng nhiều hình thức sáng tạo trên mạng xã hội để tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN và thu được nhiều kết quả rất tích cực. Từ hiệu quả của các hình thức, biện pháp hoạt động trong những năm vừa qua, được sự động viên của Chi ủy - BGH và các đồng nghiệp, chúng tôi mạnh dạn thực hiện đề tài “Giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội tại trường THPT Quỳnh Lưu 4”. Các hình thức, giải pháp đưa ra trong đề tài đã được thực hiện trong thực tế, có tính ứng dụng cao và được thiết kế tương đối khoa học, hy vọng sẽ có được những đóng góp đáng kể trong việc giáo dục lý tưởng đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN các trường học, góp phần thúc đẩy công tác Đoàn và phong trào thanh niên trường học của ngành giáo dục tỉnh nhà. 1.2. Tính mới của đề tài Đây là đề tài hoàn toàn mới, chưa có đồng nghiệp nào đề cập đến. Đề tài đã nắm bắt đúng, kịp thời chủ trương của Đảng, nhà nước, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT Nghệ An về việc tăng cường giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN qua hệ thống không gian mạng xã hội hiện nay. Hình thức giáo dục qua không gian mạng xã hội phát huy hiệu quả cao trong việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN trong trường học hiện nay, đồng thời đáp ứng được yêu cầu của đổi mới phương pháp, hình thức giáo dục học sinh (HS) trong thời đại mới. Đề tài có khả năng vận dụng được trong nhiều tổ chức Đoàn trường học và cơ sở Đoàn tại địa phương. 2
1.3. Mục đích nghiên cứu Nhằm phát huy ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, đổi mới phương thức trong việc tổ chức hoạt động giáo dục cho thanh niên, tăng cường hiệu quả giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN. 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng: Học sinh trường THPT Quỳnh Lưu 4. Phạm vi: Toàn bộ ĐVTNHS và ĐVGV trường THPT Quỳnh Lưu 4 và ĐVTNHS các trường THPT trên địa bàn. 1.5. Nhiệm vụ nghiên cứu Những vấn đề chung về việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội. Các giải pháp và hình thức giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội tại Trường THPT Quỳnh Lưu 4. 1.6. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu nội dung các tài liệu của Đảng, Đoàn và công văn cấp trên về giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN và chương trình hoạt động Đoàn các năm học. Lên kế hoạch thực hiện giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội. - Thực hiện hoạt động. - Rút kinh nghiệm qua các hoạt động. - Lấy ý kiến của đồng nghiệp về mức độ khả thi của đề tài.. - Tiến hành khảo sát tại trường THPT Quỳnh Lưu 4, THPT Quỳnh Lưu 1, THPT Quỳnh Lưu 3, THPT Đông Hiếu trước và sau khi áp dụng đề tài. 3
PHẦN II. NỘI DUNG 2.1. Cơ sở lí luận Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu niên là một nhiệm vụ quan trọng của công tác xây dựng Đảng, có vai trò, vị trí đặc biệt trong việc xây dựng, củng cố tình cảm, niềm tin, bản lĩnh chính trị, qua đó tạo dựng thế hệ trẻ có hoài bão, lý tưởng, khát vọng và trách nhiệm để xứng đáng làm chủ nước nhà theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh mặt trái của kinh tế thị trường, sự bùng nổ của công nghệ thông tin, truyền thông (Cách mạng 4.0), những thách thức của hội nhập kinh tế thế giới, đặc biệt các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện âm mưu “Diễn biến hòa bình” trên không gian mạng xã hội với nhiều thủ đoạn nham hiểm đã và đang tác động mạnh mẽ đến lực lượng thanh niên. Thực hiện Di chúc của Người, kế