Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nghiên cứu hệ thống lí luận và thực tiễn của vấn đề chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho HS Trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực. Nghiên cứu các giải pháp chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho HS Trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN ========== Tên đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỈ ĐẠO VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Lĩnh vực: Quản lí Năm thực hiện: 2020 - 2021 1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 ----------------------------------- Tên đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỈ ĐẠO VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Lĩnh vực: Quản lí Nhóm tác giả: 1. Nguyễn Minh Hải – Phó hiệu trưởng (Phụ trách chỉ đạo HĐTN) 2. Bùi Thị Hậu – Tổ phó chuyên môn (Phụ trách Tổ chức HĐTN) Đơn vị: Trường THPT Yên Thành 3 Số điện thoại cơ quan: 0238 638 678 Số điện thoại cá nhân: 0983 681 123 – 0983 931 066 Năm thực hiện: 2020 - 2021 2
MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ..........................................................................................1 1. Lí do chọn đề tài .....................................................................................................................1 2. Tính mới và đóng góp của đề tài ........................................................................................2 3. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài ............................................................................................2 4. Phạm vi nghiên cứu ...............................................................................................................2 5. Thời gian nghiên cứu và thực nghiệm...............................................................................2 6. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................................2 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU..................................................................3 A. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ CHỈ ĐẠO VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ...............3 1. Tổng quan những vấn đề nghiên cứu liên quan đến đề tài ..........................................3 2. Cơ sở lí luận về sự cần thiết tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh THPT ..............................................................................................................................................3 3. Thực trạng công tác tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh Trường THPT Yên Thành 3 ....................................................................................................................8 B. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỈ ĐẠO VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC .................................................................13 1. Giải pháp chỉ đạo hoạt động trải nghiệm cho học sinh của nhà trường ...................13 2. Giải pháp chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh Trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực ...........................................................18 C. MỘT SỐ KẾT QUẢ CHỈ ĐẠO VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC .................................................................43 1. Kết quả chỉ đạo ....................................................................................................43 2. Hiệu quả công tác tổ chức của các hoạt động trải nghiệm cụ thể ............................44 3. Hiệu quả giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho học sinh ................47 4. Hiệu quả trong giáo dục kỹ năng sống và thái độ ứng xử với cộng đồng ..............48 PHẦN III. KẾT LUẬN .........................................................................................49 1. Kết luận ...................................................................................................................................49 2. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................................49 3. Kiến nghị ................................................................................................................................50 TƯ LIỆU THAM KHẢO......................................................................................51 PHỤ LỤC 3
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã xác định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lí luận gắn liền với thực tiễn. Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, sống tốt và làm việc hiệu quả. