Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp chủ đề Tìm hiểu nghề nghiệp nhằm nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 tại trường THPT Diễn Châu 4 – Tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp chủ đề Tìm hiểu nghề nghiệp nhằm nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 tại trường THPT Diễn Châu 4 – Tỉnh Nghệ An" nghiên cứu về năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp của học sinh THPT nói chung và học sinh THPT Diễn Châu 4 nói riêng. Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp chủ đề “Tìm hiểu nghề nghiệp” nhằm nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp nâng cao nhận thức để các em chọn nghề phù hợp với năng lực và sở trường của bản thân.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp chủ đề Tìm hiểu nghề nghiệp nhằm nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 tại trường THPT Diễn Châu 4 – Tỉnh Nghệ An

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN -------------------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP CHỦ ĐỀ “TÌM HIỂU NGHỀ NGHIỆP” NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐỊNH HƯỚNG VÀ LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 10 TẠI TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4 – TỈNH NGHỆ AN LĨNH VỰC: TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP Nghệ An, tháng 4 năm 2024
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4 -------------------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP CHỦ ĐỀ “TÌM HIỂU NGHỀ NGHIỆP” NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐỊNH HƯỚNG VÀ LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 10 TẠI TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4 – TỈNH NGHỆ AN LĨNH VỰC: TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP Đồng tác giả: 1. Nguyễn Thị Thanh Bình – GV Trường THPT Diễn Châu 4 Số điện thoại: 0973102970 2. Nguyễn Văn Bình – GV Trường THPT Diễn Châu 4 Số điện thoại: 0369826648 Nghệ An, tháng 4 năm 2024
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông TNHN Trải nghiệm, hướng nghiệp NLĐHNN Năng lực định hướng nghề nghiệp GV Giáo viên HS Học sinh NL Năng lực DA Dự án TN Thực nghiệm THPT Trung học phổ thông M Mức SL Số lượng TL Tỷ lệ TT Thứ tự
MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................... 1 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................ 2 2.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài ........................................................................ 2 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu: .......................................................................... 2 3.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................... 2 3.2. Khách thể nghiên cứu........................................................................................ 2 3.3. Thời gian nghiên cứu và thực nghiệm ............................................................... 3 4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 3 5. Tính mới của đề tài ................................................................................................ 3 6. Đóng góp của đề tài............................................................................................... 3 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................. 4 CHƢƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI ............................................... 4 1.1. Cơ sở lí luận ....................................................................................................... 4 1.1.1. Các khái niệm trong đề tài. ............................................................................. 4 1.1.2. Các loại hình hoạt động trải nghiệp hướng nghiệp chủ yếu ........................... 5 1.1.3. Các phương thức tổ chức hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp ..................... 6 1.1.4. Một số biện pháp tổ chức Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. .................. 7 1.1.5. Vai trò của Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong việc phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh THPT ................................ 11 1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................. 12 1.2.1. Thực trạng công tác tổ chức các hoạt động TNHN tại trường THPT Diễn Châu 4...................................................................................................................... 12 CHƢƠNG II: MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƢỚNG NGHIỆP CHỦ ĐỀ “TÌM HIỂU NGHỀ NGHIỆP” NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐỊNH HƢỚNG VÀ LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 10 THPT ........................................................ 17 2.1. Xác định Yêu cầu cần đạt của chủ đề “Tìm hiểu nghề nghiệp”. ..................... 17
