Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử ở trường THPT Phan Thúc Trực, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài “Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử ở trường THPT Phan Thúc Trực, tỉnh Nghệ An” đã hệ thống các giải pháp trong công tác chỉ đạo của BGH và tổ chức thực hiện của nhóm chuyên môn, của giáo viên Lịch sử tại trường THPT Phan Thúc Trực. Sáng kiến đã đưa ra các giải pháp để nâng cao kết quả kì thi đánh giá năng lực bộ môn Lịch sử trong kì thi đánh giá năng lực của các trường đại học hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử ở trường THPT Phan Thúc Trực, tỉnh Nghệ An

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT PHAN THÚC TRỰC SÁNG KIẾN GIÁO DỤC MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ THI TN THPT VÀ THI ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT PHAN THÚC TRỰC, TỈNH NGHỆ AN Lĩnh vực: Lịch sử Tác giả: Phan Thị Hà Nguyễn Đình Phúc Đơn vị: THPT Phan Thúc Trực Năm học: 2021 – 2022 1
PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết 29 Hội nghị TW8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa XI) về:“Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã nêu rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quan tâm của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục và đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học”. Trong việc thực hiện đồng bộ các nội dung về đổi mới GD&ĐT thì đổi mới kiểm tra, đánh giá, đổi mới thi cử là khâu đột phá. Đối với các trường THPT việc nâng cao chất lượng dạy học từ đó nâng cao kết quả kỳ thi TN THPT hàng năm là nhiệm vụ quan trọng, cũng là nhiệm vụ cơ bản của các nhà trường, đây chính là điều kiện quyết định để nhà trường tồn tại, phát triển. Trong việc nâng cao chất lượng dạy học THPT nói chung, nâng cao hiệu quả ôn tập và kết quả kỳ thi TN THPT, thi đánh giá năng lực hàng năm thì vai trò định hướng, xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện ôn tập là vô cùng quan trọng, góp phần không nhỏ làm nên thành công của mỗi nhà trường. Để hoạt động này đạt hiệu quả cao nhất, mỗi cán bộ quản lý và giáo viên đứng lớp càng cần phải có những giải pháp quản lý, điều hành thực sự khoa học, phương pháp ôn thi hợp lý. Nhiều năm trở lại đây, điểm thi môn Lịch sử trong kỳ thi THPT quốc gia (TN THPT) thấp so với mặt bằng chung của nhiều môn học khác. Năm 2016 điểm trung bình môn Lịch sử là 4,49; năm 2017 là 4,6; năm 2018 là 3,79; năm 2019 là 4,3; năm 2020 là 4,5. Trong kỳ thi TN THPT năm 2021, môn Lịch sử có điểm trung bình thấp nhất trong số các môn thi với 4.97 điểm, đồng thời, đây cũng là môn thi có nhiều thí sinh đạt điểm dưới trung bình nhất với 331,429 em, chiếm tỷ lệ 52,03%. Nguyên nhân của thực trạng trên đã được các nhà khoa học, quản lý giáo dục, giáo viên, báo chí phân tích nhiều trên các Hội thảo, diễn đàn, phương tiện truyền thông. Không ít những GV tâm huyết với nghề và HS yêu thích bộ môn đang lúng túng trong lựa chọn cách thức ôn luyện để nâng cao kết quả bộ môn. Thực trạng trên đặt ra vấn đề: mỗi người dạy cần thay đổi một cách tích cực, hướng tới việc nâng cao chất lượng giảng dạy, đồng thời giúp học sinh phát huy những năng lực của bản thân, trang bị cho các em kiến thức, kĩ năng để giải quyết các vấn đề của thực tiễn cuộc sống. Nhóm Lịch sử trường THPT Phan Thúc Trực đã tiến 1
hành nhiều biện pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử trong nhà trường vì vậy kết quả thi TN THPT môn Lịch sử luôn đạt vị thứ cao của cả tỉnh. Hiện nay các trường đại học đã tiến hành kì thi đánh giá năng lực để lấy kết quả xét tuyển sinh vào đại học, trong đó có lĩnh vực khoa học xã hội với một số câu hỏi thuộc bộ môn Lịch sử. Vậy để nâng cao hiệu quả trong công tác ôn tập và thi đạt kết quả cao, thì công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện của giáo viên cũng có sự thay đổi để phù hợp với tình hình mới. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử ở trường THPT Phan Thúc Trực, tỉnh Nghệ An” với mong muốn chia sẻ những kinh nghiệm hiểu biết của mình tới đồng nghiệp, áp dụng vào thực tiễn dạy học để nâng cao chất lượng bộ môn. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. Đề tài nghiên cứu các giải pháp trong quản lí và tổ chức thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả ôn thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử tại trường THPT Phan Thúc Trực. 3. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu lí luận: nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa phổ thông, các chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục và đào tạo. - Khảo sát ý kiến của giáo viên, của học sinh về hoạt động ôn tập. Dự giờ đồng nghiệp, trao đổi ý kiến với giáo viên, xây dựng hệ thống các câu hỏi, phiếu điều tra để điều tra thực trạng. - Phương pháp thống kê toán học: sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí kết quả thực nghiệm để rút ra kết luận, chứng minh tính khả thi của đề tài. 4.Tính mới của đề tài. Đề tài “Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử ở trường THPT Phan Thúc Trực, tỉnh Nghệ An” đã hệ thống các giải pháp trong công tác chỉ đạo của BGH và tổ chức thực hiện của nhóm chuyên môn, của giáo viên Lịch sử tại trường THPT Phan Thúc Trực. Sáng kiến đã đưa ra các giải pháp để nâng cao kết quả kì thi đánh giá năng lực bộ môn Lịch sử trong kì thi đánh giá năng lực của các trường đại học hiện nay. Đây là nội dung mới, có tính thực tiễn cao mà chưa có đề tài nào đề cập đến. 2