thừa và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI ban hành chỉ thị số 42 - CT/TW của về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030”, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Đề án “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng, giai đoạn 2015 - 2020”. Triển khai chỉ thị của Đảng và Thủ tướng Chính phủ, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã triển khai nhóm giải pháp “phát huy ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, đổi mới phương thức trong việc tổ chức hoạt động giáo dục cho thanh niên, trong đó phải tận dụng được thế mạnh của mạng xã hội, các ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, hấp dẫn, thu hút đối với đoàn viên, thanh niên”... Bộ GD&ĐT cũng đã ban hành Quyết định số 410/KH -BGDĐT ngày 04/02/2016 về Kế hoạch triển khai Quyết định của Thủ tướng Chính phủ trong toàn ngành và thực hiện đề án “Tăng cường quản lý, giáo dục chính trị tư tưởng đối với HSSV trên môi trường mạng đến năm 2025”. Sở GD&ĐT Nghệ An cũng đã ban hành Kế hoạch số 261/KH - SGDĐT ngày 09/02/2021 về việc Tăng cường quản lý, giáo dục chính trị tư tưởng đối với học sinh trên môi trường mạng năm 2021 và định hướng đến năm 2025. Có thể thấy, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ là một nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, quan trọng luôn được Đảng và Nhà nước, các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo. Trong bối cảnh hiện nay, việc tận dụng thế mạnh của mạng xã hội, ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác giáo dục thanh niên đóng vai trò thiết yếu, cần được đầu tư, tăng cường sử dụng, phát huy, đặc biệt là trong môi trường giáo dục THPT. 2.2. Cơ sở thực tiễn 4
Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ luôn được Đảng, Nhà nước, gia đình, nhà trường và toàn xã hội quan tâm. Những năm qua, nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác thanh niên và giáo dục thế hệ trẻ đã được triển khai, đạt nhiều kết quả. Hệ thống pháp luật, công tác quản lý nhà nước về thanh thiếu nhi ngày càng được hoàn thiện. Giáo dục về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ không ngừng được tăng cường và đổi mới. Tuy nhiên, cần phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ còn nhiều hạn chế, yếu kém. Nhiều tổ chức, cá nhân chưa nhận thức đúng và đầy đủ tầm quan trọng của nhiệm vụ giáo dục thế hệ trẻ, nhất là trong bối cảnh đất nước có nhiều thay đổi. Việc cụ thể hoá các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác giáo dục thế hệ trẻ chưa kịp thời và hiệu quả; nhiều mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt yêu cầu. Vai trò, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội trong chăm lo, giáo dục thế hệ trẻ chưa được như mong muốn, chưa đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn hiện nay. Nội dung giáo dục đạo đức, lối sống còn thiếu chiều sâu, chưa thiết thực. Hình thức giáo dục đạo đức, lối sống còn sơ sài, chưa có sức hấp dẫn, lôi cuốn thanh niên. Sự phối kết hợp giữa các cơ quan chức năng, giữa nhà trường, gia đình, xã hội còn nhiều hạn chế. Theo “Báo cáo đánh giá thực trạng và nhu cầu tham gia của thanh niên về nhu cầu tham gia và chính sách” của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, trung bình mỗi thanh niên Việt Nam chỉ biết được 3,35 chính sách trong 10 chính sách đưa ra, thái độ không quan tâm và ít quan tâm của thanh niên đối với các chính sách chiếm tới gần một nửa, có những chính sách đa số thanh niên không nắm được cũng như không hiểu biết gì. Tên các chính sách Biết Không biết Luật thanh niên 51,4% 48,7% Chiến lược phát triển thanh niên Việt 44,5% 55,5% Nam giai đoạn 2011 - 2020 Chính sách phát huy vai trò thanh 26,8% 73,2% niên trong tham gia phát triển trong giai đoạn mới Chính sách “Tăng cường tri thức trẻ 14,5% 85,5% tình nguyện đến công tác tại khu kinh tế quốc phòng” Chương trình hành động của chính 8,8% 91,2% phủ về CTTN 5
