Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp thực hiện tốt phong trào xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài tập trung tìm hiểu, đánh giá thực trạng xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT trong thời gian qua. Từ đó đưa ra một số biện pháp hữu ích trong việc xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp thực hiện tốt phong trào xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM Đề tài: MỘT SỐ BIỆN PHÁP THỰC HIỆN TỐT PHONG TRÀO XÂY DỰNG LỚP HỌC TỰ QUẢN Ở TRƯỜNG THPT Người thực hiện: 1. PHẠM THỊ HẰNG Chức vụ: Giáo viên chủ nhiệm Đơn vị: Trường THPT Diễn Châu 3 Điện thoại: 0973729015 Email: hangpt.c3dc3@nghean.edu.vn 2. PHAN TRỌNG ĐÔNG Chức vụ: Hiệu trưởng Đơn vị: Trường THPT Diễn Châu 3 Điện thoại: 0915249666 Email: dongpt@nghean.edu.vn 3. TRẦN MINH CHÂU Chức vụ: Giáo viên chủ nhiệm Đơn vị: Trường THPT Diễn Châu 3 Điện thoại: 0943508367 Email: chautm.c3dc3@nghean.edu.vn Diễn Châu, tháng 4 năm 2023 0
Phần I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm gần đây, đổi mới giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và có xu hướng mang tính toàn cầu để các quốc gia nâng cao nguồn nhân lực, trang bị cho các thế hệ tương lai nền tảng văn hóa vững chắc và năng lực thích ứng cao trước mọi biến động của thiên nhiên và xã hội nhằm đảm bảo phát triển bền vững. Trước tình hình đó, Đảng, Quốc hội nước ta đã đề ra mục tiêu đổi mới chương trình giáo dục nhằm đào tạo nguồn nhân lực có trách nhiệm, có văn hoá, cần cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hoá. Chương trình giáo dục phổ thông được xây dựng trên cơ sở quan điểm của Đảng, Nhà nước về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo và một trong những nhiệm vụ cơ bản của giáo dục hiện nay là hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh một cách toàn diện. Vậy làm thế nào để nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện? Chúng tôi nghĩ rằng, khâu quan trọng nhất là vấn đề giáo dục ý thức tự quản cho học sinh ngay từ khi vào lớp 10 ở trường THPT. Bởi các lý do sau: Một là, học sinh THPT là lứa tuổi đang và muốn tự khẳng định mình trước mọi người, lứa tuổi mà ở đó đặc điểm sinh lí khá phát triển, trí tuệ biến đổi cả về chất và lượng. Các em biết quan sát nhạy bén và cảm nhận tinh tế, tư duy trừu tượng ở mức cao nhưng lại rất dễ thay đổi tính nết, dễ sa ngã và bị lôi kéo. Hai là, trong trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường hiện nay, học sinh THPT cần được trau dồi tư tưởng vững vàng, có nghị lực vượt khó trong học tập và đời sống, bản thân các em không thể là những con người thụ động, ngoan ngoãn, chỉ biết vâng lời rập khuôn một cách máy móc mà thực sự phải biết làm chủ bản thân, ý thức được việc mình làm, làm việc chủ động, sáng tạo để có hiệu quả phù hợp nhất với lợi ích của cộng đồng. Để làm được điều đó chúng ta phải tạo ra cơ hội để các em tập duyệt, rèn luyện tính tự giác, tự quản, năng động, tự sáng tạo ngay từ khi đang ngồi trên ghế nhà trường, tránh trường hợp nảy sinh tâm lý ỷ lại, thụ động. Ba là, thực chất của việc giáo dục ý thức tự quản của học sinh là quá trình từng bước chuyển hóa tâm huyết, nhiệt tình của thầy cô thành ý thức tự giác đầy trách nhiệm và hứng thú của học sinh, biến lớp học của những cá nhân thành tập thể học sinh biết tự quản. Do đó, đổi mới giáo dục phải thực sự lấy học trò làm trung tâm, không chỉ trong chuyên môn mà cả trong công tác chủ nhiệm. Phải biến quá trình giáo dục thành tự giáo dục, tự ý thức, tự quản lấy chính mình, tổ, lớp mình. Với mong muốn giúp học sinh phát huy cao nhất năng lực tự quản, nhằm phát huy tiềm năng tích cực của mọi học sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện mà ngành giáo dục đề ra, chúng tôi đã lựa chọn đề tài “Một số biện pháp thực hiện tốt phong trào xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT”. 1
2. Mục tiêu, ý nghĩa, tính mới của đề tài 2.1. Mục tiêu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng lớp học tự quản và đề xuất một số biện pháp thực hiện tốt phong trào xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT. 2.2. Ý nghĩa Đề tài tập trung tìm hiểu, đánh giá thực trạng xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT trong thời gian qua. Từ đó đưa ra một số biện pháp hữu ích trong việc xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT. 2.3. Tính mới Đề tài “Một số biện pháp thực hiện tốt phong trào xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT” là nội dung được nghiên cứu lần đầu tiên tại đơn vị công tác. Những biện pháp do tác giả đề xuất có giá trị thực tiễn, góp phần giúp học sinh đi vào nề nếp hơn, có ý thức tự giác, tự quản cao hơn và phát triển theo hướng tích cực hơn để đáp ứng tốt hơn những yêu cầu về phẩm chất và năng lực. 3. Phương pháp nghiên cứu 3.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu cơ sở lý luận về vai trò, nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm và xây dựng lớp học tự quản. 3.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Khảo sát thực trạng ở các trường phổ thông, các phương pháp hỗ trợ, thăm dò ý kiến giáo viên, … 3.3. Phương pháp thực nghiệm và thống kê Thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm tính thực tiễn và hiệu quả của phương pháp đã đề xuất, tổng kết kinh nghiệm. 4. Phạm vi nghiên cứu Đề tài được áp dụng tại các lớp chủ nhiệm 10A3 và 11D1 thuộc đơn vị công tác trong năm học 2022-2023. 2