PHẦN 2: NỘI DUNG I. Cơ sở lí luận và thực tiễn. 1. Cơ sở lí luận. 1.1. Thi THPT Quốc gia (nay là kì thi TN THPT). Kì thi trung học phổ thông quốc gia là một sự kiện của ngành Giáo dục Việt Nam, được bắt đầu tổ chức vào năm 2015. Là kì thi 2 trong 1, được gộp lại bởi hai kì thi là Kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông và Kì thi tuyển sinh đại học và cao đẳng, kì thi này xét cho thí sinh hai nguyện vọng: tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học, cao đẳng, nhằm giảm bớt tình trạng luyện thi, học tủ, học lệch và giảm bớt chi phí. Ngày 26 tháng 2 năm 2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã ban hành Quy chế thi của kỳ thi này, theo đó, để được xét công nhận tốt nghiệp THPT và xét tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng, thí sinh phải thi 4 môn (gọi là 4 môn thi tối thiểu) gồm 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 1 môn tự chọn trong số các môn Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử và Địa lí. Hình thức thi của môn Lịch sử vẫn là thi tự luận. Năm 2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện “Đổi mới kì thi tốt nghiệp THPT, kì thi tuyển sinh ĐH, CĐ theo hướng đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả, khách quan và công bằng; kết hợp kiểm tra đánh giá trong quá trình giáo dục với kết quả thi”. Để được xét công nhận tốt nghiệp THPT và xét tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng, thí sinh phải thi 4 môn (gọi là 4 môn thi tối thiểu) gồm 3 môn bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 1 bài thi tự chọn tổ hợp khoa học tự nhiên hoặc tổ hợp khoa học xã hội. Môn Lịch sử là môn thi thành phần thuộc tổ hợp khoa học xã hội. Hình thức đề thi cũng thay đổi. Theo đó, môn Lịch sử chính thức chuyển từ thi tự luận sang hình thức trắc nghiệm khách quan. Năm 2020, do những tác động từ đại dịch COVID-19 đến việc dạy và học ở các nhà trường, kỳ thi THPT quốc gia phải tạm dừng, trở lại là kỳ thi tốt nghiệp THPT với cách thức tổ chức tương tự kỳ thi THPT quốc gia và với mục đích chính là xét tốt nghiệp THPT. Các trường đại học vẫn có thể sử dụng kết quả thi tốt nghiệp làm căn cứ tuyển sinh đại học 1.2. Thi đánh giá năng lực. - Với mục tiêu đa dạng hóa phương thực tuyển sinh sinh viên Đại học, những năm gần đây, trường Đại học Quốc gia HN, trường Đại học Quốc gia TP.HCM và trường ĐH Bách Khoa HN đã tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực. Thi đánh giá năng lực là bài kiểm tra với mục đích nhằm đánh giá, nhận định các kiến thức của học sinh và áp dụng các kiến thức đó vào trong các lĩnh vực khác nhau. Được chia thành nhiều dạng như câu hỏi dạng định nghĩa, tư duy logic, suy luận, vận dụng thực tế,… 3
- Về kỹ năng, thi đánh giá năng lực trải đều trong các môn học. Trong đề thi đánh giá năng lực có 10 câu thuộc lĩnh vực môn Lịch sử. 2. Thực trạng công tác chỉ đạo ôn tập, kết quả thi tốt nghiệp, thi đánh giá năng lực môn Lịch sử. - Đối với công tác quản lí. Trước đây, việc tổ chức ôn thi THPT quốc gia tại trường THPT Phan Thúc Trực chủ yếu do các giáo viên chủ nhiệm lên kế hoạch ngắn hạn hàng tuần nên thiếu sự đồng bộ trong trường, các buổi ôn tập không đồng đều giữa các giáo viên, các môn, các lớp các nhóm học sinh; tạo sự chồng chéo, nhiều lúc tạo áp lực cho học sinh. Đặc biệt là việc tổ chức ôn thi THPT quốc gia giai đoạn nước rút (giai đoạn sau khi kết thúc chương trình lớp 12) chỉ được tổ chức lần đầu tiên vào năm học 2017-2018. Nhà trường chưa tổ chức được việc phân loại học sinh theo nguyện vọng, năng lực, sở trường... mà việc phân nhóm học sinh còn manh mún, chủ yếu tự phát hoặc theo định hướng sơ bộ từ giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn. Các tổ nhóm chuyên môn thiếu đi một khung chương trình thống nhất, kế hoạch hướng dẫn ôn tập nên giáo viên bị động trong việc soạn giáo án, chuẩn bị bài..., học sinh bị động trong việc học bài, làm bài ở nhà. Do không có kế hoạch dạy học cụ thể nên không có sự thống nhất trong các tổ, nhóm chuyên môn; dạy nhiều hay ít, dạy gì, học gì, hướng dẫn ôn tập như thế nào đều phụ thuộc vào trách nhiệm, năng lực của giáo viên. Chính vì vậy mà kết quả thi THPT quốc gia của trường THPT Phan Thúc Trực