Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018 - góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018 - góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn" nhằm đề xuất được cách sắp xếp các tiết thực hành trong kế hoạch giáo dục bộ môn Lịch sử khối 10 - chương trình phổ thông 2018; Đề tài xây dựng được các bước thực hiện một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018 - góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT NAM ĐÀN 1 -------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH LỊCH SỬ 10- CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018- GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP BỘ MÔN MÔN: LỊCH SỬ GIÁO VIÊN THỰC HIỆN: 1. LÊ THỊ MƠ 2. NGÔ THỊ SONG THAO 3. TRẦN THỊ KIM PHƯƠNG Điện thoại: 0989883515 - 0984355676 - 0976447237 NĂM HỌC: 2022 -2023
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN............................... PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài................................................................................................. 1 2. Tính mới, đóng góp của đề tài ............................................................................ 2 3. Tính khả thi của đề tài ........................................................................................ 3 4. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................... 3 5. Phương pháp nghiên cứu: ................................................................................... 3 6. Cấu trúc của đề tài .............................................................................................. 3 PHẦN II: NỘI DUNG ......................................................................................... 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THỰC HIỆN MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH LỊCH SỬ 10 - CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018................................................... 4 1.1. Cơ sở lí luận .................................................................................................... 4 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................... 4 1.1.2. Một số quan điểm, tư tưởng trong chương trình GDPT 2018 về đổi mới hình thức, phương pháp dạy học, tăng cường nội dung thực hành nhằm phát triển phẩm chất, năng lực học sinh ........................................................................................... 5 1.1.3. Vai trò và những hình thức tổ chức dạy các tiết học thực hành Lịch sử trong chương trình GDPT 2018. ...................................................................................... 7 1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................ 7 1.2.1. Thực trạng dạy học các tiết thực hành môn Lịch sử 10- chương trình GDPT 2018- ở các trường THPT. ...................................................................................... 7 1.2.2. Thực trạng nguồn nhân lực và cơ sở vật chất trường THPT Nam Đàn 1 ....... 9 CHƯƠNG 2. MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH LỊCH SỬ 10- CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018- GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP BỘ MÔN................................................ 11 2.1. Đề xuất cách sắp xếp các tiết thực hành trong phân phối chương trình................ 11 2.2. Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10- chương trình phổ thông 2018- góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn. ............................ 12 2.2.1. Hình thức tổ chức xem phim tư liệu lịch sử. ............................................... 12 2.2.2. Hình thức dạy học dựa trên dự án ............................................................... 15 2.2.3. Hình thức tổ chức cuộc thi tìm hiểu lịch sử................................................. 25
2.2.4. Tổ chức tham quan hoặc dạy học tại di sản................................................. 32 CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VỀ MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH LỊCH SỬ 10- CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018- GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP BỘ MÔN ................................................................................................................... 37 3.1. Thực nghiệm sư phạm ................................................................................... 37 3.1.1. Mục đích thực nghiệm ................................................................................ 37 3.1.2. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm .............................................................. 37 3.1.3. Phương pháp thực nghiệm .......................................................................... 37 3.1.4. Kết quả thực nghiệm................................................................................... 39 3.2. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất của đề tài ...... 41 đề xuất................................................................................................................. 44 PHẦN III: KẾT LUẬN ...................................................................................... 47 3.1. Kết luận ......................................................................................................... 47 3.2. Kiến nghị:...................................................................................................... 48 TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. 49 PHỤ LỤC................................................................................................................
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN Nội dung Viết tắt Giáo viên GV Học sinh HS Giáo dục phổ thông GDPT Phân phối chương trình PPCT
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1. Kết quả khảo sát về mức độ hứng thú của HS đối với các tiết thực hành Lịch sử: ................................................................................................................ 39 Bảng 2. Kết quả khảo sát về mức độ quan tâm của HS đối với môn Lịch sử sau khi được học các tiết thực hành Lịch sử được tổ chức bằng các hình thức dạy học trên: ............................................................................................................................. 39 Bảng 3: Kết quả khảo sát kết quả học tập trong học kì 1- năm học 2022-2023 ..... 40 Bảng 4: Tổng hợp kết quả khảo sát về tính cấp thiết của các giải pháp đề tài đề xuất..........................................................................................................................44 Bảng 5: Tổng hợp kết quả về tính khả thi của đề tài của các giải pháp đề tài đề xuất.........................................................................................................................46
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Đầu thế kỉ XXI, thế giới chứng kiến sự ra đời của cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với những thành tựu vượt bậc. Kinh tế tri thức phát triển mạnh đem lại nhiều cơ hội nhưng đồng thời cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với mỗi quốc gia, nhất là các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển. Mặt khác, những biến đổi về khí hậu, tình trạng cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, sự mất cân bằng sinh thái và những biến động về chính trị, xã hội cũng đặt ra những thách thức có tính toàn cầu. Để bảo đảm sự phát triển bền vững, một trong những yêu cầu cấp thiết đặt ra là đổi mới giáo dục và nó trở thành xu thế chung của các quốc gia trên thế giới. Trong bối cảnh đó, thực hiện Nghị quyết số 29/ NQ- TW của Đảng, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện CTGDPT mới 2018 để nâng cao chất lượng giáo dục thế hệ trẻ, đáp ứng những đòi hỏi của thực tế và bắt kịp xu thế chung của nhân loại. Chương trình xác định mục tiêu giáo dục là đào tạo con người phát triển toàn diện, vừa đáp ứng yêu cầu xã hội vừa phát triển cao nhất tiềm năng của mỗi cá nhân. Giáo dục hướng đến việc phát triển năng lực và phẩm chất người học, hài hòa đức, trí, thể, mỹ thay vì chỉ chú trọng trang bị kiến thức; kết hợp hài hòa dạy người, dạy chữ và dạy nghề, tăng cường hoạt động thực hành, vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn. Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn Lịch sử giữ vai trò chủ đạo trong việc giáo dục lòng yêu nước, tinh thần tự tôn dân tộc..., hình thành những phẩm chất của công dân Việt Nam, công dân toàn cầu trong xu thế phát triển của thời đại. Môn Lịch sử còn góp phần quan trọng trong việc giúp học sinh hình thành và phát triển tư duy lịch sử, tư duy hệ thống, tư duy phản biện, ... giúp học sinh nhận thức được những quy luật, bài học lịch sử và vận dụng nó vào thực tiễn cuộc sống, nhất là phát triển các nghề nghiệp dựa trên kiến thức lịch sử, văn hóa; hiểu quá khứ để định hướng hành động trong hiện tại và tương lai. Để thực hiện được điều này, trong cấu trúc chương trình giáo dục phổ thông 2018, môn Lịch sử đã dành 20% thời lượng cho tiết thực hành. Đây là một điểm mới, khác biệt của chương trình mới so với chương trình cũ. Nó tạo điều kiện thuận lợi cho cho giáo viên và học sinh gắn lí thuyết với thực hành, đưa lịch sử đến gần hơn với cuộc sống hiện tại, xóa đi hình ảnh xưa nay về môn Lịch sử là môn học cứng nhắc, khô khan, môn "đi tìm quá khứ". Tuy nhiên, tổ chức dạy các tiết thực hành như thế nào cho hiệu quả để phát huy đúng vai trò, ý nghĩa của nó trong chương trình? Đây là nỗi niềm trăn trở của đa số giáo viên môn Lịch sử cấp THPT khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở khối 10, năm học 2022 - 2023. Mấy chục năm qua, theo chương trình cũ, giáo viên chưa tổ chức dạy một tiết thực hành chính khóa nào. Bên cạnh đó, nội 1
