Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Tổ chức một số hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học thông qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Quỳnh Lưu 4

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Tổ chức một số hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học thông qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Quỳnh Lưu 4" được hoàn thành với mục tiêu nhằm gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa trường học cho học sinh góp phần hình thành phẩm chất năng lực đáp ứng mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông 2018; Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm của giáo viên trong công tác giáo dục đạo đức học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Tổ chức một số hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học thông qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Quỳnh Lưu 4

SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG NHẰM GÌN GIỮ VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA TRƯỜNG HỌC THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM TẠI TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 Lĩnh vực: Chủ nhiệm
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 ===***=== SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI TỔ CHỨC MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG NHẰM GÌN GIỮ VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA TRƯỜNG HỌC THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM TẠI TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 4 Lĩnh vực: Chủ nhiệm Nhóm tác giả: Nguyễn Thị Ánh Hồng, sđt: 0386600187 Đặng Thị Cẩm Dung, sđt: 0342812676 Nguyễn Thị Thúy Vân, sđt: 0373666808 Tổ: Khoa học xã hội Năm học: 2023 – 2024
MỤC LỤC PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................. 1 2. Tính mới của đề tài............................................................................................. 1 3. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 2 4. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................... 2 5. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 2 6. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 2 PHẦN II. NỘI DUNG ......................................................................................... 2 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ................... 2 1. Cơ sở lí luận ....................................................................................................... 2 1.1. Các văn bản của cấp trên về xây dựng văn hóa trường học ....................... 2 1.2. Vai trò của việc tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học ............................................................................................................. 3 2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................... 4 2.1. Về phía giáo viên ....................................................................................... 4 2.2. Về phía học sinh ......................................................................................... 5 3. Những vấn đề chung của việc tổ chức các hoạt động cho học sinh nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học ..................................................................... 7 3.1. Văn hóa trường học .................................................................................... 7 3.2. Mục đích của việc tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ phát triển văn hóa trường học cho học sinh ........................................................................................ 8 3.3. Thuận lợi và khó khăn khi tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học cho học sinh .................................................................. 8 3.4. Những lưu ý khi tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học cho học sinh ................................................................................. 9 CHƯƠNG 2. MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG ĐƯỢC TỔ CHỨC NHẰM GÌN GIỮ VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA TRƯỜNG HỌC CHO HỌC SINH ................ 9 1. Các hoạt động tổ chức cho học sinh để gìn giữ và phát triển văn hóa trường học .......................................................................................................................... 9 2. Thiết kế các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học .......... 10 2.1. Tổ chức cuộc thi làm video tìm hiểu về truyền thống văn hóa, lịch sử hình thành và phát triển nhà trường .................................................................... 10 2.2. Tổ chức trò chơi trong tiết sinh hoạt lớp .................................................. 12 2.3. Tổ chức cuộc thi viết tạp chí với chủ đề “Văn hóa trường học”.............. 24
