Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm và xây dựng lớp học hạnh phúc trong trường THPT

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:63

Thêm vào BST

Báo xấu

77
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là tìm tòi và học hỏi và mạnh dạn áp dụng phương pháp giáo dục tích cực của bản thân tôi đã đúc rút kinh nghiệm, liên kết xâu chuỗi thành hệ thống để các giáo viên chủ nhiệm tham khảo và có thể áp dụng để không chỉ lớp học của tôi mà của các bạn đồng nghiệp trở thành những lớp học hạnh phúc thật sự, lan tỏa đến mỗi em học sinh thân yêu của chúng ta.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm và xây dựng lớp học hạnh phúc trong trường THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT ĐÔNG HIẾU SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM VÀ XÂY DỰNG LỚP HỌC HẠNH PHÚC TRONG TRƯỜNG THPT. Lĩnh vực: Công tác chủ nhiệm lớp Tác giả: Nguyễn Thị Chuyên Tổ: Khoa họcTự nhiên Số điện thoại : 0365650778 Năm học 2020 - 2021. 1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ THPT Trung học phổ thông THHP Trường học hạnh phúc GVCN Giáo viên chủ nhiệm HS Học sinh BCS Ban cán sự BCH Ban chấp hành GDCD Giáo dục công dân 2
MỤC LỤC Nội dung Trang PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………. 1 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI……………………………………………..... 1 II. TÍNH MỚI VÀ NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI……………... 3 PHẦN II. NỘI DUNG…………………………………………………. 4 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN…………………………………………………….. 4 1. Mục tiêu công tác giáo dục trong giai đoạn hiện nay……………….. 4 2. Khái niệm và tiêu chí xây dựng THHP……………………………… 4 2.1. Khái niệm………..………………………………………...………. 4 2.2. Các tiêu chí xây dựng THHP………………………………...……. 4 3. Vị trí của giáo viên chủ nhiệm lớp……………………………...…… 6 4. Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp…………………………….. 5 5. Những phẩm chất chủ yếu của giáo viên chủ nhiệm………………... 7 6. Những năng lực sư phạm cần thiết đối với giáo viên chủ nhiệm……. 7 7. Ý nghĩa của công tác chủ nhiệm lớp………………………………… 8 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN……………………………………………..…. 8 1. Thực trạng chung………………………………………………….… 8 2. Thuận lợi và khó khăn trong công tác chủ nhiệm tại trường THPT Đông Hiếu…………………………………………………………...…. 9 3. Nguyên nhân………………………………………………………… 9 3. Điều tra thực trạng công tác giáo dục tại trường THPT đông Hiếu… 10 III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM VÀ XÂY DỰNG LỚP HỌC HẠNH PHÚC TẠI TRƯỜNG THPT ĐÔNG HIẾU 13 1. Nhóm giải pháp 1: Công tác quản lí lớp học..…………...………….. 13 2. Nhóm giải pháp 2: Đổi mới tiết sinh hoạt lớp, tăng cường giáo dục 20 3
giá trị sống và kĩ năng sống cho học sinh…………………...…………. 3. Nhóm giải pháp 3: Công tác chủ nhiệm đối với học sinh công giáo, giảm và tiến tới xóa bỏ tình trạng bỏ học….…………………..……..… 33 4. Nhóm giải pháp 4: Triển khai câu lạc bộ lớp ghép..………..……….. 35 5. Nhóm giải pháp 5: Tăng cường giáo dục kĩ năng và xây dựng tình đoàn kết, tạo sự sẻ chia, thấu hiểu thông qua các hoạt động trải nghiệm, hoạt động ngoài trời, ngoài giờ lên lớp, hướng nghiệp, nghiên cứu khoa học…………………………………………………………… 37 6. Nhóm giải pháp 6: Nâng cao chất lượng học tập trong lớp và đạt mục tiêu 100% các em đậu tốt nghiệp……………………………….… 41 III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM………………………………………. 43 1. Mục đích thực nghệm…….......……………………………………… 43 2. Phương pháp thực nghiệm................................................................... 43 3. Kết quả…………………………………………………….………… 43 IV. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI……………………………. 45 PHẦN III. KẾT LUẬN………………………………………………… 46 1. Kết quả………………………………………………………………. 46 2. Ý nghĩa và đánh giá tính hiệu quả của đề tài………………………... 46 3. Hạn chế của đề tài……………………………………...……………. 47 4. Đề xuất………………………………………………………………. 47 PHỤ LỤC………………………………………………………………. 48 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………….…... 50 4
