Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi vận động trong tiết dạy Thể dục cho học sinh lớp 1 ở Tiểu học

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:59

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi vận động trong tiết dạy Thể dục cho học sinh lớp 1 ở Tiểu học với mục đích là gây được hứng thú học tập và phát triển thể chất, trí tuệ cho học sinh không chỉ trong môn Thể dục mà có sức khỏe tốt, tư duy, trí tuệ tốt các em sẽ phát huy được năng lực ở các môn học khác.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi vận động trong tiết dạy Thể dục cho học sinh lớp 1 ở Tiểu học

MÔ TẢ SÁNG KIẾN 1. HOÀN CẢNH NẢY SINH SÁNG KIẾN 1.1. Xuất phát từ mục tiêu giáo dục : Như chúng ta đã biết mục tiêu giáo dục của nước ta là đào tạo ra những con người phát triển toàn diện, có tri thức, có sức khoẻ bởi: “Sức khoẻ là vốn quý của con người”. Muốn có sức khoẻ tốt cần phải tập luyện thể dục thể thao. Trong việc rèn luyện thể dục thể thao thì việc tổ chức trò chơi vận động trong tiết Thể dục là một biện pháp phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh Tiểu học và đem đến hiệu quả cao trong việc giảng dạy, giáo dục học sinh. 1.2. Xuất phát từ tính tất yếu phải đổi mới phương pháp dạy học: Một trong những yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học thể dục ở tiểu học hiện nay là cần tổ chức giờ học sao cho sinh động, hấp dẫn, nhằm tạo hứng thú, tự giác tập luyện, nâng cao sức khỏe, phát triển thể lực cho học sinh. Tất cả chúng ta đã bao giờ thắc mắc tại sao mỗi đứa trẻ đều rất thích thú và hào hứng khi đến giờ Thể dục, giờ ra chơi? Và khi quan sát chúng ta đều thấy: Khi ra chơi thì từng nhóm học sinh bày ra các trò chơi như: đá cầu, nhảy dây, kéo co, nhảy bậc, bịt mắt bắt dê,…Tất cả những trò chơi đó không có trò chơi nào là không mang lại tiếng cười cho các em, những tiếng cổ vũ reo hò chiến thắng không ngớt, người thắng cũng như người thua rất hồn nhiên và trong sáng. Mỗi đứa trẻ đều có tính cách khác nhau nhưng trò chơi không những không phải là rào cản ngăn cách các em mà trái lại đó còn là chất keo dính thu hút các em, tập cho các em cùng chơi, cùng học và cùng suy nghĩ. Trò chơi không chỉ là một phương tiện giáo dục mà còn được nâng lên vị trí của mỗi phương pháp giáo dục đó là phương pháp vui mà học, học mà vui như Bác Hồ đã căn dặn chúng ta: “Trong lúc học cũng cần cho chúng vui, trong lúc vui cũng làm cho chúng học”. 1.3: Xuất phát từ nội dung, chương trình giảng dạy: 1
Trong phân phối chương trình giáo dục thể chất ở trường Tiểu học ,tất cả các tiết dạy đều có trò chơi vận động và giữ vai trò rất quan trọng. Trò chơi vận động được sử dụng như là một nội dung học tập đồng thời là phương pháp, phương tiện rèn luyện sức khoẻ và giáo dục đạo đức cho học sinh đạt hiệu quả cao, được học sinh rất ưa thích.Vì vậy giáo viên cần lựa chọn trò chơi và cách tổ chức trò chơi hợp lý với tiết học, giúp học sinh có tinh thần thoải mái luyện tập các kiến thức một cách tự giác và có hiệu quả. 1.4.Xuất phát từ thực tế giảng dạy. Qua thời gian được giao nhiệm vụ dạy môn Thể dục cho các khối lớp ở Tiểu học bản thân tôi cũng đã nhận thấy được tầm quan trọng của trò chơi vận động đối với sự phát triển thể chất của học sinh. Song trò chơi vận động lại chưa được quan tâm đúng tầm, một số trò chơi lặp đi lặp lại trong nhiều tiết học dẫn đến sự nhàm chán với các em. Cũng từ đó mà tôi nghiên cứu, tìm tòi và đưa ra sáng kiến kinh nghiệm: “Nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi vận động trong tiết dạy Thể dục cho học sinh lớp 1 ở Tiểu học”, với mục đích gây được hứng thú học tập và phát triển thể chất, trí tuệ cho học sinh không chỉ trong môn Thể dục mà có sức khỏe tốt, tư duy, trí tuệ tốt các em sẽ phát huy được năng lực ở các môn học khác. Đề tài được áp dụng tại khối lớp 1 năm học 2016 2017 và tiếp tục nghiên cứu và áp dụng trong những năm học tiếp theo. 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ: 2.1. Một số đặc điểm của trò chơi vận động: Trong chương trình giáo dục thể chất ở trường Tiểu học, trò chơi vận động được sử dụng vừa là một nội dung học tập vừa là phương tiện rèn luyện sức khoẻ, thể lực và giáo dục đạo đức cho học sinh. Các em chơi mà học, học mà chơi một cách nhẹ nhàng nhưng đạt hiệu quả cao. Vì vậy tìm 2