2.4. Tổ chức hoạt động trải nghiệm thực hiện “Nếp sống xanh” .................... 30 2.5. Tổ chức các hoạt động công ích ............................................................... 31 2.6. Tổ chức các hoạt động giáo dục văn hóa truyền thống dân tộc ............... 32 2.7. Phối hợp với Nhà trường, Đoàn trường tổ chức sinh hoạt dưới cờ ......... 33 2.8. Phối hợp với phụ huynh tổ chức diễn đàn cho học sinh .......................... 35 2.9. Sử dụng công nghệ số trong trao đổi, lưu giữ và lan tỏa nét đẹp văn hóa trường học ........................................................................................................... 37 3. Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của đề tài..................................................... 38 3.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 38 3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát.......................................................... 38 3.3. Đối tượng khảo sát ................................................................................... 39 3.4. Kết quả khảo sát ....................................................................................... 39 CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM..................................................... 45 1. Mục tiêu, nhiệm vụ thực nghiệm ..................................................................... 45 2. Phương pháp thực nghiệm................................................................................ 45 3. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................ 45 3.1. Kết quả định lượng ................................................................................... 45 3.2. Kết quả định tính ...................................................................................... 49 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................... 49 1. Kết luận ............................................................................................................ 49 2. Kiến nghị .......................................................................................................... 50 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Hiện nay, giáo dục đang triển khai thực hiện Nghị quyết số 29/NQ -TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Một trong những vấn đề quan trọng cần được thực hiện là phải chuyển quá trình giáo dục “nặng” về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục “trọng” về hình thành, phát triển phẩm chất, năng lực của người học. Giáo dục tập trung vào những giá trị văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Xây dựng môi trường văn hóa trong trường học đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân cho học sinh. Đây là một trong những nhiệm vụ của ngành giáo dục nói chung và của nhà trường nói riêng cần phải thực hiện. Người trực tiếp và có vai trò quan trọng hơn cả trong gìn giữ và phát huy những nét đẹp văn hóa trong trường học không ai khác chính là đội ngũ cán bộ giáo viên nhà trường, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm. Hiện nay trong công tác chủ nhiệm, giáo viên đã có nhiều sự đổi mới về phương pháp, hình thức tổ chức thực hiện, nội dung sinh hoạt, tuy nhiên chưa thật đa dạng và hấp dẫn nên chưa thu hút được học sinh. Chính vì vậy mà bên cạnh những học sinh có phẩm chất đạo đức tốt, thực hiện nghiêm túc quy định trường học, có ý thức gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp mà truyền thống nhà trưỡng đã có thì vẫn còn những học sinh có những suy nghĩ và hành động lệch chuẩn, ý thức tự giác chưa cao. Trong khi đó thực tế xã hội hiện nay đòi hỏi học sinh bên cạnh việc giỏi về kiến thức văn hóa cần phải có kĩ năng sống phong phú cũng như phẩm chất đạo đức tốt. Để làm được điều này người giáo viên cần đa dạng hóa các nội dung cũng như hình thức, phương pháp trong công tác dạy học, đặc biệt là công tác chủ nhiệm. Mỗi tuần, mỗi tháng cần phải tổ chức những hoạt động giáo dục phù hợp và có ý nghĩa để nâng cao nhận thức cho học sinh trong việc gìn giữ và phát triển văn hóa trường học. Nhận thức được điều này, bản thân chúng tôi đã không ngừng suy nghĩ tìm ra các phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục để có những định hướng đúng đắn nhằm góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh về tất cả các mặt như đức, trí, thể, mỹ đồng thời gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa trường học.Vì vậy chúng tôi quyết định chọn đề tài “Tổ chức một số hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học thông qua công tác chủ nhiệm tại trường THPT Quỳnh Lưu 4” làm đề tài nghiên cứu. 2. Tính mới của đề tài Đây là đề tài hoàn toàn mới, chưa có đồng nghiệp nào đề cập đến, các giải pháp có tính hữu hiệu góp phần gìn giữ và phát triển văn hóa trường học qua công tác chủ nhiệm. 1
