Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng chuyên đề: Rèn luyện kĩ năng thu thập, xử lí thông tin trên mạng Internet bằng hình thức sân khấu hoá cho HS trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:51

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet cho HS; Nghiên cứu cách thức tổ chức một chuyên đề KNS bằng hình thức sân khấu hoá, cụ thể là sân khấu hoá cuộc thi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng chuyên đề: Rèn luyện kĩ năng thu thập, xử lí thông tin trên mạng Internet bằng hình thức sân khấu hoá cho HS trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƢỜNG PTDTNT THPT SỐ 2 ---- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: XÂY DỰNG CHUYÊN ĐỀ: RÈN LUYỆN KĨ NĂNG THU THẬP VÀ XỬ LÍ THÔNG TIN TRÊN MẠNG INTERNET BẰNG HÌNH THỨC SÂN KHẤU HOÁ CHO HỌC SINH TRƢỜNG PTDTNT THPT SỐ 2 NGHỆ AN (Lĩnh vực: Kĩ năng sống) NĂM HỌC: 2022 – 2023
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƢỜNG PTDTNT THPT SỐ 2 ---- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: XÂY DỰNG CHUYÊN ĐỀ: RÈN LUYỆN KĨ NĂNG THU THẬP VÀ XỬ LÍ THÔNG TIN TRÊN MẠNG INTERNET BẰNG HÌNH THỨC SÂN KHẤU HOÁ CHO HỌC SINH TRƢỜNG PTDTNT THPT SỐ 2 NGHỆ AN (Lĩnh vực: Kĩ năng sống) Tác giả: 1. Nguyễn Thạch Sơn – 0975.466.343 2. Đặng Phúc Long - 0976.093.730 NĂM HỌC: 2022 – 2023
MỤC LỤC Nội dung Trang I. PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Lí do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 2 4. Giả thuyết khoa học. 2 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu. 2 6. Phƣơng pháp nghiên cứu. 2 7. Những luận điểm cần bảo vệ của đề tài. 3 8. Đóng góp mới của đề tài 3 II. PHẦN NỘI DUNG 5 1. Cơ sở nghiên cứu đề tài 5 1.1. Cơ sở lí luận 5 1.1.1. Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet. 5 1.1.2. Phương pháp sân khấu hoá trong tổ chức các hoạt động giáo dục. 11 1.2. Cơ sở thực tiễn. 12 1.2.1. Thực trạng về năng lực thu thập và xử lí thông tin trên mạng 12 Internet trong quá trình học tập của HS THPT nói chung. 1.2.2. Thực trạng về năng lực thu thập và xử lí thông tin trên mạng 13 Internet trong quá trình học tập của HS trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. 2. Xây dựng chuyên đề: rèn luyện kĩ năg thu thập, xử lí thông tin 15 trên mạng Internet bằng hình thức sân khấu hoá cho HS trƣờng PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. 2.1. Đề xuất các giải pháp xây dựng chuyên đề. 15 2.1.1. Giải pháp 1: Xác định các mục tiêu cụ thể để lựa chọn từng hình 15 thức tổ chức chuyên đề phù hợp. 2.1.1.1.Tổ chức phần thi Chào hỏi cho các đội chơi. 17
2.1.1.2. Hướng dẫn HS viết bài hùng biện với chủ đề: Tại sao phải rèn 17 luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập? 2.1.1.3. Xây dựng bộ câu hỏi cho phần thi trả lời nhanh kiến thức về kĩ 18 năng thu thập và xử lí thông tin. 2.1.1.4. Hướng dẫn HS thiết kế kịch bản có tình huống để vận dụng kĩ 21 năng thu thập, xử lí thông tin trên mạng Internet nhằm giải quyết vấn đề. 2.1.1.5. Tổ chức phần thi Tài năng. 22 2.1.2. Giải pháp 2: Xây dựng tài liệu về các kĩ năng thu thập và xử lí 22 thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập cho HS trước khi thực hiện chuyên đề. 2.1.3. Giải pháp 3: Lên kịch bản chi tiết cho chương trình tổ chức 22 chuyên đề. 2.1.4. Giải pháp 4: Chú trọng các yếu tố tổ chức của một cuộc thi theo 29 hình thức sân khấu hoá. 2.2. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp. 36 3.Thực nghiệm. 39 4. Hiệu quả của đề tài. 39 III. PHẦN KẾT LUẬN 40 1. Kết luận. 40 2. Kiến nghị, đề xuất 40 TÀI LIỆU THAM KHẢO 42 PHỤ LỤC 43
