intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh sinh dân tộc miền núi trong dạy học môn Lịch sử tại trường phổ thông dân tộc nội trú số 2 Nghệ An

Chia sẻ: Hương Hoa Cỏ Mới | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST
Báo xấu
35
lượt xem 3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến là củng cố, nâng cao kiến thức liên quan như: phong tục tập quán sản xuất, nhà ở, trang phục, lễ hội, trò chơi dân gian, nghệ thuật truyền thống của các dân tộc Thái, Thổ, Khơ Mú, H’Mông ở miền tây xứ Nghệ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh sinh dân tộc miền núi trong dạy học môn Lịch sử tại trường phổ thông dân tộc nội trú số 2 Nghệ An

  1. MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 3 5. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 3 6. Đóng góp của đề tài ............................................................................................... 3 7. Cấu trúc đề tài ....................................................................................................... 3 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU..................................................................... 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH DÂN TỘC MIỀN NÚI TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG ................................................. 4 1.1. Cơ sở lí luận ....................................................................................................... 4 1.1. 1. Quan điểm về dạy học tích hợp...................................................................... 4 1.1.2. Quan điểm về bản sắc văn hóa dân tộc ........................................................... 4 1.1.3. Quan điểm về giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ............................................ 5 1. 2. Cơ sở thực tiễn: ................................................................................................. 5 1.2.1. Thực trạng của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở các trường THPT .......... 5 1.2.2. Thực trạng giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong trường phổ thông dân tộc nội trú trong tỉnh Nghệ An ........................................................................................ 6 1.2.3. Thực trạng của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trưởng PTDTNT THPT số 2 Nghệ An ............................................................................................................. 7 1.2.4. Thực trạng của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc qua dạy học môn Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An. .......................................... 8 Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ SỐ 2 NGHỆ AN .................................................................. 10 2.1. Nội dung giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong dạy học môn Lịch sử tại trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. ................................................... 10 2.2. Một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử theo hướng tích cực hóa nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. .................................................. 15
  2. Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM TÍCH HỢP GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ THPT SỐ 2 NGHỆ AN ........................................ 44 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 44 3.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm ...................................................................... 44 3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ................................................................. 45 3.4. Nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 45 3.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm.......................................................................... 45 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................. 48 1. Kết luận ............................................................................................................... 48 2. Kiến nghị ............................................................................................................. 48 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 50 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 51
  3. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Diễn giải BSVHDT: Bản sắc văn hóa dân tộc CNTT: Công nghệ thông tin DTTS: Dân tộc thiểu số GDBSVHDT: Giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc GDTX: Giáo dục thường xuyên GV: Giáo viên ĐC: Đối chứng HS: Học sinh PPDH: Phương pháp dạy học PTDTNT: Phổ thông dân tộc nội trú THPT: Trung học phổ thông TN: Thực nghiệm SGK: Sách giáo khoa VHDT: Văn hóa dân tộc
