Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giải toán có lời văn dạng Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó cho học sinh lớp 4A1 trường tiểu học Thị trấn Tam Đường

Chia sẻ: Mucnang999 Mucnang999 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

74
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của sáng kiến này là tìm ra biện pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng dạy học toán có lời văn lớp 4 dạng bài: Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của 2 số đó. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây để nắm nội dung của sáng kiến kinh nghiệm!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giải toán có lời văn dạng Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó cho học sinh lớp 4A1 trường tiểu học Thị trấn Tam Đường

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TAM ĐƯỜNG TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ TRẤN THUYẾT MINH SÁNG KIẾN MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN DẠNG “TÌM HAI SỐ KHI BIẾT TỔNG VÀ HIỆU CỦA HAI SỐ ĐÓ” CHO HỌC SINH LỚP 4A1 TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ TRẤN TAM ĐƯỜNG Tác giả: Nguyễn Thị Hiền + Nguyễn Công Trứ Trình độ chuyên môn: Đại học + Cao đẳng Chức vụ: Giáo viên + Phó hiệu trưởng Nơi công tác: Trương Ti ̀ ểu học Thị Trấn Tam Đường
CÔNG HOA XA HÔI CHU NGHIA VIÊT NAM ̣ ̀ ̃ ̣ ̉ ̃ ̣ Độc lập Tự do Hạnh phúc Tam Đường, ngày 20 tháng 3 năm 2018 ĐƠN ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ Kính gửi: Thường trực Hội đồng xét, công nhận sáng kiến các cấp. Tỷ lệ (%) Trình Nơi công tác đóng Số Ngày tháng Chức độ Ghi Họ và tên (hoặc nơi góp vào TT năm sinh danh chuyên chú thường trú) việc tạo môn ra sáng kiến 1 Nguyễn Thị 07/03/1980 Trương Ti ̀ ểu Giaó Đại 60% Hiền học Thị Trấn viên học Trương Ti ̀ ểu Cao 2 Nguyễn Công 29/7/1960 Phó HT học Thị Trấn Đẳng 40% Trứ 2
Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giải toán có lời văn dạng "Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó" cho học sinh lớp 4A1 trường tiểu học Thị trấn Tam Đường. Cơ sở được yêu cầu công nhận sáng kiến: UBND huyện Tam Đường::: Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn Tiểu học. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử tháng 10/ 2017 Mô tả bản chất của sáng kiến: Đưa ra một số biện pháp giúp giáo viên và học sinh khắc phục những khó khăn trong quá trình dạy và học giải toán có lời văn dạng "Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó". Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Cơ sở vật chất, đồ dùng học tập, sĩ số học sinh, sự chỉ đạo của BGH nhà trường, cùng với cha mẹ học sinh. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả: Khi áp dụng sáng kiến nâng cao chất lượng cho học sinh, đem lại hiệu quả thiết thực cho việc dạy và học. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã áp dụng sáng kiến và theo ý kiến của tác giả sáng kiến: Học sinh có kỹ năng nhận dạng toán, phân tích bài toán, tóm tắt được bài toán, lập được kế hoạch giải, biết lựa chọn phương pháp giải phù hợp cho từng bài toán thuộc dạng toán. Không còn tình trạng nhầm lẫn giữa các yếu tố trong bài, lúng túng trong cách giải, cũng như trình bày các 3