Phần II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Lý thuyết về tự quản và lớp học tự quản Theo từ điển tiếng Việt (1998), “Tự”: từ biểu thị hoạt động do chủ thể tiến hành không nhờ đến người khác hoặc có ý nghĩa phản thân: tự giác, tự lực. Tự quản là khái niệm phổ biến, có nguồn gốc lâu đời trong lịch sử chính trị - pháp lý nhân loại. “Tự quản” theo nghĩa chung nhất là “tự mình trông coi, quản lý công việc, không cần có ai điều khiển”. Tự quản còn được hiểu là tính độc lập tương đối, khả năng tự quyết định của một tổ chức, cá nhân so với một tập thể hay quyền lực trung ương; sự tự chịu trách nhiệm nhằm phát huy tính sáng tạo, năng động, linh hoạt của chủ thể ấy dưới sự kiểm tra, giám sát của nhà nước để đạt được hiệu quả cao nhất (giám sát chứ không quản lý, chỉ huy). Năng lực tự quản là khả năng tự tổ chức, quản lý, tự giải quyết những công việc của bản thân, của tập thể. Trong bối cảnh các trường phổ thông đang tích cực triển khai thực hiện Chương trình GDPT 2018, phương pháp giáo dục học sinh có sự thay đổi mạnh mẽ từ cách truyền thụ tri thức sang cách tổ chức cho học sinh tự chiếm lĩnh tri thức, chủ động tìm hiểu, tự tin, sáng tạo trong các hoạt động học tập và lao động, rèn luyện để hình thành phẩm chất, năng lực cần thiết đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Một trong những cách thức để thực hiện hiệu quả Chương trình GDPT mới là xây dựng lớp học tự quản - đây là việc làm cần thiết của bất kì GVCN nào. Mô hình tự quản là mỗi một học sinh các lớp đều có ý thức thực hiện nền nếp tốt hơn, tinh thần tự quản của Ban cán sự lớp được phát huy và quan trọng hơn các em học sinh đã tự làm chủ được hoạt động của chính mình. Đặc biệt, mấy năm gần đây, trong công tác xây dựng mô hình lớp học tự quản, cụ thể là tiết chào cờ tự quản, Nhà trường kết hợp lồng ghép sinh hoạt chủ đề theo tuần, tháng gắn với các chủ điểm bám sát kế hoạch của Nhà trường, của Đoàn thanh niên, thực tế xã hội cũng như khả năng của học sinh. Chính vì vậy, những giờ chào cờ đầu tuần không chỉ đáp ứng được yêu cầu của công tác giáo dục tự quản mà còn trở thành sân chơi giáo dục, rèn luyện kỹ năng bổ ích của học sinh. Xây dựng tính tự quản cho HS ngay trong việc tổ chức các sinh hoạt tập thể của lớp, nhất là trong việc hướng dẫn cán bộ lớp tổ chức giờ sinh hoạt lớp cuối tuần. Thực chất của xây dựng lớp tự quản là quá trình từng bước chuyển hoá tâm huyết, nhiệt tình của thầy cô thành ý thức tự quản tự giác đầy trách nhiệm và thích thú của HS, cũng có nghĩa là biến lớp học của những cá nhân học sinh thành một tập thể học sinh biết tự quản dưới sự quản lý, chỉ đạo của GVCN. Mỗi HS trong lớp là một chủ thể có tính tự giác cao. BCS lớp triển khai và tổng kết các hoạt động trong tuần, tháng, GVCN đóng vai trò tham mưu khi cần thiết. 3
1.1.2. Vị trí và vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT Xây dựng tập thể lớp đoàn kết, vững mạnh là yêu cầu giáo dục bắt buộc của tất cả các trường trung học phổ thông, đó cũng là nhiệm vụ quan trọng của giáo viên chủ nhiệm. Một tập thể lớp vững mạnh sẽ là động lực thúc đẩy mọi hoạt động khác nhất là hoạt động học tập của nhà trường. Bên cạnh đó khi giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm và có phương pháp tốt thì sẽ tạo điều kiện và có thời gian để bồi dưỡng và hoàn thành tốt chuyên môn của mình. Trong những năm gần đây cùng với việc thay đổi sách giáo khoa cũ bằng sách giáo khoa mới, việc thay đổi một số phương pháp trong dạy học là rất cần thiết. Song song với việc đổi mới ấy, việc quản lí giáo dục học sinh cũng rất quan trọng, đặc biệt vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục học sinh. Chúng ta phải biến quá trình giáo dục thành tự giáo dục, tự ý thức, tự quản lấy chính mình, tổ và lớp của mình thì chất lượng giáo dục mới bền vững, không bị tụt hậu, đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của cuộc sống hiện đại. Để làm tốt công tác chủ nhiệm trước hết giáo viên chủ nhiệm phải nắm rõ nhiệm vụ của mình trong điều lệ trường phổ thông vì giáo viên chủ nhiệm có một vị trí quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng, ý thức đạo đức học sinh, tạo điểm nhấn góp một phần trong phong trào xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực. Do đó, giáo viên chủ nhiệm là một trong những nhân tố thúc đẩy sự hình thành nhân cách của học sinh, mang lại một phần kết quả rèn luyện đạo đức, học tập của các em. Học sinh THPT trong độ tuổi mới lớn, rất thích