Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông tại trường THPT Đông Hiếu

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng, kinh nghiệm thực tế từ đó đề xuất các giải pháp đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông tại trường THPT Đông Hiếu

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông tại trường THPT Đông Hiếu

MỤC LỤC Mục Tên mục Trang PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 2 1 Lý do chọn đề tài 2 2 Mục đích nghiên cứu 3 3 Phương pháp nghiên cứu 3 4 Tính mới của đề tài 3 PHẦN 2: NỘI DUNG 4 I THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ 4 1 Về nhận thức 5 2 Thực hiện kế hoạch và chương trình 5 3 Nội dung và hình thức tổ chức 6 4 Cơ sở vật chất 7 5 Quản lý, chỉ đạo 7 II MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT 8 ĐỘNG HƢỚNG NGHIỆP VÀ DẠY NGHỀ PHỔ THÔNG TẠI TRƢỜNG THPT ĐÔNG HIẾU 1 Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức cho CB, GV, học sinh và 8 phụ huynh. 1.1 Đối với Ban giám hiệu 8 1.2 Đối với giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm 8 1.3 Đối với học sinh 9 1.4 Đối với các tổ chức xã hội 9 2 Giải pháp 2: Xây dựng kế hoạch và chương trình hoạt động 9 3 Giải pháp 3: Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin 11 trong quản lý, tổ chức hoạt động hướng nghiệp và dạy học nghề. 3.1 Công việc chỉ đạo, triển khai kế hoạch chuyên môn 12 3.2 Quản lý về thực hiện chương trình. 3.3 Quản lý phòng thực hành, thí nghiệm và sử dụng đồ dùng 14 dạy học. 3.4 Quản lý việc kiểm tra đánh giá học sinh của giáo viên. 15 3.5 Xây dựng Nhóm Facebook liên kết tới trang web, tương tác 16 với học sinh trong hoạt động hướng nghiệp 4 Giải pháp 4: Phối hợp với các hợp tác xã, các cơ sở sản 19 xuất, kinh doanh, các nhà vườn trên địa bàn để tổ chức cho học sinh hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề với hình thức trải nghiệm thực tế KẾ HOẠCH CÁC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM 22-46 PHẦN 3: KẾT LUẬN 47 1 Kết luận 47 2 Kiến nghị 47 TÀI LIỆU THAM KHẢO 48 1
PHẦN 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 1.Lý do chọn đề tài. Những năm gần đây, hoạt động giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông cho học sinh được xã hội đặc biệt quan tâm. Công tác dạy nghề phổ thông đã góp phần quan trọng vào việc định hướng cho học sinh sau trung học cơ sở, nhằm mục đích đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu xã hội và theo định hướng phát triển nhân lực Việt Nam giai đoạn 2015 – 2025. Hoạt động giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông cho học sinh THPT có ý nghĩa rất to lớn, xét về mặt giáo dục đó là công việc điều chỉnh động cơ chọn nghề của học sinh, điều chỉnh hứng thú nghề nghiệp của các em theo xu thế phân công lao động xã hội, góp phần vào việc cụ thể hoá các mục tiêu đào tạo của trường phổ thông. Về ý nghĩa kinh tế thì hoạt động dạy nghề phổ thông luôn hướng vào việc sử dụng hợp lý tiềm năng lao động trẻ tuổi của đất nước, từ đó nâng cao năng suất lao động của xã hội, để đảm bảo được ý nghĩa đó nhà trường phổ thông phải gắn mục tiêu đào tạo với những mục tiêu kinh tế – xã hội. Trong nhà trường phổ thông, hướng nghiệp là bộ phận quan trọng của giáo dục phổ thông. Thực hiện công tác hướng nghiệp là một yêu cầu cần thiết của cải cách giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu nguyên lý và nội dung giáo dục của Đảng; góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc phân công và sử dụng hợp lý học sinh sau khi tốt nghiệp. Công tác hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông nhằm mục đích bồi dưỡng, hướng dẫn học sinh chọn nghề phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội, đồng thời phù hợp với thể lực và năng khiếu của cá nhân. Với tư cách là một bộ phận cấu thành của chương trình giáo dục phổ thông, hướng nghiệp là một vấn đề giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ góp phần vào việc bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, bồi dưỡng ý thức đúng đắn đối với lạo động, nâng cao chất lượng dạy và học, tạo ra những cơ sở ban đầu rất quan trọng cho thế hệ trẻ tham gia lao động sản xuất và đào tạo nghề. Chính vì vậy công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông là một công tác giáo dục toàn diện. Tổ chức lao động và dạy nghề trong nhà trường là biện pháp rất quan trọng để thực hiện công tác hướng nghiệp. Qua lao động sản xuất, giáo dục quan điểm, thái độ, ý thức lao động cho học sinh; trên cơ sở đó giáo dục ý thức đúng đắn đối với nghề nghiệp, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc với nghề và lao động trong các dạng nghề nghiệp khác nhau, phát triển hứng thú, năng lực của học sinh đối với một vài dạng lao động nhất định, hướng dẫn học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế và phù hợp với năng lực của bản thân. Tại Trường THPT Đông Hiếu hoạt động giáo dục hướng nghiệp, dạy nghề được quan tâm thực hiện từ nhiều năm nay, đã có những đóng góp nhất định cho ngành giáo dục trong công tác hướng nghiệp và dạy nghề, song trên thực tế vẫn còn nhiều bất cập. Do vậy, xây dựng các biện pháp quản lý hoạt 2
