Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm phục vụ cho công tác giảng dạy và kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn, nâng cao hiệu quả dạy và học môn hoá học nói riêng; phát triển năng lực của học sinh để có thể trở thành những công dân toàn cầu thích ứng trong thế giới tương lai.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng một số bài tập sử dụng hình vẽ thí nghiệm Hoá học 10 theo hướng phát triển năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn
- SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
XÂY DỰNG MỘT SỐ BÀI TẬP
SỬ DỤNG HÌNH VẼ THÍ NGHIỆM HOÁ HỌC 10
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG
TRI THỨC VÀO THỰC TIỄN
Lĩnh vực : Hoá học
Năm học: 2022 - 2023
- SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
XÂY DỰNG MỘT SỐ BÀI TẬP
SỬ DỤNG HÌNH VẼ THÍ NGHIỆM HOÁ HỌC 10
THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG
TRI THỨC VÀO THỰC TIỄN
Lĩnh vực: Hóa học
Nhóm tác giả:
1. Nguyễn Thị Phương Dung
- Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng
- Tổ KHTN
- Điện thoại: 0977 571 672
2. Trần Thị Thanh Hải
- Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng
- Tổ KHTN
- Điện thoại: 0962957281
Năm học: 2022 - 2023
22
- DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ cái viết tắt/ký hiệu Cụm từ đầy đủ
GV Giáo viên
HS Học sinh
THPT Trung học phổ thông
SKKN Sáng kiến kinh nghiệm
PTN Phòng thí nghiệm
PTHH Phương trình hoá học
BT Bài tập
TN Thí nghiệm
NLVDTT Năng lực vận dụng tri thức
HVTN Hình vẽ thí nghiệm
PATN Phương án thí nghiệm
3
- 44
- MỤC LỤC
PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1
II. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
2
III. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
3
IV. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
3
V. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
3
VI. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
3
VII. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
4
VIII. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
4
5
- PHẦN II. NỘI DUNG
5
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
5
I.1. Điểm mới của chương trình môn Hoá học theo chương trình giáo dục phổ
thông mới
5
I.1.1. Điểm mới nổi bật nhất của chương trình môn Hoá học
5
I.1.2. Thuật ngữ và danh pháp Hoá học trong Chương trình môn Hoá học mới
5
I.2. Bài tập có sử dụng hình vẽ thí nghiệm phát triển năng vận dụng tri thức vào
thực tiễn
6
I. 2.1. Khái niệm bài tập có hình vẽ thí nghiệm Hóa học
6
I.2.2. Định hướng xây dựng câu hỏi, bài tập có sử dụng hình vẽ thí nghiệm đánh
giá năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn cho học sinh
6
I.2.3. Phân loại bài tập sử dụng HVTN theo định hướng NLVDTT vào thực tiễn
7
6
- I.2.4. Xây dựng bài tập có sử dụng hình vẽ thí nghiệm phát triển NLVDTT vào
thực tiễn
8
I.2.5. Vai trò của bài tập có sử dụng hình vẽ thí nghiệm phát triển năng lực vận
dụng tri thức vào thực tiễn
9
I.3. Đánh giá kết quả giáo dục trong Chương trình môn Hoá học như thế nào để
giúp học sinh phát triển NLVDTT vào thực tiễn
10
I.4. Ý nghĩa của hình vẽ thí nghiệm trong dạy học Hoá học phát triển NLVDTT
10
II. THỰC TRẠNG DẠY HỌC PHẦN HÌNH VẼ THÍ NGHIỆM HIỆN NAY
11
III. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
12
III.1. Nghiên cứu chương trình phát sinh sáng kiến
12
III.2. Dạy học qua xây dựng bài tập sử dụng hình vẽ thí nghiệm Hoá học 10 theo
định hướng phát triển năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn cho HS
12
III.3. Hệ thống bài tập có hình vẽ thí nghiệm Hoá học 10 được tổ chức thực hiện
7
- 13
III.4. Chủ đề thực hiện
14
IV. KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP
ĐỀ XUẤT
30
IV.1. Mục đích khảo sát:
30
IV.2. Nội dung và phương pháp khảo sát
30
IV.2.1. Nội dung khảo sát
30
IV.2.2. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá
31
IV.3. Đối tượng khảo sát .