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”. Vì vậy, hơn bao giờ hết tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh ở trường phổ thông đóng vai trò quan trọng đi cùng với đổi mới chương trình giáo dục phổ thông góp phần vào sự thành công mục tiêu giáo dục 2030 mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã nêu ra. Thời gian qua tổ chức hoạt động trải nghiệm là một nội dung thiết yếu đã được nhà trường quan tâm đưa vào tổ chức dạy thông qua các hình thức: giáo dục trực tiếp, lồng ghép, với nhiều đề tài kinh nghiệm cũng được thực nghiệm và đem lại hiệu quả. Công tác tổ chức hoạt động trải nghiệm ngày càng được quan tâm và từng bước đổi mới với nội dung đi vào chiều sâu, hình thức phong phú. Điều đó đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, công tác chỉ đạo, tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh vẫn còn một số bất cập, hạn chế: các hình thức tổ chức chưa phong phú nên chưa mang lại hiệu quả cao; chưa phát huy hết sự sáng tạo, năng lực làm chủ của học sinh. Bằng nhiệt huyết trong công tác giáo dục, vai trò giáo viên giảng dạy bộ môn, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên phụ trách công tác đoàn thanh niên, chúng tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực”. Từ các hoạt động trải nghiệm sẽ góp phần quan trọng trong việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Sự lựa chọn nghề nghiệp đúng đắn trong tương lai phải gắn liền với sở trường, năng lực của các em và nhu cầu của xã hội. Tăng cường sự phối hợp các môi trường giáo dục, các bộ phận giáo dục trong nhà trường để tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh có hiệu quả về số lượng và chất lượng. Góp phần cùng nhà trường, giáo viên và học sinh chuẩn bị tốt tâm thế để tiến hành đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện tại và tương lai. Tạo ra sự hứng thú, say mê cho học sinh khi tham gia các hoạt động do nhà trường tổ chức. Qua các hoạt động ấy, bản thân học sinh thấy tầm quan trọng của việc đưa lí luận vào thực tiễn đời sống, các em mạnh dạn, nhiệt tình tham gia các 4
hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Từ đó phát huy hết khả năng, năng lực của từng cá nhân, của tập thể. Các hoạt động trải nghiệm sáng tạo vừa có vai trò giáo dục học sinh tinh thần yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào của bản thân với quê hương - nơi các em được sinh ra và lớn lên. Thông qua các hoạt động ấy để nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi học sinh đối với quê hương, đất nước. 2. Tính mới và đóng góp của đề tài - Chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh Trường THPT Yên Thành 3 gắn liền với việc tích hợp giảng dạy lịch sử địa phương, địa lý địa phương của nhà trường và tổ chức các hoạt động của Đoàn thanh niên. - Định hướng nghề nghiệp cho học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm để học sinh có môi trường vừa thể hiện niềm đam mê, sở thích vừa là môi trường nảy sinh ra ý tưởng khởi nghiệp. Những ý tưởng đó gắn với việc định hướng nghề nghiệp sau này cho các em. 3. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài - Nghiên cứu hệ thống lí luận và thực tiễn của vấn đề chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho HS Trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực. - Nghiên cứu các giải pháp chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho HS Trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực. - Định hướng nghề nghiệp thông qua hoạt động trải nghiệm. 4. Phạm vi nghiên cứu - Tại Trường THPT Yên Thành 3 nơi chúng tôi công tác và thực nghiệm một số trường THPT trên địa bàn huyện Yên Thành. - Đề tài có khả năng ứng dụng rộng rãi và phù hợp ở nhiều trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 5. Thời gian nghiên cứu và thực nghiệm Các giải pháp trong sáng kiến được thực nghiệm trong ba năm học: năm học 2018-2019, 2019-2020 và năm học 2020-2021. 6. Phương pháp nghiên cứu - Thu thập thông tin, tìm hiểu thực tế. - Xử lý, tổng hợp thông tin, khái quát, rút ra kết luận và đề ra giải pháp phù hợp. - Thể nghiệm đề tài vào thực tiễn và tiếp tục bổ sung hoàn thiện. 5
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU A. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ CHỈ ĐẠO VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 1. Tổng quan những vấn đề nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh đã được nhiều tài liệu và báo chí nhắc đến. Ở các bộ môn như Ngữ văn, Địa lí, Lịch sử... cũng có một số sáng kiến của các tác giả ở các tỉnh, thành phố khác viết trong thời gian qua. Tại Nghệ An, những năm gần đây đã có một số đề tài viết về hoạt động trải nghiệm, tiêu biểu như “Hiệu quả công tác chỉ đạo hoạt động trải nghiệm và nghiên cứu khoa học tại trường THPT Quỳnh Lưu 4” của tác giả Cao Thanh Tuấn năm 2019. Tuy nhiên, việc chỉ đạo và tổ chức các hoạt động trải nghiệm theo định hướng phát triển các phẩm chất, năng lực của học sinh nhằm tiếp cận với chương trình phổ thông mới ở các đơn vị trường học tại tỉnh Nghệ An thì chưa có đề tài nào nghiên cứu. Đó là "khoảng trống" về lý luận và thực tiễn đòi hỏi đề tài sáng kiến phải làm rõ. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ có những đóng góp về lý luận và thực tiễn đối với việc chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh THPT theo định hướng phát triển năng lực. 2. Cơ sở lí luận về sự cần thiết tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh THPT 2.1. Vị trí và tên gọi hoạt động trải nghiệm trong chương trình GDPT Trong chương trình GDPT 2018, Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học khác nhau để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai. Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục bắt buộc được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12; ở cấp tiểu học được gọi là Hoạt động trải nghiệm, ở cấp trung học cơ sở và cấp trung học phổ thông được gọi là Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và các năng lực đặc 6