động dạy học nghề phổ thông để góp phần nâng cao chất lượng hoạt động dạy học nghề phổ thông tại Trường THPT Đông Hiếu đã trở thành một nhu cầu cấp bách. Sự đổi mới trong quản lý, tổ chức giáo dục nói chung và ở Trường THPT Đông Hiếu nói riêng còn chuyển biến chậm. Việc sử dụng và khai thác các nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực) cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông còn ít hiệu quả, chưa tập trung vào những hướng ưu tiên như việc tổ chức hoàn thiện nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, phương tiện dạy nghề, thiếu thông tin nghề… Với lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu: “ Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động hƣớng nghiệp và dạy nghề phổ thông tại trƣờng THPT Đông Hiếu” nhằm đưa ra những giải pháp để nâng cao hiệu quả trong trong hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông, trang bị kiến thức kỹ năng cho thế hệ trẻ để chuẩn bị hành trang cho các em bước vào một xã hội công nghiệp hiện đại hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng, kinh nghiệm thực tế từ đó đề xuất các giải pháp đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông tại trường THPT Đông Hiếu 3. Phƣơng pháp nghiên cứu 3.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá các tài liệu, các văn bản có liên quan đến vấn đề nghiên cứu về quản lý giáo dục; các chủ trương đường lối, nghị quyết, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước, các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An về hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 3.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra: Điều tra, khảo sát về thực trạng và triển vọng giải pháp đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông tại trường THPT Đông Hiếu. 3.3. Xử lý kết quả điều tra bằng thống kê toán học Phân tích xử lý các thông tin thu được, các số liệu bằng thống kê toán học 4. Tính mới của đề tài Các giải pháp đưa ra đã được thực hiện trong thực tiễn và góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông tại trường THPT Đông Hiếu dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn, dựa trên những kinh nghiệm thực tế cụ thể, khoa học. Các giải pháp trong sáng kiến có thể triển khai áp dụng rộng rãi trong các trường THPT. 3
PHẦN 2. NỘI DUNG I. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ Hiện nay, chúng ta đang chứng kiến những biến đổi lớn về thị trường lao động. Xu thế hội nhập kinh tế thế giới và toàn cầu hoá khiến cho các ngành nghề phát triển đa dạng. Bên cạnh sự xuất hiện của nhiều nghề mới thì không ít nghề cũ phải mất đi hoặc thay đổi công nghệ… Ở bất cứ ngành nghề hoặc lĩnh vực hoạt động nào, nguồn lực con người luôn là yếu tố cơ bản cho sự phát triển, quyết định sự thành công hay thất bại. Do đó, vấn đề nguồn nhân lực luôn được đặt lên hàng đầu. Thực tế cho thấy, con người có thể phát huy tất cả thế mạnh của mình nếu được làm công việc yêu thích và phù hợp. Điều này được bắt nguồn từ việc định hướng đúng đắn về nghề nghiệp định chọn. Việc chọn được nghề phù hợp để lập nghiệp sau này không phải dễ dàng, bởi nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố: năng lực, hứng thú, tính cách, sức khoẻ, điều kiện kinh tế, nhu cầu xã hội… Chính vì vậy, học sinh cần sự hỗ trợ từ gia đình, nhà trường và xã hội trong quá trình hướng nghiệp, trong đó nhà trường giữ vai trò chủ đạo. Việc chọn nghề không chỉ ảnh hưởng sâu sắc đến tương lai của chính bản thân học sinh, mà nó ảnh hưởng đến cả gia đình và xã hội. Để chọn được nghề phù hợp, học sinh cần sự hướng nghiệp từ phía nhà trường, trong đó, tư vấn hướng nghiệp là một khâu rất quan trọng. Tư vấn hướng nghiệp trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản về các ngành nghề trong xã hội, từ đó giúp các em biết định hướng và lựa chọn nghề phù hợp. Thông qua hoạt động này, học sinh sẽ biết điều chỉnh xu hướng nghề cho phù hợp với đặc điểm của bản thân và định hướng phát triển kinh tế xã hội của đất nước, từ đó các em tự tin xác định nghề và đưa ra quyết định chọn nghề phù hợp. Có thể thấy vai trò của công tác tư vấn hướng