Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp khắc phục tính thụ động trong học tập cho học sinh qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Đô Lương 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:45

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài “Một số giải pháp khắc phục tính thụ động trong học tập cho học sinh qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Đô Lương 2” nhằm đóng góp một chút kinh nghiệm với mong muốn giúp học sinh THPT khắc phục tính thụ động trong học tập, từ đó, nâng cao kết quả học tập, rèn luyện và trở thành những công dân toàn cầu trong thời đại hội nhập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp khắc phục tính thụ động trong học tập cho học sinh qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Đô Lương 2

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, tốc độ lan tỏa của Cách mạng công nghiệp 4.0 trong nền kinh tế đang rất nhanh, rất lớn, ở mọi lĩnh vực đặt ra thách thức chưa từng có đối với toàn xã hội trong đó có giáo dục. Yêu cầu đặt ra với nền giáo dục hiện nay là cần đáp ứng nhu cầu xã hội, cần đào tạo ra những người lao động có đủ kĩ năng mới để thích để thích nghi với biến đổi nhanh chóng của môi trường sản xuất, kinh doanh. Người lao động phải cần có đủ kiến thức cơ bản và kĩ năng tự học trong môi trường sáng tạo và cạnh tranh. Giáo dục trong kỉ nguyên số 4.0 là quá trình chuyển đổi giáo dục từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Người thầy trở thành người hướng dẫn, định hướng nhằm phát triển tối đa tư duy sáng tạo, chủ động, tự chủ cho chủ thể trung tâm là học sinh. Nghị quyết 29- Hội nghị Trung ương 8 khóa XI cũng đề ra các mục tiêu, giải pháp về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nhằm hướng tới việc đào tạo ra những con người toàn diện, có kiến thức và có kỹ năng sống vững vàng, nhất là với lứa tuổi học sinh THPT. Bởi đây là là lứa tuổi có sự phát triển về thể chất, trí tuệ: khả năng tiếp thu nhanh, linh hoạt sáng tạo trong nhiều tình huống. Đứng trước ngưỡng cửa vào đời, học sinh THPT luôn mong muốn thể hiện, khẳng định mình. Đặc biệt, trong quá trình hình thành nhân cách, phẩm chất, năng lực của học sinh, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò vô cùng quan trọng bởi họ là những người thường xuyên gần gũi, gắn bó, thấu hiểu học sinh. Thông qua những giờ sinh hoạt lớp, các hoạt động ngoại khóa, các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp là điều kiện vô cùng thuận lợi để giúp học sinh có thể hoàn thiện phẩm chất, năng lực một cách toàn diện. Tuy nhiên, trên thực tế hiện nay, có một phần không nhỏ học sinh THPT có biểu hiện thụ động trong học tập và các hoạt động giáo dục trong nhà trường. Trường THPT Đô Lương 2 là ngôi trường đóng trên địa bàn miền núi, phần lớn các em học sinh đều con nhà nông, ít có điều kiện giao lưu, học hỏi, tham gia các hoạt động trải nghiệm nên tâm lí còn e ngại, nhút nhát, thụ động trong học tập, và các hoạt động khác của đời sống. Mặt khác cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin như mạng internet, Chat GPT, Youtube... nên xuất hiện kiểu tư duy “ăn sẵn”, lười suy nghĩ, không tự lập, tự chủ. Vì thế, đã làm thui chột đi sự sáng tạo, khả năng vốn có của các em khiến các em rơi vào tình trạng thụ động, không chịu tư duy mà chỉ “bắt chước” người khác. Các em không tự làm chủ được kiến thức và không làm chủ được chính mình, không thể tự giải quyết những vấn đề, tình huống đặt ra trong đời sống. Tình trạng này làm ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả học tập và rèn luyện của bản thân học sinh ở hiện tại và con đường lập thân, lập nghiệp trong tương lai. 1
