Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật, thành phố Vinh, Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:61

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài "Một số giải pháp của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật, thành phố Vinh, Nghệ An" tập trung chỉ ra và phân tích thực trạng của vấn đề văn hóa học đường ở trường THPT nói chung và trường THPT Lê Viết Thuật nói riêng. Đề tài chú trọng vào những giải pháp tích cực của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật, thành phố Vinh, Nghệ An

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỦA CÁC TỔ CHỨC ĐOÀN THỂ TRONG VIỆC XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG VĂN HOÁ HỌC ĐƯỜNG Ở TRƯỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT Lĩnh vực: Công đoàn Năm học 2023 - 2024
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỦA CÁC TỔ CHỨC ĐOÀN THỂ TRONG VIỆC XÂY DỰNG MÔI TRƯỜNG VĂN HOÁ HỌC ĐƯỜNG Ở TRƯỜNG THPT LÊ VIẾT THUẬT Lĩnh vực: Công đoàn Tác giả: Trần Thị Hà Giang Năm học 2023 - 2024
Môc lôc §Ò môc Trang Phần I. MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Đối tượng nghiên cứu 2 4. Phương pháp nghiên cứu 2 Phần II. NỘI DUNG 3 1. Cơ sở khoa học của đề tài 3 1.1. Cơ sở lý luận 3 1.2. Cơ sở thực tiễn 10 2. Thực trạng của việc xây dựng văn hóa học đường ở trường THPT 11 2.1. Đối với các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An 11 2.2. Đối với trường THPT Lê Viết Thuật 13 3. Một số giải pháp của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi 16 trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật 3.1. Tổ chức Công đoàn 16 3.2. Tổ chức Đoàn trường 26 4. Những kết quả đạt được từ việc xây dựng môi trường văn hóa học 30 đường ở trường THPT Lê Viết Thuật 4.1.Về văn hóa ứng xử 31 4.2.Về tư tưởng, đạo đức, lối sống của học sinh 31 4.3. Về kết quả học tập của học sinh 32 4.4.Về các hoạt động phong trào thi đua trong nhà trường 32 4.5. Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc xây dựng môi trường văn hóa học 34 đường
5. Một số kinh nghiệm trong việc xây dựng môi trường văn hóa học 37 đường ở trường THPT Lê Viết Thuật 5.1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền và các tổ chức đoàn thể trong việc thực hiện nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa học 37 đường 5.2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh 38 trong quá trình xây dựng môi trường văn hóa học đường 5.3. Xây dựng và thực hiện các quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường 38 5.4. Xây dựng môi trường đạo đức, trong sáng, lành mạnh trong nhà 39 trường 5.5. Tổ chức hoạt động phong trào, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 40 Phần III. KẾT LUẬN 42 1. Đánh giá về quá trình nghiên cứu 42 2. Ý nghĩa của đề tài 42 3. Tính ứng dụng của đề tài 43 4. Một số kiến nghị, đề xuất 44 TÀI LIỆU THAM KHẢO 46
Phần I. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nhà trường là môi trường quan trọng, là không gian văn hóa có ảnh hưởng đến việc hình thành và phát triển nhận thức, thái độ, tình cảm và hành vi của học sinh. Nhà trường cũng là nơi diễn ra các hoạt động dạy học, giáo dục và hoạt động giao tiếp sư phạm giữa người dạy và người học, giữa người học với nhau. Thông qua môi trường nhà trường, mỗi học sinh được bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, kiến thức khoa học, kỹ năng thực hành, tham gia các hoạt động tập thể giúp học sinh hoàn thiện bản thân. Để góp phần phát triển tâm lý và nhân cách của người học trong nhà trường, đáp ứng yêu cầu xu thế của thời đại cần thiết phải xây dựng môi trường văn hóa học đường từng bước thực hiện mục tiêu xây dựng “trường học hạnh phúc”. Trong những năm gần đây đời sống văn hóa của học sinh THPT nói chung và học sinh trường THPT Lê Viết Thuật nói riêng có những biến đổi theo nhiều chiều hướng khác nhau. Các nhà trường thường chú trọng vào việc dạy kiến thức mà chưa quan tâm xây dựng văn hóa học đường, vì vậy mà những hành vi lệch chuẩn trong trường học có cơ hội phát sinh, nảy nở đặc biệt là hiện tượng bạo lực học đường đang là vấn đề “nóng” của ngành giáo dục và toàn xã hội. Thực tế biểu hiện của văn hóa học đường có nhiều vấn đề bức xúc, cần phải suy ngẫm; hiện tượng học sinh có những hành vi vô đạo đức, lố lăng, kệch cỡm, đánh mất vẻ đẹp văn hóa ở trường lớp, nơi công cộng đang diễn ra khá phổ biến. Đây là một vấn đề lớn có tác động đến nhiều mặt của đời sống, được toàn xã hội quan tâm và đó cũng là bài toán khó khăn đặt ra cho ngành giáo dục trong bối cảnh hiện nay. Vấn đề xây dựng văn hóa học đường có tính cấp thiết đối với trường THPT Lê Viết Thuật. Bởi vì, môi trường văn hóa sẽ giúp người dạy và người học phát huy được mọi tố chất, thế mạnh, năng khiếu, sở trường của mình góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển nhà trường. Mục tiêu hướng tới của trường THPT Lê Viết Thuật là xây dựng môi trường nhà trường nhân văn, thân thiện trong đó giáo viên biết tôn trọng, quan tâm, tin yêu học sinh, xây dựng tập thể học sinh đoàn kết, biết yêu thương nhau. Chú trọng dạy học đổi mới theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; thông qua hoạt động giáo dục, học sinh biết ứng xử lễ phép với thầy cô, tôn trọng mọi người, biết chia sẻ, giúp đỡ mọi người, nhiệt tình tham gia các hoạt động và có tinh thần trách nhiệm với cộng đồng xã hội. Đây là vấn đề mới, có ý nghĩa thời sự trong giai đoạn hiện nay, trước sự phát triển của khoa học công nghệ, sự tác động của nền kinh tế thị trường và hội nhập 1