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong giai đoạn hiện nay cùng với sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế xã hội và công nghệ thông tin tác động đến tư tưởng, tình cảm, hành vi đạo đức của học sinh dẫn đến một bộ phận học sinh có biểu hiện đi xuống về đạo đức, thậm chí vi phạm các nội quy, quy định của nhà trường, pháp luật Nhà nước. Tình trạng bạo lực học đường đã và đang nhức nhối. (theo vovgiaothong.vn Một bộ phận học sinh chỉ chú tâm vào học chưa chú ý vào việc rèn luyện kĩ năng, bên cạnh đó nhà trường và giáo viên đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm chưa chú trọng và quan tâm đúng mực đến việc phát triển kĩ năng cho các em. Đa số học sinh kĩ năng còn yếu dẫn đến thiếu tự tin, thụ động ảnh hưởng đến việc phát triển trong tương lai. Câu chuyện cô sinh viên ra trường thất nghiệp không còn mới. Nhưng đến một thủ khoa sư phạm từng được vinh danh lại không kiếm được việc phải về quê nuôi lợn tại Bắc Giang (theo thanhnien.vn/giaoduc.html) 5
Ngoài ra do xu thế xã hội và giáo dục có nhiều thay đổi nhưng tư duy của một số giáo viên còn cứng nhắc, chưa linh hoạt, chưa thay đổi hoặc thay đổi còn chậm. Một số giáo viên vẫn còn sử dụng các phương pháp giáo dục cũ như “đòn roi”, phạt học sinh, xúc phạm đến danh dự nhân phẩm của các em học sinh...dẫn đến nhiều bức xúc trong phụ huynh và học sinh. Hình ảnh vụ việc phụ huynh bắt giáo viên quỳ gối xin lỗi học sinh tại Long An. Do đó ngành Giáo dục không chỉ chú trọng việc truyền thụ kiến thức mà cần phải quan tâm nhiều hơn đến việc giáo dục đạo đức cho học sinh, hướng các em tới các giá trị tinh thần, tới lòng tốt và biết ơn, tới tinh thần cộng đồng và tính kiên trì. Cần chú trọng đến việc phát triển các giá trị tinh thần, nâng cao lòng tự tin và năng lực hợp tác trong quá trình học tập và làm việc. Xây dựng trường học, lớp học là nơi mà ở đó các em được sống hạnh phúc, được phát triển toàn diện, trở thành chính mình và được che chở bởi môi trường học tập an toàn, thân thiện và nhiều tình thương. Để làm được điều này giáo viên chủ nhiệm là người đóng vai trò quan trọng lan tỏa hạnh phúc, cần phải quan tâm giúp các em từng bước hình thành, điều chỉnh, hoàn thiện những hành vi đạo đức phù hợp với đặc điểm tâm lí lứa tuổi. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới giáo dục và điều kiện thực tiễn trong giai đoạn hiện nay kết hợp với kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm qua 8 lớp tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm và xây dựng lớp học hạnh phúc trong trường THPT”. 6
II. TÍNH MỚI VÀ NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI Từ kinh nghiệm nhiều năm trong công tác chủ nhiệm lớp, quá trình học hỏi và áp dụng thành công tại các lớp học và từ sự lan tỏa từ ban giám hiệu về việc xây dựng trường học hạnh phúc chúng tôi đã dần chuyển mình trở thành người lan tỏa hạnh phúc đến các em. Bằng sự thay đổi và nỗ lực của bản thân đã từng bước thay đổi các em. Các em đã xem bản thân là chủ thể lớp học, lớp học như một gia đình lớn, các em cảm nhận được trải nghiệm mình và thể hiện bản thân, rèn luyện được các kĩ năng từ đó phát triển toàn diện. Học sinh phát triển được các kĩ năng, phẩm chất và năng lực cần thiết giúp các em dễ dàng thích ứng với các môi trường học tập và làm việc trong tương lai. Trong giai đoạn hiện nay mỗi giáo viên làm công tác chủ nhiệm đều đã và đang thay đổi tuy nhiên quá trình đó chưa thường xuyên, tích cực, còn rời rạc