  4. PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Ngày 16/1/2013, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành văn bản số 73/HD-BGDĐT-BVHTTDL về việc Hướng dẫn sử dụng di sản trong dạy học ở trường phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên. Văn bản nêu rõ: Sử dụng di sản văn hóa trong dạy học ở trường phổ thông, trung tâm GDTX được triển khai thực hiện hàng năm ở tất cả các cấp học giáo dục phổ thông và GDTX; đồng thời phải có sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên, hiệu quả giữa các cơ sở giáo dục phổ thông, GDTX và các cơ quan liên quan thuộc ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch trên địa bàn. Cán bộ quản lý, giáo viên trường phổ thông, trung tâm GDTX chủ động lựa chọn nội dung, hình thức tổ chức dạy học phù hợp với điều kiện của nhà trường, địa phương để nâng cao hiệu quả sử dụng di sản văn hóa trong dạy học. Trong Chương trình giáo dục phổ thông mới môn Lịch sử năm 2018, các vấn đề: Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Việt Nam; Vai trò của môn Lịch sử với công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa; Cộng đồng các dân tộc Việt Nam… là những nội dung được đưa vào giảng dạy tại các trường THPT. Thực hiện hướng dẫn của Bộ giáo dục đào tạo, và phủ hợp với nội dung và mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông mới, tại các trường PTDTNT, việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho đối tượng là học sinh dân tộc miền núi đang được đặc biệt quan tâm, coi đây là nhiệm vụ đặc thù, quan trọng trong các trường PTDTNT. Giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh (đặc biệt là học sinh dân tộc miền núi) là quá trình cùng với việc lựa chọn các giá trị văn hóa tốt đẹp như trang phục truyền thống; tập quán sinh hoạt, lao động sản xuất, các làn điệu dân ca, các lễ hội truyền thống ..của dân tộc, để giáo dục cho học sinh: - Những vốn kiến thức cơ bản để hiểu biết về văn hóa dân tộc của mình, từ đó làm thay đổi thói quen, hành vi ứng xử đối với di sản văn hóa dân tộc, đưa vốn văn hóa thành nguồn sinh kế, nghề nghiệp tương lai cho HS. - Nhận thức đúng đắn về bản sắc văn hóa dân tộc của mình và các dân tộc anh em trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam - Hình thành kĩ năng về hành vi, thói quen phù hợp với chuẩn mực văn hóa mang bản sắc riêng nhưng không biệt lập với các chuẩn mực chung của xã hội, không trái với quy định của pháp luật - Có thái độ đúng đắn với giá trị bản sắc văn hóa dân tộc: củng cố và phát triển lòng yêu quý, trân trọng giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam nói chung và dân tộc mình nói riêng. - Lĩnh hội, sáng tạo các giá trị văn hóa phù hợp và truyền bá, lan tỏa các giá trị đó đến người khác, đến cộng đồng. Như vậy giáo dục bản sắc văn hóa cho học sinh dân tộc miền núi, hoàn toàn phù hợp với các nội dung và mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới. 1
  5. Để giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi ở trường phổ thông dân tộc nội trú, có rất nhiều phương pháp dạy học và rất nhiều bộ môn văn hóa thực hiện được. Tuy nhiên, trong chương trình dạy học bộ môn Lịch sử ở nhà trường phổ thông có nhiều nội dung liên quan đến giáo dục văn hóa dân tộc, do đó có thể thực hiện dạy học tích hợp lồng ghép đưa giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số vào các bài học và các hoạt động giáo dục. Các hoạt động có thể tiến hành linh hoạt trong giờ lên lớp và ngoài giờ lên lớp và vẫn đảm bảo các mục tiêu học tập nên được lựa chọn để triển khai cho học sinh. Hiện nay, việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi đã được các đơn vị trường học, đặc biệt là các trường PTDTNT, các bộ môn văn hóa đưa vào dạy học cho học sinh đem lại hiệu quả cao cho việc phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khác nhau, việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi trong dạy học Lịch sử ở trường phổ thông vẫn còn bộc lộ một số bất cập khó khăn trong việc lồng ghép, tích hợp lựa chọn nội dung và tổ chức giảng dạy. Xuất phát từ những phân tích ở trên, tôi chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh sinh dân tộc miền núi trong dạy học môn Lịch sử tại trường phổ thông dân tộc nội trú số 2 Nghệ An”. Tôi mạnh dạn đưa ra những kinh nghiệm tôi đã đúc rút được trong quá trình dạy học ở trường THPT DTNT nơi tôi đang công tác để thực hiện đề tài, với mong muốn góp thêm một số ý tưởng và biện pháp mới trong tổ chức dạy học để nâng cao hiệu quả trong hoạt động giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh. Thông qua đề tài, tôi mong muốn nhận được sự góp ý của đồng nghiệp có thêm những đề xuất, những biện pháp hữu hiệu và thiết thực hơn trong việc thực hiện đề tài. Cụ thể: - Thực trạng về giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trường phổ thông dân tộc nội trú hiện nay. - Nội dung tích hợp và phương pháp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong dạy học môn Lịch sử ở trường phổ thông dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Đối với giáo viên - Củng cố, nâng cao kiến thức liên quan như: phong tục tập quán sản xuất, nhà ở, trang phục, lễ hội, trò chơi dân gian, nghệ thuật truyền thống của các dân tộc Thái, Thổ, Khơ Mú, H’Mông ở miền tây xứ Nghệ. - Nâng cao năng lực tổ chức, hoạt động, các kĩ năng dạy học. 2.2. Đối với học sinh - Phát huy tính tích cực, tự lực và phát triển năng lực, năng lực sáng tạo. - Củng cố, vận dụng kiến thức văn hóa, lịch sử. 2