2.2. Xây dựng kế hoạch thực hiện chủ đề “Tìm hiểu nghề nghiệp”– Trải nghiệm hướng nghiệp 10 và công cụ đánh giá năng lực định hướng nghề nghiệp cho HS THPT ....................................................................................................................... 17 2.3. Các biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp chủ đề “Tìm hiểu nghề nghiệp”............................................................................................................ 20 2.3.1. Tổ chức tọa đàm, giao lưu về xu hướng nghề nghiệp hiện nay .................... 20 2.2.2. Tổ chức cho học sinh tham quan học tập tại các cở sở sản xuất, các làng nghề truyền thống ở địa phương ............................................................................. 24 2.3.3. Tổ chức Diễn đàn .......................................................................................... 28 2.3.4. Thực hiện dự án trải nghiệm về một nghành nghề tại địa phương ............... 31 2.3.5. Tổ chức hoạt động trải nghiệm khởi nghiệp ................................................. 35 2.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất. 40 2.4.1. Mục đích khảo sát ......................................................................................... 40 2.4.2. Nội dung và phương pháp khảo sát ............................................................... 40 2.4.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................................ 40 2.4.4. Kết quả khảo sát ............................................................................................ 40 CHƢƠNG III. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM SỬ DỤNG CÁC BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƢỚNG NGHIỆP CHỦ ĐỀ “ TÌM HIỂU NGHỀ NGHIỆP” CHO HS LỚP LỚP 10 THPT ...... 43 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 43 3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ...................................................................... 43 3.3. Đối tượng thực nghiệm sư phạm ...................................................................... 44 3.4. Nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 44 3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm ......................................................................... 44 3.6. Hướng phát triển của đề tài. ............................................................................. 48 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................... 49 1. Kết luận ............................................................................................................... 49 2. Kiến nghị ............................................................................................................. 50 TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................... 51 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 52
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Hoạt động giáo dục định hướng nghề nghiệp cho học sinh luôn được Đảng, Nhà nước và xã hội đặc biệt quan tâm. Nghị quyết số 29/NQ-TW đặt ra yêu cầu: "Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh". Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội khẳng định: "Tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp”. Điều này cho thấy thực hiện công tác hướng nghiệp là một yêu cầu cần thiết của cải cách giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu, nguyên lý và nội dung giáo dục của Đảng; góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc phân công và sử dụng hợp lý học sinh sau khi tốt nghiệp. Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng trên quan điểm hướng tới phát triển phẩm chất, năng lực người học. Trong đó, mục tiêu đối với giáo dục trung học phổ thông là giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết của người lao động, ý thức và nhân cách công dân; hình thành năng lực định hướng nghề nghiệp cho học sinh, từ đó giúp học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực, tính cách, sở thích, quan niệm về giá trị của bản thân, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của gia đình và phù hợp với nhu cầu của xã hội, thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp mới. Trong Chương trình GDPT 2018, GDPT được chia thành hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến lớp 9) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến lớp 12). Nội dung giáo dục hướng nghiệp được lồng ghép, tích hợp vào các môn học, hoạt động giáo dục, trong đó có Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Tổ chức học tập gắn với định hướng nghề nghiệp bằng các mô hình, phương pháp dạy học thích hợp được nhiều giáo viên sử dụng để vận dụng vào hoạt động dạy học, giúp học sinh lĩnh hội kiến thức nhẹ nhàng nhưng lại vui vẻ, thoải mái, làm cho chất lượng dạy học được nâng cao. Đồng thời, thông qua hoạt động học tập có thể phát triển ở học sinh các năng lực định hướng nghề nghiệp cho bản thân. Chương trình Hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp bao gồm các nội dung, hoạt động được tổ chức trong và ngoài nhà trường với các hình thức sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục chủ đề và câu lạc bộ. Để hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp thực sự có hiệu quả trong việc phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp, mỗi giáo viên cần tích cực tìm tòi, áp dụng các giải pháp phù hợp thực tiễn, phù hợp chương trình để cùng với nhà trường tăng cường hiệu quả học tập cho HS, thực hiện mục tiêu đề ra. 1