bước giải. Học sinh hứng thú, tích cực chủ động sáng tạo trong giờ học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Chung tôi xin cam đoan m ́ ọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. NGƯỜI ĐĂNG Kí Nguyễn Thị Hiền Nguyễn Công Trứ BÁO CÁO TÓM TẮT SÁNG KIẾN 1. Tác giả 1. Họ và tên: Nguyễn Thị Hiền Trình độ văn hóa: 12/12. Trình độ chuyên môn: Đại học Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên Trường tiểu học thị trấn Tam Đường Nhiệm vụ được phân công: Giảng dạy lớp 4A1, phụ trách chuyên môn khối 4 +5. 2. Nguyễn Công Trứ Trình độ văn hóa: 12/12. Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Chức vụ, đơn vị công tác: Phó hiệu trưởng Nhiệm vụ phân công: Phụ trách chuyên môn khối 4+5 4
2. Tên sáng kiến: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giải toán có lời văn dạng "Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó" cho học sinh lớp 4A1 trường tiểu học Thị trấn Tam Đường. 3. Tính mới Giải pháp cũ Giải pháp mới Học sinh đọc bài toán, giáo viên Học sinh đọc kĩ đề bài, xác định các hướng dẫn và yêu cầu học sinh yếu tố trong bài ( tổng, hiệu, số lớn, số giải bài toán. bé). Xác định xem tổng, hiệu đã tường minh hay chưa. Giáo viên hướng dẫn bằng lời nói và thao tác vẽ sơ đồ cho học sinh dễ quan sát, nắm bắt được dễ dàng. Cuối cùng cho học sinh thảo luận theo nhóm và giải bài toán. Giáo viên chủ động trong việc Học sinh chủ động tìm tòi, chiếm lĩnh truyền thụ kiến thức cho học kiến thức. Tự kiểm tra trao đổi kiến sinh. thức với nhau. Giáo viên đưa ra các dạng bài có Giáo dạy dàn trải nội dung kiến mạch kiên th ́ ưc liên quan gi ́ ữa cu va ̃ ̀ thức chưa xác định rõ, đầy đủ kiến mơi trong ch ́ ương trinh. T ̀ ừ đo hoc sinh ́ ̣ thức trọng tâm và chưa có điểm hiêu ro nh ̉ ̃ ưng ban chât chinh cua t ̃ ̉ ́ ́ ̉ ưng ̀ nhấn cho nội dung dẫn đến học sinh dang bai cu thê, do vây hoc sinh luôn ̣ ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ hiểu bài còn chưa sâu, nhầm lẫn hưng thu tim toi, th ́ ́ ̀ ̀ ực hanh t ̀ ốt va có ̀ giữa các dạng toán. nhiều ưu điểm nổi bật. 4. Hiệu quả sáng kiến mang lại Học sinh có kỹ năng nhận dạng toán, phân tích bài toán, tóm tắt được bài toán, lập được kế hoạch giải, biết lựa chọn phương pháp giải phù hợp cho từng bài toán thuộc dạng toán này. Không còn tình trạng nhầm lẫn giữa các yếu tố 5
trong bài, lúng túng trong cách giải, cũng như trình bày các bước giải. .. Kết quả cụ thể như sau: Kết quả khảo sát đầu năm học ( Môn Toán) Năm học Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành 2017 2018 30 20 10 Kết quả cuối học kì I ( Môn Toán) Năm học Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành 2017 2018 30 28 2 5. Phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến Sáng kiến kinh nghiệm được áp dụng cho học sinh lớp 4A1 của trường Tiểu học thị trấn Tam Đường và có thể áp dụng rộng rãi đến tất cả các lớp 4 trường Tiểu học trong toàn huyện Tam Đường có thực trạng như lớp chung ́ tôi. I. THÔNG TIN CHUNG 1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giải toán có lời văn dạng "Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó" cho học sinh lớp 4A1 trường tiểu học Thị trấn Tam Đường. 2. Tác giả: *Họ và tên: Nguyễn Thị Hiền Năm sinh: 07/3/1980 6