nghiệp rất quan trọng đối với học sinh phổ thông nhất là học sinh cuối cấp. Hoạt động tư vấn, hướng nghiệp học sinh phổ thông là một nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục nhằm mục đích giáo dục hướng nghiệp, định hướng phân luồng học sinh, thực hiện phổ cập cấp trung học phổ thông theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo; bồi dưỡng, hướng dẫn việc chọn nghề của học sinh phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội, đồng thời phù hợp với năng khiếu cá nhân. Từ năm học 2005-2006 đến nay theo chương trình GDTHPT công tác hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông được đưa vào kế hoạch hoạt động dạy học chính khoá. Với yêu cầu đó đòi hỏi người quản lý, GVCN, GV bộ môn phải thực hiện một cách nghiêm túc.Trong những năm qua hoạt động giáo dục hướng nghiệp tại trường THPT Đông Hiếu đã đạt được một số kết quả trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện: 4
1. Về nhận thức a. Ƣu điểm: - Cán bộ quản lý và phần lớn giáo viên trong nhà trường đã nhận thức được vai trò vị trí của hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông xem đây là mục tiêu giáo dục nhằm phát triển toàn diện học sinh là trách nhiệm của toàn xã hội - Phần lớn học sinh thấy được tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp dạy nghề trong nhà trường phổ thông, giúp các em định hướng được nghề nghiệp,làm quen được với một số nghề cơ bản, lựa chọn được nghề mình yêu thích sau này. -Về phụ huynh và lực lượng ngoài xã hội: Xem đây là một hoạt động cần thiết, bổ ích giúp các em hiểu biết cơ bản về một số nghề để các em lựa chọn sau này. b. Tồn tại GVCN, GVBM chỉ quan tâm đến chất lượng các bộ môn văn hoá, chưa quan tâm đến chất lượng của hoạt động hướng nghiệp - dạy nghề. Một số giáo viên cho rằng hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề chỉ là hoạt động phụ trách nhiệm chính phải là Trung tâm giáo dục thường xuyên. Việc hướng nghiệp cho học sinh không phải thực hiện trong thời gian dài chỉ cần tập trung một số buổi là có thể làm tốt công tác đó. -Về học sinh: Một số học sinh cho rằng công tác hướng nghiệp là hoạt động phụ không liên quan đến kết quả học tập, trong giờ học không chú ý,các em cho rằng việc chọn nghề bây giờ chưa quan trọng, sau này nếu không vào được Đại học, Cao đẳng thì cứ chọn một nghề nào đó rồi đi học là được. -Về phụ huynh và lực lượng ngoài xã hội : Một số phụ huynh cho rằng chỉ cần học văn hoá cho tốt là được, còn việc định hướng nghề và học nghề biết cũng được mà không cũng chẳng sao, học nghề cũng chỉ để cộng vào điểm thi tốt nghiệp. 2. Thực hiện kế hoạch và chƣơng trình 2.1. Ƣu điểm Về cán bộ quản lý, hội đồng sư phạm quán triệt được đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước và ngành Hiệu trưởng có kế hoạch cụ thể và đã thực hiện chường trình hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề theo yêu cầu của Sở và Bộ GD- ĐT. - Đưa hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề vào hoạt động dạy học chính khoá: hướng nghiệp được bố trí 9 tiết/năm; dạy nghề phổ thông 105 tiết/năm 5
- Về học sinh: Tham gia khá đầy đủ các buổi học hướng nghiệp và học nghề, nắm được một số kiến thức cơ bản về nghề nghiệp các em tự chọn. - Về phụ huynh và lực lượng ngoài nhà trường: Đã nắm được cơ bản của công tác hướng nghiệp, dạy nghề thông qua dịp họp phụ huynh học sinh đầu năm của trường tổ chức 2.2.Tồn tại - Một số giáo viên bộ môn, GVCN chưa coi trọng công tác hướng nghiệp, dạy nghề cho học sinh chưa thấy được trách nhiệm của mình, công tác hướng nghiệp thì trách nhiệm thuộc người phụ trách hướng nghiệp, công tác dạy nghề thì trách nhiệm thuộc về một số giáo viên dạy bộ môn Công nghệ hoặc môn Sinh học, Vật lý. GVCN chỉ nhắc nhở HS tham gia học đầy đủ các buổi học nghề, học hướng nghiệp - Học sinh chưa thấy được tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp và học nghề. Nhiều buổi học sinh nghỉ học với nhiều lý do cá nhân khác. - Trong số 600 em được hỏi về suy nghĩ của em về công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông có tầm quan trọng như thế nào thì có 65% học sinh thấy đựoc công tác hướng nghiệp trong trường PT rất cần thiết cho các em định hướng nghề nghiệp sau này, còn 35% cho rằng hoạt động hướng nghiệp chưa cần thiết cho lúc này. Câu hỏi Suy nghĩ của học sinh Theo em công tác hướng Có cũng được nghiệp, dạy nghề có cần thiết Cần thiết Không cần thiết và không cũng không? được - Các lực lượng ngoài nhà trường: Đa số chưa nắm rõ nội dung chương trình hoạt động hướng nghiệp - dạy nghề nên thiếu sự quan tâm, chưa tạo điều kiện về cơ sở vật chất cũng như tinh thần. Phụ huynh có suy nghĩ học nghề để được cộng điểm còn không thì thôi. 3. Nội dung và hình thức tổ chức 3.1. Ƣu điểm + Cán bộ quản lý cùng hội đồng sư phạm đã bám sát nội dung chương trình,kế hoạch của công tác hướng nghiệp, dạy nghề + Đã tổ chức hướng nghiệp cho HS mỗi khối 9 tiết/năm, dạy nghề cho học sinh khối 11 là 105 tiết/năm + Công tác hướng nghiệp, dạy nghề được đưa và trong kế hoạch của nhà trường từ đầu năm học. 6