Bắt nguồn từ thực trạng trên, chúng tôi đã mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Một số giải pháp khắc phục tính thụ động trong học tập cho học sinh qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Đô Lương 2” nhằm đóng góp một chút kinh nghiệm với mong muốn giúp học sinh THPT khắc phục tính thụ động trong học tập, từ đó, nâng cao kết quả học tập, rèn luyện và trở thành những công dân toàn cầu trong thời đại hội nhập. 2. Mục đích nghiên cứu Dưới góc độ là giáo viên chủ nhiệm THPT, chúng tôi tiến hành tìm hiểu thực trạng thụ động trong học tập của học sinh hiện nay. Từ đó đưa ra một số giải pháp giúp học sinh khắc phục tình trạng trên và nâng cao kết quả học tập. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu - Hiện tượng thụ động của học sinh THPT hiện nay - Tìm hiểu nguyên nhân của tình trạng thụ động là do đâu? - Cảnh báo những hậu quả của tính thụ động đối với học sinh THPT - Từ đó đưa ra một số giải pháp, kiến nghị giúp học sinh THPT khắc phục tính thụ động trong học tập. 3.2. Đối tượng nghiên cứu - Học sinh lớp chủ nhiệm tại trường THPT Đô Lương 2 4. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi mà chúng tôi đưa ra ở tất cả các lớp học thì sẽ khắc phục được thực trạng thụ động trong học tập của học sinh, học sinh sẽ phát triển một cách toàn diện và phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu: Tập trung vào ba nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu cơ sở lí luận sự thụ động trong học tập của học sinh THPT; khảo sát đánh giá thực trạng của sự thụ động trong học tập của học sinh THPT Đô Lương 2; đề xuất các giải pháp khắc phục sự thụ động trong học tập của học sinh THPT Đô Lương 2 qua công tác chủ nhiệm. 5.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất 03 giải pháp gồm : Trao quyền chủ động cho các em qua các sân chơi tập thể; Sinh hoạt lớp theo chủ đề xây dựng kế hoạch cá nhân; Rèn luyện kĩ năng phản biện và tranh luận cho học sinh thông qua diễn đàn học cách làm chủ. 2
- Về thời gian: Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9 năm học 2022-2023 đến tháng 03 năm học 2023- 2024 6. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình thực hiện, chúng tôi đã vận dụng các phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lí luận: Tập trung nghiên cứu các tài liệu về cơ sở lý luận của đề tài: Thụ động, thụ động trong học tập, các tác động của thụ động… - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Thiết kế phiếu khảo sát học sinh + Thiết kế câu hỏi phỏng vấn: giáo viên, phụ huynh học sinh, học sinh - Ngoài ra, chúng tôi còn tiến hành phương pháp quan sát đối tượng học sinh: sử dụng thang độ để đo thái độ học sinh sau đó tiến hành thống kê, phân tích số liệu, so sánh và tổng hợp. 7. Những luận điểm cần bảo vệ của đề tài - Các giải pháp đưa ra áp dụng hiệu quả đối với việc khắc phục tính thụ động của học sinh. 8. Đóng góp mới của đề tài Sáng kiến góp phần khẳng định vị trí, tầm quan trọng của việc rèn luyện tính chủ động cho học sinh trong học tập và rèn luyện nhằm giúp các em phát triển toàn diện trở thành những công dân toàn cầu trong thời đại mới. Sáng kiến đã đánh giá một phần về thực trạng thụ động trong học tập của HS ở trường THPT Đô Lương 2 và thực tế việc rèn luyện tính chủ động cho HS trong quá trình dạy học của GV hiện nay. Từ thực tế đó, sáng kiến đã đề xuất một số phương pháp để khắc phục tính thụ động trong học tập cho HS THPT. Thông qua đề tài chúng tôi muốn đóng góp thêm cùng các bạn đồng nghiệp, đặc biệt là các giáo viên đang đảm nhận công tác chủ nhiệm một số phương pháp nhằm khắc phục tình trạng thụ động trong học tập của HS. Đồng thời, những giải pháp đưa ra sẽ giúp HS có những phẩm chất và năng lực thiết yếu để bước ra khỏi “vùng an toàn”, khám phá sức mạnh, khả năng của chính mình và sẵn sàng chinh phục những khó khăn thử thách. 3