- Thực hiện được yêu cầu của đổi mới phương pháp giáo dục, đa dạng hóa các hình thức phương pháp trong công tác chủ nhiệm lớp. - Hình thành và phát triển cho học sinh năng lực, phẩm chất mà chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 hướng tới. - Vận dụng và phát huy được những ưu điểm của phương pháp giáo dục mới, tổ chức một số hoạt động tích cực nhằm gìn giữ nét đẹp văn hóa trường học. 3. Mục đích nghiên cứu - Nhằm gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa trường học cho học sinh góp phần hình thành phẩm chất năng lực đáp ứng mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông 2018. - Nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm của giáo viên trong công tác giáo dục đạo đức học sinh. 4. Đối tượng nghiên cứu - Tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học. - Học sinh lớp 10,11,12 trung học phổ thông. - Giáo viên chủ nhiệm. 5. Phạm vi nghiên cứu - Tổ chức một số hoạt động cho học sinh. - Phạm vi không gian nghiên cứu: Tại trường THPT Quỳnh Lưu 4. -Thời gian nghiên cứu: Năm học 2021 - 2022, 2022 – 2023 và 2023 – 2024. 6. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu các phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động cho học sinh. - Rút kinh nghiệm qua các hoạt động. - Lấy ý kiến của đồng nghiệp về mức độ cấp thiết và tính khả thi của đề tài. - Tiến hành khảo sát học sinh trước và sau khi áp dụng đề tài. PHẦN II. NỘI DUNG CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1. Cơ sở lí luận 1.1. Các văn bản của cấp trên về xây dựng văn hóa trường học Nghị quyết số 29 của Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Quyết định số 1299/QĐ-TTg về ban hành Đề án: “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018-2025”. 2
Quyết định về ban hành Chương trình “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống và khơi dậy khát vọng cống hiến cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng giai đoạn 2021-2030” Căn cứ vào Công văn số 282/BGDĐT- CTHSSV ngày 25/01/2017 của Bộ GD&ĐT về việc đẩy mạnh xây dựng môi trường văn hóa trong trường học; Quyết định số 1506/QĐ-BGDĐT ngày 31/5/2019 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2019 - 2025” của ngành Giáo dục. Căn cứ Quyết định số 1299/QĐ-TTg ngày 03 tháng 10 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018-2025” Căn cứ Kế hoạch số 520/KH-UBND ngày 26/8/2019 của UBND tỉnh về thực hiện Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2019 - 2025” trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Căn cứ vào các văn bản hướng dẫn của Sở GD&ĐT Nghệ An, của UBND huyện Quỳnh Lưu về việc xây dựng Quy chế văn hóa trong trường học. Căn cứ vào tình hình thực tế và nhiệm vụ giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh của Trường trung học phổ thông Quỳnh Lưu 4. 1.2. Vai trò của việc tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học Xây dựng và phát triển văn hóa trường học là một nhiệm vụ lớn, trọng tâm và quan trọng của toàn ngành giáo dục. Trên thực tế, ngành giáo dục đang triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, tập trung phát triển phẩm chất và năng lực của người học. Việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới là giải pháp toàn diện để củng cố, gia tăng tố chất văn hóa và phát triển con người. Trong đó văn hóa trường học là môi trường quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục người học trở thành những con người phát triển toàn diện đức - trí - thể - mỹ, có lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc, có ý thức và trách nhiệm cao với đất nước, gia đình và cộng đồng. Gìn giữ và phát triển văn hóa trường học là việc làm cần thiết, có vai trò rất quan trọng đối với học sinh. Trường học không chỉ là nơi đào tạo kiến thức, còn là môi trường văn hóa, giáo dục rèn luyện con người về lý tưởng, phẩm chất, nhân cách, lối sống. Nhằm tạo sự chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lí, nhà giáo, học sinh để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa, xây dựng văn hóa trường học lành mạnh, thân thiện, nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, góp phần xây dựng con người Việt Nam yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết. Tuy nhiên hiện nay, việc giáo dục học sinh gìn giữ và phát huy văn hóa trường học vẫn còn những hạn chế như công tác hướng dẫn, tổ chức, công tác phối hợp chưa hiệu quả. Vì vậy, để thực hiện được mục tiêu trên, là giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm cần phải tìm tòi, sử dụng đa dạng, linh hoạt các hình thức, phương pháp giáo dục hiệu quả, trong đó có việc tổ chức các hoạt động giáo 3