chưa mang tính hệ thống. Từ kinh nhiệm làm công tác chủ nhiệm nhiều năm cùng với sự tìm tòi và học hỏi và mạnh dạn áp dụng phương pháp giáo dục tích cực của bản thân tôi đã đúc rút kinh nghiệm, liên kết xâu chuỗi thành hệ thống để các giáo viên chủ nhiệm tham khảo và có thể áp dụng để không chỉ lớp học của tôi mà của các bạn đồng nghiệp trở thành những lớp học hạnh phúc thật sự, lan tỏa đến mỗi em học sinh thân yêu của chúng ta. Hi vọng đề tài của tôi sẽ góp phần nhỏ lan tỏa và nâng tầm công tác giáo dục của chúng ta phù hợp trong giai đoạn hiện nay. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu và tư liệu chủ yếu là học sinh lớp 10C1 năm học 2020 - 2021. - Học sinh lớp 10C5 - 12C5 năm 2012 - 2015. - Học sinh lớp 10C8 - 11C8 năm 2016 - 2017. - Học sinh lớp 10C3 năm học 2018 - 2019. 7
PHẦN II. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 1. Mục tiêu công tác giáo dục trong giai đoạn hiện nay “Mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế”. (Điều 2 Luật Giáo dục 2019 có hiệu lực từ 01/07/2020). 2. Khái niệm và các tiêu chí xây dựng trường học hạnh phúc (THHP) 2.1. Khái niệm THHP mà ở nơi đó mọi người đều được sống hạnh phúc hay có nghĩa là ngôi trường mà ở đó học sinh được phát triển toàn diện, trở thành chính mình và các em được che chở bởi môi trường học tập an toàn, thân thiện và nhiều tình thương. Giáo sư Hà Vĩnh Thọ (Nguyên Giám đốc Trung tâm Tổng hạnh phúc Quốc gia Bhutan) đã nói: “Có thể hiểu, THHP là nơi không có bạo lực học đường, không có hành vi vi phạm đạo đức nhà giáo, không có những hành xử xúc phạm danh dự, nhân phẩm, tính mạng nhà giáo và học sinh. THHP là nơi để thầy cô và các em học sinh có cơ hội gần gũi, giao tiếp với nhau thông qua sự sẻ chia, thấu cảm và yêu thương; cũng là mái nhà chung, ở đó mỗi ngày đến trường là một niềm hạnh phúc. Đôi khi hạnh phúc cũng chỉ là những việc làm hữu ích thầm lặng, những niềm vui nho nhỏ, những nụ cười, những ánh mắt thân thương”. 2.2. Các tiêu chí xây dựng trường học hạnh phúc (Theo Công đoàn giáo dục Việt Nam) 2.2.1. Tiêu chí 1. Về môi trường nhà trường và phát triển cá nhân - Đảm bảo sức khỏe thể chất và sức khỏe tâm lý (phòng ngừa và ứng phó với bắt nạt, bạo lực học đường…) cho học sinh và cán bộ, nhà giáo, người lao động khi học tập và tham ga các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; không để xảy ra các hiện tượng vi phạm đạo đức nhà giáo và bạo lực học đường. - Phòng học, phòng làm viêc của Ban giám hiệu, Công đoàn, thư viện, nhà thể thao, sân chơi, bể bơi, các phòng thực hành thí nghiệm, ...phải đảm bảo các điều kiện tiêu chuẩn theo quy định, tạo dựng môi trường xanh - sạch - đẹp, thân thiện. - Duy trì bầu không khí học tập, lao động ấm áp, thân thiện; mọi thành viên trong trường học, trong lớp học được yêu thương, được tôn trọng, được thấu hiểu và được đảm bảo an toàn. - Cán bộ, nhà giáo, người lao động thường xuyên sử dụng các biện pháp giáo dục kỷ luật tích cực. 8
- Đảm bảo vệ sinh thực phẩm, dinh dưỡng tốt cho tất cả học sinh và cán bộ, nhà giáo, người lao động. - Nhà trường tạo cơ hội để mỗi học sinh, mỗi nhà giáo, người lao động đều được phát triển tối đa tiềm năng của bản thân, không ai bị bỏ lại, tất cả cùng thay đổi và tiến bộ - Nhà trường đã xây dựng và thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở. 2.2.2. Tiêu chí 2. Về dạy và học - Cán bộ, nhà giáo, người lao động làm gương cho học sinh trong mọi hoạt động giáo dục, hoạt động dạy và học. - Thực hiện việc phân công nhiệm vụ, giảng dạy cho cán bộ, nhà giáo, người lao động trong đơn vị một cách công bằng, hợp lý, phù hợp vói điều kiện, năng lực cá nhân và sở trường công tác để phát huy tốt nhất tiềm năng, hiệu quả công tác của mỗi người. - Mọi hoạt động liên