DANH MỤC VIẾT TẮT Viết tắt Từ hoặc cụm từ GV giáo viên GVCN giáo viên chủ nhiệm HS học sinh THPT trung học phổ thông DTNT dân tộc nội trú BGH ban giám hiệu KNS kĩ năng sống
PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI. - GS. Vũ Văn Tảo- trường ĐHGD- ĐHQGHN có một quan điểm về việc học rất mới mẻ: “Học là gì? Học là một quá trình thay đổi con người mình bằng cách thu thập và xử lí thông tin ”. Quan điểm này hoàn toàn đúng với thời đại công nghệ hiện nay, chỉ cần một máy tính được nối mạng Internet là toàn bộ tri thức của thế giới sẽ nằm trong tầm tay, sự lệ thuộc vào nhà trường, lớp học sẽ không còn mà người học có thể tự học, học suốt đời, học ở mọi nơi, mọi lúc, không ngừng thay đổi vốn kiến thức, kỹ năng của bản thân. Thế nhưng “Những cái được gọi là tri thức có trên mạng Internet cũng chỉ là thông tin đối với bản thân mỗi người. Nếu không tìm cách “chế biến” biến kho tàng thông tin khổng lồ ấy của nhân loại thành tri thức của mình thì vẫn không cách nào sử dụng được kho tàng tri thức khổng lồ đó”. Như vậy, việc thu thập có thể làm được, thế nhưng việc xử lý “đống” tri thức vô tận ấy cả là một vấn đề nan giải. - Trên thực tế hiện nay, việc thu thập và xử lí thông tin của hầu hết các HS đều theo kiểu cop, paste, liệt kê. Thời gian dành cho việc thu thập, xử lí thông tin nhiều nhưng hiệu quả của quá trình tự học từ mạng Internet chưa cao. - Để tạo cơ hội cho HS có thể tiếp cận được với tri thức của nhân loại một cách khoa học nhất, từ năm học 2021- 2022, chuyên đề Rèn luyện kĩ năng thu thập, xử lí thông tin trên mạng Internet được nhấn mạnh, bổ sung vào phân phối chương trình Giáo dục kĩ năng mềm của trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. - Các hình thức dạy kĩ năng sống của trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An được tổ chức ngày càng đa dạng hơn, để bớt sự nhàm chán, khô khan của lí thuyết kĩ năng sống, chúng Tôi – các thành viên của Ban giáo dục kĩ năng sống nhà trường đã tổ chức các chuyên đề kĩ năng sống dưới dạng hình thức sân khấu hoá, trong đó có chuyên đề Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet. - Sáng kiến Xây dựng chuyên đề: Rèn luyện kĩ năng thu thập, xử lí thông tin trên mạng Internet bằng hình thức sân khấu hoá cho HS trƣờng PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An, mong được đóng góp một phần nhỏ kinh 1
nghiệm với các trường PT khác ngoài môi trường nội trú và để trao đổi, nhận được sự góp ý quý báu từ các đồng nghiệp. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU. - Rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet cho HS. - Nghiên cứu cách thức tổ chức một chuyên đề KNS bằng hình thức sân khấu hoá, cụ thể là sân khấu hoá cuộc thi. 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU. - Đối tượng: Rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet phục vụ quá trình học tập của HS. - Khách thể: 710 HS cả ba khối 10, 11, 12 của trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Nếu học sinh trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An được rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet thì kết quả học tập sẽ cao hơn. 5. NHIỆM VỤ VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu. - Nghiên cứu cơ sở lí luận về kĩ năng thu thập, xử lí thông tin trên mạng Internet, về phương pháp sân khấu hoá trong giáo dục. - Khảo sát thực trạng kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet của HS trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. - Đề xuất các