hoạt động, ham hiểu biết, muốn thể hiện mình. Các em không chỉ ước ao khám phá bí mật thế giới xung quanh, mà còn muốn khám phá chính bản thân mình. Hàng ngày, không em nào không nảy sinh ý thức muốn tự khẳng định mình, chứng tỏ mình, và cũng muốn tập thể công nhận mình. Xây dựng lớp học tự quản không những thoả mãn tâm lý này của các em mà còn tạo cho các em cơ hội để được trải nghiệm, chia sẻ và được nuôi dưỡng, rèn luyện, phát triển theo hướng tích cực. 1.1.2.1. Vị trí của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường THPT Ở trường THPT, trong mỗi lớp học đều có một giáo viên chủ nhiệm lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp là người được BGH bổ nhiệm, chịu trách nhiệm quản lý công tác giáo dục và đào tạo học sinh ở lớp mình phụ trách, là người chịu toàn bộ trách nhiệm trước BGH và nhà trường về mọi vấn đề thuộc lớp mình. - Giáo viên chủ nhiệm là thay mặt hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh quản lý toàn diện học sinh lớp mình phụ trách. Điều này đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm vừa quản lý tập thể học sinh, vừa quan tâm đến từng cá nhân trong lớp về mọi phương diện: Tư tưởng, học tập, tu dưỡng, lao động và sinh hoạt tập thể. - Giáo viên chủ nhiệm lớp là người lãnh đạo, tổ chức, điều hành, kiểm tra mọi hoạt động và các mối quan hệ ứng xử thuộc lớp mình phụ trách theo đúng chương trình và kế hoạch của nhà trường. 4
- Giáo viên chủ nhiệm là nhân vật chủ đạo để hình thành nhân cách cho từng học sinh trong tập thể lớp. - Giáo viên chủ nhiệm lớp là cầu nối là nhân vật trung gian thiết lập các mối quan hệ hai chiều: Nhà trường - tập thể học sinh, tập thể học sinh - xã hội. Như vậy, một mặt giáo viên chủ nhiệm lớp vừa là đại diện cho nhà trường để giáo dục học sinh, vừa đại diện cho tập thể học sinh để liên lạc với nhà trường. Mặt khác giáo viên chủ nhiệm phải làm cho quan hệ giữa tập thể học sinh với xã hội trở nên gắn bó hơn. 1.1.2.2. Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp - Giáo viên chủ nhiệm là người xây dựng, tổ chức tập thể lớp mình thành đơn vị vững mạnh, đoàn kết. - Giáo viên chủ nhiệm tổ chức điều khiển, lãnh đạo các hoạt động giáo dục của tập thể lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Việc này thể hiện trong việc hình thành bộ máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm đồng thời tổ chức thực hiện các hoạt động theo kế hoạch giáo dục đã xây dựng hàng năm. - Giáo viên chủ nhiệm luôn là người giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp các lực lượng giáo dục, thiết lập và phát triển các mối quan hệ với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để giáo dục học sinh. - Giáo viên chủ nhiệm luôn là cố vấn đắc lực cho các tổ chức đoàn thể của học sinh trong lớp, cụ thể giáo viên chủ nhiệm sẽ tham mưu cho Chi Đoàn thanh niên của lớp lập kế hoạch hoạt động, chọn ra ban chấp hành chi đoàn, tổ chức các nội dung hoạt động và phối hợp với ban cán sự lớp xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất. 1.1.3. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong việc xây dựng lớp học tự quản Theo PGS.TS Đặng Quốc Bảo – Học viện quản lý GD: “Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông là nhà quản lý không có dấu đỏ”. Theo đó, giáo viên chủ nhiệm trong trường phổ thông người giúp hiệu trưởng bao quát lớp học, thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện đạo đức học sinh…Ngoài ra, giáo viên chủ nhiệm là người chăm lo hình thành, nuôi dưỡng, phát triển nhân cách toàn vẹn cho học sinh; là cầu nối giữa nhà trường – gia đình – xã hội; là người đại diện cho quyền lợi chính đáng của học sinh, bảo vệ học sinh mọi mặt một cách hợp lí; là người phản ánh trung thành mọi nhu cầu chính đáng cũng như tâm tư, nguyện vọng của học sinh với ban giám hiệu, với giáo viên bộ môn, với gia đình và cộng đồng. Đồng thời, người giáo viên chủ nhiệm bằng chính nhân cách của mình là tấm gương sáng để học sinh noi theo. Chính họ là người quyết định chính đến sự thành bại của một tập thể cũng như từng cá nhân học sinh lớp mình phụ trách. Như vậy, có thể khẳng định: vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong trường THPT là hết sức quan trọng. Từ những lý luận trên cho thấy, để xây dựng lớp học tự quản ở trường phổ thông thì không thể thiếu vai trò của giáo viên chủ nhiệm bởi: 5