hiểu những đặc điểm cơ bản của trò chơi để sử dụng trong giáo dục thể chất là điều cần thiết đối với người giáo viên thể dục. Hầu hết những trò chơi vận động được sử dụng trong giáo dục thể chất ở các trường phổ thông đều có mục đích rõ ràng. Trong quá trình chơi, các em giao lưu, hợp tác với nhau, cá nhân phải hoàn thành nhiệm vụ của mình trước tập thể với một trách nhiệm cao, tập thể có trách nhiệm giúp đỡ cá nhân hoàn thành nhiệm vụ, vì vậy tình bạn, tinh thần tập thể, trách nhiệm của cá nhân trước tập thể... được hình thành. Cũng trong quá trình chơi đã xây dựng cho các em tác phong khẩn trương, kỉ luật và sự sáng tạo để hoàn thành nhiệm vụ với năng suất cao... góp phần vào sự hình thành nhân cách, do đó có thể nói trò chơi vận động mang tính giáo dục rất cao. Chơi là một nhu cầu trong đời sống của tuổi trẻ, đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh lớp 1. Có thể nói nhu cầu vui chơi đối với các em cần thiết và quan trọng như nhu cầu ăn, ngủ, học tập trong đời sống hàng ngày. Chính vì vậy, dù được hướng dẫn hay không, các em vẫn tìm mọi cách để chơi. Do chơi là một nhu cầu tự thân của các em, nên khi được chơi các em đã tham gia một cách hoàn toàn tự giác và chủ động. Tự giác tham gia luyện tập là một yếu tố quan trọng trong tập luyện thể dục thể thao, trò chơi vận động đáp ứng rất tích cực yếu tố đó nên tính tự giác là một trong những nguyên nhân làm cho trò chơi được coi trọng, được sử dụng một cách triệt để trong giáo dục thể chất ở trường phổ thông. Trong quá trình chơi, các em biểu lộ tình cảm rất rõ ràng như niềm vui chiến thắng, buồn khi bị thua, vui mừng khi đồng đội hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc, bản thân thấy có lỗi khi không hoàn thành nhiệm vụ do tập thể giao cho ... Vì danh dự của tập thể mà các em luôn phải cố gắng phấn đấu, khắc phục khó khăn ... để mang lại chiến thắng cho tập thể trong đó có bản thân mình, do đó trò chơi vận động có tính thi đua rất cao. 3
Mỗi trò chơi thường có những quy tắc, luật lệ rất nghiêm, nhưng cách thức để đạt được mục tiêu đòi hỏi người chơi phải thông minh, sáng tạo trong quá trình thực hiện, do đó có thể nói trò chơi vận động là môi trường thuận lợi góp phần phát huy tính chủ động, sáng tạo, tư duy trí tuệ của trẻ em. Khi đã tham gia vào trò chơi, do sự cuốn hút của trò chơi nên trẻ em thường chơi với tất cả khả năng của mình về sức lực, trí thông minh và sự sáng tạo, chính những cái đó đã hạn chế khả năng điều chỉnh khối lượng vận động. Đây là đặc điểm quan trọng mà người giáo viên khi tổ chức trò chơi cho học sinh cần lưu ý, nếu không dễ dẫn đến hiện tượng có những học sinh quá mệt mỏi, ảnh hưởng đến sức khỏe của các em. Dựa vào những quy tắc, yêu cầu và thời gian đã quy định cho trò chơi mà tăng hay giảm phạm vi hoạt động ( cự li), thời gian, hay cường độ (nhịp) ... để điều chỉnh lượng vận động của trò chơi cho thích hợp vời lứa tuổi, giới tính và sức khỏe của từng học sinh. 2.2 Ý nghĩa và tác dụng của trò chơi vận động Sức khỏe trí tuệ là hai thứ quý giá nhất và là tài sản vô giá của mỗi con người, mỗi gia đình và mỗi quốc gia. Trong nội dung chương trình môn học Thể dục ở Tiểu học có nhiều nội dung trò chơi vận động nhằm góp phần rèn luyện cho học sinh có nếp sống lành mạnh, vui tươi, có sức khỏe tốt để học tập hiện tại và sau này tham gia xây dựng, bảo vệ tổ quốc đạt hiệu quả cao. Có thể nói thể dục thể thao nói chung và trò chơi vận động nói riêng ở đây không đơn thuần là cơ bắp, mà vì một lẽ sâu xa cao đẹp hơn của con người, của xã hội đó là góp phần giáo dục và rèn luyện thế hệ trẻ trở thành những con người có ích cho xã hội, có sức khỏe, thể lực tốt và trí tuệ thông minh để lao động đạt hiệu quả cao và biết sống một cuộc sống lành mạnh, vui tươi, hạnh phúc. 4