hoạt động tổ chức chuyên đề: Rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet bằng hình thức sân khấu hoá. 5.2. Phạm vi nghiên cứu. - Về nội dung: thực hiện giáo dục kĩ năng sống bằng hình thức sân khấu hoá, cụ thể là tổ chức cuộc thi theo hình thức sân khấu. - Về thời gian: năm học 2021 – 2022 6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: tìm kiếm các tài liệu tham khảo (sách, báo, mạng Internet…) để nghiên cứu các vấn đề về kĩ năng thu thập và xử lí thông tin, về phương pháp sân khấu hoá trong dạy học. - Phương pháp khảo sát: khảo sát bằng bảng hỏi để tìm hiểu thực trạng năng lực thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập của HS trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. - Phương pháp phỏng vấn: phỏng vấn GV về việc đánh giá năng lực thu thập, sử dụng tài liệu trên mạng Internet của HS, phỏng vấn HS về hiệu quả sử dụng mạng Internet trong quá trình học tập, để bổ sung, thêm kênh thông tin để kết luận về cơ sở thực trạng của đề tài. - Phương pháp thu thập, xử lí số liệu: sau khi khảo sát bằng bảng hỏi, tác giả sử dụng phần mềm Exel để phân tích, xử lí số liệu. - Phương pháp thực nghiệm: các giải pháp được áp dụng tại trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. 7. NHỮNG LUẬN ĐIỂM CẦN BẢO VỆ CỦA ĐỀ TÀI. - Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet là một kĩ năng cần thiết, không thể thiếu trong thời đại 4.0. - Việc rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet nhằm giúp HS thuận lợi tiếp cận kiến thức quý báu, vô cùng rộng lớn của nhân loại, nâng cao hiệu quả học tập cao nhất. 8. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI - Đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu về việc rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet bằng hình thức sân khấu hoá cho HS phổ thông. - Các hoạt động của chuyên đề lần đầu tiên được tổ chức tại trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. - Đồng nghiệp có thể sử dụng cơ sở lí luận và thực trạng của đề tài để nghiên cứu các giải pháp khác rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập. 3
- Các trường THPT khác có thể sử dụng đề tài để tổ chức chuyên đề này, nhằm góp phần rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập cho HS. 4
PHẦN NỘI DUNG 1. CƠ SỞ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI. 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet. 1.1.1.1. Thông tin và thông tin trên mạng Internet.  Thông tin Có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau về khái niệm thông tin: Từ điển Oxford English Dictionary cho rằng: thông tin là “điều người ta đánh giá hoặc nói đến; là tri thức, tin tức”. Theo từ điển Bách khoa toàn thư Việt Nam thì thông tin là “một khái niệm cơ bản của khoa học hiện đại, khái quát về các điều hiểu biết, tri thức thu được qua nghiên cứu, khảo sát hoặc trao đổi giữa các đối tượng với nhau”. Theo quan điểm triết học, thông tin là sự phản ánh của tự nhiên và xã hội (thế giới vật chất) bằng ngôn từ, kí hiệu, hình ảnh…hay nói rộng hơn bằng tất cả các phương tiện tác động lên giác quan của con người. Từ các khái niệm đó, tác giả khái quát lại theo cách hiểu thông thường: Thông tin là những gì con người thu nhận được từ thế giới xung quanh như sự vật, sự việc, hiện tượng… Thông tin đem lại nhiều kiến thức, sự hiểu biết cho con người.  Thông tin trên mạng Internet. Internet là mạng lưới máy tính được liên kết với nhau ra một hệ thống thông tin trên toàn cầu. Máy tính chỉ cần có liên kết với mạng internet được phép truy cập công cộng các thông tin lưu trữ. Các thông tin trên internet được truyền đi theo phương thức nối chuyển gói dữ liệu thông qua giao thức liên mạng IP chuẩn hóa. Do đó, thông tin trên internet được tổ chức theo dạng các trang siêu văn bản được liên kết với nhau. Một trang web là một siêu văn bản và được gán cho một địa chỉ truy cập riêng. Địa chỉ truy cập của siêu văn bản còn được gọi là địa chỉ trang web trên internet. 5