thù cho học sinh; nội dung hoạt động được xây dựng dựa trên các mối quan hệ của cá nhân học sinh với bản thân, với xã hội, với tự nhiên và với nghề nghiệp. 2.2. Hoạt động trải nghiệm + Trải nghiệm: - Theo quan điểm của triết học, sự trải nghiệm được hiểu là sự tương tác giữa con người với thế giới khách quan. Sự tương tác này bao gồm cả hình thức và kết quả của hoạt động thực tiễn trong xã hội bao gồm cả kỹ thuật và kỹ năng, cả những nguyên tắc hoạt động và phát triển của thế giới khách quan. - Trải nghiệm là một phạm trù triết học, được đúc rút từ hoạt động của con người ở mọi mặt như một thể thống nhất giữa kiến thức, kỹ năng, tình cảm và ý chí. Đặc trưng bằng cơ chế kế thừa di sản xã hội, lịch sử, văn hóa… - Trải nghiệm là kiến thức mà ngay lập tức cho chủ thể ý thức được và có cảm giác tiếp xúc trực tiếp với thực tế bên ngoài của đối tượng và tình huống hoặc các thực tại của trạng thái ý thức. - Trải nghiệm là sự thực hành, trong quá trình đào tạo và giáo dục. Là nền tảng của tri thức và tiêu chí để đánh giá… - Trải nghiệm không phải là mang lại kiến thức thuần túy trong sách vở mà là góp phần phát triển năng lực, rèn luyện kỹ năng, phẩm chất cho người học. + Vậy tổ chức hoạt động trải nghiệm trong trường THPT là hoạt động giáo dục, trong đó dưới sự hướng dẫn của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia trực tiếp trải nghiệm thực tế qua nhiều hình thức khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường, xã hội với tư cách là chủ thể hoạt động, qua đó phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất, nhân cách, trên cơ sở đó có thể phát triển khả năng sáng tạo, vận dụng của mình…. + Vai trò của hoạt động trải nghiệm: - Tổ chức cho học sinh học tập qua tổ chức hoạt động trải nghiệm là một con đường, cách thức đổi mới giáo dục trong nhà trường đã được nhiều tổ chức nghiên cứu và các nhà khoa học trên thế giới chỉ ra vai trò to lớn đối với giáo dục và dạy học. - UNESCO cho rằng, hoạt động học tập dựa trên sự trải nghiệm của học sinh sẽ tạo ra môi trường học tập suốt đời cho học sinh. - J.Dewey và A. Ballewx, thì khẳng định: chính hoạt động trải nghiệm là chất keo gắn kết nhà trường và cuộc sống. - Nhà giáo dục M.Lindeman muốn nhấn mạnh vai trò của hoạt động trải nghiệm là hình thức đặt học sinh vào giải quyết các vấn đề các tình huống thực tiễn ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. 7
- Các nhà khoa học khác lại làm nổi bật vai trò phát triển năng lực sáng tạo của học sinh dựa vào môi trường học tập, bởi chính cuộc sống sẽ kích thích sự sáng tạo của học sinh. - Sự phát triển năng lực của học sinh cũng được chỉ rõ trong hoạt động trải nghiệm. Học sinh sẽ được phát huy năng lực thích nghi, năng lực sáng tạo dựa trên sự huy động kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm của bản thân cho phù hợp với bối cảnh tình huống thực tiễn 2.3. Yêu cầu cần đạt của hoạt động trải nghiệm theo định hướng năng lực 2.3.1. Khái niệm về năng lực Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam: “Năng lực là đặc điểm của cá nhân thể hiện mức độ thông thạo - tức là có thể thực hiện một cách thành thục và chắc chắn - một hay một số dạng hoạt động nào đó. Năng lực là cái “có thể phát triển trên cơ sở năng khiếu (đặc điểm sinh lí của con người, trước hết là của hệ thần kinh trung ương), song không phải là bẩm sinh, mà là kết quả phát triển của xã hội và của con người (đời sống xã hội, sự giáo dục và rèn luyện, hoạt động của cá nhân)”. Theo Từ điển Tiếng Việt, thì: “Năng lực là phẩm chất tâm lí và sinh lí tạo cho con người khả năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao”. Tóm lại, có thể hiểu năng lực là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể. 2.3.2. Quan điểm về dạy học theo định hướng phát triển năng lực Dạy học theo định hướng phát triển năng lực là một nội dung mang tính thời sự, phù hợp với xu thế và mục tiêu của giáo dục trong bối cảnh hiện nay. Với định nghĩa về năng lực như trên chúng ta có thể hình dung việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh phải là một quá trình dạy học chú trọng tổ chức hoạt động cho học sinh. Thông qua hoạt động, học sinh có thể hình thành, phát triển năng lực, bộc lộ được tiềm năng của bản thân; nhận biết được giá trị cá nhân, tự tin để đạt được mục tiêu và tiếp tục phát triển. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực được coi là mô hình dạy học nhằm phát triển tối đa năng lực của học sinh trong đó học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức dưới sự tổ chức, hướng dẫn của thầy cô giáo. Đây là quá trình dạy học từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực, phẩm chất học sinh trên nguyên lý “Học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và xã hội”. Do vậy, để hình thành, phát triển năng lực cho học sinh, việc dạy học trong nhà trường không chỉ dừng ở nhiệm vụ trang bị kiến thức, rèn luyện kĩ năng, bồi dưỡng thái độ sống đúng đắn mà còn phải làm cho những kiến thức sách vở trở 8