PHẦN II: NỘI DUNG Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Khái niệm thụ động - Từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê) định nghĩa :Thụ động chỉ trạng thái chỉ chịu sự chi phối, tác động từ bên ngoài mà không có bất kì phản ứng tích cực nào. - Thụ động trong học tập là hình thức mà người học đón nhận và xử lí thông tin mà không nhận lại bất kì sự phản hồi hay sự rèn luyện nào. 1.1.2. Biểu hiện - Người thụ động sẽ không chủ động đưa ra ý kiến của mình trong bất kì hoàn cảnh nào. Khi được hỏi về sở thích hay sự lựa chọn họ sẽ im lặng và theo ý kiến của số đông hoặc họ sẽ trả lời “tôi không có ý kiến gì” vì thế họ thường khiến người khác tức giận khi được hỏi ý kiến hoặc đóng góp ý tưởng. - Người thụ động thường không dám khẳng định ý kiến của mình vì họ sợ sẽ nhận lời chê bai từ người khác. Họ không tự tin vào ý kiến của mình và luôn đồng ý với quan điểm của người khác ngay cả khi không nhất trí với quan điểm đó. - Người thụ động họ không muốn làm người khác thất vọng, họ luôn muốn người khác vui vẻ thay vì phải tranh cãi với họ. Vì vậy, họ sẽ lựa chọn phương án là “đồng ý” thay vì lựa chọn đưa ra ý kiến khác. - “Thành công đôi khi còn phụ thuộc vào may mắn” – chính vì câu nói này người thụ động họ không tin khi hành động có thể thay đổi được cuộc sống. Vì vậy mà những người này luôn trông chờ những điều may mắn sẽ đến với mình. - Người thuộc tuýp người thụ động sẽ không tự đi tìm kiếm cái mới mà đợi người khác giao việc thì họ mới làm. Sở dĩ có điều này là vì họ cảm thấy hạnh phúc và hài lòng khi sống trong vùng an toàn của mình ngay cả khi điều đó khiến mọi công việc cũng như cuộc sống của họ bị trì trệ, không phát triển. 1.1.3. Ảnh hưởng - Người thụ động sẽ không bao giờ dám thể hiện mình trước tập thể, khó hòa nhập với tập thể. - Mất cơ hội tiếp cận cái mới, thụ động khiến bạn trở nên thờ ơ với những thông tin và kiến thức mới. Từ đó dần trở thành thói quen thụ động và tin tưởng mọi thứ xung quanh thay vì tìm tòi, phân tích và phát triển những cái mới. 4
- Bỏ lỡ nhiều cơ hội, điều này cũng chỉ vì bạn chờ đợi một điều gì đó tiện lợi hơn, dễ dàng hơn. Hậu quả là bạn đánh mất rất nhiều cơ hội trong cuộc sống, trong công việc và tình cảm. 5
- Thụ động khiến bạn trở nên khép mình và chỉ quan tâm đến thế giới quan trong bạn. Nó khiến chúng ta ngày càng tự ti về bản thân, chán nản trong công việc, hạn chế tiếp nhận cái mới, đánh mất nhiều lợi ích và phát triển bản thân. - Việc chỉ quan tâm tới cái mình muốn và tin hoàn toàn vào sự may mắn thay vì thay đổi và phát triển bản thân sẽ khiến bạn luôn thụt lùi ngay cả khi chỉ sống cho hiện tại và quá khứ. - Khi sự thụ động dần trở thành thói quen, sẽ cảm thấy sợ sệt khi đối mặt với những khó khăn, thử thách chúng ta sẽ cảm thấy mình thật kém cỏi, dần dần đánh mất đi giá trị bản thân và trở thành con người nhu nhược. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1.Thực trạng thụ động trong học tập của học sinh THPT Đô Lương 2 hiện nay: Trường THPT Đô Lương 2 là một trường đóng trên địa bàn miền núi, xa trung tâm, đời sống còn gặp nhiều khó khăn, HS chưa có nhiều cơ hội để tiếp cận với cái mới. Hơn nữa, phần đông HS là con em nông thôn, bố mẹ làm ruộng nên môi trường giáo dục gia đình chưa đủ điều kiện để các em phát triển những kĩ năng mềm cần thiết cho cuộc sống hiện đại vì thế đa số các em còn rụt rè, nhút nhát, chưa tự tin, không dám thể hiện mình. Tâm lí này ảnh hưởng cả trong học tập nên khi đến lớp các em có xu hướng thu mình, không muốn thể hiện, không phát biểu xây dựng bài, không bày tỏ quan điểm cá nhân. Chỉ khi được giáo viên gọi tên mới trả lời. Lâu dần các em sẽ trở nên thụ động, u lì, e ngại, điều này ảnh hưởng rất lớn tới tương lai của các em. Chúng tôi đã tiến hành khảo sát qua google form 435 Học sinh và thu được kết quả như sau: 6