Nơi thường trú: Xã Bình Lư, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu. Trình độ chuyên môn: Đại học Chức vụ công tác: Giáo viên, Phụ trách chuyên môn tổ 4+5 Nơi làm việc: Trương Ti ̀ ểu học thị trấn Tam Đường. Điện thoại: 0989 937 933 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 60% *Họ và tên: Nguyễn Công Trứ Năm sinh: 29/7/1960 Nơi thường trú: Xã Bình Lư, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu. Trình độ chuyên môn: Cao đẳng Chức vụ công tác: Phó hiệu trưởng, Phụ trách chuyên môn khối 4+5 Nơi làm việc: Trương Ti ̀ ểu học thị trấn Tam Đường. Điện thoại: 0976 785 837 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 40% 3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn Tiêu hoc. ̉ ̣ 4. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ tháng 10 năm 2017 đến tháng 3 năm 2018 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến: Tên đơn vị: Trương Tiêu hoc th ̀ ̉ ̣ ị trấn Tam Đường Địa chỉ: Phong Giao duc va Đao tao huy ̀ ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ện Tam Đường Điện thoại: II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Mục đích và sự cần thiết của việc thực hiện sáng kiến 1.1. Sự cần thiêt Toán học có vị trí rất quan trọng phù hợp với cuộc sống thực tiễn đó cũng là công cụ cần thiết cho các môn học khác và để giúp học sinh nhận thức thế giới xung quanh, để hoạt động có hiệu quả trong thực tiễn. Khả 7
năng giáo dục nhiều mặt của môn toán rất to lớn, nó có khả năng phát triển tư duy lôgic, phát triển trí tuệ. Nó có vai trò to lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩa, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề có suy luận, có khoa học toàn diện, chính xác, có nhiều tác dụng phát triển trí thông minh, tư duy độc lập sáng tạo, linh hoạt...góp phần giáo dục ý trí nhẫn nại, ý trí vượt khó khăn. Từ vị trí và nhiệm vụ vô cùng quan trọng của môn toán vấn đề đặt ra cho người dạy là làm thế nào để giờ dạy học toán có hiệu quả cao, học sinh được phát triển tính tích cực, chủ động sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiến thức toán học. Từ đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học là dễ nhớ nhưng mau quê, sự tập trung chú ý trong giờ học toán chưa cao, trí nhớ chưa bền vững thích học nhưng chóng chán. Vì vậy giáo viên phải làm thế nào để khắc sâu kiến thức cho học sinh và tạo ra không khí sẵn sàng học tập, chủ động tích cực trong việc tiếp thu kiến thức. Để đáp ứng các yêu cầu trên trong giảng dạy nói chung, trong dạy học Toán nói riêng cần phải vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học để nâng cao hiệu quả dạy học. Đối với môn toán lớp 4 cón hiều dạng toán khác nhau mà lại phức tạp. Làm thế nào để cho học sinh tiếp thu được tất cả các dạng toán trong chương trình và vận dụng được thành thạo. Đặc biệt là dạng toán “Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó”. Một số bài toán còn ẩn hiệu, ẩn tổng nên học sinh còn lúng túng, xác định tổng hoặc hiệu chưa đúng dẫn đến giải toán bị sai. Vậy làm thế nào để học sinh tiếp kiến thức được sâu, phát huy được tính tích cực, chủ động, tiết học diễn ra một cách nhẹ nhàng, tự nhiên đem lại hiệu quả cao. Đó chính là lý do tôi chọn đề tài: Một số biện pháp nâng cao chất lượng giải toán có lời văn dạng "Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó" cho học sinh lớp 4A1 trường tiểu học Thị trấn Tam Đường. 1.2. Mục đích 8