Để thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, chúng ta không chỉ cần chuẩn bị cho người lao động tương lai đang ngồi trên ghế nhà trường về kiến thức khoa học kĩ thuật mà rất cần chuẩn bị cho họ về thể lực, sức khỏe. Chuẩn bị cho người lao động có thể lao động với năng suất cao là một yêu cầu khách quan của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Yêu cầu đó bắt nguồn từ tính chất của nền sản xuất hiện đại, có thể nói kĩ thuật sản xuất của xã hội ngày càng cao, càng hiện đại thì nhiệm vụ của giáo dục thể chất càng nặng nề, bởi vì giáo dục thể chất đã được xã hội sử dụng như một phương tiện để điều khiển sự phát triển thể chất của con người một cách có chủ định, mà sự phát triển này lại là một trong những phương tiện để tái sản xuất sức lao động. Trò chơi vận động cũng như những bài tập thể dục thể thao khác, nếu được thực hiện đúng phương pháp khoa học thì nhất định có tác dụng nâng cao sức khỏe, mà sức khỏe học sinh là mục tiêu cơ bản, quan trọng nhất của giáo dục thể chất trong trường phổ thông. Trong quá trình học sinh tham gia vào trò chơi, hệ vận động được củng cố và phát triển, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, bài tiết ... được rèn luyện, thông qua đó các chức năng thần kinh không ngừng được củng cố, nâng cao và hoàn thiện làm cho cơ thể các em được phát triển toàn diện các tố chất nhanh, mạnh, bền, mềm dẻo, khéo léo, chính xác, làm cho cơ thể phát triển cân đối và hoàn thiện theo quy luật giới tính và lứa tuổi. Tập luyện các bài tập thể dục thể thao bằng trò chơi vận động đối với học sinh nói chung và học sinh lớp 1 nói riêng là một trong những hình thức tập luyện có hiệu quả nhất nhằm kích thích sự hoạt động của các cơ quan cảm thụ bản thể thông qua sự hoạt động của hệ thần kinh, tim mạch... Kết quả sự trao đổi chất tăng lên, quá trình đồng hóa thức ăn trong cơ thể các em được đẩy mạnh, quá trình bài tiết được nhanh chóng, khí huyết lưu thông 5
tạo ra sự sảng khoái, hoạt động dễ dàng cho cơ thể, như vậy là sức khỏe được tăng cường. 3. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ: 3.1.Thuận lợi: Trong các nhà trường Tiểu học hiện nay đội ngũ giáo viên dạy chuyên môn Thể dục được đào tạo bài bản, một số giáo viên nhiệt tình năng động, luôn có ý thức nâng cao trình độ chuyên môn. Phụ huynh và nhà trường quan tâm, học sinh có trang phục riêng cho bộ môn Thể dục để các em vận động được thoải mái hơn, đa số các em tham gia tập luyện nhiệt tình, tích cực, năng nổ, tham gia trò chơi một cách chủ động và đặc biệt thể hiện rõ sự yêu thích các trò chơi vận động. Một số nhà trường đã đầu tư cơ sở vật chất đầy đủ, đảm bảo cho việc dạy và hoặc như : Xây nhà đa năng, bể bơi , sân bãi đảm bảo an toàn. 3. 2. Khó khăn * Về cơ sở vật chất: Do sân bãi còn chật hẹp, đồ dùng đã có nhưng chưa đầy đủ hoặc đã xuống cấp. Điều này là một hạn chế để người giáo viên thể dục lựa chọn phương pháp tốt khi giảng dạy tổ chức trò chơi vận động trong tiết thể dục. Đa số các trường chưa có nhà đa năng nên khi thời tiết xấu học sinh không hoạt động được. * Đối với giáo viên: Một số giáo viên chưa chú trọng đến việc tổ chức trò chơi vận động trong tiết dạy thể dục mà chỉ chú ý các bài tập cơ bản. Các trò chơi trong phân phối chương trình, nhiều khi giáo viên chỉ tổ chức cho có lệ với mục đích để học sinh thư giãn. Giáo viên chưa thật chú ý đến mục đích của trò chơi có phù hợp với bài dạy hay không? Thậm chí có thể bỏ qua trò chơi với lý do “ không cần thiết” miễn sao dạy đủ kiến thức theo chương trình là được. Như vậy vô tình chúng ta đã biến những tiết Thể dục trở lên khô khan, cứng nhắc, 6