dung kiến thức đưa vào chương trình cũ nặng về lý thuyết, mang tính hàn lâm, ít tính liên hệ thực tiễn, giáo viên có rất ít thời gian để tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Vì thế, khi thực hiện chương trình mới, việc tổ chức dạy học tiết thực hành vẫn đang là hoạt động rất mới mẻ đối với giáo viên bộ môn Lịch sử khiến cho không ít đồng nghiệp của chúng tôi thực sự lo lắng. Chúng tôi may mắn được công tác tại một trường THPT trung tâm của huyện. Trong những năm vừa qua, nhóm Lịch sử chúng tôi từng thử nghiệm hình thức dạy học dự án, hoặc nhiều lần phối hợp với Đoàn trường và các bộ môn khác tiến hành các hoạt động ngoại khóa, cho học sinh tìm hiểu kiến thức Lịch sử qua hình thức sinh hoạt Câu lạc bộ, tham quan di sản... Trong năm học 2022-2023 này, chúng tôi đã mạnh dạn vận dụng những kinh nghiệm từ các hoạt động trên vào tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 của chương trình giáo dục phổ thông 2018 và đã thu được kết quả khả quan. Từ những lí do trên, qua nhiều trăn trở, thử nghiệm, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài "Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018 - góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn” làm đối tượng nghiên cứu. Chúng tôi hy vọng rằng, công trình nghiên cứu này sẽ góp phần giúp học sinh hứng thú hơn với môn Lịch sử, đưa Lịch sử đến gần hơn với cuộc sống hiện tại, rèn cho các em những năng lực quan trọng để thành công trong tương lai. Qua đó, các em sẽ được bồi dưỡng thêm lòng tự hào dân tộc, tình yêu quê hương, đất nước và xác định được trách nhiệm của mình trong việc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Chúng tôi cũng rất mong công trình nghiên cứu của mình là sự chia sẻ kinh nghiệm, phần nào giúp đồng nghiệp bộ môn Lịch sử tháo gỡ những khó khăn trong tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử trong chương trình giáo dục phổ thông 2018. 2. Tính mới, đóng góp của đề tài - Đề tài đã phân tích được cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018 - góp phần phát triển phẩm chất và năng lực học sinh - Đề tài đã có đề xuất được cách sắp xếp các tiết thực hành trong kế hoạch giáo dục bộ môn Lịch sử khối 10 - chương trình phổ thông 2018 - Đề tài xây dựng được các bước thực hiện một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018. - Đề tài đã xây dựng được kế hoạch dạy học minh họa một số tiết thực hành cụ thể trong chương trình Lịch sử 10- bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống - NXB Giáo dục Việt Nam. - Đề tài có phần thực nghiệm, đánh giá được hiệu quả thực tế của đề tài trong việc nâng cao chất lượng học tập bộ môn Lịch sử, phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh. 2
3. Tính khả thi của đề tài Đề tài có thể được thực hiện ở hầu hết các trường THPT tỉnh Nghệ An. 4. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10 - chương trình phổ thông 2018- nhằm góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn. 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lí thuyết. - Phương pháp điều tra. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. - Phương pháp thống kê. 6. Cấu trúc của đề tài A. Đặt vấn đề 1. Lí do chọn đề tài. 2. Đóng góp của đề tài. 3. Tính khả thi của đề tài. 4. Đối tượng nghiên cứu. 5. Phương pháp nghiên cứu. 6. Cấu trúc đề tài B. Giải quyết vấn đề Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc thực hiện một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10- Chương trình GDPT 2018. Chương 2: Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10- Chương trình GDPT 2018- góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn. Chương 3: Thực nghiệm sư phạm về một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10- Chương trình GDPT 2018- góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn. C. Kết luận D. Phụ lục 3
PHẦN II: NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THỰC HIỆN MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH LỊCH SỬ 10 - CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Hình thức tổ chức dạy học Hình thức tổ chức dạy học là cách tiến hành tổ chức quá trình học tập cho học sinh phù hợp với mục đích, nội dung bài học, nhằm làm cho bài học đạt kết quả tối ưu. Các hình thức tổ chức dạy học rất đa dạng. Căn cứ vào địa điểm diễn ra quá trình học tập thì có hình thức dạy học trên lớp, hình thức dạy học ngoài trời, hình thức dạy học trực tuyến,..Xét về số lượng học sinh thì có hình thức dạy học toàn lớp, hình thức dạy học nhóm, hình thức dạy học cá nhân. Căn cứ vào phương pháp, kĩ thuật dạy học đặc thù trong quá trình tổ chức dạy học thì có một số hình thức như dạy học dự án, dạy học STEM, tổ chức cuộc thi, tổ chức trò chơi,.... 