dục nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học cho học sinh để đạt kết quả tốt nhất. 2. Cơ sở thực tiễn Để nắm rõ thực trạng công tác chủ nhiệm của giáo viên về việc gìn giữ và phát triển văn hóa trường học của học sinh chúng tôi đã tiến hành khảo sát qua Google Form đối với 36 giáo viên chủ nhiệm và 177 học sinh trường trung học phổ thông Quỳnh Lưu 4. 2.1. Về phía giáo viên Với 2 câu hỏi khảo sát thu được kết quả như sau: Hình 1. Biểu đồ khảo sát giáo viên về thực trạng gìn giữ phát triển văn hóa trường học của học sinh Hình 2. Biểu đồ khảo sát giáo viên về sự cần thiết tổ chức các hoạt động gìn giữ và phát triển văn hóa trường học 4
Qua thực tế khảo sát giáo viên ta thấy hơn 100% giáo viên chủ nhiệm thấy rằng việc gìn giữ văn hóa trường học của học sinh nhìn chung là chưa tốt, vì vậy việc tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ phát triển văn hóa trường học cho học sinh là cần thiết. Tuy nhiên hiện nay nhiều giáo viên chưa chú ý nhiều trong việc tổ chức các hoạt động này. Thực tế nhiều giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp vẫn chưa quan tâm đúng mực đến việc gìn giữ và phát triển những nét đẹp văn hóa trường học. Đa số giáo viên chủ nhiệm chỉ chú ý đến việc các em thực hiện nội quy trường học như thế nào, lớp có bị trừ điểm hay không, giáo viên bộ môn có ý kiến gì hay không…Cuối tuần hay các tiết sinh hoạt đầu giờ giáo viên chỉ nhận xét đánh giá những ưu, nhược điểm của học sinh, phê bình nhắc nhở các em sau đó đề xuất những biện pháp khắc phục. Đối với các tiết trải nghiệm hướng nghiệp giáo viên chủ nhiệm chưa có sự đầu tư đúng mực về phương pháp, hình thức tổ chức, chủ yếu là trình bày sơ qua về những nội dung cần cung cấp cho học sinh. Đặc biệt việc tổ chức những hoạt động trải nghiệm ngoài trường cần thời gian, kinh phí lại càng ít được giáo viên chú ý. Tuy nhiên trước thực trạng này thì 100% giáo viên thấy rằng việc tổ chức các hoạt động cho học sinh để gìn giữ, phát triển văn hóa, hình thành phẩm chất cho các em là rất cần thiết. Vậy điều quan trọng là giáo viên cần nỗ lực để tìm tòi, suy nghĩ, lựa chọn và tổ chức các hoạt động sao cho phù hợp với các em để việc gìn giữ và phát triển văn hóa trường học có hiệu quả nhất. 2.2. Về phía học sinh Trường trung học phổ thông Quỳnh Lưu 4 đóng ở địa bàn các xã miền núi, đa phần học sinh là con em nông thôn. Bản chất các em chăm chỉ, ngoan, hiền lành, có ý thức trong học tập và rèn luyện. Tuy nhiên kĩ năng sống của các em chưa tốt, chưa có nhiều hiểu biết về các lĩnh vực xã hội, chưa năng động, tính kỉ luật chưa cao nên dễ vi phạm những quy định trong trường học, chưa có ý thức cao trong việc thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của trường cũng như ý thức xây dựng và phát triển những giá trị văn hóa tốt đẹp của nhà trường. Qua thực tế khảo sát về việc tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ phát triển văn hóa trường học cho học sinh. Kết quả thu được như sau: Hình 3. Biểu đồ khảo sát học sinh về thực trạng việc gìn giữ phát triển văn hóa trường học của học sinh 5
Hình 4. Biểu đồ khảo sát giáo viên về thực trạng tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học cho học sinh Hình 5. Biểu đồ khảo sát học sinh về việc các em có thích giáo viên tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữu phát triển văn hóa trường học Như vậy có hơn 95% các em học sinh thấy rằng việc gìn giữ phát triển văn hóa trường học của học sinh bình thường và thậm chí là chưa tốt nhưng lại có tới hơn 95 % giáo viên chỉ thỉnh thoảng hoặc chưa từng tổ chức cho các em các hoạt động khác ngoài những hoạt động của Nhà trường và Đoàn trường. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới nhiều học sinh vẫn còn vi phạm các nội quy như vi phạm an toàn giao thông, gây gỗ đánh nhau trong trường học, chưa có ý thức trong chào hỏi, ý thức bảo vệ môi trường, chưa nhận thức được những giá trị văn hóa cần bồi dưỡng...Tệ hơn nữa là nhiều học sinh vướng vào các tệ nạn xã hội như ham mê đánh điện tử, nợ nần, hút thuốc lá, yêu đương...Chính vì vậy các em rất cần và đặc biệt là có tới gần 98% học sinh thích được thầy cô giáo chủ nhiệm tổ chức thêm nhiều hoạt động bổ ích để giúp các em rèn luyện kĩ năng hình thành phẩm chất một cách hiệu quả nhất. Như vậy qua kết quả khảo sát cả giáo viên và học sinh chúng tôi nhận thấy rằng các giáo viên chủ nhiệm cần phải sát sao hơn, cần tổ chức cho các em tham gia nhiều hơn vào các hoạt động thiết thực kể cả trong và ngoài trường. Điều này giúp các em nhận thức được những giá trị văn hóa, đạo đức lối sống chuẩn mực từ đó biết 6