31
IV.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề
xuất
32
IV.4.1. Sự cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất
8
- 32
IV.4.2. Tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất
34
V. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
36
V.1. Mục đích thực nghiệm
36
V.2. Tổ chức thực nghiệm
36
V.2.1. Kết quả định tính
36
V.2.2. Kết quả định lượng
37
V.2.3. Kết luận về thực nghiệm
37
PHẦN III. KẾT LUẬN
38
I. KẾT LUẬN
9
- 38
II. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT
38
III. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI
40
10
- PHẦN 1. MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Hòa nhịp vào xu thế phát triển chung của thế giới, ngành giáo dục nước ta
đang ngày một đổi mới mạnh mẽ trên các lĩnh vực “xác định lại mục tiêu, thiết kế
lại chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục” để có thể đào tạo những con
người toàn diện phục vụ cho sự phát triển khoa học – kĩ thuật và công nghệ. Ngày
26/12/2018, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký thông tư 32/2018/TT-
BGDĐT chính thức ban hành chương trình tổng thể và 27 chương trình môn học,
hoạt động giáo dục.
Như vậy, Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 tất cả các môn học đều
có sự đổi mới về mặt nội dung, cấu trúc, phương pháp dạy học … so với bản hiện
hành. Bộ giáo dục với chủ trương: “Đổi mới hình thức, phương pháp thi, kiểm tra
và đánh giá kết quả giáo dục theo hướng đánh giá năng lực của người học; kết hợp
đánh giá cả quá trình với đánh giá cuối kỳ học, cuối năm học theo mô hình của các
nước có nền giáo dục phát triển”...đã tổ chức các cuộc tập huấn hội thảo với quy
mô toàn quốc để triển khai định hướng đổi mới giáo dục phổ thông thông qua đổi
mới đồng bộ phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển
năng lực của học sinh với tất cả các môn học trong đó có bộ môn hóa học.
Riêng đối với môn Hoá học, đặc biệt có thêm sự đổi mới về việc sử dụng
thuật ngữ và danh pháp hoá học bằng tiếng Anh nhằm đáp ứng yêu cầu quốc tế và
hội nhập; điều này gây không ít bỡ ngỡ cho đội ngũ giáo viên trong thời gian đầu
thực hiện chương trình.
Hoà chung với những thay đổi đó của giáo dục, là những giáo viên đầu tiên
tham gia giảng dạy chương trình lớp 10 mới, chúng tôi liên tục chủ động cập nhật,
trang bị thêm những kiến thức mới, phương pháp mới, chẳng hạn nghiên cứu kĩ
chương trình tổng thể và chương trình môn học thông qua việc tập huấn các
Modul, áp dụng thuật ngữ và danh pháp hoá học theo chuẩn Quốc tế và từng bước
lên kịch bản giảng dạy cho các chủ đề dạy học.
Hoá học là môn khoa học thực nghiệm, do đó thí nghiệm hoá học có vai trò
11
- rất quan trọng trong dạy và học môn Khoa học tự nhiên và môn Hoá học ở trường
phổ thông. Thí nghiệm hoá học là phương tiện quan trọng trong quá trình nhận
thức của học sinh, đặc biệt để phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh phổ
thông đáp ứng yêu cầu của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018. Song song với
việc tổ chức cho học sinh trực tiếp tham gia thực hành thí nghiệm thì hình vẽ, sơ
đồ, biểu bảng, đồ thị cũng là ngôn ngữ diễn tả ngắn gọn nhưng rất hiệu quả bản
chất của thực tiễn hoá học. Việc sử dụng tốt các bài tập có hình vẽ để tổ chức hoạt
động học tập sẽ giúp học sinh phát triển năng lực quan sát, tư duy khái quát, khả
năng vận dụng linh hoạt các kiến thức, gắn lí thuyết với thực tiễn nhiều hơn. Bên
cạnh đó trong các kì thi học sinh giỏi khối THCS, tuyển sinh Đại học- Cao đẳng và
các kỳ thi đánh giá năng lực của các trường những năm gần đây đã xuất hiện
những câu hỏi, bài tập liên quan đến hình vẽ, sơ đồ nhằm phát triển các năng lực
thực hành, giải quyết các bài tập giải quyết vấn đề trong thực tiễn và đi sát với
cuộc sống, đưa môn Hóa học về đúng với vai trò đúng nghĩa của nó và kích thích
khơi gợi niềm đam mê bộ môn Hóa trong học sinh, giúp học sinh định hướng đúng
đắn nghề nghiệp trong tương lai.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi đã chọn đề tài: “Xây dựng một số
bài tập sử dụng hình vẽ thí nghiệm Hoá học 10 theo hướng phát triển năng lực
vận dụng tri thức vào thực tiễn” làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình.
II. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
12
- Trong bối cảnh ngành giáo dục đang tích cực chuẩn bị cho đổi mới chương
trình giáo dục phổ thông từ năm 2020 thì việc mỗi cá nhân giáo viên tự bồi dưỡng,
thực hành để đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo có ý nghĩa then chốt, quyết định thành công của sự nghiệp đổi mới.
13
- Bên cạnh đó, nước ta đang trong quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu
rộng; sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, khoa học giáo dục và
sự cạnh tranh quyết liệt trên nhiều lĩnh vực giữa các quốc gia đòi hỏi giáo dục phải
đổi mới, nhất là khi Việt Nam hội nhập WTO. Vì vậy, tiếng Anh học thuật là
phương tiện cơ bản để tiếp cận với nền khoa học thế giới. Thông thạo tiếng Anh,
nhất là tiếng Anh học thuật sẽ rất thuận lợi cho việc đào tạo nguồn nhân lực nghiên
cứu và ứng dụng chất lượng cao, nắm bắt được nhiều cơ hội khởi nghiệp, trau dồi
chuyên môn từ sự hội nhập toàn cầu. Việc luyện tập, rèn luyện kĩ năng giao tiếp
tiếng Anh và tiếng Anh học thuật ở trường phổ thông sẽ tạo được nền tảng vững
chắc về kiến thức, giúp HS có thể tự tin hội nhập với nền giáo dục trên thế giới.
Bài tập sử dụng hình vẽ thí nghiệm phát triển năng lực vận dụng tri thức
(NLVDTT) vào thực tiễn cho học sinh (HS) sẽ làm thay đổi cách dạy của giáo viên
(GV) và cách học của HS theo hướng “học đi đôi với hành”, lí thuyết gắn với thực
tiễn, nhà trường gắn với gia đình và xã hội. Thực trạng dạy học ở các trường phổ
thông hiện nay, hầu hết GV mới chỉ tập trung vào việc hình thành và phát triển
kiến thức cho HS mà chưa chú trọng vào việc phát triển NLVDTT vào thực tiễn
cho HS. Do đó, quá trình dạy học hướng tới giúp HS có NLVDTT vào thực tiễn rất
cần thiết, được xem như mục tiêu cốt lõi của chương trình giáo dục phổ thông
Chính vì vậy chúng tôi bước đầu sử dụng bài tập có hình vẽ thí nghiệm áp
dụng dạy học phát triển phẩm chất, năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn cho
HS và sử dụng bài tập hình vẽ thí nghiệm với mong muốn chia sẻ kinh nghiệm và
rút ra bài học thực tiễn.
III. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
- Tổ chức hoạt động dạy học phần hình vẽ thí nghiệm Hoá học 10 theo định
hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS; giúp HS chủ động, tích cực say mê học
tập và lồng ghép các nội dung khác nhau như: bảo vệ môi trường, chăm sóc và bảo
vệ sức khỏe con người thông qua các kiến thức thực tiễn đó. Đây là công cụ đắc
lực cho việc đổi mới phương pháp dạy học chuyển từ định hướng nội dung sang
định hướng năng lực; Đổi mới kiểm tra đánh giá từ tái hiện tri thức sang vận dụng
tri thức vào các tình huống thực tiễn. Đáp ứng hướng đi mà ngành giáo dục nước ta
đang đẩy mạnh trong các năm gần đây.
14
- - Sử dụng thuật ngữ và danh pháp hoá học mới theo khuyến nghị của Liên
minh Quốc tế về Hoá học thuần tuý và Hoá học ứng dụng IUPAC (International
Union of Pure and Applied Chemistry).
IV. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
15
- Từ các thí nghiệm Hoá học 10 và các vấn đề liên quan trong thực tiễn, chúng
tôi xây dựng thành hệ thống lý thuyết, bài tập có sử dụng hình vẽ nhằm phục vụ
cho công tác giảng dạy và kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực vận
dụng tri thức vào thực tiễn, nâng cao hiệu quả dạy và học môn hoá học nói riêng;
phát triển năng lực của học sinh để có thể trở thành những công dân toàn cầu thích
ứng trong thế giới tương lai.
16
- Ngoài ra, chúng tôi sử dụng thuật ngữ và danh pháp hoá học theo chuẩn
quốc tế bằng tiếng Anh. Từ ngữ thể hiện mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt của HS.
V. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đối tượng:
+ Áp dụng nội dung, phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực
vận dụng tri thức vào thực tiễn của học sinh theo chương trình giáo dục phổ thông
mới 2018 vào giảng dạy bằng cách khai thác bài tập có hình vẽ thí nghiệm Hoá học
10.