hình thành cho học sinh thói quen tập luyện bắt buộc nên các em cảm thấy mệt mỏi hơn khi học Thể dục. Việc quan tâm, rèn luyện thao tác kĩ thuật, khả năng vận động của học sinh còn chưa sâu sát có khi chỉ hướng dẫn qua rồi để học sinh tự thực hành trò chơi. Tổ chức trò chơi chưa tiến hành theo nhiều cách khác nhau. Đối với những trò chơi có chủ đề, chưa dẫn dắt, hướng dẫn học sinh để các em “nhập vai” vào trò chơi . Đôi khi tổ chức đội hình chơi cho học sinh chưa hợp lí .Chưa có biện pháp cụ thể trong giờ thực hành trò chơi. Vì vậy hiệu quả của trò chơi vận động trong tiết dạy Thể dục đạt chưa cao. * Đối với học sinh : Học sinh lớp 1 còn quá nhỏ nên khả năng phân tích và tổng hợp của các em còn non yếu. Đặc biệt là thiếu khả năng phân tích những hiện tượng, những thay đổi trong khi thực hành trò chơi, nên các em luôn trong tình trạng bị động. Chủ yếu chỉ quan sát và làm theo. Do vậy không hình thành được thao tác kĩ thuật, trong khi chơi các em thường bị phạm quy, khả năng vận động chưa cao . * Nội dung chương trình phần trò chơi vận động lớp 1. Trong sách giáo viên hướng dẫn trò chơi trong phần khởi động và thả lỏng còn ít, giáo viên còn gặp khó khăn khi tìm trò chơi cho phần khởi động để tạo không khí sôi nổi để vào phần cơ bản của tiết học và trò chơi thả lỏng kết thúc bài học. Trò chơi vận động trong sách giáo viên còn đơn điệu, một trò chơi lặp lại nhiều tuần khiến các em nhàm chán. Vì vậy các tiết học sau, trò chơi sẽ không còn hứng thú, lôi cuốn với các học sinh. Vì thế chất lượng giờ học sẽ không cao. 3.3. Điều tra cơ bản Qua thực tế nhiều năm giảng dạy tôi quan sát và tiến hành điều tra nắm bắt tình hình thực tế học sinh khối lớp1 của nhà trường trong các năm 7
học trước khi chưa áp dụng kinh nghiệm, kết quả điều tra môn học Thể dục cụ thể như sau: * Kết quả thăm dò ban đầu: Số học sinh hứng Số học sinh Số học sinh ít hứng Khối Tổng thú với tiết Thể không hứng thú thú với tiết Thể dục 1 số HS dục với tiết Thể dục TS % TS % TS % 1A 29 13 44,8 13 44,8 3 10,4 1B 32 15 46,9 13 40,6 4 12,5 Tổn 7 11,5 61 28 45,9 26 42,6 g Sau khi thăm dò ý kiến của học sinh về học môn thể dục kết quả vẫn còn số lượng học sinh không hứng thú với môn Thể dục. Tôi đã trăn trở suy nghĩ tìm biện pháp để nâng cao hiệu quả của trò chơi vận động trong môn Thể dục lớp 1. Để các em thực sự yêu thích môn Thể dục, tôi đã nghiên cứu từng trò chơi trong từng bài dạy nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, từ đó góp phần nâng cao chất lượng môn học Thể dục. 4. CÁC GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP THỰC HIỆN : Trò chơi vận động chiếm khoảng thời gian không ít trong tiết dạy thể dục. Thông thường, trò chơi vận động thường được tổ chức chơi trong phần khởi động khoảng 12 phút, phần cơ bản khoảng 6 8 phút, phần thả lỏng khoảng 12 phút. Hơn nữa đối với học sinh Tiểu học, nhất là học sinh lớp 1 việc tổ chức trò chơi vận động không chỉ giúp các em vui chơi, thư giãn, thoải mái mà còn giúp cho cơ thể các em được phát triển toàn diện về các tố chất: nhanh, mạnh, bền, mềm dẻo, khéo léo, chính xác, làm cho cơ thể phát triển cân đối, qua đó kích thích các em hứng thú học tập, rèn luyện tư duy sáng tạo đối với các môn học khác. Chính vì vậy mà đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức trò chơi vận động sao cho phù hợp 8
với đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh lớp 1 và có “mẹo” khi tổ chức trò chơi, thu hút được tất cả học sinh tham gia một cách nhiệt tình, hăng hái. Việc đó không dễ, không phải giáo viên nào cũng làm được. Ngoài 35 tiết chính theo chương trình thì còn các tiết thể dục ôn, giáo viên cần giảng dạy sao cho tiết ôn tập không lặp lại các tiết chính để học sinh thấy mỗi tiết thể dục là một bài học mới, thu hút , hấp dẫn học sinh. Muốn làm được vậy giáo viên cần nghiên cứu kĩ chương trình và chuẩn bị bài soạn chu đáo, tìm các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học linh hoạt để hấp dẫn học sinh trong mỗi tiết học. Trong phân phối chương trình môn Thể dục 1. Một trò chơi được sử dụng lặp lại nhiều lần trong các tuần liên tiếp nên gây ra sự nhàm chán cho học sinh ở các tuần sau. Qua nhiều năm giảng dạy tôi muốn chia sẻ một số biện pháp tổ chức trò chơi vận động trong tiết dạy Thể dục nhằm thu hút, hấp dẫn học sinh lớp 1 như sau: 4.1. Biện pháp 1: Tổ chức trò chơi cho phần khởi động: Phần mở đầu tôi sử dụng một số trò chơi mà các em ưa thích để gây sự tập trung và hứng thú trước khi vào phần cơ bản như: Cho cả lớp vỗ tay hát chung một bài hát để tạo sự thoải mái phấn khởi trong bước đầu cho quá trình thực hiện một tiết học . Khi khởi động các khớp xong tôi cho học sinh chơi một số trò chơi như : “Nhóm ba nhóm bảy” “Kết bạn", “Đứng ngồi theo lệnh”....