Bảng: Thực trạng nắm rõ các chính sách của thanh niên Việt Nam (Nguồn: Trung ương đoàn TNCS Hồ Chí Minh) Bên cạnh đó, hiện nay, một bộ phận giới trẻ giảm sút niềm tin, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc. Một số thanh niên chưa nhận thức được các thế lực thù địch hiện nay đang sử dụng mạng xã hội để thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình” chống phá nhà nước ta. Vì thế dễ bị các thế lực thù địch lôi kéo, kích động chống sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc ta. Tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong giới trẻ diễn biến phức tạp và có xu hướng ngày càng gia tăng. Độ tuổi Dưới 14 tuổi Từ 14 – 16 tuổi Từ 16 - 18 tuổi Tỷ lệ 5,2% 24,5% 70,3% Bảng: Thống kê tỷ lệ gây án ở tuổi vị thành niên năm 2019 (Nguồn: Bộ công an) Trước tình hình đó, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XI đã ra chỉ thị số 42- CT/TW về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030”. Thực hiện chủ trưởng của Đảng - Đoàn TNCS Hồ Chí Minh - tổ chức đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên đã triển khai nhóm giải pháp “phát huy ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, đổi mới phương thức trong việc tổ chức hoạt động giáo dục cho thanh niên, trong đó phải tận dụng được thế mạnh của mạng xã hội, các ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, hấp dẫn, thu hút đối với đoàn viên, thanh niên”... Cùng với quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, sự bùng nổ của cuộc cách mạng 4.0, mạng xã hội ngày càng có tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống con người trên toàn thế giới, nhất là giới trẻ. Theo thống kê Việt Nam có đến 46 triệu người dùng mạng xã hội, thời gian dùng trung bình mỗi ngày là 5 giờ 42 phút, độ tuổi trung bình từ 18 - 34 tuổi, tập trung chủ yếu ở giới trẻ. Từ các số liệu như trên, có thể thấy, việc chủ trương ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Đoàn thanh niên là một xu thế chung mang tính tất yếu của thời đại. Trên thực tế, công tác giáo dục trong tổ chức Đoàn phải được tiến hành thường xuyên và không ngừng sáng tạo. Với những tính năng vượt trội, nguồn thông tin phong phú, chức năng đa dạng cùng với sự gia tăng ngày càng đông đảo các thành viên, việc sử dụng mạng xã hội như công cụ tuyên truyền, định hướng tư tưởng, giáo dục đạo đức, lý tưởng cách mạng, cung cấp nhu cầu thông tin chính xác cho thanh niên là một giải pháp tối ưu mà các cấp bộ Đoàn hướng đến trong xu thế phát triển chung hiện nay. 6
Tuy nhiên, tại các cơ sở Đoàn hiện nay, đặc biệt là trong Đoàn trường học, do nhiều lý do chủ quan và khách quan khác nhau, việc sử dụng mạng xã hội làm công cụ giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN còn ít, nếu có sử dụng cũng mang tính thụ động, thiếu sáng tạo, tự phát, hoặc thiếu kiểm soát, định hướng dẫn tới hiệu quả chưa cao, mức độ tương tác, ảnh hưởng tới ĐVTN còn thấp. Đa số tại các Đoàn cơ sở và Đoàn trường học việc sử dụng công cụ này tuy rộng nhưng chưa sâu, nặng về hình thức, chỉ mới thu hút đoàn viên tích cực, thanh niên tiên tiến, kết quả