Qua phát phiếu thăm dò đối với 435 học sinh trong trường, chúng tôi nhận được kết quả khảo sát sau: Biểu hiện rõ nhất của tính thụ động trong học tập của học sinh hiện nay - Qua thực tế khảo sát có thế nhận định, đánh giá như sau: Tính thụ động trong học tập của học sinh hiện nay là một thực trạng đáng lo ngại + Biểu hiện rõ nét nhất của tính thụ động là lười phát biểu xây dựng bài 230/435 học sinh (chiếm 52.9%) + 73/435 học sinh không cùng tham gia các hoạt động nhóm (chiếm 16.8%) + 65/435 học sinh cho rằng không chuẩn bị bài trước khi đến lớp cũng là một biểu hiện của tính thụ động (chiếm 14,9%) - Số liệu khảo sát cũng cho thấy tình trạng học sinh thụ động thể hiện qua việc ít tham gia phát biểu xây dựng bài + 209/435 học sinh trong các tiết học chỉ thỉnh thoảng giơ tay phát biểu (chiếm 48 %) + 101/435 học sinh hiếm khi phát biểu (chiếm 23.2%) 7
Ngoài ra, tình trạng học sinh biết câu trả lời nhưng không muốn giơ tay phát biểu cũng chiếm tỉ lệ % khá cao: + 257/435 học sinh thỉnh thoảng biết câu trả lời nhưng không muốn giơ tay phát biểu (chiếm 59.1%). Điều này cho thấy tình trạng thụ động trong học tập của học sinh hiện nay khá phổ biến. + Có 22/435 học sinh rơi vào tình trạng thường xuyên biết câu trả lời nhưng không muốn giơ tay phát biểu (chiếm 5,1%) + Trong các tiết học, khi giáo viên đặt câu hỏi thì học sinh thường có phản ứng như thế nào? + Đa phần học sinh (135/435 học sinh) trông chờ sự trả lời từ các bạn khá giỏi (chiếm 31%) + 98/435 học sinh chỉ trả lời khi giáo viên gọi tên mình (chiếm 22,5%) Số liệu trên cho thấy ở học sinh đã hình thành tính ỷ lai và trông chờ vào người khác, ngay cả trong vấn đề học tập Phương pháp học tập mà học sinh thường áp dụng hiện nay: 8
+ Số liệu cho thấy: Phần đông học sinh ngoài các giờ học trên lớp, sẽ tham gia các lớp học thêm: 186/435 học sinh (chiếm 42.8%) + 113/435 học sinh (26%) sẽ lên lớp, chờ giáo viên giảng bài rồi chép, sau đó về học thuộc. - Khi giáo viên cho hoạt động nhóm: + 176/435 học sinh có thái độ im lặng, không tham gia đóng góp ý kiến (chiếm 40.5%) + 121/435 học sinh chỉ làm việc khi có sự phân công công việc cụ thể cho từng bạn (chiếm 27.8%) Số liệu trên cho thấy học sinh hiện nay rất ngại tham gia các hoạt động nhóm 1.2.2. Thực trạng việc rèn luyện kĩ năng chủ động trong học tập và rèn luyện cho HS của GVCN THPT Đô Lương 2. Năm học 2023- 2024, Trường THPT Đô Lương 2 gồm có 36 GVCN. Hầu hết các giáo viên chủ nhiệm đều tâm huyết, tận tâm, tận tình, tất cả vì học sinh thân yêu. Hơn ai hết họ hiểu vai trò trách nhiệm của mình đối với nhà trường và đặc biệt đối với học sinh và phụ huynh. GVCN không đơn thuần chỉ là người truyền tải kiến thức cho HS mà họ còn có sứ mệnh giáo dục nhân cách, đạo đức, định hướng tương lai nghề nghiệp cho học trò. Tuy nhiên, trong việc rèn luyện tính chủ động cho HS, GVCN còn gặp phải một số khó khăn nhất định như áp lực về mặt thành tích, thời gian còn eo hẹp, đang bế tắc trong phương pháp. Chúng tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng trên và thu được kết quả như sau: Qua phát phiếu thăm dò đối với 19 giáo viên chủ nhiệm trên địa bàn công tác, chúng tôi nhận được kết quả khảo sát sau: 9
Đa số GV còn đang chưa trao quyền tự chủ để học sinh tự giải quyết, hoặc thỉnh thoảng mới để HS thực hiện việc này. Việc định hướng học sinh tự lập kế hoạch cá nhân cho bản thân cũng phần lớn chưa hoặc ít giáo viên định hướng, chỉ có 10,5 % giáo viên đang thực hiện. Trong các giờ sinh hoạt, việc tổ chức các diễn đàn, sân chơi cho học sinh ở mức độ thường xuyên chỉ chiếm 15,8 %. 1.2.3. Nguyên nhân thực trạng - Về phía Giáo viên: Xã hội đang chuyển biến từng ngày, việc chuyển từ chương trình GDPT 10