(chơi trong khoảng 2 phút). Qua trò chơi sẽ tăng thêm sự hứng thú trong học tập của các em. Ở phần khởi động khi tổ chức trò chơi tôi đã chú ý lựa chọn những trò chơi đơn giản dễ hiểu mang tính tập thể, nhanh, ngắn gọn. Bởi vì, yêu cầu trong phần mở đầu giữ vai trò dẫn dắt và tạo tiền đề cần thiết cho việc thực hiện các nhiệm vụ chính của bài học. Tôi đã áp dụng dạy một số trò chơi trong phần mở đầu cụ thể như sau : 9
4.1.1: Trò chơi “Nhóm ba nhóm bảy” Mục đích: Rèn luyện phản xạ, phát triển sức mạnh chân, giáo dục tinh thần tập thể. Chuẩn bị: Học sinh đứng thành vòng tròn. Cách chơi: Giáo viên cho học sinh chạy nhẹ nhàng hoặc nhảy chân sáo theo vòng tròn, vừa vỗ tay vừa đọc: “Tung tăng múa ca, nhi đồng chúng ta, họp thành nhóm ba hay là nhòm bảy” Sau tiếng “bảy” các em đứng lại nghe lệnh của chỉ huy. Nếu hô “nhóm... ba “thì lập tức chạy chụm lại với nhau thành từng nhóm ba người, nếu chỉ huy hô “nhóm... bảy” các em nhanh chóng chụm thành nhóm bảy người. Những em không tạo được thành nhóm phải chịu một hình phạt nào đó do giáo viên và học sinh thống nhất. 4.1.2: Trò chơi “ Kết bạn” Mục đích: Rèn luyện phản xạ, phát triển sức mạnh chân, giáo dục tinh thần tập thể. Chuẩn bị: Học sinh đứng thành vòng tròn. Cách chơi: Giáo viên cho học sinh chạy nhẹ nhàng hoặc nhảy chân sáo theo vòng tròn đọc: “ Kết bạn, kết bạn. Kết bạn là đoàn kết, kết bạn là sức mạnh, chúng ta cùng nhau kết bạn”. Đọc xong những câu trên, các em tiếp tục chạy theo vòng tròn, khi nghe thấy giáo viên hô: “ Kết bạn, kết bạn” thì học sinh dừng lại và hỏi “Kết mấy, kết mấy”. Giáo viên hô “kết 2” tất cả nhanh chóng kết thành từng nhóm hai người, nếu đứng một mình hoặc nhóm nhiều hơn hai là sai thì phải chịu một hình phạt nào đó. Tiếp theo, giáo viên cho học sinh tiếp tục chạy và đọc câu quy định, sau đó giáo viên có thể hô “ kết..3 hoặc 4,5,6...” để học sinh kết thành nhóm 3 hoặc 4,5,6,... Trò chơi tiếp tục như vậy sau 12 lần chơi, giáo viên cho HS đổi chiều so với chiều vừa chạy. 4.1.3: Trò chơi “Đứng ngồi theo lệnh” Mục đích: Rèn luyện phản xạ nhanh và sự tập trung chú ý. 10
Chuẩn bị: Học sinh có thể đứng thành 24 hàng dọc hay hàng ngang, hoặc thành vòng tròn em nọ cách em kia 1 sải tay. Cách chơi: Khi người điều khiển hô “ngồi” hoặc thổi một tiếng còi, tất cả nhanh chóng ngồi xuống, khi người điều khiển hô “đứng” hoặc thổi hai tiếng còi liên tiếp nhau thì phải đứng yên hoặc nhanh chóng đứng lên. Ai thực hiện sai, phải chạy hoặc nhảy lò cò một vòng xung quanh các bạn, hoặc hát một bài hát, đọc một đoạn thơ,v.v... 4.1.4: Trò chơi: “Thổi bóng”: Mục đích: Nhằm rèn luyện cơ quan hô hấp, sự phối hợp khéo léo giữa hít vào thở ra sâu. Chuẩn bị: Chọn một nơi sạch sẽ, thoáng, không khí trong lành. Chuẩn bị 5 – 10 quả bóng bay, thổi căng rồi rồi buộc bằng một sợi dây mềm sau đó treo lên một xà ngang hoặc cành cây… sao cho quả bóng cao trên tầm đầu của các em 10 – 20 cm. Tùy theo số lượng bóng, tập hợp học sinh theo những hàng dọc thẳng hướng với bóng. Cách chơi: Từng em một lần lượt tiến vào phía dưới quả bóng, hít sâu vào bằng mũi rồi ngẩng đầu lên thổi mạnh ra bằng mồm vào quả bóng sao cho quả bóng bay lên càng cao càng tốt. Mỗi em thổi 4 – 5 lần rồi quay trở về tập hợp ở phía cuối hàng chờ đến lượt tiếp theo. Trò chơi cứ tiếp tục như vậy hết em này đến em khác trong nhiều lần, em nào thổi mạnh, bóng bay lên cao nhất giáo viên nên khen ngợi và thưởng cho bằng cách được vào chơi thêm một lần nữa. Chú ý : Trò chơi này có thể tổ chức dưới dạng bóng bay xa: Chuẩn bị một chiếc bàn, lau sạch, đặt bóng ở một đầu bàn, cho lần lượt từng em vào thổi bóng cho bóng bay sang đầu bàn bên kia. Ai thổi bóng bay xa nhất là vô địch. Trò chơi này có thể chơi cá nhân dưới dạng thổi lông gà sao cho chiếc lông gà luôn luôn ở trên cao chứ không bị rơi xuống đất. Không nên để các em chạy lộn xộn, hoặc nhiều em cùng thổi vào một quả bóng. 11