3.2.Tồn tại + Hình thức tổ chức hướng nghiệp chưa phong phú, công tác hướng nghiệp trên hình thức thuyết trình, giáo viên chỉ cung cấp những kiến thức cơ bản về mặt lý thuyết trên lớp, chưa có điều kiện để tổ chức cho học sinh tham quan học tập một số nghề ở địa phương, hoặc chưa mời nghệ nhân giới thiệu một số ngành nghề mà địa phương có. + Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo viên làm công tác hướng nghiệp với GVCN, GVBM. + Công tác hướng nghiệp chưa được tập huấn thường xuyên. + Chưa thành lập được ban quản lý chỉ đạo hoạt động hướng nghiệp-dạy nghề trong trường học. 4. Cơ sở vật chất 4.1. Ƣu điểm Trường THPT Đông Hiếu phát huy những tiềm năng, lợi thế, ra sức khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ chính trị, nâng cao chất lượng giáo dục theo hướng toàn diện. Nhà trường tập trung cao độ cho việc nâng cao chất lượng giờ dạy trên lớp bằng nhiều biện pháp trong đó đặc biệt nhất là tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy và học. Bên cạnh việc trang bị kiến thức cơ bản cho học sinh, Nhà trường cũng chủ động mở rộng lồng ghép công tác hướng nghiệp và dạy nghề. 4.2. Tồn tại - Chưa tranh thủ các nguồn đóng góp của các lực lượng xã hội, việc huy động cộng đồng còn hạn chế 5. Quản lý chỉ đạo 5.1. Ƣu điểm - Cán bộ quản lý có sự quan tâm chỉ đạo việc dạy hướng nghiệp, dạy nghề cho học sinh khối phù hợp với yêu cầu và chỉ tiêu đề ra của Sở GD-ĐT, Bộ GD-ĐT - Xây dựng được kế hoạch thực hiện chương trình. 5.2.Tồn tại - Đội ngũ cán bộ quản lý chưa được tập huấn, chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo hướng nghiệp, dạy nghề. - Chưa chỉ đạo tốt trong việc phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường như GVCN, GVBM, hội cha mẹ HS, TTGDTX, các cơ quan sản xuất kinh doanh đóng trên địa bàn huyện. 7
II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HƢỚNG NGHIỆP VÀ DẠY NGHỀ PHỔ THÔNG TẠI TRƢỜNG THPT ĐÔNG HIẾU Qua thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp, dạy nghề ở trường THPT Đông Hiếu chúng tôi nhận thấy rằng, công tác hướng nghiệp, dạy nghề được đưa vào trường là một việc làm rất cần thiết, trường đã có nhiều cố gắng trong việc triển khai kế hoạch và quản lý chỉ đạo cụ thể song chưa quán triệt được tất cả những yêu cầu nội dung chương trình của Bộ GD-ĐT, chưa đáp ứng mục tiêu đào tạo, yêu cầu của xã hội do ảnh hưởng nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan nên đã có một số tồn tại đáng kể. Trên cơ sở những mặt đã làm được và những mặt tồn tại nêu trên, tôi xin nêu một số giải pháp đã và đang thực hiện tại đơn vị như sau: 1. Giải pháp 1: Nâng cao nhận thức cho CB, GV, học sinh và phụ huynh. Nhận thức là một vấn đề rất quan trọng trong công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề, đây là một hoạt động để thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh. 1.1. Đối với Ban giám hiệu. Cán bộ là lực lượng nòng cốt quyết định chất lượng các hoạt động trong nhà trường vì vậy nâng cao nhận thức là một việc làm cần thiết. Trước hết là đối với hiệu trưởng, người cán bộ quản lý trường học phải nhận thức được tầm quan trong của công tác hướng nghiệp và dạy nghề ở trường phổ thông nhận thức được sự chỉ đạo, tổ chức hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề là nhiệm vụ của hiệu trưởng và Hội đồng giáo dục. Thấy được tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp và dạy nghề trong trường phổ thông, giúp học sinh định hướng được nghề nghiệp hoặc làm quen được một số nghề sau này có cơ sở để chọn nghề mà mình yêu thích. Qua đó hiệu trưởng không được xem nhẹ công tác này và biết đầu tư thích đáng để công tác hướng nghiệp và dạy nghề hoạt động có chất lượng và đạt được hiệu quả cao nhất. 1.2. Đối với giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm. Sự hợp tác của giáo viên chủ nhiệm và giáo viên bộ môn có vai trò quyết định cho sự thành công của công tác hướng nghiệp vì vậy nâng cao nhận thức cho giáo viên là việc cần làm. Thông qua hoạt động ngoại khoá như tổ ngoại khoá, tham quan hướng nghiệp, phòng hướng nghiệp dạy nghề...giúp giáo viên nhận thức tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp, đây là nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục nói chung và trường nói riêng nhằm góp phần giáo dục toàn diện học sinh. Đặc biệt đối với GVCN khối 12 phải nhận thức được hoạt động hướng nghiệp và dạy 8