2006 nặng về truyền thụ kiến thức sang chương trình GDPT 2018 t h e o định hướng phát triển năng lực người học đòi hỏi GV phải có sự thay đổi linh hoạt trong việc sử dụng các phương pháp dạy học, g i á o d ụ c để đạt hiệu qu ả . Tuy nhiên, nh ữ n g n ă m đ ầ u thực hiện chương trình GDPT mới nên đa số giáo viên còn bỡ ngỡ và việc sử dụng các phương pháp dạy học, giáo dục trong những năm gần đây mặc dù đã có sự thay đổi nhưng chưa nhiều. Đa số GV đều nhận thức được tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp tích cực trong giáo dục học sinh đặc biệt là học sinh chủ nhiệm, tuy nhiên đang rất lúng túng trong việc đưa các giải pháp cụ thể và việc sử dụng các PP như thế nào để tổ chức một cách hiệu quả nhất. Giáo viên chưa mạnh dạn trong việc đổi mới, sử dụng PPDH tích cực để khơi gợi niềm hứng thú, niềm đam mê phát huy tính tích cực để PTNL mọi mặt cho HS. Trong quá trình giáo dục, GV phần lớn lo không đủ thời gian, sợ hoạt động gây ồn ào nên cố gắng chú trọng dạy hết nội dung bài học chứ chưa chú trọng tổ chức các hoạt động nhằm phát triển các năng lực cho HS. - Về phía HS: Học sinh không muốn phát biểu vì chưa thật sự tự tin vào bản thân mình, học sinh sợ khi phát biểu sẽ bị xem là “khác người”. Bên cạnh đó học sinh không muốn tham gia hoạt động nhóm do bắt nguồn từ thói quen học tập trước đây. Như vậy, tính thụ động ở học sinh đã có từ trước đây với phương pháp học tập không phù hợp. Các em chưa xác đinh được mục đích học tập đúng đắn. Điều này đáng lo ngại khi học sinh bậc THPT nhưng vẫn chưa xác định được động cơ để học tập. Ngoài ra, tâm lý lứa tuổi tác động một phần không nhỏ đến tính thụ động ở học sinh, ngại phát biểu, không dám thể hiện mình. Xuất phát từ thực trạng trên cũng như nhu cầu của xã hội hiện đại đặt ra một vấn đề cấp thiết là cần tạo ra một môi trường để học sinh có thể chủ động và bồi dưỡng các năng lực cần có. Trước thực trạng đó, chúng tôi đã đưa ra một số giải pháp khắc phục tính thụ động trong học tập cho học sinh thông qua công tác chủ với hi vọng góp phần mang lại hiệu quả cao trong công tác chủ nhiệm lớp nói riêng cũng như công tác giảng dạy, giáo dục ở trường THPT nói chung. Chương 2: Một số giải pháp khắc phục tính thụ động trong học tập cho học sinh qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Đô Lương 2 2.1. Trao quyền chủ động cho các em qua các sân chơi tập thể. * Mục đích - Giúp cho HS tích cực, chủ động tham gia vào các hoạt động tập thể như trải nghiệm hướng nghiệp, văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, phát triển bản thân qua các cuộc thi như: MC tài năng, học sinh thanh lịch …bằng một tâm thế tích cực, thích thú, vượt qua được những e ngại, rụt rè, tự ti, những giới hạn của bản thân để thể hiện những khả năng nổi trội của mình. 11
- Áp dụng biện pháp trao quyền chủ động cho các em qua các sân chơi tập thể nhằm tạo ra một môi trường GD toàn diện, không còn kiểu giáo viên làm mẫu, cầm tay chỉ việc các em làm theo mà học sinh chiếm toàn bộ hoặc phần lớn trách nhiệm. HS được “thực hành” hoặc “vận dụng” các chiến thuật do các em tự đưa ra, các em được sáng tạo theo cách riêng của mình, được tôn trọng và chấp nhận những ý tưởng nằm trong chuẩn mực đạo đức của xã hội. Từ đó kích thích được hứng thú, tính tích cực chủ động của các em trong các hoạt động tập thể. - Thông qua việc tham gia các hoạt động tập thể, các em sẽ được thể hiện khả năng, được chứng minh giá trị của mình, được tự mình làm, tự mình trải nghiệm từ đó sẽ rèn luyện được tính chủ động, làm chủ bản thân, tự lập trong học tập và trong công việc. Hoạt động tập thể là hoạt động cần sự tham gia của đại đa số học sinh nên buộc cái em phải tự mình hoàn thành nhiệm vụ chứ không còn thụ động ngồi đợi sẵn những