  6. - Định hướng nghề nghiệp cho học sinh. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng: Việc dạy và học môn Lịch sử lớp 10,11,12 THPT. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động tổ chức dạy học tích hợp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi trong dạy học Lích sử của trường THPT dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Cơ sở lí luận và thực tiễn về việc dạy học tích hợp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi của môn Lịch sử. - Đặc điểm, cấu trúc nội dung, chương trình môn Lịch sử lớp 10,11,12 THPT; - Nghiên cứu tiến trình dạy học theo hướng phát triển năng lực cho HS trong dạy học. - Hướng dẫn các bước tổ chức cho học sinh lớp 10,11 THPT tham gia một số hoạt động giáo dục tìm hiểu về bản sắc văn hóa dân tộc. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Phương pháp chuyên gia 6. Đóng góp của đề tài - Về mặt lí luận: Khái quát hóa cơ sở lí luận và thực tiễn của việc giáo dục bản sản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi. - Về mặt thực tiễn: Đề xuất một số nội dung tích hợp và phương pháp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong dạy học môn Lịch sử ở trường phổ thông dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. 7. Cấu trúc đề tài Ngoài phần đặt vấn đề, tài liệu tham khảo và phụ lục, đề tài được trình bày gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn về việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi trong dạy học môn Lịch sử ở trường phổ thông. Chương 2: Nội dung và phương pháp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi trong dạy học môn Lịch sử ở trường phổ thông dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. Chương 3: Thực nghiệm sư phạm giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh dân tộc miền núi trong dạy học môn Lịch sử ở trường phổ thông dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. 3
  7. PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC CHO HỌC SINH DÂN TỘC MIỀN NÚI TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG 1.1. Cơ sở lí luận 1.1. 1. Quan điểm về dạy học tích hợp Tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại đang được quan tâm nghiên cứu và áp dụng vào nhà trường ở nhiều nước trên thế giới và ở Việt Nam trong những năm gần đây. Qua việc tích hợp của giáo viên trong một tiết lên lớp, học sinh được rèn luyện thói quen tư duy, nhận thức vấn đề một cách có hệ thống và lôgic. Qua đó, học sinh cũng thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các kiến thức được học trong chương trình. Chương trình giáo dục phổ thông mới đã đề ra mục tiêu đổi mới nhằm chuyển quá trình giáo dục: Từ chủ yếu dạy chữ sang kết hợp hài hòa dạy người, dạy chữ và dạy nghề; Từ chủ yếu nặng nề về đối phó với thi cử sang học để biết, để sống và làm việc có hiệu quả; Từ chủ yếu đào tạo theo khả năng của các cơ sở giáo dục sang đào tạo đáp ứng nhu cầu xã hội, thị trường lao động và nhu cầu của người học. Do đó dạy học tích hợp là một xu thế dạy học phù hợp với định hướng đổi mới trên. 1.1.2. Quan điểm về bản sắc văn hóa dân tộc Bản sắc văn hóa dân tộc được hiểu là sự tổng hòa những giá trị văn hóa bền vững, phản ánh diện mạo, sắc thái, cốt cách, tâm hồn, tâm lý… của một dân tộc, được thường xuyên hun đúc, bổ sung và lan tỏa trong lịch sử dân tộc, trở thành tài sản tinh thần đặc sắc, tạo nên sức mạnh gắn kết cộng đồng và để phân biệt sự khác nhau giữa dân tộc này với dân tộc khác trong cộng đồng nhân loại. Bản sắc văn hóa dân tộc được biểu hiện ở lòng yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng gắn kết cá nhân – gia đình – làng xã – tổ quốc. Lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình đạo lý, đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động, sự tinh tế trong ứng xử, tính giản dị trong lối sống. Người Việt Nam có những biểu hiện bản sắc văn hóa như trong giao tiếp, ứng xử. Bản sắc văn hóa một phần còn được thể hiện qua các di sản văn hóa. Đó là những sản phẩm văn hóa (có thể là thiên tạo cũng có thể là nhân tạo, là vật thể hoặc phi vật thể). Dù là thiên tạo nhưng nó phải được con người cảm xúc, rung động, thưởng thức và đặt tên theo cách hiểu của văn hóa Việt Nam. Ngoài ra có rất nhiều yếu tố khác của văn hóa như phong tục, trang phục, nghệ thuật tạo hình, văn hóa ẩm thực… cũng phản ánh bản sắc văn hóa. 4
  8. 1.1.3. Quan điểm về giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc Trong xu thế hội nhập ngày nay, bên cạnh việc phát triển kinh tế, nâng cao mức sống của người dân, nâng dần vị thế của nước ta trên trường quốc tế thì vấn đề giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc là một trong những nhiệm vụ cấp bách hiện nay. Mỗi dân tộc có sự đa dạng trong màu sắc văn hóa trong trang phục, trong ngôn ngữ, trong các lễ hội dân gian, trong các điệu múa cổ truyền, trong ẩm thực…Sự phong phú ấy phần nào nói lên tính đa dạng trong bản sắc dân tộc. Ðấy là diện mạo bề ngoài, nếu đi sâu vào văn hóa của từng tộc người càng thấy sự trầm tích về lịch sử được ghi dấu ấn qua lời ăn tiếng nói, qua phong tục tập quán và phương cách ứng xử. Dân tộc nào cũng có những nét riêng về văn hóa. Ðấy là cái đặc sắc của mỗi dân tộc. Mất đi điều đó sẽ là sai lầm không thể sửa chữa quá trình phát triển xã hội. Hơn lúc nào hết trong bối cảnh hội nhập hiện nay, việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đang là nhiệm vụ cấp bách trong tiến trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Đó là nền tảng, là cơ sở để đất nước ta hòa nhập sâu rộng với thế giới nhưng không hòa tan, vẫn phát huy được niềm tự hào của dân tộc, bản sắc văn hóa riêng của con người và đất nước Việt Nam. Vì vậy, việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong các nhà trường trở nên hết sức cần thiết. 