gìn giữ, phát huy và lan tỏa đến những người xung quanh. Để làm được điều này, hiện nay nhiều giáo viên chủ nhiệm cũng đã quan tâm tìm tòi những biện pháp áp dụng, tuy nhiên việc sử dụng các phương pháp, hình thức tổ chức, lựa chọn nội dung chưa phù hợp nên hiệu quả chưa cao. Chính vì vậy, việc tổ chức cho học sinh các hoạt động với các chủ đề phù hợp sẽ giúp các em nhận ra, gìn giữ và phát huy các nét đẹp văn hóa trong nhà trường là rất cần thiết, vừa góp phần hình thành và triển phẩm chất học, vừa nâng cao được vai trò của người giáo viên trong công tác chủ nhiệm lớp. 3. Những vấn đề chung của việc tổ chức các hoạt động cho học sinh nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học 3.1. Văn hóa trường học Văn hóa là những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra. Tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đều có những giá trị văn hóa riêng như: văn hóa công sở, văn hóa giao thông, văn hóa ẩm thực, văn hóa giao tiếp, văn hóa trường học... Văn hóa trường học là một phần của văn hóa quốc gia dân tộc. Là lĩnh vực đặc biệt quan trọng tạo điều kiện, môi trường để hiện thực hóa “Học để làm người” của giáo dục. Với cách tiếp cận văn hóa được trình bày trên, gắn với tính đặc thù của một cơ sở giáo dục đào tạo, chúng ta nhận thức văn hóa trường học là hệ thống các giá trị chuẩn mực được kiến tạo và không ngừng hoàn thiện qua các quá trình tương tác ứng xử giữa nhà quản lý giáo dục, cán bộ giảng viên, giáo viên, học sinh sinh viên và các cộng đồng với nhau trong hoạt động dạy và học, trong các hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội trong trường học và trong các hoạt động ngoại khóa. Điều này nhằm giáo dục, bồi dưỡng, xây dựng thế hệ trẻ trong các nhà trường phát triển toàn diện: nhân cách, đạo đức, trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật, tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc, lương tâm trách nhiệm của mỗi người với bản thân mình, với gia đình, cộng đồng, xã hội và đất nước. Văn hóa trường học lành mạnh giúp các thành viên trong nhà trường chia sẻ với nhau những kinh nghiệm và kiến thức, phát triển khả năng hợp tác giữa các thành viên trong mọi lĩnh vực hoạt động của nhà trường. Từ đó, tạo ra môi trường thuận lợi, tin cậy, tôn trọng lẫn nhau, giúp mọi thành viên trong nhà trường quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dạy và học, tích cực hoạt động vì sự phát triển chung của nhà trường. Nội dung của văn hóa trường học rất phong phú. Đó chính là những nét đẹp trong toàn bộ môi trường sư phạm: từ môi trường cơ sở vật chất, môi trường quan hệ, môi trường công việc. Những nét đẹp đó được thể hiện trong hành vi của thầy, của trò, của cán bộ quản lý và nhân viên trong nhà trường. Văn hóa trường học mà chúng tôi đề cập ở đây chủ yếu là khía cạnh đối với học sinh, về cách ứng xử của các em với nhau; về cách ứng xử của các em với thầy 7
cô giáo, với cán bộ nhân viên nhà trường; là việc các em rèn luyện bản thân thực hiện những nội quy quy định của trường lớp; là những hành động của các em thể hiện tình cảm với nhà trường, với những người xung quanh; là việc các em biết bảo vệ môi trường nơi mình sinh sống và học tập, là cảm nhận của các em về văn hóa truyền thống dân tộc...Vậy để đạt được mục tiêu giáo dục này giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng cần có nhiều biện pháp phù hợp, linh động, hấp dẫn...để giúp đỡ, giáo dục học sinh hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực. 3.2. Mục đích của việc tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ phát triển văn hóa trường học cho học sinh - Góp phần giáo dục đạo đức lối sống, giá trị văn hóa và chuẩn mực đạo đức, hình thành thói quen, ý thức, phẩm chất nhằm hoàn thiện nhân cách học sinh. - Góp phần điều chỉnh những hành vi ứng xử lệch lạc, thiếu chuẩn mực văn hóa, ngăn chặn các hành vi bạo lực, tệ nạn xã hội, các hành vi trái với thuần phong mĩ tục văn hóa Việt Nam. - Giúp cho giáo viên chủ nhiệm đạt được mục tiêu cần thực hiện theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. - Tạo hứng thú cho học sinh trong các giờ sinh hoạt lớp, các giờ hướng nghiệp, giảm căng thẳng sau các giờ học văn hóa trên lớp. - Lan tỏa những nét đẹp văn hóa đối với nhà trường và xã hội. - Rèn luyện nhiều kĩ năng như: kĩ năng hợp tác, kĩ năng giao tiếp, quan sát, phản ứng nhanh, kĩ năng phòng tránh, kĩ năng kiểm soát cảm xúc... 3.3. Thuận lợi và khó khăn khi tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học cho học