1.1.1.2. Thực hành Thực hành là quá trình vận dụng, áp dụng mọi kiến thức, phương pháp bản thân có sẵn hay học hỏi được, thực hành lại những gì đã cũ bằng những hành động cụ thể và đem lại kết quả thực tế. Hành còn hiểu là đưa lý thuyết vào thực tế, thí nghiệm một cách khoa học nhằm đưa ra những kết luận chính xác nhất. Trong giáo dục, thực hành là một hoạt động vô cùng quan trọng giúp học sinh củng cố lại những kiến thức, kĩ năng, phương pháp học và làm bài mà các em đã tiếp thu, rèn luyện năng lực vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, từ đó hình thành và phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất cho học sinh. 1.1.1.3. Năng lực và phẩm chất cần hình thành cho người học trong chương trình GDPT 2018. - Năng lực: Là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,... thực hiện thành công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều kiện cụ thể. CT GDPT 2018 hình thành và phát triển cho học sinh những năng lực cốt lõi sau: 4
+ Những năng lực chung được hình thành, phát triển thông qua tất cả các môn học và HĐGD: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. + Những năng lực đặc thù được hình thành, phát triển chủ yếu thông qua một số môn học và HĐGD nhất định: năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực khoa học, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mĩ, năng lực thể chất. - Phẩm chất: Là những tính tốt thể hiện ở thái độ, hành vi ứng xử của con người; cùng với năng lực tạo nên nhân cách con người. CT GDPT 2018 hướng tới hình thành và phát triển cho học sinh 5 phẩm chất cơ bản là: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Những phẩm chất này phù hợp với yêu cầu xây dựng con người Việt Nam trong Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII và Nghị quyết số 33 khoá XI của BCH Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. 1.1.2. Một số quan điểm, tư tưởng trong chương trình GDPT 2018 về đổi mới hình thức, phương pháp dạy học, tăng cường nội dung thực hành nhằm phát triển phẩm chất, năng lực học sinh 1.1.2.1. Tư tưởng chủ đạo của chương trình GDPT 2018. Tư tưởng chủ đạo của Chương trình GDPT 2018 được thể hiện đầy đủ trong nội dung Nghị quyết 29/NQ-TW ngày 4 tháng 1 năm 2013 của hội nghị Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Nội dung cụ thể như sau: - Xác định mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất, vừa đáp ứng yêu cầu xã hội vừa phát triển cao nhất tiềm năng của mỗi cá nhân. - Đổi mới nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, cơ bản, hiện đại, tăng thực hành, vận dụng kiến thức và kỹ năng vào thực tiễn. Chú trọng giáo dục khoa học xã hội - nhân văn, kỹ năng sống, pháp luật, thể chất, quốc phòng an ninh và hướng nghiệp. - Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học, tập trung dạy cách học, cách nghĩ và tự học, theo phương châm “giảng ít, học nhiều”. Bồi dưỡng ý thức học tập suốt đời. Coi trọng sự phối hợp chặt chẽ giáo dục nhà trường, giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. - Ứng dụng các thành tựu khoa học mới về đánh giá giáo dục nhằm cung cấp những cơ sở tin cậy cho việc đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của người học và điều chỉnh cách dạy, cách học. Nội dung, hình thức kiểm tra, thi và đánh giá kết quả giáo dục phải chú trọng đánh giá việc hiểu, vận dụng kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các vấn đề trong học tập và thực tiễn. 5
1.1.2.2. Quan điểm xây dựng chương trình môn Lịch sử trong chương trình GDPT 2018. *Vai trò của môn Lịch sử trong chương trình GDPT 2018. Trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018, giáo dục lịch sử được thực hiện liên tục ở cả ba cấp học thông qua các môn Lịch sử và Địa lý (cấp tiểu học và trung học cơ sở), Lịch sử (cấp trung học phổ thông). Ở cấp trung học phổ thông, môn Lịch sử có sứ mệnh giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực lịch sử, đồng thời góp phần vào việc xây dựng những phẩm chất chủ yếu và năng lực chung được xác định trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể. Các năng lực này được hình thành trong quá trình học tập trên lớp và cả thông qua các hoạt động thực hành. Cụ thể: - Năng lực tự chủ và tự học: Các năng lực này được phát triển thông qua các hoạt động học tập như thu thập thông tin thông qua các nguồn sử liệu, trình bày ý kiến cá nhân về sự kiện, nhân vật, quá trình lịch sử; khảo sát, thực hành lịch sử trên thực địa, di tích lịch sử và văn hóa ở địa phương, vận dụng kiến thức lịch sử để giải thích các vấn đề thực tế; có hứng thú tìm hiểu, khám phá lịch sử... - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Các năng lực này được phát triển thông qua thông qua các hoạt động nhóm, thảo luận nhóm, hoạt động trải nghiệm trên thực địa, bảo tàng, di tích lịch sử và văn hóa, phỏng vấn nhân chứng lịch sử… - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Năng lực này được phát triển thông qua các hoạt động phát hiện vấn đề, nêu giả thuyết, ý kiến cá nhân về sự kiện, nhân vật lịch sử, tìm lôgic trong cách thức giải quyết vấn đề, đánh giá giải pháp giải