1. 2. Cơ sở thực tiễn: 1.2.1. Thực trạng của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở các trường THPT Hiện nay, các nhà trường đã coi trọng tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức và năng lực giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc cho HS, thanh thiếu niên trong các trường học bằng các hình thức như: - Xây dựng môi trường văn hóa, môi trường sư phạm; mối quan hệ giữa đồng nghiệp với đồng nghiệp, thầy cô với giáo viên phải biểu hiện nét văn hóa mẫu mực. - Tuyên truyền cho học sinh biết tự hào và trân trọng những giá trị tinh thần, đạo đức, phong tục tốt đẹp của mái trường mình, địa phương, quê hương. Phát huy các giá trị văn hóa tích cực truyền thống trong cuộc sống mới. - Tổ chức hình thức hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao, trải nghiệm sáng tạo, câu lạc bộ nghệ thuật để thu hút học sinh tham gia góp phần giáo dục ý thức, lòng yêu văn hóa cổ truyền của dân tộc. - Đặc biệt, đối với môn Ngữ văn, Địa lý, Lịch sử, Giáo dục công dân… là những môn với ưu thế đặc thù của mình, các thầy cô tích cực thực hiện dạy học tích hợp giới thiệu, khơi dậy những nét đẹp về văn hóa dân tộc như: Chữ viết, ngôn ngữ, cách ứng xử, cách đi đứng, ăn mặc, xưng hô… Tuy nhiên, nếu quan sát kĩ thế hệ học sinh, thanh thiếu niên ngày nay, chúng ta thấy, bên cạnh cái năng động, hiện đại vẫn còn nhiều điều đáng suy ngẫm về 5
  9. giới trẻ như về đi đứng, nói năng, ăn mặc, trang phục, đầu tóc …giới trẻ có xu hướng chung là bắt chước, học theo phim nước ngoài, diễn viên, ca sĩ nổi tiếng. Những ánh mắt khó ưa, những câu nói cộc lốc, pha lộn Anh – Việt, biểu hiện cuả văn hóa đua đòi. Điều đó cho thấy, bản thân giáo dục chưa giúp các em hiểu được cái hay cái đẹp của văn hóa truyền thống, bản thân các em không có cơ hội tiếp xúc, trải nghiệm các giá trị văn hóa Việt, dẫn đến đời sống tinh thần của các em trở nên nghèo nàn về văn hóa. Các em không có một nền tảng văn hóa nào để điều chỉnh hành vi, hay cách ứng xử trong cuộc sống. Vô tình chính các em đang xa rời với chính bản sắc văn hóa của dân tộc, tạo sự lệch kênh văn hóa với các thế hệ như ông bà, cha mẹ, chị em. Tất cả những hệ quả đó sẽ dẫn đến việc các em sẽ gặp phải sai sót, sai lầm hoặc có những hành vi không có văn hóa. Rõ ràng, việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc đã được thực hiện trong các trường phổ thông nhưng tính hiệu quả chưa cao. Việc cần có nội dung và giải pháp để giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc thường xuyên liên tục và thiết thực, có hiệu quả ở trường Phổ thông đang là một điều hết sức cần thiết. 1.2.2. Thực trạng giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong trường phổ thông dân tộc nội trú trong tỉnh Nghệ An Tại các trường Phổ thông dân tộc nội trú trong tỉnh Nghệ An, các hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa, giáo dục kỹ năng sống, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện cho học sinh đã được thực hiện với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Một trong những nội dung giáo dục được các trường học chú trọng đến là đưa những nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc vào những giờ ngoại khóa, giờ học, quy định mặc đồng phục... - Vào ngày thứ 2 đầu tuần và các dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn trong năm các trường quy định các em học sinh đều mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình. Nếp sinh hoạt này đã được nhà trường duy trì từ nhiều năm nay, giúp các em hiểu được ý nghĩa của từng bộ trang phục. - Các nhà trường còn đưa các làn điệu dân ca, dân vũ, các trò chơi dân gian vào hoạt động giữa giờ trải nghiệm để truyền dạy cho học sinh. Qua đó, giúp học sinh có điều kiện giao lưu, học hỏi, nâng cao ý thức giữ gìn, trân trọng những nét đẹp truyền thống của dân tộc mình và nỗ lực học tập tốt để sau này đóng góp công sức xây dựng quê hương giàu đẹp. - Giáo dục BSVHDT cho học sinh trong các trường PTDTNT được thực hiện thông qua việc tích hợp trong các môn học Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân và tích hợp trong các chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ, chính khóa. Nhờ có giáo dục VHDT, học sinh của trường PTDTNT được phát triển toàn diện, trở thành những công dân có tri thức, có văn hóa. Giáo dục VHDT trong 6
  10. trường PTDTNT còn góp phần quan trọng vào thực hiện nhiệm vụ bảo tồn và phát triển VHDT. Việc thực hiện giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở các trường PTDTNT Nghệ An như thế còn mang tính thời vụ, chủ yếu thực hiện theo dịp lễ trong năm học, còn chưa đi sâu vào nội dung giáo dục cụ thể, chưa tạo điều kiện để HS được thể nghiệm các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình và tiếp xúc với các giá trị văn hóa của dân tộc khác, chưa chú trọng rèn luyện kĩ năng và bồi dưỡng giáo dục thái độ trân trọng di sản VHDT ở HS một cách có hiệu quả. 1.2.3. Thực trạng của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc ở trưởng PTDTNT THPT số 2 Nghệ An. HS của trường PTDTNT THPT số 2 Nghệ An bao gồm nhiều dân tộc khác nhau như dân tộc Thái, dân tộc Thổ, dân tộc Khơ Mú, dân tộc H’Mông, với những