- Giáo viên chủ nhiệm vừa là người định hướng, tư vấn xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện vừa là người theo dõi đánh giá kết quả tham gia các hoạt động giáo dục của học sinh. - Giáo viên chủ nhiệm không chỉ theo dõi, giám sát mà còn qua đó có những tác động điều chỉnh kịp thời phù hợp các giải pháp để tạo điều kiện cho các em tổ chức tốt hoạt động giáo dục. - Giáo viên chủ nhiệm là người thực hiện nhiệm vụ “cầu nối” giữa nhà trường, gia đình, xã hội. Thực hiện việc phối hợp tổ chức và động viên học sinh tham gia các hoạt động giáo dục. Vì vậy, ở mỗi nhà trường phổ thông khi xây dựng mô hình lớp học tự quản phải nói đến vai trò của giáo viên chủ nhiệm từ khâu xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện kiểm tra đánh giá và đúc rút kinh nghiệm. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Thực trạng môi trường dạy học trong các nhà trường hiện nay Để đánh giá đúng tác động của việc xây dựng lớp học tự quản và ảnh hưởng của nội dung này đến kết quả giáo dục toàn diện, trước hết chúng tôi khảo sát một số vấn đề liên quan đến thực trạng về công tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT. Chúng tôi đã sử dụng phiếu điều tra, để thăm dò ý kiến của 90 giáo viên giảng dạy ở các trường THPT thuộc huyện Diễn Châu, thông qua phiếu điều tra thu được kết quả như sau: Bảng 1: Mức độ yêu thích của giáo viên đối với công tác chủ nhiệm Mức độ Rất thích Vừa phải Không thích Số lượng 9 45 36 Tỷ lệ 10% 50% 40% Bảng 2: Mức độ khó khăn gặp phải khi làm công tác chủ nhiệm Mức độ Mức 1 Mức 2 Mức 3 Mức 4 Công tác tổ chức lớp 23 18 29 20 Điều tra, xử lý thông tin 12 24 26 28 Giáo dục học sinh chưa ngoan 8 32 31 19 Phương pháp xây dựng các mối quan hệ 17 28 35 10 trong và ngoài nhà trường Xây dựng thực hiện các kế hoạch lao 11 25 33 21 động, hướng nghiệp, NGLL Thực hiện nhiệm vụ hành chính của 28 26 27 9 giáo viên chủ nhiệm (Mức độ khó khăn tăng dần từ mức độ 1 đến mức độ 4) 6
Qua phân tích số liệu chúng ta nhận thấy số lượng giáo viên không yêu thích công tác chủ nhiệm vẫn còn chiếm khá đông. Chứng tỏ công tác chủ nhiệm đối với giáo viên còn được xem là công tác nặng nề, giáo viên không mong muốn được giao công tác chủ nhiệm. Khi đã không yêu thích công việc chủ nhiệm lớp thì việc tạo nên môi trường học tập hạnh phúc, lớp học hạnh phúc thực sự rất khó đạt hiệu quả. Tìm hiểu nguyên nhân của vấn đề trên, chúng tôi đã thực hiện khảo sát bảng 2 với các giáo viên, nhận thấy rằng rất nhiều giáo viên gặp khó khăn lớn trong thực hiện các nhiệm vụ giáo dục học sinh. Khó khăn của giáo viên xuất phát từ các nguyên nhân sau: Nhiều giáo viên tiếp nhận lớp một cách thụ động, ít tìm hiểu học sinh nên rất lúng túng khi cần lấy thông tin học sinh. Làm việc một cách tự phát không theo kế hoạch, hoặc có xây dựng kế hoạch nhưng mang tính hình thức đối phó. Công tác tổ chức của lớp nhiều giáo viên không quan tâm, Đại hội lớp, đại hôi đoàn nhiều giáo viên còn xem mang tính hình thức, tổ chức qua loa thủ tục; không biết cách nhìn nhận lựa chọn con người để làm cán bộ lớp, cán bộ đoàn, không bồi dưỡng và động viên chưa tốt nên hoạt động của đội ngũ này còn hạn chế, chưa phát huy được hiệu quả. Một số giáo viên không lấy được thông tin của lớp một cách kịp thời, nên xử lý các tình huống muộn thậm chí là quá muộn, hậu quả tăng lên, ảnh hưởng không nhỏ đến thành tích của lớp. Trong mỗi lớp học luôn có sự chênh lệch về học lực, có nhiều học sinh yếu hẳn một số môn nào đó, trong khi đó nhiều giáo viên chủ nhiệm chỉ quan tâm đến nền nếp mà chẳng quan tâm đến tình trạng học tập các môn khác của học sinh lớp mình, hoặc biết nhưng phó mặc cho giáo viên bộ môn hoặc không có biện pháp giúp đỡ hợp lý nên học sinh càng ngày càng yếu, dẫn đến nề nếp học tập của cả lớp đi xuống. Nhiều giáo viên chủ nhiệm chưa phối hợp tốt với các tổ chức trong và ngoài nhà trường, chưa có phương pháp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; Giáo dục học sinh chưa ngoan còn thiếu linh hoạt nên hiệu quả không tốt, thậm chí còn gây hiệu ứng ngược, có nhiều giáo viên luôn lo sợ khi nhắc đến học sinh này. Khi trong lớp mình có học sinh chưa ngoan chỉ biết trách phạt, bế tắc trong xử lý. Vẫn còn một số giáo viên chưa chịu khó tìm hướng giáo dục đã đề nghị lên nhà trường xử lý kỷ luật. 1.2.2. Thực trạng của phong trào xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT Trên cơ sở phân tích lý luận và thực trạng công tác giáo dục đạo đức cho học sinh nói chung và của trường THPT Diễn Châu 3 nói riêng, phần lớn giáo viên chủ nhiệm thường vấp phải nhiều khó khăn như: Tính tự giác của học sinh còn thấp, tinh thần tự học chưa cao, lười phát biểu, chưa mạnh dạn, tự tin; chưa chủ động để làm tốt nhưng công việc nhỏ như đi sớm trực nhật, đến xây dựng nề nếp, học tập, 7
văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao… Để lớp hoạt động tốt, đa phần GVCN siết chặt nội quy và tăng cường các biện pháp trách phạt, theo dõi và quản lý sát sao tình hình lớp. Lâu dần, các em sẽ nhận thấy việc phấn đấu trong học tập và xây dựng tập thể nề nếp là một áp lực vì sợ trách phạt và dễ nhàm chán hơn là ý thức tự giác, tự quản vì tập thể. Vậy nên việc xây dựng đề tài nghiên cứu với mục đích lựa chọn phương pháp giáo dục tích cực “Xây dựng tập thể lớp tự quản” nhằm phát huy tính tự giác, tự nguyện, ý thức trách nhiệm của học sinh và đem lại hiệu quả cao trong công tác chủ nhiệm của giáo viên. Mô hình lớp học tự quản được trường chúng tôi triển khai một cách đồng bộ nhất vào năm học 2022 – 2023 nhằm phát huy các giá trị đạt được của mô hình trường học hạnh phúc mà trường chúng tôi đã xây dựng và đáp ứng yêu cầu của chương trình GDPT mới 2018. Tuy đây là nội dung khá mới đối với tất cả giáo viên và học sinh của các nhà trường, nhưng đã mang lại làn gió mới cho công tác giáo dục toàn diện của nhà trường và bước đầu đạt được những hiệu quả nhất định. Một số hình ảnh tại buổi tập huấn công tác xây dựng lớp học tự quản 2. Các giải pháp thực hiện tốt phong trào xây dựng lớp học tự quản ở trường THPT Việc giáo dục ý thức tự quản cho học sinh lớp THPT là việc làm cần thiết của bất kì GVCN nào. Vì GVCN không thể ôm đồm làm thay mọi việc của học sinh và 8