kết quả do các bạn khác mang lại. * Cách thức thực hiện Bước 1: GVCN phối hợp với Đoàn trường để tổ chức các hoạt động tập thể của lớp theo tuần/ theo tháng. - Trong năm học, Đoàn trường sẽ tổ chức các hoạt động tập thể như văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, các hoạt động mang đặc thù riêng của Đoàn thanh niên. GVCN cần nắm bắt thông tin để giao nhiệm vụ cụ thể cho từng HS. Mặt khác, tổ chức các hoạt động riêng của lớp như “Kể về người phụ nữ tôi yêu”, “Sống như những đóa hoa”, “Nuôi dưỡng lòng biết ơn”, “Khai phóng chính mình”…vào các tiết sinh hoạt lớp, các giờ ngoại khóa. GVCN phải báo trước nội dung hoạt động ít nhất là một tuần để các em có thời gian chuẩn bị và hoàn thành nhiệm vụ. Bước 2: GVCN giao nhiệm vụ và hướng dẫn HS cách thức hiện các hoạt động tập thể. Ở bước này, giáo viên sẽ trực tiếp giao nhiệm vụ cụ thể cho cả lớp, cho từng tổ, từng cá nhân. Hướng dẫn, gợi ý học sinh cách thức thực hiện, các nguồn tư liệu có thể tham khảo trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Quy định về thời gian chuẩn bị và thời gian hoàn thành nhiệm vụ, nhiệm vụ ở nhà và nhiệm vụ ở trường. Giáo viên có thể thu hút sự chú ý của HS bằng cách đưa ra các ví dụ, các mẫu hoặc có thể làm mẫu. Từ sự định hướng của giáo viên, học sinh sẽ hoàn thành nhiệm vụ của mình bằng những cách sáng tạo khác nhau. Bước 3: Học sinh thực hiện hoạt động. Học sinh sẽ được tự mình làm chủ cuộc chơi, làm chủ sân chơi, tự mình kiến tạo sản phẩm. Mỗi em sẽ thực hiện một nhiệm vụ do tổ trưởng/ nhóm trưởng phân công. Các em được thỏa sức sáng tạo, được thể hiện theo quan điểm riêng của mình, được phép sai và sửa sai. Các em được đá bóng, được hát, múa tập thể, được tự tổ chức chơi trò chơi dân gian, được thử tài với việc đùm bánh chưng, vẽ, làm MC, làm người mẫu… 12
Bước 4: Tổng kết sau hoạt động - Nhận xét quá trình tham gia hoạt động tập thể của từng học sinh. - Nhận xét sự tiến bộ của từng em thông qua các hoạt động - Trao thưởng cho tập thể và cá nhân hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đạt kết quả cao. * Một số hoạt động đã thực hiện: Hoạt động: TẾT SUM VẦY - XUÂN YÊU THƯƠNG - Mục đích của hoạt động: + Gói bánh chưng để tặng cho những học sinh nghèo, hoàn cảnh khó khăn, bất hạnh, chia sẻ yêu thương để các em có cái tết sum vầy, ấm áp đồng thời lan tỏa những giá trị tốt đẹp của dân tộc về đạo lí uống nước nhớ nguồn, truyền thống lá lành đùm lá rách của con người Việt Nam. + Thông qua hoạt động gói bánh chưng các em sẽ rèn luyện được kĩ năng chủ động trong công việc, trong cuộc sống. - Các bước thực hiện : + Bước 1: Chia lớp 4 nhóm theo 4 tổ, mỗi tổ nhận nhiệm vụ đùm 4 bánh chưng. + Bước 2: Học sinh tự tìm hiểu cách gói bánh chưng qua youtube hoặc ông bà, cha mẹ trước ở nhà. + Bước 3: Mua nguyên liệu: nếp, lá dong, thịt, hành, đậu xanh, lạt, các gia vị khác… + Bước 4: Tiến hành gói bánh. + Bước 5: Tiến hành nấu bánh. + Bước 6: Trao tặng bánh cho các học sinh nghèo nhân dịp Tết Nguyên Đán cổ truyền của dân tộc. * Kết quả: 13
Hoạt động: Dũng sĩ tái chế - Mục đích của hoạt động: + Tái chế những những phế phẩm, rác thải thành những vật dụng có thể dùng được nhằm tiết kiệm nguồn nguyên liệu, đồng thời bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp, tránh gây ô nhiễm. + Rèn luyện ý thức bảo vệ môi trường đồng thời góp phần tăng tính chủ động, sáng tạo cho học sinh THPT. - Các bước thực hiện : + Bước 1: Chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm sẽ làm một sản phẩm tái chế từ rác thải nhựa có thể sử dụng tiện ích trong cuộc sống hằng ngày. + Bước 2: Các thành viên của từng nhóm thu gom nguyên vật liệu nộp lại cho nhóm trưởng. 14
+ Bước 3: Tiến hành làm sản phẩm + Bước 4: Trưng bày và bán sản phẩm gây quỹ ủng hộ học sinh nghèo vượt khó của lớp. + Bước 5: Tổng kết và trao quà. * Kết quả: 15