4.1.5: Trò chơi: “người lùn” Mục đích: Nhằm rèn luyện sức mạnh chân, khả năng thăng bằng. Chuẩn bị: Kẻ một vạch xuất phát và một vạch đích cách nhau 8 – 10m. Tập hợp học sinh thành 2 – 4 hàng dọc sau vạch xuất phát Cách chơi: Cách thứ nhất: Các em hạ thấp trọng tâm bằng cách co hai chân để giả làm “Người lùn”, hai tay có thể chống hông hoặc buông tự nhiên rồi lần lượt đi từ vạch xuất phát đến vạch đích thì đứng quay mặt lại (theo hàng) để chuẩn bị chơi lần thứ hai theo chiều ngược lại. Cách thứ hai: Từng nhóm 5 em, em đầu tiên hai tay chống hông, những em đằng sau một tay chống hông, một tay bá lên vai bạn đằng trước, cùng co chân hạ thấp trọng tâm rồi đi về trước. Khi đi cố gắng không để đứt hàng. Cách thứ ba: Chơi theo kiểu thi tiếp sức, những em đầu tiên co chân hạ thấp trọng tâm, hai tay chống hông và đi như vậy cho đến đích thì đi vòng quay lại về vạch xuất phát thì chạm tay bạn số hai, bạn này cũng thực hiện như bạn trước và cứ lần lượt như vậy cho đến hết, hàng nào xong trước hàng đó thắng. Chú ý: Số người của các đội phải đều nhau. Không được đứng thẳng người lên để đi. Khoảng cách đi tùy theo lứa tuổi, có thể 4m – 6m x 2 lần. * Ghi chú: Cũng nguyên tắc chơi như trên, có thể tổ chức cho các em chơi dưới dạng đi kiễng gót, đi nhún chân, đi chân sáo, v.v…và đổi tên trò chơi cho phù hợp. 4.1.6: Trò chơi: “chuyền khăn” Mục đích: Tạo không khí vui vẻ trong học tập , sinh hoạt. Cách chơi : Giáo viên cho cả lớp hát một bài hát tập thể và dùng một chiếc khăn (bông hoa hoặc một vật nào đó) khi trọng tài thổi một tiếng còi chiếc khăn dừng lại ở ai người đó chịu phạt (hoặc được thưởng). 12
Khi chuyền khăn phải theo nhịp vỗ tay của bài hát. Ai ném khăn người đó bị phạt. Ai giữ khăn cũng bị phạt. * Phạm vi áp dụng: Các trò chơi trên có thể áp dụng ở phần khởi động trong các tiết thể dục lớp 1 hoặc ở các lớp 2, 3, 4, 5. 4.2. Biện pháp 2: Thay đổi hình thức tổ chức của trò chơi ở phần cơ bản. 4.2.1. Trò chơi: “Diệt các con vật có hại”. Mục đích: Rèn luyện phản xạ, hô hấp, sự tập trung chú ý và phát triển trí thông minh. Chuẩn bị: Tập hợp học sinh trong lớp thành 1 – 4 hàng dọc sau đó quay thành hàng ngang hoặc cho các em đứng theo vòng tròn mặt quay vào tâm. Học sinh có thể đứng hoặc ngồi xổm. Cách chơi: Khi giáo viên gọi tên các con vật có ích như : trâu , bò , lơn, gà, ngan, ngỗng, dê, chó,v.v…thì tất cả học sinh im lặng. Nếu em nào hô: “Diệt: là bị phạt, phải lò cò một vòng xung quanh các bạn. Khi giáo viên gọi tên các con vật có hại như: ruồi, muỗi, chuột, gián, kiến, mối, v.v…thì tất cả học sinh đồng thanh hô to “Diệt ! Diệt ! Diệt !” và tay giả làm động tác đập ruồi, muỗi (có thể sử dụng tranh , ảnh) Cách dạy: Giáo viên nêu tên trò chơi, hỏi học sinh những con vật nào có hại, có ích( xem tranh) và thái độ của mọi người đối với các con vật có hại. Có nhiều con vật đối với học sinh lớp 1 thì các con còn nhầm lẫn không biết 13
là con vật đó có lợi hay có hại như: con ong, con giun đất, con hổ, con cá sấu…. thì giáo viên cần phân tích cho học sinh để học sinh biết những con vật đó có lợi hay có hại để học sinh nắm được và tham gia trò chơi được tốt hơn. * Để trò chơi thêm hấp dẫn tôi làm mới trò chơi như sau : Tuần 1: Khi gọi tên các con vật tôi kéo dài từ “ con…” sau đó mới gọi tên con vật, ví dụ “con… ruồi” và gọi xen kẽ giữa các con vật có ích với con vật có hại một cách nghệ thuật để trò chơi sinh động, hấp dẫn. Tuần 2: Tôi đã sử dụng các đồ dùng (hình ảnh) trực quan thay cho lời hô của giáo viên mà chỉ cần giơ hình ảnh(hoặc chỉ) con vật, học sinh phân biệt xem con vật đó có lợi hay có hại để thực hiện theo luật của trò chơi. * Phạm vi áp dụng: Trò chơi này còn có thể áp dụng ở phần khởi động trong các tiết thể dục lớp 1 hoặc ở các lớp 2, 3, 4, 5. 