Tại trường THPT Diễn Châu 4, hoạt động giáo dục hướng nghiệp được quan tâm thực hiện từ nhiều năm nay và đã có những đóng góp nhất định cho ngành giáo dục, song trên thực tế vẫn còn nhiều bất cập. Do vậy, xây dựng các biện pháp góp phần nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục định hướng nghề nghiệp tại trường THPT Diễn Châu 4 đã trở thành một nhu cầu cấp bách. Với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả trong tổ chức hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp và công tác hướng nghiệp trong nhà trường, chúng tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp chủ đề “Tìm hiểu nghề nghiệp” nhằm nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 tại trường THPT Diễn Châu 4 – Tỉnh Nghệ An” 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài Đề tài nghiên cứu về năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp của học sinh THPT nói chung và học sinh THPT Diễn Châu 4 nói riêng. Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp chủ đề “Tìm hiểu nghề nghiệp” nhằm nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp nâng cao nhận thức để các em chọn nghề phù hợp với năng lực và sở trường của bản thân. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tìm hiểu thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở trường THPT Diễn Châu 4. - Khảo sát thực trạng lựa chọn và định hướng nghề nghiệp của học sinh lớp 10, khảo sát về công tác tổ chức hướng dẫn học sinh trong định hướng và lựa chọn nghề nghiệp. - Đề xuất một số biện pháp cụ thể góp phần nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu: 3.1. Đối tượng nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp trong tổ chức hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp và phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. 3.2. Khách thể nghiên cứu - Học sinh lớp 10, giáo viên phụ trách hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tại các trường THPT trên địa bàn huyện Diễn Châu. 2
3.3. Thời gian nghiên cứu và thực nghiệm Đề tài tiến hành nghiên cứu từ 2022 - 2023, thực nghiệm sư phạm và hoàn thiện nghiên cứu trong năm học 2023 - 2024. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận: nghiên cứu với các tài liệu khoa học, sách báo tạp chí, các trang web,… - Phương pháp điều tra, khảo sát. - Phương pháp thống kê. - Phương pháp quan sát: quan sát thái độ, quá trình và kết quả thực hiện dự án. - Phương pháp chuyên gia: tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực nghiên cứu. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. 5. Tính mới của đề tài Là đề tài đầu tiên của nhóm tác giả và cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu. Đề tài đã xây dựng được các biện pháp cụ thể góp phần nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. 6. Đóng góp của đề tài - Đề tài đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận, phân tích thực trạng, đề xuất các giải pháp có tính giáo dục, tính khả thi và tính thực tiễn góp phần góp phần nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh tại các trường THPT. - Cung cấp thêm nguồn tư liệu cho giáo viên phụ trách Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. - Đề xuất biện pháp khả thi góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, giáo dục hướng nghiệp đáp ứng nhu cầu về tư vấn, định hướng, phân luồng nghề nghiệp, cho học sinh theo yêu cầu phát triên nguồn nhân lực trên địa bàn. 3
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƢƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Các khái niệm trong đề tài. - Khái niệm hướng nghiệp. Hướng nghiệp là một hệ thống các biện pháp tác động đặc biệt vào quá trình định hướng nghề nghiệp của cá nhân bằng cách giúp họ nhận thức được bản thân, nghề nghiệp và nhu cầu thị trường lao động, qua đó cá nhân tự quyết định chọn lấy một nghề phù hợp đảm bảo cho họ thành đạt trong công việc và hạnh phúc trong lao động nghề nghiệp sau này. - Định hướng nghề nghiệp Định hướng nghề nghiệp là quá trình xác định rõ các mục tiêu nghề nghiệp cá nhân, lựa chọn được hướng học tập hoặc nghề nghiệp phù hợp với sở thích, hứng thú, phẩm chất và năng lực của bản thân dựa trên những hiểu biết về nghề hoặc nhóm nghề và có kế hoạch hoàn thiện bản thân để đáp ứng yêu cầu của định hướng nghề nghiệp. - Khái niệm Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai. - Năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp. Năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp là khả năng của một cá nhân để tự nhận biết và hiểu rõ về bản thân, các kỹ năng, sở trường và điểm mạnh của mình, từ đó có thể tìm ra được lĩnh vực nghề nghiệp phù hợp nhất với bản thân. Đây là một kỹ năng quan trọng trong việc xác định hướng đi cho sự nghiệp của một người. Khi có khả năng định hướng nghề nghiệp tốt, người ta sẽ dễ dàng chọn được công việc phù hợp và phát triển bản thân trong lĩnh vực đó. Năng lực định hướng nghề nghiệp thể hiện trong bảng sau: Bảng 1.1: Các biểu hiện của năng lực định hướng nghề nghiệp 4