+ Thuật ngữ và danh pháp hoá học theo khuyến nghị của Liên minh Quốc tế
về Hoá học thuần tuý và Hoá học ứng dụng IUPAC (International Union of Pure
and Applied Chemistry).
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Giới hạn về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về dạy học phát triển
phẩm chất, năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn của học sinh theo chương trình
giáo dục phổ thông mới, khai thác bài tập có hình vẽ thí nghiệm Hoá học 10. Danh
pháp hoá học sử dụng bằng tiếng Anh ở mức độ đáp ứng yêu cầu cần đạt của HS.
17
- + Giới hạn về phạm vi nghiên cứu: Học sinh THPT của một số trường trên
địa bàn Tỉnh Nghệ An.
VI. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu sử dụng các bài tập có hình vẽ thí nghiệm Hoá học 10 theo
hướng dạy học phát triển phẩm chất, năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn của
học sinh.
- Sử dụng các bài tập có hình vẽ thí nghiệm nhằm giáo dục ý thức và tăng
hứng thú học tập bộ môn cho học sinh. Từ đó có thể rèn luyện trí thông minh, phát
huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh giúp mang lại kết quả học tập bộ
môn cao hơn.
- Giúp các em HS giải quyết các bài tập có liên quan đến hình vẽ thí nghiệm
trong các kỳ thi đồng thời có thể giải quyết sáng tạo các vấn đề nảy sinh trong cuộc
sống.
- Sử dụng danh pháp hoá học theo chuẩn Quốc tế.
VII. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: Nghiên cứu các tài liệu về tâm lí học; lí
luận và phương pháp dạy học (PPDH) ở trường phổ thông; lí luận và PPDH liên
quan đến vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát điều tra, Phỏng vấn trao đổi,
Nghiên cứu sản phẩm.
- Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm: Tổ chức dạy học thực nghiệm và
thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng công cụ toán học thống kê xử lí
các số liệu điều tra và kết quả thực nghiệm.
VIII. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
- Từ tháng 6/2022 đến tháng 10/2022 hình thành ý tưởng
- Từ tháng 11/2022 đến tháng 2/2023 nghiên cứu và thử nghiệm.
- Từ tháng 2 /2023 đến tháng 4/2023 viết thành đề tài.
18
- 19
- PHẦN II. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
I.1. Điểm mới của chương trình môn Hoá học theo chương trình giáo dục phổ
thông mới
I.1.1. Điểm mới nổi bật nhất của chương trình môn Hoá học
Nền giáo dục nước ta đang bước sang giai đoạn đổi mới căn bản và toàn
diện, mục tiêu giáo dục chuyển trọng tâm từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn
diện phẩm chất và năng lực của người học.
Ngày 26/12/2018, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã kí thông tư
32/2018/TT-BGDĐT chính thức ban hành chương trình tổng thể và 27 chương
trình môn học, hoạt động giáo dục. Đây là chương trình phổ thông cấp quốc gia
của nước ta lần đầu tiên được xây dựng theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực
HS thay vì chú trọng nội dung như các chương trình trước đây.
Theo đó, môn Hoá học nằm trong nhóm môn khoa học tự nhiên ở cấp THPT.
Bên cạnh nội dung giáo dục cốt lõi (70 tiết/ lớp/ năm), trong mỗi năm học, những
học sinh có thiên hướng khoa học tự nhiên và công nghệ được chọn học một số
chuyên đề (35 tiết/ lớp/ năm). Mục tiêu của các chuyên đề này là nhằm thực hiện
yêu cầu phân hoá sâu, mở rộng nâng cao kiến thức; Tăng cường rèn luyện kĩ năng
thực hành, hoạt động trải nghiệm thực tế làm cơ sở giúp học sinh hiểu rõ hơn các
quy trình kĩ thuật, công nghệ thuộc các ngành nghề liên quan đến hoá học. Giúp
học sinh hiểu sâu hơn vai trò của hoá học trong đời sống thực tế, những ngành
nghề có liên quan đến hoá học để học sinh có cơ sở định hướng nghề nghiệp sau
này cũng như có đủ năng lực để giải quyết những vấn đề có liên quan đến hoá học
và tiếp tục tự học hoá học suốt đời.
Như vậy, điểm mới quan trọng nhất trong chương trình môn Hóa học là đề
cao tính thực tiễn; tránh khuynh hướng thiên về tính toán; chú trọng trang bị các
khái niệm công cụ và phương pháp sử dụng công cụ, đặc biệt là giúp học sinh có kĩ
năng thực hành thí nghiệm, kĩ năng vận dụng các tri thức hoá học vào việc tìm
hiểu và giải quyết ở mức độ nhất định một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng được
20
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