thiếu tính bền vững. 10% Rất cần thiết 28% Cần thiết 62% Không cần thiết Biểu đồ: Khảo sát ý kiến của ĐVTN trường THPT Quỳnh Lưu 4 về việc ứng dụng mạng xã hội vào việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN Như vậy, có thể thấy, trong bối cảnh hiện nay, mạng xã hội có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thế hệ trẻ ở cả chiều tích cực lẫn tiêu cực, vì thế cần phải đưa ra nhiều giải pháp sáng tạo vào thực tế, triển khai đồng bộ, để tận dụng triệt để thế mạnh khoa học công nghệ, ứng dụng công nghệ trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN trong thời đại hiện nay. 7
2.3. Những vấn đề chung về giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội 2.3.1. Mục đích của việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội Sau hơn 50 năm thực hiện Di chúc của Bác Hồ, việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ đã được triển khai bằng các chương trình, hoạt động dưới nhiều hình thức. Thế hệ đi trước đã sinh ra những tấm gương điển hình như anh Kim Đồng, chị Võ Thị Sáu, anh Vừ A Dính, anh La Văn Cầu, anh Phan Đình Giót, Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Viết Xuân, Nguyễn Văn Thạc, Đặng Thùy Trâm …được kể lại qua lời lưu truyền của các thế hệ và sách, vở. Tuy nhiên, những thay đổi nhanh chóng của đất nước và thế giới hiện nay trước tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đòi hỏi Đảng, Chính phủ và đặc biệt là tổ chức Đoàn phải chuyển động và sử dụng, phát huy thế mạnh của các phương tiện truyền thông hiện đại trong việc bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho đoàn viên, thanh niên theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Giới trẻ ngày nay dành rất nhiều thời gian xem video trực tuyến, chơi game online và tham gia mạnh mẽ vào các mạng xã hội. Các nền tảng mạng xã hội được người dùng thường xuyên và phổ biến nhất hiện nay tại Việt Nam như Youtube, Facebook, Zalo, Instagram…là con đường tốt nhất để tiếp cận và truyền tải thông tin tới giới trẻ. Vì vậy để tiếp cận sâu, rộng, truyền tải thông tin kịp thời, tổ chức Đoàn cần lồng ghép nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên vào các thông điệp truyền thông hiện đại bằng cách tận dụng sự phát triển của công nghệ, thiết kế các thông điệp nội dung hấp dẫn, cập nhật dưới dạng video, trò chơi trực tuyến, các bài báo tương tác đa phương tiện và truyền tải thông qua những phương tiện truyền thông phù hợp tăng cường các sản phẩm trực quan, sử dụng các hình thức mới trong thiết kế các ấn phẩm tuyên truyền của Đoàn như infographic, motion graphic (hình ảnh đồ họa), character animation (nhân vật hoạt hình)... Qua đó, các nội dung giáo dục chính trị - tư tưởng, đạo đức cách mạng được lồng ghép truyền tải một cách ngắn gọn, sinh động, dễ hiểu, sẽ đem lại hiệu quả,được ĐVTN hưởng ứng cao, có sức thu hút, tác động lớn trong công tác tuyên truyền, giáo dục. Việc sử dụng mạng xã hội để giáo dục ĐVTN là giải pháp tất yếu, phù hợp với bối cảnh, xu thế của thời đại, góp phần tạo điều kiện để truyền tải các thông tin đúng đắn, sâu, rộng, nhanh, kịp thời đến mọi đối tượng ĐVTN. Thông qua giải pháp này, sẽ góp phần giáo dục toàn diện cho ĐVTN về lý tưởng, đạo đức, lối sống, ĐVTN sẽ được tiếp cận, hiểu về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, các ngày kỷ niệm quan trọng của Đảng, Đoàn và các đoàn thể chính trị - xã hội; các thành tựu kinh tế - xã hội đạt được trong sự nghiệp đổi mới; tuyên truyền thực hiện các qui định về phòng, 8