Thành tố Biểu hiện Kĩ năng nhận thức về sở - Xác định được sở thích, khả năng của bản thân.: thích, hứng thú của bản - Thể hiện sự hiểu biết về các đặc điểm cá nhân liên thân quan đến việc đạt được mục tiêu nghề nghiệp cá nhân. - Xác định được mong muốn, ước mơ, mục tiêu cho mình và dùng cho việc hướng nghiệp suốt đời Kĩ năng nhận thức về - Xác định được kiến thức cốt lõi của môn học. mỗi quan hệ giữa kiến - Xác định và giải thích được mối liên quan giữa nội thức môn học và nghề dung học tập và ứng dụng thực tiễn trong các lĩnh nghiệp liên quan vực ngành nghề. - Phân tích được thông tin về nghề, về các cơ quan, doanh nghiệp và dùng kiến thức này cho việc quyết định chọn nghề, nơi làm việc trong tương lai. Kĩ năng lập kế hoạch Xác định được những ngành nghề phù hợp với bản định hướng nghề nghiệp thân. Lựa chọn ưu tiên nghề nghiệp dự kiến. Xác định được mục tiêu học tập liên quan đến nghề nghiệp dự kiến. Xác định được biện pháp phát triển các kĩ năng nghề nghiệp. Xây dựng được kế hoạch hướng nghiệp cá nhân Năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển nghề nghiệp thành công. Những năng lực này giúp cho một người có thể tự nhận ra được ưu điểm và hạn chế bản thân, từ đó xác định được những mục tiêu nghề nghiệp cụ thể và phù hợp với khả năng của mình. Như vậy, năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp còn giúp cho người lao động có thể tạo ra một hành trang kỹ năng và kiến thức phù hợp để vượt qua các thử thách trong nghề nghiệp, vươn lên trong sự nghiệp và đóng góp tích cực vào sự phát triển của xã hội và đất nước. 1.1.2. Các loại hình hoạt động trải nghiệp hƣớng nghiệp chủ yếu Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được tổ chức trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, 5
khối lớp hoặc quy mô trường; với bốn loại hình hoạt động chủ yếu là Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp, Hoạt động giáo dục theo chủ đề và Hoạt động câu lạc bộ. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp với sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: Ban giám hiệu nhà trường, giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên môn học, cán bộ tư vấn tâm lí học đường, cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, cán bộ Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, cán bộ phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, cán bộ quản lí nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân trong xã hội. 1.1.3. Các phƣơng thức tổ chức hoạt động trải nghiệp, hƣớng nghiệp a. Định hướng chung Định hướng chung trong lựa chọn phương thức tổ chức các hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp: + Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; làm cho mỗi học sinh đều sẵn sàng tham gia trải nghiệm tích cực. + Tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm, sáng tạo thông qua các hoạt động tìm tòi, vận dụng kiến thức và kinh nghiệm đã có vào đời sống; hình thành, phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định dựa trên những tri thức và ý tưởng mới thu được từ trải nghiệm. + Tạo cơ hội cho học sinh suy nghĩ, phân tích, khái quát hoá những trải nghiệm để kiến tạo kinh nghiệm, kiến thức và kĩ năng mới. + Lựa chọn linh hoạt, sáng tạo các phương pháp giáo dục phù hợp: phương pháp nêu gương; phương pháp giáo dục bằng tập thể; phương pháp thuyết phục; phương pháp tranh luận; phương pháp luyện tập; phương pháp khích lệ, động viên; phương pháp tạo sản phẩm và các phương pháp giáo dục khác. b. Một số phương thức tổ chức chủ yếu + Phương thức Khám phá: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm thế giới tự nhiên, thực tế cuộc sống và công việc, giúp học sinh khám phá những điều mới lạ, tìm hiểu, phát hiện vấn đề từ môi trường xung quanh, bồi dưỡng những cảm xúc tích cực và tình yêu quê hương đất nước. Nhóm phương thức tổ chức này bao gồm các hoạt động tham quan, cắm trại, thực địa và các phương thức tương tự khác. + Phương thức Thể nghiệm, tương tác: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh giao lưu, tác nghiệp và thể nghiệm ý tưởng như diễn đàn, đóng kịch, hội thảo, hội thi, trò chơi và các phương thức tương tự khác. + Phương thức Cống hiến: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh mang lại những giá trị xã hội bằng những đóng góp và cống hiến thực tế của mình thông qua các hoạt động tình nguyện nhân đạo, lao động công ích, tuyên truyền và 6