nghề là một môn học chính khoá, hiểu được tầm quan trọng của bộ môn này từ đó có hướng giáo dục học sinh, tìm phương pháp giảng dạy phù hợp để công tác giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề đạt hiệu quả cao nhất. 1. 2. 3. 1.3. Đối với học sinh. Các em học sinh chưa có sự hiểu biết sâu sắc về tầm quan trong của hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề. Vì vậy nhiệm vụ của CBGV là giúp các em hiểu được tầm quan trọng của công tác hướng nghiệp và dạy nghề để các em tham gia đầy đủ, tích cực và có ý thức hoạt động tốt. Thông qua các buổi ngoại khoá, chào cờ đầu tuần, sinh hoạt lớp, hoặc các bộ môn văn hoá như: Công nghệ, Giáo dục công dân, Sinh học...CBGV giúp học sinh nhận thức được trong thời đại công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước ngoài việc đào tạo những người thầy phải cần đến những người thợ. Những kiến thức mà các em được học trên lớp cần phải được vận dụng vào thực tiễn.Thông qua hoạt động này sẽ giúp các em tìm hiểu một số nghề để các em định hướng đựoc nghề nghiệp trong tương lai của mình. 1.4.Đối với các tổ chức xã hội. Trong giai đoạn hiện nay nước ta đang trên đà phát triển, nhu cầu về nhân lực đi hỏi ngày càng cao, để đáp ứng được nhu cầu đó thì yêu cầu học tập, hoạt động giáo dục nhà trường cũng được nâng cao. Để thực hiện mục tiêu giáo dục thì nhà trường cần có sự tiếp sức của lực lượng xã hội một cách có trách nhiệm. Nhà trường có trách nhiệm giúp phụ huynh học sinh, các lực lượng khác ngoài xã hội nhận thức đúng đắn vai trò, ý nghĩa của hoạt động hướng nghiệp và dạy nghề. Hoạt động này không thể ảnh hưởng đến chất lượng các môn văn hoá mà đây là công tác giúp các em phát triển toàn diện. Từ nhận thức đầy đủ về hoạt động này nhà trường dễ dàng tranh thủ sự hỗ trợ, hợp tác của họ trong qúa trình giáo dục. 2. Giải pháp 2: Xây dựng kế hoạch và chương trình hoạt động Theo mục tiêu giáo dục của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa để phát triển toàn diện học sinh ngoài việc học các bộ môn văn hoá cần phải cung cấp thêm cho học sinh một số kiến thức cơ bản về một số nghề quen thuộc, giúp các em làm quen được với một số nghề mà em yêu thích, hiểu được ý nghĩa tầm quan trọng của việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai. Biết được một số thông tin cơ bản về định hướng phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, khu vực và địa phương, về thế giới nghề nghiệp, thị trường lao động, hệ thống giáo dục phổ thông, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề cao đẳng, đại học ở địa phương và cả nước. Để giúp học sinh hiểu được tầm quan trọng của hoạt động này cần phải chỉ đạo xây dựng kế hoạch từ đầu năm học. 9
Công tác hướng nghiệp, dạy nghề được đưa vào kế hoạch hoạt động của năm học, đảm bảo đúng hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động, bồi dưỡng giáo viên và ban quản lý hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề: Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn đặc biệt là GVCN khối 12 phải nắm vững nội dung chương trình hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề theo chương trình hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chương trình được xây dựng theo chủ đề hàng tháng. Công tác hướng nghiệp phải chuẩn bị hồ sơ giáo án, có kế hoạch, hình thức tổ chức cụ thể tránh tình trạng soạn đối phó. Nhà trường thành lập Ban chỉ đạo hướng nghiệp, dạy nghề: - Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn: Trưởng ban - Tổ trưởng CM : Phó ban - GVCN : Ủy viên - Bí thư đoàn trường: Ủy viên Công tác hướng nghiệp một tháng tổ chức một tiết, giáo viên lên lớp phải có giáo án và dạy theo đúng chủ đề của từng tháng. Tháng 9: Ý nghĩa tầm quan trọng của việc chọn nghề. Tháng 10: Định hướng phát triển KT-XH của đất nước và địa phương. Tháng 11: Thế giới nghề nghiệp quanh ta. Tháng 12: Tìm hiểu thông tin một số nghề phổ biến ở địa phương. Tháng 1: Thông tin về thị trường lao động. Tháng 2: Tìm hiểu năng lực bản thân và truyền thống nghề nghiệp của gia đình. Tháng 3: Tìm hiểu hệ thống đào tạo nghề của TW và địa phương. Tháng 4: Các hướng đi sau khi tốt nghiệp THPT. Tháng 5: Tư vấn hướng nghiệp. Phương pháp tổ chức hoạt động hướng nghiệp phải phù hợp với chủ đề từng tháng. Đối với chủ đề tìm hiểu thông tin nghề ở địa phương, hiệu trưởng chỉ đạo GVCN có thể mời một số thợ giỏi giới thiệu các nghề mà phổ biến ở địa phương hoặc cho các tham quan các cơ sở sản xuất