Siêu văn bản trên internet có tổng hợp nhiều dạng dạng dữ liệu bao gồm: văn bản, hình ảnh, âm thanh, video,… Các siêu văn bản thông tin của internet được liên kết với nhau. Nhờ có liên kết có sẵn của các siêu văn bản, người dùng được phép truy cập hay truy tìm tự do không theo tuần tự. Trang siêu văn bản hay còn được gọi là Hypertext là một dạng văn bản đặc biệt. Không chỉ là tích hợp nhiều kiểu dữ liệu, Hypertext còn cho phép các liên kết trỏ đến các vị trí khác của trang web đó hay sang một trang web khác. 1.1.1.2. Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin  Kĩ năng (skill) Có rất nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm kỹ năng. Tuy nhiên nhìn chung, kỹ năng là việc vận dụng khả năng, năng lực của một người để giải quyết một hay nhiều việc nhằm tạo ra kết quả như mong muốn.  Thu thập thông tin. Thu thập nguyên nghĩa là tìm kiếm, góp nhặt và tập hợp lại. Thu thập thông tin là quá trình tập hợp thông tin theo những tiêu chí cụ thể nhằm làm rõ những vấn đề, nội dung liên quan đến lĩnh vực nhất định. Thu thập thông tin là quá trình xác định nhu cầu thông tin, tìm nguồn thông tin, thực hiện tập hợp thông tin theo yêu cầu nhằm đáp ứng mục tiêu đã được định trước.  Xử lí thông tin. Xử lý thông tin là quá trình đối chiếu, chọn lọc, chỉnh lý, biên tập thông tin theo mục đích, yêu cầu xác định. Hay nói cách khác đây là quá trình chế biển để sử dụng thông tin có hiệu quả nhất.  Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin (Skills acquisition and information processing). Từ khái niệm về thông tin, thu thập thông tin, xử lí thông tin, ta có thể định nghĩa về kĩ năng thu thập và xử lí thông tin của HS là : khả năng tìm kiếm, 6
chọn lọc thông tin, tƣ liệu từ các trang web và thực hiện các hoạt động học tập để đạt đƣợc mục tiêu đề ra. 1.1.1.3. Hệ thống kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet cần hình thành cho HS trong quá trình học tập. Để khai thác và sử dụng tài liệu trên internet hiệu quả, GV cần hình thành cho HS một số kỹ năng sau:  Kỹ năng sử dụng các công cụ tìm kiếm + Xác định các vấn đề có liên quan đến nội dung tìm kiếm Đây là thao tác quan trọng nhất khởi đầu cho việc tìm kiếm thông tin trên mạng internet. Khi bắt đầu quá trình tìm kiếm chúng ta phải suy nghĩ đến những vấn đề sau: - Xác định những từ liên quan đến nội dung tìm kiếm, đó là những từ hoặc cụm từ đồng nghĩa, nhưng bị loại ra và những từ đó có liên quan - Xác định phạm vi tìm kiếm về ngôn ngữ (tiếng Anh hay tiếng Việt), dạng dữ liệu (các trang web, hình ảnh, âm thanh, video…), thời gian. + Xác định từ khóa Sau khi xác định những vấn đề liên quan ở bước 1, bước này tạo tiền đề cơ bản cho bước xác định từ khóa. Từ khóa là một từ hay cụm từ được khái quát hóa từ tài liệu muốn tìm kiếm. Từ khóa có thể phản ánh một phần hay toàn bộ nội dung của tài liệu muốn tìm. Trong cụm từ khóa, chúng ta phải lọc bỏ những từ phụ như liên từ, giới từ, mạo từ (ví dụ: và, trong, của… trong tiếng Việt hoặc a, an, the, of… trong tiếng Anh), các từ khóa phải là những từ đơn nghĩa, tránh dùng những từ đa nghĩa (ví dụ: “Điện Biên Phủ”), chúng ta cũng có thể cho vào từ khóa những từ đồng nghĩa hoặc những từ có liên quan (ví dụ: văn minh sông Hồng và văn minh Đông Sơn) .Từ khóa cần phải viết đúng chính tả và ngữ pháp.  Kỹ năng thu thập, chọn lọc và sắp xếp tài liệu liên quan đến bài học Kiến thức trên internet vốn là một loại kiến thức tổng hợp, nó có mối liên hệ với nhiều ngành, nhiều lĩnh vực của đời sống, xã hội. Vì vậy, khi khai thác và sử dụng tài liệu trên internet, GV phải có nhiệm vụ hướng dẫn, khuyến 7