thành hiểu biết thực sự của mỗi học sinh; làm cho những kĩ năng rèn luyện trên lớp được thực hành, ứng dụng trong đời sống ngay khi còn đi học; làm cho thái độ sống được giáo dục qua mỗi bài học có điều kiện, môi trường để bộc lộ, hình thành, phát triển qua các hành vi ứng xử, trở thành phẩm chất bền vững của mỗi học sinh. Việc đánh giá, vì vậy, sẽ phải chuyển từ kiểm tra kiến thức, thao tác kĩ thuật và nhận thức tư tưởng đơn thuần sang đánh giá sự hiểu biết, khả năng thực hành - ứng dụng và hành vi ứng xử của của học sinh trong cuộc sống. 2.3.3. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất chủ yếu và đóng góp của hoạt động trong việc bồi dưỡng phẩm chất cho học sinh Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất chủ yếu theo các mức độ phù hợp với mỗi cấp học đã được quy định trong Chương trình tổng thể. Những biểu hiện của các phẩm chất này có thể được mô tả như sau: - Yêu nước: Rung cảm và thể hiện thái độ yêu thương, niềm tự hào đối với cảnh quan thiên nhiên, di tích, truyền thống của địa phương, đất nước, truyền thống yêu hoà bình…; thể hiện thái độ kính trọng, biết ơn người lao động, người có công với nước; Tích cực, chủ động vận động người khác tham gia các hoạt động bảo vệ thiên nhiên, phát huy giá trị các di sản văn hoá của quê hương, đất nước và chủ động, tích cực tham gia và vận động người khác tham gia các hoạt động xã hội góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. Nhân ái: Thể hiện sự quan tâm chăm sóc sức khoẻ thể chất và tinh thần không chỉ cho bản thân, người thân mà còn cho cộng đồng; Thiết lập được mối quan hệ hài hòa với người xung quanh, mang lại cảm xúc tích cực cho họ và thể hiện tôn trọng sự khác biệt của mọi người; Tích cực, chủ động vận động người khác tham gia phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi bạo lực, hành vi phi đạo đức, hành vi thiếu ý thức xã hội và tham gia các hoạt động từ thiện và hoạt động phục vụ cộng đồng; Thể hiện lòng trắc ẩn đối với nhân loại, con người nói chung và cảm thông, khoan dung với những hành vi, thái độ có lỗi của người khác. - Chăm chỉ: Ý thức hoàn thành mọi loại nhiệm vụ được giao, cố gắng vượt khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ; Luôn tìm kiếm sách, báo, tư liệu từ các nguồn khác nhau để đọc mở rộng hiểu biết và thực hiện các nhiệm vụ được giao; Tham gia công việc trong gia đình, lao động sản xuất theo yêu cầu thực tế, phù hợp với khả năng và điều kiện của bản thân; Tích cực tham gia các công việc phục vụ cộng đồng và tích cực học tập, rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai. - Trung thực: Tự tin trình bày, chia sẻ quan điểm cá nhân trước mọi người trong quá trình hoạt động và cuộc sống; Thành thật với bản thân, nhận thức và hành động theo lẽ phải; Sẵn sàng đấu tranh bảo vệ lẽ phải, bảo vệ người tốt, điều 9
tốt., không bao che hành động xấu; Thể hiện sự công tâm, minh bạch trong các quan hệ và không dùng những gì không thuộc về mình. - Trách nhiệm: Xây dựng được hình ảnh cá nhân khoẻ mạnh về thể chất và tinh thần; Thể hiện được trách nhiệm trong tổ chức cuộc sống gia đình, góp phần xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc; Có ý thức trách nhiệm trong học tập và rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai; Chủ động, tích cực tham gia và vận động người khác tham gia lao động công ích, tham gia các hoạt động tuyên truyền, chăm sóc, bảo vệ thiên nhiên, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững, tham gia các hoạt động giáo dục các vấn đề xã hội… và đánh giá được hành vi chấp hành kỷ luật, pháp luật của bản thân và người khác; đấu tranh phê bình các hành vi vô kỷ luật, vi phạm pháp. 2.3.4. Yêu cầu cần đạt về năng lực chung và đóng góp của hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong việc hình thành, phát triển các năng lực chung cho HS a. Năng lực tự chủ: Tự thực hiện những công việc hằng ngày của bản thân trong học tập và trong cuộc sống gia đình, chủ động, tích cực tham gia các hoạt động ở lớp, ở trường, cộng đồng. Phân tích được điểm mạnh và điểm hạn chế của bản thân và biết tự điều chỉnh bản thân, vận dụng được hiểu biết về quyền và nhu cầu chính đáng của cá nhân để tự bảo vệ mình. Đặt được các câu hỏi khác nhau về cùng một sự vật, hiện tượng trong quá trình hoạt động. Nhận diện được các tầng bậc cảm xúc khác nhau của bản thân và người khác để biết tự điều chỉnh cảm xúc của mình và có thái độ và hành vi cảm xúc phù hợp với hoàn cảnh. b. Năng lực giao tiếp và hợp tác: xác định được mục đích giao tiếp và hợp tác, nội dung giao tiếp phù hợp với mục đích giao tiếp và nội dung hợp tác. Sử dụng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ phù hợp với mục đích, nội dung và ngữ cảnh giao tiếp, biết điều chỉnh giọng nói (cường độ, tốc độ, nhịp độ) phù hợp với mục đích, ngữ cảnh giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ cơ thể (ánh mắt, điệu bộ, cử chỉ…) phù hợp với mục đích và nội dung giao tiếp. Chủ động thiết lập được mối quan hệ với bạn bè, thầy cô và những người xung quanh, biết nuôi dưỡng, giữ gìn và mở rộng các quan hệ khác, biết làm chủ các mối quan hệ để không ảnh hưởng tiêu cực đến bản thân và người xung quanh. Thể hiện lắng nghe tích cực và biết cách thoả thuận, thuyết phục bạn trong nhóm để được hỗ trợ, chia sẻ khi cần và biết hỗ trợ bạn cùng thực hiện nhiệm vụ nhóm; bước đầu xác định được vai trò của từng cá nhân trong hoạt động và khả năng đóng góp của bản thân trong nhóm và nhận nhiệm vụ phù hợp và thể hiện trách nhiệm hoàn thành công việc được giao. Biết dựa vào mục đích đặt ra để đánh giá sự hợp tác trong hoạt động nhóm; nêu mặt được, mặt thiếu sót của cá nhân và của cả nhóm và rút ra được những bài học kinh nghiệm từ sự hợp tác. c. Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Phân tích được tình huống nảy sinh vấn đề, hình thành được những câu hỏi có tính khám phá cái mới trong vấn 10