kinh doanh ở địa phương. Giáo viên có thể đề xuất hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, giáo viên làm kế hoạch trình chuyên môn duyệt Khi học lớp 12 học sinh nào cũng có những dự định chọn một hướng cho bản thân mình như: một trường Đại học, Cao Đẳng , trường TCCN hoặc về gia đình tham gia lao động sản xuất... kèm theo dự định thường là những ước mơ về sự thành đạt trong tương lai. Sự hình thành dự định chọn một hướng đi này gần như bao giờ cũng gắn việc xem xét, cân nhắc các yếu tố ảnh hưởng như hứng thú, năng lực bản thân với những khó khăn thuận lợi sẽ gặp. Đây là lần đầu tiên trong đời các em phải đối đầu với việc lựa chọn này. Do vậy, học sinh sẽ gặp không ít khó khăn hoặc mắc phải những sai lầm khi chọn cho mình một hướng 10
đi phù hợp. Vì vậy thông qua buổi thảo luận lớp, giáo viên cần cho các em nhận thức những thuận lợi, khó khăn khi quyết định lựa chọn hướng đi của mình. 3. Giải pháp 3:Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, tổ chức hoạt động hướng nghiệp và dạy học nghề. Từ năm học 2017-2018 trường THPT Đông Hiếu có sự đổi mới mạnh mẽ trong công tác quản lý chuyên môn, bên cạnh cách làm truyền thống thì chúng tôi đã khai thác, sử dụng nhiều và có hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chuyên môn. Chúng tôi đã sử dụng có hiệu quả một số trang web: https://www. thptdonghieu.edu.vn; facebook.com; https://www.vnedu.vn Các tổ chức trong nhà trường có các nhóm kín trên trang facebook.com: ( Hình ảnh một số nhóm kín của các tổ chức trong nhà trường trên trang facebook.com) 11
3.1. Công việc chỉ đạo, triển khai kế hoạch chuyên môn. Kế hoạch chuyên môn, các thông báo chỉ đạo chuyên môn của nhà trường được triển khai qua các kênh thông tin: Cách 1. Ghi nội dung ở bảng tại phòng hội đồng. Cách 2. Đưa kế hoạch, thông báo lên trang web của nhà trường tại địa chỉ: https://www. thptdonghieu.edu.vn. Chia sẻ đường link của file kế hoạch, thông báo lên nhóm kín trên facebook (Nhóm “Giáo viên trường THPT Đông Hiếu”) Với cách 1 là phương pháp truyền thống, có tính chất thông báo tại phòng hội đồng. Hạn chế của cách này là muốn xem thông tin phải tới trường, nội dung sẽ bị xóa sau mỗi tuần. Với cách 2: Có ưu điểm thông tin được chuyển tới cán bộ, giáo viên, nhân viên rất nhanh vì theo thống kê có 100% giáo viên trường tôi sử dụng facebook. Việc chia sẻ thông tin qua facebook giúp quản lý chuyên môn theo dõi được số người đã xem và quan trọng hơn có sự tương tác trực tiếp của nhiều người cùng một lúc (giống như sinh hoạt chuyên môn trực tuyến), tôi sẽ tiếp nhận được những thông tin phản hồi của mọi người thông qua các “bình luận” trên nhóm kín facebook của trường, từ đó tôi có thể điều chỉnh kế hoạch hoặc tham mưu cho hiệu trưởng cho phù hợp. Kế hoạch hoạt động chuyên môn mỗi tuần được sắp xếp theo thứ tự và được lưu giữ trên trang web của trường, rất thuận tiện cho việc tìm kiếm và sử dụng. Nội dung thông báo chia sẻ trên facebook rất nhanh và có sự tương tác cao nhưng hay bị trôi bài nên việc tìm kiếm sẽ khó khăn hơn tìm trên trang web của trường. ( Hình ảnh chia sẻ Lịch hoạt động Tuần 30 qua nhóm kín) 12
( Hình ảnh một số thông báo, lịch hoạt động của nhà trường) Qua hình ảnh trên chúng ta biết số người đã xem lịch, số bình luận và số người bày tỏ cảm xúc có sự tương tác nhanh và kịp thời với cán bộ quản lý. 3.2. Quản lý về thực hiện chƣơng trình. Từ năm học 2017-2018, trường THPT Đông Hiếu đã sử dụng Lịch báo giảng online trên trang web: https://www.vnedu.vn thay cho Sổ Lịch báo giảng truyền thống. Vào đầu năm học khi các tổ, nhóm chuyên môn đã xây dựng và duyệt xong phân phối chương trình (PPCT), quản lý chuyên môn phân quyền cho các tổ trưởng, tổ phó đưa PPCT lên trang web ( gồm PPCT chính khóa và PPCT dạy học thêm, PPCT dạy nghề phổ thông, PPCT hoạt động ngoài giờ lên lớp). (Hình ảnh PPCT môn nghề Làm vườn trên vnedu.vn) 13
Sau khi trên hệ thống vnedu đã có các PPCT, giáo viên đăng nhập vào tài khoản cá nhân đã được nhà trường cấp trên vnedu.vn, sử dụng tiện ích của trang web để tạo lập lịch báo giảng. 3.3.Quản lý phòng thực hành, thí nghiệm và sử dụng đồ dùng dạy học. Trước đây để theo dõi việc giáo viên đăng ký, sử dụng phòng thực hành cũng như mượn đồ dùng dạy học thì quản lý chuyên môn của nhà trường phải yêu cầu nhân viên thiết bị đưa sổ để kiểm tra. Từ năm học 2018-2019, chuyên môn trường đã lâp một file “Bảng theo dõi thực hành-đồ dùng dạy học” trên https://drive.google.com/drive/my-drive chia sẻ với mail của nhân viên thiết bị. Hàng ngày, ngoài thực hiện công việc theo quy định thì nhân viên phải cập nhật việc đăng ký mượn, sử dụng phòng thực hành, đồ dùng dạy học lên file. Số liệu cập nhật trên file này được thực hiện online nên cán bộ quản lý chuyên môn ngồi tại phòng làm việc có thể theo dõi trực tiếp, kiểm tra đối chiếu với lịch báo giảng online để có số liệu kiểm tra đột xuất tại phòng học. ( Hình ảnh chụp màn hình bảng theo dõi phòng thực hành, mượn đồ dùng được thiết lập trên https://drive.google.com/drive/my-drive, số liệu cập nhật online) 14