khác biệt về nhận thức, văn hóa, nếp sống, ứng xử,...các em được học tập, sinh hoạt trong môi trường nội trú. Chính vì vậy giáo dục học sinh hòa hợp và thân thiện vừa là mục tiêu, vừa là giải pháp của trường PTDTNT THPT số 2 Nghệ An. - Nhà trường đã vận dụng các giá trị văn hóa, các sản phẩm VHDT thiểu số đưa vào nhà trường để xây dựng môi trường giáo dục văn hóa, tổ chức đời sống nội trú cho học sinh nhằm hình thành một môi trường sống thân thiện, cởi mở, đoàn kết và đậm đà bản sắc dân tộc giúp cho học sinh cảm nhận được sự gần gũi, gắn bó như cuộc sống của gia đình ở quê hương. - Vận dụng nét văn hóa kiến trúc trong xây dựng cơ sở vật chất nhà trường, cách bài trí, sắp xếp các chỗ ăn, ở, ngủ, nghỉ của các dân tộc thiểu số vào cách bài trí sắp xếp chỗ ở của học sinh tạo nên sự thân thiện và gần gũi. Sử dụng một số vật liệu, vật phẩm VHDT để trang trí, trưng bày, phối cảnh hình thành nét đẹp thẩm mỹ và đậm đà bản sắc với môi trường xung quanh... - Giáo dục kỹ năng sống của học sinh dân tộc phù hợp với môi trường sống, điều kiện nơi các em đang sống phù hợp với đặc điểm từng vùng, miền, xóa bỏ tập tục lạc hậu. - Mỗi năm nhà trường phát hành hai cuốn Tập san do học sinh viết bài và biên tập. Các bài viết và trình bày tập san của các em chứa đựng nhiều nội dung và hình ảnh về quê hương, về gia đình, về thầy cô, nhà trường và bạn bè. Qua các dòng văn dòng thơ đó thể hiện những suy nghĩ, thái độ của học sinh về cách ứng xử, lối sống mang tính văn hóa. Thực tế qua một số năm giảng dạy ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 tôi thấy hiện nay một số em HS dân tộc thiểu số chưa có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Qua các giờ giảng trên lớp, tôi thấy nhiều em không biết về nét đẹp trong văn hóa của dân tộc mình. Một số em không biết tiếng nói, chữ viết, phong tục tập quán riêng của dân tộc mình, đặc biệt là đối với HS dân tộc ít người như dân tộc Thổ, H’Mông, Khơ mú. Đây là một thực tế đáng báo động đòi hỏi cần 7
  11. phải có những biện pháp để nâng cao ý thức, trách nhiệm giữ gìn và phát huy truyền thống bản sắc văn hóa riêng của mỗi dân tộc đặc biệt là các dân tộc thiểu số trong giai đoạn hiện nay. Bản thân tôi đã tiến hành điều tra 150 HS về việc hiểu biết văn hóa dân tộc của HS trường PTDTNT THPT số 2 Nghệ An (Phụ lục 4), tôi đã thu được kết quả như sau như sau: Bảng kết quả điều tra sự hiểu biết về bản sắc văn hóa dân tộc của HS trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An Biết rõ Biết ít Không biết STT Văn hóa dân tộc thiểu số Số Số HS % % Số HS % HS 1 Ngôn ngữ - Chữ viết 130 86,7 20 13,3 2 Tập quán sản xuất, cư trú 20 13,3 107 71,3 23 15,3 3 Trang phục truyền thống 20 13,3 106 70,7 24 16 4 Lễ hội, Dân ca, Dân vũ 28 18,7 106 70,7 16 10,7 5 Trò chơi dân gian 29 19,3 98 65,3 23 15,3 6 Ẩm thực 34 22,7 94 62,7 22 14,7 Tổng% 14,55 71,23 14,21 Nhìn vào bảng số liệu thăm dò trên cho thấy, sự hiểu biết của HS về bản sắc văn hóa dân tộc còn ở mức độ biết những phong tục tập quán của dân tộc mà hàng ngày các em được tiếp xúc và sử dụng như về trang phục, nhà ở, ẩm thực. Thực tế để hiểu về văn hóa dân tộc từ đó hình thành thái độ ứng xử yêu quý tự hào và trân trọng gìn giữ thì thế hệ HS thanh thiếu niên của chúng ta chưa có. Điều đó có phần lớn trách nhiệm từ gia đình, xã hội và nhiệm vụ của giáo dục, đặt ra cho các nhà trường cần thiết phải có những giải pháp thiết thực để giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh DTTS ngay tại trường học của mình. 1.2.4. Thực trạng của giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc qua dạy học môn Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú THPT số 2 Nghệ An. Việc dạy học bộ môn Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An trong những năm qua đều đạt kết quả chất lượng cao. Bằng chứng là kết quả thi Học sinh giỏi Tỉnh môn Lịch sử và thi THPT quốc gia hàng năm, môn Lịch sử thường đạt giải cao và đứng vào tốp đầu của các trường trong toàn tỉnh. Việc dạy và học môn Lịch sử đáp ứng yêu cầu của công tác giảng dạy và nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. Thành công này có một phần đóng góp của công tác giảng dạy cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng học tập, kĩ năng sống của nhà trường đối với học sinh nói chung và môn học Lịch sử nói riêng. 8
  12. Vậy thực tế việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục lối sống, tình cảm, trách nhiệm cho Học sinh của bộ môn Lịch sử ở nhà trường như thế nào? Trong chương trình môn Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An có lồng ghép một số kiến thức giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS. Tuy nhiên khối lượng kiến thức và thời gian học tập về giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong kế hoạch giảng dạy môn Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An còn quá ít. Mặt khác, GV lại rất ít đổi mới PPDH theo hướng tích cực vào giảng dạy môn Lịch sử nói chung và giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong dạy học môn Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An cho HS nói riêng nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS. Đi sâu tìm hiểu tôi thấy, mặc dù có nhận thức đúng đắn về sự cần thiết của việc đổi mới PPDH nhằm nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS. Tuy