4.2.2. Trò chơi: “Qua đường lội” (hoặc Qua suối) Mục đích: Rèn luyện kĩ năng đi, khả năng giữ thăng bằng tập trung chú ý, phối hợp khéo léo chính xác và tính cẩn thận. Chuẩn bị: Kẻ 2 vạch song song cách nhau 6 – 8m giả làm giới hạn của hai bên bờ suối hoặc đường lội. Ở giữa kẻ một số vòng theo hình tự nhiên giả làm các viên đá nổi lên trên mặt đất. Một bên quy ước là nhà, bên kia là trường học. Cách chơi: Các em lần lượt đi lên các “viên đá” để đi từ “nhà” đến “trường”. Khi đi không để chân bước lệch các “viên đá”, nếu bước lệch coi như đã bị ngã. Sau khi học sinh đi đến “trường”, giáo viên cho các em đi theo chiều ngược lại giả như trên đường đi học về. Trò chơi cứ tiếp tục như vậy không vội vàng, mà thận trọng, đi theo thứ tự em trước đi qua được vài viên đá, thì em sau mới đi tiếp 14
Cách dạy: Tôi giới thiệu tên trò chơi, giải thích cho học sinh hình dung xem khi đi học gặp đoạn đường lội thì em phải xử lí như thế nào? * Để trò chơi thêm hấp dẫn tôi làm mới trò chơi như sau : Tuần 5, 10: Tôi tổ chức trò chơi như hướng dẫn ở trên. Song để cho các em được trải nghiệm tình huống gần giống thực tế, tôi sử dụng một số viên gạch xếp giống như viên đá nổi lên trên mặt đất và hướng dẫn các em đi trên những viên gạch đó sao cho không bị ngã theo luật trò chơi. 4.2.3. Trò chơi: “Chuyển bóng tiếp sức” Mục đích: Rèn luyện sự nhanh nhẹn, khéo léo; giáo dục tinh thần tập thể. Chuẩn bị : 2 4 quả bóng nhỡ (bằng nhựa, cao su hoặc da). Tập hợp học sinh thành 2 – 4 hàng dọc (có số người bằng nhau). Mỗi hàng, tổ trưởng đứng trên cùng, hai tay cầm bóng giơ lên cao ở trên đầu. Cách chơi: khi có lệnh các em tổ trưởng đồng loạt quay người qua trái ra sau trao bóng cho bạn số 2. Số 2 nhận bóng, sau đó quay người qua trái ra sau trao bóng cho số 3. Bóng được tiếp tục chuyển như vậy cho đến người cuối cùng. Người cuối cùng đưa bóng qua phải cho người phía trước và lần lượt chuyển bóng lên đến tổ trưởng. Tổ trưởng cầm bóng bằng hai tay, giơ lên cao và nói to “Báo cáo… Xong!”. Đó là căn cứ để xác định tổ nào nhanh nhất, nếu ít phạm quy, tổ đó thắng cuộc. Trong khi chuyển bóng, nếu ai để bóng rơi, người đó nhanh chóng nhặt bóng và tiếp tục cuộc chơi. Trường hợp phạm quy : Chuyển bóng không lần lượt, mà cách quãng. 15
Cách dạy: Giáo viên giới thiệu tên trò chơi, cách chơi, luật chơi. Giáo viên làm mẫu động tác chuyển bóng cho học sinh quan sát. Hướng dẫn và tổ chức cho học sinh chơi thử sau đó chơi chính thức. Giáo viên quan sát, nhận xét, phân đội thắng thua, tuyên dương. * Để trò chơi thêm hấp dẫn tôi làm mới trò chơi như sau : Tuần 11: Tôi hướng dẫn học sinh chơi chuyển bóng sang trái, sang phải. Tuần 12: Tôi hướng dẫn học sinh thay chuyển bóng qua trái, qua phải bằng nhiều hình thức chuyển bóng khác nhau như: chuyển bóng qua đầu, qua háng… 4.2.4. Trò chơi: “Chạy tiếp sức”. Mục đích: Rèn luyện kĩ năng chạy, phát triển sức nhanh, sự phối hợp đồng đội. Chuẩn bị: Kẻ vạch xuất phát và vạch đích cách nhau 6 – 8m. Có thể thay vạch đích bằng 2 – 4 lá cờ nhỏ (tương đương với số tổ học sinh trong lớp), cờ nọ cách cờ kia 1 2 m. Tập hợp học sinh trong lớp thành 2 4 hàng dọc sau vạch xuất phát, các tổ có số người bằng nhau. Cách chơi: Khi có lệnh, các em số 1 của mỗi hàng chạy nhanh, vòng qua cờ rồi chạy về vạch xuất phát chạm tay bạn số 2 lại chạy như số 1 và cứ lần lượt như vậy cho đến hết, hàng nào xong trước, ít phạm quy là thắng cuộc. Các trường hợp phạm quy: 16