không phải lúc nào chủ nhiệm cũng có mặt trên lớp để chỉ đạo những công việc thường ngày của lớp. Mặt khác, sự quá nhiệt tình của GVCN lúc nào cũng hiện diện ở lớp sẽ khiến cho học sinh nảy sinh tâm lí ỷ lại, trông chờ ở GVCN, thiếu trách nhiệm với bản thân và với tập thể, làm lu mờ vị trí, vai trò của chính các em ngay tại ngôi nhà mà các em là chủ nhân đang sống và gắn bó. Cần phải làm cho học sinh nhận thức được rằng tập thể lớp chính là ngôi nhà nhỏ của chính các em. Chính các em chứ không phải ai khác là người có trách nhiệm gắn bó xây dựng, tô điểm ngôi nhà thân thương của mình, làm cho nó ngày càng đàng hoàng hơn, đẹp lên trong mắt mọi người. Trong quá trình ấy, GVCN chỉ là người đóng vai trò cố vấn, điều khiển từ xa. Vì vậy, không có con đường nào khác, GVCN phải giáo dục ý thức tự quản cho học sinh ngay từ khi các em đang học lớp 10- lớp đầu tiên của khối THPT. Để làm tốt việc này giáo viên chủ nhiệm phải thực hiện tốt các bước sau: 2.1. Thu thập và xử lý thông tin HS để tìm các nhân tố tích cực cho mạng lưới tự quản của lớp Đây là khâu quan trọng nhất khi bắt đầu làm công tác chủ nhiệm lớp bởi có nắm bắt được tình hình học sinh về hoàn cảnh gia đình, sở thích, sở trường, hạn chế, năng lực học tập,... thì giáo viên chủ nhiệm mới tìm ra được các nhân tố tích cực cho mạng lưới tự quản của lớp. Việc điều tra và xử lý thông tin cơ bản được tiến hành theo các bước như sau: - Bước 1: Phát phiếu điều tra thông tin, trong phiếu đó thể hiện rõ: Họ và tên, ngày tháng năm sinh, nơi sinh, chỗ ở hiện nay, số điện thoại liên hệ (nếu có), sở trường, thành tích cao nhất trong học tập, đã từng tham gia cán bộ lớp, cán bộ đoàn, nguyện vọng và hướng phấn đấu, họ tên, năm sinh, nghề nghiệp, số điện thoại của cha, mẹ,... - Bước 2: Xác định tính chính xác của thông tin: Phiếu điều tra thông tin ở trên, sẽ phát cho cha mẹ học sinh xem tại cuộc họp cha mẹ học sinh đầu năm để xác nhận thông tin và cùng biết hướng của con mình, để dễ hơn trong việc phối hợp giáo dục. Đồng thời trao đổi với giáo viên bộ môn, các học sinh khác trong lớp hoặc sống gần nhau để có thêm thông tin chính xác. Từ phiếu thông tin này giáo viên có đầy đủ các thông tin khi cần thiết, biết được sở trường, năng khiếu, hạn chế của các em để bố trí công việc phù hợp, giúp các em có hướng phấn đấu tốt hơn. - Bước 3: Cung cấp số điện thoại của bản thân, của giáo viên bộ môn, nhà trường đến từng em và liên hệ với gia đình qua điện thoại, qua zalo,.. Đây là sự liên hệ hai chiều qua lại giữa nhà trường với gia đình, giữa giáo viên chủ nhiệm với phụ huynh học sinh. Bằng hình thức liên hệ đó sẽ nắm được diễn biến về đạo đức và học tập, từ đó để đánh giá hiệu quả, có hướng giáo dục đúng đồng thời điều chỉnh phương pháp giáo dục. 9
Một số biện pháp thu thập và xử lý thông tin HS để tìm các nhân tố tích cực cho mạng lưới tự quản của lớp 2.2. Xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ Ban cán sự lớp 2.2.1. Lựa chọn đội ngũ Ban cán sự lớp Đội ngũ cán bộ lớp, BCH chi đoàn lớp làm việc hiệu quả, chủ động trong công việc mình phụ trách, uy tín trước lớp là yếu tố quyết định sự thành công của tập thể lớp. Làm sao để lựa chọn giới thiệu cho Đại hội Chi đoàn bầu những học sinh phù hợp làm cán bộ đoàn, cán bộ lớp. Muốn vậy phải tìm hiểu từ trước, nhận thấy các em có tố chất hoạt động và phù hợp nên mới giới thiệu đưa vào danh sách nhân sự. Ban cán sự lớp và Ban chấp hành chi đoàn, đặc biệt là lớp trưởng và bí thư có vai trò vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ giáo viên chủ nhiệm điều hành, quản lí lớp và xây dựng tập thể vững mạnh, được ví như “cánh tay phải” và “cánh tay trái” của giáo viên chủ nhiệm. Do đó cần phải lựa chọn kĩ lưỡng để tìm ra những nhân tố có tố chất lãnh đạo, vừa có tài, nhiệt tình và có tinh thần trách nhiệm cao. Ngày 10