từ năm học 2017-2018 trở về trước không cao, chưa tương xứng với tiềm lực của đội ngũ giáo viên, năng lực của học sinh, nguyện vọng, yêu cầu của học sinh, phụ huynh, truyền thống hiếu học của địa phương và sự quan tâm về giáo dục của nhân dân trong khu vực. Mặc dù trường THPT Phan Thúc Trực có đội ngũ chuyên môn mạnh, có nhiều điểm thuận lợi trong việc nâng cao chất lượng dạy học cũng như thi THPT quốc gia, nhưng chất lượng giáo dục lại thường xếp sau các trường THPT ở Yên Thành. Trong 3 năm liền (năm học 2015-2016 đến năm học 2017-2018) trường THPT Phan Thúc Trực không có học sinh nào được UBND tỉnh Nghệ An vinh danh khen thưởng về thành tích thi THPT Quốc gia. Năm 2018 môn Lịch sử trường xếp thứ 54 của Tỉnh. Điểm trung Điểm trung bình Vị thứ so với các Số học Năm học bình môn Sử cả môn Sử của trường THPT của sinh >=9 nước trường tỉnh 2017-2018 3.8 4.7 50 2 4
2018-2019 4.3 4.5 54 5 Bảng 1: Kết quả thi THPT Quốc gia môn Lịch sử của trường THPT Phan Thúc Trực - Đối với giáo viên ôn thi. Một số giáo viên còn chưa bắt kịp với sự thay đổi phương thức thi của Bộ giáo dục và Đào tạo, còn lúng túng khâu ra đề thi trắc nghiệm và luyện đề cho học sinh. Đề cương ôn tập: Việc soạn đề cương ôn tập còn nặng về khối lượng bài tập, giáo viên chưa quan tâm đến việc hệ thống hóa kiến thức, sắp xếp phân loại bài tập theo hướng tăng dần mức độ yêu cầu (từ nhận biết đến vận dụng kiến thức). Giáo viên chỉ sử dụng chung một đề cương ôn tập cho tất cả các lớp dẫn đến chưa phù hợp cho các đối tượng học sinh khác nhau, đặc biệt là những học sinh yếu, kém. Các dạng bài cũng không có sự phân loại cho những học sinh có năng lực khác nhau. Việc tổ chức ôn thi: Một số giáo viên dạy lại kiến thức cũ như bài mới; hoặc khi hệ thống lại kiến thức thì chỉ thuyết trình một chiều dẫn đến việc học sinh ghi nhớ kiến thức một cách thụ động. Nhiều giáo viên không đa dạng hóa phương pháp nhằm kiểm tra sự ghi nhớ và tự hệ thống kiến thức của học sinh. Một số GV ôn thi còn ôm đồm kiến thức, chưa sát với từng đối tượng học sinh. - Đối với học sinh. Về phía học sinh, nhiều em còn chưa tự đánh giá được năng lực bản thân, chưa tìm ra được chỗ yếu, chỗ khuyết về mặt kiến thức của mình để có biện pháp tăng cường riêng cho mình. Về kì thi đánh giá năng lực, trong 2 năm trở lại đây được học sinh của trường quan tâm. Các em đăng kí tham gia kì thi đánh giá năng lực của ĐHQG HN, ĐHQG HCM, tuy nhiên những em tham gia kì thi này chủ yếu là các em học các lớp chọn tự nhiên. Vì vậy trong quá trình học các em còn chưa tập trung cho kiến thức thuộc lĩnh vực Lịch sử, khi đến phần kiến thức Lịch sử các em chủ yếu khoanh theo cảm tính mà không nắm chắc kiến thức cơ bản. Qua điều tra 15 em tham gia thi đánh giá năng lực, khi làm nội dung thuộc lĩnh vực Lịch sử thì các em khoanh theo cảm tính mà không nắm kiến thức cũng như kĩ năng làm bài. Vì vậy tỉ lệ đạt điểm trong 10 câu Lịch sử là rất thấp. Tự tin khi làm bài thi kiến thức Lúng túng, khoanh chừng đáp Năm học Lịch sử án 5
2018-2019 1 14 Bảng 2: Khảo sát kết quả HS tham gia kì thi đánh giá năng lực của ĐHQG HN năm 2019 Khi được hỏi lí do thì các em đều trả lời:“Ở kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông em tập trung chính vào ba môn thuộc khối A1 là Toán - Lý - Tiếng Anh. Tuy nhiên, bài thi đánh giá năng lực là bài thi tổng hợp gồm nhiều môn như Toán, Tiếng Anh, Ngữ văn, Lịch sử, Hóa học, Địa lý, Vật lý… nên em phải học tất cả các môn. Bài thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội gồm có 150 câu hỏi với 3 phần thi là: Tư duy định lượng (môn Toán), Tư duy định tính (môn Văn) và Khoa học (gồm các môn: Vật lý, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lý). Đây là một thách thức lớn bởi lâu nay chúng em chủ yếu học, ôn thi theo truyền thống (xét tuyển theo các khối như khối A, B, C…) và chỉ học các môn để thi đại học”. Phân tích số liệu bảng 1 ta thấy kết quả thi THPT quốc gia môn Lịch sử của trường THPT Phan Thúc Trực từ năm 2018 trở về trước rất thấp. Trước thực trạng trên, nhóm giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử của trường THPT Phan Thúc Trực đã tiến hành nhiều buổi sinh hoạt chuyên môn nhằm trao đổi, tìm biện pháp để nâng cao hiệu quả giảng dạy bộ môn. Có nhiều ý kiến được đưa ra như cần ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng lịch sử, cần tăng cường ứng dụng phương pháp phát huy tính tích cực của học sinh, tăng cường kiểm tra, rèn luyện kĩ năng làm bài thi, phân tích câu hỏi, biên soạn ngân hàng đề thi…tất cả các ý kiến tranh luận đều đi đến một mục đích đó là làm sao để học sinh tiếp cận với môn học lịch sử với tinh thần thoải mái và không bị gò ép, làm sao để học sinh nhận thấy cần thiết phải học môn lịch sử cũng như các bộ môn khác ở trường phổ thông, làm sao để nâng cao hiệu quả giảng dạy bộ môn, và đặc biệt là để nâng cao kết quả thi THPT