quyết vấn đề trong lịch sử, vận dụng bài học kinh nghiệm lịch sử trong thực tế cuộc sống… - Về phẩm chất: Với đặc trưng môn học, thông qua nội dung chương trình, môn Lịch sử chú trọng giáo dục lòng yêu nước, tinh thần dân tộc chân chính, niềm tự hào về truyền thống lịch sử của quê hương, đất nước; phát triển các giá trị nhân văn, nhân ái, trung thực; tinh thần trách nhiệm với cộng đồng và xã hội, sẵn sàng tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; phát triển những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam và những giá trị phổ quát của công dân toàn cầu. * Quan điểm xây dựng chương trình môn Lịch sử 2018 - Xuất phát từ đặc trưng và vai trò của môn học, Chương trình môn Lịch sử 2018 nhấn mạnh các quan điểm xây dựng chương trình như: khoa học, hiện đại; hệ thống, cơ bản; thực hành, thực tiễn; dân tộc, nhân văn; mở, liên thông. Đặc biệt, điểm nổi bật của chương trình môn Lịch sử lần này là coi trọng nội dung thực hành lịch sử, kết nối lịch sử với thực tiễn cuộc sống. Chương trình tăng cường phần thực hành cả về thời lượng lẫn các hình thức thực hành; đa dạng hoá các loại hình thực hành để học sinh được hoạt động trải nghiệm thông qua các hình thức tổ chức giáo dục như: hoạt động nhóm/cá nhân tự học, học trên lớp/ở bảo tàng, đi thực địa, học 6
qua dự án, di sản lịch sử, văn hóa,... nhằm mục tiêu phát triển năng lực lịch sử và truyền cảm hứng cho học sinh yêu thích lịch sử và có khả năng tự học lịch sử suốt đời. - Từ quan điểm nói trên, chương trình môn Lịch sử 2018 cấp THPT đã dành 20% thời lượng tiết học ở mỗi khối lớp cho nội dung thực hành. Đây là điểm khác biệt so với các chương trình trước đó. 1.1.3. Vai trò và những hình thức tổ chức dạy các tiết học thực hành Lịch sử trong chương trình GDPT 2018. 1.1.3.1. Vai trò của các tiết thực hành môn Lịch sử cấp THPT Mục tiêu của chương trình 2018 là hướng tới hình thành và phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh một cách toàn diện, đặc biệt là chú trọng vào khả năng thực hành, vận dụng kiến thức thực tiễn vào cuộc sống. Vì vậy, việc đưa nội dung thực hành vào trong chương trình môn Lịch sử 2018 cấp THPT là một sự đổi mới có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Thông qua tiết thực hành, giáo viên giúp học sinh củng cố, khắc sâu kiến thức lịch sử, rèn luyện các kĩ năng thực hành bộ môn, phát triển năng lực lịch sử và các năng lực khác. Hoạt động thực hành giúp học sinh có cơ hội sáng tạo, thể hiện những thế mạnh của bản thân, góp phần tạo hứng thú cho các em trong học tập môn lịch sử. Từ quá trình tham gia các hoạt động trải nghiệm, thực hành, học sinh có điều kiện phát triển phẩm chất chăm chỉ, trung thực; bồi dưỡng thêm lòng yêu nước, tự hào dân tộc khi được tìm hiểu, tiếp xúc trực tiếp với nhiều di sản ở địa phương. Những hình thức tổ chức dạy các tiết học thực hành Lịch sử 10 trong chương trình GDPT 2018. Theo thông tư 13/2022/TT-BGDĐT về sửa đổi, bổ sung một số nội dung Chương trình tổng thể trong Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, các tiết thực hành Lịch sử có thể được tổ chức dạy học dưới các hình thức sau: - Tổ chức các hoạt động thực hành lịch sử tại lớp học. - Tiến hành các hoạt động giáo dục lịch sử gắn với thực địa (di sản lịch sử, văn hoá),... - Học tập tại các bảo tàng, xem phim tài liệu lịch sử. - Tổ chức các câu lạc bộ, các cuộc thi “Em yêu lịch sử”, “Nhà sử học trẻ tuổi”, các trò chơi lịch sử, thực hiện dự án học tập. 1.2. Cơ sở thực tiễn 1.2.1. Thực trạng dạy học các tiết thực hành môn Lịch sử 10- chương trình GDPT 2018- ở các trường THPT. Như chúng tôi đã trình bày ở phần cơ sở lí luận, điểm mới trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 nói chung và chương trình Lịch sử nói riêng là rất coi 7
trọng nội dung thực hành trong hoạt động dạy và học. Mục đích của hoạt động thực hành là nhằm kết nối kiến thức bộ môn với thực tiễn nhằm góp phần đào tạo những con người lao động mới vừa nắm vững lí thuyết vừa có khả năng vận dụng linh hoạt những điều đã học vào giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Đây là một sự đổi mới có ý nghĩa đáp ứng được đòi hỏi của việc đào tạo nguồn nhân lực hiện nay. Tuy nhiên, quá trình thực hiện dạy các tiết thực hành trong chương trình Lịch sử lớp 10- năm học 2022-2023 còn gặp nhiều khó khăn. Đây là năm đầu tiên chúng ta thực hiện chương trình mới ở cấp THPT và cũng là lần đầu tiên trong chương trình môn Lịch sử có dành một thời lượng cho tiết thực hành. Tuy chương trình có bố trí thời lượng dạy nhưng dạy nó vào thời điểm nào, mỗi tiết dạy nội dung gì, dạy theo hình thức tổ chức như thế nào thì trong sách học sinh và sách giáo viên đều không có nội dung hướng dẫn. Vì thế cho nên hầu hết giáo viên dạy môn Lịch sử cấp THPT đang còn bỡ ngỡ, không biết nên tiến hành các tiết thực hành như thế nào cho phù hợp. Bên cạnh đó, theo quan niệm truyền thống, môn Lịch sử là môn "đi tìm quá khứ", "xa rời thực tiễn". Chính quan niệm này đã tạo nên một sức ỳ khiến nhiều giáo viên và một bộ phận học sinh ngại đổi mới hình thức tổ chức dạy học môn Lịch sử, trong đó có các tiết thực hành. Để nắm bắt được cụ thể thực tế việc tổ chức dạy thực hành môn Lịch sử ở các trường THPT, bên cạnh việc trao đổi, trò chuyện, vào cuối học kì I- năm học 2022-2023, chúng tôi còn tiến hành khảo sát, lấy ý kiến của 30 giáo viên trên địa bàn 2 huyện Nam Đàn- Thanh Chương qua phần mềm google Forms với mẫu sau: 8