quốc tế sâu rộng có ảnh hưởng không nhỏ đến công tác giáo dục. Vì vậy, xây dựng văn hóa học đường là yêu cầu cấp bách với mỗi nhà trường nhằm thực hiện thành công mục tiêu “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo” của ngành giáo dục đang triển khai. Xuất phát từ tầm quan trọng nói trên mà chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Một số giải pháp của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật, thành phố Vinh, Nghệ An”. 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài tập trung vào các vấn đề trọng tâm sau đây: - Chỉ ra và phân tích thực trạng của vấn đề văn hóa học đường ở trường THPT nói chung và trường THPT Lê Viết Thuật nói riêng. - Đề tài chú trọng vào những giải pháp tích cực của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật. 3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật 4. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau đây: - Phương pháp phân tích, tổng hợp. - Phương pháp so sánh, đối chiếu. - Phương pháp thống kê, xử lý số liệu. - Phương pháp quan sát, phương pháp điều tra, phương pháp tổng kết kinh nghiệm. 2
Phần II. NỘI DUNG 1. Cơ sở khoa học của đề tài 1.1. Cơ sở lý luận Hiện nay, khái niệm văn hóa học đường đã được một số tác giả nghiên cứu đề cấp đến với nhiều khía cạnh khác nhau: Có quan niệm cho rằng: “Văn hóa học đường là hệ thống những giá trị vật chất và tinh thần được hình thành và tích lũy trong lịch sử bao gồm những suy nghĩ, quan niệm thói quen, tập quán, tư tưởng, pháp luật…nhằm thiết lập mối quan hệ giữa thầy, trò và các thành viên có liên quan để việc dạy và học đạt kết quả cao”. Quan niệm khác đề cập đến khái niệm này với nội dung cụ thể hơn “Văn hóa học đường là toàn bộ yếu tố vật chất đảm bảo tính thẩm mỹ, giáo dục, góp phần tạo nên môi trường và phương tiện giáo dục tốt nhất; nội quy, quy chế của nhà trường phù hợp với chuẩn mực văn hóa chung của xã hội, phù hợp với nội quy, quy định của môi trường học đường đảm bảo cho các hoạt động trong trường học diễn ra lành mạnh, đạt mục tiêu giáo dục là đào tạo những con người toàn diện, có đủ đức, trí, thể, mỹ có tri thức và có hoài bão khát vọng vươn lên”. Nói về văn hóa học đường, GS. Phạm Minh Hạc cho rằng: “Văn hóa học đường là văn hóa trong các trường học, nó là một bộ phận cấu thành của hệ thống giáo dục quốc dân và mang bản sắc chung của nền văn hóa dân tộc. Cụ thể hơn, văn hóa học đường là hệ thống các chuẩn mực, giá trị giúp các cán bộ quản lý nhà trường, các thầy giáo, cô giáo, các bậc phụ huynh và các em học sinh, sinh viên có cách thức suy nghĩ, tình cảm và hành động tốt đẹp”. Tác giả cho rằng: Văn hóa học đường ở Việt Nam cần đảm bảo 3 yếu tố: - Thứ nhất là cơ sở vật chất: Trường phải ra trường, Lớp phải ra lớp, trang thiết bị, đồ dùng dạy học phải đảm bảo mới tạo ra được môi trường văn hóa, ứng xử, giao tiếp. - Thứ hai là xây dựng môi trường văn hóa học đường: Phải tạo “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” nhằm giáo dục an toàn, thân thiện, hiệu quả, phù hợp với điều kiện của từng địa phương, đáp ứng nhu cầu của xã hội. - Thứ ba là giáo dục văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp trong nhà trường cho học sinh ngoan ngoãn, lễ phép, lịch sự, biết kính trên, nhường dưới, tôn sư trọng đạo, hòa nhã, thân thiện. Ở cách tiếp cận khác, tác giả Thái Duy Tuyên nhận định: Văn hóa học đường là những giá trị, những kinh nghiệm lịch sử của xã hội loài người đã được tích lũy 3
trong quá trình xây dựng hệ thống giáo dục quốc dân và quá trình hình thành nhân cách. Tác giả Trịnh Ngọc Toàn quan niệm văn hóa nhà trường là một tập hợp các giá trị, niềm tin, hiểu biết, chuẩn mực cơ bản được các thành viên trong nhà trường cùng chia sẻ và tạo nên bản sắc của nhà trường đó. Căn cứ theo hình thức biểu hiện thì văn hóa nhà trường gồm phần nổi có thể nhìn thấy như: không gian cảnh quan nhà trường, lôgô, khẩu hiệu, hành vi giao tiếp... và phần chìm không quan sát trực tiếp được như: niềm tin, cảm xúc, thái độ... Từ những quan niệm nói trên, có thể khẳng định rằng khái niệm văn hóa học đường tập trung thể hiện ở một số nội dung cơ bản như sau: Văn hóa học đường là khái niệm đề cập đến toàn bộ hoạt động vật chất, tinh thần của một nhà trường; biểu hiện trước hết ở hệ thống giá trị, chuẩn mực, niềm tin, quy tắc ứng xử tốt đẹp giữa các chủ thể trong môi trường giáo dục; những nét đẹp đó được thể hiện trong hành vi ứng xử của thầy, của trò, của cán bộ quản lý và nhân viên, phụ huynh nhà trường đóng góp tích cực vào quá trình hoàn thiện giá trị phẩm chất nhà giáo, phát triển nhân cách người học, hướng đến các giá trị Chân - Thiện - Mĩ. Ngày 03 tháng 10 năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1299/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa học ứng xử trong trường học giai đoạn 2018 – 2025” gồm có 05 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu; với mục tiêu chung là tăng cường xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học nhằm tạo chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; xây dựng văn hóa trường học lành mạnh, thân thiện; nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo; góp phần xây dựng con người Việt Nam: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo. Với các mục tiêu cụ thể như sau: Giai đoạn 2018 – 2020 - 100% trường học xây dựng và thực hiện bộ quy tắc ứng xử trong trường học theo quy định quy tắc ứng xử do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, phù hợp với điều kiện và đặc trưng vùng miền của mỗi nhà trường; - Hằng năm có ít nhất 90% cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên được tuyên truyền, phổ biến, học tập các vấn đề liên quan đến văn hóa ứng xử, môi trường văn hóa trong gia đình, nhà trường và cộng đồng; - Có ít nhất 90% cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, cán bộ Công đoàn giáo dục, Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên, Đội Thiếu niên trong nhà trường được bồi dưỡng nâng cao năng lực ứng xử văn hóa và có năng lực tốt trong tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử trong trường học; 4