Quốc gia (Thi TN THPT). Để giải quyết những câu hỏi khó trên, Ban giám hiệu nhà trường, giáo viên giảng dạy bộ môn đều, suy nghỉ, trăn trở tìm những phương án mang tính chất khả thi. II. Giải pháp nâng cao hiệu quả thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử ở trường THPT Phan Thúc Trực. 1. Công tác chỉ đạo ôn thi TN THPT và thi đánh giá năng lực môn Lịch sử tại trường THPT Phan Thúc Trực. 1.1. Tổ chức sắp xếp lớp theo yêu cầu và nguyện vọng của học sinh. Phân loại đối tượng học sinh theo nguyện vọng, năng lực các môn học để sắp xếp lại thành các lớp khối học nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy, hướng dẫn ôn tập của giáo viên; hiệu quả tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng cho học sinh của học sinh. 6
Nội dung của giải pháp Trước tiên phải khẳng định rằng để thi THPT quốc gia đạt kết quả cao cần tổ chức tốt hoạt động dạy học chính khóa để học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản. Tuy nhiên nội dung kiến thức trong đề thi THPT quốc gia có nhiều kiến thức nâng cao, nên nếu chỉ học chính khóa thì học sinh khó có thể giải được các câu hỏi bài tập nâng cao trong đề thi. Vì vậy cần tổ chức ôn tập để học sinh bổ sung thêm kiến thức. Hơn nữa kiến thức là liên thông, nắm vững kiến thức phần trước là cơ sở để học tốt phần sau và cấu trúc đề thi THPT quốc gia từ năm 2019 bao gồm nội dung kiến thức từ lớp 11 đến lớp 12 nên việc tổ chức ôn tập không chỉ chú trọng cho khối 12 mà phải thực hiện tốt từ lớp 11 đến khi các em học sinh bước vào kỳ thi. Do đó việc sắp xếp lớp của nhà trường được thực hiện như sau: - Vào đầu mỗi năm học nhà trường đều tổ chức sắp xếp lớp ở tất cả các khối lớp. Căn cứ để sắp xếp lớp là: + Dựa trên nguyện vọng của học sinh: Nhà trường triển khai cho học sinh đăng ký nguyện vọng của mình (đăng ký học lớp theo Ban KHTN hay KHXH, định hướng thi Đại học khối A, A1, B, C hay D). + Dựa trên năng lực của học sinh (Đối với khối 10 là điểm thi tuyển sinh vào 10 và điểm ưu tiên đối với học sinh giỏi trường, học sinh giỏi tỉnh năm lớp 9; Đối với khối 11, 12 là kết quả học tập năm học trước đó với những tiêu chí cụ thể). Nhà trường tiến hành xếp lớp theo định hướng các khối thi THPT (A, A1, B,C,D). Việc tổ chức ôn tập được thực hiện theo đơn vị lớp giống lớp học chính khóa. 1.2. Bố trí thời lượng ôn tập và thời gian ôn tập hợp lí. - Ngay từ đầu năm học, trong cơ cấu phân bổ tiết của môn học chính khóa chương trình lớp 12 có 4 tiết tự chọn, Ban chuyên môn nhà trường bố trí 1 tiết Lịch sử cho nhóm lớp theo định hướng C, D. Như vậy số tiết môn học Lịch sử ở học kỳ 1 là 3 tiết/tuần, học kỳ 2 là 2 tiết/tuần. Số tiết tăng thêm này sẽ chỉ đạo các tổ, nhóm xây dựng các chuyên đề ôn tập, củng cố kiến thức cơ bản cho học sinh. - Về các buổi học ôn tập vào buổi chiều, mỗi tuần các lớp định hướng thi tốt nghiệp tổ hợp KHXH đều được bố trí học 1 buổi/ tuần hoặc 0,5 buổi/tuần. Giai đoạn sau khi kết thúc chương trình (vào cuối tháng 5), các lớp đều được bố trí 3 tiết/tuần, tập trung vào việc ôn luyện đề thi trắc nghiệm. Giáo viên vừa hướng dẫn học sinh kỹ năng làm bài, đồng thời, củng cố lại kiến thức trên cơ sở câu hỏi của đề thi. Giai đoạn đầu thì ôn tập theo bài, chương theo SGK để các em dễ học, giai đoạn sau, tổng hợp trong một đề thi nội dung của nhiều chương bài. 7
1.3. Tăng cường kiểm tra, giám sát. Chỉ đạo việc xây dưng kế hoạch dạy học: Sau khi thống nhất kế hoạch tổng thể thời lượng ôn thi THPT quốc gia, BGH chỉ đạo các tổ, nhóm chuyên môn liên quan triển khai xây dựng KHDH; KHDH đảm bảo thời lượng, nội dung, kiến thức, các năng lực cần đạt…; KHDH phải được góp ý, thống nhất trong toàn thành viên của nhóm. Tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn ký xác nhận và Ban giám hiệu phê duyệt trước khi thực hiện. Quản lý thực hiện TKB, chương trình dạy học: BGH theo dõi chặt chẽ việc thực hiện TKB, chương trình ôn tập của giáo viên theo từng tuần, từng tháng qua hệ thống sổ sách như: Ghi chép theo dõi vào sổ trực của BGH, sổ đầu bài, lịch báo giảng, vở ghi của học sinh… nhằm phát hiện các thiếu sót, sai lệch từ đó có sự nhắc nhở, đôn đốc kịp thời việc thực hiện nhiệm vụ của giáo viên, nâng cao hiệu quả ôn tập. Quản lý việc soạn giáo án, chuẩn bị bài lên lớp: Phát huy vai trò của các tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn, giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong việc quản lý, theo dõi, đánh giá góp ý bài soạn. Chỉ đạo giáo viên khi soạn giáo án, chuẩn bị bài lên lớp phải xác định rõ mục đích yêu cầu, kiến thức, năng lực cần đạt, nội dung cơ bản, phương pháp tối ưu cho từng bài, từng phần, từng mục, bài soạn được trình bày rõ ràng, khoa học, phản ánh rõ tiến trình và sự phối hợp hoạt động của thầy và trò, thể hiện được sự đổi mới phương pháp dạy học, hướng dẫn ôn tập. Nội dung bài soạn vừa đảm bảo tính chính