quan tới công tác quản lý, dạy và học phải được công khai bàn bạc cởi mở, lắng nghe, thấu hiểu, đối thoại tích cực. - Nội dung dạy và học hữu ích, hấp dẫn, lôi cuốn học sinh. - Bài tập về nhà và thi vừa sức, không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thể chất và tâm lý học sinh. - Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học tạo hứng thú, phù hợp với từng đối tượng và chấp nhận sự khác biệt tâm lý, thể chất, hoàn cảnh của mỗi học sinh. - Cán bộ, nhà giáo, người lao động và học sinh được tự do phản hồi, sáng tạo và gắn kết; được chủ động thể hiện quan điểm, ý tưởng; có thói quen làm việc nhóm và hợp tác. - Nhà trường tạo điều kiện tốt nhất để mỗi học sinh, cán bộ, nhà giáo, người lao động có cơ hội phát triển, thể hiện và khẳng định năng lực, giá trị bản thân. - Thành lập và duy trì các “Nhóm nhà giáo cùng phát triển” ngay từ các tổ chuyên môn để hỗ trợ nhau khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. - Tổ chức các hoạt động ngoại khóa để tăng cường các mối quan hệ giao lưu, tăng cường thể lực và nuôi dưỡng cảm xúc tích cực. - Khắc phục triệt để cách quản lý và tương tác mang tính áp đặt, gây căng thẳng cho học sinh và cán bộ, nhà giáo, người lao động trong trường. - Cán bộ, nhà giáo, người lao động tự chăm sóc sức khỏe tâm lý và thể chất cho bản thân, tự trang bị cho mình và thực hành được các giá trị sống phù hợp với chuẩn mực đạo đức, nhân cách nhà giáo trong môi trường giáo dục. 9
2.2.3. Tiêu chí 3. Về các mối quan hệ trong nhà trường - Cán bộ, nhà giáo và người lao động phải làm gương cho học sinh trong các mối quan hệ, trong tương tác, giao tiếp và đối thoại. - Học sinh và cán bộ, nhà giáo, người lao động tôn trọng, lắng nghe, thấu hiểu và chủ động xây dựng được các mối quan hệ tích cực, tốt đẹp. - Quản lý cảm xúc tiêu cực trong đối thoại, tương tác, giao tiếp và làm việc với học sinh, cán bộ, nhà giáo và người lao động - Học sinh và cán bộ, nhà giáo, người lao động hợp tác, chia sẻ, hỗ trợ lẫn nhau trong các nhiệm vụ được giao. - Giúp đỡ, chia sẻ với học sinh và cán bộ, nhà giáo và người lao động có nhu cầu đặc biệt, có hoàn cảnh riêng. - Học tập, bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, thường xuyên rèn luyện đạo đức, tác phong và kỹ năng làm việc chuyên nghiệp đáp ứng yêu cầu công việc một cách tốt nhất. - Cán bộ quản lý, đội ngũ nhà giáo, người lao động lắng nghe tích cực, phản hồi mang tính xây dựng trong xử lý công việc với đồng nghiệp và học sinh. - Phối hợp và hợp tác hiệu quả với phụ huynh, cộng đồng địa phương và các lực lượng liên quan trong công tác giáo dục học sinh. 3. Vị trí của giáo viên chủ nhiệm lớp - Giáo viên chủ nhiệm lớp là người được Ban giám hiệu phân công chịu trách nhiệm quản lý công tác giáo dục và đào tạo học sinh ở lớp mình phụ trách là người chịu toàn bộ trách nhiệm trước Ban giám hiệu và nhà trường về mọi vấn đề thuộc lớp mình. - Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh quản lý toàn diện học sinh lớp mình phụ trách. Điều này đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm vừa quản lý tập thể học sinh, vừa quan tâm đến từng cá nhân trong lớp về mọi phương diện: Tư tưởng, học tập, tu dưỡng, lao động và sinh hoạt tập thể. - Giáo viên chủ nhiệm lớp là người lãnh đạo, tổ chức, điều hành, kiểm tra mọi hoạt động và các mối quan hệ ứng xử thuộc lớp mình phụ trách theo đúng chương trình và kế hoạch của nhà trường. - Giáo viên chủ nhiệm là nhân vật chủ đạo để hình thành nhân cách cho từng học sinh trong tập thể lớp. - Giáo viên chủ nhiệm lớp là cầu nối, là nhân vật trung gian thiết lập các mối quan hệ hai chiều: Nhà trường - tập thể học sinh, tập thể học sinh - xã hội. Như vậy một mặt giáo viên chủ nhiệm lớp vừa là đại diện cho nhà trường để giáo dục học sinh, vừa đại diện cho tập thể học sinh để liên lạc với nhà trường. Mặt khác giáo viên chủ nhiệm phải làm cho quan hệ giữa tập thể học sinh với xã hội trở nên gắn bó hơn. 10