Tìm ra biện pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng dạy học toán có lời văn lớp 4 dạng bài: Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của 2 số đó. 2. Phạm vi triển khai thực hiện Thời gian: Từ tháng 10 năm 2017 đến hết tháng 3 năm 2018 Phạm vi: 30 học sinh lớp 4A1 Trường Tiểu học thị tr ấn Tam Đường – huyện Tam Đường – tỉnh Lai Châu. 3. Mô tả sáng kiến a. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến Vơi th ́ ực tê, h ́ ọc sinh bước từ lớp 3 lên với lượng kiến thức còn đơn giản, tình huống trong bài toán nhẹ nhàng, dễ hiểu. Sang lớp 4, kiến thức nhiều hơn, cao hơn. Đặc biệt là nội dung kiến thức toán nhiều lại đa dạng, nhiều dạng toán điển hình nhất cấp tiểu học. Đối với dạng toán “Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó” có một số bài chưa cho biết tổng, còn một số bài chưa cho biết hiệu, tức là tổng và hiệu còn chưa tường minh. Dẫn đến học sinh khi giải toán còn lúng túng, chưa xác định được tổng và hiệu. Do vậy, khi dạy phần kiến thức toán ở dạng này gặp khá nhiều khó khăn. Trong thực tế giảng dạy nhiều năm lớp 4 cũng như tham gia bồi dưỡng học sinh giao lưu môn toán tôi nhận thấy: Học sinh chưa ham mê học toán. Học sinh chưa biết cách tiếp cận và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo khi giải toán. Các em còn nhầm lẫn các yếu tố trong bài toán như sau: Trường hợp 1 : Hiệu không tường minh. VD: Tổng của hai số là 70. Hiệu của hai số là số tự nhiên bé nhất có hai chữ số. Tìm hai số đó ? Trong trường hợp này học sinh nhầm lẫn không biết hiệu của hai số. Trường hợp 2 : Tổng không tường minh. VD: Trong một phép trừ có tổng của số bị trừ, số trừ và hiệu là 102, hiệu 9
hai số là 22. Tìm hai số đó ? Ở bài toán này học sinh cứ tưởng tổng là 102 nhưng thực chất tổng là 80. Trường hợp 3 : Học sinh nhầm lẫn giữa số lớn với số bé. VD: Trong buổi lao động cả hai lớp 4A và 4B trồng được 600 cây. Lớp 4A trồng được ít hơn lớp 4B 50 cây. Hỏi mỗi lớp trồng được bao nhiêu cây? Ở dạng bài này có một số ít học sinh khi chưa đọc kĩ đề bài nên giải ra kết quả là lớp 4A lại trồng được nhiều hơn lớp 4B 50 cây. Học sinh chưa biết cách trình bày bài toán. Học sinh không có phương pháp giải phù hợp. Qua đó tôi nhận thấy cần nghiên cứu để tìm ra các biện pháp nâng cao chất lượng dạy học toán có lời văn lớp 4 dạng bài: Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của 2 số đó" để học sinh nắm được cách làm toán, giải các dạng toán có lời văn đã có trong chương trình và áp dụng cho chương trình lớp 5 tiếp theo. * Nguyên nhân Nguyên nhân từ phía giáo viên: Một số ít giáo viên còn dạy dàn trải nội dung kiến thức chưa xác định rõ, đầy đủ kiến thức trọng tâm và chưa có điểm nhấn cho nội dung này, dẫn đến học sinh hiểu bài còn chưa sâu, nhầm lẫn giữa các dạng toán. Việc suy nghĩ, sáng tạo trong phần hình thành kiến thức vê giai toan co ̀ ̉ ́ ́ lơi văn còn ít và ch ̀ ưa thường xuyên. Nguyên nhân từ phía học sinh: Trình độ nhận thức của các em còn nhiều hạn chế, không đồng đều. Các em bước đầu chuyển từ tư duy cụ thể sang tư duy trừu tượng cho việc nhận thức và tiếp thu kiến thức gặp không ít khó khăn, chưa mang lại kết quả như chương trình đề ra. Một số học sinh tư duy chưa cao, hiểu bài chưa sâu, còn chủ quan. Chưa cẩn thận khi làm bài. Nguyên nhân khác: Hiện nay chương trình Toán tiểu học đã có sự đổi mới, khoa học hơn song ở chương trình cũ kiến thức lớp 1, 2, 3 rất đơn giản, 10