- Có ít nhất 90% trường học đạt tiêu chuẩn xanh, sạch, đẹp, an toàn, lành mạnh, thân thiện, góp phần xây dựng môi trường văn hóa trong nhà trường. Giai đoạn 2021 - 2025 - 100% cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên được tuyên truyền, phổ biến, học tập các vấn đề liên quan đến văn hóa ứng xử, môi trường văn hóa trong gia đình, nhà trường và cộng đồng. - Có ít nhất 95% cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, cán bộ Công đoàn giáo dục, Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên, Đội Thiếu niên trong nhà trường được bồi dưỡng nâng cao năng lực ứng xử văn hóa và có năng lực tốt về tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử trong trường học. - Có ít nhất 95% trường học đạt tiêu chuẩn xanh, sạch, đẹp, an toàn, lành mạnh, thân thiện, góp phần xây dựng môi trường văn hóa trong nhà trường. Với các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu: 1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức về xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học a) Nội dung tuyên truyền - Tuyên truyền sâu rộng, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, nhân viên, học sinh, sinh viên, gia đình và cộng đồng về các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử trong trường học; về mục đích, ý nghĩa, biện pháp, trách nhiệm của nhà trường, gia đình người học, tổ chức, đoàn thể, chính quyền địa phương đối với việc xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học; về thái độ, hành vi, ngôn ngữ, chuẩn mực của người học, nhà giáo, cán bộ, nhân viên trong trường học. - Xây dựng các tài liệu giáo dục, tuyên truyền về văn hóa học đường ứng xử văn hóa dành cho cán bộ quản lý, nhà giáo, người học trong các cơ sở giáo dục. - Tuyên truyền, giáo dục lòng yêu nước, yêu thương con người và truyền thống văn hóa ứng xử của dân tộc ta; nêu gương cán bộ, nhà giáo, nhân viên và người đứng đầu nhà trường trong xây dựng văn hóa ứng xử, các cá nhân điển hình, mô hình nhà trường thực hiện tốt công tác xây dựng văn hóa ứng xử. b) Đa dạng hóa hình thức tuyên truyền về văn hóa ứng xử trên báo chí, truyền hình và các phương tiện thông tin khác của trung ương, địa phương, nhà trường. Tuyên truyền thông qua tổ chức cuộc thi, hội nghị, hội thảo, tọa đàm, diễn đàn về ứng xử văn hóa trong trường học cho nhà giáo, người học tham gia; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, internet và mạng xã hội trong hoạt động tuyên truyền. 2. Xây dựng và thực hiện quy tắc ứng xử trong trường học a) Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành quy định quy tắc ứng xử trong trường học; trên cơ sở đó các cơ sở giáo dục xây dựng, thực hiện bộ quy tắc ứng xử với sự tham gia và cam kết của các bên liên quan (cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, 5
sinh viên, cha mẹ học sinh...). b) Bộ Quy tắc ứng xử trong trường học quy định cụ thể những việc nên làm và không nên làm trong các mối quan hệ ứng xử của các chủ thể trong nhà trường thể hiện thông qua trang phục, ngôn ngữ, hành vi ứng xử. Bộ Quy tắc ứng xử phải ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện, phù hợp với lứa tuổi, các cấp học và văn hóa đặc trưng của các vùng miền (mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp, đại học, cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên). c) Người đứng đầu nhà trường có trách nhiệm quán triệt đến toàn thể cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên và người học biết và thực hiện Bộ Quy tắc ứng xử. d) Bộ Quy tắc ứng xử phải được niêm yết tại các bảng tin, bảng thông báo, website nhà trường, trong phòng học, phòng làm việc và những nơi cần thiết khác của nhà trường; gửi tới từng thành viên nhà trường qua hệ thống email, hệ thống liên lạc điện tử. đ) Cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, cán bộ Đoàn, Hội, Đội, Công đoàn nhà trường thường xuyên phổ biến, quán triệt nội dung Bộ Quy tắc ứng xử trong trường học trong các tiết học chính khóa, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, hoạt động trải nghiệm, hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh... e) Phát huy tính gương mẫu của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên và trách nhiệm của người đứng đầu nhà trường trong xây dựng văn hóa ứng xử; chú trọng xây dựng nhân cách người thầy. Đẩy mạnh giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, phong cách cho cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên; tạo nền tảng về nhận thức và hành động để xây dựng môi trường văn hóa và ứng xử văn hóa trong trường học. 3. Đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục văn hóa ứng xử trong trường học Bổ sung, hoàn thiện nội dung giáo dục văn hóa ứng xử cho trẻ em, học sinh, học viên, sinh viên trong các cơ sở giáo dục; thể hiện được giá trị cốt lõi trong văn hóa ứng xử: Nhân ái, tôn trọng, trách nhiệm, hợp tác, trung thực phù hợp với từng cấp học, trình độ đào tạo, vùng miền. Giáo dục nội dung về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để nâng cao phẩm chất, năng lực ứng xử cho nhà giáo, người học. a) Nội dung giáo dục văn hóa ứng xử - Đối với cơ sở giáo dục mầm non: Bổ sung, hoàn thiện nội dung giáo dục văn hóa ứng xử trong các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ ở trường mầm non, trong các chuyên đề lễ giáo, hoạt động giáo dục... để hình thành và phát triển ở trẻ em ý thức, hành vi ứng xử phù hợp với độ tuổi (lễ phép, kính trọng, yêu thương thầy, cô giáo, ông bà, cha mẹ; yêu quý anh, chị, em, bạn bè, thật thà, mạnh dạn, hồn nhiên, yêu cái đẹp). - Đối với giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên: 6
+ Bổ sung, hoàn thiện nội dung giáo dục văn hóa ứng xử trong các hoạt động giáo dục, trong chương trình giáo dục phổ thông, lựa chọn các nội dung giáo dục văn hóa ứng xử, lối sống văn hóa có giá trị và phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, tình cảm của học sinh; giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật, giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống và các hoạt động trải nghiệm để hình thành các phẩm chất nhân ái, tự trọng bản thân, tôn trọng, trách nhiệm với bạn bè, chia sẻ, bao dung của người học. + Xây dựng quy định, hướng dẫn cụ thể trong thực hiện nếp sống, thói quen văn minh, lịch sự đối với các chủ thể trong trường học, như: văn hóa xếp hàng nơi công cộng, triển khai nguyên tắc tự giáo dục (tự phục vụ) trong các hoạt động liên quan (thư viện, căng tin, trực nhật...). - Đối với cơ sở giáo dục đại học, trường sư phạm, giáo dục nghề nghiệp: + Bổ sung nội dung giáo dục văn hóa ứng xử vào các hoạt động giáo dục, thực hành, thực tập, tình nguyện vì cộng đồng; các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao do nhà trường, các đoàn thể, địa phương tổ chức. + Nâng cao năng lực ứng xử văn hóa; giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật, lối sống văn hóa, nhân ái, bao dung, nghĩa tình, trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng xã hội và đất nước; đặc biệt là sự tự trọng bản thân và trách nhiệm đúng mực, nhân ái với người khác của học sinh, sinh viên thông qua việc tự học, tự rèn luyện các kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp cần thiết phù hợp với cấp học, lứa tuổi, trình độ đào tạo trong các chương trình, hoạt động giáo dục, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống. + Xây dựng nội dung chuyên đề hướng dẫn văn hóa ứng xử trong chương trình đào tạo của nhóm ngành sư phạm trong các cơ sở đào tạo sư phạm. b) Đổi mới phương pháp, hình thức trong giáo dục văn hóa ứng xử - Đổi mới phương pháp dạy học các môn học: Đạo đức, Giáo dục công dân, Giáo dục chính trị, Ngữ văn, Lịch sử..., theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học. Trong đó, đặc biệt coi trọng phương pháp trải nghiệm, các hoạt động giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, ứng xử văn hóa của người học; giáo dục kiến thức pháp luật, giáo dục công dân. Thực hiện hiệu quả công tác tư vấn tâm lý học sinh. - Đa dạng hóa hình thức giáo dục văn hóa ứng xử thông qua các hoạt động tập thể, các câu lạc bộ, cuộc thi, diễn đàn, tọa đàm, đối thoại...; đặc biệt phát huy vai trò hướng dẫn về ứng xử văn hóa của các học sinh khóa trên, đội ngũ cán bộ lớp, chi đoàn đối với các học sinh khóa sau. - Phát huy vai trò của tổ chức Đoàn, Hội, Đội, tổ chức đa dạng hình thức giáo dục ứng xử văn hóa, thể hiện tinh thần yêu nước, tôn trọng giá trị lịch sử truyền thống văn hóa tốt đẹp cho học sinh, sinh viên thông qua hoạt động hát Quốc ca, Lễ chào cờ Tổ quốc và các hoạt động tập thể. - Tăng cường tổ chức các hoạt động giáo dục góp phần trong công tác thi đua xây 7
dựng trường học văn hóa, văn hóa ứng xử, thực hiện nếp sống văn minh, lịch sự trong cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, học sinh thiết thực, thường xuyên, hiệu quả trong mỗi năm học. - Khuyến khích học sinh, sinh viên tham gia tuyên truyền về trường học văn hóa, những hành vi ứng xử đẹp, phê phán hành vi chưa đẹp của những người xung quanh; nâng cao thẩm mỹ, nghệ thuật cho học sinh, sinh viên thông qua các hoạt động giáo dục và quan tâm đến các sự kiện thời sự - chính trị của đất nước, quốc tế. - Tạo cơ chế để học sinh, sinh viên phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo trong học tập, rèn luyện và tham gia giám sát các hoạt động nhà trường, việc thực hiện văn hóa ứng xử và dân chủ trong trường học; ngăn chặn các hành vi vi phạm quy tắc ứng xử văn hóa trong trường học. - Tăng cường giáo dục, định hướng để học sinh, sinh viên sử dụng hiệu quả công nghệ thông tin mạng xã hội trong học tập, rèn luyện, hướng nghiệp, khởi nghiệp, giải trí lành mạnh và thể hiện ứng xử văn hóa trong môi trường mạng Internet, các mạng xã hội; thực hiện nghiêm Luật An ninh mạng. 4. Nâng cao năng lực ứng xử văn hóa và năng lực giáo dục văn hóa ứng xử - Xây dựng tài liệu bồi dưỡng, tập huấn về năng lực ứng xử văn hóa cho đội ngũ cán bộ quản lý, nhà giáo, đội ngũ cán bộ công tác giáo dục chính trị - học sinh, sinh viên, giáo viên chủ nhiệm, cố vấn học tập. - Tổ chức bồi dưỡng, nâng cao năng lực giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh, sinh viên đối với đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục các cấp, nhà giáo, nhân viên, cán bộ Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Đội Thiếu niên, Hội Sinh viên trong trường học. - Xây dựng chuyên đề, tài liệu, giáo dục tổ chức các hoạt động về giáo dục văn hóa ứng xử trong chương trình đào tạo giáo viên trong các cơ sở đào tạo sư phạm để xây dựng đội ngũ nhà giáo gương mẫu, có lòng tự trọng, nhân cách và lối sống văn hóa. 5. Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong xây dựng văn hóa ứng xử a) Nhà trường - Chịu trách nhiệm xây dựng văn hóa nhà trường, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, lành mạnh và phòng chống bạo lực học đường hiệu quả. - Xây dựng kế hoạch và tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử cho người học thông qua các môn học chính khóa, hoạt động ngoại khóa; nâng cao năng lực ứng xử văn hóa và năng lực tổ chức giáo dục ứng xử văn hóa của cán bộ, nhà giáo, nhân viên nhà trường. - Rà soát, hoàn thiện, ban hành và triển khai bộ quy tắc ứng xử theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của địa phương; các chuẩn mực văn hóa, hệ giá trị cốt lõi để sử dụng tại nhà trường. - Tổ chức trao đổi về xây dựng văn hóa ứng xử trong các cuộc họp, sinh hoạt tập 8
thể; gặp gỡ với gia đình người học để phối hợp, thông tin, xử lý trong quá trình tổ chức giáo dục, đào tạo. - Chủ động đề xuất, phối hợp với các đơn vị, tổ chức trên địa bàn để tuyên truyền, xây dựng môi trường văn hóa, phối hợp tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử cho học sinh, sinh viên trong và ngoài trường học; biểu dương kịp thời cá nhân, tập thể có thành tích; nhân rộng điển hình nói lời hay, cử chỉ đẹp. - Xây dựng và phát huy hiệu quả trang thông tin điện tử của nhà trường, các hình thức phản ánh, trao đổi, thu thập, xử lý thông tin từ người học, cán bộ, nhà giáo, nhân viên nhà trường, gia đình người học, các cá nhân có liên quan khác về văn hóa ứng xử trong trường học và trên môi trường mạng; góp phần thực hiện dân chủ trong điều kiện hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Thiết lập cơ chế tiếp nhận thông tin, xử lý kịp thời, đạt hiệu quả giáo dục đối với các hành vi bạo lực học đường, vi phạm quy tắc ứng xử cần xử lý. - Phát huy vai trò của tổ chức Công đoàn, Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên, Đội Thiếu niên, giáo viên chủ nhiệm, cố vấn học tập trong việc tổ chức các hoạt động xây dựng môi trường văn hóa, văn hóa ứng xử trong nhà trường. - Tổ chức xử lý các cá nhân có hành vi vi phạm bộ quy tắc ứng xử, công bố công khai kết quả xử lý các vụ việc liên quan. - Phát huy sự chủ động, sáng tạo của thầy, cô giáo, học sinh, sinh viên trong việc tham gia bảo vệ cảnh quan môi trường, giữ vệ sinh các công trình công cộng, nhà trường, lớp học và cá nhân. Tổ chức học sinh, sinh viên trồng cây xanh trong khuôn viên nhà trường, tại địa phương trong dịp Tết trồng cây. b) Gia đình - Có trách nhiệm chính giáo dục văn hóa ứng xử, mẫu mực trong văn hóa ứng xử tại gia đình và cộng đồng. - Phối hợp với nhà trường cập nhật, trao đổi thông tin, tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử trong trường học; tham gia tích cực trong các buổi họp, gặp gỡ trao đổi, xử lí các tình huống có liên quan. - Tích cực tham gia xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, nêu gương cho người học trong ứng xử văn hóa. - Tôn trọng và tạo điều kiện để học sinh tham gia đầy đủ, hiệu quả, nghiêm túc kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục của nhà trường, nhất là các hoạt động liên quan đến xây dựng văn hóa ứng xử. - Có hình thức phối hợp với Ban đại diện cha mẹ học sinh trong việc tham gia xây dựng và bảo vệ cảnh quan môi trường. - Phối hợp với nhà trường xây dựng và thực hiện các nội dung, phương pháp, hình thức giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử trong gia đình cho trẻ mầm non và học sinh phổ thông trong từng năm học. c) Chính quyền địa phương 9
- Xác định nhiệm vụ xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học là nội dung quan trọng của công tác xây dựng đời sống văn hóa ở địa phương; chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà trường tổ chức giáo dục văn hóa ứng xử trong trường học theo thẩm quyền. - Có trách nhiệm chính trong tuyên truyền, vận động, phối hợp các lực lượng trên địa bàn, tạo điều kiện để xây dựng văn hóa ứng xử cho người học tại cộng đồng; hỗ trợ người học gặp khó khăn, xử lí kịp thời các vi phạm, đảm bảo an toàn cho người học. - Đưa nội dung xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học trên địa bàn thành một trong các nội dung công tác của đơn vị và được tổng kết, đánh giá hằng năm. - Huy động và sử dụng các thiết chế văn hóa tại địa phương, thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa ngoài nhà trường. - Thường xuyên tổ chức thanh tra, kiểm tra việc thực hiện văn hóa ứng xử trong các nhà trường; có hình thức động viên khen thưởng các trường học làm tốt; xử lý đối với các đơn vị để xảy ra các vấn đề về bạo lực học đường, ứng xử thiếu văn hóa. - Phối hợp với chính quyền và các tổ chức, đoàn thể ở địa phương trong công tác tổ chức xây dựng cơ sở vật chất, cảnh quan môi trường. 