4. Chức năng của giáo viên chủ nhiệm lớp - Giáo viên chủ nhiệm xây dựng, tổ chức tập thể lớp mình thành đơn vị vững mạnh. - Giáo viên chủ nhiệm tổ chức điều khiển, lãnh đạo các hoạt động giáo dục của tập thể lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. - Giáo viên chủ nhiệm luôn thiết lập và phát triển các mối quan hệ với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để giáo dục học sinh. 5. Những phẩm chất chủ yếu của giáo viên chủ nhiệm - GVCN phải có nhân cách toàn vẹn thể hiện qua việc nhận thức, có thái độ và hành vi cá nhân phù hợp với chuẩn mực xã hội và phát huy truyền thống đạo đức của dân tộc (hiếu học, tôn sư trọng đạo). - Có lòng nhân ái, nhất là đối với HS, người già, trẻ em, người thiệt thòi bất hạnh… - Yêu nghề, say sưa với công tác giáo dục. - Có tinh thần trách nhiệm và lòng tự trọng cao, có lương tâm nghề nghiệp vững vàng. - Khiêm tốn, cầu tiến, tích cực tự hoàn thiện bản thân. - Mẫu mực, trung thực trong cuộc sống. 6. Những năng lực sư phạm cần thiết đối với giáo viên chủ nhiệm - Có tầm hiểu biết rộng về văn hoá chung. - Có tri thức sâu sắc, hiện đại về môn học phụ trách ở lớp chủ nhiệm. - Có khả năng sáng tạo trong công tác giáo dục, dạy học. - Có khả năng thu thập, tích luỹ tri thức, để ngày càng nâng cao hoặc mở rộng tầm hiểu biết của mình. - Có khả năng kích hoạt, gây hào hứng nhằm khơi dậy sự hứng thú và động cơ học tập và rèn luyện đạo đức ở HS. - Cần tự trang bị cho mình nhiều thủ thuật lôi cuốn đa dạng để khi cần có thể tung ra trước HS nhằm tạo sự gần gũi, thân mật giữa cô và trò, giữa trò với trò. - Có sự thành thạo trong các kỹ năng sư phạm như: + Giao tiếp sư phạm trước đám đông hay đối xử cá biệt. + Biểu lộ và kiềm chế các cảm xúc, tình cảm khi cần thiết. + Diễn đạt, trình bày các vấn đề có logic, tính truyền cảm có thuyết phục của một nhà giáo, tri thức khoa học liên môn, tri thức xã hội. + Ứng xử các tình huống sư phạm. + Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo các hoạt động trong công tác chủ nhiệm. 11
7. Ý nghĩa của công tác chủ nhiệm lớp Công tác chủ nhiệm lớp là công tác chiến lược trong nhà trường, có ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình giáo dục và kết quả đào tạo ở nhà trường. Công tác chủ nhiệm lớp rất cần thiết cho lứa tuổi thanh niên THPT với những đặc điểm sinh lý, trình độ hiểu biết và vốn sống còn hạn chế. Công tác chủ nhiệm lớp sẽ đáp ứng cho nhu cầu có một chỗ dựa tinh thần của HS để các em có thể nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ hoặc sự hướng dẫn, chỉ dạy, uốn nắn cần thiết kịp thời. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 1. Thực trạng chung Chương trình giáo dục phổ thông hiện nay còn nặng về kiến thức, chưa chú trọng đúng mực đến việc phát triển các kĩ năng cho học sinh. Hiện nay công tác chủ nhiệm mặc dù được chú ý đến nhưng chưa có phương pháp phù hợp trong giai đoạn hiện nay, nhiều trường còn chú trọng đến thi đua mà chưa chú trọng đến việc phát triển các kĩ năng cơ bản cho học sinh. Giáo viên chủ nhiệm chưa thấy hết được vị trí và chức năng của mình. Trong công tác chủ nhiệm chỉ chú tâm vào việc rèn luyện, không chú ý đến việc xây dựng tập thể lớp vững mạnh. Do vậy một số lớp mặt dù là lớp tiên tiến, được xếp thứ hạng cao trong trường nhưng lại không phải là một tập thể lớp vững mạnh, chưa phát huy hết vai trò của tập thể. Xu thế xã hội đã thay đổi rất nhiều đặc biệt là trong giai đoạn bùng nổ thông tin, tuy nhiên nhiều giáo viên chưa chịu khó tìm tòi, thay đổi trong phương pháp giáo dục dẫn đến