Kết quả cuộc khảo sát mà chúng tôi thu nhận được là: Hình thức tổ chức dạy học tiết thực Tỉ lệ Số lượng giáo viên lựa chọn hành Xem phim tư liệu lịch sử 5/30 16,66% Dạy học dựa trên dự án học tâp 2/30 6,67% Tổ chức cuộc thi tìm hiểu lịch sử 3/30 10% Tham quan hoặc dạy học tại di sản 2/30 6,67% Ôn tập trên lớp 30/30 100% Từ kết quả điều tra và khảo sát, chúng tôi thấy, phần lớn giáo viên đang còn dạy nội dung thực hành bằng hình thức đơn giản nhất như ôn tập, thống kê lại kiến thức cơ bản mà chưa đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, gây tâm lí nhàm chán cho học sinh, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Bên cạnh những khó khăn nói trên, trong những năm gần đây, các cấp học đã bắt đầu có sự đổi mới phương pháp, hình thức dạy và học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh để tiếp cận chương trình GDPT 2018. Giáo viên bộ môn Lịch sử một số trường (trong đó có trường chúng tôi) đã mạnh dạn tổ chức dạy học tại di sản hoặc tiến hành các hoạt động ngoại khóa như tham quan bảo tàng, di tích lịch sử, văn hóa, tổ chức các câu lạc bộ, các cuộc thi tìm hiểu Lịch sử. Riêng bản thân nhóm chúng tôi trong năm học 2021-2022 đã tiến hành nghiên cứu, thử nghiệm dạy học, kiểm tra, đánh giá bằng hình thức dự án học tập và đã đúc rút thành sáng kiến kinh nghiệm đạt loại A cấp ngành. Những hoạt động đổi mới nói trên ở các trường THPT tuy mới bước đầu, chưa bài bản nhưng đã truyền đến học sinh niềm cảm hứng học tập môn Lịch sử và giúp chúng tôi có thêm kinh nghiệm để thực hiện đề tài này. 1.2.2. Thực trạng nguồn nhân lực và cơ sở vật chất trường THPT Nam Đàn 1 - Nhóm chuyên môn Lịch sử trường chúng tôi có 4 giáo viên có trình độ từ đại học trở lên, có trình độ tin học khá, có thể áp dụng tương đối tốt công nghệ thông tin vào trong dạy học, nhất là các hình thức tổ chức dạy học tích cực mà đề tài nghiên cứu. - Trường THPT Nam Đàn 1 có chất lượng đầu vào cao hơn các trường khác trên địa bàn huyện, phần lớn các em chăm ngoan, có ý thức học tập khá. Trường có cơ sở vật chất tương đối đảm bảo. 37 lớp đều có hệ thống máy chiếu phục vụ cho hoạt động dạy học. Những thuận lợi về nguồn nhân lực và cơ sở vật chất trên đã tạo điều kiện cho nhóm chúng tôi nghiên cứu và thực nghiệm đề tài 9
Trên đây là những cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài "Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10- chương trình GDPT 2018- góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn". Chúng tôi thực hiện đề tài này với mong muốn góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử trong chương trình GPPT 2018 ở các trường THPT để nâng cao hiệu quả học tập bộ môn và đưa môn Lịch sử phát huy đúng vai trò, vị thế của nó ở chương trình GDPT 2018. 10
CHƯƠNG 2. MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC CÁC TIẾT THỰC HÀNH LỊCH SỬ 10- CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018- GÓP PHẦN NÂNG CAO HIỆU QUẢ HỌC TẬP BỘ MÔN 2.1. Đề xuất cách sắp xếp các tiết thực hành trong phân phối chương trình (PPCT) môn Lịch sử 10- bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống- NXB Giáo dục Việt Nam. Theo hướng dẫn của thông tư 13/2022/TT-BGDĐT về sửa đổi, bổ sung một số nội dung Chương trình tổng thể trong Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, chương trình môn Lịch sử dành 20% thời lượng dạy học ở mỗi khối lớp cho nội dung thực hành (tương đương với 10 tiết học). Căn cứ vào nội dung và thời lượng dạy học các chủ đề trong chương trình Lịch sử 10- bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, chúng tôi xin đề xuất cách sắp xếp 10 tiết thực hành đó vào trong PPCT Lịch sử khối 10 như sau: TT Tên tiết thực hành Vị trí tiết thực hành trong PPCT 1 Thực hành số 1 Sau chủ đề 1: Lịch sử và sử học 2 Thực hành số 2 Sau chủ đề 2: Vai trò của sử học 3 Thực hành số 3 Sau chủ đề 3: Một số nền văn minh thế giới thời kì cổ- trung đại 4 Thực hành số 4 Sau bài 7 (của chủ đề 4):Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại 5 Thực hành số 5 Sau bài 8 (của chủ đề 4):Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại 6 Thực hành số 6 Sau chủ đề 5: Văn minh Đông Nam Á thời cổ- trung đại 7 Thực hành số 7 Sau bài 11( chủ đề 6): Một số nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam 8 Thực hành số 8 Sau bài 12( chủ đề 6): Văn minh Đại Việt 9 Thực hành số 9 Sau bài 13 (chủ đề 7): Các dân tộc ít người trên đất nước Việt Nam 10 Thực hành số 10 Sau bài 14 (chủ đề 7): Khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử Việt Nam 11