chống dịch bệnh Covid - 19... Trên cơ sở đó hình thành niềm tin, lý tưởng của thế hệ trẻ vào đường lối đổi mới mà Đảng, nhân dân đã lựa chọn; Giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc, nâng cao nhận thức chính trị, tinh thần cảnh giác cách mạng cho thế hệ trẻ, qua đó phát huy vai trò của thế hệ trẻ trong đấu tranh phản bác, làm thất bại âm mưu "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch; Giáo dục tinh thần đoàn kết, làm cho thế hệ trẻ nhận rõ được vai trò của khối đại đoàn kết toàn dân tộc và đoàn kết quốc tế trong lịch sử dân tộc cũng như trong công cuộc đổi mới đất nước; Giáo dục cho thế hệ trẻ tinh thần yêu lao động, phát huy truyền thống hiếu học, chuyên cần và sáng tạo thông qua đó hình thành ý thức tự giác của các em trong lao động, học tập và rèn luyện... Giải pháp này cũng tiết kiệm thời gian, công sức cho các Đoàn trường học, Đoàn cơ sở trong bối cảnh nhân lực cán bộ Đoàn còn thiếu và ít. Bên cạnh đó, thông qua các nhóm, diễn đàn, trang pape, facebook, nhóm messenger, nhóm zalo..., ĐVTN vừa được giáo dục, vừa được giải đáp thắc mắc, bày tỏ tâm tư, nguyện vọng, ý kiến, góp ý xây dựng, ý tưởng... cho các hoạt động và chủ trương của Đảng, nhà nước, Đoàn thanh niên, của nhà trường. Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Thực hiện lời dạy của Người, trong bối cảnh thời đại mới, các tổ chức Đoàn cần tiên phong, tự vận động, thay đổi, đề ra những giải pháp mới để tiếp tục bồi đắp nhiều hơn nữa lý tưởng cách mạng, giáo dục thanh niên giữ vững bản lĩnh cách mạng, có ý thức nhạy bén chính trị, tích cực đấu tranh ngăn chặn, phản bác những thông tin xấu độc và luận điệu sai trái, tăng sức đề kháng “nhận thức chính trị” cho thanh niên trước những biểu hiện tiêu cực, mặt trái của xã hội và sự chống phá, xuyên tạc của các thế lực thù địch, nhất là trên mạng xã hội, tránh tình trạng “nhạt Đảng”, “khô Đoàn”, “xa rời chính trị”. 2.3.2. Thuận lợi và khó khăn khi giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội Về thuận lợi: Đây là giải pháp mới, đúng chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, Đoàn cấp trên, phù hợp xu thế thời đại vì vậy được Đoàn cấp trên, cấp ủy, Ban Giám hiệu nhà trường, các tổ chức trong nhà trường, hội phụ huynh, cựu học sinh và đa số ĐVTN nhiệt tình hưởng ứng, có sự phối hợp, hỗ trợ trong quá trình thực hiện giải pháp. Cơ sở vật chất của nhà trường, điều kiện thực tế của ĐVTN hiện nay (hầu hết đều có smartphone, có tài khoản facebook, zalo, Instagram...) đủ điều kiện để thực hiện giải pháp. Về khó khăn: 9
Hầu hết các cán bộ Đoàn trường học và Đoàn cơ sở không được đào tạo bài bản về CNTT nên gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai giải pháp. Ở Đoàn trường học và Đoàn cơ sở, số lượng cán bộ ít, việc quản lý các trang page, facebook, diễn đàn, nhóm facebook, messenger, zalo... khá chồng chéo, gặp nhiều khó khăn khi kiểm soát, triển khai thông tin, giải đáp thắc mắc, phản hồi tin nhắn, ... Không gian mạng xã hội tồn tại nhiều luồng thông tin đa chiều, thiếu sự kiểm chứng nên trong quá trình triển khai giải pháp nếu không chọn lọc, lựa chọn để vận dụng sẽ là “con dao hai lưỡi”. Nhận thức và tiếp cận của nhiều phụ huynh HS chưa kịp thời, đầy đủ, nên còn lơ là trong công tác quản lý, giám sát con em mình khi sử dụng mạng xã hội. Một bộ phận ĐVTN hiện nay sống “ảo”, giảm sút niềm tin, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, buông thả, thiếu lý tưởng, xa rời truyền thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc, nên khi thực hiện giải pháp đối với đối