sinh * Thuận lợi: - Cơ sở vật chất nhà trường đã được trang bị tốt hơn: Có phòng máy chiếu, hầu hết các lớp đã có ti vi kết nối Internet phục vụ cho giáo dục. - Phần lớn học sinh đã có ý thức tự giác cao, tích cực trong các hoạt động tập thể. - Nhiều giáo viên chủ nhiệm luôn có suy nghĩ, tìm tòi cách thức tổ chức các hoạt động trong công tác chủ nhiệm nhằm giáo dục kĩ năng sống, hình thành và phát triển nét đẹp văn hóa cho học sinh hướng tới lớp học hạnh phúc, trường học hạnh phúc. - Được sự đồng tình ủng hộ cao của phụ huynh, ban giám hiệu và các tổ chức trong nhà trường. * Khó khăn: - Kĩ năng của một số học sinh còn hạn chế, nhiều em chưa thực sự hứng thú với các hoạt động của tập thể. - Nhiều giáo viên còn chưa tích cực tìm tòi tổ chức các hoạt động cho học sinh. 8
- Số lượng học sinh một lớp khá đông nên việc tổ chức các tiết sinh hoạt lớp ngoài trường như hoạt động trải nghiệm, công ích...còn gặp khó khăn. - Thời gian học tập của học sinh ở trường khá nhiều nên một số hoạt động ngoại khóa sẽ khó khăn hơn. - Một số phụ huynh chỉ quan tâm đến việc học mà chưa chú ý nhiều đến việc rèn luyện và phát triển các kĩ năng sống cho các em. 3.4. Những lưu ý khi tổ chức các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học cho học sinh - Lựa chọn các hoạt động, hình thức tổ chức phù hợp: Giáo viên cần căn cứ vào mục đích, yêu cầu cần đạt của các hoạt động và những kĩ năng, phẩm chất cần rèn luyện cho học sinh, ưu nhược điểm của các hoạt động để lựa chọn và áp dụng phù hợp. - Các hoạt động cần phù hợp với đối tượng học sinh, đặc biệt hướng tới mọi đối tượng học sinh. - Đảm bảo các hoạt động đa dạng để tạo hứng thú cho học sinh, giúp học sinh hiểu và có những hành động nhằm gìn giữ và phát triển những giá trị văn hóa cần thiết, chuẩn mực. - Các hoạt động được tổ chức cần linh hoạt về không gian địa điểm cả trong và ngoài trường để tạo hứng thú cho học sinh. - Lựa chọn thời gian tổ chức phù hợp, không lạm dụng dẫn tới ảnh hưởng đến việc học của học sinh. - Không nên áp đặt mà khuyến khích, động viên để học sinh thực hiện với tâm lí thoải mái và có hiệu quả nhất. CHƯƠNG 2. MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG ĐƯỢC TỔ CHỨC NHẰM GÌN GIỮ VÀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA TRƯỜNG HỌC CHO HỌC SINH 1. Các hoạt động tổ chức cho học sinh để gìn giữ và phát triển văn hóa trường học Bảng 1. Một số hoạt động được tổ chức cho học sinh STT Các hoạt động được tổ chức Chủ đề 1 Tổ chức cuộc thi làm video tìm hiểu Tự hào Trường Quỳnh Lưu 4 về truyền thống văn hóa, lịch sử hình thành và phát triển nhà trường. Tổ chức trò Nhanh như chớp Trường học tôi yêu 2 chơi trong Rung chuông vàng Bạo lực học đường 9
tiết sinh hoạt Đường lên đỉnh Truyền thống tôn sư trọng đạo lớp Olympia 3 Tổ chức cuộc thi viết tạp chí Văn hóa trường học 4 Tổ chức hoạt động trải nghiệm Nếp sống xanh 5 Tổ chức các hoạt động công ích - Dọn dẹp đài tưởng niệm - Dọn dẹp nhà cửa cho người già neo đơn - Thăm học sinh nghèo 6 Tổ chức các hoạt động giáo dục văn Làm các món ăn truyền thống hóa truyền thống dân tộc 7 Phối hợp với Nhà trường, Đoàn Hoàn thiện bản thân trường tổ chức sinh hoạt dưới cờ 8 Phối hợp với phụ huynh tổ chức Tình yêu tuổi học trò diễn đàn 9 Sử dụng công nghệ số trong trao đổi, lưu giữ và lan tỏa nét đẹp văn hóa trường học 2. Thiết kế các hoạt động nhằm gìn giữ và phát triển văn hóa trường học 2.1. Tổ chức cuộc thi làm video tìm hiểu về truyền thống văn hóa, lịch sử hình thành và phát triển nhà trường Mục tiêu: Qua tìm hiểu về truyền thống nhà trường, các em 12A6, 11B2 nói riêng và học sinh toàn trường hiểu hơn về lịch sử 49 năm hình thành và phát triển của nhà trường, sự nỗ lực của thầy cô cùng các thế hệ học sinh đã vượt qua khó khăn để đạt được bề dày thành tích, khẳng định được vị thế cao của trường trong ngành giáo dục tỉnh nhà như ngày hôm nay. Đây là những minh chứng có sức thuyết phục và lan tỏa lớn đối với học sinh, các em cảm thấy tự hào hơn về ngôi trường mình đang theo học. Từ đó có ý thức xây dựng cho mình sự tự giác, trách nhiệm của bản thân trong việc gìn giữ hình ảnh nhà trường, phải nỗ lực phấn đấu trong học tập và rèn luyện làm sao xứng đáng với truyền thống tốt đẹp, góp phần xây dựng và phát triển nhà trường. Phát triển năng lực công nghệ thông tin và hợp tác làm việc nhóm, năng lực tìm kiếm và xử lí thông tin. Cách thức tiến hành: 10
Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ cho 4 tổ. Mỗi tổ làm một bài thuyết trình dưới hình thức video về lịch sử hình thành, phát triển và những thành tích nổi bật của nhà trường đã đạt được trong thời gian qua. Yêu cầu học sinh tìm kiếm thông tin qua các trang facebook, phòng truyền thống của nhà trường, giáo viên và học sinh. Bước 2: Học sinh thu thập, xử lí tài liệu, thông tin viết bài và làm video. Bước 3: Học sinh nộp sản phẩm đăng tải công khai lên các trang facebook, zalo. Yêu cầu học sinh vào xem, bình luận và chia sẻ. Bước 4: Giáo viên tổng kết đánh giá và cho học xem trong tiết sinh hoạt đầu giờ hoặc sinh hoạt cuối tuần. Kết quả: - Học sinh làm và đăng tải lên nhóm facebook video về trường trung học phổ thông Quỳnh Lưu 4. - Các em 12A6, 11B2 nói riêng và học sinh toàn trường hiểu hơn về lịch sử hình thành và phát triển của trường trung học phổ thông Quỳnh Lưu 4. Từ đó thêm tự hào về ngôi trường mình theo học, đồng thời góp phần bồi dưỡng tình yêu cũng như thôi thúc sự nỗ lực phấn đấu để góp phần vào bề dày thành tích của nhà trường. - Phát triển năng lực công nghệ thông tin, năng lực giáo tiếp và hợp tác làm việc nhóm. - Hình thành và phát triển phẩm chất: ý thức, trách nhiệm, các em đã có những hành động cụ thể để gìn giữ và phát triển truyền thống của nhà trường. Hình 6. Học sinh đưa sản phẩm lên nhóm facebook và xem trong sinh hoạt đầu giờ Link 1: video học sinh làm: https://s.net.vn/V4hN Mã QR: Link 2: video học sinh làm: https://s.net.vn/PHLd Mã QR: 11
2.2. Tổ chức trò chơi trong tiết sinh hoạt lớp *Trò chơi: “Nhanh như chớp” Thí sinh sẽ ngồi lên ghế nóng của "cỗ máy tia chớp" với lượng thời gian nhất định để trả lời nhanh một bộ câu hỏi gồm nhiều câu hỏi. Cùng một gói câu hỏi các đội chơi sẽ bốc thăm chọn người trả lời trước, người trả lời sau sẽ đi ngoài để không nghe được câu hỏi. Thời gian chỉ tính từ khi người dẫn chương trình bắt đầu đọc câu hỏi đến lúc người chơi chốt đáp án trả lời và không tính khi các thí sinh và người dẫn chương trình trò chuyện, giải thích. Trả lời đúng một câu hỏi người chơi sẽ được “cỗ máy tia chớp” đẩy lên một bậc. Nếu trả lời sai sẽ bị tụt xuống mốc ban đầu. Cuối cùng nếu người chơi nào trả lời được nhiều câu hỏi liên tiếp hơn sẽ là người chiến thắng. Để áp dụng trò chơi này vào tiết sinh hoạt, với điều kiện lớp học thì giáo viên có thể linh động thay đổi cho phù hợp. Do không có cỗ máy tia chớp và không thể để học sinh ra ngoài nên có thể chia lớp thành các đội chơi. Mỗi đội chơi sẽ có gói câu hỏi riêng nhưng đảm bảo mức độ ngang nhau. Quy định thời gian cho mỗi gói câu hỏi từ 2 đến 3 phút. Trong khoảng thời gian đó nếu đội nào trả lời đúng nhiều câu hỏi hơn thì đội đó chiến thắng. Chủ đề được thiết kế: Trường học tôi yêu Mục tiêu: - Giúp học sinh biết được lịch sử của ngôi trường mà các em đang theo học từ đó thêm yêu và tự hào về ngôi trường mình. - Nắm vững được nội quy, quy định của trường, lớp để đảm bảo cho việc rèn luyện đạo đức hình thành phẩm chất, năng lực của học sinh. - Giáo giục ý thức tự giác chấp hành nội quy trường học của học sinh tạo nên một môi trường học tập an toàn, vui vẻ, công bằng. - Rèn dũa học sinh vào nề nếp nhất định, đúng với văn hóa, đạo đức con người, hạn chế tối đa những hành vi đi quá giới hạn cho phép. - Rèn luyện kĩ năng năng lực hợp tác, giao tiếp, phản ứng nhanh... Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: - Giáo viên soạn hệ thống câu hỏi trên powerpoint - Học sinh tìm hiểu trước nội dung chủ đề mà giáo viên giao. Cách thức tiến hành: Bước 1: Giáo viên phổ biến luật chơi: Chia lớp thành 4 đội chơi. Sẽ có 4 gói câu hỏi dành cho 4 đội chơi. Mỗi đội sẽ trả lời gói câu hỏi trong vòng 2 phút. Trả lời được một câu hỏi sẽ được lên một bậc. Trả lời sai sẽ đứng yên tại chỗ. Sau thời gian 2 phút đội nào trả lời được nhiều hơn đội đó sẽ chiến thắng. Nếu số câu hỏi trả lời được bằng nhau thì căn cứ vào thời gian đội nào nhanh hơn đội đó sẽ chiến thắng. 12
Thời gian chỉ tính khi đọc câu hỏi và người chơi suy nghĩ trả lời, không tính khi giáo viên đưa đáp án và diễn giải thêm cho học sinh hiểu. Bước 2: Học sinh tiến hành chơi. Gói câu hỏi số 1 Câu 1: Trường THPT Quỳnh Lưu 4 được thành lập khi nào? Đáp án: 1975. Câu 2: Hiện nay ai là trưởng ban của tổ tư vấn học đường? Đáp án: Cô Nguyễn Thị Quý. Câu 3: Năm 2023 – 2024 trường ta có bao nhiêu lớp? Đáp án: 36 lớp. Câu 4: Ban giám hiệu Nhà trường gồm những ai? Đáp án: Gồm thầy Thanh, thầy Đinh Hải, thầy Bỉnh Hải, cô Quý. Câu 5: Kể một trong những việc học sinh cần làm khi đến trường? Đáp án: Học bài. Câu 6: Kể 3 danh mục trừ điểm trong nội quy của Đoàn trường? Đáp án: Vi phạm an toàn giao thông, đi dép lê, sử dụng điện thoại. Câu 7: Nếu xúc phạm cán bộ giáo viên trong trường, lớp sẽ bị trừ bao nhiêu điểm tổng? Đáp án: 1,5 điểm. Câu 8: Vào mùa hè, từ thứ 2 đến thứ 6 học sinh mặc áo đồng phục gì? Đáp án: Áo trắng. Câu 9: Nội dung sinh hoạt lớp 10 phút đầu giờ vào thứ 3 và thứ 5 hàng tuần là gì? Đáp án: Chữa bài tập. Câu 10: Theo quy định của lớp khi nghỉ học cần phải làm gì? Đáp án: Có giấy phép và phụ huynh gọi điện cho giáo viên chủ nhiệm. Gói câu hỏi số 2 Câu 1: Tên đầu tiên khi mới thành lập của trường ta là gì? Đáp án: Trường Vừa học vừa làm Quỳnh Lưu. Câu 2: Hiệu trưởng của trường hiện nay là ai? Đáp án: Thầy Hồ Văn Thanh Câu 3: Năm 2023 – 2024 trường ta có bao nhiêu học sinh? Đáp án: 1612 học sinh. 13