Hoạt động : Tham quan trải nghiệm thực tế tại công ty may Minh Anh (Tân Kỳ). - Mục đích của hoạt động: + Học sinh được “mục sở thị” quy trình làm việc của lãnh đạo công ty, công nhân may từ đó các em có những định hướng riêng về nghề nghiệp của mình, có những lựa chọn phù hợp với năng lực, sở thích của mình sau khi tốt nghiệp THPT. + Qua chuyến đi trải nghiệm sẽ giúp các em tự tin hơn, mạnh dạn hơn, chủ động hơn trong mọi công việc và đời sống, chuẩn bị hành trang để các em bắt đầu khởi nghiệp. - Các bước thực hiện : + Bước 1: Nhà trường phối hợp với GVCN khối 12 và công ty may Minh Anh - Tân Kỳ tổ chức buổi trải nghiệm hướng nghiệp cho HS. + Bước 2: Xe công ty chở lãnh đạo nhà trường, giáo viên, học sinh đến địa điểm + Bước 3: Tham quan và trải nghiệm + Bước 4: Viết bài thu hoạch sau chuyến tham quan * Kết quả: 16
2.2. Sinh hoạt lớp theo chủ đề xây dựng kế hoạch cá nhân * Mục đích - Tạo ra không gian để HS có thể trải nghiệm và sáng tạo trên cơ sở đề xuất hướng giải quyết các vấn đề gần gũi trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, cũng như trong nhà trường và lớp học. Giải phóng các em ra khỏi những giờ sinh hoạt sinh hoạt lớp khô cứng, lặp đi, lặp lại, không thực sự gắn với nhu cầu của các em. - Trong giờ sinh hoạt lớp HS có thể bày tỏ quan điểm, cách đánh giá của mình về các vấn đề liên quan. Có thể khéo léo, nhanh nhạy, sáng tạo trong cách giải quyết tình huống, phát triển tư duy phản biện, tăng cường sự đoàn kết của HS trong việc cùng nhau thực hiện một nhiệm vụ học tập. - Khơi dậy được hứng thú, niềm đam mê với chính các hoạt động mà các em đang tham gia vì các em vừa được học vừa chơi, được thể hiện khả năng của mình. Các em là chủ thể tích cực của hoạt động giáo dục và từ đó các em sẽ tự chủ trong học tập, rèn luyện chứ ko thụ động nghe theo một chiều truyền đạt từ giáo viên. Các em sẽ trở thành những công dân toàn cầu, hội nhập, hòa nhập với thế giới trong thời đại mới. * Cách thức thực hiện Bước 1: Cho HS thảo luận chủ đề - Giáo viên đặt câu hỏi: + Em có biết vì sao mỗi người cần có mục tiêu trong cuộc sống? + Em hãy cho biết cách hoàn thành mục tiêu cho bản thân? - Học sinh thảo luận và thống nhất lựa chọn chủ đề: Lập kế hoạch cá nhân. Bước 2: HS xây dựng kế hoạch cá nhân - Giáo viên cung cấp một số mẫu kế hoạch cá nhân để học sinh tham khảo. - Mỗi HS sẽ lập một kế hoạch cá nhân theo tuần hoặc theo tháng. + HS chuẩn bị một tờ giấy ghi rõ mục tiêu của mình + HS thu thập thông tin, xây dựng nội kế hoạch. + Xây dựng cách thức trình bày: trên giấy A0 hoặc trên powpoint hoặc qua các sản phẩm hanmade… + HS có thể đóng kịch trên một tình huống giả định nào đó hoặc tham gia bằng các bài hát về chủ đề… - Sau đó là thuyết trình sản phẩm của mình. Bước 3: Học sinh thuyết trình và phản biện - Lựa chọn một số bạn lên trình bày bản kế hoạch của mình. - Các bạn khác nhận xét, góp ý và hoàn thiện. 17
- Thời gian thuyết trình từ 5-7 phút Bước 4: Tổng kết vấn đề - GV nhận xét, đánh giá các bản kế hoạch cá nhân và chuẩn hóa thêm nếu cần. - HS rút ra được thông điệp của vấn đề sau hoạt động. * Kết quả: 18
* Ý nghĩa của việc lập kế hoạch cá nhân: Có một sự thật là con người chúng ta thường mong muốn một kết quả tốt đẹp ngay từ khi có ý định đạt được một điều gì đó. Nhưng hầu hết bỏ cuộc ngay khi thấy tất cả đều không như tưởng tượng. Khi có một kế hoạch, chúng ta sẽ định hình được bản thân. Giống như tấm bản đồ cuộc đời vậy đó. Nếu không biết chúng ta đang ở đâu và muốn tới đích nào thì làm sao để bắt đầu. Không cần thiết phải có một tầm nhìn thật xa 5, 10 năm. Chỉ cần lên kế hoạch mỗi tháng, mỗi tuần, mỗi ngày. Lên kế hoạch cá nhân sẽ giúp chúng ta tự chủ trong công việc, trong