xác, bám sát chuẩn kiến thức kỹ năng, lại vừa phải có sự khai thác, bổ sung liên hệ, đổi mới cho phù hợp với điều kiện thực tế; chú trọng rèn luyện phương pháp tư duy, năng lực tự học tự nghiên cứu; tạo niềm vui, hứng khởi, nhu cầu hành động và thái độ tự tin trong học tập cho học sinh, giúp học sinh có thể vận dụng tốt vào thực tiễn cuộc sống, vào việc tham gia kỳ thi đạt kết quả cao. Quản lý việc thực hiện kỷ luật, kỷ cương hành chính của giáo viên: Muốn nâng cao chất lượng dạy học cũng như ôn thi TN THPT thì yêu cầu quan trọng đầu tiên là phải có một môi trường dạy học nghiêm túc đảm bảo kỷ luật, kỷ cương mà yêu cầu đầu tiên là đối với người thầy. Người thầy phải là tấm gương sáng để học sinh noi theo, vì vậy mỗi thầy/cô giáo phải tự ý thức cao trong việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương hành chính, tích cực trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Nhà trường quán triệt đầy đủ các văn bản hướng dẫn của cấp trên về tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, kiểm tra giám sát thường xuyên việc chấp hành của cán bộ, giáo viên. Hằng ngày phân công BGH trực, theo dõi chặt chẽ việc thực hiện giờ giấc lên lớp của giáo viên để đôn đốc, nhắc nhở giáo viên thực hiện nghiêm túc quy định chuyên môn. Ngoài ra việc quản lý giờ trên lớp, thái độ của giáo viên còn qua các 8
luồng thông tin: phản ánh của học sinh, của các phụ huynh, thường xuyên dự giờ, thăm lớp... Quản lý, theo dõi ý thức chấp hành nội quy, thái độ học tập của học sinh: Học sinh là chủ thể của nhà trường, là đối tượng của quá trình dạy học – ôn tập; là chủ thể của quá trình nhận thức. Do vậy, theo dõi ý thức chấp hành nội quy, thái độ học tập của học sinh là khâu quan trọng góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý hoạt động dạy học. Để thực hiện tốt nội dung này trước hết phải xây dựng một môi trường giáo dục lành mạnh, nghiêm túc; môi trường học tập, rèn luyện hứng thú. Khi các em có được môi trường tốt, các em sẽ cảm thấy yên tâm học tập, rèn luyện; từ đó các em sẽ thấy rằng học tập, rèn luyện là quyền lợi và là trách nhiệm của bản thân, điều này giúp các em hình thành động cơ học tập đúng đắn, chăm chỉ, có tinh thần, ý thức vượt khó vươn lên trong học tập và rèn luyện. Để thực hiện được điều này vào đầu năm học nhà trường tổ chức buổi học nội quy cho toàn thể học sinh để giới thiệu về nhà trường và quán triệt nội quy học sinh; Chỉ đạo Đoàn trường xây dựng quy chế chấm điểm thi đua các lớp đảm bảo tính khoa học và tính khả thi; Hàng ngày kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc chấp hành nội quy của học sinh, đặc biệt là việc chấp hành về giờ giấc. Nề nếp học tập ôn thi vào các buổi chiều được quản lý như học chính khóa vào buổi sáng. Ngoài ra, GVCN lớp cần cụ thể hóa bằng các tiêu chuẩn thi đua trong lớp và giao cho cán bộ lớp theo dõi, đánh giá hàng tuần. Trên cơ sở theo dõi đánh giá của cán bộ lớp GVCN sẽ có những hình thức khen, chê kịp thời để khích lệ, động viên cũng như uốn nắn học sinh. Để quản lý tốt hoạt động học tập, quá trình ôn tập của học sinh cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, bộ phận trong nhà trường, giữa nhà trường với phụ huynh học sinh. 2. Tổ chức dạy ôn thi cho HS tại trường THPT Phan Thúc Trực. 2.1. Tổ chức họp nhóm chuyên môn để phân tích đề thi minh họa của Bộ giáo dục và đề thi đánh giá năng lực của các trường đại học. Một trong những nội dung sinh hoạt chuyên môn của nhóm Lịch sử là tiến hành phân tích đề thi minh họa, đề thi các năm trước đó với mục đích có định hướng trong cách biên soạn câu hỏi ôn thi, giới hạn nội dung ôn tập cho học sinh. Cách làm này được tiến hành thống nhât trong các thành viên của nhóm chuyên môn để tạo nên sự đều tay cho các GV được phân công giảng dạy khối 12. Thực tế chúng tôi thấy rằng khâu ra đề cho HS ôn tập rất quan trọng. Đề bám sát ma trận, cách thức ra câu hỏi, dạng hỏi…sẽ giúp HS định hướng được cách học và làm quen với dạng đề, từ đó HS sẽ không lúng túng mà tự tin hơn khi làm đề. Từ ma trận đề thi THPT quốc gia (TN THPT) và đề thi minh họa các năm gần đây, nhóm Lịch sử rút ra một số đặc điểm đề thi như sau: 9