đầu tiên nhận lớp giáo viên chủ nhiệm nên theo dõi, để ý tất cả học sinh để phát hiện lựa chọn cán bộ lớp, cán bộ đoàn. Cán bộ lớp phải có tác phong đàng hoàng, ngoại hình cũng phải tương đối nhìn được. Lớp trưởng phải là người có khả năng tiếp thu các môn học nhanh so với các thành viên trong lớp, kết quả học tập khá/giỏi, mạnh dạn, tự tin, thật thà. Bí thư phải là người nhiệt tình, nhanh nhẹn, thích làm, những điều kiện đó giúp các em dễ thu hút khi đứng trước đám đông. Cán bộ lớp phải là người học được tương đối trong lớp, nằm tốp trên nhưng không cần giỏi nhất. Sau khi lựa chọn đội ngũ ban cán sự lớp GVCN tiếp tục thực hiện các bước sau: * Bước 1: Thiết lập cơ cấu bộ máy tự quản BỘ MÁY TỰ QUẢN CHỨC DANH LỚP TRƯỞNG BÍ THƯ KHÁC Lớp Lớp Lớp Phó Ủy Ban Tổ Tổ Quản phó phó phó Bí viên xung trưởng phó xe HT LĐ VN thư BCH kích * Bước 2: Phân công nhiệm vụ cụ thể 1. Nhiệm vụ của Lớp trưởng: - Theo dõi và bao quát tình hình chung của cả lớp, ghi chép sổ theo dõi đầy đủ; - Theo dõi sĩ số các buổi học, bạn nào vắng có phép, không phép; - Tổng hợp sổ theo dõi của các lớp phó và các tổ trưởng vào cuối tuần; - Tổng hợp kết quả thi đua và điều hành tiết sinh hoạt cuối tuần; - Điều khiển xếp hàng ra, vào lớp, thể dục giữa giờ; - Khởi động tiết học (bằng trò chơi hoặc kiểm tra bài cũ); - Nhiệt tình, công bằng, tự tin, có uy tín. 2. Nhiệm vụ của Bí thư - Nắm bắt, tiếp thu những thông báo, hoạt động, cuộc thi của đoàn trường kịp thời triển khai cho chi đoàn mình thực hiện đầy đủ; 11
- Triển khai chấm sinh hoạt 15 phút của các chi đoàn; - Giám sát, hỗ trợ đội xung kích và lớp trưởng; - Tổng hợp tình hình theo dõi và nộp cho lớp trưởng vào cuối tuần. - Năng động, nhiệt tình, công bằng, tự tin, có uy tín. 3. Nhiệm vụ của lớp phó học tập Theo dõi mọi tình hình liên quan đến vấn đề học tập, bao gồm: - Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ, phối hợp với lớp trưởng quản lí lớp; - Theo dõi những trường hợp đi học muộn, nhắc nhở; - Theo dõi những trường hợp nghỉ học không phép; - Theo dõi những trường hợp không thuộc bài hoặc không làm bài tập, làm bài chưa đầy đủ; - Phối hợp với các tổ trưởng giúp đỡ những bạn học chưa tốt; - Theo dõi việc thực hiện việc soạn bài vào vở tự học trước khi đến lớp; - Tổng hợp tình hình theo dõi và nộp cho lớp trưởng vào cuối tuần. - Tổng hợp kết quả học tập cuối tuần và nạp sổ Đầu bài về văn phòng Đoàn trường; - Học giỏi, đều các môn, nhiệt tình, trách nhiệm. 4. Nhiệm vụ của lớp phó lao động Theo dõi mọi tình hình liên quan đến vấn đề lao động, kỉ luật bao gồm: - Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ, phối hợp với lớp trưởng, lớp phó quản lí lớp; - Theo dõi việc thực hiện các buổi vệ sinh khu vực được phân công; - Theo dõi việc trực nhật hằng ngày của từng tổ, báo cáo với GVCN; - Theo dõi, điều khiển việc thực hiện các buổi lao động do nhà trường phân công về sĩ số, chuẩn bị dụng cụ lao động và tinh thần tự giác, tích cực của các thành viên trong lớp. - Nhắc tổ trực đóng cửa trước khi ra về, (giám sát việc ăn vặt, đánh nhau…) - Tổng hợp tình hình theo dõi cho lớp trưởng vào cuối tuần. - Nhiệt tình, khỏe mạnh, tự giác, uy tín. 5. Nhiệm vụ của lớp phó Văn –Thể - Mỹ - Đời sống Theo dõi mọi tình hình liên quan đến vấn đề văn nghệ, thể dục, thể thao và đời sống bao gồm: - Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ, phối hợp với lớp trưởng, lớp phó quản lí lớp. 12
- Chuẩn bị các Bài hát hoặc Tiết mục Văn nghệ cho những giờ sinh hoạt 15 phút, đại hội, các đợt thi đua chào mừng các ngày Lễ, Tết do Đoàn trường triển khai; - Theo dõi và kịp thời báo cáo cho Giáo viên Chủ nhiệm những bạn ốm đau; - Báo cáo cho Lớp trưởng những thành viên không nghiêm túc, tích cực vào cuối tuần. - Biết bắt hát , nhiệt tình, vui vẻ, tự giác. 6. Nhiệm vụ của tổ trưởng Theo dõi tình hình thực hiện nền nếp học tập, rèn luyện của các thành viên trong tổ như: - Kiểm tra việc học bài, làm bài tập, soạn bài vào vở tự học trước khi đi học; - Kiểm tra việc thực hiện nề nếp, tác phong của các thành viên; - Nhắc nhở, giúp đỡ các bạn học yếu, mất trật tự; - Phân công trực nhật lớp, khu vực khi đến phiên của tổ; - Ghi chép sổ theo dõi đầy đủ; - Tổng hợp hoạt động của tổ và nộp cho lớp trưởng vào cuối tuần; - Trách nhiệm, công bằng, nhiệt tình, tự giác, có uy tín. 7. Nhiệm vụ của Đội xung kích - Theo dõi những trường hợp đánh nhau, nói tục, chửi bậy và báo cáo GVCN; - Theo dõi việc thực hiện Điều lệ Đoàn của các thành viên trong lớp. - Theo dõi việc thực hiện tác phong của các thành viên trong lớp như đồng phục, phù hiệu, sơ vin, … - Tổng hợp kết quả theo dõi và nộp cho lớp trưởng vào cuối tuần. 8. Cán bộ giữ xe - Quản lý, theo dõi việc xếp xe của lớp, bàn giao xe cho bảo vệ hàng ngày, giúp đỡ các bạn xếp xe đúng quy định khi cần thiết; - Báo cáo số lượng gửi xe hàng ngày cho GVCN; xác minh các trường hợp không gửi xe trong nhà trường; - Tổng hợp kết quả theo dõi và nộp cho lớp trưởng vào cuối tuần. 9. Thư kí lớp - Bảo quản, ghi chép nhật kí, nghị quyết, biên bản họp lớp, Đại hội, kỷ luật, … * Bước 3: Lập hồ sơ tự quản theo từng nhiệm vụ cụ thể + Trước hết, GVCN chia tổ và lập sơ đồ lớp học: 13