Các bộ sách Cánh diều và Chân trời sáng tạo vẫn có thể vận dụng đề xuất này để sắp xếp các tiết thực hành vào PPCT môn Lịch sử khối 10 2.2. Một số hình thức tổ chức dạy học các tiết thực hành Lịch sử 10- chương trình phổ thông 2018- góp phần nâng cao hiệu quả học tập bộ môn. Như chúng tôi đã đề cập ở cơ sở thực tiễn của đề tài, vấn đề mà giáo viên môn Lịch sử ở các trường THPT đang băn khoăn, trăn trở đó là các tiết thực hành trong chương trình GDPT 2018 môn Lịch sử nên tổ chức bằng các hình thức dạy học như thế nào cho phù hợp. Từ những băn khoăn, trăn trở đó, dựa vào hướng dẫn của thông tư 13/2022/TT-BGDĐT và những kinh nghiệm đúc rút của bản thân, nhóm chúng tôi một số hình thức tổ chức dạy học tích cực và cách thức tiến hành nó như sau: 2.2.1. Hình thức tổ chức xem phim tư liệu lịch sử. Dạy học bằng hình thức tổ chức xem phim tư liệu lịch sử là hình thức tổ chức phù hợp đối với tiết thực hành môn Lịch sử. Hoạt động này giúp tạo được sự hứng thú đối với học sinh trong việc học tập bộ môn vốn được coi là khô khan, cứng nhắc, tránh được sự nhàm chán khi sử dụng lặp lại các phương pháp dạy học thực hành đã tiến hành, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh. Cùng với việc áp dụng linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực, hình thức tổ chức xem phim tư liệu lịch sử đã đem lại không khí mới trong hoạt động dạy và học môn Lịch sử trong trường phổ thông. 2.2.1.1. Mục đích của hình thức xem phim tư liệu lịch sử * Thông qua tiết thực hành được tổ chức bằng hình thức xem phim tư liệu Lịch sử, HS sẽ được hình thành và phát triển những phẩm chất và năng lực sau: Năng lực lịch sử: - Năng lực tìm hiểu lịch sử: Từ nội dung của phim được xem, học sinh biết cách khai thác và sử dụng các tư liệu có trong phim để tìm hiểu về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử. - Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: Hiện nay, đa số học sinh đang học lịch sử một cách thụ động, điều đó là một trong những nguyên nhân khiến học sinh cảm thấy Lịch sử là môn học khô khan. Thông qua việc xem phim, các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử được tái hiện một cách trực quan, sinh động giúp học sinh có được sự cảm nhận chân thực, hiểu được bản chất nội dung lịch sử, qua đó nêu được những nhận định, đánh giá, nhận xét khách quan về sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử. - Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Cách học thụ động khiến học sinh mới chỉ dừng lại ở việc tiếp nhận kiến thức được giáo viên truyền thụ trên lớp mà ít có sự liện hệ với thực tiễn cuộc sống. Với việc tổ chức tiết thực hành dưới hình thức xem phim, những nội dung học sinh tiếp nhận được từ những thước phim có thể giúp các em có thể vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, vừa rèn luyện được những kĩ năng học tập, vừa rèn luyện kĩ năng sống. 12
Năng lực chung: Thông qua sưu tầm, xử lí các nguồn sử liệu ngoài SGK để hoàn thành nhiệm vụ học tập bộ môn, năng lực tự chủ và tự học tiếp tục được bồi dưỡng và phát triển. Phim được lựa chọn để xem trong tiết thực hành có thể được học sinh xem lại kể cả sau khi đã kết thúc tiết học. Để xem lại phim, giáo viên cung cấp đường link nguồn của phim đó để học sinh truy cập, hơn nữa học sinh còn có thể sử dụng một số đoạn phim để phục vụ cho các hoạt động học tập khác. Những hoạt động đó sẽ góp phần phát triển năng lực tin học cho học sinh. Thông qua viết và trình bày bài luận sau khi xem phim, học sinh được bày tỏ ý kiến cá nhân về một nội dung lịch sử. Qua đó, học sinh sẽ phát triển tư duy độc lập, mạnh dạn trong giao tiếp, phát triển năng lực ngôn ngữ. Phẩm chất. - Qua nội dung của bộ phim, HS được giáo dục thái độ trân trọng và cảm phục về khả năng sáng tạo của con người, về những thành quả của quá trình lao động và đấu tranh của nhân dân, qua đó hình thành ý thức vượt khó vươn lên, tự tin vào năng lực của bản thân, không ngừng học hỏi và sáng tạo. - Phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm: Hình thức tổ chức dạy học này rèn luyện cho HS phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ học tập, trong ý thức bảo tồn và phát huy những giá trị văn hoá, lịch sử mà cha ông để lại. * Bên cạnh việc góp phần phát triển phẩm chất, năng lực học sinh, hình thức tổ chức xem phim tư liệu Lịch sử còn đem đến cho học sinh một sự hứng khởi trong học tập, giúp các em có thêm năng lượng để học tập có hiệu quả hơn. 2.2.1.2. Các bước tiến hành hình thức tổ chức: Xem phim tư liệu Lịch sử. Dạy học thực hành môn Lịch sử dưới hình thức xem phim tư liệu được thực hiện thông qua 6 bước như sau: Bước 1: Lựa chọn phim tư liệu phù hợp với nội dung chủ đề và mục tiêu cần đạt của tiết thực hành. Bước 2: Lựa chọn không gian, địa điểm xem phim. Dựa vào thời lượng của phim, giáo viên quyết đinh việc tổ chức xem phim ở đâu (ở lớp học trong tiết thực hành hoặc xem trước ở nhà). Bước 3: Chuẩn bị các thiết bị kết nối công nghệ thông tin. Trước khi tiến hành tiết thực hành dưới hình thức xem phim, giáo viên và học sinh cần có sự chuẩn bị chu đáo về các thiết bị trình chiếu phim (máy tính, tivi, máy chiếu, hệ thống âm thanh, nguồn điện dự phòng…). Bước 4: Tổ chức xem phim. Bước 5: Tổ chức thảo luận sau khi xem phim. Sau khi xem phim, giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh thảo luận về nội dung lịch sử được phản ánh trong phim. 13