đến lớp 4 học sinh phải gặp những kiến thức khó với lượng kiến thức khá nhiều. Đây là một vấn đề khó khăn cho cả người dạy và người học. b. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến Viêc̣ ap d ́ ụng giải pháp mới bằng cách hướng dẫn sinh đọc kĩ đề bài, xác định các yếu tố trong bài (tổng, hiệu, số lớn, số bé). Xác định xem tổng, hiệu đã tường minh hay chưa. Giáo viên hướng dẫn bằng lời nói và thao tác vẽ sơ đồ cho học sinh dễ quan sát, nắm bắt được dễ dàng. Cuối cùng cho học sinh thảo luận theo nhóm và giải bài toán đã có nhiều ưu điểm nổi bật. Học sinh hiểu bài sâu hơn, ít quên cách giải và không nhầm lẫn giữa các dang toán ̣ trong chương trình. Học sinh có kỹ năng nhận dạng toán, phân tích bài toán, biết lựa chọn phương pháp giải phù hợp cho từng bài toán thuộc dạng toán này, không còn tình trạng nhầm lẫn giữa các yếu tố trong bài. Viêc̣ ap d ́ ụng giải pháp mơi khi rut kinh nghiêm nh ́ ́ ̣ ững măt con han chê ̣ ̀ ̣ ́ ̉ ̉ ́ ươc va trên c cua cac giai phap tr ́ ́ ̀ ơ sở cũng đã vân dung linh hoat cac giai phap ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ̃ ực hiên. đa th ̣ Ở môi giai phap co s ̃ ̉ ́ ́ ự suy nghi tim toi bô sung cach lam cho phu ̃ ̀ ̀ ̉ ́ ̀ ̀ hợp vơi s ́ ự nhân th ̣ ưc cua hoc sinh l ́ ̉ ̣ ơp 4. Đăc biêt, môi dang bai đêu chu y đên ́ ̣ ̣ ̃ ̣ ̀ ̀ ́ ́ ́ ́ ưc liên quan cu va m cac kiên th ́ ́ ̃ ̀ ơi trong ch ́ ương trinh. T ̀ ừ đo hoc sinh hiêu ro ́ ̣ ̉ ̃ nhưng ban chât chinh cua t ̃ ̉ ́ ́ ̉ ưng dang bai cu thê, do vây hoc sinh luôn h ̀ ̣ ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ ứng thú ̀ ̀ ực hanh t tim toi, th ̀ ốt va có nhi ̀ ều ưu điểm nổi bật. Học sinh hiểu bài sâu hơn, ít quên cách giải và không nhầm lẫn giữa các dang toán trong ch ̣ ương trình. * Cách thực hiện, các bước thực hiện của giải pháp mới Biện pháp 1: Phát hiện khả năng, bồi dưỡng niềm say mê học toán ở học sinh Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành tổ chức dạy và phân loại học sinh theo đối tượng. Sau 1 tháng học đầu tiên: Thông qua các bài ôn ở lớp 3, chương trình toán 4 đầu năm, bằng kiểm tra phần thực tế trên lớp ( kiểm tra miệng và bằng giấy). Qua đó nắm bắt chính xác khả năng giải toán của từng em cụ thể đạt đến mức nào. 11
Cho các em tìm hiểu một số bài toán vui, lý thú ở tiểu học. Kể cho các em thấy những tấm gương học toán ở trường, ở huyện, tỉnh... để các em thấy Toán không phải là thứ xa vời mà nó rất gần gũi với các em. Chỉ cần các em có niềm say mê, lòng kiên trì là có thể chiếm lĩnh được nó. Biện pháp 2: Rèn luyện cho học sinh cách tiếp cận và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo khi giải toán Tổ chức thực hành giảng dạy bằng phương pháp dạy học tích cực, phát huy tính tích cực của học sinh trong giải toán. Kích thích, huy động học tập cá nhân