các phương thức tương tự khác. 1.1.4. Một số biện pháp tổ chức Hoạt động trải nghiệm hƣớng nghiệp. a. Đóng kịch Đóng kịch là phương pháp tổ chức cho người học thực hành, “làm thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Đây là PPDH nhằm giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự kiện cụ thể mà HS quan sát được. Việc “diễn” không phải là phần chính của phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần diễn ấy. Phương pháp đóng vai có nhiều ưu điểm: - HS được rèn luyện, thực hành những kỹ năng ứng xử và bày tỏ thái độ trong môi trường an toàn trước khi thực hành trong thực tiễn, rèn luyện được năng lực giao tiếp, hợp tác và giải quyết vấn đề. - Gây hứng thú và chú ý cho HS - Tạo điều kiện làm phát triển óc sáng tạo của HS. - Khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của HS theo hướng tích cực. - Có thể thấy ngay tác động và hiệu quả của lời nói hoặc việc làm của các vai diễn. * Cách thực hiện: Quy trình này gồm 5 bước: + Bước 1: Giao nhiệm vụ. Sau khi kết thúc tiết học trước, căn cứ vào nội dung bài học của tiết học sau, GV có thể xây dựng chủ đề, chủ điểm và giao nhiệm vụ cho HS (có thể chia nhóm) về nhà chuẩn bị trước về kịch bản, luyện tập thể hiện các vai diễn (có sự liên lạc, chia sẻ thông tin với GV). Các nhóm có thể cùng chuẩn bị thực hiện đóng vai theo một chủ đề, chủ điểm hoặc có sự khác nhau về nội dung, chủ điểm và phải chú trọng đến sự phân bố thời lượng thời gian đối với kịch bản sẽ thể hiện. Việc phân công giao nhiệm vụ đóng vai cho các nhóm có tạo ra hứng thú học tập cho HS hay không phụ thuộc rất nhiều vào năng lực nắm bắt, phát hiện và định hướng vấn đề của GV. + Bước 2: Chuẩn bị trước đóng vai. HS tìm tòi, phát hiện vấn đề và xây dựng kịch bản. Căn cứ vào nội dung hay chủ điểm được phân công, học sinh tìm tòi, phát hiện vấn đề, thảo luận đưa ra và lựa chọn tình huống, tiến hành xây dựng kịch bản. + Bước 3: Tập luyện thể hiện kịch bản. + Bước 4: Thể hiện vai diễn và kịch bản trước lớp. Tiết học mới của buổi học mới bắt đầu, theo thứ tự được phân công hoặc theo tự nguyện, xung phong, các nhóm sẽ lần lượt lên thể hiện kịch bản đóng vai. 7
+ Bước 5: Thảo luận, nhận xét, kết luận và rút ra bài học nhận thức. Đây là bước quan trọng nhất của quy trình thực hiện phương pháp đóng vai, nó thể hiện sự chú tâm quan sát, lắng nghe và tham gia vào hoạt động dạy học, đánh giá và tiếp nhận, vận dụng kiến thức, kĩ năng của cả GV và HS. Sau khi các nhóm thể hiện kịch bản, dưới sự định hướng của GV, HS sẽ nêu ý kiến nhận xét về sự thể hiện của các vai diễn, nội dung thông điệp truyền tải, ý nghĩa kịch bản; HS nêu các câu hỏi phản biện hoặc mở rộng vấn đề, cùng tranh luận, lí giải với theo hướng mở; GV kết luận và cùng thống nhất với HS về các nội dung kiến thức cần nắm bắt, kĩ năng cần thực hành, rèn luyện từ trải nghiệm đóng vai. Trong quy trình dạy học đóng vai, mỗi bước đều có vị trí, vai trò nhất định. Nếu như các bước 1, 2, 3 có ý nghĩa tiên quyết đến thành công của việc thể hiện vai diễn, kịch bản, đảm bảo phản ánh hay bộc lộ nội dung, chủ đề, chủ điểm học tập, bước 4 là sự trải nghiệm, thể hiện bản lĩnh và năng lực của học sinh trong diễn xuất và xử lí tình huống, thì bước 5 có ý nghĩa như một sự chốt lại các kiến thức và kĩ năng cần đạt được thông qua dạy học bằng hình thức đóng vai. Đóng kịch là phương pháp tổ chức cho HS thực hành, “làm thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Đây là phương pháp nhằm giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không phải là phần chính của phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần diễn ấy. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng phương pháp này GVcần lưu ý về tình huống đóng vai phải phù hợp với chủ đề bài học, phù hợp với lứa tuổi, trình độ HS và điều kiện, hoàn cảnh lớp học, không nên quá dài và phức tạp, vượt quá thời gian cho phép, tình huống phải có nhiều cách giải quyết, cần để mở để HS tự tìm cách giải quyết, cách ứng xử phù hợp, không cho trước “kịch bản”, lời thoại. Mỗi tình huống có thể phân công một hoặc nhiều nhóm cùng đóng vai, cần quy định rõ thời gian thảo luận và đóng vai của các nhóm. Trong khi HS thảo luận và chuẩn bị đóng vai, GV nên đi đến từng nhóm lắng nghe và gợi ý, giúp đỡ HS khi cần thiết, nên khích lệ cả học sinh nhút nhát cùng tham gia. b. Tổ chức diễn đàn. Diễn đàn là một hình thức tổ chức hoạt động được sử dụng để thúc đẩy sự tham gia của học sinh thông qua việc các em trực tiếp, chủ động bày tỏ ý kiến của mình với đông đảo bạn bè, nhà trường, thầy cô giáo, cha mẹ và những người lớn khác có liên quan. Diễn đàn là một trong những hình thức tổ chức mang lại hiệu quả giáo dục thiết thực. Thông qua diễn đàn, học sinh có cơ hội bày tỏ suy nghĩ, ý kiến, quan niệm hay những câu hỏi, đề xuất của mình về vấn đề nào đó có liên quan đến nhu cầu, hứng thú, nguyện vọng của các em; đồng tời đây cũng là dịp để các em biết lắng nghe ý kiến, học tập lẫn nhau. Diễn đàn thường được tổ chức rất linh hoạt, phong phú và đa dạng với những hình thức hoạt động cụ thể, phù hợp với từng lứa tuổi học sinh. Mục đích 8