nhiều sự việc bức xúc của một số phụ huynh. Dùng bạo lực trong giáo dục học sinh về lâu dài sẽ mang đến cho học sinh những hậu quả như: sự tự ti, căng thẳng, tội lỗi, thái độ gay gắt, thiếu sự thấu cảm và tạo một khoảng cách lớn với giáo viên. Qua nhiều nghiên cứu cho thấy phương pháp giáo dục bằng trừng phạt (dù là lời nói hay thân thể) cũng không chứng minh được mức độ hiệu quả trong quá trình giáo dục học sinh. Mà ngược lại, khi thầy cô trừng phạt học sinh bằng bạo lực đồng nghĩa với việc thầy cô đang thực hiện những hành vi bạo lực với trẻ em. Sự lầm tưởng giữa kỷ luật và trừng phạt bạo lực đã khiến không ít giáo viên, thầy cô vận dụng sai phương pháp. Cụ thể, thầy cô trừng phạt bằng bạo lực nhằm muốn các em ngưng thực hiện những hành vi chưa phù hợp. Trong khi đó, nếu thầy cô áp dụng kỷ luật tích cực có thể giúp các em học được hành vi mới, đúng đắn hơn mà không sợ bị trừng phạt thân thể. Với những thực tế trên đã dẫn đến ở một số trường phổ thông hiện nay đạo đức một bộ phận học sinh đang đi xuống, tác phong không đúng, lời nói cử chỉ 12
chưa phù hợp với lứa tuổi của mình. Lực học bị sa sút, các thành viên trong lớp không có tinh thần tập thể. Đa số học sinh không thích giờ sinh hoạt lớp, nguyên nhân là: - HS không được cùng nhau tổ chức, tham gia vào giờ sinh hoạt lớp. - Nội dung giờ sinh hoạt lớp khô cứng, lặp đi lặp lại, không thực sự gắn với nhu cầu của HS. - Hình thức tổ chức giờ sinh hoạt lớp còn đơn điệu, nhàm chán, không hứng thú với HS, nhiều tiết sinh hoạt giáo viên chỉ để phê bình các bạn mắc lỗi. 2. Thuận lợi, khó khăn trong công tác chủ nhiệm lớp tại trường THPT Đông Hiếu Năm học 2020 -2021 tôi được phân công chủ nhiệp lớp 10C1 2.1. Thuận lợi Thực tiễn hiện nay ở trường THPT Đông Hiếu, công tác chủ nhiệm được BGH chú trọng và quan tâm, đã thành lập riêng một tổ chủ nhiệm, để hàng tuần sinh hoạt, và có thể họp đột xuất nếu cần thiết, mục đích là cùng nhau tháo gỡ khó khăn của lớp, chia sẻ kinh nghiệm, tạo nên sự dân chủ. BGH trẻ, nhiệt tình thường xuyên trao đổi những nội dung, phương pháp giáo dục mới. Được BGH tin tưởng phân công làm công tác chủ nhiệm nhiều khóa nên mỗi năm lại có thêm kinh nghiệm và bài học cho lớp kế theo. Đa phần các em HS ngoan, hiền, rất dễ thương. BGH rất quan tâm và chú trọng công tác chủ nhiệm lớp, có sự phối hợp chặt chẽ giữa GVCN, giáo viên bộ môn và phụ huynh học sinh trong công tác giáo dục HS. Nhà trường tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất để HS được học hành, vui chơi, giải trí, tham gia các hoạt động đoàn thể. 2.2. Khó khăn - Học sinh ở nhiều xã, đặc biệt có gần một nữa các em ở xã Nghĩa Lộc - là xã đa số là công giáo, đông con và ở xa trường, hầu như phụ huynh không đầu tư nhiều cho việc học của các em, nhiều em có nguy cơ bỏ học. - Nhiều học sinh còn bỡ ngỡ rụt rè, thiếu nhiều kĩ năng cơ bản, năng lực tự quản của các em còn nhiều hạn chế. - Nhiều em hoạt động còn trầm, thiếu mạnh dạn trong học tập và giao tiếp. - Một số em còn cẩu thả trong học tập, thiếu ý thức chăm lo, thiếu đồ dùng học tập. 13
- Phần lớn học sinh có suy nghĩ không đi học đại học nên không chú tâm học, đây là điều trăn trở của GVCN khi nghĩ tới kết quả, chất lượng giáo dục của mỗi học kỳ và năm học. - Nhiều em có hoàn cảnh khó khăn: + Em Linh bố mới ra tù, bố mẹ đi làm ở Bình Dương, ở với bà nội đã hơn 90 tuổi. Điều kiện kinh tế gặp nhiều khó khăn lại không có người thân bên cạnh đồng hành thiếu thốn tình cảm và sự quan tâm của gia đình. + Em Tiến mồ côi cả cha lẫn mẹ, nhà xa trường. + Em Đại, Chiến là dân tộc thuộc vùng 135, nhà cách trường 20km ảnh hưởng đến việc đi lại. - Có nhiều em đã có dấu hiệu lún sâu vào chuyện tình cảm: Thế, Lê; nghiện games: Bảo, Tuấn…; Có em vẫn sử dụng một số