1.2. Cơ sở thực tiễn Văn hóa học đường được xem như một tài sản lớn của mỗi nhà trường, đó là nền tảng để xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh. Văn hóa học đường góp phần tạo động lực làm việc cho cán bộ, giáo viên, nhân viên của nhà trường; khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới, không ngừng cải tiến phương pháp, kỹ thuật dạy học để nâng cao chất lượng giáo dục. Môi trường văn hóa học đường lành mạnh sẽ nuôi dưỡng bầu không khí dân chủ, vui tươi, mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên hiểu rõ được trách nhiệm và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục. Mỗi người được đối xử tử tế, thân thiện, được chia sẽ, hỗ trợ để giúp nhau cùng thực hiện nhiệm vụ giáo dục, mọi sự cống hiến, đóng góp đều được ghi nhận và biểu dương. Đó là một thực tế sinh động để mỗi nhà trường có ý thức xây dựng, chăm lo nhằm tạo dựng một môi trường giáo dục có uy tín và chất lượng. Văn hóa học đường là môi trường rất quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ trẻ trở thành những con người sống có hoài bão, có lý tưởng cao đẹp. Vấn đề xây dựng văn hóa học đường phải được coi là có tính sống còn đối với mỗi nhà trường, vì nếu học đường mà thiếu văn hóa thì không thể hoàn thành chức năng chuyển tải những hệ thống kiến thức và giá trị nhân văn cho thế hệ trẻ. Do đó, văn hóa học đường có ảnh hưởng trực tiếp đến mọi thành quả, chất lượng giáo dục. Xây dựng môi trường văn hóa học đường có ý nghĩa quan trọng nhằm khắc phục những hạn chế, tiêu cực, mâu thuẫn trong nhà trường chẳng hạn những bất 10
đồng giữa lãnh đạo và nhân viên, mâu thuẫn giữa giáo viên và học sinh, xung đột giữa học sinh với học sinh; các vấn đề nảy sinh trong việc giải quyết chế độ, chính sách đối với nhà giáo và người học, vấn đề nhà trường với phụ huynh...giải quyết những bất cập, tồn tại ấy sẽ đem lại niềm tin, uy tín cho mỗi cơ sở giáo dục, qua đó khẳng định vị thế của nhà trường. Hiện nay, có một số bài viết đề cập đến vấn đề văn hóa học đường ở nhiều khía cạnh khác nhau, những giải pháp để xây dựng môi trường văn hóa học đường được các tác giả đề cập cũng khá đa dạng. Mỗi nhà trường đều có những cách làm, phương pháp thực hiện để xây dựng môi trường văn hóa học đường phù hợp đối với trường mình, vì điều đó phụ thuộc vào điều kiện, tình hình thực tiễn của mỗi nhà trường để có thể áp dụng các giải pháp khác nhau. Bản thân tôi nhận thấy đây là một vấn đề có ý nghĩa rất quan trọng đặt nó trong bối cảnh hiện nay thì việc xây dựng môi trường văn hóa học đường góp phần nâng cao uy tín và thương hiệu, xây dựng nhà trường phát triển ổn định, bền vững. 2. Thực trạng của việc xây dựng văn hóa học đường ở trường THPT 2.1. Đối với các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An Xu thế hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn cầu hóa hiện nay đã có tác động, ảnh hưởng không nhỏ đến các lĩnh vực của đời sống trong đó có giáo dục. Nền kinh tế và khoa học phát triển là điều kiện tốt để cho các thế hệ học sinh được tiếp cận nhiều kênh thông tin, nhiều mô hình học tập tiên tiến, do đó đạt được nhiều thành tích trong học tập và nghiên cứu khoa học. Thế nhưng, đi cùng với sự phát triển ấy, hiện nay chúng ta cũng đang phải đối mặt với nhiều biểu hiện chưa chuẩn về đạo đức lối sống trên bình diện xã hội nói chung, học đường nói riêng. Thực tế, văn hóa học đường đang là vấn đề thời sự nổi bật trong các nhà trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An hiện nay. Các trường THPT đã thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa học đường từ nhiều năm nay và đã đạt được những thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, nhìn lại thực tế có nhiều biểu hiện văn hóa học đường đang xuống cấp, gây nhiều bức xúc trong dư luận của nhân dân. Ở nhiều trường THPT hiện tượng học sinh có những hành vi lệch chuẩn từ cách ăn mặc kệch cỡm, phản cảm, nói tục, chửi thề, cãi vã với cha mẹ, vô lễ với thầy cô giáo, phá hoại môi trường, tiêu pha lãng phí, trộm cắp, gây gỗ đánh nhau, sống thử, vi phạm pháp luật…diễn ra ngày càng nhiều và phức tạp. Có một số trường Hội đồng Kỷ luật đã họp nhiều lần để xét học sinh vi phạm với nhiều hành vi và mức độ vi phạm khác nhau. Điều đó cho thấy những giá trị văn hóa trong nhà trường đang từng ngày bị xói mòn, làm ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục và uy tín của các nhà trường, gây hoang mang cho các bậc phụ huynh và toàn xã hội, có tác động tiêu cực đến ngành giáo dục tỉnh nhà. 11
Nhiều cơ sở giáo dục, một bộ phận học sinh đã vi phạm văn hóa học đường có hệ thống, ở đâu đó chúng ta còn thấy những thầy giáo không đủ tư cách làm tấm gương, những cô giáo thiếu tinh thần trách nhiệm, tập thể không đoàn kết, giáo viên không có sự đổi mới trong dạy học và giáo dục, học sinh ít được giúp đỡ, chia sẻ khi cần dẫn đến học sinh lười học, ý thức kém, thiếu trung thực, không hợp tác, gây mất đoàn kết, thiếu tôn trọng người khác, nói tục chửi bậy dễ vi phạm các nội quy như đi học muộn, không học bài, chống đối…Như vậy, với một nhà trường có môi trường thiếu thân thiện không những không giúp học sinh hình thành hành nhân cách mà còn tạo điều kiện để học sinh bộc lộ những hành vi tiêu cực. Việc xây dựng được môi trường giáo dục mà ở đó thầy đúng nghĩa là thầy, trò đúng nghĩa là trò, trong môi trường giáo dục đó chỉ có tình yêu thương, sự kính trọng, bao dung, biết ơn và hòa hiếu đó là mơ ước của tất