3.4. Quản lý việc kiểm tra đánh giá học sinh của giáo viên. Từ năm học 2018-2019 chúng tôi đã hướng dẫn cho giáo viên ứng dụng miễn phí “Vnedu teacher” của VNPT sử dụng trên điện thoại smartphone. Phần mền này cho phép giáo viên bộ môn sử dụng điện thoại cập nhật điểm online của học sinh lên trang web: vnedu.vn ngay tại lớp trong giờ trả bài. Với giáo viên chủ nhiệm, ngoài chức năng nhập điểm, giáo viên chủ nhiệm thực hiện chức năng điểm danh, đánh giá nhận xét học sinh, gửi tin nhắn cho phụ huynh. Có thể nói việc sử dụng phần mềm “Vnedu teacher” thầy cô có ngay sổ điểm điện tử trên điện thoại của mình. ( Hình ảnh màn hình điện thoại có các menu ứng dụng của phần mềm vnedu teacher) (Hình ảnh màn hinh điện thoại cho phép giáo viên nhập điểm trực tiếp ) 15
3.5. Xây dựng Nhóm Facebook liên kết tới trang web, tƣơng tác với học sinh trong hoạt động hƣớng nghiệp. Với lợi thế vô cùng to lớn của mạng xã hội Facebook như hiện nay thì việc đưa thông tin tư vấn hướng nghiệp, thông tin tuyển sinh tiếp cận với học sinh phổ thông qua trang Facebook là rất lợi thế. Nhiều học sinh sẽ được tiếp cận thông tin nhanh chóng, kịp thời. Thông qua việc tương tác, chia sẻ nữa thì sẽ rất nhanh chóng đưa thông tin tiếp cận với lượng lớn học sinh, sẽ nhanh hơn rất nhiều so với việc tiếp cận trang thông tin điện tử qua con đường tìm kiếm bằng các công cụ tìm kiếm trên mạng hoặc giới thiệu, chia sẻ qua Email. Đặc biệt, với tính năng tương tác với học sinh qua công cụ trao đổi tin nhắn, cũng như khả năng liên kết, nhúng qua lại giữa Facebook và trang thông tin điện tử thì việc xây dựng một trang Facebook sẽ tạo một con đường ngắn nhất, rộng nhất để thông tin từ trang thông tin điện tử tiếp cận đến học sinh. Chúng tôi đã tạo nhóm trên trang Facebook với đầy đủ tính năng cần thiết để liên kết và nhúng vào trang thông tin điện tử http://thptdonghieu.edu.vn 16
Trang Facebook tư vấn hướng nghiệp của nhà trường Những bài viết bên trang thông tin điện tử dễ dàng có thể chia sẻ liên kết đến trang Facebook, từ đó học sinh nhìn thấy bài viết trên trang Facebook ở dạng tiêu đề, tóm tắt và để xem chi tiết thì click vào bài viết sẽ chuyển sang trang thông tin điện tử. Trên trang thông tin điện tử do nhóm tác giả xây dựng cũng cung cấp khả năng hiển thị bình luận cho mỗi bài viết từ tài khoản Facebook của học sinh mà không cần phải tạo tài khoản rồi đăng nhập ở bên trang thông tin điện tử. Bên cạnh đó, từ trang thông tin điện tử cũng tích hợp tính năng trao đổi trực tiếp bằng tin nhắn giữa học sinh và cán bộ tư vấn quản lý trang. 17
Hình ảnh chia sẻ thông tin tuyển sinh trên nhóm fb trường THPT Đông Hiếu Tư vấn chọn nghề, chọn trường cho học sinh thông qua Messenger Sau thời gian hơn 5 năm hoạt động, trang Facebook của nhà trường đã có gần 8000 lượt theo dõi trong đó phần lớn là học sinh, phụ huynh của nhà trường. Mỗi bài viết trung bình có hơn 2500 tương tác chia sẻ, bình luận. Có những bài viết tiếp cận tới hơn 5000 người và có hơn 500 lượt xem chi tiết. Và đặc biệt đã có hơn 200 học sinh thực hiện trao đổi trực tiếp qua kênh nhắn tin để được tư vấn hướng nghiệp trực tiếp. Trong thời gian tới với nỗ lực của đội ngũ quản trị hy vọng sẽ có thể cung cấp những thông tin phong phú, chính xác, kịp thời tới nhiều học sinh hơn nữa đặc biệt là sẽ có nhiều học sinh được trực tiếp tư vấn hướng nghiệp thông qua kênh nhắn tin trao đổi, chia sẻ thông tin. 18
4. Giải pháp 4: Phối hợp với các hợp tác xã, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, các nhà vườn trên địa bàn tổ chức cho học sinh hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề với hình thức trải nghiệm thực tế. Qua nghiên cứu các hình thức tổ chức hoạt động hướng nghiệp ở nhiều trường THPT và các tài liệu hướng dẫn tổ chức các hoạt động hướng nghiệp cho học sinh chúng tôi nhận thấy: muốn hướng nghiệp thành công thì cần nâng cao nhận thức về ngành nghề và sự phù hợp của ngành nghề với bản thân và tương lai của ngành nghề trong xu thế của xã hội. Để làm được điều đó thì học sinh cần được trải nghiệm từ đó tự rút ra những bài học bổ ích và hướng đi phù hợp cho bản thân. Giải pháp mới của chúng tôi tập trung tổ chức các hoạt động trải nghiệm giúp học sinh xác định được mục