chất cấm như thuốc lá điện tử: Dung. - Rất nhiều em có tư tưởng chưa ổn định chưa có động lực học tập nên nếu có yếu tố bên ngoài tác động là có thể bỏ học. Học sinh từ nhiều trường trung học cơ sở trên địa bàn nên có nhiều nhóm nhỏ. Môi trường mới, các em cần sự quan tâm của GVCN để giáo dục và hướng dẫn cho các em ý thức học tập và rèn luyện sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách, giáo dục cho các em ý thức xây dựng tập thể đoàn kết. Cần thời gian để giúp các em ở các vùng khác nhau hòa nhập cộng đồng trường học, tạo sự gắn kết cho một tập thể mới. Tuyên truyền cho các em hiểu biết về truyền thống của nhà trường, gương người tốt việc tốt của nhà trường để các em có tinh thần nổ lực phấn đấu, làm tốt nhiệm vụ của người học sinh. 3. Nguyên nhân - Một số giáo viên chưa nhận thức đúng vai trò, vị trí và chức năng của mình. - Nhiều giáo viên chưa chịu tìm tòi, học hỏi và thay đổi phù hợp với xu thế giáo dục trong thời đại mới. - Nhiều giáo viên chưa chịu bỏ thời gian, tâm sức để gần gũi và thấu hiểu các em. - Một số giáo viên chưa mạnh dạn thay đổi và vận dụng các phương pháp mới vào các hoạt động giáo dục. 4. Điều tra thực trạng công tác giáo dục tại trường THPT Đông Hiếu 14
4.1. Đối với giáo viên chủ nhiệm Khảo sát đối với 9 giáo viên chủ nhiệm lớp năm học 2020 - 2021 Câu 1: Năng lực của bản thân khi làm công tác chủ nhệm lớp? Đủ năng lực, đáp ứng được yêu cầu trong giai đoạn 100,% hiện nay. Chưa đáp ứng được yêu cầu trong giai đoạn hiện nay. 0% Câu 2: Việc tổ chức các tiết sinh hoạt có lồng ghép chủ đề giáo dục các kĩ năng và giá trị sống Thường xuyên 22,2% Không thường xuyên 77,8% Không 0% Câu 3: Việc tổ chức các hoạt động giáo dục và các hoạt động trải nghiệm các kĩ năng và giá trị sống Thường xuyên 11,1% Không thường xuyên 88,9% Không 0% Câu 4: Việc tìm hiểu và bám sát lớp trong từng tiết học, buổi học? Thường xuyên 66,7% Không thường xuyên. 33,3% Chưa tìm hiểu và bám sát lớp trong từng tiết học 0% Câu 5: Tổ chức các câu lạc bộ phát triển kĩ năng Thường xuyên 0% Không thường xuyên 88,9% Không 11,1% Câu 6: Việc học tập, tìm hiểu kiến thức để phù hợp với công tác chủ nhiệm lớp trong giai đoạn hiện nay là Cần thiết, là yêu cầu cấp thiết 100% Không cần thiết 0% 15
4.2. Đối với học sinh Để tăng tính chính xác tôi đã khảo sát nhóm học sinh 12 em của các lớp khác nhau. Câu 1: Bản thân có mong muốn được phát triển kĩ năng qua các tiết sinh hoạt và các hoạt động giáo dục Có 100% Không 0% Câu 2: Bản thân có mong muốn được tham gia các câu lạc bộ phát triển kĩ năng như âm nhạc/ yoga/ nhảy hiện đại Có 100% Không 0% Câu 3: Bản thân có mong muốn sống trong lớp học hạnh phúc Có 100% Không 0% Khảo sát việc sử dụng kĩ năng của học sinh lớp 10C1 năm học 2020 -2021 Thực trạng TT Các kĩ năng mềm cơ bản Tốt Khá TB Yếu Kĩ năng phát triển ngôn ngữ 1 12,2 14,6 24,4 48,8 biểu đạt Kĩ năng làm việc nhóm và hợp 2 14,6 19,5 19,5 46,4 tác 3 Kĩ năng quản lí thời gian 12,2 24,4 24,4 39,0 4 Kĩ năng lãnh đạo 7,3 9,7 12,3 70,7 5 Kĩ năng thích ứng 12,2 24,4 24,4 39,0 6 Kĩ năng giải quyết vấn đề 12,4 14,6 19,4 53,6 7 Kĩ năng sử dụng máy tính 7,3 9,7 12,3 70,7 8 Kĩ năng định hướng công việc 7,6 12,2 16,8 63,4 16
III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM VÀ XÂY DỰNG LỚP HỌC HẠNH PHÚC TẠI TRƯỜNG THPT ĐÔNG HIẾU. 1. Nhóm giải pháp 1: Về công tác quản lí lớp học 1.1. Tìm hiểu học sinh - Tiêu chí: Nhanh - đầy đủ - Hình thức: + Trực tiếp: Viết sơ yếu lí lịch theo mẫu (phụ lục) + Gián tiếp từ một số em + Thông qua hồ sơ tuyển sinh vào 10 và học bạ - Mục đích: Khảo sát năng lực học các môn của các em để có kế hoạch phối hợp với giáo viên bộ môn phù hợp 6.7 6.6 6.5 6.4 6.3 6.2 6.1 6 5.9 Toán Lý Hóa Sinh Văn Sử Địa Anh Biểu đồ điểm trung bình một số môn học lớp 9 của các em lớp 10C1 năm học 2020 - 2021. 8.8 8.6 8.4 8.2 8 Thang điểm 7.8 7.6 7.4 7.2 Toán Lý Hóa Sinh Văn Sử Địa Anh Biểu đồ điểm trung bình cao nhất một số môn học lớp 9 của các em lớp 10C1 năm học 2020 - 2021. 17