+ Về nội dung đề thi nằm trong chương trình lớp 11 và 12 THPT, trong đó tập trung chủ yếu vào kiến thức lớp 12. Đề thi rõ ràng và giảm mạnh độ khó so với đề thi các năm trước. Học sinh chỉ cần có kiến thức cơ bản là đạt điểm trên trung bình. Trong đó, 20 câu hỏi đầu tiên không có nhiễu, đáp án được diễn đạt bằng những từ ngữ quen thuộc và có sẵn trong sách giáo khoa; những phương án nhiễu là nội dung khác biệt hoàn toàn về lĩnh vực, địa điểm hoặc thời gian. Ví dụ câu hỏi 18 (mã đề 301, đề thi đợt 2 năm 2020): Đến nửa sau những năm 80 của thế kỉ XX, quốc gia nào sau đây trở thành siêu cường tài chính số một thế giới? A. Mianma. B. Nhật Bản. C. Campuchia. D. Brunây. + Giảm các phương án gây nhiễu ở mức độ thông hiểu và vận dụng: Ở 12 câu hỏi thông hiểu (từ câu số 21 đến 32) chỉ để lại 01 phương án nhiễu nhẹ; từ câu 33 đến 40 cũng giảm nhiễu so với các năm trước. Ví dụ câu hỏi 29 (mã đề 311, đề thi đợt 1 năm 2020) kiểm tra sự thông hiểu không có nhiễu: Nội dung nào sau đây là một trong những yếu tố thúc đẩy kinh tế Mĩ phát triển mạnh trong giai đoạn 1945 – 1973? A. Không chạy đua vũ trang với Liên Xô. B. Không phải viện trợ cho đồng minh. C. Có nguồn nhân lực dồi dào, chất lượng cao. D. Không phải chi ngân sách cho quốc phòng. + Câu hỏi tập trung vào những kiến thức cốt lõi của chương trình, có tính toàn diện và hệ thống, diễn đạt rõ ràng, không thách đố học sinh; không có câu hỏi đánh giá việc ghi nhớ vụn vặt, máy móc của học sinh (về thời gian, địa điểm, tên người, diễn biến sự kiện, số liệu…). +Về tính đặc thù của môn học: Đề thi đảm bảo đặc trưng của môn Lịch sử, thể hiện tính toàn diện, có hệ thống và góp phần vào tuyên truyền, giáo dục. Các lĩnh vực đề cập trong đề thi rất toàn diện và hệ thống: Nội dung liên quan đến chủ trương của Đảng, đấu tranh chính trị, quân sự, ngoại giao, giải phóng dân tộc, xây dựng kinh tế, văn hóa, giáo dục, hoạt động yêu nước và đóng góp của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh… Câu hỏi mang tính định hướng, phục vụ tuyên truyền, giáo dục: Đề thi đã đảm bảo tính đặc thù của môn Lịch sử, đồng thời góp phần vào định hướng giáo dục, tuyên truyền cho thế hệ trẻ Việt Nam. Điểm mới của đề thi 2021 so với các năm trước là: có 01 câu về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn 1975-1980. Theo chương trình môn Lịch sử năm học 2020-2021, cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn này 10
đã được đưa trở lại giảng dạy trong các nhà trường (trước đây nằm trong phần giảm tải). Phân tích đề thi đánh giá năng lực. Trong những năm trở lại đây thi đánh giá năng lực trở thành xu hướng chủ yếu được các trường đại học lựa chọn để tuyển thí sinh. Theo đó một bộ phận học sinh đã đăng kí thi đánh giá năng lực ở các trường đại học: như đại học quốc gia Hà Nội, Đại học sư phạm Hà Nội, đại học quốc gia TP HCM…Trước nhu cầu tất yếu của học sinh và phụ huynh, ban chuyên môn nhà trường đã nắm bắt kịp thời xu thế, có định hướng chỉ đạo các nhóm chuyên môn để có phương pháp dạy học đáp ứng yêu cầu. Nhóm chuyên môn Lịch sử đã phân tích đề thi đánh giá năng lực các trường và rút ra tương quan giữa đề thi Lịch sử TNTHPT QG với đề thi đánh giá năng lực các trường năm 2021 Đề thi TN THPT QG ĐH QG HN ĐHQG HCM ĐHSP HN Trắc nghiệm: 40 Trắc nghiệm: Trắc nghiệm: 10 Trắc nghiệm Hình thức câu: 10 câu: câu (28 câu)+ tự NB, TH, VD NB+ TH, VD NB+TH,VD luận Lớp 11+ Lớp Lớp 11+12(lớp Phạm vi Chủ yếu lớp 12 (lớp 11 có 11 có 3/10 câu- Lớp 12 kiến thức 12(38/40 câu) 3/10 câu- lớp lớp 12 có 7/10 12 có 7/10 câu) câu) 24 câu TH+4 VD+ VD 3/10 câu cao. 75%NB+TH, Mức độ NB+7/10 câu 25% VD Câu hỏi tự TH, VD luận ở mức độ VD. Dạng câu hỏi bao gồm câu hỏi trắc nghiệm khách quan và câu hỏi tự luận. Điểm khác của một số câu hỏi trong đề thi năng lực là cách đặt câu hỏi với thông tin cho trước thì nguồn thông tin thường là đoạn trích trong sách giáo khoa hoặc ngoài sách giáo khoa (Văn kiện, Nghị quyết ĐH Đảng; Chuyên đề lịch sử; Thông tin từ các nguồn truyền thông uy tín,...) có liên quan đến nội dung kiến thức trong chương trình. 11
Mục đích sử dụng thông tin cho trước: dùng để dẫn trong phần câu hỏi; là cơ sở, dữ liệu để HS căn cứ lựa chọn phương án đúng. 2.2. Xây dựng khung chương trình và kế hoạch ôn thi phù hợp với từng lớp, đối tượng học sinh, ra đề thi nguồn phục vụ cho công tác ôn thi ngay từ đầu năm học. Với tinh thần chủ động, Ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo tổ nhóm chuyên môn xây dựng kế hoạch đưa ra những giải pháp tối ưu nhằm đảm bảo, nâng cao chất lượng dạy và học đáp ứng yêu cầu của việc đổi mới thi cử. Thực hiện chủ trương của Ban giám hiệu với trách nhiệm cao, nhóm chuyên môn chúng tôi đã xây dựng kế hoạch, đề ra những giải pháp, rút kinh nghiệm sau mỗi kì thi, năm thi và điều chỉnh kịp thời, đúng hướng. Do đó, chúng tôi đã đúc rút được những kinh nghiệm góp phần ổn định và nâng cao chất lượng bộ môn qua các năm thi. Thực hiện sự chỉ đạo của nhà trường, nhóm Lịch sử đã chủ động, linh hoạt trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục định hướng phát triển năng lực học sinh phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương và khả năng của học sinh(PHỤ LỤC 3). Nhóm chuyên môn đã tiến hành họp để xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm phục vụ cho việc dạy học. Qua những lần trao đổi chuyên môn GV trong nhóm có kĩ năng ra đề và soạn đề trắc nghiệm.(đề nguồn của nhóm được lưu tại địa chỉ gmail: nhomsu2020@gmail.com- MK: 12345678) Họp nhóm chuyên môn xây dựng đề trắc nghiệm 2.3. Đa dạng hóa các hình thức ôn tập. - Ôn tập theo giai đoạn lịch sử bằng hình thức bảng biểu, sơ đồ hóa kiến thức. 12