tượng này đem lại hiệu quả chưa cao. 2.4. Các giải pháp và hình thức giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống văn hóa cho ĐVTN thông qua mạng xã hội tại trường THPT Quỳnh Lưu 4 2.4.1. Xây dựng kế hoạch Về mục tiêu: Tranh thủ sự ủng hộ của chi bộ, Ban giám hiệu nhà trường, Đoàn cấp trên. Là căn cứ để chi bộ, BGH nhà trường, Đoàn cấp trên nắm bắt rõ được kế hoạch thực hiện các hoạt động của Đoàn trường, kịp thời có biện pháp chỉ đạo, điều chỉnh, phối hợp với các nội dung của hoạt động khác của nhà trường. Giúp cho Đoàn trường chủ động trong việc thực hiện các hoạt động chung và hoạt động giáo dục, tuyên truyền, đồng thời cũng hạn chế đến mức thấp nhất những hoạt động mang tính tự phát, ảnh hưởng đến kế hoạch chung. Về cách thức thực hiện: Căn cứ kế hoạch chỉ đạo hoạt động chung của Sở GD, Tỉnh Đoàn Nghệ An, Huyện đoàn Quỳnh Lưu, chi bộ, BGH nhà trường, trên cơ sở mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình GD, hoạt động, nghiên cứu đặc điểm, đối tượng HS, nắm bắt nguyện vọng của HS, tình hình thực tiễn của Đoàn trường, nhà trường để xây dựng dự thảo kế hoạch tổng thể trong năm và kế hoạch cụ thể của từng hoạt động. Nên thiết kế kế hoạch theo các tiêu chí: 10
TT Nội Thời Lực Người Phương Địa Yêu Ghi dung gian, lượng chịu tiện điểm, cầu chú tiến thời tham trách thực hình cần trình hạn gia nhiệm hiện, thức đạt chính chi phí Bảng: Mẫu tổng hợp kế hoạch hoạt động Tiến hành họp bí thư các khối lớp, BCH Đoàn trường, BTV Đoàn trường, hội đồng chủ nhiệm để thảo luận, đóng góp ý kiến, chỉnh sửa kế hoạch cho phù hợp, trình Ban giám hiệu, hội đồng chủ nhiệm, thống nhất thực hiện kế hoạch đề ra. Thông báo kế hoạch hoạt động đến các khối lớp, GVCN, các tổ chức trong nhà trường. Chỉ đạo triển khai việc thực hiện kế hoạch tổ chức trong toàn trường. Trong quá trình chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch cần phải bám sát kế hoạch đã xây dựng, giám sát xem trong quá trình thực hiện, đội ngũ quản trị, cộng tác viên, kỹ thuật viên, tuyên truyền viên, GV và ĐVTN có cần hỗ trợ gì không để kịp thời hỗ trợ và bảo đảm hiệu quả của các hoạt động, phát hiện những bất cập cần có sự ghi chép lại để có thể điều chỉnh kế hoạch trong những năm tiếp theo. Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch. Đây là bước quan trọng nhất, vì nó giúp nhà trường, Đoàn trường đánh giá được những kết quả đã đạt được theo kế hoạch đã đã đặt ra, đồng thời xem xét những nguyên nhân dẫn đến thành công hoặc tồn tại hạn chế từ đó rút ra được những bài học kinh nghiệm cho công tác giáo dục, tổ chức, thực hiện trong những năm tiếp theo. 2.4.2. Lựa chọn và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên phụ trách công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống đối với ĐVTN trên môi trường mạng Về mục tiêu: Lựa chọn và tập hợp được đội ngũ cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên phụ trách công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống cho ĐVTN phù hợp, có năng lực, nhiệt huyết, phù hợp với chủ trương đổi mới của Đảng, nhà nước đề ra. Thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao nghiệp vụ cho cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên để đạt hiệu quả giáo dục cao nhất. 11