đề. Bước đầu dự đoán được về sự phát triển của vấn đề trong một số điều kiện khác và đề xuất được các giải pháp khác nhau cho các vấn đề, sàng lọc và lựa chọn được giải pháp hiệu quả cho những vấn đề đặt ra. Thực hiện được giải pháp giải quyết vấn đề và nhận ra sự phù hợp hay không phù hợp của giải pháp thực hiện. Đánh giá được hiệu quả của các giải pháp đã thực hiện và rút ra được một số bài học kinh nghiệm trong giải quyết vấn đề. Chỉ ra được những ý tưởng khác lạ trong cuộc sống xung quanh và thể hiện được sự hứng thú bền vững đối với các hoạt động khám phá trong lĩnh vực nhất định, đưa ra được một số ý tưởng mới, độc đáo đối với bản thân và người xung quanh. 3. Thực trạng công tác tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh Trường THPT Yên Thành 3 3.1. Khái quát về địa bàn khảo sát Trường THPT Yên Thành 3 nằm ở phía Tây huyện Yên Thành. Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của các cấp ủy Đảng và chính quyền địa phương, các xã vùng tuyển sinh, các cơ quan, tổ chức, đơn vị đóng trên địa bàn. Nhìn chung, đời sống của nhân dân ở đây đa phần còn gặp nhiều khó khăn, vất vả. Với địa bàn miền núi, giao thông không thuận lợi nên nhiều em học sinh của trường đi học còn khó khăn. Nhận thức của một bộ phận nhân dân, phụ huynh chưa cao; chưa nhận được nhiều sự đồng tình, ủng hộ các chủ trương, kế hoạch phối hợp của nhà trường với các tổ chức, đoàn thể tại địa phương để phát triển nhà trường và nâng cao chất lượng giáo dục. Do phần đông cha mẹ học sinh là nông dân sinh sống ở địa bàn vùng nông thôn còn nhiều khó khăn về kinh tế nên thiếu sự quan tâm chăm sóc, giáo dục con cái. Một bộ phận CMHS chưa có phương pháp quản lý, giáo dục tốt con em trong việc thực hiện đúng nội quy trường lớp, thực hiện nghĩa vụ học sinh. Một số thành viên của Ban đại diện CMHS chưa theo dõi cập nhật kịp thời các hoạt động trong kế hoạch đã đề ra. 3.2. Kết quả khảo sát thực trạng về công tác tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh THPT Yên Thành 3 3.2.1. Kết quả điều tra từ giáo viên Khi thực hiện khảo sát giáo viên tại đơn vị công tác chúng tôi đã phát 67 phiếu khảo sát (mẫu phiếu tại phụ lục 4.1), để GV trả lời, sau đó tôi tổng hợp và xử lí, kết quả như sau: Bảng 1.2. Kết quả điều tra thực trạng về công tác tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh THPT Yên Thành 3. Số Tỉ lệ lựa TT Nội dung Câu hỏi Mức độ lượng chọn 11
(%) 1 Những hình thức tổ chức các Tham quan 19/67 28.36 hoạt động trải nghiệm cho Sinh hoạt lớp 3/67 4.48 học sinh mà đồng chí đã thực hiện Hoạt động dưới cờ 7/67 10.45 Câu lạc bộ 14/67 20.90 2 Sự cần thiết của tổ chức hoạt Rất cần thiết 22/67 32.84 động trải nghiệm cho học Cần thiết 21/67 31.34 sinh theo định hướng phát Không cần thiết 10/67 14.93 triển năng lực cho HS Không quan tâm 13/67 19.40 3 Mục đích tổ chức hoạt động Hình thành kiến thức 11/67 16.42 trải nghiệm cho học sinh theo Luyện tập kĩ năng 19/67 28.36 định hướng phát triển năng Hình thành kĩ năng 37/67 55.22 lực cho HS sống 4 Những khó khăn khi tổ chức Kỹ năng tổ chức 18/67 26.87 hoạt động trải nghiệm cho Thời gian 26/67 38.81 học sinh theo định hướng Kinh phí, cơ sở vật 23/67 34.33 phát triển năng lực cho HS chất (Nguồn: Kết quả xử lí phiếu điều tra giáo viên) 3.2.2. Kết quả điều tra từ học sinh Khi thực hiện khảo sát HS chúng tôi đã phát phiếu khảo sát cho 1200 học sinh (mẫu phiếu tại phụ lục 4.2), để HS trả lời, sau đó tôi đã tổng hợp và xử lí, kết quả như sau: Bảng 1.3. Kết quả điều tra ý kiến học sinh đối với hoạt động trải nghiệm Số lượng Tỉ lệ lựa TT Nội dung câu hỏi Mức độ chọn (%) Ý thức tự tìm hiểu về Thường xuyên 25/1200 2.1 hoạt động trải nghiệm 1 Thỉnh thoảng 175/1200 14.6 của HS Không bao giờ 1000/1200 83.4 2 Những kiến thức, kĩ Phần lớn 14/1200 1.2 12
năng hoạt động trải Một nửa 98/1200 8.2 nghiệm mà HS đã nắm được Một phần ba 101/1200 8.4 Chưa nắm được 987/1200 82.2 Mức độ quan trọng của Rất quan trọng 1012/1200 84.3 hoạt động trải nghiệm 3 Quan trọng 188/1200 15.7 đối với HS Không quan trọng 0/1200 0.0 Mong muốn tham gia Rất mong muốn 1088/1200 90.7 hoạt động hoạt động 4 Mong muốn 112/1200 9.3 trải nghiệm của HS Không mong muốn 0/1200 0.0 Ý nghĩa các hoạt động Cung cấp kiến thức 10/1200 0.8 hoạt động trải nghiệm Luyện tập kĩ năng 58/1200 4.8 5 đối với HS. Hình thành kĩ năng sống 64/1200 5.3 Cả ba ý nghĩa trên 1068/1200 89.1 (Nguồn: Kết quả xử lí phiếu điều tra học sinh) 3.3. Đánh giá chung về công tác tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh THPT Yên Thành 3 trong thời gian qua 3.3.1. Đánh giá thực trạng Qua bảng số liệu trên, chúng tôi có một số đánh giá như sau: + Nhận thức của giáo viên: - Việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho HS hiện nay rất quan trọng: tất cả GV được khảo sát đều chọn phướng án “rất cần thiết” và “cần thiết”. Các GV đều cho rằng việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm góp phần cung cấp kiến thức, luyện tập kĩ năng và hình thành kĩ năng sống cho học sinh. - Tuy vậy, về mức độ tổ chức hoạt động trải nghiệm, đa số GV chưa tổ chức hình thức dạy học này vì những hạn chế về thời gian và cơ sở vật chất tại các trường học. + Nhận thức của học sinh: - Về thái độ của học sinh khi được hỏi về mong muốn được tổ chức hoạt động ngoại khóa: có 90.7% HS rất hứng thú và rất mong muốn được học tập ở hình thức này, điều này cho thấy việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm rất được học sinh ủng hộ. 13