khích hình thành cho HS kỹ năng thu thập, chọn lọc, sắp xếp tài liệu liên quan đến bài học để kiến thức được khắc sâu hơn, kỹ hơn, rộng hơn trong trí óc HS.  Kỹ năng sử dụng tài liệu để trao đổi, thảo luận nhóm. Qua trao đổi, thảo luận thì mục đích sử dụng các thông tin khai thác sẽ được nâng cao hiệu quả. Bởi qua trao đổi thì các thông tin trên mạng Internet sẽ được thẩm định, thông tin sẽ được so sánh, đối chiếu giữa các nhóm thu thập. Có trao đổi, thảo luận thì mới phản ánh được kĩ năng khai thác tài liệu trên Internet của HS, phát hiện kịp thời những sai sót để uốn nắn, điều chỉnh hoạt động học tập.  Kỹ năng sử dụng tài liệu trên internet kết hợp với SGK và các tài liệu khác. SGK là nguồn tài liệu chủ đạo, quan trọng bởi SGK đã cung cấp kiến thức cơ bản và cốt lõi nhất. Các nguồn tài liệu khác là nguồn kiến thức bổ trợ, làm cho các kiến thức tìm hiểu trở nên phong phú, sinh động hơn. Do đó khi sử dụng tài liệu trên internet phải kết hợp với SGK và các tài liệu khác. 1.1.1.4. Các tiêu chí đánh giá kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet của HS. Mức độ 1 Mức độ 2 Mức độ 3 Kỹ năng sử dụng các công cụ tìm kiếm Chưa xác định được Đã xác định được những- Sử dụng tốt cáccông cụ những từ liên quan đến từ liên quan đến nội dung tìm kiếm,xác định được nộidung tìm kiếm. tìm kiếm nhưng còn dài những từ liên quan đến dòng và chưa liên kết. nội dung tìm kiếm một cách logic, rõ ràng, dễ tìm kiếm. Chưa xác định được Bước đầu xác định được- Xác định được phạm vi phạm vi tìm kiếm. phạm vi tìm kiếm về tìm kiếm về ngôn ngữ, ngôn ngữ, dạng dữ liệu dạng dữ liệu và thời và thời gian. gian. 8
Xác định được từ khoá Xác định được từ khóa - Tìm kiếm được tài liệu liên quan đến nội dung liênquan đến nộidung trên Internet theo từ tìm kiếm nhưng chưa tìm kiếm, tìm được tài khóa, theo tác giả, tìm được tài liệu phù liệu theo từ khóa. theo hợp. chuyên ngành… từ hình thức đơn giản đến phức tạp. Chưa biết sử dụng các Đã sử dụng các thuật Sử dụng các thuật toán thuật toán tìm kiếm thông toán để tìm kiếm thông tìm kiếm thông tin một tin. tin nhưng chưa đa dạng. cách đa dạng và linh hoạt. Kỹ năng thu thập chọn lọc và sắp xếp tài liệu liên quan đến bài học Chưa thu thập, chọn lọc Các loại tài liệu thu thập Thu thập chọn lọc và sắp được những tài liệu liên được còn rườm rà, chưa xếp được tàiliệu theo một quan đến bài học. có chọn lọc, chưa cô hệthống và logic. đọng, xúc tích. Kỹ năng trao đổi, thảo luận qua những tài liệu thu thập đƣợc. Nội dung trao đổi thảo Nội dung trao đổi thảo Nội dung trao đổi, thảo luận qua tài liệu thu thập luận qua tài liệu thu thập luận khai thác được đúng được không đúng với chủ được chưa đầy đủ, tư với chủ đề và chỉ ra được đề, chưa thể hiện được liệu, tranh ảnh còn nghèo nguồn gốc tài liệu, tên tài nội dung gì. nàn. liệu, thời gian, tranh ảnh, tư liệu phong phú, sinh động. Trình bày nội dung lộn Bố cục hợp lý, chưa đưa Bố cục hợp lý, trình bày xộn, không có ý kiến ra được ý kiến bình luận, được nội dung chính của bình luận. nhận xét, chưa gắn kết tài liệu một cách ngắn 9