Đặc thù của môn Lịch sử là nhiều sự kiện, các mốc thời gian, không gian nên học sinh cần hệ thống hóa kiến thức bằng sơ đồ, hoặc bảng biểu để ghi nhớ kiến thức hiệu quả hơn. Với hình thức thi trắc nghiệm HS không phải thuộc lòng các sự kiện mà cần tư duy để tìm ra bản chất của sự kiện, mối liên hệ giữa các sự kiện lịch sử. Trong quá trình giảng dạy tùy vào nội dung, tính chất của từng bài giảng sau mỗi bài học, mỗi chương, mỗi bài giảng GV hướng dân học sinh làm sơ đồ tư duy theo ý tưởng từ cây, đến cành, đến nhánh, từ ý lớn đến ý nhỏ theo hình thức diễn dịch. Nhờ đó các em sẽ thấy bài học ngắn gọn, dễ nhớ. Bước 1: GV chia kiến thức theo từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Bước 2: Yêu cầu HS lập bảng hệ thống kiến thức theo từng giai đoạn, trên cơ sở đó HS sẽ nắm được, so sánh được các sự kiện trong các giai đoạn. Bước 3: GV kiểm tra và chốt kiến thức để HS dễ ôn tập. Bước 4: GV giao bài tập trắc nghiệm theo 4 mức độ để HS rèn luyện. Khi dạy về chủ trương của ĐCS Đông Dương qua 2 hội nghị GV hướng dẫn HS lập bảng niên biểu so sánh để đối chiếu theo mẫu sau: 13
Ví dụ khi dạy bài 17,18,19,20 (LS 12) GV hướng dẫn HS thiết lập sơ đồ hóa kiến thức theo nội dung sau. Bước phát triển của cuộc kháng chiến chống Pháp trên mặt trận quân sự Ưu điểm của phương pháp này là giúp HS nhớ sâu kiến thức, sự kiện của từng giai đoạn, kết nối được các kiến thức có nội dung gần nhau. Đồng thời có sự so sánh đối chiếu giữa các giai đoạn lịch sử. - Ôn tập theo bài/chủ đề. Bước 1: GV hướng dẫn HS nắm kiến thức theo các bài có cấu trúc giống nhau. Bước 2: GV hướng dẫn HS hệ thống kiến thức bằng sơ đồ tư duy. 14
Bước 3: GV nhận xét chốt các ý chính của bài. Ví dụ khi dạy về quá trình chuẩn bị cho cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam Bài 17-LS12, GV hướng dẫn HS lập sơ đồ tư duy sau: Hoặc khi dạy Bài 18 (LS12) Những năm đầu toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp. GV hướng dẫn HS hệ thống kiến thức theo sơ đồ sau: 15
Ưu điểm của phương pháp này là HS sẽ nắm được kiến thức cụ thể theo trình tự thời gian để khi bước vào ôn tập các em đã có kiến thức khái quát. HS sẽ nắm được các cụm từ khóa của từng bài từng mục. Do ôn tập theo bài nên kiến thức sẽ nhẹ nhàng hơn đối với các HS trung bình và yếu. Đối với ôn tập theo bài, chủ đề, GV áp dụng khi dạy các học sinh trung bình, yếu, hoặc HS tham gia thi đánh giá năng lực mà kiến thức cơ bản về lịch sử còn hạn chế. - Xác định các dạng công thức thường gặp khi ôn luyện. Trong ôn luyện lịch sử khi nhắc đến công thức thường xa lạ với học sinh, các em nghĩ ngay đến các môn tự nhiên như toán, lí... Tuy nhiên trong khi học lịch sử có một số dạng công thức mà các em có thể áp dụng để việc học trở nên dễ dàng hơn. Ví dụ như: + Ý nghĩa thắng lợi của một sự kiện hoặc biến cố lịch sử lớn thường theo công thức: Kết thúc cái gì? Mở ra cái gì? Có tác động như thế nào? + Nguyên nhân thắng lợi: Nguyên nhân thắng lợi của một sự kiện có thể áp dụng theo điểm chung: Sự lãnh đạo của Đảng cộng sản, truyền thống yêu nước, sự đoàn kết thông qua mặt trận, thông qua tinh thần đoàn kết của 3 nước Đông Dương, ủng hộ của các nước bên ngoài… + Vận dụng “công thức 5 cụm từ khóa” khi học về chủ trương, đường lối đấu tranh của Đảng qua các hội nghị thời kì 1930 – 1945. Các Nghị quyết Hội nghị Trung ương Đảng cộng sản Đông Dương tháng 10/1930, tháng 7/1936, tháng 11/1939, tháng 5/1941 và tháng 3/1945 đều đề cập đến những nội dung này: Xác định đường lối chiến lược cách mạng (lưu ý đường lối chiến lược cách mạng không bao giờ thay đổi): Đầu năm 1930, Cương lĩnh của Đảng xác định cách mạng Việt Nam sẽ trải qua 2 giai đoạn là làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng, sau khi thành công sẽ bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa để tiến lên xã hội cộng sản. Sau năm 1975, Việt Nam thực hiện giai đoạn 2 của đường lối này. Xác định kẻ thù, nhiệm vụ cách mạng (có thể thay đổi do hoàn cảnh lịch sử). Ví như, trong giai đoạn 1936 – 1939, Đảng xác định kẻ thù cách mạng không phải là đế quốc Pháp nói chung mà là bọn phản động thuộc địa và tay sai, Hội nghị Trung ương tháng 11/1939 xác định kẻ thù là đế quốc Pháp và tay sai, Hội nghị Trung ương tháng 5/1941 xác định kẻ thù là đế quốc – phát xít Nhật, Pháp và tay sai, Hội nghị Ban thường vụ Trung ương Đảng sau ngày Nhật đảo chính Pháp xác định kẻ thù chỉ còn phát xít Nhật và tay sai của chúng – Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim). Xác định lực lượng cách mạng và thành lập mặt trận dân tộc thống nhất (có thể thay đổi do hoàn cảnh lịch sử). Ví như, tháng 7/1936, Đảng đưa ra chủ trương thành 16