vậy, thực tế GV lại chưa quan tâm đúng mức. Đa số GV đều cho rằng họ phải làm sao để truyền đạt một khối lượng kiến thức lớn tới HS để cung cấp kiến thức kĩ năng cho Hs đi thi các kì thi học sinh giỏi và thi THPT. Bản thân họ cho rằng việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS là nhiệm vụ của nhà trường, của tổ chức đoàn trường, của gia đình và bản thân HS tự ý thức thực hiện. Việc lồng ghép, tích hợp lựa chọn nội dung và tổ chức giảng dạy đối với họ còn quá khó khăn. Vì vậy, việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc đang còn là vấn đề chưa thu hút được sự quan tâm đúng như tầm quan trọng của nó. Tìm hiểu những khó khăn mà GV gặp phải trong đổi mới PPDH môn Lịch sử nhằm nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong dạy học môn Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An cho HS, tôi thấy có hai nhóm khó khăn chủ yếu đó là: - Những khó khăn chủ quan: là do thói quen sử dụng các PPDH truyền thống; nhận thức về những ưu - nhược điểm của từng PPDH nhất là đổi mới PPDH còn hạn chế; chưa có các kỹ năng xây dựng và sử dụng các câu hỏi, bài tập để phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS. Đa phần còn ngại khó trong việc xác định tên bài tích hợp, lựa chọn nội dung tích hợp, mục tiêu tích hợp và tổ chức thực hiện. - Những khó khăn khách quan: Mâu thuẫn giữa khối lượng kiến thức với thời gian dạy học; cơ sở vật chất, phương tiện dạy học chưa đáp ứng được nhu cầu học tập; đánh giá giờ dạy chưa khuyến khích GV đổi mới PPDH; chính sách, cơ chế quản lí giáo dục chưa khuyến khích GV; tâm lí học đối phó với thi cử của HS. Qua đây, tôi cho rằng việc sử dụng PPDH Lịch sử ở trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An còn nhiều bất cập, dẫn đến HS chưa có được những kiến thức cần thiết về bản sắc văn hóa dân tộc của mình. Những hạn chế trên đã làm ảnh hưởng đến tính tích cực nhận thức và rèn luyện của HS, do đó, làm giảm chức năng giáo dục giáo dưỡng văn hóa của bộ 9
  13. môn Lịch sử và không phát huy được lợi thế của bộ môn Lịch sử trong việc giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS. Như vậy, cần thiết phải có những thay đổi về PPDH môn Lịch sử theo hướng tích cực hóa, nhằm nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS, đồng thời bắt kịp với việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới trong năm học 2022 đối với cấp THPT. Chương 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC BẢN SẮC VĂN HÓA DÂN TỘC TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ SỐ 2 NGHỆ AN 2.1. Nội dung giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc trong dạy học môn Lịch sử tại trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. Trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử, GV tích hợp nội dung giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc vào trong các bài học ở chương trình Lịch sử lớp 10,11,12 có liên quan đến các kiến thức văn hóa của dân tộc và thế giới, hoặc các tiết học Lịch sử địa phương, để thực hiện giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho các em HS. Căn cứ vào kế hoạch giảng dạy môn học, phù hợp với đặc thù của nhà trường và yêu cầu của bộ môn, bản thân tôi đã lựa chọn nội dung tích hợp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc và xây dựng kế hoạch thực hiện như sau: Thời lượng Đóng góp của Tên bài học Mục tiêu Nội dung dự các môn học kiến Bài 6: Sự phát 15 - Cung cấp kiến - Giáo dục về - Địa lí: Đặc triển lịch phút thức về văn hóa trang phục truyền điểm kinh tế, sử và nền văn trang phục truyền thống của đồng địa lí, dân cư hóa truyền thống thống dân tộc của bào dân tộc Thái, vùng núi miền Ấn Độ - Lớp 10 người Thái, Thổ, Thổ, H’Mông, Tây Nghệ An – Tiết 10 Khơ Mú, H’Mông Khơ Mú ở miền - Giáo dục công ở Nghệ An. Tây Nghệ An. dân: chính sách - Giúp Hs thấy kinh tế, văn hóa được bản sắc riêng của Đảng và và nét tương đồng nhà nước. trong trang phục của mỗi dân tộc. - Hình thành, phát triển năng lực, phẩm chất học 10
  14. sinh về thẩm mĩ. Bài 8: Sự hình 10 - Làm thay đổi - Giáo dục về nghề - Địa lí: Đặc thành, phát triển phút nhận thức của thủ công truyền điểm kinh tế, cuả các vương người dân vùng thống của đồng địa lí, dân cư quốc chính ở cao trong việc bảo bào dân tộc Thái, vùng núi miền Đông Nam Á- tồn và phát triển Thổ, Khơ Mú, Tây Nghệ An Lịch sử Lớp 10- nghề truyền thống H’Mông ở miền - Giáo dục công Tiết 12 dệt thổ cẩm, đan Tây Nghệ An. dân: chính sách lát gắn với phát kinh tế, văn hóa triển kinh tế bền của Đảng và vững. nhà nước đối - Giáo dục niềm tự với đồng bào hào và tình yêu dân tộc . quê hương đất nước. Bài 14 – Các - 10 - Giúp HS biết - Giáo dục về - Môn Văn học: quốc gia cổ đại phút được nét tương phong tục tập bài thơ Đất trên đất nước đồng về phong tục quán: ở nhà sàn, nước của Việt Nam - Lịch tập quán của các của đồng bào dân Nguyễn Khoa sử lớp 10- Tiết dân tộc thiểu số tộc Thái, Thổ, Điềm. 19 Thái, Thổ, Khơ Khơ Mú, H’Mông - Môn Địa lí: Mú, Mông ở miền ở miền Tây Nghệ Đặc điểm địa lí, Tây Nghệ An với An. dân cư, kinh tế văn hóa truyền vùng núi miền thống của người Tây Nghệ An Việt. - Môn Giáo dục - Góp phần vào công dân: chính việc thay đổi nhận sách tôn giáo, thức và thế ứng xử tín ngưỡng của trong không gian Đảng và nhà sinh tồn của người nước. dân vùng cao, chuyển từ tập quán khai thác thiên nhiên một chiều sang tập quán đầu tư và tái tạo thiên nhiên. - Xây dựng cho HS ý thức bảo vệ môi 11