Câu 4: Ban chấp hành Đoàn trường gồm những thầy cô nào? Đáp án: Thầy Nguyễn Văn Thành, cô Nguyễn Thị Trang, thầy Hoàng Năng Phong, thầy Vi Văn Linh, cô Nguyễn Thị Hương. Câu 5: Kể một trong những việc học sinh cần làm khi đến trường? (không lặp lại nhóm trước) Đáp án: Vệ sinh lớp học. Câu 6: Kể 3 danh mục trừ điểm trong nội quy của Đoàn trường? (không lặp lại nhóm trước) Đáp án: Hút thuốc lá, đánh nhau, phá hoại cơ sở vật chất nhà trường. Câu 7: Nếu chống người giám sát lớp sẽ bị trừ bao nhiêu điểm tổng? Đáp án: 1,5 điểm. Câu 8: Vào mùa hè, ngày thứ 7 học sinh mặc áo đồng phục gì? Đáp án: Áo đoàn. Câu 9: Nội dung sinh hoạt lớp 10 phút đầu giờ vào thứ 4 là gì? Đáp án: Đọc báo. Câu 10: Theo nội quy của lớp sử dụng điện thoại khi giáo viên chưa cho phép sẽ ảnh hưởng như thế nào đến hạnh kiểm? Đáp án: Bị hạ một bậc hạnh kiểm cuối năm. Gói câu hỏi số 3 Câu 1: Khi mới thành lập trường ta có bao nhiêu lớp? Đáp án: 2 lớp 8 Câu 2: Trưởng ban câu lạc bộ thiện nguyện của trường là ai? Đáp án: Cô Nguyễn Thị Lý Câu 3: Phòng để học sinh mượn sách phục vụ cho học tập là phòng gì? Đáp án: Thư viện. Câu 4: Tổ tư vấn tâm lí học đường gồm những giáo viên nào? Đáp án: Cô Nguyễn Thị Quý, cô Đinh Thị Liễu, cô Nguyễn Thị Lý, cô Đường Thị Hoài Lê, cô Vũ Thị Mận, cô Đinh Thị Kim Ngân. Câu 5: Kể một trong những việc học sinh nên làm khi đến trường? (không lặp lại nhóm trước) Đáp án: Thực hiện nghiêm túc đồng phục. Câu 6: Kể 3 danh mục trừ điểm trong nội quy của Đoàn trường? (không lặp lại của nhóm trước) Đáp án: Đá bóng trong trường, đi học muộn, tô son đánh phấn. 14
Câu 7: Vi phạm an toàn giao thông lớp sẽ bị trừ bao nhiêu điểm tổng? Đáp án: 0,5 điểm. Câu 8: Vào mùa đông, từ thứ 3 đến thứ 6 học sinh sẽ mang trang phục gì? Đáp án: đồng phục áo ấm của trường. Câu 9: Nội dung sinh hoạt lớp 10 phút đầu giờ ngày thứ 7 là gì? Đáp án: Tổng dọn vệ sinh, chăm sóc bồn hoa cây cảnh. Câu 10: Theo nội quy người có số điểm rèn luyện cao nhất cuối kì sẽ như thế nào? Đáp án: Được thưởng quà. Gói câu hỏi số 4 Câu 1: Hiệu trưởng đầu tiên của trường ta là ai? Đáp án: Thầy Nguyễn Văn Tráng. Câu 2: Bí thư Đoàn trường hiện nay là ai? Đáp án: Thầy Trần Văn Thành Câu 3: Trường ta hiện nay có bao nhiêu giáo viên? Đáp án: 89. Câu 4: Trường có bao nhiêu tổ bộ môn? Đáp án: 4 tổ. Câu 5: Kể một trong những việc học sinh nên làm khi đến trường? (không lặp lại nhóm trước) Đáp án: Tham gia các cuộc thi do Đoàn trường tổ chức. Câu 6: Kể 3 danh mục trừ điểm trong nội quy của Đoàn trường? (không lặp lại nhóm trước) Đáp án: Xếp xe không ngay ngắn, tô móng tay, móng chân, đổ rác không đúng nơi quy định. Câu 7: Không thực hiện đồng phục lớp sẽ bị trừ bao nhiêu điểm tổng? Đáp án: 0,3 điểm tổng. Câu 8: Mùa đông, vào thứ 2 và thứ 7 học sinh mang trang phục gì? Đáp án: Áo ấm đồng phục của trường. Câu 9: Nội dung sinh hoạt lớp 10 phút đầu giờ ngày thứ 6 là gì? Đáp án: Hát. Câu 10: Theo quy định của lớp những người tham gia hoạt động khác giúp lớp được cộng điểm tổng sẽ được gì? 15
Đáp án: Nâng một bậc hạnh kiểm. Bước 3: Giáo viên tổng kết trò chơi, tuyên bố đội thắng cuộc và kết luận về chủ đề cần giáo dục. Kết quả: Thông qua các trò chơi được tổ chức, học sinh hào hứng, nhiệt tình tham gia, qua đó trang bị đầy đủ các kiến thức nội quy trường, lớp. Từ đó hạn chế việc vi phạm của học sinh trong lớp, chấp hành nghiêm chỉnh các nội quy của nhà trường nhằm tạo ra một môi trường văn hóa chuẩn mực, thúc đấy và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. Hình 7. Học sinh chơi trò chơi “Nhanh như chớp” Link trò chơi chủ đề “Trường học tôi yêu”: https://bom.so/gt45vZ Mã QR: * Trò chơi “Rung chuông vàng” Chủ đề được thiết kế: Bạo lực học đường Mục tiêu: Học sinh nắm được thực trạng, nguyên nhân về bạo lực học đường hiện nay. - Học sinh thấy được hậu quả của bạo lực học đường để không vướng vào tệ nạn này, góp phần tạo môi trường học tập lành mạnh, tích cực. - Có kĩ năng phòng tránh cũng như xử lí khi gặp tình huống bạo lực học đường diễn ra. - Phát huy năng lực hợp tác, giải quyết vấn đề, liên hệ thực tiễn, phẩm chất trung thực, trách nhiệm. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh: - Giáo viên: chuẩn bị hệ thống câu hỏi và chuông vàng hoặc một món quà để dành cho người chiến thắng. - Học sinh: chuẩn bị bảng, phấn. 16