- Căn cứ vào học lực của học sinh, chia đều số học sinh trung bình và yếu cho mỗi tổ và xen kẽ nhau. - Căn cứ vào tình trạng sức khoẻ, các vấn đề về mắt, cao, thấp.... để xếp ngồi trước, ngồi sau. - Căn cứ vào nhiệm vụ của ban cán sự lớp, cán sự lớp phải có mặt rải khắp các tổ và ở vị trí dễ kiểm soát các thành viên của lớp. Nên chia các tổ có số lượng học sinh bằng nhau, số học sinh nam và nữ ở các tổ cơ bản về số lượng như nhau để đảm bảo cho việc trực nhật hàng tuần và khi lao động, … Thực hiện chức năng tổ chức, quản lý những GVCN có kinh nghiệm còn quan tâm đến việc lập sơ đồ tổ chức lớp học, mà cụ thể hơn là bố trí và luân chuyển vị trí ngồi học của các thành viên trong tập thể lớp. Việc phân công chỗ ngồi và luân chuyển vị trí ngồi học cũng là một công việc rất quan trọng tạo điều kiện thuận lợi cho từng HS trong lớp học tập, trao đổi kiến thức, giúp đỡ những học sinh yếu, kém góp phần xây dựng được một tập thể lớp đoàn kết, thân thiện, gắn bó với nhau, tạo động lực cho các thành viên tự phấn đấu và cố gắng hoàn thiện mình. Dưới đây là sơ đồ trong 2 tuần đầu tháng 9 năm 2022 của lớp 10A3 mà tôi chủ nhiệm, chỗ ngồi sẽ thay đổi 2 tuần 1 lần để học sinh được ngồi ở nhiều vị trí khác nhau, đảm bảo công bằng giữa các học sinh và giúp các em điều tiết mắt tốt hơn. 14
GVCN cần linh hoạt bố trí để: HS yếu kém, chậm tiến ngồi trước; HS khá giỏi ngồi sau. HS thấp ngồi bàn trước, cao bàn sau; HS mắt yếu ngồi gần bảng. Ban cán sự ngồi đan xen ở giữa, trước và sau; các HS hiếu động xếp ở những vị trí tập trung tầm nhìn của giáo viên (Bàn đầu, đầu bàn, đầu dãy) và hàng tuần sẽ đổi chỗ nếu các em có sự thay đổi tích cực tránh trường hợp để các em ngồi quá lâu ở vị trí đó sẽ sinh tâm lý tự ti về bản thân mình. Do lớp có nhiều học sinh ở nhiều xã khác nhau vào thành một lớp nên việc xếp chỗ ngồi cũng cần cân nhắc vì nếu để học sinh một xã ngồi cùng với nhau thì sẽ hình thành các phe phái, gây mất đoàn kết trong lớp. Khi lập bảng sơ đồ cần chú ý: Trong sơ đồ không chỉ nêu tên học sinh theo vị trí chỗ ngồi còn ghi kí hiệu cho chức năng, nhiệm vụ học sinh được giao: lớp trưởng, bí thư, lớp phó... (LT, BT, LP...). + Sau đó, GVCN lập hồ sơ tự quản theo từng nhiệm vụ đã phân công ở trêm và hướng dẫn các em thực hiện: SỔ THEO DÕI CỦA TỔ TRƯỞNG Tuần 1: Từ ngày 05/09/2022 đến ngày 10/09/2022 I. Tổng kết, đánh giá xếp loại tuần 1 1. Kết quả thi đua Điểm Tổng TT Họ và tên HS Điểm trừ Xếp loại HK cộng điểm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 15
2. Ưu điểm – tồn tại, hạn chế ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 3. Tuyên dương HS TIÊU BIỂU: ………………………………………………………… 4. Phê bình, kỉ luật ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 5. Đề xuất, rút kinh nghiệm ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… II. Triển khai kế hoạch tuần 2 ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… SỔ THEO DÕI CỦA LỚP TRƯỞNG Tuần 1: Từ ngày 05/09/2022 đến ngày 10/09/2022 I. Tổng kết, đánh giá xếp loại tuần 1 1. Kết quả a. Học tập ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… b. Nề nếp, tác phong ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… c. Vệ sinh ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 2. Ưu điểm – tồn tại, hạn chế ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 16
3. Tuyên dương Tổ Tổ 1 Tổ 2 Tổ 3 Tổ 4 Họ và tên HS 4. Phê bình, kỉ luật Tổ Tổ 1 Tổ 2 Tổ 3 Tổ 4 Họ và tên HS 5. Đề xuất, rút kinh nghiệm ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… II. Triển khai kế hoạch tuần 2 ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 2.2.2. Tập huấn kỹ năng và bồi dưỡng đội ngũ Ban cán sự lớp Sự trưởng thành của mỗi tập thể HS gắn liền với năng lực tự quản của tập thể đó. Một tập thể học sinh chỉ trở nên vững mạnh khi chọn ra được lực lượng cốt cán (gồm đội ngũ cán bộ lớp, ban chấp hành chi đoàn, tổ trưởng…). GVCN cần có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tự quản về các kỹ năng tổ chức, quản lý, đánh giá và tự đánh giá thông qua các buổi tập huấn về công tác tự quản và qua việc thực hiện các nhiệm vụ, các hoạt động. Mục đích của công tác bồi dưỡng này là để có một đội ngũ ban cán sự lớp luôn chủ động, tích cực và độc lập trong việc điều hành, tổ chức và quản lý lớp học. 2.2.2.1. Kỹ năng thiết kế công việc GVCN cần biết những công việc cần thiết trong năm học, trong tháng, tuần để thiết kế kế hoạch hoạt động cho tập thể lớp, mà trong đó đội ngũ cán sự lớp là những người có trách nhiệm theo dõi, điều hành dưới sự giám sát chỉ đạo chặt chẽ của GVCN. Với mục tiêu và nhiệm vụ như trên, công tác tự quản chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi HS tham gia các hoạt động với tư cách là chủ thể thực sự. Điều đó có nghĩa là các em phải có đủ khả năng để tích cực, chủ động tham gia vào các công đoạn của việc tổ chức hoạt động. Vì vậy, cần bồi dưỡng cho HS biết cách tổ chức các hoạt động khi các em rất muốn thực hiện nhưng còn lúng túng, ngỡ ngàng. 17