  15. trường bằng cách phát huy văn hóa truyền thống dân tộc, sống hài hòa với thiên nhiên. Bài 15 – Thời - 5 - Giúp HS biết - Giáo dục về hoạt - Môn Địa lí: Bắc thuộc và các phút được những kiến động lao động sản Đặc điểm địa lí, cuộc đấu tranh thức cơ bản về sản xuất nông nghiệp dân cư, kinh tế giành độc lập xuất nông nghiệp, của đồng bào dân vùng núi miền dân tộc- Lịch sử làm thủy lợi, chăn tộc Thái ở miền Tây Nghệ An lớp 10- Tiết 20 nuôi của dân tộc Tây Nghệ An. Thái. - Giáo dục học sinh ý thức sáng tạo trong lao động sản xuất, bảo vệ tài nguyên môi trường. Bài 24- Tình - 10 - Giúp HS hiểu - Giáo dục về văn - Môn Địa lí; hình văn hóa ở phút đúng nghi thức, hóa ẩm thực, lễ Đặc điểm địa lí, các thế kỉ XVI- mục đich, ý nghĩa hội, trò chơi dân dân cư vùng núi XVIII- Lịch sử và tập tục truyền gian của đồng bào miền Tây Nghệ lớp 10 – Tiết 30 thống của văn hóa dân tộc Thái, Thổ, An. ẩm thực, lễ hội, trò Khơ Mú, H’Mông - Môn Giáo dục chơi dân gian; của ở miền Tây Nghệ công dân: đồng bào dân tộc An Chính sách văn Thái, Thổ, Khơ hóa của Đảng Mú, H’Mông ở và nhà nước. miền Tây Nghệ An - Giáo dục học sinh lòng tự hào, ý thức bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc . Bài 7- Những - 20 - Giúp học sinh - Giáo dục về - Văn học: một thành tựu văn phút biết: + văn học dân gian số bài thơ của hóa thời cận đại - + một vài nét về của đồng bào dân người Thái. Lịch sử lớp 11- các thể loại văn tộc Thái. - Âm nhạc, Tiết 8. hóa dân gian của + về dân ca, dân nghệ thuật: 12
  16. người Thái, người vũ của đồng bào + Điệu múa sạp H’Mông. dân tộc Thái, Thổ, của người Thái. + cách chơi một số Khơ Mú, H’Mông + Múa khèn của nhạc cụ truyền ở Nghệ An người H’Mông. thống, + Biểu diễn + thực hành, trình cồng chiêng của diễn một làn điệu người Thổ. dân ca, dân vũ dân + Điệu múa của tộc người Khơ Mú. + biết được nền văn hóa phong phú đa dạng của các dân tộc thiểu số, đóng góp vào nền văn hóa dân tộc Việt Nam và thế giới. Lịch sử địa - 1 - HS biết được bản - Giáo dục về: - Địa lí: Đặc phương: Tìm tiết sắc văn hóa riêng + Tập quán sinh điểm địa lí, dân hiểu bản sắc văn của các dân tộc hoạt, cư trú, lao cư, kinh tế vùng hóa của đồng bào thiểu số ở miền động sản xuất. núi miền Tây dân tộc thiểu số Tây Nghệ An qua Nghệ An. miền Tây Nghệ một số phong tục + Lễ hội, trò chơi An ”.- Lớp 11 – tập quán. dân gian, nghệ - Văn học: các Tiết 29 thuật truyền thống. tác phẩm văn - Rèn luyện các thơ, chữ viết hình thức học tập, + Trang phục của dân tộc các kĩ năng sáng truyền thống. Thái, Thổ, Khơ tạo trong việc lĩnh Mú. hội kiến thức và - Ngoài giờ lên trình bày kiến lớp: hướng dẫn, thức. giúp đỡ học - Rèn luyện kĩ sinh tìm kiếm năng thực hành thông tin, trình đưa kiến thức văn bày sản phẩm hóa vào cuộc sống. học tập, tổ chức - Giúp HS nhận lên lớp. thức đầy đủ và hệ thống hơn về những giá trị văn hóa truyền thống 13
  17. của dân tộc mình; khích lệ HS có trách nhiệm trong việc giữ gìn, phát huy di sản văn hóa dân tộc. Lịch sử địa - 2 - Hình thành, phát - Tìm hiểu về nét - Ngoài giờ lên phương: Lớp 12 tiết triển kĩ năng thực đặc trưng riêng lớp: hướng dẫn, – Tiết 46,47. hành bộ môn, góp biệt và điểm tương giúp đỡ học phần định hướng đồng của mỗi dân sinh tìm kiếm năng lực nghề tộc qua các phong thông tin, trình nghiệp cho học tục tập quán sinh bày sản phẩm sinh. hoạt, lối sống... học tập, tổ chức - Phát triển Năng - Những giải pháp lên lớp. lực tự học, năng bảo tồn, phát triển lực phát hiện và văn hóa dân tộc giải quyết vấn đề; thiểu số. năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác; năng lực sử dụng ngôn ngữ, diễn đạt, thảo luận. Trải nghiệm sáng - 60 - Hình thành, phát - Tìm hiểu văn hóa - Ngoài giờ lên tạo – Lớp phút triển kĩ năng thực dân tộc thiểu số lớp: hướng dẫn, 10,11,12 hành bộ môn, góp Nghệ An. giúp đỡ học phần định hướng sinh tìm kiếm năng lực nghề thông tin, tổ nghiệp cho học chức hoạt động. sinh. - Phát triển Năng lực tự học, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề; năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác; năng lực sử dụng ngôn ngữ, diễn đạt, thảo luận. 14
  18. Nội dung tích hợp giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho HS trong dạy học môn Lịch sử tại trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An được lực chọn, xây dựng theo mục tiêu hình thành, phát triển từng bước kĩ năng tiếp thu và thực hành của học sinh theo cấp độ lớp học, phù hợp với trình độ nhận thức và năng lực lứa tuổi của học sinh. Cụ thể, ở lớp 10, chú trọng cung cấp kiến thức, giới thiệu giá trị văn hóa gần gũi trong đời sống hằng ngày, những bản sắc văn hóa của dân tộc mình mà các em đã biết. Ở lớp 11, chú trọng hướng các em đến tiếp xúc với các nguồn sử liệu để phân tích đánh giá và hiểu sâu sắc hơn về giá trị văn hóa dân tộc mình, hướng đến hình thành giá trị đạo đức, thẩm mĩ cho học sinh, đánh thức vào cảm xúc, tri giác, xúc cảm, tạo niềm yêu thích, hứng khởi và tự hào về văn hóa dân tộc cho HS. Hình thành cho các em những kĩ năng để phát triển, bảo tồn văn hóa dân tộc. Đến lớp 12, tập trung vào giáo dục định hướng nghề nghiệp, trên cơ sở những hiểu biết về kho tàng văn hóa dân tộc thiểu số, phát hiện năng lực bản thân, định hướng