- Về vai trò hoạt động trải nghiệm có tới 84.3% học sinh khẳng định là rất quan trọng. Tuy rằng các em nhận thức được bên cạnh học trên lớp thì trải nghiệm là rất quan trọng song các em chưa dành nhiều thời gian để tự tìm hiểu các kĩ năng này: có tới 14.5% học sinh thỉnh thoảng tìm hiểu và 83.4% học sinh chưa bao giờ tự tìm hiểu. Do vậy tổ chức các hoạt động trải nghiệm với những hoạt động đa dạng, hấp dẫn sẽ góp phần thúc đẩy HS tự tìm hiểu và rèn luyện các kĩ năng sống cần thiết và góp phần phát triển các năng lực cho HS. - Về mức độ nắm kiến thức, kĩ năng các hoạt động trải nghiệm của học sinh: có 82.2 % HS chưa nắm được. Điều đó cho thấy hoạt động trải nghiệm chưa thực sự đem lại hiệu quả. Như vậy thông qua kết quả điều tra thực trạng việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho HS chúng tôi nhận thấy thực trạng việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong các năm trước ở Trường THPT Yên Thành 3 và các trường khác như sau: Phần lớn các nhà trường ít tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho HS. Vậy tại sao lại có thực trạng này thì sau đây là một số lý do có thể lý giải: - Một là: Hiểu về hoạt động trải nghiệm chưa đúng: Nhiều nhà trường với bộ phận giáo viên hiểu hoạt động trải nghiệm là hoạt động phải có quy mô lớn, địa điểm tổ chức xa địa bàn các em sinh sống, rất tốn kém về kinh phí, phải huy động một lực lượng lớn con người cho các hoạt động này như các hoạt động tham quan dã ngoại, du lịch… - Hai là: Chưa tìm hiểu kĩ về chương trình môn học, lớp học nên không biết phải tổ chức hoạt động nào gắn với môn học nào, sự kiện nào, thời gian nào trong năm. - Ba là: Chưa tìm hiểu về cơ sở vật chất của nhà trường, của địa phương cũng như những truyền thống nhà trường, địa phương nên chưa khai thác được cơ sở vật chất có sẵn của nhà trường và của địa phương trong việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm. 3.3.2. Vấn đề đặt ra và phương hướng giải quyết - Khi tổ chức các hoạt động trải nghiệm hầu hết phải cần một không gian lớn, thoát khỏi không gian lớp học nên việc tổ chức quản lý và điều hành học sinh gặp rất nhiều khó khăn vì vậy nhà trường và giáo viên còn ngại khi gặp phải những khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện nên không muốn tổ chức các hoạt động trải nghiệm này. - Thời gian tổ chức một hoạt động trải nghiệm khá dài, không gói gọn trong một hoặc hai tiết học nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc sắp xếp bố trí các giờ dạy với các môn học khác hoặc với các hoạt động khác trong nhà trường. - Để tổ chức một hoạt động trải nghiệm cho HS cần có sự tham gia, phối hợp và cho phép của nhà trường của các ban ngành, đoàn thể, các tổ chức ở địa phương 14
đặc biệt là sự đồng thuận và hỗ trợ của cha mẹ học sinh. Đây cũng là một khó khăn không nhỏ khi tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho HS. - Mất thời gian đầu tư, tìm hiểu về địa điểm. Tổ chức hoạt động, đoạn đường HS phải di chuyển khi hoạt động, thời gian tổ chức, những thuận lợi và những khó khăn có thể gặp phải trong quá trình tổ chức thực hiện. - GV ít khi tham gia trực tiếp các sự kiện nên chưa có kinh nghiệm tổ chức các buổi trải nghiệm nhằm tạo được hứng thú và lôi cuốn HS đối với hoạt động này. - Việc xây dựng kế hoạch gặp không ít khó khăn với nhà trường và với GV bởi kế hoạch xây dựng có chi tiết đầy đủ rõ người rõ việc và tạo được tâm thế cho đối tượng tham gia một cách hợp lý thì hoạt động trải nghiệm mới có được thành công như mong muốn. Những thiếu sót trong khi xây dựng kế hoạch cũng có thể có thể dẫn đến việc tổ chức không thành công các hoạt động này. Từ thực trạng trên đặt ra 2 vấn đề sau: - Nhà trường cần phải tổ chức nhiều các hoạt động trải nghiệm hơn nữa cho học sinh. - Cần phải xây dựng các giải pháp cụ thể để tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh gắn với thực tiễn địa phương để tạo hứng thú cho HS và tăng hiệu quả các hoạt động trải nghiệm trong trường phổ thông. Để giải quyết vấn đề trên, tôi đề xuất các giải pháp sau: Thứ nhất, cần có biện pháp quản lý, tổ chức trải nghiệm của nhà trường như: nâng cao nhận thức cho GV, HS, cha mẹ học sinh. Thứ hai, cần tổ chức một số hoạt trải nghiệm với hình thức đa dạng theo định hướng phát triển năng lực cho HS. B. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỈ ĐẠO VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 1. Giải pháp chỉ đạo hoạt động trải nghiệm cho học sinh của nhà trường Nâng cao nhận thức cho Cán bộ - giáo viên, học sinh và phụ huynh về và tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm trong nhà trường. 1.1. Nâng cao nhận thức cho Cán bộ - Giáo viên Đây là giải pháp đầu tiên và rất quan trọng nhằm làm cho toàn thể Cán bộ, giáo viên các nhà trường nhận thức đầy đủ vai trò và ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm. Biện pháp nâng cao nhận thức về vấn đề này được thực hiện ngay từ trong buổi họp triển khai học tập nhiệm vụ năm học, trong Hội nghị viên chức đầu năm và họp cơ quan hàng tháng và họp giao ban hàng tuần. 15
Từ đầu năm học, trong Nghị quyết của Chi bộ, kế hoạch của Tổ, Nhóm chuyên môn, các tổ chức Công đoàn, Đoàn thanh niên cần đưa vào hoạt động chuyên đề ngoại khóa gắn với hoạt động trải nghiệm phù hợp với đặc thù của tổ, nhóm chuyên môn, tổ chức đoàn thể để phối hợp triển khai thực hiện. Từ đó, mỗi cán bộ giáo viên nhận thức sâu sắc hơn hoạt động trải nghiệm là một bộ phận cấu thành của hoạt động giáo dục trong trường THPT, bổ trợ cho hoạt động giáo dục chính khóa, gắn liền với việc thực hiện nhiệm vụ năm học của các đơn vị. Từ đó, đa số các thành viên trong hội đồng nhà trường đều nhận thức được rằng: Hoạt động trải nghiệm là một bộ phận cấu thành của hoạt động giáo dục trong trường THPT, bổ trợ cho hoạt động giáo dục trên lớp, đồng thời gắn liền nhà trường với cộng đồng, gắn liền giáo dục với nhiệm vụ chính trị - kinh tế - văn hóa của địa phương. Từ việc nhận thức trên, trong những năm qua Chi bộ, Ban giám hiệu, các đoàn thể trong các nhà trường đều xác định đẩy mạnh hoạt động trải nghiệm là một hình thức đổi mới phương pháp dạy học. Từ đó, tập thể hội đồng sư phạm đã có thực sự chuyển biến về nhận thức khi tham gia giáo dục toàn diện học sinh để thực hiện: Biến quá trình học thành quá trình tự học, quá trình quản lý thành quá trình tự quản lý và định hướng để học sinh thực hiện khẩu hiệu: “Tự quản trong rèn luyện - Tự học trong học tập - Tự lập trong cuộc sống”. 