của việc tổ chức diễn đàn là để tạo cơ hội, môi trường cho học sinh được bày tỏ ý kiến về những vân đề các em quan tâm, giúp các em khẳng định vai trò và tiếng nói của mình đưa ra những suy nghĩ và hành vi tích cực để khẳng định mình. Diễn đàn cũng giúp các em nâng cao khả năng tự tin và xây dựng các kĩ năng cần thiết như: kĩ năng phát biểu trước tập thể, kĩ năng trình bày vấn đề, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng lắng nghe, kĩ năng thể hiện sự tự tin, kĩ năng phát hiện vấn đề... Qua các diễn đàn, các thầy cô giáo, cha mẹ học sinh và những người lớn có liên quan nắm bắt được những băn khoăn, lo lắng và mong đợi của các em về bạn bè, thầy cô, nhà trường và gia đình; Giúp học sinh được thực hành quyền được bày tỏ ý kiến, được lắng nghe và quyền được tham gia; Đồng thời giúp các nhà quản lý giáo dục và hoạch định chính sách nắm bắt, nhận biết được những vấn đề mà học sinh quan tâm từ đó có những biện pháp giáo dục và xây dựng chính sách phù hợp hơn với cac em. Diễn đàn có thể được tổ chức ở quy mô khối lớp, cấp trường, cấp quận/huyện, cấp tỉnh hoặc cấp khu vực hay cao hơn nữa. Chủ đề của diễn đàn có thể xây dựng dựa trên nội dung các hoạt động giáo dục, những nhu cầu và mong muốn của các em về nhà trường, thầy cô, bố mẹ; hoặc căn cứ vào các vấn đề thực tiễn của các lớp như mối quan hệ giữa các bạn học sinh trong lớp hoặc cách ứng xử của thầy, cô giáo với học sinh...Để phát huy khả năng sáng tạo và tăng cường tính độc lập của học sinh trong hầu hết quá trình của diễn đàn, học sinh là người chủ trì, từ khâu chuẩn bị, xây dựng chủ đề diễn đàn đến khâu dẫn dắt, điều hành c. Tham quan, dã ngoại. Tham quan, dã ngoại là một hình thức tổ chức học tập thực tế hấp dẫn đối với học sinh. Mục đích của tham quan, dã ngoại là để các em học sinh được đi thăm, tìm hiểu và học hỏi kiến thức, tiếp xúc với các thắng cảnh, các di tích lich sử, văn hóa, công trình, nhà máy hoặc một đại danh nổi tiếng của đất nước ở xa nơi các em đang sống, học tập... giúp các em có được những kinh nghiệm từ thực tế, từ các mô hình, cách làm hay và hiệu quả trong một lĩnh vực nào đó, từ đó có thể áp dụng vào cuộc sống của chính các em. Các chuyến tham quan, dã ngoại sẽ tăng cường cơ hội cho học sinh được giao lưu, chia sẻ và thể hiện những khả năng vốn có của mình, đồng thời giúp các em cảm nhận được vẻ đẹp của quê hương đất nước, hiểu được các giá trị truyền thống và hiện đại. Nội dung tham quan, dã ngoại có tính giáo dục tổng hợp đối với học sinh như: giáo dục lòng yêu thiên nhiên, Tham quan, dã ngoại là điều kiện và môi trường tốt cho các em tự khẳng định mình, thể hiện tính tự quản, tính sáng tạo và biết đánh giá sự cố gắng , sự trưởng thành của bản thân cũng như tạo cơ hội để các em học sinh thực hiện thực hiện phương châm "học đi đôi với hành", "lí luận đi đôi với thực tiễn, đồng thời là môi trường để thực hiện mục tiêu xã hội hóa giáo dục. 9
d. Hội thi/cuộc thi. Hội thi/cuộc thi là một trong những hình thức tổ chức hoạt động hấp dẫn, lôi cuốn học sinh và đạt hiệu quả cao trong việc tập hợp, giáo dục, rèn luyện và định hướng giá trị cho tuổi trẻ. Hội thi mang tính chất thi đua giữa các cá nhân, nhóm hoặc tập thể luôn đạt được mục tiêu mong muốn thông qua việc tìm ra người/đội thắng cuộc. Chính vì vậy, tổ chức hội thi cho học sinh là một yêu cầu quan trọng, cần thiế của nhà trường, của giáo viên trong quá trình tổ chức hoạt động TNST.Mục đích tổ chức hội thi/cuộc thi nhằm lôi cuốn học sinh tham gia một cách chủ động, tích cực vào các hoạt động giáo dục của nhà trường; đáp ứng nhu cầu về vui chơi giải trí cho học sinh; thu hút tài năng và sự sáng tạo của học sinh; phát triển khả năng hoạt động tích cực và tương tác của học sinh, góp phần bồi dưỡng cho các em động cơ học tập tích cực, kích thích hứng thú e. Hoạt động giao lưu. Giao lưu là một hình thức tổ chức giáo dục nhằm tạo ra các điều kiện cần thiết để cho học sinh được tiếp xúc, trò chuyện và trao đổi thông tin với những nhân vật điển hình trong các lĩnh vực hoạt động nào đó. Qua đó, giúp cho các em có được những nhận thức, tình cảm và thái độ phù hợp, có được những lời khuyên đúng đắn để vươn lên trong học tập, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách. Hoạt động giao lưu có một số đặc trưng sau đây: - Phải có đối tượng giao lưu. Đối tượng giao lưu là những người điển hình, có những thành tích xuất sắc, thành đạt trong các lĩnh vực nào đó, thực sự là tấm gương sáng để học sinh noi theo, phù hợp với nhu cầu hứng thú của học sinh. - Thu hút sự thamgia đông đảo và tự nguyện của học sinh, được học sinh quan tâm và hào hứng. - Phải có sự trao đổi thông tin, tình cảm hết sức trung thực, chân thành và sôi nổi giữa học sinh và người được giao lưu. Những vấn đề trao đổi phải thiết thực, liên quan đến lợi ích và hứng thú của học sinh, đáp ứng nhu cầu của các em.Với những đặc trưng trên, hoạt động giao lưu rất phù hợp với các hoạt động TNHN theo chủ đề. Nó dễ dàng được tổ chức trong mọi điều kiện của lớp, của trường. Hoạt động giao lưu ở trường phổ thông có thể hướng vào các mục đích giáo dục sau: - Tạo điều kiện để học sinh thỏa mãn nhu cầu giao tiếp, được tiếp xúc trò chuyện trực tiếp với những con người mà mình yêu thích, ngưỡng mộ và kì vọng; được bày tỏ tình cảm, tiếp nhận thông tin và được học hỏi kinh nghiệm để nâng cao vốn sống và định hướng giá trị phù hợp. - Giao lưu giúp cho học sinh hiểu đúng đắn hơn về các đặc trưng cơ bản của các loại hình lao động nghề nghiệp, những phẩm chất và năng lực cao quý của 10