nghề nghiệp cho bản thân như các nghề: hướng dẫn viên du lịch, báo chí, bảo tàng, sư phạm, nghiên cứu văn học, ngôn ngữ, nông nghiệp, thủ công, kinh doanh…. và thông qua học tập học sinh phát triển tư duy sáng tạo định hướng các giải pháp, biện pháp để bảo tồn văn hóa dân tộc trong hiện tại và tương lai. 2.2. Một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử theo hướng tích cực hóa nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc cho học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú số 2 Nghệ An. Qua nghiên cứu thực trạng và nghiên cứu các PPDH môn Lịch sử tôi thấy dạy học tích hợp muốn đạt hiệu quả cao thì bên cạnh PPDH phù hợp và cách thức giảng dạy của GV phải có những phương tiện dạy học cần thiết để hỗ trợ thì quá trình thực hiện sẽ thành công. GV có thể kết hợp linh hoạt một số PPDH sau: Thứ 1: Phương pháp thảo luận nhóm - Là PPDH trong đó nhóm lớn (lớp học) được chia thành các nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được làm việc, được bàn bạc, trao đổi về một chủ đề cụ thể và đưa ra ý kiến chung của nhóm mình về vấn đề đó. Ở đó cá nhân không những được thỏa mãn nhu cầu giao tiếp, có cảm giác an toàn mà còn xuất hiện những hứng khởi làm tăng hiệu suất làm việc do có sự tương tác mặt đối mặt giữa các thành viên, có sự phụ thuộc lẫn nhau một cách tích cực và trách nhiệm phải giải thích vấn đề thuộc về từng cá nhân trong nhóm, hình thành kĩ năng hợp tác nhóm và kĩ năng xử lí tình huống trong nhóm. - Mục tiêu của phương pháp: + Kiến thức của HS sẽ giảm bớt tính chủ quan, phiến diện, làm tăng tính khách quan khoa học. Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững dễ nhớ và nhớ nhanh 15
  19. hơn do được giao lưu học hỏi giữa các thành viên trong nhóm. + HS được rèn luyện kĩ năng giao tiếp, diễn đạt, phương pháp tư duy. + Nhờ không khí thảo luận sôi nổi, cởi mở giúp HS thoải mái, tự tin hơn trong việc trình bày ý kiến của mình và biết lắng nghe có phê phán ý kiến của những thành viên khác. + Tạo điều kiện cho GV nhận được nhiều thông tin phản hồi từ phía HS, thu được những tri thức kinh nghiệm qua các ý kiến phát biểu có suy nghĩ và sáng tạo của HS. + Như vậy nếu thảo luận nhóm được tổ chức tốt sẽ tăng cường tính tích cực, chủ động của HS, giúp HS tập trung vào bài học, phát triển được các kĩ năng tư duy, óc phê phán, các kĩ năng giao tiếp và xã hội quan trọng khác. - Cách thực hiện: + GV nêu chủ đề thảo luận. + GV chia nhóm, giao nhiệm vụ cho HS, quy định thời gian và phân công vị trí của các nhóm. + Các nhóm thảo luận. + Đại diện từng nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình. Các nhóm khác quan sát, lắng nghe và cho ý kiến. + GV tổng kết và nhận xét. - Một số lưu ý: + Nhiệm vụ thảo luận của các nhóm có thể độc lập hoặc trùng nhau. + Cần quy định rõ thời gian thảo luận nhóm và thời gian trình bày kết quả thảo luận của mỗi nhóm. + Trong khi các nhóm thảo luận, GV cần đến từng nhóm để quan sát, lắng nghe, gợi ý hoặc giúp đỡ khi cần thiết. Ví dụ minh họa: Sau khi hoàn thành nội dung về văn hóa truyền thống Ấn Độ trong dạy Bài: Sự phát triển lịch sử và nền văn hóa truyền thống Ấn Độ - Lớp 10 – Tiết 10 giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động tìm hiểu trang phục truyền thống của đồng bảo dân tộc thiểu số ở miền Tây Nghệ An bằng hoạt động thảo luận nhóm. - Mục tiêu: cung cấp cho các em những kiến thức cơ bản về trang phục của các dân tộc thiểu số Việt Nam, thông quá đó, các em có nhận thức tốt về bản sắc văn hóa riêng của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia, để tự hào và yêu quý hơn đồng bào mình, quê hương, đất nước mình. - Phương pháp: Hoạt động nhóm. Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm tìm hiểu trang phục của mỗi dân tộc. + Nhóm 1: Tìm hiểu trang phục của người dân tộc Thái. 16
  20. + Nhóm 2: Tìm hiểu trang phục của người dân tộc Thổ. + Nhóm 3: Tìm hiểu trang phục của người dân tộc H’Mông. + Nhóm 4: Tìm hiểu trang phục của người dân tộc Khơ Mú. - Hình thức: Thảo luận, trả lời câu hỏi vào phiếu học tập - Thời gian: 5 phút - Nội dung thảo luận: 1. Trang phục bao gồm những gì? 2. Trang phục được làm từ chất liệu nào? 3. Cách giữ gìn trang phục? 4. Biểu tượng hoa văn trên trang phục có ý nghĩa gì? - Hoạt động: Hs tiến hành thảo luận và trình bày kết quả của mình. - GV nhận xét, đánh giá kết quả hoạt động của HS. - Dự kiến sản phẩm: + Hoàn thành phiếu học tập + HS thấy đặc trưng của mỗi loại trang phục, qua tìm hiểu về trang phục truyền thống các em có thể nhận ra văn hóa của mỗi dân tộc về lối sống, lao động sản xuất, tình cảm, tín ngưỡng của họ. + Học sinh lan tỏa kiến thức, hiểu biết về trang phục của dân tộc mình đến bạn bè, có thái độ giữ gìn, trân trọng và tự hào khi được mặc trang phục dân tộc mình trong cuộc sống và học tập hàng ngày. TT CÂU HỎI TRẢ LỜI Trang phục bao - Quần, áo, mũ, váy. gồm những gì? - Bộ quần (áo, quần,2 tà, mũ, vòng cổ, 2 thắt lưng trước 1 và sau và sau, 1 túi) - Bộ váy(1 tà trước, 1 thắt lưng sau, áo, chân váy, áo, mũ, vòng cổ, túi) Trang phục Vải hoa, chủ yếu từ vải nhung 2 được làm từ chất liệu gì? Cách giữ gìn - Không giặt, chỉ giũ rồi phơi nắng 3 trang phục? Biểu tượng trên - Chủ yếu là hình hoa văn nhắc nhở về lịch sử, cội nguồn. 4 trang phục có ý nghĩa gì? 17
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2