được nội dung. gọn, đầy đủ, mạch lạc, sáng tạo, đưa ra được ý kiến bình luận, nhận xét xác đáng vấn đề. Kỹ năng sử dụng tài liệu trên internet kết hợp với SGK và các loại tài liệu khác. Chưa biết vận dụng kiến Biết vận dụng kiến thức Biết vận dụng và rút ra thức khai thác được trên khai thác được trên được nhận xét về mối Internet để kết hợp với Internet để kết hợp với quan hệ giữa tài liệu khai SGK và các loại tài liệu SGK và các loại tài liệu thác trên Internet với khác để phân tích thông khác để phân tích thông SGK và các loại tài liệu tin. tin. khác. Với từng kĩ năng tiêu chí đánh giá thể hiện trên ba mức độ: Mức độ 1: HS chưa có kỹ năng hoặc đang hình thành ở mức thấp: HS chưa xác định được quy trình tìm kiếm các loại tài liệu trên internet, thao tác thực hiện chưa đúng, chưa có độ chính xác. Mức độ 2: HS đang hình thành kỹ năng: HS bước đầu xác định được quy trình tìm kiếm, các loại tài liệu thu thập được chưa phong phú, còn rườm rà, chưa có chọn lọc, chưa đưa ra được ý kiến riêng của bản thân. Mức độ 3: HS có kỹ năng: thao tác thực hiện chính xác, ý thức được mục đích sử dụng, có sự chọn lọc và biết sắp xếp thông tin, thực hiện quy trình một cách linh hoạt, sáng tạo. 1.1.1.5. Vai trò của việc rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet cho HS. Việc hình thành được kỹ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet cho học sinh có một vai trò vô cùng to lớn, đối với cả HS và GV. Đối với học sinh: Thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet là một kỹ năng quan trọng trong hệ thống các kỹ năng cần có cho việc học tập của HS ở thế kỷ XXI. Tài liệu trên internet cung cấp cho học sinh một khối lượng 10
kiến thức cơ bản, cần thiết, có tính cập nhật làm cơ sở tiếp thu kiến thức mới, ôn tập kiến thức cũ và hình thành các kỹ năng học tập thông qua quá trình làm việc với nguồn tài liệu này. Hơn nữa, qua quá trình khai thác nguồn tài liệu, học sinh còn được hình thành các kỹ năng khác như: kĩ năng tư duy, kĩ năng phân tích, so sánh, kĩ năng sử dụng phương tiện công nghệ… hoặc kỹ năng thuyết trình, thảo luận nhóm. Đối với giáo viên: Việc hình thành cho HS kỹ năng khai thác và sử dụng tài liệu trên internet đáp ứng theo yêu cầu đổi mới PPDH hiện nay, đó là dạy học thông qua tổ chức hoạt động học tập (qua việc giao nhiệm vụ cho HS đọc tài liệu kết hợp SGK, xây dựng bài trình bày), hướng dẫn HS tự học (hướng dẫn HS cách thức khai thác, kiểm định, chọn lựa tài liệu tham khảo) và biết sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ tích cực cho việc học tập. Như vậy, việc hình thành cho HS kỹ năng khai thác và sử dụng tài liệu trên Internet là điều kiện quan trọng để đảm bảo và nâng cao chất lượng giáo dục, là khâu quan trọng trong hoạt động dạy học. Do đó, trong quá trình dạy học giáo viên phải tích cực rèn luyện cho học sinh các kỹ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng internet để biến internet thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc học của học sinh. 1.1.2. Phƣơng pháp sân khấu hoá trong tổ chức các hoạt động giáo dục. 1.1.2.1. Khái niệm Các hoạt động dạy học, giáo dục được tiến hành theo đặc trưng của nghệ thuật sân khấu (dàn cảnh và biểu diễn). 1.1.2.2. Các hình thức sân khấu hoá: - Hình thức diễn kịch. - Hình thức ngâm thơ, hát, múa. - Hình thức hùng biện. 1.1.2.3. Vai trò, ý nghĩa của phương pháp sân khấu hoá trong các hoạt động giáo dục kĩ năng sống. Dạy kĩ năng sống vốn được coi là một môn học “khó ưa’ với nhiều HS bởi kiến thức khô khan, giáo điều. Nếu dạy truyền thống mang tính chất truyền 11