cả mọi người. Nhưng đáng buồn thay thực trạng văn hóa học đường đang có những biểu hiện xuống cấp, biến tướng và phức tạp. Bảng khảo sát tỷ lệ học sinh vi phạm nếp sống văn hóa học đường ở một số trường THPT trên địa bàn thành phố Vinh năm học 2022-2023 Biểu hiện vi phạm THPT Lê Viết THPT Hà Huy THPT Huỳnh nếp sống văn hóa Thuật Tập Thúc Kháng học đường Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ lượng lượng lượng Nói tục, chửi thề 28/42 66,7% 27/42 64,3% 22/43 51,1% Vô lễ với giáo viên 18/42 42,9% 16/42 38,1% 15/43 35,7% Bạo lực học đường 6/42 14,3% 7/42 14,3% 5/43 11,6% Bỏ học, chơi game 16/42 38,1% 18/42 42,9% 15/43 34,9% Từ kết quả trên cho thấy, hiện tượng học sinh vi phạm nếp sống văn hóa học đường ở các trường trên địa bàn thành phố Vinh ngày càng nhiều và phức tạp. Hiện tượng học sinh nói tục, chửi thề khá phổ biến ở các trường học; học sinh vô lễ với giáo viên thể hiện văn hóa ứng xử xuống cấp, không còn giữ được văn hóa “Tôn sư trọng đạo” như trước; các hành vi bạo lực học đường trở thành vấn nạn đáng báo động ở các trường học; vấn đề học sinh bỏ học, chơi game cho thấy tư tưởng chán học, sa ngã của một bộ phận học sinh. Điều đáng lo ngại, chính bộ phận học sinh này là chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng chính trong sự nghiệp xây dựng đất nước, quê hương. Đây cũng là vấn đề cấp bách mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đã lựa chọn đưa vào kế hoạch trọng tâm để triển khai thực hiện trong năm học 2019-2020. 12
Vấn đề văn hóa, đạo đức, lối sống, cách ứng xử của học sinh ở các trường THPT có những biểu hiện xuống cấp như vậy theo chúng tôi nó xuất phát từ nhiều nguyên nhân: - Thứ nhất, tình hình tệ nạn xã hội ngày càng phức tạp, luôn rình rập học đường, sẵn sàng tìm mọi cách để lôi kéo học sinh tham gia; việc xây dựng môi trường xã hội văn hóa, lành mạnh chưa thật sự hiệu quả; tác động mặt trái của những dịch vụ, sản phẩm văn hóa, công nghệ thông tin như các trò chơi game, mạng xã hội rất khó ngăn chặn. - Thứ hai, do thiếu sự quan tâm, giáo dục của gia đình đối với con cái; phẩm chất, lối sống chưa chuẩn mực của một số phụ huynh tác động rất lớn đến con cái, bởi vì mọi hành vi, cử chỉ, thái độ, tình cảm của cha mẹ đều có ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành nhân cách của học sinh. - Thứ ba, công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong quản lý, giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh dù được quan tâm thực hiện, nhưng chưa thật sự chặt chẽ và hiệu quả; chưa phát huy vai trò của cha mẹ học sinh trong việc phát hiện, phối hợp với nhà trường trong giáo dục học sinh cá biệt, có biểu hiện khác thường, cần được hỗ trợ và can thiệp sớm. - Thứ tư, chương trình, nội dung giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa, giáo dục kỹ năng sống trong nhà trường vẫn còn những bất cập, chưa phù hợp tâm sinh lý lứa tuổi và nhận thức của học sinh, chậm đổi mới về nội dung và phương pháp giáo dục nên chưa đáp ứng được yêu cầu của thời đại. Từ thực trạng nói trên, đã đến lúc chúng ta phải thấy được sự cần thiết của việc xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh cho thế hệ trẻ để hướng đến xây dựng một thế hệ công dân có sức khỏe, có trí lực, lòng nhiệt huyết, luôn trau dồi về lý tưởng, đạo đức cách mạng, chấp hành nghiêm chỉnh các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, gương mẫu trong cộng đồng, làm tròn bổn phận của mình đối nhà trường và xã hội. Muốn làm được điều đó, các nhà trường cần phải chú trọng vào việc tạo lập môi trường văn hóa sư phạm lành mạnh để thực hiện tốt chức năng vừa dạy “chữ” vừa dạy “người”. 2.2. Đối với trường THPT Lê Viết Thuật Trường THPT Lê Viết Thuật nằm ở khu vực cuối thành phố, thuộc phường Trường Thi, Bến Thuỷ. Phần lớn học sinh của nhà trường đều là con em công nhân viên chức, nông dân, số học sinh thuộc diện khó khăn cũng nhiều. Học sinh thi vào trường một số là những em có học lực thấp, nhận thức còn hạn chế, còn yếu và thiếu về kỹ năng nên ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục của nhà trường. 13
Trong những năm qua, nhà trường đã thực hiện nhiều giải pháp để xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, đạt được nhiều thành tích nổi bật được nhân dân, phụ huynh ghi nhận và tin tưởng. Lãnh đạo nhà trường, các tổ chức đoàn thể và giáo viên, nhân viên, học sinh của trường thực hiện nghiêm túc mọi quy định của cơ quan và đạt được những kết quả tích cực, điều đó được thể hiện trong hoạt động dạy và học, các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, giáo dục hướng nghiệp, hoạt động trải nghiệm và tham gia các cuộc thi do cấp trên tổ chức. Bên cạnh những học sinh chăm ngoan, tích cực trong học tập, tu dưỡng rèn luyện thì vẫn còn một bộ phận học sinh chây lười học tập, không chịu cố gắng rèn luyện, coi thường cha mẹ, sống buông thả, bỏ học chơi game, nói xấu nhau trên trang mạng xã hội dẫn đến mâu thuẫn, gây gỗ đánh nhau và thường xuyên vi phạm nội quy của trường. Đặc biệt những học sinh này thường có biểu hiện ứng xử thiếu văn hóa với bạn bè, thầy cô điều đó được thể hiện trong cách sử dụng lời nói thiếu chuẩn mực, không trong sáng khi giao tiếp. Hiện tượng học sinh nói tục, chửi thề cũng đã xuất hiện trong nhà trường; có những trường hợp học sinh xúc phạm nhau dẫn đến đánh nhau buộc nhà trường phải họp xét kỷ luật. Một số học sinh còn vi phạm luật An toàn