lập Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương, đến tháng 3/1938 đổi tên thành Mặt trận Dân chủ Đông Dương, tháng 11/1939 đổi tên thành Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương, tháng 5/1941 thành lập mặt trận dân tộc thống nhất đầu tiên của riêng Việt Nam – Mặt trận Việt Minh. Đưa ra khẩu hiệu đấu tranh (có thể thay đổi do hoàn cảnh lịch sử). Xác định hình thức, phương pháp cách mạng (có thể thay đổi do hoàn cảnh). Riêng Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 (tháng 5/1941) cần có thêm nội dung quan trọng này: Nhấn mạnh công tác chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm vụ trung tâm của toàn Đảng, toàn dân (với ba sự chuẩn bị cốt lõi về lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang và xây dựng căn cứ địa cách mạng). Để biết rõ lí do vì sao Đảng lại thay đổi chủ trương đấu tranh qua mỗi thời kì thì các em phải bám sát vào bối cảnh lịch sử thế giới và trong nước. + Trong quá trình ôn tập lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954-1975, GV hướng dẫn HS hệ thống các chiến lược chiến tranh thông qua công thức sau: Chiến lược chiến tranh đặc biệt là chiến tranh kiểu mới = chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm + cố vấn Mĩ + viện trợ của Mĩ. Chiến lược chiến tranh cục bộ là chiến tranh kiểu mới = quân Mĩ+ Đồng Minh + chính quyền tay sai + viện trợ của Mĩ. Chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh là chiến tranh kiểu mới = chính quyền Sài Gòn+ cố vấn Mĩ + viện trợ của Mĩ. - Ôn tập bằng hình thức học trực tuyến Bước 1: GV lựa chọn các phần mềm hiệu quả như google meet, zoom… rồi tạo đường link gửi cho các nhóm HS ôn tập theo từng bài, chương.. Bước 2: HS tự tìm hiểu SGK, vở ghi, tài liệu để hoàn thành yêu cầu. Bước 3: GV kiểm tra nhận xét. Ưu điểm: HS sẽ khai thác có hiệu quả các nguồn tài nguyên trên mạng. Trước những áp lực lớn hiện nay mà học sinh khối 12 phải đối mặt là kỳ thi TN THPT, kì thi đánh giá năng lực và trước tình hình phòng, chống dịch covid-19 diễn biến rất phức tạp cả nước nói chung và của địa phương nói riêng. Nhóm Lịch sử của trường THPT Phan Thúc Trực cũng triển khai thực hiện đa dạng các hình thức kiểm tra đánh giá học sinh. Bằng hình thức trực tuyến với ứng dụng công nghệ thông tin đơn giản, dễ dàng thực hiện như: zalo và google…Nhằm giúp cho học sinh đa dạng các hình thức 17
ôn tập, dễ thực hiện, mang lại hiệu quả, giúp giáo viên và học sinh thường xuyên tự chủ, tự đánh giá năng lực kiến thức bản thân. Học sinh được tiếp cận đa dạng hình thức học và kiểm tra, thi, giúp ít rất nhiều cho các em tự điều chỉnh bản thân, biết khắc phục những phần kiến thức thiếu sót, điều chỉnh cách học, bù đắp những kiến thức chưa tốt để tiến tới kỳ thi TN THP, thi đánh giá năng lực đạt hiệu quả tốt nhất. Một số hình thức học và thi trực tuyến 2.4. Gắn ôn tập với thực hành các dạng câu hỏi trắc nghiệm. Khi ôn tập theo hình thức thi trắc nghiệm, giáo viên cho học sinh ôn từng bài, từng chương, từng phần rồi đưa ra các câu hỏi trắc nghiệm để các em củng cố lại kiến thức. Đây là bước đơn giản nhưng rất cần thiết và quan trọng vì kiến thức các em đã học cần được thực hành ngay trong các dạng câu hỏi trắc nghiệm. Điều này vừa giúp học sinh nắm rõ và khắc sâu kiến thức vừa rèn luyện khả năng tự học, tự ôn tập cho cho các em. Sau khi học xong kiến thức cơ bản, giáo viên chuẩn bị hệ thống câu hỏi dạng điền khuyết và yêu cầu HS điền nhanh các thông tin còn thiếu vào các phiếu GV đã phát. Ôn tập qua câu hỏi ngắn và điền khuyết có thể tiến hành như một trò chơi nhưng cũng có thể là nội dung các em tự làm bài kiểm tra ngắn, tự đố nhau rất hiệu quả. Thông qua việc biến các kiến thức trọng tâm thành các câu hỏi ngắn hoặc dạng điền thông tin giúp các em nhớ rất nhanh kiến thức. Câu hỏi, nội dung càng cụ thể, học sinh càng ôn luyện dễ dàng. Giáo viên có thể tổ chức hoạt động theo cá nhân hoặc nhóm đều thu hút sự tham gia tích cực của các học sinh. Ví dụ sau khi học xong Bài 1: Sự hình thành trật tự thế giới mới sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1945-1949), GV cho HS các thông tin ở dạng điền khuyết như sau và yêu cầu HS hoàn thành thông tin trên phiếu. 18
Sau khi học xong bài học, GV yêu cầu HS làm các câu hỏi trắc nghiệm theo các mức độ. Mục đích của hoạt động này là GV giúp HS nắm được các dạng câu hỏi trắc nghiệm để làm quen và khắc sâu kiến thức. Học sinh sẽ quen với dạng câu hỏi, phản xạ với các câu hỏi, rèn luyện kĩ năng phân chia thời gian bài làm một cách khoa học, HS tự kiểm tra lượng kiến thức của mình. Môn Lịch sử thường sử dụng các dạng câu hỏi trắc nghiệm sau: - Dạng câu hỏi đưa ra lựa chọn câu trả lời đúng trong 4 phương án gây nhiễu (A, B, C, D) chỉ có 1 phương án đúng, các phương án còn lại đều sai. - Dạng câu hỏi đưa ra lựa chọn câu trả lời đúng trong 4 phương án gây nhiễu (A, B, C, D) có nhiều câu trả lời đúng nhưng chỉ có 1 câu trả lời đúng nhất, đầy đủ nhất/bao trùm, quan trọng nhất, quyết định nhất. 19