+ Xuất phát trước lệnh hoặc trước khi chạm tay bạn chạy trước mình. + Không chạy vòng qua cờ. * Để trò chơi thêm hấp dẫn tôi làm mới trò chơi như sau : Tuần 14: Tôi tổ chức cho học sinh chơi như hướng dẫn ở trên. Tuần 15: Tôi hướng dẫn học sinh chạy tiếp sức bằng cách trao cho bạn một chiếc khăn hay quả bóng, tín gậy… Đồng thời, có thể thay thế cờ đích bằng biển báo giao thông cấm đi ngược chiều để học sinh chấp hành đúng luật, chiều đi của mình. 4.2.5. Trò chơi: “Nhảy ô tiếp sức” Mục đích: Rèn luyện kĩ năng bật nhảy, phát triển sức mạnh chân và sự khéo léo. Chuẩn bị: Kẻ một vạch chuẩn bị dài 4m, sau đó kẻ vạch xuất phát dài 4m, cách vạch chuẩn bị 1m. Từ vạch xuất phát về trước 0,6 – 0,8m kẻ hai dãy ô vuông, mỗi dãy 10 ô, mỗi ô có cạch 0,4 – 0,6m. Cách ô số 10: 0,6m kẻ vạch đích dài 4m. Cách chơi: Có 2 cách chơi. + Cách 1: Tập hợp lớp thành 2 hàng dọc. Khi có lệnh, các em số 1 bật nhảy bằng hai chân vào ô số 1, sau đó bật nhảy hai chân vào ô số 2 và 3, nhảy chụm hai chân vào ô số 4 và cứ lần lượt nhảy như vậy cho đến đích, thì quay lại, chạy về vạch xuất phát đưa tay, chạm tay bạn số 2. Bạn số 2 bật 17
nhảy như bạn số 1 và cứ lần lượt (lượt đi thì bật nhảy, lượt về thì chạy) như vậy cho đến hết, hàng nào xong trước, ít phạm quy là thắng cuộc. + Cách 2: Bật nhảy lần lượt từ ô số 1 đến ô số 10 thì quay lại, bật nhảy lần lượt về đến ô số 1, chạm tay bạn số 2. Số 2 bật nhảy như số 1 và cứ lần lượt (lượt đi và về đều bật nhảy) như vậy cho đến hết, hàng nào xong trước, ít phạm quy là thắng cuộc. Các trường hợp phạm quy: + Xuất phát trước lệnh hoặc trước khi chạm tay bạn chạy trước mình. + Không nhảy đủ các ô quy định. Cách dạy: Tôi thực hiện nêu tên trò chơi, sau đó chỉ lên hình và giải thích cách chơi, làm mẫu cách chơi. Gọi 1 học sinh chơi thử. Cho học sinh cả lớp chơi thử: Do là học sinh lớp 1 nên tôi tỷ mỷ quan sát, chỉ dẫn cho các em nhảy như thế nào cho đúng, sau đó mới cho chơi chính thức. Giáo viên nhận xét, phân thắng thua. * Để trò chơi thêm hấp dẫn tôi làm mới trò chơi như sau : Tuần 18: Tôi tổ chức cho học sinh chơi như hướng dẫn ở trên Tuần 19, 20: Tôi đã tăng độ hấp dẫn của trò chơi “Nhảy ô tiếp sức” bằng cách thêm giỏ bóng ở phía cuối đích. Khi học sinh nhảy ô xong sẽ nhặt một quả bóng chạy về vạch xuất phát chạm tay bạn rồi bỏ bóng vào giỏ của đội mình. Khi đó, tôi giới hạn thời gian, hết thời gian quy định đội nào nhiều bóng hơn đội đó thắng cuộc. 18
4.2.6.Trò chơi: “ Nhảy đúng, Nhảy nhanh”. Mục đích: Rèn luyện sự khéo léo linh hoạt, phát triển sức mạnh chân. Chuẩn bị: Kẻ 2 ô vuông lớn, mỗi ô có cạnh 1m, rồi chia thành 4 ô nhỏ mỗi ô có cạnh 0,5m và đánh số như hình. Kẻ 2 vạch chuẩn bị và xuất phát cách nhau 1m. Cách vạch xuất phát 0,5m kẻ ô số 1. Tập hợp học sinh thành 2 hàng dọc sau vạch chuẩn bị. Cách chơi: Lần lượt từng em, bật nhảy bằng hai chân vào ô số 1, sau đó bật nhảy chân trái vào ô số 2, rồi bật nhảy chân phải vào ô số 3, nhảy chụm hai chân vào ô số 4, tiếp theo bật nhảy bằng hai chân ra ngoài. Em số 1 nhảy xong đến số 2 và cứ lần lượt như vậy cho đến hết. Cách dạy: Tôi nêu tên trò chơi. hướng dẫn cách chơi, luật chơi Giáo viên gọi 12 em lên thực hiện thử. Giáo viên nhận xét, bổ sung Giáo viên tổ chức cho học sinh chơi thử và chỉ dẫn cho từng em nhảy như thế nào cho đúng, sau đó cho học sinh thi giữa các tổ với nhau. Giáo viên làm trọng tài * Để trò chơi thêm hấp dẫn tôi làm mới trò chơi như sau : Tuần 22: Tôi tổ chức cho học sinh chơi như hướng dẫn ở trên Tuần 23: Tôi tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “ nhảy đúng nhảy nhanh” dưới hình thức tiếp sức thi đua xem đội nào nhảy vừa đúng vừa nhanh, đội nào xong trước ít phạm quy đội đó thắng cuộc. 4.2.7.Trò chơi: Tâng cầu 19
Mục đích: Nhằm rèn luyện sự khéo léo của tay, khả năng định hướng và ước lượng khoảng cách vật bay trong không gian. Chuẩn bị : Tập hợp thành một vòng tròn hoặc những hàng ngang. Em nọ cách em kia tối thiểu 1,5m. Mỗi em một quả cầu. Cách chơi: + Cách 1: Từng em (đứng tại chỗ hoặc di chuyển) dùng tay hoặc bảng gỗ nhỏ, hoặc vợt bóng bàn, v.v…để tâng cầu. + Cách 2: Đứng theo từng đôi, chuyền cầu cho nhau. + Cách 3: Thi tâng cầu tối đa hoặc tâng cầu nhanh trong 1 phút xem ai được số lần nhiều nhất. Giáo viên giới thiệu quả cầu, sau đó vừa làm mẫu, vừa giải thích cách chơi tâng cầu bằng vợt gỗ. Giáo viên hướng dẫn và tổ chức cho học sinh tập luyện. Giáo viên cho cả lớp thi tâng cầu xem ai tâng được nhiều nhất, 20