và hợp tác theo nhóm nhỏ ở học sinh. Kích thích học sinh tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề của bài toán một cách sáng tạo, nhanh nhất trong từng trường hợp: Trường hợp 1: Hiệu không tường minh Khi đưa ra một bài toán, tôi yêu cầu học sinh đọc kĩ đề bài. Hướng dẫn học sinh phân tích, tìm hiểu đề bài bằng những câu hỏi gợi mở. VD: Tổng của hai số là 70. Hiệu của hai số là số tự nhiên bé nhất có hai chữ số. Tìm hai số đó ? + Đầu tiên đọc kĩ bài toán để tìm hiểu kĩ đề và tóm tắt bài toán bằng sơ đồ đoạn thẳng kết hợp hướng dẫn bằng lời nói và thao tác vẽ sơ đồ cho học dễ quan sát và nắm bắt được dễ dàng. + Đưa ra một số câu hỏi gợi mở: Bài toán cho biết hiệu của hai số chưa? Số bé nhất có hai chữ số là số nào? Học sinh nêu được số bé nhất có hai chữ số là 10 và đó cũng chính là hiệu của hai số. Từ đó giáo viên yêu cầu học sinh giải bài toán. Tóm tắt : Vì số bé nhất có hai chữ số là 10 nên hiệu của hai số bằng 10 Số lớn: Số bé: 10 70 Bài giải 12
Số lớn là: (70 + 10) : 2 = 40 Số bé là: 70 – 40 = 30 Đáp số : Số lớn: 40 Số bé: 10 Giáo viên đưa ra bài tập tương tự đề cho học sinh luyện tập thêm Bài 1: Tổng của hai số lẻ bằng 180. Tìm hai số đó? Bài 2: Tìm hai số biết tổng của chúng bằng 99 và hiệu của chúng bằng tích của hai chữ số đó. Trường hợp 2 : Tổng không tường minh VD: Trong một phép trừ có tổng của số bị trừ, số trừ và hiệu là 102, hiệu hai số là 22. Tìm hai số đó ? Khi dạy dạng bài này tôi thấy học sinh thường mắc những sai lầm sau: Học sinh đọc không kĩ bài toán nên cứ tưởng rằng tổng đã cho là 102 và hiệu đã cho là 22. Tưởng như bài toán thông thường nên chỉ việc giải. Nhưng thực chất tổng là 80. Do vậy học sinh thường giải sai. Hướng dẫn học sinh: Để giải lại bài toán này cần lưu ý. Thoạt đầu thì cứ tưởng là đúng nhưng khi xem kĩ lại đề bài thì trong đề bài cho như sau: Trong một phép trừ có tổng của số bị trừ, số trừ và hiệu là 102. Vậy ở đây mới tìm được số bị trừ và số trừ mà đã bằng 102 vậy còn hiệu nữa? Vậy học sinh đã giải sai. Vì vậy giáo viên cần nhấn mạnh ở ví dụ này là ( Đề bài đã cho là lấy cả số bị trừ cộng số trừ và cộng cả với hiệu nữa mới được 102. Vì vậy trong tổng bao gồm cả hiệu. Như vậy tổng của bài toán này chưa rõ ràng nên cần chú ý đến tổng của bài toán này phải là: 102 – 22 = 80. Tóm tắt ? Số bị trừ: Số trừ: 22 80 ? Bài giải 13
Tổng của số bị trừ và số trừ là: 102 – 22 = 80 Số bị trừ của phép trừ đó là: (80 + 22) : 2 = 51 Số trừ của phép trừ đó là: 80 – 51 = 29 Đáp số: Số bị trừ: 51 Số trừ: 29 Qua các ví dụ trên tôi rút ra được một số kinh nghiệm giúp học sinh có kĩ năng giải bài toán “Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó” như sau: Bước 1: Đọc kĩ đề bài: Trong bất kì một bài toán nào học sinh cũng phải đọc kĩ đề bài để tìm hiểu rõ yêu cầu của đề bài. Tìm hiểu xem bài toán cho biết gì? Bài toán yêu cầu gì? Những yếu tố đã cho đã cụ thể (tường minh) hay chưa. Với những bài toán khi cho biết tổng, hiệu chưa cụ thể cần bám sát vào yếu tố đã cho. Vận dụng các kiến thức lôgic của các dạng toán liên quan để tìm ra cách giải ngắn gọn nhất. Bước 2: Tóm tắt bài toán bằng sơ đồ đoạn thẳng. Dạng toán này bắt buộc học sinh phải vẽ được sơ đồ đoạn thẳng. Vậy khi tóm tắt học sinh phải xác định được đâu là số lớn, đâu là số bé. Bước 3: Giải bài toán. Học sinh tìm lời giải phù hợp với yêu cầu của đề bài và tiến hành giải bài toán. Sau khi học sinh giải xong giáo viên yêu cầu học sinh thử lại kết quả đã đúng với yêu cầu của bài chưa. Biện pháp 3: Rèn luyện học sinh trình bày bài giải Hướng dẫn học sinh dựa vào bài toán phân tích để trình bày bài giải theo thứ tự hợp lý. 14