học tập và trong cuộc sống, sẽ đưa chúng ta đến với thành công nhanh hơn, bền vững hơn. Đối với HS việc lập kế hoạch cá nhân rất quan trọng để các em luôn nhớ tới mục tiêu của mình và hành động vì nó. 2.3. Tổ chức diễn đàn học cách làm chủ. * Mục tiêu của diễn đàn học cách làm chủ: - Chúng ta vẫn thường nghe câu: Hãy tự cứu mình trước khi trời cứu! Thành công hay thất bại, hạnh phúc hay khổ đau, thiết nghĩ xuất phát chủ yếu từ yếu tố chủ quan trong mỗi con người. Để hiện thực hóa ước mơ, có được một cuộc sống hạnh phúc, mỗi người không chỉ phải biết tin vào bản thân, phát huy hết nội lực của bản thân mà còn phải làm chủ được mình trong mọi hoàn cảnh. - Chỉ khi nào chúng ta làm chủ được bản thân thì mới có thể làm nên những điều tốt đẹp. Ai làm chủ được bản thân mới có thể phát huy được năng lực, phẩm chất. Ai làm chủ được bản thân sẽ thấy tự tin, tự tại trước cuộc sống. Làm chủ được bản thân sẽ tránh được tâm lý đám đông, giúp ta có chính kiến, khẳng định được giá trị, vị thế riêng trong xã hội. Làm chủ được bản thân chắc chắn sẽ khiến cuộc sống mỗi người trở nên an toàn, thành công hơn. - Thông qua diễn đàn học sinh sẽ hiểu vai trò của việc làm chủ bản thân và từ đó rèn luyện được cách làm chủ bản thân, làm chủ tương lai, làm chủ cuộc đời mình. * Cách thức tổ chức diễn đàn: - Bước 1: Chuẩn bị nội dung + Thông báo chủ đề diễn đàn. Những chủ đề đưa ra diễn đàn phải là những chủ đề được HS quan tâm. Muốn chọn chủ đề hay, hấp dẫn trước kết phải tìm hiểu tình hình tư tưởng của HS, những vấn đề mà HS đang tranh luận, đang muốn được giải quyết. + Chuẩn bị ý kiến nòng cốt. Những ý kiến nòng cốt phải là ý kiến nhìn từ nhiều góc độ khác nhau nhằm tạo ra những tình huống có vấn đề để cuộc tranh luận phong phú, đa dạng và sôi nổi. 19
- Bước 2: Tổ chức diễn đàn: Có nhiều hình thức diễn đàn. Có thể diễn đàn trức tiếp cũng có thể tổ chức diễn đàn gián tiếp thông qua mạng Internet. Sau đây là chương trình một buổi diễn đàn trực tiếp. + Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu. Phần này cần nói rõ mục đích ý nghĩa của diễn đàn và cách thức trao đổi. + Các ý kiến phát biểu: ý kiến nòng cốt có thể phát biểu trước hoặc sau tuỳ thuộc vào không khí của diễn đàn. Trong phần này, người chủ trì phải có nghệ thuật điều khiển để hướng các ý kiến phát biểu vào trọng tâm vấn đề cần trao đổi. - Bước 3: Kết thúc diễn đàn cần có tổng kết nhằm định hướng vấn đề và gợi ý những suy nghĩ tiếp. * Một số lưu ý khi tổ chức diễn đàn: - Trang trí hội trường cần nêu rõ chủ đề của diễn đàn, background phù hợp với chủ đề. - Có chủ toạ điều khiển và thư ký ghi chép các ý kiến phát biểu làm cơ sở cho việc tổng kết diễn đàn. - Trong quá trình phát biểu, tham luận, nên xen kẽ các tiết mục văn nghệ. Nếu phần văn nghệ cùng tập trung vào chủ đề của diễn đàn thì sẽ nâng cao được hiệu quả của diễn đàn. - Người chủ trì diễn đàn cần chuẩn bị trước để xử lý các tình huống thường xẩy ra trong diễn đàn. Các tình huống thường gặp là: tranh luận gay gắt quá mức; không có ý kiến tranh luận; ý kiến phát biểu lạc đề, không tập trung. * Một số diễn đàn đã thực hiện: DIỄN ĐÀN “KHI TÔI 18” - Mục tiêu của diễn đàn: + Giúp HS được nói, được bày tỏ quan điểm, được bộc lộ cá tính của bản thân, được đồng cảm, thấu hiểu, sẻ chia, yêu thương và hơn hết được trưởng thành. + Thông qua diễn đàn, HS hiểu được mình là ai, mình cần phải làm gì khi 18 tuổi. + Rèn luyện những kĩ năng sống quan trọng: làm chủ bản thân để làm hành trang vào đời. - Các bước thực hiện: + Bước 1: Bầu ban tổ chức, thống nhất chủ đề, chia lớp thành 4 đội thi. + Bước 2: Chuẩn bị các hoạt động: * Lời chào 18 ( thực hiện bằng một đoạn vi deo ngắn 5-7 Phút) * Hiểu biết tuổi 18. ( Trả lời nhanh các câu hỏi về pháp luật, kiến thức về giới tính…) 20