1.2. Nâng cao nhận thức cho tất cả học sinh Với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay thì việc nâng cao nhận thức cho học sinh về hoạt động trải nghiệm là vô cùng cần thiết. Nâng cao nhận thức cho học sinh Trường THPT Yên Thành 3 về tầm quan trọng của hoạt động này trong nhà trường được thực hiện thường xuyên và có hiệu quả có thể thông qua tiết chào cờ đầu tuần, tiết sinh hoạt lớp hoặc qua hệ thống bảng tin, phát thanh, Website, Fanpage, thông qua đội ngũ cán bộ, giáo viên, cán bộ Đoàn, cán sự lớp và các đội, nhóm của Đoàn thanh niên trong các nhà trường. Trong hoạt động trải nghiệm, học sinh chính là chủ thể trực tiếp tham gia, đề xuất ý tưởng dưới sự định hướng, tư vấn của thầy cô giáo nên khi các em cần có nhận thức đầy đủ về hoạt động trải nghiệm thì chắc chắn hiệu quả sẽ tốt hơn và thực sự phát huy được phẩm chất, năng lực, sáng tạo của bản thân học sinh. 1.3. Tuyên truyền vận động nâng cao nhận thức cho cha mẹ học sinh Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất và năng lực nhằm giúp học sinh phát triển nhân cách một cách toàn diện là một quá trình lâu dài liên tục, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội. Vì thế, việc giáo dục toàn diện học sinh luôn luôn đòi hỏi sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của nhiều lực lượng xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm đúng cách của nhà trường, gia đình và mọi người trong xã hội. Vì vậy, việc tuyên truyền để nâng cao nhận thức cho phụ huynh về hoạt động trải nghiệm là việc làm vô cùng cần thiết. Thông qua là các cuộc giao ban với Ban đại diện cha mẹ học sinh, họp chi hội phụ huynh lớp, qua đội 16
ngũ giáo viên chủ nhiệm và qua nhiều kênh thông tin như Website, Fanpage, VN.Edu,… để các nhà trường làm tốt công việc này và nhận được sự đồng thuận, đồng hành của cha mẹ học sinh. Trước đây, tâm lý của nhiều phụ huynh chỉ muốn con mình tập trung học văn hóa, đầu tư học để thi đại học, để đi du học, để đi làm hay để có thành tích cao trong thi học sinh giỏi. Gần đây, chính sự tuyên truyền và hiệu quả hoạt động trải nghiệm của nhà trường đã làm cho nhận thức, tâm lý đó của cha mẹ học sinh từng bước thay đổi thực sự. Đặc biệt, trong năm học 2020-2021 kỷ niệm 20 năm thành lập trường, phụ huynh đã thực sự vào cuộc để đề xuất, bàn bạc, góp ý xây dựng kế hoạch cùng nhà trường và đồng hành với học sinh trong các hoạt động tiêu biểu như: Văn nghệ chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20 tháng 11; Đi tham quan học tập trải nghiệm tại các khu di tích lịch sử và cách mạng; Lễ tri ân và trưởng thành của học sinh khối 12,... 1.4. Thực hiện tốt công tác quản lý và chỉ đạo, phân công, tổ chức thực hiện HĐ trải nghiệm Ban lãnh đạo nhà trường bám sát nhiệm vụ năm học để có kế hoạch quản lý và chỉ đạo, phân công, tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm. - Hiệu trưởng: Căn cứ vào tình hình đơn vị và năng lực cán bộ, giáo viên để ra quyết định thành lập Ban chỉ đạo và xây dựng kế hoạch, gồm: + Phó hiệu trưởng: Trưởng ban phụ trách chung. + Các phó ban là: Chủ tịch Công đoàn, Bí thư đoàn trường, Tổ trưởng, Tổ phó chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm, một số giáo viên bộ môn có chuyên môn phù hợp, ban đại diện Hội cha mẹ học sinh. - Nhiệm vụ của ban chỉ đạo: + Ban chỉ đạo hoạt động trải nghiệm có nhiệm vụ giúp hiệu trưởng xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động hàng năm, từng học kỳ, hàng tháng, hàng tuần và chỉ đạo thực hiện chương trình đó. + Xây dựng kế hoạch: Từ việc nắm tình hình giảng dạy và nội dung chương trình các môn học, kế hoạch nhiệm vụ năm học theo hướng dẫn của Bộ, Sở Giáo dục – Đào tạo; các chủ trương, công tác trọng tâm và nhiệm vụ chính trị, điều kiện kinh tế, chính trị của từng địa phương; Năng lực, trình độ của giáo viên; Khả năng, đặc điểm tâm lý lứa tuổi của học sinh để xây dựng kế hoạch. Kế hoạch được xây dựng phải rõ ràng; chọn lựa các hoạt động phù hợp, xác định chủ điểm cho từng thời gian; có kế hoạch cho toàn trường, cho từng khối, lớp, cho từng thời kỳ. + Tổ chức những hoạt động lớn có quy mô toàn trường và thực hiện sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn và các lực lượng khác ngoài nhà trường như chính quyền địa phương, các Sở, Ban ngành liên quan, đơn vị kết nghĩa. + Tổ chức hướng dẫn giáo viên chủ nhiệm, cán bộ Chi đoàn, cán sự lớp tiến hành tổ chức hoạt động trải nghiệm theo đơn vị lớp mình một cách phù hợp, có hiệu quả. 17