đích trong tương lai và hình thành động lực học tập. Hoạt động trải nghiệm: Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, hoạt động trải nghiệm chia thành hai giai đoạn: Giai đoạn giáo dục cơ bản: Mỗi học sinh vừa tham gia thiết kế và tổ chức hoạt động cho chính mình, qua đó tự khám phá, điều chỉnh bản thân, cách tổ chức để sống và làm việc hiệu quả. Ở giai đoạn này học sinh bước đầu xác định được sở trường và chuẩn bị một số năng lực cơ bản cho bản thân. Việc này thực hiện thông qua các môn học. Giáo dục định hướng nghề nghiệp: Thông qua hoạt động lao động, hoạt động xã hội và phục vụ cộng đồng, đóng vai và các hoạt động tập thể giúp hình thành năng lực định hướng nghề nghiệp. Qua yêu cầu của nghề nghiệp giúp học sinh điều chỉnh mục tiêu học tập và chủ động học tập các kĩ năng mềm cần thiết cho sự phát triển lành mạnh trong tương lai. Ví dụ như khả năng giao tiếp, khả năng đàm phán và thuyết phục người khác, kĩ năng tham gia hoạt động nhóm.... Giáo dục hướng nghiệp do nhà trường, gia đình và xã hội cùng thực hiện, hiệu quả của giáo dục hướng nghiệp chủ yếu đến từ hoạt động và nỗ lực của nhà trường và gia đình. Như đã đề cập ở trên, giải pháp tập trung giáo dục học sinh thông qua các hình thức trải nghiệm phong phú. Chúng tôi đã tiến hành theo ba bước cụ thể như sau: Bước 1: Tổ chức cho học sinh trải nghiệm nghiên cứu một số ngành nghề, mô hình sản xuất kinh doanh tại địa phương. Bước này nhằm tạo ra nhu cầu tìm hiểu về cơ hội nghề nghiệp, về sự phù hợp giữa điều kiện tự nhiên xã hội của vùng miền với cơ hội nghề nghiệp, giữa nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng với nhu cầu nghề nghiệp. Bước đầu hình thành khả năng nhìn nhận đánh giá và dự đoán cho học sinh Hoạt động học được thiết kế theo hình thức dự án (có phụ lục kèm theo) Bước 2: Học sinh tự tìm hiểu bản thân, tìm hiểu tài liệu và thông tin, và bước đầu định hướng ngành học tương lai, nghề nghiệp tương lai. Từ yêu cầu tuyển sinh của ngành học sẽ lựa chọn lĩnh vực khoa học tự nhiên hoặc khoa học xã hội. 19
Bước này được thực hiện thông qua các tiết sinh hoạt và giáo dục hướng nghiệp, một phần lồng ghép trong các tiết học trong các môn học. Chúng tôi kết hợp với giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn học sinh thực hiện các bài trắc nghiệm tâm lý, cho học sinh nghiên cứu các thuyết và mô hình định hướng nghề nghiệp. Mục tiêu để học sinh hiểu được muốn chọn một nghề cần nghiên cứu và tìm hiểu các yếu tố nào ? Giúp các em tháo gỡ được những khó khăn. Giúp các em hạn chế những ảo tưởng về bản thân. Giáo dục các em có trách nhiệm với gia đình, có trách nhiệm với cộng đồng. Bước 3: Học sinh kiểm nghiệm thông tin qua việc tham gia trải nghiệm “Ngày hội tư vấn tuyển sinh – hướng nghiệp tại trường Đại học Vinh”. ( Ngày hội tư vấn tuyển sinh-hướng nghiệp do Báo Tuổi trẻ phối hợp với Tỉnh đoàn Nghệ An tổ chức hằng năm tại trường Đại học Vinh) Bước này nhằm củng cố niềm tin vào lựa chọn nghề nghiệp và tạo động lực học tập cho học sinh. Chúng tôi đã thiết kế tổ chức cho học sinh khối 11 và học sinh lớp 12 tham gia trải nghiệm ngày hội (90% học sinh lớp 12 lĩnh hội thông tin qua tài liệu tuyển sinh của các trường). Thông qua khảo sát và thông qua phân tích báo cáo trải nghiệm của các em chúng tôi thu được kết quả: Với học sinh khối 12: 45% đã chọn được ngành học và trường học mình mong muốn, 25% cảm thấy hoang mang trước nhiều ngành nghề, 30% thấy tiếc khi định hướng ngành trễ dẫn tới các môn học được chuẩn bị từ đầu năm không phù hợp với nghề mà em muốn theo đuổi. Ví dụ một học sinh học khoa học xã hội tìm được rằng điều kiện gia đình, mong muốn bản thân, sở thích và năng lực bản thân phù hợp với nghề điều dưỡng y tế. Với học sinh khối 11: 90% học sinh tự tin chọn được ngành học và trường mình muốn học. 78% có động lực học tập 15% động lực học tập còn xuất phát từ phụ huynh. 5% vẫn cần tiếp tục tìm hiểu bản thân để chọn được nghề phù hợp (với khả năng của bản thân, với mong muốn của bản thân, với xu thế và yêu cầu của xã hội) Trong quá trình tổ chức chuỗi dự án học tập chúng tôi tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm nhỏ, nghiên cứu theo nhóm, nghiên cứu độc lập, hoạt động cặp đôi, hoạt động thảo luận nhóm nhỏ (2,3 hs), thảo luận nhóm lớn (6-12 học sinh), thảo luận trước lớp, báo cáo sản phẩm dự án trước trường. Trong hoạt động báo cáo sản phẩm trước lớp và trước trường giáo viên đưa ra tiêu chí và yêu cầu sản phẩm, học sinh tự tổ chức các hình thức báo cáo qua đó các em nâng cao khả năng sử dụng kĩ năng của môn tin học như cắt, ghép video, thiết kế các bản trình chiếu powpoint chất lượng. 20