Về cách thức thực hiện: Lựa chọn đội ngũ cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên phù hợp: Đội ngũ quản trị mạng nên lựa chọn một giáo viên tin học và cán bộ Đoàn chủ chốt; đội ngũ cộng tác viên về kỹ thuật có thể lựa chọn từ các nhân tố có năng lực từ BCH Đoàn trường, một số ĐVTN thông thạo kỹ thuật máy tính, ứng dụng mạng xã hội từ các lớp và chi đoàn; đội ngũ cộng tác viên phụ trách nội dung, báo cáo viên, tuyên truyền viên nên lựa chọn những ĐVTN có nhận thức, lý luận tốt từ các khối lớp chọn và mời một giáo viên GDCD phụ trách chỉ đạo. Thường xuyên tổ chức cho đội ngũ cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên phụ trách công tác quản lý, giáo dục học hỏi và trau dồi các kỹ năng quản trị, quản lý, viết bài, tuyên truyền..các kỹ năng sử dụng công nghệ và khai thác mạng xã hội. Tiến hành trao đổi kinh nghiệm công tác quản lý, giáo dục chính trị tư tưởng đối với HS trên môi trường mạng giữa các đơn vị. Ảnh: Trao đổi kinh nghiệm và tập huấn các kỹ năng sử dụng mạng xã hội cho đội ngũ cán bộ, GV, cộng tác viên Về kết quả: Xây dựng đượcđội ngũ cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên phụ trách công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức lối sống cho ĐVTN phù hợp, có năng lực, nhiệt huyết dẫn tới hiệu quả giáo dục ngày càng cao. Năng lực của đội ngũ cán bộ, nhà giáo, cộng tác viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên không ngừng được bồi dưỡng, nâng cao, ngày càng thuận lợi cho việc khai thác, sử dụng công cụ mạng xã hội vào mục đích giáo dục. 2.4.3. Lựa chọn, xây dựng và tăng cường bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Đoàn có năng lực, phẩm chất tốt Về mục đích: 12
Xây dựng đội ngũ cán bộ đoàn nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong giai đoạn mới, có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất và năng lực tốt, đáp ứng được yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của tổ chức Đoàn các cấp... Về cách thức thực hiện: Mỗi nhiệm kỳ cần bầu ra đội ngũ BCH có phẩm chất đạo đức, năng lực công tác và có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Bên cạnh thực hiện nhiệm vụ chung của người cán bộ Đoàn, cần lựa chọn, phân công nhiệm vụ cho các thành viên BCH phụ trách các mảng nội dung, kỹ thuật, truyền thông… để phối hợp, hỗ trợ giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống cho ĐVTN trên mạng xã hội. Thường xuyên bồi dưỡng, tập huấn, nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ công tác Đoàn, kỹ năng sử dụng, khai thác, quản lý mạng…sử dụng truyền thông đa phương tiện vào công tác giáo dục và hoạt động. Lập nhóm nội bộ đoàn trường học, đoàn xã, đoàn trường học các trường THCS đề thường xuyên trao đổi và nắm bắt thông tin của ĐVTN. Ảnh: Nhóm nội bộ Đoàn trường THPT và Đoàn cơ sở các cụm là nơi thường xuyên trao đổi và nắm bắt các thông tin về ĐVTN Định hướng cho BCH Đoàn trường phải là đội ngũ tiên phong, đi đầu trong việc định hướng các luồng thông tin trái chiều, nắm bắt các ý kiến, dư luận từ trong và ngoài nhà trường, tham mưu, phối hợp với các tổ chức trong nhà trường có giải pháp giáo dục. 13
Về kết quả: Lựa chọn được đội ngũ cán bộ đoàn có đủ phẩm chất, năng lực để thực hiện những nhiệm vụ chính trị, giáo dục của Đoàn trường, nhà trường. Là đội ngũ xung kích, hỗ trợ đắc lực cho nhà trường, Đoàn trường trong công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối sống của ĐVTN. 2.4.4. Lập tài khoản và chuyên trang của nhà trường, Đoàn trường Về mục tiêu: Việc thành lập và duy trì các tài khoản và chuyên trang là bước tất yếu, để làm tốt công tác kết nối, tương tác giữa tổ chức đoàn và ĐVTN. Đây sẽ là cánh tay nối dài của Đoàn trường trong việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục; cập nhật, chia sẻ thông tin nhanh nhất đối với