những con người thành đạt trong các lĩnh vực nào đó cũng như con đường đi đến thành công của họ. Từ đó, giúp học sinh có được sự nỗ lực vươn lên trong học tập, rèn luyện. - Giao lưu giúp cho học sinh hiểu đúng đắn hơn về các đặc trưng cơ bản của các loại hình lao động nghề nghiệp, những phẩm chất và năng lực cao quý của những con người thành đạt trong các lĩnh vực nào đó cũng như con đường đi đến thành công của học. Từ đó, giúp học sinh có được sự nỗ lực vươn lên trong học tập, rèn luyện. - Giao lưu cũng tạo điều kiện để học sinh thiết lập và mở rộng mối quan hệ xã hội, giúp học sinh gần gũi nhau, tăng cường hiểu biết lẫn nhau, chia sẻ và cảm thông, hình thành những tình cảm lành mạnh 1.1.5. Vai trò của Hoạt động trải nghiệm, hƣớng nghiệp trong việc phát triển năng lực định hƣớng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh THPT Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giữ vai trò rất quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông mới hiện nay. Đối với các em học sinh, những hoạt động trải nghiệm thú vị, bổ ích luôn giúp các em hình thành và phát triển các giá trị và kỹ năng sống phù hợp. Được trải nghiệm các hoạt động cũng là cơ hội để các em ý thức được tầm quan trọng của việc học tập và quyết tâm nỗ lực cố gắng hơn nữa trong các lĩnh vực hoạt động của bản thân. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp còn tạo cơ hội cho các em bước đầu tiếp cận được những ngành nghề mà các em chưa biết. Hoạt động trải nghiệm góp phần hình thành, phát triển các năng lực chung và các năng lực đặc thù cho học sinh; nội dung hoạt động được xây dựng dựa trên các mối quan hệ của cá nhân học sinh với bản thân, với xã hội, với tự nhiên và với nghề nghiệp, nên thông qua hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp sẽ hình thành cho học sinh những năng lực chung và năng lực đặc thù riêng. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp còn giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh. Thông qua hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tạo cơ hội cho học sinh huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng của các môn học và lĩnh vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời sống gia đình, nhà trường và xã hội, tham gia vào tất cả các khâu của quá trình hoạt động, từ thiết kế hoạt động đến chuẩn bị, thực hiện và đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm, bày tỏ quan điểm, ý tưởng sáng tạo, lựa chọn ý tưởng hoạt động để thể hiện và tự khẳng định bản thân, đánh giá và tự đánh giá kết quả hoạt động của bản thân, của nhóm và của các bạn... dưới sự hướng dẫn, tổ chức của nhà giáo dục, qua đó hình thành và phát triển những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi. Ngoài các hoạt động hướng đến cá nhân, xã hội, tự nhiên, nội dung Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở cấp trung học phổ thông tập trung hơn vào hoạt động giáo dục hướng nghiệp nhằm phát triển năng lực định hướng nghề 11
nghiệp. Thông qua các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, học sinh được đánh giá và tự đánh giá về năng lực, sở trường, hứng thú liên quan đến nghề nghiệp, làm cơ sở để tự chọn cho mình ngành nghề phù hợp và rèn luyện phẩm chất và năng lực để thích ứng với nghề nghiệp tương lai. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Thực trạng công tác tổ chức các hoạt động TNHN tại trƣờng THPT Diễn Châu 4. Để có cái nhìn thấu đáo về vấn đề nghiên cứu và có những kết luận mang tính xác thực, định lượng, tôi đã tiến hành khảo sát tại trường THPT Diễn Châu 4. Tôi đã gửi phiếu khảo sát tới 39 GV và 84 HS trong năm học 2023 - 2024 để lấy ý kiến (Phụ lục 1). - Đối với giáo viên: Chúng tôi đã tiến hành điều tra khảo sát 39 GV tại trường THPT Diễn Châu 4 theo các phiếu điều tra sau: Thầy cô hãy trả lời câu hỏi dưới đây bằng cách khoanh vào đáp án có câu trả lời phù hợp? Câu hỏi 1: Thầy (cô) quan tâm về phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh thông qua hoạt động dạy học không? (Đánh dấu X vào đáp án mà thầy/cô lựa chọn) A. Rất quan tâm B. Quan tâm C. Không quan tâm Câu hỏi 2: Trong quá trình tổ chức các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh lớp chủ nhiệm, thầy/cô có chú ý đến việc phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS không? (Đánh dấu X vào đáp án mà thầy/cô lựa chọn) A. Thường xuyên B.Thỉnh thoảng C.Không bao giờ Câu hỏi 3: Thầy cô đánh giá Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho học sinh có vai trò như thế nào? A . Rất quan trọng B. Quan trọng C. Không quan trọng Kết quả thu được như sau: Bảng 1.2. Khảo sát về việc quan tâm, tổ chức, đánh giá về việc phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS Kết quả điều tra Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 Câu hỏi 3 Tổng số Rất Không Không Rất Quan Không GV điều quan quan trọng quan tra Quan quan Thường Thỉnh bao tâm tâm tâm xuyên thoảng giờ trọng trọng 12