Các giai đoạn thiết kế và tổ chức một hoạt động: Đề xuất ý tưởng  Thiết kế hoạt động  Tổ chức thực hiện  Rút kinh nghiệm. - Giai đoạn đề xuất ý tưởng: Biết dựa vào chương trình, yêu cầu giáo dục của nhà trường, đoàn trường, lớp trong từng tháng, từ đó đề xuất chủ đề, nội dung, hình thức hoạt động cho phù hợp với tình hình, đặc điểm của lớp mình qua từng tuần trong tháng. - Giai đoạn thiết kế hoạt động: Biết lập kế hoạch chương trình hoạt động và chuẩn bị các điều kiện cho việc tổ chức thành công hoạt động (chuẩn bị về tổ chức nhân sự, cơ sở vật chất, phương tiện, môi trường địa điểm, thời gian,...) - Giai đoạn tổ chức thực hiện: Tổ chức điều hành theo kế hoạch đã chuẩn bị, biết động viên, phối hợp, hỗ trợ giúp đỡ nhau trong hoạt động. - Giai đoạn rút kinh nghiệm: Biết cách biểu dương, kiểm điểm, rút ra bài học thành công, thất bại để tổ chức tốt các hoạt động tiếp theo. Trong giai đoạn đầu hình thành tập thể GVCN cần thường xuyên đối thoại với đội ngũ cốt cán. Cứ mỗi cuối tuần, giáo viên chủ nhiệm lại tổ chức một cuộc “đối thoại nóng” với cán bộ lớp, vừa để nắm được một cách cụ thể chi tiết hơn tình hình của từng học sinh trên lớp, đánh giá và rút kinh nghiệm để điều chỉnh kịp thời, vừa tạo cơ hội để các cán bộ lớp thể hiện tâm tư nguyện vọng … GVCN là người cố vấn và bồi dưỡng hỗ trợ đội ngũ tự quản, giúp các em phân tích, đánh giá, khái quát hóa kinh nghiệm hoạt động tự quản, khắc phục khó khăn, xây dựng và giữ gìn uy tín. GVCN không được khoán trắng cho đội ngũ tự quản, hoặc biến đội ngũ cán bộ tự quản thành công cụ quản lý lớp, tạo ra sự đối lập giữa đội ngũ tự quản với các thành viên khác trong tập thể. Kinh nghiệm thực tế của một số GVCN cho thấy: đã có thể phân cấp quản lý cho đội ngũ cán bộ lớp những trách nhiệm to lớn như sau: - Tổ chức cho lớp tham gia đầy đủ các phong trào của các đoàn thể và nhà trường tổ chức. - Giải quyết những vướng mắc tồn tại, những việc phát sinh khác của lớp, giữ vững đoàn kết nội bộ trong lớp. - Thường xuyên liên hệ phối hợp với giáo viên giảng dạy các môn học đối với lớp để nắm tình hình học tập, rèn luyện của các bạn trong lớp. - Báo cáo kịp thời với giáo viên chủ nhiệm về tình hình chung cũng như việc bất thường của lớp, đề xuất các giải pháp xử lý. Nếu đội ngũ cán bộ lớp đảm nhiệm được những trách nhiệm này thì có thể thấy GVCN chỉ giữ vai trò cố vấn, quản lý gián tiếp tập thể lớp mà thôi. GVCN quản lý thông qua chức năng cố vấn hoạt động tự quản của HS: Phát huy sự tham gia và quyền ra quyết định cho HS. Lúc này GVCN không trực tiếp tham gia điều 18
khiển công việc của lớp mà ủy quyền cho đội ngũ cán bộ lớp, tổ tự quản và tổ chức mọi hoạt động của HS. Bằng cách đó GVCN đã đào tạo được kĩ năng quản lý, ý thức tự giác cho HS ngay từ khi các em đang học phổ thông và sẽ là hành trang rất hữu ích cho các em bước vào đời. 2.2.2. 2. Kỹ năng xử lý một số tình huống sư phạm Bên cạnh kỹ năng thiết kế công việc thì kỹ năng xử lý các tình huống sư phạm trong quá trình học tập và hoạt động cũng cần được coi trọng và rèn luyện thường xuyên. Với mỗi một chức danh, GVCN đưa ra tình huống sư phạm và cho học sinh phụ trách đó giải quyết, sau đó ban cán sự lớp, cán sự đoàn cùng nhận xét, góp ý cuối cùng giáo viên chủ nhiệm sẽ phân tích tình huống cách xử lý cũng như nêu các tình huống liên quan. Trong quá trình chủ nhiệm lớp, giáo viên theo dõi xem em nào yếu ở mặt nào khi đó trong các cuộc trò chuyện riêng sẽ đặt tình huống rồi cùng học sinh phân tích, giải quyết. Đây là cách khá hiệu quả để nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ cán bộ lớp. Ngoài ra cũng cần yêu cầu đội ngũ này phải làm việc nghiêm túc, nói trước lớp không được đùa giỡn, không được cả nói cả cười, nói năng phải mạnh dạn dứt khoát, theo dõi phải cụ thể. Cán bộ lớp chủ động công việc, bố trí phân công phù hợp cho các thành viên trong lớp, chịu trách nhiệm trước giáo viên chủ nhiệm và nhà trường về những việc mình làm. Khi giao nhiệm vụ như vậy thì cán bộ lớp cảm giác mình có quyền và có trách nhiệm với lớp, bên cạnh đó các thành viên khác phải chấp nhận sự chỉ huy của cán bộ lớp. Như vậy, căn cứ vào các dấu hiệu trên, chúng ta có thể rút ra những định hướng chung, những biện pháp để bồi dưỡng khả năng tự quản cho HS trong việc tổ chức hoạt động GD. - GV cần tin tưởng khả năng của HS, các em hoàn toàn có thể tự quản được nếu có tác động đúng cách của chúng ta. Người GV luôn biết cách tạo cho các em sự tự tin vào khả năng của chính mình và tạo điều kiện để các em được thể hiện khả năng của mình trong công việc tập thể. - Bồi dưỡng khả năng tự quản cho HS đòi hỏi phải có quá trình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ các em từ thấp đến cao, để các em tự giải quyết công việc từ đơn giản đến phức tạp. Biện pháp trong giai đoạn đầu là bắt tay chỉ việc, sau đó để các em từng bước tự lực giải quyết những công việc cụ thể trong toàn bộ tiến trình tổ chức hoạt động có sự theo dõi, uốn nắn của GVCN. - Phương hướng chung là tăng dần khả năng tự quản của HS đi đôi với việc giảm dần sự tham gia cụ thể của GVCN trong từng hoạt động cho đến khi các em có thể chủ động hoàn toàn trong công việc. - GV luôn giữ vai trò là người cố vấn, hướng dẫn chứ không phải là người làm thay. 19