hoạt động của các cấp bộ Đoàn; nắm bắt được tình hình, tâm tư, nguyện vọng của ĐVTN và là sân chơi bổ ích, nơi học tập, trao đổi kinh nghiệm cho ĐVTN để từ đó khẳng định vai trò của tổ chức Đoàn trong sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của quê hương, đất nước. Về cách thức thực hiện: Xây dựng Wedsite, fanpage, kênh youtobe, kênh hình, Group facebook, zalo, Confession của nhà trường, Đoàn trường. Ảnh: Một số tài khoản, chuyên trang, kênh youtube của nhà trường, Đoàn trường Tiến hành thành lập, lựa chọn và bồi dưỡng đội ngũ quản trị, cộng tác viên, kỹ thuật viên chuyên trách phụ trách các tài khoản, chuyên trang. Chỉ đạo 100% 14
các lớp, chi đoàn, CLB thành lập tài khoản facebook, nhóm menseger, nhóm zalo..., duy trì hoạt động có hiệu quả các tài khoản, chuyên trang trên mạng xã hội. Ảnh: Trang Fanpage của CLB, một số Group, nhóm menseger của nhà trường, Đoàn trường Thiết kế giao diện, avatar gần gũi, lôi cuốn, bắt kịp xu thế, thay đổi và làm mới khi tổ chức các cuộc thi, chương trình hoặc có các sự kiện quan trọng: Kỷ niệm 45 năm thành lập trường, chào mừng đại hội Đảng lần thứ XIII, kỷ niệm 90 năm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh... 15
Ảnh: Một số Avatar, giao diện của cuộc thi, chương trình được thiết kế và đăng tải trên tài khoản và chuyên trang của nhà trường, Đoàn trường. Thường xuyên nâng cao chất lượng, chăm chút cho nội dung lẫn hình thức của các tài khoản và chuyên trang, đăng bài thường xuyên, nội dung đăng phải là thông tin chính thống, cần mang tính thời sự, sàng lọc, ngôn từ trau chuốt, phù hợp với giới trẻ, tạo hiệu ứng tích cực, ghi dấu ấn trong ĐVTN và cộng đồng. Ảnh: Những bài viết cập nhật kịp thời thông tin về các tấm gương học tập xuất sắc của HS nhà trường và HS trong địa bàn tỉnh Nghệ An nhận được lượng tương tác lớn từ ĐVTN và cộng đồng 16
Kịp thời phản hồi, giải đáp thắc mắc, ý kiến, nắm bắt tâm tư nguyện vọng trên các tài khoản và chuyên trang của ĐVTN. Về kết quả: Hiện fanpage của Đoàn trường Quỳnh Lưu dù chỉ mới thành lập được hơn 2 năm nhưng đã thu hút gần 10.000 lượt người thích, lượng tương tác của ĐVTN đối với các bài viết trên trang page, youtobe, kênh hình rất lớn, mỗi bài viết, video đăng tải thu hút trung bình từ 9000 đến 10.000 lượt người xem, gần 600 lượt thích và chia sẻ. Các video đăng trên kênh youtobe, và bản tin hình cũng nhận được sự quan tâm, hưởng ứng và tương tác đông đảo không chỉ của các ĐVTN nhà trường mà cả ĐVTN, nhân dân khu vực Quỳnh Lưu, Nghĩa Đàn. Ảnh: Các bài viết, video đăng tải lên tài khoản, chuyên trang, kênh youtube của nhà trường, Đoàn trường nhận được lượt tương tác và lượt xem lớn trên mạng xã hội 2.4.5. Đăng tải thông tin thường xuyên, kịp thời, có chọn lọc trên các tài khoản và chuyên trang của nhà trường, Đoàn trường Về mục đích: Việc đăng tải thông tin thường xuyên, kịp thời, có chọn lọc trên các tài khoản và chuyên trang của nhà trường, Đoàn trường ngoài tác dụng tăng cường việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho ĐVTN theo chiều hướng ngày càng “rộng” và “sâu” còn duy trì, thu hút và tăng cường sự tương tác của ĐVTN đối với các tài khoản và chuyên trang của nhà trường, Đoàn trường giúp mang lại hiệu quả giáo dục tối ưu nhất. Về cách thức thực hiện: Mọi thông tin đăng tải trên tài khoản và chuyên trang cần được đội ngũ biên tập và quản lý trang lựa chọn, xem xét cẩn thận. Đăng tải đều đặn những thông tin tích cực liên quan đến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và quá trình cụ thể hóa chủ 17