thụ một chiều thì HS sẽ khó hiểu, chán nản, nặng nề, lựa chọn đứng “ngoài cuộc” trong các giờ học. Cần thấy rằng, sân khấu hoá là một phương pháp cực kì hiệu quả đối với việc dạy kĩ năng sống. Sân khấu hoá để tạo sự hứng thú cho HS, giúp HS có ấn tượng sâu đậm về chuyên đề học. Vốn việc học với HS là một hoạt động khá nặng nhọc, còn nghệ thuật là một bộ môn đầy cảm hứng, thăng hoa, góp phần tạo một môi trường học tập đầy tính tích cực, chủ động. Sân khấu hoá để tăng sự kết nối: kết nối giữa GV và HS, kết nối HS với mảng kiến thức mà các em sẽ hoặc đã tìm hiểu, kết nối giữa HS với nhau. Sự kết nối đem lại sự tự nhiên, hài hoà. HS sẽ thấy mình trưởng thành hơn trong các mối quan hệ ấy; các em biết tôn trọng người khác, tôn trọng tập thể, sống có trách nhiệm hơn với bản thân và người khác. Đây cũng là cơ hội để các em khám phá bản thân, tự phát hiện khả năng, sở trường của mình để các em tự tin hơn trong học tập và trong cuộc sống. 1.2. Cơ sở thực tiễn. 1.2.1. Thực trạng về năng lực thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập của HS THPT nói chung. Qua trao đổi với đồng nghiệp ở các trường THPT trên địa bàn về việc rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet của HS THPT, Tôi nhận thấy một số thực trạng sau: - Hoạt động GD Kĩ năng sống rất được nhiều trường quan tâm, trong đó có các chuyên đề về kĩ năng sử dụng Internet, song mới chỉ dừng lại, tập trung ở các kĩ năng về việc sử dụng mạng xã hội an toàn, hiệu quả như Facebook, Zalo, Instagram, Blog…mà chưa chú trọng đến kĩ năng khai thác Internet để phục vụ cho việc học tập. - Các vấn đề còn tồn tại là: Phần lớn HS chưa biết chọn lọc thông tin, chưa có kĩ năng nhận diện thông tin mang tính lá cải; HS sử dụng khá nhiều thời gian để thu thập thông tin nhưng hiệu quả vận dụng chưa cao; HS chưa biết cô động, xử lí thông tin, hầu hết HS đều coppy tất cả các thông tin khai thác được để giải quyết vấn đề hay bưng nguyên vào các dự án học tập. 12
Xu hướng chung ở các trường THPT, xu hướng chung của xã hội cũng tác động lớn đến nhiệm vụ giáo dục, nhiệm vụ rèn luyện KNS, kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet cho HS của trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. 1.2.2. Thực trạng về năng lực thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập của HS trƣờng PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. 1.2.2.1. Đặc điểm tình hình chung. Cũng như các trường THPT khác, trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An xác định việc rèn luyện kĩ năng sống, trong đó có kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet để nâng cao hiệu quả học tập cho HS là một trong những nhiệm vụ quan trọng, được ưu tiên hàng đầu. Theo quyết định số 02- PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An, ngày 13 tháng 8 năm 2021, Ban giáo dục KNS của nhà trường được thành lập. Khác với các trường THPT khác, việc rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet cho HS ở trường PTDTNT THPT Số 2 gặp khó khăn nhiều hơn, vì 100 % HS đều là người dân tộc thiểu số ở vùng đặc biệt khó khăn, nhiều em nói tiếng Kinh chưa thành thạo, thời gian tiếp xúc với máy tính, mạng Internet còn chưa nhiều. 1.2.2.2. Khảo sát về thực trạng năng lực thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập của học sinh trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An. Để tìm hiểu thực trạng việc thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet trong quá trình học tập, Tôi đã tiến hành khảo sát 710 HS cả 3 khối học 10, 11, 12 của trường PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An (Phụ lục 1) theo đường link: https://forms.gle/zMFkadAi5WXUSpj78 Kết quả thu được như sau: Có đến 60,7% HS khai thác Internet ở mức độ Rất thường xuyên, 34,3% HS khai thác ở mức độ Thường xuyên nhưng chỉ có 27,6% HS nhận thức được tầm quan trọng Cần thiết của việc rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin 13