+ Giúp Hiệu trưởng kiểm tra đánh giá các hoạt động kịp thời, khách quan và có hiệu quả. Trên cơ sở đó sẽ nắm được đội ngũ giáo viên có năng lực, sở thích, khả năng nào phù hợp với việc tổ chức hoạt động trải nghiệm cũng như tập thể, cá nhân học sinh nào có năng khiếu tham gia hoạt động này. Từ đó để Ban chỉ đạo lập kế hoạch theo chủ điểm, lựa chọn hình thức hoạt động cho phù hợp, phân công các tiểu ban tham gia tổ chức thực hiện cho hiệu quả. 1.5. Xây dựng kế hoạch, lựa chọn nội dung và hình thức thực hiện hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực 1.5.1. Xây dựng kế hoạch Các hình thức hoạt động trải nghiệm được thực hiện theo kế hoạch, chủ đề và theo các văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục - Đào tạo và Sở Giáo dục - Đào tạo. Hoạt động trải nghiệm với hình thức đa dạng, phong phú nên phải có chương trình, kế hoạch cụ thể phù hợp, phải đưa vào kế hoạch nhà trường, được hội đồng giáo dục bàn bạc thông qua đầu năm học. Trên cơ sở nhiệm vụ năm học, sự đề xuất của các đoàn thể và tổ nhóm, chuyên môn, nội dung và hình thức hoạt động trải nghiệm được đưa vào kế hoạch theo chủ điểm từ đầu năm đến cuối năm, kết hợp với phong trào thi đua và các cuộc vận động lớn của Công đoàn, Đoàn thanh niên và nhiệm vụ năm học. - Nhà trường đã thành thành lập ban chỉ đạo và giao cho một Phó hiệu trưởng phụ trách và xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm cụ thể (xem phần Phụ lục 1.1). - Các tổ, nhóm chuyên môn dựa trên kế hoạch nhà trường đã xây dựng kế hoạch tổ, nhóm, lồng ghép phần ngoại khóa, thực hiện các bài dạy chủ đề, tích hợp liên môn để giáo viên thực hiện. Đặc biệt những hoạt động tham quan, dã ngoại phải có kế hoạch cụ thể để trình BGH duyệt, quản lí và hướng dẫn thực hiện (xem phần Phụ lục 1.2). - Đoàn trường và Công đoàn xây dựng kế hoạch, lên chương trình cụ thể các chủ đề chào cờ, đặc biệt kỷ niệm các ngày lễ lớn như: 20/11, 22/12, 9/1, 8/3, 26/3, 30/4, 1/5,… để giao nhiệm vụ cho các lớp trực chuẩn bị nội dung thực hiện. - Đối với giáo viên dựa trên các kế hoạch tổ, nhóm và các tổ chức trong trường để xây dựng kế hoạch cá nhân, thực hiện lồng ghép trong các bài dạy. Đối với giáo viên chủ nhiệm thực hiện kế hoạch của trường, tổ để thực hiện các hoạt động trải nghiệm cho học sinh qua các tiết sinh hoạt chủ nhiệm và chào cờ (nếu lớp trực). Trong năm học 2019-2020, 2020-2021 Trường THPT Yên Thành 3 đã thực hiện lập kế hoạch cụ thể, phổ biến nội dung chương trình và lựa chọn hình thức thực hiện hoạt động trải nghiệm phù hợp với tình hình nhà trường và địa phương. 18
Khi nghiên cứu nội dung tổ chức hoạt động trải nghiệm trong nhà trường, nhà giáo dục cần định hướng và nghiên cứu kỹ để tránh trường hợp quá tải cho học sinh và tránh sự mất liên kết trong hoạt động và mục tiêu giáo dục của môn học. 1.5.2. Lựa chọn nội dung, hoạt động trải nghiệm a. Nội dung hoạt động trải nghiệm + Hoạt động hướng vào bản thân - Tìm hiểu hình ảnh và tính cách của bản thân. - Tìm hiểu khả năng của bản thân. - Rèn luyện nền nếp, thói quen tự phục vụ và ý thức trách nhiệm trong cuộc sống. - Rèn luyện các kĩ năng thích ứng với cuộc sống. + Hoạt động hướng đến xã hội - Quan tâm, chăm sóc người thân và các quan hệ trong gia đình. - Tham gia các công việc của gia đình. - Xây dựng và phát triển quan hệ với bạn bè và thầy cô. - Tham gia xây dựng và phát huy truyền thống của nhà trường và của tổ chức Đoàn, xã hội. - Xây dựng và phát triển quan hệ với mọi người. - Tham gia các hoạt động xã hội, hoạt động giáo dục truyền thống, giáo dục chính trị, đạo đức, pháp luật. + Hoạt động hướng đến tự nhiên - Khám phá vẻ đẹp, ý nghĩa của cảnh quan thiên nhiên. - Tham gia bảo tồn cảnh quan thiên nhiên. - Tìm hiểu thực trạng môi trường. - Tham gia bảo vệ môi trường. + Hoạt động hướng nghiệp - Tìm hiểu ý nghĩa, đặc điểm và yêu cầu của nghề. - Tìm hiểu yêu cầu về an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp. - Tìm hiểu thị trường lao động. - Tự đánh giá sự phù hợp của bản thân với định hướng nghề nghiệp. - Rèn luyện phẩm chất và năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp. 19
- Tìm hiểu hệ thống trường trung cấp, cao đẳng, đại học và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp khác của địa phương, trung ương. - Tham vấn ý kiến của thầy cô, người thân và chuyên gia về định hướng nghề nghiệp. - Lựa chọn cơ sở đào tạo trong tương lai và lập kế hoạch học tập phù hợp với định hướng nghề nghiệp. b. Loại hình hoạt động Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được tổ chức trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường; với bốn loại hình hoạt động chủ yếu là: - Sinh hoạt dưới cờ; - Sinh hoạt lớp; - Hoạt động giáo dục theo chủ đề; - Hoạt động câu lạc bộ. Với sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên bộ môn, cán bộ tư vấn tâm lí học đường, cán bộ Đoàn, quản lí nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân trong xã hội. 2. Giải pháp chỉ đạo và tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh Trường THPT Yên Thành 3 theo định hướng phát triển năng lực Trong các năm học qua, tại đơn vị chúng tôi Ban giám hiệu đã chỉ đạo các bộ phận tổ chức cho các hoạt động trải nghiệm sau cho học sinh: 2.1. Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong tiết sinh hoạt dưới cờ 2.2.1. Yêu cầu về tổ chức Đối tượng tham gia: học sinh toàn trường, toàn thể giáo viên chủ nhiệm lớp, Ban lãnh đạo nhà trường, Đoàn trường; Cha mẹ học sinh, khách mời (nếu có)… Hình thức thể hiện: trang nghiêm, sinh động, hấp dẫn, gần gũi với học sinh; gây hứng thú cho học sinh; tác phong, thái độ nghiêm túc, trang trọng và tôn nghiêm. Các hoạt động phải có ý nghĩa và khuyến khích tối đa học sinh tham gia. Thời gian tổ chức: 1 tiết/tuần. Địa điểm tổ chức: tại sân trường hoặc phòng có không gian rộng. 2.2.2. Chuẩn bị Các báo cáo tuần về tình hình của các lớp về hoạt động học tập, rèn luyện nền nếp và các hoạt động khác của nhà trường... 20