2.2.1.3. Gợi ý cách thức tổ chức một tiết thực hành cụ thể theo hình thức dạy học xem phim tư liệu lịch sử. Ở phần này, chúng tôi xin gợi ý cách thức tổ chức cho tiết thực hành số 3 (tiết 13 PPCT) của chủ đề 3: Một số nền văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại trong chương trình Lịch sử 10 của bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống- NXB Giáo dục Việt Nam. Các bước thực hiện như sau: Bước 1: Để phù hợp với nội dung của chủ đề 3, chúng tôi đã lựa chọn nguồn phim từ các kênh trên Internet, học liệu điện tử và quyết định chọn phim tư liệu “7 kì quan thế giới cổ đại” https://www.youtube.com/watch?v=_kLjXcTzEEI&t=661s Bước 2: Với thời lượng của bộ phim là 16 phút, trên cơ sở thiết kế các hoạt động dạy học phù hợp thời gian của 1 tiết học, chúng tôi quyết định tổ chức xem phim tại lớp. Bước 3: Theo tình hình thực tế về điều kiện cơ sở vật chất của trường chúng tôi, hiện tại ở tất cả các lớp học đều có hệ thống máy chiếu. Vì vậy, giáo viên cần chuẩn bị máy tính có sẵn bộ phim tư liệu để trình chiếu và liên hệ với bộ phận quản lí thiết bị và cơ sở vật chất để đảm bảo có nguồn điện dự phòng để sử dụng trong trường hợp mất điện lưới. Bước 4: Tổ chức xem phim: Trước khi trình chiếu bộ phim, giáo viên yêu cầu học sinh thực hiện một số nhiệm vụ trong quá trình xem phim: tập trung chú ý, không gây tiếng ồn làm ảnh hưởng đến việc xem phim, thu thập dữ liệu, thông tin được phản ánh trong phim để phục vụ cho các hoạt động tiếp theo. Bước 5: Tổ chức thảo luận sau khi xem phim. Sau khi xem phim, giáo viên chia lớp thành 4 nhóm, giao nhiệm vụ cho học sinh thảo luận về các nội dung lịch sử được phản ánh trong phim: 1. Trình bày cảm nhận của bản thân về những kì quan của thế giới cổ đại. 2. Nêu nguyên nhân dẫn đến sự biến mất của các kì quan của thế giới cổ đại. 3. Đề xuất giải pháp để bảo tồn và phát huy các di sản nhân loại. Các nhóm tiến hành thảo luận, ghi kết quả vào giấy A0. Hết thời gian thảo luận, giáo viên mời nhóm bất kì trình bày kết quả thảo luận, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. Cuối cùng giáo viên nhận xét, chuẩn kiến thức. 2.2.1.4. Các tiết thực hành trong chương trình lịch sử lớp 10 có thể thực hiện bằng hình thức xem phim tư liệu Lịch sử: 14
TT Tiết thực hành Bài/ Chủ đề 1. Thực hành 3 Chủ đề 3. Một số nền văn minh thế giới thời kì cổ trung đại. 2. Thực hành 4 Bài 7. Cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. 3. Thực hành 5 Bài 8. Cách mạng công nghiêpj thời kì hiện đại. 4. Thực hành 6 Chủ đề 5. Văn minh Đông Nam Á thời cổ - trung đại. 5. Thực hành 7 Bài 11. Một số nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam. 6. Thực hành 8. Bài 12. Văn minh Đại Việt. 7. Thực hành 9 Bài 13. Các dân tộc trên đất nước Việt Nam. 2.2.2. Hình thức dạy học dựa trên dự án 2.2.2.1. Khái niệm dạy học dựa trên dự án Dạy học dựa trên dự án là cách thức tổ chức dạy học, trong đó học sinh thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, tạo ra các sản phẩm có thể giới thiệu, trình bày. Dạy học dựa trên dự án có các đặc điểm sau: - Chủ đề của dự án xuất phát từ những tình huống của thực tiễn xã hội, thực tiễn nghề nghiệp cũng như thực tiễn cuộc sống. Nhiệm vụ của dự án cần chứa đựng những vấn đề phù hợp với trình độ và khả năng nhận thức của người học. Người học được tham gia chọn đề tài, nội dung học tập phù hợp với khả năng và hứng thú cá nhân. - Nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của nhiều lĩnh vực hoặc nhiều môn học khác nhau nhằm giải quyết một nhiệm vụ, vấn đề mang tính phức hợp. Nó có sự kết hợp giữa nghiên cứu lí thuyết và vận dụng lí thuyết vào trong hoạt động thực tiễn, thực hành. - Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, trong đó có sự cộng tác làm việc và sự phân công công việc giữa các thành viên trong nhóm. Trong dạy học theo dự án, người học cần tham gia tích cực, tự lực vào các giai đoạn của quá trình dạy học. 2.2.2.2. Mục đích của hình thức dạy học dựa trên dự án. Từ đặc điểm dạy học dựa trên dự án ở mục 2.2.2.1, ta thấy rằng, hình thức dạy học dự án là hết sức phù hợp với tiết thực hành vì hình thức dạy học này giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống, gắn lí thuyết với thực hành. Thông qua việc tham gia thực hiện dự án học tập, học sinh phát triển các năng lực và phẩm chất sau: 15