Biểu đồ khảo sát học lực, hạnh kiểm lớp 9 của học sinh lớp 10C1 1.2. Định hướng BCS, BCH 1.2.1. Tiêu chí - Không nhất thiết phải chọn bạn quản lí được lớp, nạt được các bạn yên lặng…mà tiêu chí quan trọng nhất là gương mẫu; có trách nhiệm, giao nhiệm vụ là hoàn thành. 1.2.2. Cơ sở lựa chọn - Căn cứ vào “sơ yếu lý lịch và bảng khảo sát chất lượng đầu năm học”. - GVCN chỉ định ban cán sự lớp lâm thời hoạt động 3 tuần đầu năm học, theo dõi và tuần 4 cho lớp tiến hành đại hôi lớp công khai, bầu chọn. - Căn cứ sự tín nhiệm của tập thể lớp thông qua bầu dân chủ qua đại hội lớp, đại hội chi đoàn. 1.2.3. Phân công nhiệm vụ cho ban cán sự lớp Bước 1: Lập sơ đồ cơ cấu ban cán sự lớp. 18
LỚP TRƯỞNG BCH ĐOÀN CHỨC DANH BÍ THƯ LỚP PHÓ CHI ĐOÀN KHÁC Lớp Lớp Lớp Phó Uỷ Thủ Giữ Thư phó phó phó bí viên quỹ sổ ký Học Lao Văn thư BCH lớp đầu lớp tập động Thể chi chi bài Mĩ đoàn đoàn Tổ Tổ Tổ Tổ Một Hai Ba Bốn Bước 2: Giao nhiệm vụ cụ thể - Lớp trưởng: quản lý, điều hành toàn bộ các hoạt động của lớp dưới sự chỉ đạo của GVCN, chủ trì các cuộc họp lớp, sinh hoạt lớp cuối tuần, báo cáo mọi hoạt động trực tiếp GVCN. - Lớp phó học tập: lên danh sách các bạn học tốt nhất cho từng bộ môn phân công phụ trách giúp đỡ bạn học yếu hơn, báo cáo việc học tập của HS trong lớp, phân công các bạn hỗ trợ hướng dẫn giải một số bài tập khó trong 10 phút sinh hoạt đầu giờ. - Lớp phó lao động: đôn đốc vệ sinh lao động của lớp, trực cờ đỏ, phụ trách phân công trực tuần. - HS phụ trách văn thể mĩ: phụ trách văn nghệ giải trí của lớp, thể dục thể thao ... - Thủ quỹ: thu các khoản tiền quỹ, thăm hỏi. - Thư ký: ghi chép các phiên họp lớp, biên bản sinh hoạt lớp. - HS giữ sổ đầu bài: quản lý, giữ gìn sổ đầu bài buổỉ sáng, buổi chiều, ghi các mục: ngày, HS vắng, bỏ tiết, đi trễ, không chuẩn bị bài...tên bài dạy. - Bốn tổ trưởng: theo dõi mọi hoạt động tổ mình và tổng kết lại cho lớp trưởng ngày thứ sáu. 19
- Bí thư chi đoàn: nắm bắt tiếp thu những thông báo, chỉ thị của đoàn trường kịp thời triển khai cho chi đoàn mình thực hiện đầy đủ. 1.2.4. Cách thức quản lí - Giao trách nhiệm cho bạn đứng đầu. Ví dụ bạn A làm vệ sinh đến muộn nhưng khi lớp vệ sinh muộn thì tổ trưởng làm, tổ trưởng không làm thì lớp trưởng làm. Cô sẽ hỏi và quy trách nhiệm cho tổ trưởng, lớp trưởng do đó các em lo lắng, có trách nhiệm trong công việc và phân công cụ thể. - Giáo viên chủ nhiệm cố vấn định hướng cho BCS làm việc và lập nhóm kín BCS, BCH, tổ trưởng để trao đổi hàng ngày. Xóa bỏ ngay những thái độ của các bạn khác về BCS và khẳng định “giao việc phải làm, bất kể em nào làm BCS cũng phải như thế”. 1.3. Lập kế hoạch giáo dục hàng tuần 1.3.1. Yêu cầu - Phải cụ thể và gắn với dự báo của giáo viên chủ nhiệm về khả năng phát triển từng mặt của lớp phù hợp với tình hình thực tế của trường. - Kế hoạch chủ nhiệm phải thể hiện tính toàn diện, cụ thể, có trọng tâm, trọng điểm của từng thời gian và từng mặt nội dung giáo dục. 1.3.2. Lập kế hoạch cụ thể a, Kế hoạch năm - Căn cứ kế hoạch, nhiệm vụ năm học của trường THPT Đông Hiếu. - Căn cứ đặc điểm tình hình lớp (thuận lợi, khó khăn). - Căn cứ vào chủ đề các đợt thi đua của trường, đoàn thể. - Căn cứ các nhiệm vụ công tác chủ nhiệm năm học. b, Kế hoạch hoạt động tuần, tháng - Nêu những công việc hoạt động trong tuần. - Có đối tượng tham gia. - Biện pháp thực hiện. - Kết quả đạt được. - Nhận xét, rút kinh nghiệm. Ví dụ tham khảo mẫu kế hoạch tháng Tháng Nội dung hoạt động Biện pháp Kết Nhận xét, rút kinh thực hiện quả nghiệm 20