Rèn học sinh làm thành thạo 4 phép tính để tránh sai sót khi tính toán. Hướng dẫn học sinh dựa vào yêu cầu và điều kiện đã cho của đầu bài để tìm câu lời giải đầy đủ ngắn gọn hợp lý. Sau mỗi bước giải yêu cầu học sinh kiểm tra xem đã đúng chưa? Câu lời giải hợp lý chưa? Giải xong kiểm tra đáp số xem có phù hợp với yêu cầu bài tập không? Ví dụ 1: Tìm hai số tự nhiên liên tiếp có tổng là: 121. Bài giải Hai số tự nhiên liên tiếp hơn kém nhau 1 đơn vị, vậy hiệu 2 số là 1: Số lớn là: (121 + 1) : 2 = 61 Số bé là: 121 76 = 60 Đáp số: Số lớn : 61; Số bé : 60 Thử lại: 61 + 60 = 121 61 60 = 1 Ví dụ 2: Cho mảnh đất hình chữ nhật có chu vi 160 m. Tính diện tích thửa ruộng biết chiều dài hơn chiều rộng 14 m. Bài giải Nửa chu vi của mảnh đất là: 160 : 2 = 80 (m) Chiều dài của mảnh đất là: (80 + 14): 2 = 47 (m) Chiều rộng của mảnh đất là: 80 47 = 33 (m) Diện tích của mảnh đất là: 47 x 33 =1551 (m2) Đáp số: 1551 m2 15
Chú ý: Trong ví dụ này ẩn tổng, học sinh phải đi tìm tổng, nếu câu lời giải chỉ là: "chiều dài là" "chiều rộng là" "diện tích là" là chưa đầy đủ. Ví dụ 3: Hải có ít hơn Long 28 viên bi. Tìm số bi của mỗi bạn biết trung bình cộng mỗi bạn có 56 viên bi. Bài giải Tổng số bi của Hải và Long là: 56 x 2 = 112 (viên bi) Hải có số viên bi là: (112 28): 2 = 42 (viên bi ) Long có số viên bi là: 112 – 42 = 70 (viên bi). Đáp số: Hải: 42 viên bi. Long: 70 viên bi. Biện pháp 4: Tổ chức kiểm tra, đánh giá học sinh thường xuyên, trong mỗi bài kiểm tra thường lồng ghép bài toán có lời văn Trong từng tiết dạy và từng phần kiến thức, tổ chức đánh giá học sinh bằng nhiều hình thức: + Kiểm tra kiến thức lí thuyết: Cách tính, công thức. + Qua làm bài tập vào giấy dưới dạng: trắc nghiệm hoặc tự luận bằng các bài toán có lời văn từ đơn giản đến phức tạp hơn một chút. Đặc biệt ở đối tượng học sinh giỏi cho thêm bài có nội dung cần phải suy luận... + Trong các bài kiểm tra thường xuyên, chú trọng lồng ghép từ 2 đến 3 bài toán có lời văn tuỳ từng thời gian của chương trình học để ra đề cho phù hợp và củng cố kiến thức về giải toán cho học sinh. + Qua các kì kiểm tra tổng hợp kết quả đánh giá, nhận xét các mặt ưu điểm và nhược điểm để bồi dưỡng thêm cho học sinh. 4. Hiệu quả do sáng kiến đem lại 16
a. Hiệu quả kinh tế Giáo viên không mất thời gian trong quá trình giảng dạy. Với các kĩ năng giải quyết vấn đề một cách sáng tạo khi giải toán học sinh có thể vận dụng vào giải các dạng toán khác trong chương trình vào các năm học tiếp theo mà không cần phải luyện tập lại. b. Hiệu quả kỹ thuật Qua việc áp dụng các giải pháp của sáng kiến vào dạy học tôi nhận thấy học sinh có kỹ năng nhận dạng toán, phân tích bài toán, biết lựa chọn phương pháp giải phù hợp cho từng bài toán thuộc dạng toán này, không còn tình trạng nhầm lẫn giữa các yếu tố trong bài, lúng túng