39 12 25 02 16 23 0 19 18 02 Tỉ lệ (%) 30,77 64,1 5,13 41,03 58,97 4 48,72 46,15 5,13 Thông qua bảng khảo sát chúng ta có thể thấy rằng: + Phần lớn GV quan tâm tới việc nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục trải nghiệm hướng nghiệp và nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS song vẫn còn một số GV chưa thực sự quan tâm tới việc đổi mới và áp dụng các giải pháp trong quá trình tổ chức hoạt động, giáo dục của mình. + Một số GV quan tâm tới việc nâng cao và phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS thì quá trình thực hiện lại chưa đồng đều, thực hiện qua loa, sơ sài, chiếu lệ. + Khi thực hiện áp dụng các biện pháp tổ chức Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS, một số GV còn ngại đổi mới, tiếp thu các phương pháp mới, do đó lặp đi lặp lại các phương pháp đã sử dụng dẫn đến hiệu quả chưa cao, HS không có hứng thú hoạt động. + Khi tổ chức các hoạt động Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, trong việc phát triển năng lực định hướng nghề nghiệp chưa thực sự cập nhật về nhu cầu thị trường việc làm, khả năng của học sinh. Như vậy có thể thấy việc nâng cao năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS từ lớp 10 là rất cần thiết, phù hợp với chương trình giáo dục và được nhiều giáo viên quan tâm. Đây là một hoạt động giáo dục rất quan trọng vì giúp học sinh có khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại, có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai. Trong quá trình tổ chức Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh, giáo viên đã kết hợp các phương pháp tổ chức hoạt động tích cực và nhiều hình thức khác nhau. Tuy nhiên, việc làm này chưa được diễn ra thường xuyên, trong quá trình thực hiện còn lúng túng, thiếu linh hoạt nên hiệu quả chưa cao. - Đối với HS: Chúng tôi đã tiến hành điều tra khảo sát 84 HS tại trường THPT Diễn Châu 4 theo các phiếu điều tra sau: Em hãy trả lời câu hỏi dưới đây bằng cách khoanh vào đáp án có câu trả lời phù hợp với các em? Câu hỏi 1. Em có thích các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp không? 13
A. Rất thích. B. Tương đối thích. C. Không thích Câu hỏi 2. Các biện pháp tổ chức hoạt đông trải nghiệm hướng nghiệp đã hiệu quả chưa? A. Rất hiệu quả. B. Tương đối hiệu quả. C. Chưa hiệu quả Câu hỏi 3. Theo em, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp có vai trò như thế nào đối với việc phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS A . Rất quan trọng. B. Quan trọng C. Không quan trọng Kết quả khảo sát thu được như sau: Bảng 1.3. Khảo sát về nhận thức, đánh giá của HS đối với Hoạt động, trải nghiệm hướng nghiệp trong nhà trường. Kết quả điều tra Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 Câu hỏi 3 Tổng Rất Không Rất Tương Không Rất Quan Không số HS thích Tương thích hiệu đối hiệu quan trọng quan điều tra quả quả trọng đối thích hiệu trọng quả 84 20 44 20 20 39 25 15 35 34 Tỉ 23,8 52,4 23,8 23,8 46,4 29,8 17,9 41,7 40,48 lệ(%) Kết quả khảo sát cho thấy trước khi thực nghiệm, trong quá trình tổ chức Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp đa số các em đã có hứng thú với các hoạt động. Tuy nhiên số HS không thích vẫn còn tương đối lớn (23,8%). Vẫn còn nhiều em cho rằng các hoạt động tổ chức trải nghiệp hướng nghiệp chưa hiệu quả ( 29,8%). Trong khi đó có đến 40,8% HS cho rằng Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp không thực sự quan trọng trong việc định hướng và lựa chọn nghề nghiệp của học sinh. Qua kết quả khảo sát cho thấy việc tổ chức Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp vẫn còn chưa tạo ra được hứng thú, chưa hiệu quả trong việc phát triển năng lực định hướng và lựa chọn nghề nghiệp cho HS. Vì vậy đòi hỏi nhà trường và những người làm công tác tổ chức Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp phải không ngừng đổi mới phương pháp, đa dạng hóa các hình thức tổ chức một cách có hiệu quả và lôi cuốn được các em tham gia. 1.2.2. Thực trạng nhận thức và năng lực định hƣớng và lựa chọn nghề nghiệp của học sinh THPT hiện nay Qua khảo sát, đánh giá thực trạng năng lực ĐHNN và lựa chọn ngành nghề của HS tại trường THPT Diễn Châu 4 với 2 phương pháp nghiên cứu chính là 14
phương pháp điều tra bằng bảng hỏi và phương pháp trắc nghiệm tâm lý, chúng tôi tiến hành nghiên cứu trên 225 học sinh khối 10 tại trường, và kết quả về thực trạng định hướng lựa chọn nghề của học sinh lớp 10 THPT tại Trường Diễn Châu 4 như sau: Bảng 1.4. Ttìm hiểu thông tin năng lực định hướng nghề nghiệp của học sinh. Tìm hiểu Mới tìmChưa tìm Stt Nội dung tìm hiểu rất kỹ (%) hiểu (%) hiểu (%) 1 Các loại nghề nghiệp khác nhau 16.25 28.5 56.25 2 Nhu cầu thị trường lao động nói chung 6.5 34.5 61.0 3 Những yêu cẩu của nghề mình định lựa19.25 7.5 64.25 chọn 4 Những thuận lợi và khó khăn gặp phải khi làm19.25 15.25 75.5 nghề Thu nhập và cơ hội việc làm của nghề mình30.75 22.25 44.0 5 định lựa chọn 6 Địa chỉ đào tạo nghề mình định lựa chọn 43.25 26.75 30.0 7 Năng lực học tập bản thân 55.25 22.25 17.5 8 Tính cách, khí chất của bản thân 17.25 9.5 76.25 9 Năng khiếu, thiên hướng của bản thân 26.0 30.25 37.75 10 Xu hướng nguyện vọng nghề nghiệp của35,25 25,25 35,5 bản thân 100 80 60 40 20 STT 1 STT 2 STT 3 STT 4 STT 5 STT 6 STT 7 STT 8 STT 9 STT 10 Tìm hiểu rất kỹ Mới tìm hiểu Chưa tìm hiểu Biểu đồ khảo sát tìm hiểu thông tin năng lực định hướng nghề nghiệp của học sinh Kết quả nghiên cứu cho thấy dường như phần đông các em chưa có sự chuẩn bị một cách chu đáo đối với viêc chọn nghề của mình. Điều này thể hiện ở 15