để phục vụ cho quá trình học tập. Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin của HS mới dừng lại ở mức độ đang hình thành kĩ năng, chưa có kĩ năng.  Về kĩ năng sử dụng các công cụ tìm kiếm: Mức độ thành thạo kĩ năng sử dụng các công cụ tìm kiếm theo tỉ lệ HS trƣờng PTDTNT THPT Số 2 Nghệ An Kĩ năng sử dụng các công cụ tìm kiếm Thành Đang hình Chƣa thạo thành thành thạo - Xác định được từ liên quan đến nội 67,2 % 24,5 % 8,3 % dung tìm kiếm. - Xác định được phạm vi tìm kiếm. 57,2 17,8% 25,0 % - Xác định được từ khoá. 48,9 35,9% 15,2 % - Sử dụng các thuật toán khi tìm kiếm. 13,4% 17,2% 30,6 % (dùng kí tự “lạ” như dấu *, -, “”, pdf, doc…trong từ khoá)  Về kĩ năng thu thập chọn lọc và sắp xếp tài liệu liên quan đến bài học: Phần lớn HS đã biết thu thập, chọn lọc thông tin liên quan đến bài học nhưng các thu thập còn rườm rà, chưa có chọn lọc, chưa cô đọng, xúc tích (67,3 %), tỉ lệ HS biết thu thập chọn lọc và sắp xếp thông tin hệ thống, logic còn ít (32,7%)  Về mức độ kỹ năng trao đổi, thảo luận qua những tài liệu thu thập được trên mạng Internet của HS: Kĩ năng này cũng ở mức độ đang hình thành: nội dung trao đổi, thảo luận khai thác đúng với chủ đề chỉ có 33,4 % HS lựa chọn mức độ thành thạo; Bố cục hợp lý, trình bày được nội dung chính của tài liệu một cách ngắn gọn, đầy đủ, mạch lạc, sáng tạo, đưa ra được ý kiến bình luận, nhận xét xác đáng vấn đề chỉ có 12,7% HS lựa chọn mức độ thành thạo.  Về kỹ năng sử dụng tài liệu trên internet kết hợp với SGK và các loại tài liệu: 14
Tỉ lệ HS biết vận dụng là 38,4% nhưng biết vận dụng và rút ra được nhận xét về mối quan hệ giữa thông tin khai thác trên Internet với SGK và các loại tài liệu khác chỉ có 8,7% HS. Nguyên nhân của thực trạng trên qua khảo sát HS về các khó khăn gặp phải thì chủ yếu là do HS chưa biết cách, chưa được rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet (54,3%). Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân khách quan như : cơ sở vật chất tài chính (12,0%), nội dung học không yêu cầu khai thác thông tin trên mạng (11,4%)…. Thực trạng trên đặt ra vấn đề cần thiết phải rèn luyện kĩ năng thu thập và xử lí thông tin trên mạng Internet để nâng cao hiệu quả học tập cho HS. 2. XÂY DỰNG CHUYÊN ĐỀ: RÈN LUYỆN KĨ NĂNG THU THẬP, XỬ LÍ THÔNG TIN TRÊN MẠNG INTERNET BẰNG HÌNH THỨC SÂN KHẤU HOÁ CHO HS TRƢỜNG PTDTNT THPT SỐ 2 NGHỆ AN. 2.1. Đề xuất các giải pháp xây dựng chuyên đề. 2.1.1. Giải pháp 1: Xác định các mục tiêu cụ thể để lựa chọn từng hình thức tổ chức chuyên đề phù hợp. Đây là biện pháp quan trọng nhất quyết định sự thành công của một chuyên đề giáo dục kĩ năng sống. Mục tiêu định hướng hình thức tổ chức chuyên đề, lựa chọn hình thức nào, cách làm nào để đạt được mục tiêu đề ra. STT Mục tiêu Hình thức tổ chức 1 Mục tiêu chung: Tổ chức cuộc thi (giữa các đội - Rèn luyện kĩ năng thu thập và xử chơi) theo hình thức sân khấu hoá lí thông trin trên mạng Internet để (hát, kịch, hùng biện…) nâng cao hiệu quả học tập của HS. - Truyền tải kiến thức kĩ năng nhưng không khô cứng, làm cho HS chán nản, đứng “ngoài cuộc” mà tạo bầu không khí vui vẻ, HS hứng thú tiếp nhận. 15