giao thông như đi xe máy, xe máy điện không đội mũ bảo hiểm, đèo quá số người quy định, đi dàn hàng ngang trên đường gây cản trở giao thông. Theo chúng tôi, thực trạng nêu trên xuất phát từ những nguyên nhân sau: - Công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh vẫn chưa được các tổ chức đoàn thể và giáo viên quan tâm đúng mức; sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội còn thiếu đồng bộ. - Công tác chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra, xử lý vi phạm chưa sâu sát, quyết liệt; chưa phát huy tốt vai trò của giáo viên, phụ huynh, học sinh và các tổ chức đoàn thể, chính trị xã hội trong việc quản lý và tổ chức hoạt động giáo dục của nhà trường. - Vẫn còn một số giáo viên chưa thực sự là tấm gương để học sinh noi theo; nội dung và phương pháp giáo dục đạo đức, lối sống chậm đổi mới, chưa phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay. - Bên cạnh đó do tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường; hành vị bạo lực xuất hiện ngày càng nhiều trong đời sống xã hội, trên phim ảnh, internet, sách báo đã chi phối đến hành vi, đạo đức, lối sống của học sinh. - Do đặc thù tâm lý lứa tuổi, nếu không được tư vấn, hỗ trợ kịp thời để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong học tập và các mối quan hệ xã hội sẽ dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Đây thực sự là một vấn đề phức tạp, nhức nhối mà nhà trường phải trăn trở, tập trung tìm mọi giải pháp khắc phục nhằm xây dựng một môi trường giáo dục an toàn, trong sáng, lành mạnh. 14
Bảng khảo sát tỷ lệ học sinh có biểu hiện vi phạm nếp sống văn hóa học đường của một số lớp ở trường THPT Lê Viết Thuật khi chưa áp dụng các giải pháp của đề tài. Biểu hiện vi phạm nếp sống Mức độ Ứng xử Bạo lực Bỏ học Thiếu mục văn hóa thường Nói tục, thiếu văn học chơi đích, động học đường xuyên chửi thề hoá đường game cơ học tập Khảo sát 3 lớp Chưa bao giờ 24,53% 81,13% 90,57% 96,23% 52,83% Đã từng 1 vài lần 54,72% 16,98% 7,55% 1,89% 28,30% Thỉnh thoảng 16,98% 0,00% 0,00% 0,00% 13,21% Thường xuyên 1,89% 0,00% 0,00% 0,00% 1,89% Rất thường xuyên 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 1,89% Rất thường 10D5 xuyên 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Thường xuyên 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Thỉnh thoảng 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 10,00% Đã từng 1 vài lần 75,00% 15,00% 0,00% 0,00% 35,00% Chưa bao giờ 25,00% 85,00% 100,00% 100,00% 55,00% Rất thường 11A xuyên 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 8,33% Thường xuyên 8,33% 0,00% 0,00% 0,00% 8,33% Thỉnh thoảng 41,67% 0,00% 0,00% 0,00% 25,00% Đã từng 1 vài lần 33,33% 16,67% 8,33% 0,00% 25,00% Chưa bao giờ 16,67% 83,33% 91,67% 100,00% 33,33% Rất thường 12A2 xuyên 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Thường xuyên 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 15
Thỉnh thoảng 20,00% 0,00% 0,00% 0,00% 10,00% Đã từng 1 vài lần 50,00% 20,00% 20,00% 10,00% 20,00% Chưa bao giờ 30,00% 80,00% 80,00% 90,00% 70,00% Những số liệu khảo sát nói trên cho thấy phần đa học sinh đều có biểu hiện về thói quen nói tục, chửi thề một cách tự nhiên; sử dụng ngôn ngữ chưa mô phạm, trong sáng trong giao tiếp và ứng xử với thầy cô, bạn bè; hiện tượng sử dụng mạng điện thoại để nói xấu nhau cũng khá nhiều dẫn đến mâu thuẫn và nhà trường đã xử lý kỷ luật; một bộ phận học sinh gia đình không thể quản lý được nên sống buông thả, tùy tiện, đến trường nhưng không vào học, hay tụ tập ở quán internet để chơi game; nhiều học sinh không có tư tưởng, mục đích học tập nên thiếu động lực phấn đấu, kết quả học tập và rèn luyện thấp. Đó là một thực trạng đáng suy ngẫm và nhà trường, các tổ chức đoàn thể cần phải có những giải pháp hiệu quả để thay đổi hành vi, cách ứng xử của học sinh phù hợp với môi trường văn hóa. 3. Một số giải pháp của các tổ chức đoàn thể trong việc xây dựng môi trường văn hóa học đường ở trường THPT Lê Viết Thuật 3.1. Tổ chức Công đoàn 3.1.1. Công đoàn phối hợp với chuyên môn xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường Căn cứ vào Thông tư số 06/2019/TT-BGDĐT ngày 12/4/2019 của bộ Giáo dục và Đào tạo về việc quy định Quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục thường xuyên; Chỉ thị số 1737/CT-BGDĐT ngày 07/5/2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc tăng cường công tác quản lý và nâng cao đạo đức nhà giáo và Kế hoạch Liên tịch số 773/KH-CĐN ngày 10/5/2019 của Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) và Công đoàn ngành Giáo dục (CĐGD) Nghệ An xây dựng kế hoạch triển khai nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo cho cán bộ, nhà giáo, người lao động (CBNGNLĐ) đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới . Đầu năm học, Công đoàn đã phối hợp với chính quyền xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường và tiến hành cho cán bộ, giáo viên, nhân viên và toàn thể học sinh cam kết thực hiện trong suốt cả năm học. * Đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên cần phải thực hiện những quy tắc ứng xử sau đây: - Ứng xử đối với bản thân: Chấp hành nghiêm chính sách pháp luật của nhà nước, quy định của ngành, nội quy cơ quan; trang phục đúng quy định của cơ quan, gọn gàng phù hợp với môi trường sư phạm, đeo thẻ công chức, viên chức đúng quy định; không trang điểm lòe loẹt, nhuộm tóc sặc sở (đối với nữ). 16