trong cách giải, cũng như trình bày các bước giải. c. Hiệu quả về mặt xã hội Quá trình nghiên cứu rút ra các kinh nghiệm của bản thân để đưa vào áp dụng giảng dạy cho học sinh lớp 4A1 – Trường Tiểu học Thị Trấn Tam Đường, năm học 2017 2018 về dạng toán “Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của 2 số đó”. Đã phát triển năng lực tư duy lô gic, óc sáng tạo, chủ động trong gải toán cho các em. Các em đều biết vận dụng cac bi ́ ện phap đó m ́ ột cách linh hoạt, cụ thể và đạt được kết quả đáng khích lệ. Các em có kĩ năng trình bày cách giải một cách khoa học. Đó cũng là bước khởi đầu để các năm học sau phát huy hơn nữa. Kết quả học tập của học sinh có nhiều tiến bộ hơn so với đầu năm học cụ thể như: Kết quả khảo sát đầu năm học ( Môn Toán) Năm học Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành 2017 2018 30 20 10 Kết quả cuối học kì I ( Môn Toán) Năm học Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành 2017 2018 30 28 2 17
5. Đánh giá về phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến Sáng kiến kinh nghiệm được áp dụng cho học sinh lớp 4A 1 của trường Tiểu học thị trấn Tam Đường và có thể áp dụng rộng rãi đến tất cả các lớp 4 trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường và các lớp 4 trong toàn huyện có thực trạng như lớp chung tôi. ́ 6. Các thông tin cần được bảo mật: Không 7. Kiến nghị, đề xuất a) Về danh sách cá nhân được công nhận đồng tác giả sáng kiến: Không b) Kiến nghị khác: + Đối với giáo viên: Tâm huyết với nghề, tận tụy với học sinh, quan tâm sát sao tới từng học sinh. Thường xuyên học hỏi chuyên môn đồng nghiệp, tìm tòi nghiên cứu các phương pháp mới trong dạy học. + Đối với nhà trường: Quan tâm tạo điều kiện, khuyến khích giáo viên đổi mới phương pháp dạy học. Thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn chuyên sâu. Tư vấn trao đổi kinh nghiệm thực tế giảng dạy. 8. Tài liệu kèm: Không Trên đây là nội dung, hiệu quả của tác giả do chính tôi thực hiện không sao chép hoặc vi phạm bản quyền./. XÁC NHẬN CỦA CƠ QUAN ĐƠN VỊ NHÓM TÁC GIẢ SÁNG KIẾN ÁP DỤNG SÁNG KIẾN (Ký tên, đóng dấu) Nguyễn Thị Hiền Nguyễn Công Trứ 18
PGD& ĐT HUYỆN TAM ĐƯỜNG CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG TIỂU HỌC THỊ TRẤN Độc lập Tự do Hạnh phúc Số: /XN Tam Đường, ngày 20 tháng 3 năm 2018 19
Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến cấp huyện Đơn vị trường tiểu học Thị Trấn xác nhận: Một số biện pháp giúp học sinh làm tốt dạng toán có lời văn lới: "Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của 2 số đó" cho học sinh lớp 4A1 – Trường Tiểu học Thị trấn Tam Đường Đã được áp dụng tại trường tiểu học Thị Trấn thời gian từ ngày 01/9/2017 đến ngày 25/3/2018 Qua thời gian áp dụng sáng kiến tại đơn vị, kết quả đem lại như sau: Tôi thấy đa số các học sinh đều biết vận dụng cac bi ́ ện phap đó m ́ ột cách linh hoạt, cụ thể và đạt được kết quả đáng khích lệ. Đó cũng là bước khởi đầu để các năm học sau phát huy hơn nữa. Gop phân nâng cao chât ́ ̀ ́ lượng hoc cua hoc sinh. ̣ ̉ ̣ Kết quả cụ thể như sau: Năm học Tổng số học sinh Hoàn thành tốt Hoàn thành 2017 2018 30 28 2 Vậy đề nghị Hội đồng sáng kiến cấp cơ sở xem xét, ghi nhận kết quả trên./. HIỆU TRƯỞNG 20